EUSKADIKO KOOPERATIBEN LEGEAREN GAINEKO IRUZKINAK

Portada: 176mm (cajo 10 mm. + ancho de cartón 166 mm) 

282 mm. 

x 247 mm. 

EUSKADIKO 

KOOPERATIBEN 

LEGEAREN 

GAINEKO 

IRUZKINAK 

Euskadiko Kooperatiben abenduaren 20ko 

11/2019 Legearen testu artikulatuari buruzko iruzkinak 

(E.H.A.A. 247.zb, 2019ko abenduaren 30a) 

5/2021 Legeak, urriaren 7koak, aldatua 

(E.H.A.A. 209.zb, 2021eko urriaren 20a) 

Zuzendaria 

Santiago Merino Hernández 

Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluko letradua

EUSKADIKO KOOPERATIBEN LEGEAREN 

GAINEKO IRUZKINAK 

Euskadiko Kooperatiben abenduaren 20ko 

11/2019 Legearen testu artikulatuari buruzko iruzkinak 

(E.H.A.A. 247.zb, 2019ko abenduaren 30a) 

5/2021 Legeak, urriaren 7koak, aldatua 

(E.H.A.A. 209.zb, 2021eko urriaren 20a) 

Zuzendaria 


Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluko letradua

Edita: CSCEEKGK 

Imprimategia: mccgraphics 

ISBN: 978-84-934129-8-2 

Lege Gordailua: LG G 00732-2021

Behin egileek euren egitekoa bukatuta, lana, artikulu guztiei 

dagokienez, Hezi2de Kooperatiba Elkarte Txikiak berrikusi du, 

generoaren ikuspuntutik hizkuntza bateratzeko xedearekin. Era 

berean, lana, argitaratze-ondoreetarako, ItzulBIRAk itzuli du 

euskarara.

KOOPERATIBEN LEGEARI 

BURUZKO GLOSA 

Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluari esleitutako eginkizunetako bat da 

Euskadiko Kooperatiben Legea zabal hedatzeko beharrezkoak diren ekintzak egitea, bai 

eta legea behar bezala betetzea lortzea ere. 

Hori dela eta, Euskadiko Kooperatiben Legeari buruzko Glosa hau argitaratzeak poztu 

egiten gaitu, Glosaren helburua baita zuzenbideko profesionalei arau berri hori, zeinaren 

zain baikeunden aspaldian, interpretatzen laguntzea, eta euskal kooperatibismoarentzat 

baliagarri izatea. 

Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluak esker oneko mezua helarazi nahi dio 

legegintzaren arloari, gure Kontseiluak egindako ekarpenak kontuan hartu dituelako. 

Gure betebeharra administrazio publikoekin lankidetzan aritzea bada ere, kontuan izan 

behar dugu, halaber, kooperatibei buruzko legeria ahalik eta gehien garatzea bultzatu 

behar dugula, eta kooperatiba balioak betetzen direla zaindu behar dugula. 

Eta hamarkada honek lege berri bat eskatzen zuen, testuingurua aldatu delako eta 

ezinbestekoa zelako malguagoak izatea. Izapidetzen ari ginen bitartean dagoeneko 

igortzen genuen mezu hau, baina egungo pandemia egoerak erakutsi digu aldaketak 

ustekabean gertatzen direla, eta prest egon behar dugula gertakari horiei aurre egiteko. 

Horregatik oso modu baikorrean jaso dugu hain berria den lege baten aldaketa. 

Orain are gehiago aintzat hartzen dugu lege honen idazketan era batera edo bestera 

lagundu duten pertsona guztiek egin duten lana, Euskadiko Kooperatiben Goren 

Kontseilua osatzen duten erakunde guztiek egindako ekarpenei garrantzia emanda 

jardun baitute. 

Eta legegintza testua garrantzitsua izanagatik, Glosa hau ere garrantzitsua da, ospe 

handiko 25 legelarik parte hartu baitute. Guztiek ere zuzenbide kooperatiboan ezagutza 

sakona dutela erakutsi dute, eta gai izan dira 165 artikuluei eta horien xedapenei 

buruzko iruzkinak egiteko. Eskerrik asko guztiei, bihotz-bihotzez. 

Egin duten lan xehe eta zorrotz horri esker, legearen testu artikulatuari egindako 

iruzkinen laburpen hau argitara dezake Euskadiko Kooperatiben Kontseilu Gorenak. 

Testu hori ezinbesteko tresna izango da zuzenbideko profesionalentzat, kooperatibentzat 

eta beren bazkideentzat, baita ikerketarekin zerikusia duten pertsona guztientzat ere. 

