Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
dute. Mde Pr 235. Ulhand eta beste aleman neurtizlarietatik zuzen zuzen itzulikatuak. Izeta DirG 12. Zenbat
geiagotan eramaiten du puntuak neurtizlaria nai ez dun tokira! Or in Gazt MusIx 16. v. tbn. EEs 1918, 84. Or
LEItz 38. Etxeg Itzald II 89. Enb 207. Lf ELit 90.
- NEURTIZLARI-GAI. Aprendiz de versificador. � Ikas baitzitzakeen neurtizlarigaiak poesia bardikoaren
arau oso korapilatsuak. Mde Pr 233.
neurtiztalde. � Poema. � Joseph Ansoarenari "Denboraren laburtasuna eta heriotzea" deritzan
neurtiztaldearentzat (Sara, 1873). JFlor.
neurtiztari. � Poeta, versificador. v. neurtizlari. � Neurtiztarien gudua (Sara, 1873). JFlor.
neurtiztu. � Versificar, poner en verso. � Eldu zakidaz neurtiztu daidan / zer dan zoriontasuna, / neurtiztu
daidan gazte askoren / gaurko zoriontasuna. AB Olerk 97. Moldaera au dago ederki neurtiztua, itzera goitsuan
izkribatua eta irudi egokiz apaindua. EE 1886a, 113.
neurtosgile (H (G); -ille Lar). � "Metrificador" Lar. "Versificateur, poète; qui fait des vers, couplets, chansons"
H.
neurtoskari (Lar, H (G)). � "Metrificador" Lar. "Poète, faiseur ou vendeur de chansons, chansonnier" H.
neurtoski (Lar � H). �1. "Metro" Lar. "Mètre, en parlant de poésie" H. �2. Metro (medida de longitud). �
Berez erreka onek ur gutxi eraman oi du, baiña izan da denpora igo duana amar amabi neurtoski. Belaustegui
(ap. JFlor).
neurtoskin. "Coplero, coplista, koplagillea, neurtoskiña" Lar.
neurtoskitu. "Metrificar" Lar.
neurtostzar. "Coplón, koplatzarra, neurtostzarra" Lar.
neurtots (Lar, H (G)). � "Copla" Lar. "1. chanson, vers chanté; 2. vers" H. v. neurtitz. � Emeki-emeki
entzungaitz egin zitzaizkion neurtotsak eta gizon zahar haiztodunaren irudiak aldegin zion ikusmenetik. Mde Pr
166.
- NEURTOTSETAN. En verso. � Gautar poeta batek, urkhamendi bilha, / neurthotsetan kantatzen dio gauari.
Mde Po 91.
neurtotsitu (Lar � H). � "Coplear" Lar. "Faire des couplets, des chansons" H.
neurtu (V, G, AN, L, BN, Ae, R; Volt 95, SP, Urt I 162, Ht VocGr, Lar, Añ, Lecl, Dv, H, Zam Voc), neurritu
(V-ger-gip, G-nav, AN-5vill-erro, BN; Lcc, Lar, Añ, Lecl, VocBN, H (V, G)), negurtu (AN-ulz-erro, L-sar, B,
Sal; Dv, ZMoso 69), negurritu (AN-ulz), nigurtu (AN-ulz), naurtu (AN-ulz, Ae), naurritu (G-nav, AN-egüésilzarb-olza),
ñegurtu (AN-ulz), leurtu (AN-araq; A Apend), leurritu (G-nav, AN-larr-araq), lebritu (-ittu ANlarr),
laurritu (G-nav), liurtu (AN-ulz). Ref.: Bon-Ond 158; A (negurtu, neurritu, neurtu); SM EiTec2; Asp Leiz
(lebrittu); Iz ArOñ, Ulz (negurrie), Als (naurritu), R 396, UrrAnz; Echaide Nav 78; Etxba Eib; Elexp Berg. � Tr.
Documentado en todas las épocas y dialectos, excepto en textos suletinos. La forma general es neurtu. Hay
negurtu en textos de los ss. XIX y XX (tbn. en un texto baztanés del s. XVIII), y, alternando con neurtu, en
Azkue, Leon, Orixe y Oskillaso. La forma neurritu se encuentra en Cardaberaz (Eg III 276), en una traducción
alto-navarra del Evangelio de Mateo, en Echagaray (48), Guerrico, Udarregi, Arana (SIgn 47), TB, Prop y en un
ej. de Auspoa y, junto a neurtu, en Lizarraga de Elcano, Iztueta y E.M. Azcue. En DFrec hay 129 ejs. de neurtu
y 3 de negurtu. Al Norte el radical verbal es, por lo general, neurt o negurt (cf., sin embargo, neur en Voltoire
(262) y negur en Zalduby y Diharassarry (MarH 4, ap. DRA)); al Sur es general neur o negur (v. por ej., Or Eus
304 y Aitork 331), aunque hay neurt en Aresti.
�1. Medir; (ref. a cosas inmateriales) medir, sopesar, valorar. "Medidor, neurriten deuena" Lcc. "Aforar, tasar el
vino, ardan-upel edo zagiak neurritu, neurtu, balioa eman" Ib. "Acantarado, [...] gurbillaz neurtua" Ib.
"Azumbrado, pitxerraz neurtua" Ib. "Boxar, boxear, medir la circunferencia, itxerza, ingurua neurtu, neurritu"
Ib. "Contar, numerar" Añ. "Graduar, medir los grados de una cosa" Ib. "Saria ongiarekin eztoha bethi neurturik,
la récompense ne va pas toujours à la mesure du bien" H. "Zeatz neurtu eike ardatza arixak emonten asi baño
len" SM EiTec2. "Zeñek neurtu Zeruak? Iñok b'ez dirudi" Etxba Eib. "Ta zelan da euzkixa neurtutzia?" Ib.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 1005
mende.