Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Badakizu naizela / biyotz noblekua. Tx B II 100. Are Aitor-etxeetan ere, etxe nobleetan alegia, sortzen baitira
ume ergelak. Ldi IL 136. v. tbn. Harb 128. OA I. Urqz 3. Revol 113. Zab Gabon 108. Balad 60. Zerb Azk 103.
Arti Tobera 276. � Publikatzera nua / berri noble baten. Bordel 117.
� Askok daki etzana / aurten ain eroso, / ur noblea artzeko / kupeletan preso. JanEd I 81. Ardo nobliaz
lagundutzen dana. Ib. II 12.
nobleez. "Innoble" Lar.
nobleki (SP (sin trad.), Urt II 58). � Noblemente. � Aitonen seme nobleki iauregian haziak. EZ Noel 175. Zuk
hirur berthute prinzipal hauk pratikatu ditutzu nobleki. Harb 153. Eztu nihork deus galtzen bizarki, nobleki,
korteski, bihotz xuxen, arrazoinezko eta erregeri dagokan bezalako batez bizitzeaz. SP Phil 385 (He 389
nobleki). Nobleki hautaturik / suplizioen bidea. Gç 190. Ez da ahantzi behar Haranburu yauna, / zuzen eta
nobleki yuiatzen duena. Hb Esk 152. Hartan herriko seme / hoberen zenbeiti / zor laie agertzea / jokhatuz
nobleki. Arb Igand 45. Prokofiev-en musikak laguntzen du ikusgarria bururen buru ezin noblekiago. Herr 17-12-
1959, 4. v. tbn. CatLav 172 (V 88). Gy 176. Bordel 160.
noblekiro. "Hidalgamente" Lar.
nobletasun (SP (sin trad.), Urt II 64). � Nobleza. � O, paziénzia! O, nobletasúna! LE Doc 165.
nobletu (SP (sin trad.), Urt V 187, Lar, Añ). � Ennoblecer. � [Fedea] guzietako dá poderosa & nobletzendú
entendamentua. LE JMSB 70. Heiekin bat egiten da manera berezi batez, nobletzen ditu, egiten ditu Jainkoaren
haur. Jaur 198. Nahi düzü zure jinkotarzünaz nobletü eta altxatü. Ip Hil 237. Irritsak eta griñak nobletu
ditzagun. Vill Jaink 80.
noblexka. � Dim. de noble. � Baserritan ezta noblexka sinplerik / husu gure kontra bandoa ez demanik. Gy
239.
nobleza. v. noblezia.
noblezge. "Innoble" Lar.
noblezia (SP, Urt II 64, Lar, Añ), nobleza (Lcc). � Tr. No se documenta en el s. XX, salvo en Aresti. La forma
nobleza es propia de la tradición meridional y noblezia de la septentrional, aunque esta última aparece tbn. en
Lazarraga y en algunos textos vizcaínos; noblezi se encuentra en Guerrico (I 411), Arrue (May 135s), Pello
Errota y Aresti. Hay noblizia en un texto baztanés del s. XVIII. En DFrec hay 9 ejs. de noblezia. �1. Nobleza
(conjunto de nobles). � Gastelako noblezia. Lazarraga (B) 1205rb. Izango baita beti bezela buru / nobleza
guztiaren anitz estimatua. (Cantar de Bretaña). ConTAV 5.1.1. [Natüra] hantzen da nobleziatik eta kasta goratik
elkhitiaz. Ip Imit III 54, 14.
�2. + nobleza, nublezia, noblezi, noblizia. Nobleza (cualidad). � Juizioko egunean, non agertuko baita guzien
aurrean zein den nobleza eta honra egiazkoa. Ber Trat 55. Liberalitatearen handi da kortesia, / handi
kastitatearen halaber noblezia. EZ Man I 36. Nola baita berthutea nobleziarik handiena. Harb 457. Konsidera
zazu herri doatsu hartako burgesen noblezia. SP Phil 58. Egiazko noblezia dagoela urre, zilhar eta ontasun
franko izatean. ES 105. Luis izan zan prinzipe gai doatsu bat, anziñako bere gurasoetatik noblezia ta ondasun
andiak zituena. Cb Just 11. Beren noblizia eta grandezen artean (B, s. XVIII). BOEans 252. Arbasoen noblezia
eta poeten fama / karga dire ez badute hirurgarren... fortuna! Monho 68. Jaungoikoak emon arren gizonari esan
dan nobleza altuba [...]. fB Ic I 16. Berthütia denian nubleziareki, / hura düzü ürhia diamantereki. Etch 568. D.
Diego de Lazcano euskaldunen noblezaren gañeko saiakeraren aurkillea. Izt C 498. Kontesa batek arnegatu
behar izan zuen bere nobleziako titulu guzier. Elsb Fram 65. Erdian etxe zahar batzuk, bat arkitetura onekoa,
atariaren gainean noblezi ezkutu bat duena. Arti Tobera 262. v. tbn. Tt Onsa 107. Arbill 149 (III 54, 27). Gç 75.
Ch III 54, 14. Urqz 26. msOñ 117r. Brtc 86. Egiat 171. Jaur 203. Bordel 51. AzpPr 53. Nobleza: BOEans 782 (s.
XVIII). JJMg BasEsc 232. Aran SIgn 22.
�3. "Nobleza, tela, nobleza" Lar.
�4. Amabilidad, gentileza (?). � Baño lagunak izandu zuten / aiudatzeko nobleza. Tx B 35. � Lana egin
noblezan, naiz bizi pobrezan. Tx B V 149.
- NOBLEZIA EGIN. Hacer cortesía. � Guri egin digue bastante noblezi, / akonpañatu gaitue musika ta guzi.
PE 114. Erri guzia orretarako / egiña dago nobleza, / komisioa nonbratu eta / kunplitu degu promesa. Ib. 20.
- NOBLEZIAZKO. (Adnom.). � Eskuarak ongi merezitua duela nobleziazko kalitatea. ES 109.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1027