Patxi X. Olabarria Furundarena 

EKGK-ko lehendakaria

AURKIBIDE OROKORRA 

Agurra........................................................................................................................................ 5 

Iruzkingileen aurkibidea.......................................................................................................... 8 

Laburduren aurkibidea............................................................................................................ 10 

Sarrera....................................................................................................................................... 13 

1. Xedapen orokorrak............................................................................................................ 17 

Alfredo Ispizua Zuazua 

2. Kooperatiba sortzea........................................................................................................... 29 

Jokin Txapartegi Zendoia 

3. Euskadiko Kooperatiben Erregistroa.............................................................................. 49 

Unai Iturriotz Erdotziain 

4. Bazkideak........................................................................................................................... 57 

Jaione Badiola López eta Francisco Javier Arrieta Idiakez 

5. Kooperatibaren organoak: Batzar orokorra................................................................... 111 

Enrique Gadea Soler eta Alberto Atxabal Rada 

6. Kooperatiba administratzea eta ordezkatzea................................................................. 151 

María Pilar Rodríguez Álvarez eta Rosa Otxoa-Errarte Goikoetxea 

7. Zaintza-batzordea.............................................................................................................. 193 

Alejandro Elejabarrieta Goienetxe 

8. Beste organo batzuk.......................................................................................................... 207 


9. Araubide ekonomikoa....................................................................................................... 217 

Oihana García Pereda eta Beñat Salaberria Osa 

10. Sozietatearen dokumentazioa eta kontabilitatea............................................................ 263 

Marta Enciso Santocildes 

11. Estatutuak aldatzea........................................................................................................... 279 

Fernando Aberasturi Lauzurika 

12. Kooperatibaren bat-egitea eta desegitea.......................................................................... 287 

Iñigo Nagore Aparicio 

13. Transformazioa.................................................................................................................. 311 


14. Desegitea eta likidatzea..................................................................................................... 323 

Gotzon Gondra Elgezabal 

15. Kooperatiba-motak: lan elkartuko kooperatibak.......................................................... 363 

Francisco Javier Sanz Santaolalla 

16. Kontsumo-kooperatibak................................................................................................... 393 

Carlos Díaz-Aguado Jalón 

6

17. Irakaskuntza-kooperatibak.............................................................................................. 401 

Fernando Aberasturi Lauzurika eta Gotzon Gondra Elgezabal 

18. Nekazaritzako eta elikagaien kooperatibak.................................................................... 409 

Carlos González Fernández 

19. Erkidegoan ustiatzeko kooperatibak............................................................................... 421 


20. Etxebizitza-kooperatibak.................................................................................................. 427 


21. Finantza-kooperatibak...................................................................................................... 453 


22. Osasun-kooperatibak........................................................................................................ 483 


23. Zerbitzu-kooperatibak...................................................................................................... 489 

Carlos Martín Ginto Monzón 

24. Junior kooperatibak.......................................................................................................... 499 


25. Gizarteratze-kooperatibak................................................................................................ 503 

Aitor Bengoetxea Alkorta 

26. Enpresak sustatzeko kooperatibak.................................................................................. 513 


27. Sozietate kooperatibo txikia.............................................................................................. 517 


28. Kooperatiba-integratzea eta -taldekatzea: bigarren mailako edo maila 

handiagoko kooperatibak................................................................................................. 531 

Sara Santana Alvarado 

29. Lankidetza ekonomikorako beste modalitate batzuk.................................................... 541 

Amets Ugalde Etxagibel 

30. Kooperatibak eta Administrazio Publikoa...................................................................... 553 

Xabier Iriondo Arana 

31. Kooperatiben asoziazionismoa: kooperatiba-elkarteak................................................. 575 


32. Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseilua................................................................... 583 


33. Xedapen osagarriak........................................................................................................... 595 


7

IRUZKINGILEEN AURKIBIDEA 

Alfredo Ispizua Zuazua 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroaren arduraduna 

Jokin Txapartegi Zendoia 

Zuzenbide Kontuak kooperatibako abokatua 

Unai Iturriotz Erdotziain 

Jarduneko abokatua eta UPV/EHUko Administrazio Zuzenbide, Konstituzio Zuzenbide eta 

Zuzenbidearen Filosofia Saileko irakasle elkartua 

Jaione Badiola López 

LKS Next Legaleko abokatu bazkidea, lan-arloaren arduraduna 

Francisco Javier Arrieta Idiakez 

Deustuko Unibertsitateko Lanaren eta Gizarte Segurantzaren Zuzenbideko irakasle titularra eta 

