Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
izaguntu enetako edo ñaurnak, aparta ztei nitarik. Hual Mt 7, 23 (Samper noretakoak). Nihauri erraiten zautan
[...]. Elsb Fram 129. Badakit ez nizala haizü gaiza hoien behar bezala ezagütarazteko, nihaurek hoietzez eztüdanaz
geroz üdüripen bat baizik. Ip Hil VI. Han nihaurek dut hautatu, ozkatu, gisuz gorritu. Arb Igand 44.
� (s. XX). Orroitu niz nihaur ere giristino nizala. HU Zez 135. Nola erranen diozkat, ez baditut nihaurek
ezagutzen? CatJauf 15. Lotura berritu nuen nihaurek. StPierre 14. --Ala txoria!, erraiten zeron Haritchabalet-ek,
nihauren hunetan ere behar diat hola mintzatü. Const 37 (22 nihauk). Nihaurentzat deusik iduki gabe. Leon Imit
IV 8, 1. Nihau nihauri utzia balin baniz, zer niz? Ib. III 8, 1 (Mst, Ip nihauri; SP neroni). Nihau ez-deus bat
izanagatik, huna zonbait hitz lañoki. Etcham 228. Hemengo bizi moldea nihaurek baitut ikusi. Ib. 46. Nihauri
gertatu zautana erraiten dautzuet. Zub 94. Ene buruari nihaurek emaiten diot lekukotasun. Leon Io 8, 18. Nago
niaur solo goizeko oron bataz geroz. ZMoso 48. Sartzen niz, nihau ere, solasean. JE Ber 80. Guen aitari
nihaurek entzuna diat, lehen, sorgin horietarik hiru hemen nonbeit egoki direla. Barb Leg 147 (Sup 69
nihaurrek). Jauna, niauk baiñon obeki Zuk dakizu nere biotz aldaberaren berri. Or Poem 546 (515 nihaur). Jada
hirugarrenaren begiratzea nihauk ere ezin jasan diezakeiat. Mde Pr 102 (Po 55 nihaur). Nihauri behatu-ta, nere
gogo ilun eta hitsaz ahalge nun. JEtchep 69. Haren goxotasuna, haren bihotza bere nihauren baitan dituztala
iduri zaut. Ib. 75. Zertako hik dudan Mixel, zertako hil eta erre dudan lastoz eta petrolez, ez dakit, nihaurrek ez
dakit... Larz Senper 10. Otoizten dut beraz, Zure Ohorea egin dezon hoinbeste zor diotan gizon horri nihauri
egin letzakion ongi-etorria. Ardoy SFran 121. Nihaurenekin ere izaiten dut lanik aski. Xa Odol 291. Gazte
denboran hau izan nuen / nik nihauren andregaia. Xa EzinB 91. Hala diagü eta nihau / haiñ hürrün ere juanik, /
nük herritarren erditan / jun eta ez atzetürik. Casve SGrazi 126. Nihaurek eman dauzut besoetara neure
neskatoa. Bilb Gen 16, 5 (Dv nerorrek, Ur nik, BiblE neuk).
v. tbn. Bp I 153. Bordel 124. UNLilia 6. Balad 63. Ox 72. Lf Murtuts 34.
- NIHAUREKILAKO. "(BN), celui ou ce qui est avec moi, mon compagnon" Dv (s.v. neronekilako).
- NIHAURTZAZ. Por mí mismo. � Ala beitüt nik nihaurtzaz sendimentü ümilik eta aphalik ükhen behar! Mst
III 14, 3 (Ip nihaurtzaz; SP, Pi neure buruaz). Jakitatia errendatzen dut nihaurtzaz. EvS Io 8, 18 (Lç neurorzaz,
He, TB neure buruaz).
nihaurendakotu. "Niaurendakotu (Sal), apropiarme, hacer mío" A.
nihaurendu, ñaurentu (R ap. A), ñausentu (A Apend). � "Conseguir" A. "Apropiarse" A Apend.
nihauri. v. nihaur.
nibel. �1. Nivel (instrumento). � Nola baita berthutea nobleziarik handiena eta ordena hau berthuteko
erregela, konpasa eta nibela. Harb 457. Birtutearen nibela ta pisua. Mb IArg I 352. Yudu eta framazon gaixto
batzuek nahi badute phasatu beren nibela gizon guzien gainean. Elsb Fram 153. �2. Nivel (del mar). �
[Sekuoiak] itxasgoibe edo nibelean [...] azitzen omen dira Kalipornian. Munita 101. �3. Llano, horizontal. �
Nibel du bizkarra kabale goixtiarrak. Kabale berankorrak aldiz, bizkarra zelart. Gatxitegi Laborantza 139.
nibelatu. � Nivelar. � Gauzen handitasuna hitzez ezin neurt eta nibela baitezakete. ES 123. Nibel zak panttupa
hori, / zillhaska hau bethe bedi. Gy 133.
nibirri-nabar. v. ñibirri-ñabar.
nibosa. � "Nivôse, nibosa edo ilhabete elhurza" Revol 63. "Nivôse, erran nahi da ilhabete elhurtsua" Ib. 63.
nielka (Sal ap. A EY I 91), nelka (Sal ap. A Apend). � "Trébol silvestre (Sal), (nielga erderazkoa)" A Apend. �
Lau ostodun nielkara arkitzen duena zoritsua izanen xu (Sal). A EY I 91.
nieto. "Niéto, nieto" ContR 516.
nieune. v. nihaune.
nieztura. "Centella (R)" Aq 41. v. inusturi, ineztura.
niganatu (Lar, Añ, H). � Acercar(se) a mí, atraer hacia mí, venir hacia mí; apoderarme, apropiarme. "Adherirse
a mí" Lar (v. tbn. Añ). "Apuntarme a mí" Ib. "Niganatu nuen xakhurra, je fis venir à moi le chien. Niganatzen
baditut haren begiak, si j'attire vers moi ses yeux. Au fig., m'attirer, me gagner l'affection, la colère, etc... de
quelqu'un. Hori egiteaz niganatuko dut Iaunaren bihotza, haserrea, ce faisant je m'attirerai le cœur, la colère du
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 1016
mende.