Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
ninibetar, ninibitar, ninibar. � Ninivita. v. ninibita. � Hauk guztiak hartzaketzu othoi hutsen aldera, / hala
nola ninibarrei noizbat bereenera. EZ Man II 63. Igor-bidaldu zien bein ninibetar bekatari andiei Jonas profeta
aien erria berrogei egunen buruan arrasatuko zuelako berri izugarriarekin. Mb IArg I 120. Ninibitarren
penitenzia. CatS XII. Ninibetarrak beren gaiztakeriak utzi ta onera itzuli ziran. Ir YKBiz 166. v. tbn. CatLav 386
(V 185). fB Olg 42. CatJauf 88. A Ardi 84s. Ninibitar: Jaur 110.
ninibita. � Ninivita. v. ninibetar. � Ninibitek penitenzia egiteko berrogoi egunen ephea, espazioa eta
segurantza zutelarik, [...], lehenbiziko egunean hasi ziren penitenzia egiten. Ax 67 (V 44). v. tbn. CatLav 276 (V
137).
ninika (G-goi, AN, BN ap. A; Lar, Aq 522 (AN), VocBN, VocZeg 286, H), ñiñika (H). �1. "Botón, en los
árboles" Lar. "Brotar, ninikea etara" VocZeg 286. "Bourgeon, bouton. Landareen ninikak ernatzen hasi dira, uda
berria hurbil da, les bourgeons des plantes [...]" H. "Fruto recién formado, yema, bulbillo. Ninikea etara (G-goi),
brotar una planta. Aza-ninikak, arbi-ninikak (BN-ciz-baig, R), bertones de berza, bertones de nabo" A. �
Ekusten dezu [alsuma] bakoitza dagoala ninikaz edo motez betea. AA I 42. Ezen nola lurrak ekhartzen baitu
ninika, nola baratzeak ninikarazten baitu hazia, hala Jainko Jaunak ere jendaki guzien aitzinean lorarazten ditu
bere zuzentasuna eta bere ospea. Dv Is 61, 11 (Ol, BiblE landare, Ker landara). �2. (G, AN, BN-baig ap. A;
Dv, Lcq 43). "Pistil, œil d'une plante" Dv. "Cáliz de la flor" A. � Eztia berriz [egiten dute], loreari ninikatik
ateratzen dioten ezadearekin. It Dial 11s. (Ur kukulu, Dv golkho, Ip kokoze). �3. (BN; Dv), ñiñika (L), niñika (e
AN-ulz). Ref.: A (ninika, ñiñika); Iz Ulz (niñike). Pupila. � Bere begiko ñiñikari bezenbat atxikia zen bere
mahasteiari. Larz GH 1959, 85.
ninikadura (Hb ap. Lh, Dv � A). � "Bourgeonnement" Dv. "Brote, acto de brotar las yemas" A.
"Germination" Lh.
ninikarazi. � Hacer brotar. v. un ej. de Dv s.v. ninika.
ninikatu (BN ap. A; SP (que cita a Leiçarraga), Lar, Dv, H), ñiñikatu (H). �1. "Brotar en los árboles" Lar.
"Bourgeonner, nouer en parlant de fruits" Dv. � [Fikotzearen] adarra ninikatzen denean eta hostatzen,
badakizue udá hurbil dela. Lç Mt 24, 32 (TB, Dv, Echn, Leon, Or guritu, Ip elkhi, Ol, IBk samurtu). Pikuak
beste edozein zugatzek baino goizago pipildu edo ninikatzen dira. A EEs 1916, 304. �2. (Lar, H). "Enternecer"
Lar. "Au fig., devenir tendre, à la façon d'une écorce d'arbre qui va germer" H. � (Part. en función de adj.).
Delicado. "Tierno, blando, ninikatua" Lar. "Douillet, délicat (enfant)" Lh. � Debozione oraiño berria eta
ñiñikatua dutenentzat. He Phil 328 (SP 326 minbera). Oraiño flakoak eta ñiñikatuak diren bertuten
mantenazteko. Ib. 224 (SP 222 samurrak eta ondugabeak). Konszienzia ñiñikatu eta miñbera batena [kastitatea].
Ib. 255.
ninikeria (G, L, BN, S; Lar, Dv, H), ñiñikeria (H). Ref.: A; Lh. � "Niñada, niñería" Lar. "(Fam.), enfantillage"
Dv. "Puerilidad" A, que cita a Cardaberaz. � Emengo bagatela, aurren jostallu ta ninikeriakin txoratu ta
engañaturik bizitzeko etzera. Cb Eg I 49. v. tbn. Herr 13-3-1998, 8.
niniketari. "(B), aficionado a juguetes" A.
niniki. "(L, BN, S), gros enfant" Lh.
niniko (AN, L, BN-ciz, Sal ap. A; SP), niñiko (Lcq 31). �1. "Lorearen bothea eta ninikoa" SP. "1.º botón, yema
de flor; 2.º (AN), embrión; 3.º (L), cáliz de la flor" A. Cf. VocNav: "Miñicua, embrión de una planta
(Bertizarana)". � Hartzen eztuen loreaz, itxatxetkitzen eztenaz, botean edo ninikoan galtzen denaz, ezpaita
probetxurik. Ax 49 (V 32). Niniko-barnên txikirik bada, / an aziko da, baldinbez. "Repollo". Or Eus 319. Ertzeko
orriak oro erori, naiz kendu, / ondoaren erditi ninikoa agertu. "Brote". Ib. 273. Aienetan antutzen ari dira
ninikoak. "Gemmae". Ibiñ Virgil 52. �2. (L ap. A; SP, Deen I 393), niñiko, ñiñiko (Urt IV 466), ñiñiku (L-ain
ap. A). Pupila. "Begiaren ninikoa, prunelle de l'œil" SP. � Zubek yotzen zattuztenak, yotzen ttu nere begiyatako
niñikuak (Lesaka, 1857). ETZ 254.
niniriko, ñiñiriko (B ap. Izeta BHizt2), niñiriku (B ap. A). �1. "Niña del ojo. Ñiñirikoan arantza bat sartu zait"
Izeta BHizt2. �2. "Niñiriku (B), yema, bulbillo" A.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1019