BITARTU-Arbitraje Kooperatiboko Euskal Zerbitzuko arbitroa 

Enrique Gadea Soler 

Deustuko Unibertsitateko Merkataritza Zuzenbideko katedraduna 

Alberto Atxabal Rada 

Deustuko Unibertsitateko Finantza eta Zerga Zuzenbideko katedraduna 

Mª Pilar Rodríguez Álvarez 

UPV/EHUko Enpresaren Zuzenbidea eta Zuzenbide Zibila Saileko Merkataritza Zuzenbideko 

irakaslea 

Rosa Otxoa-Errarte Goikoetxea 

UPV/EHUko Enpresaren Zuzenbidea eta Zuzenbide Zibila Saileko Merkataritza Zuzenbideko 

irakaslea 


LABORAL KUTXAko Aholkularitza Juridikoaren zuzendaria eta Artezkaritza Kontseiluko idazkari 

teknikoa. Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluko kidea 

Oihana García Pereda 

LKS Next Legaleko abokatua sozietate-arloan 

Beñat Salaberria Osa 

LKS Next Legaleko abokatua sozietate-arloan 


Deustuko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultateko irakaslea 


Abokatua eta IKASGILTZAko kudeatzailea 

8


LEGALKIDE ABOGADOS SLPko bazkidea, UPV/EHUko irakasle elkartua 

(Enpresa Zuzenbidea) eta BITARTU-Arbitraje Kooperatiboko Euskal Zerbitzuko arbitroa 

Gotzon Gondra Elgezabal 

Abokatua eta Deustuko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultateko irakaslea 


BITARTU-Arbitraje Kooperatiboko Euskal Zerbitzuko burua, Elkar-Lan, S. Coop.eko 

zuzendaria eta Euskal Mugimendu Kooperatiboaren Batzorde Juridikoaren koordinatzailea 

Carlos Díaz-Aguado Jalón 

UPV/EHUko Zuzenbide Zibila Saileko Zuzenbide Zibileko irakasle titularra 


KONFEKOOP, Euskadiko Kooperatiben Konfederazioko letradu aholkularia 


Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluko letradua 


Abokatua eta BITARTU-Arbitraje Kooperatiboko Euskal Zerbitzuko arbitroa 

Aitor Bengoetxea Alkorta 

UPV/EHUko Lanaren eta Gizarte Segurantzaren Zuzenbideko irakasle elkartua eta 

GEZKI (Gizarte Ekonomia eta Zuzenbide Kooperatiboaren Institutua) erakundeko zuzendaria 

Sara Santana Alvarado 

KONFEKOOPeko lege-teknikaria 

Amets Ugalde Etxagibel 

MONDRAGON korporazioko aholkularitza juridikoaren arduraduna 

Xabier Iriondo Arana 

Eusko Jaurlaritzaren Gipuzkoako Lan eta Gizarte Segurantzaren Ordezkaritzako aholkularitza 

juridikoaren arduraduna 

9

LABURTZAPEN ETA LABURDUREN AURKIBIDEA 

AG. Auzitegi Gorena 

AGE. Auzitegi Gorenaren Epaia 

AJB. Aranzadi Jurisprudentzia Bilduma 

AKL. Andaluziako Kooperatiben Legea 

AL. Actualidad Laboral aldizkaria 

APGAL. Aseguru Pribatuak Gainbegiratzeko 

Antolamenduaren Legearen testu bategina 

onartzen duen Legegintzako Errege Dekretua 

APKL. Asturiasko Printzerriko Kooperatiben 

Legea 

art. artikulua 

AX. Azken xedapena 

AZAFA. 16/1997 Foru Araua, ekainaren 9koa, 

Arabako Kooperatiben Zerga Araubideari 

buruzkoa 

BBZA. Banku eta Burtsa Zuzenbidearen 

Aldizkaria 

BJKN. Botere Judizialaren Kontseilu Nagusia 

BJLO. Botere Judizialaren Lege Organikoa 

BML. Balio Merkatuaren Legea 

BORME. Merkataritza Erregistroaren Aldizkari 

Ofiziala 

BUKL. Balear Uharteetako Kooperatiben Legea 

BZAFA. 9/1997 Foru Araua, urriaren 14koa, 

Bizkaiko Kooperatiben Zerga Araubideari 

buruzkoa 

CEPES. Gizarte Ekonomiaren Espainiako 

Enpresen Konfederazioa 

CIRIEC. Gizarte eta Kooperatiba Ekonomiaren 

Aldizkari Juridikoa 

DPBLO. 3/2018 Lege Organikoa, abenduaren 

5ekoa, Datu Pertsonalak Babestekoa eta 

Eskubide Digitalak Bermatzekoa. 

e.b. esate baterako 

EAO. Estatuko Aldizkari Ofiziala 

EB. Europar Batasuna 

EBA. Europar Batasunaren Albisteak 

EBET. Europar Batasuna Eratzeko Tratatua 

EBFT. Europar Batasunaren Funtzionamenduari 

buruzko Tratatua 

EBJA. Europar Batasuneko Justizia Auzitegia 

EEB. Europako Enpresa Batzordea 

EEGB. Europako Ekonomia eta Gizarte Batzordea 

EEJA. Europako Erkidegoen Justizia Auzitegia 

EEP. Espainiako Ekonomiaren Paperak 

EGK. Ekonomia eta Gizarte Kontseilua 

EIET. Ekonomia Intereseko Europako Taldea 

EIETE. Ekonomia Intereseko Europako Taldea 

arautzen duen Erregelamendua 

EIT. Ekonomia Intereseko Taldea 

EK. Espainiako Konstituzioa 

EKEE. 59/2005 Dekretua, martxoaren 29koa, 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroaren 

antolaketa eta funtzionamenduaren 

Erregelamendua onartzen duena 

EKGK. Euskadiko Kooperatiben Goren 

Kontseilua 

EKLE. 58/2005 Dekretua, martxoaren 

29koa, Euskadiko Kooperatiben Legearen 

Erregelamendua onartzen duena. 

EKS. Europako Kooperatiba Sozietatea 

EKSEE. Europako Kooperatiba Sozietateen 

Estatutuari buruzko Erregelamendua 

EMSL. Erantzukizun Mugatuko Sozietateen 

Legea 

ERKL. Errioxako Kooperatiben Legea 

ESA. Europako Sozietate Anonimoa 

ESAEE. Europako Sozietate Anonimoen Estatutua 

onartzen duen Erregelamendua 

EsEKP. Espainiako helbidea duen Europako 

Kooperatiben Legea 

ETAE. Arrazoi ekonomiko, tekniko, antolakuntza 

edo ekoizpenekoak 

ETE. Enpresa txiki eta ertainak 

EXKL. Extremadurako Kooperatiben Legea 

EXKSBL. Extremadurako Kooperatiba Sozietate 

Berezien Legea 

GEL. Gizarte Ekonomiaren Legea 

GKL. Galiziako Kooperatiben Legea 

GLKL. Gaztela eta Leongo Kooperatiben Legea 

GMKL. Gaztela-Mantxako Kooperatiben Legea 

GNAO. Gorte Nagusietako Aldizkari Ofiziala 

GZAFA. 2/1999 Foru Araua, maiatzaren 22koa, 

Gipuzkoako Kooperatiben Zerga Araubideari 

buruzkoa 

h.e. hainbat egile 

HL. Hipoteka Legea 

HZAK. Higiezinen Zuzenbidearen Aldizkari 

Kritikoa 

IFZ. Identifikazio Fiskaleko Zenbakia 

KA. Konstituzio Auzitegia 

KAE. Konstituzio Auzitegiaren Epaia 

KAU. Kooperatiba Azterlanen Urtekaria 

KbOE. Kostu bidezko ondare-eskualdatzea 

10

KEDEL. Kreditu Erakundeen Diziplina eta Eskuhartze 

Legea 

KEK. Kontsumitzaile eta erabiltzaileen 

kooperatibak 

KELTB. Kontsumitzaileak eta erabiltzaileak 

defendatzeko Lege orokorraren testu bategina 

eta beste lege osagarri batzuk onartzen dituen 

Legegintzako Errege Dekretua 

KKE. Kreditu Kooperatiben Erregelamendua. 

KOIPH. Kooperatiba-heziketa eta sustapenerako 

eta interes publikoko beste helburu batzuetarako 

ekarpena 

koord. koordinatzailea 

KP2010. Kontabilitate Plana (2010eko abendukoa) 

KPO. Kontabilitate Plan Orokorra (2007) 

KPZA. Konkurtso eta Parakonkurtso 

Zuzenbidearen Aldizkaria 

KSEE. Kooperatiba Sozietateen Erregistroaren 

Erregelamendua 

KSL. Kapital Sozietateen Legearen testu bategina 

onartzen duen Legegintzako Errege Dekretua 

KSLTB. Kapital Sozietateen Legearen testu 

bategina onartzen duen Legegintzako Errege 

Dekretua 

KZ/Kz. Kode Zibila 

KZAL. Kooperatiben Zerga Araubidearen Legea 

KZNEA. Kooperatiba Zuzenbidearen Nazioarteko 

Elkartearen Aldizkaria 

LCE. Euskadiko Kooperatiben Legea 

LELTB. Langileen Estatutuaren Legearen testu 

bategina 

LGS. Lanbide arteko Gutxieneko Soldata 

lib. liburukia 

MEE. Merkataritza Erregistroaren 

Erregelamendua 

MEKL. Madrilgo Erkidegoko Kooperatiben 

Legea 

MEKSL. Murtziako Eskualdeko Kooperatiba 

Sozietateen Legea 

MK. Merkataritza Kodea 

MSEAL. Merkataritza sozietateen egiturazko 

aldaketei buruzko Legea 

MUREKL. Murtziako Eskualdeko Kooperatiben 

Legea 

NE. Notariotzaren Erregelamendua 

NEF. Nahitaezko Erreserba Funtsa 

NKA. Nazioarteko Kooperatiba Aliantza 

NKFL. Nafarroako Kooperatiben Foru Legea 

NKL. Nafarroako Kooperatiben Legea 

NMAU. Notariotzaren Madrilgo Akademiaren 

Urtekaria 

NUML. Nekazaritzako Ustiategiak 

Modernizatzeko Legea 

NZKA. Nazioarteko Kontabilitate Arauak 

Op. opus 

or./orr. orrialdea/orrialdeak 

PAE. Probintzia Auzitegiko Epaia 

PZL. Prozedura Zibilaren Legea 

RDM. Merkataritza Zuzenbidearen Aldizkaria 

RDS/RdS. Sozietateen Zuzenbide Aldizkaria 

REVESCO. Kooperatiba Azterlanen Aldizkaria 

RGD. Zuzenbidearen Aldizkari Orokorra 

RHPE. Espainiako Ogasun Publikoaren Aldizkaria 

RJC. Kataluniako Aldizkari Juridikoa 

RJESC. Gizarte eta Kooperatiba Ekonomiaren 

Aldizkari Juridikoa 

RJN. Notariotzaren Aldizkari Juridikoa 

RVEA. Revista Valenciana d’Estudis Autonòmics 

S.A. sozietate anonimoa 

SAL. Sozietate Anonimoen Legearen testu 

bategina onartzen duen Legegintzako Errege 

Dekretua 

SE. Sozietate-eragiketak 

SPAJL. Sektore Publikoaren Araubide 

Juridikoaren Legea 

SUU. Sevillako Unibertsitatearen Urtekariak 

SZL. Sozietateen gaineko Zergaren Legea 

TLO. Tributuen Lege Orokorra 

TMAL. Txikizkako Merkataritza Antolatzeko 

Legea 

TOL. Tirant on line 

VEKL. Valentziako Erkidegoko Kooperatiben 

Legea 

VEKL. Valentziako Erkidegoko Kooperatiben 

Legea 

XG. Xedapen gehigarria 

XI. Xedapen indargabetzailea 

ZAE. Zuzendaritza Nagusiaren Ebazpenak 

zk. zenbakia 

ZK. Zigor Kodea 

ZMK. Zuzenbide eta Merkataritza Koadernoak 

ZZU. Zuzenbide Zibilaren Urtekaria 

11

SARRERA 

XX. mendeko azken urteen eta XXI. mendearen hasieraren bereizgarririk behinenak 

munduko ekonomiaren erabateko berregituraketa eta globalizazioa izan dira. Globalizazio 

horren alderdirik nabarmena dugu enpresa kapitalistek merkatuan jarduteko modua, merkatu 

horretan baliabideak azkar bai azkar mugitzeko gaitasuna dutela; horren ondorioz, hein handi 

batean, behintzat, etorkizunean ekonomia-mota hori gutiz gailenduko delako ustea zabaltzen 

ari da. Nolanahi ere, berregituraketa ekonomikoak oparotasun-iturri berriak sortzen dituen 

arren, argi dago beste batzuenak ahultzen eta makaltzen dituela, leku gehiegitan ahultzen 

ere –ez bakarrik hirugarren mundu deiturikoan−, pertsona aberats eta pobreen arteko aldea 

izugarri areagotuta. 

Ingurumari horren aurrean, kooperatibak berriro ere azaleratu dira, Rochdale hiriko 

lehen esperientzia hartatik beti egin izan duten bezala, kideen jarduera ekonomiko eta 

sozialak sustatzeko eta haien beharrak asetzeko enpresa gisa, bazkideon parte-hartze 

aktiboa sustaturik. Eta kooperatiben balioak garatzeko erabiltzen diren kooperatibismoaren 

printzipioak kontuan hartuta egiten dute hori guztia: borondatezko elkartze irekia; bazkideen 

kontrol demokratikoa; bazkideen parte-hartze ekonomikoa; autonomia eta independentzia; 

hezkuntza, prestakuntza eta informazioa; kooperatiben arteko lankidetza; eta komunitatesentimendua. 

Kooperatiben berezko balio horiek sortzen dituzten ondorio onuragarriak kooperatibek 

jarduera garatzen duteneko erkidegoz gaindikoak dira. Horrela, erabakiak hartzeko prozedura 

monopolistak apurtzen direnez gero, besteak beste, aukera-berdintasuna areagotzen da eta 

gizarte-ingurunearekiko konpromiso-maila handitzen da, antolaketa-portaeraren kulturak 

errazago barneratzen dira edo sistemarekiko konfiantza-maila handitzen da. Hala ikusi zuen 

Jose Maria Arizmendiarrieta jaunak ere bai, kooperatiben berezko ezaugarria den partaidetza 

enpresara mugatu behar ez dela adierazi zuenean. Izan ere, neutraltzat jotzen bada ere, 

kooperatibismoak ez du bizitza publikotik alde egin behar. Egintza kooperatiboa gizartegertakaria 

ere bada, eta, horren ondorioz, etengabe moldatuz eta bilakatuz doa, betiere 

gizakien eta komunitatearen ongizatea xede duelarik. 

Jarduera-sektore horren garrantzia eta herriaren ongizateari egiten dion ekarpena aitortuta, 

Eusko Legebiltzarrak tresna juridiko berekia eta doia eman zion, abenduaren 18ko 3/1979 

Lege Organikoaren bidez onartu zen Euskal Autonomia Erkidegoko Autonomia Estatutuaren 

10.23 artikuluak era esklusiboan esleitu zion eskumena garatze aldera. Kooperatibei buruzko 

otsailaren 11ko 1/1982 Legearen bidez egin zuen hori. Lege horrek, segurtasun juridikoa 

emateaz gain, euskarri eman zien enpresa-proiektu garrantzitsuei, batez ere, lan elkartuaren 

sektorean. 

Euskadiko Kooperatiben ekainaren 24ko 4/1993 Legearen bidez, legelariak sakoneko 

berrikuntza ezarri zuen sozietate horien ordenamendu arautzailean; berrikuntza hori garrantzi 

handikoa izan zen gure zuzenbide konparatuan, sektorearen eraberritze mardula ekarri baitzuen 

enpresa-errealitatera eta Europako Ekonomia Erkidegoaren zuzentarauetara egokitzeko. Lege 

horrek testu artikulatu zehatza garatu zuen, aurreko legearenak baino askozaz ere luzeagoa. 

Lehengo legearena, hain zuzen ere, laburra eta irekia zen eta kooperatiba bakoitzaren 

autonomia indartu nahi zuen. Esan bezala, 4/1993 Legeak kooperatibaren eraginkortasuna 

13

izan zuen helburu enpresa-mailan, batez ere, finantza- eta kudeaketa-alderdien inguruan, eta 

segurtasuna eman zion euskal kooperatiben mugimenduari une horretan heldu beharreko 

erronkei aurre egiteko. 

4/1993 Legea hainbat aldiz aldatu da, alderdi espezifiko batzuk direla eta: 1/2000 Legea, 

ekainaren 29koa, Euskadiko Kooperatiben Legea aldatzen duena; 8/2006 Legea, abenduaren 

1ekoa, Euskadiko Kooperatiben Legea bigarrenez aldatzen duena; eta Euskadiko Kooperatiba 

Sozietate Txikiei buruzko ekainaren 25eko 6/2008 Legearen laugarren xedapen gehigarria, 

hain zuzen, 4/1993 Legearen 67. eta 68. artikuluak aldatzen dituena. Gainera, legearen 

garapen orokorreko erregelamendua ere onartu eta argitaratu da, martxoaren 29ko 58/2005 

Dekretuaren bidez. 

Indarrean dagoen Euskadiko Kooperatiben 11/2019 Legearen arrazoia dugu, lege horren 

zioen azalpenean ondo adierazten den legez, 4/1993 Legea denboraren poderioz aldatu 

duten aipatutako lege-testuak eta, bereziki, Euskadiko Kooperatiba Sozietate Txikiei 

buruzko ekainaren 25eko 6/2008 Legea bateratu beharra; hori guztia, indarrean dagoen 

araua identifikatzeko eta aplikatzeko sistematikotasun eta erraztasunaren kariaz. Hala 

eta guztiz ere, testu bakarra onartu ahal izateko, harmonizazio-lan osagarria egin behar 

izan da, batik bat, terminologiari eta arrazoiaren identitateari nahiz irtenbide juridikoei 

dagokienez, kasu batzuetan, eta, beste batzuetan, zehaztugabeak diren edo aplikatzean 

zalantzagarriak izan daitezkeen arauzko elementuei gagozkiela. Argibide horretan, helburu 

beharrezkoak gehitu behar izan dira unean-unean behar bezala interpretatzeko, baina horrek 

ez du inolako aldaketarik sorrarazi jatorrizko esanguran eta xedean, batez ere, kooperatiben 

araudi konparatuari eta euskal kooperatiben bilakaeran antzemandako behar jakin batzuei 

erreparatzen badiegu. 

Araua interpretatzen laguntzeko testuinguru horretan aurkeztu behar dut “Kooperatiben 

Legeari buruzko iruzkinak. Euskadiko Kooperatibei buruzko abenduaren 20ko 11/2019 

Legearen testu artikulatuari buruzko iruzkinak” deritzon lana, Euskadiko Kooperatiben 

Goren Kontseiluak (CSCE-EKGK) unean-unean indarrean dagoen testu arauemaileari 

buruzko iruzkin juridikoa editatzeko zereginaren ildoan. Zeregin hori 1999an hasi zen, 

4/1993 Legeari buruzko glosa argitaratu zenean. Bada, aurreko argitalpen horretan ere 

gertatu bezala, lan hau inguruabar bereziz jantzita dator, landu duten egileengatik, kaleratu 

den uneagatik eta zalantzarik gabe izango duen erabilgarritasunagatik. 

Iruzkin honen egileei dagokienez, aitortu behar dut talde-lan edo obra kolektibo batean 

parte hartu duten legelarien zerrendarik handiena biltzea lortu dela, behintzat, gure ingurune 

hurbilean. Horrek ez du esan nahi kooperatiba-sozietateen inguruan lanean dabiltzan ospe 

handiko beste legelari batzuk ez daudenik, baina zalantza barik esan dezakegu iruzkinean 

parte hartzen duten hogeita bost legelari horien taldea dela glosa hau banatzen deneko azpiatal 

bakoitzean aurki genezakeen aukerarik onena. Izan ere, egileok nor bere espezialitatearen 

eremuan paratzeko ahalegina egin dugu, hots, kooperatiba-sozietateen zuzenbidearen 

baitan, noren lanbide-jardunari ondoen egokitzen den arloan. Horretarako, mugimendu 

kooperatiboari lotutako profesionalak, unibertsitateko kideak, jarduneko abokatuak, 

Arbitraje Kooperatiboko Euskal Zerbitzuko arbitroak, elkartze kooperatiboko ordezkariak, 

Eusko Jaurlaritzakoak eta, jakina, Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseilukoak izan ditugu 

iruzkingile. Egileen aukeraketari eta horiek garatutakoari buruzko emaitza irakurlearen iritzira 

utziko dut, baina sarrerako lerro hauek baliatuz, haien prestutasun, egindako ahalegin eta 

eskainitako orduengatik eskerra eman nahi ditut, ziur aski, iruzkin horietan batzen direlako, 

14

nik uste, guk guztiok ditugun grinetako bi, hau da, zuzenbidea eta kooperatibismoa. Nolanahi 

ere, oinarrizko egitura eta funtsezko sistematikaren gaineko antolaera bazter utzirik, testuek 

zintzoki islatzen dute iruzkingile bakoitzaren irizpen intelektual askea. Legelari batek, 

ez bestek, badaki kontzeptu horiek ebaluatzen, eta egitate hori lanaren hasierako oinarri 

eztabaidaezina izan da. Horregatik, glosaren atalok egile bakoitzaren azterketa-ikuspegi 

bereziari lotzen zaizkio. Edonola ere, argi esan behar da pertsona bakoitzaren askatasunak 

garamatzala begirada juridiko berezi horretara. 

Liburu hau, une horrek ere lerro batzuk merezi ditu, egileei emandako enkarguak eta 

ondoko lana munduan pairatzen ari garen izurrite baten baitan gauzatu direlako. Segurutik, 

iruzkingile askok beti gogoratuko dute lan honetako testuak konfinamenduan idatzi direla 

edo, bestela, gure osasun-agintariek ezarritako murrizketa garrantzitsuen esparruan, eta 

gu guztiok apurka-apurka ohitu gareneko koordinazio-bilera telematikoak baliatuz. Ildo 

horretan, azpimarratu nahi dugu gaur egungo egoerak balioa ematen diela pertsonen arteko 

elkartasunari, komunitatearen garrantziari eta egun gizarte gisa pairatzen ari garen arazo 

larriari irtenbidea aurkituko dugulako itxaropenari. 

Beste alde batetik, arestian esan dugunez, gure asmo nagusia izan da lana baliagarria 

izatea. Horixe dugu, hain zuzen ere, Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluak, Euskal 

Autonomia Erkidegoan euskal kooperatibismoa sustatzeko eta hedatzeko erakunde gorena 

den aldetik, glosa proposatu, koordinatu eta argitaratzeko egin duen ahalegina bidezkotu 

duen arrazoia. 11/2019 Legeak, besteak beste, arauzko elementu jakin batzuk argitu nahi 

zituen, baina honako lan hau harago doa, legearen testu artikulatua garapen didaktiko baten 

bidez azaldu nahi baitu, euskal kooperatibismoa bera hobeto gara dadin. Gainera, iruzkin 

honek beste legegile batzuei argibide eta etorbide gisa balio die, horren arrazoi nagusia 

ez da nirekin batera jardun duten iruzkingileen ekarriari, ezpada, 11/2019 Legea eman 

duen euskal legegileari, bai eta gure enpresei nazioarteko ospea eman eta ematen dieten 

kooperatibetako kideei ere. Egiari zor, hori aitortzea eskerrak emateko moduko aitortza 

da, arrisku partekatutik abiatuta, egunero-egunero gure herrian enplegua eta aberastasuna 

sortzeko ekimenak garatzen ahalegintzen diren emakume eta gizonentzat. Pertsona horiei 

guztiei eskaini behar dizkiet lerro hauek. 

Azkenik, eskerrak eman nahi dizkiot CSCE-EKGKri glosa hau zuzentzeko aukera 

eman didalako. Erakunde honetako letraduak ez dauka harro egoteko zergati ederragorik, 

indarrean dagoen Kooperatiben Legea hizpide hartuta, legelari onenen lana koordinatzeak 

baino. Nolanahi ere den, testuon arrakasta, ezbairik gabe, haiena da, eta irakurleak antzeman 

ditzakeen akatsak, berriz, zuzendari honenak, ziurtasun osoz. 


CSCE-EKGK-ko letradua eta glosaren zuzendaria 

15

1. XEDAPEN OROKORRAK *1 

1.1. Alderdi orokorrak 

1. artikulua.– Kontzeptua. 

1.– Kooperatiba da enpresa bat garatzen duen sozietatea, zeinaren lehentasuneko 

helburua baita bere kideen jarduera ekonomiko eta sozialak sustatzea eta haien 

beharrak beren parte-hartze aktiboaren bitartez asetzea, kooperatibismoaren 

printzipioak betez eta inguruko komunitateari erantzunez. 

2.– Kooperatibak Nazioarteko Kooperatiba Aliantzaren kooperatiba-printzipioetara, 

zeinak lege honen esparruan aplikatuko baitira, egokitu beharko ditu bere egitura 

eta funtzionamendua. 

Lege honen barruan, bestelako edozein antolakunde eta entitate publiko edo 

pribaturekiko autonomia eta independentzia osoz jardungo du. 

3.– Kooperatibek edozein jarduera ekonomiko edo sozial gauzatu ahal izango dute, salbu 

eta kooperatibismoaren oinarrizko eskakizun eta printzipioekin bat ez etortzeagatik 

legean espresuki debekatzen bada. 

2. artikulua.– Izena. 

1.– Kooperatibek beren izenean nahitaez sartu beharko dituzte «kooperatiba-sozietatea» 

hitzak edo «Koop. S.» laburdura. 

2.– Ezin izango da lehendik dagoen sozietate baten izen bera jarri. Sozietatearen 

izena baliozkoa izateko, beste baldintza osagarri batzuk ezarri ahal izango dira 

erregelamenduz. 

3.– Beste inolako entitatek ezin izango du erabili «kooperatiba» hitza edo «koop.» 

laburdura, edozein dela ere entitatearen mota edo izaera, publikoa edo pribatua, 

salbu eta xedapenen batek espresuki hartara behartu edo hartarako baimena ematen 

dion kasuan. 

3. artikulua.– Egoitza soziala. 

Euskal Autonomia Erkidegoaren lurraldearen barruan egongo da kooperatibaren egoitza 

soziala, bere bazkideekiko jarduera gehienak egiten dituen lekuan edo administraziokudeaketa 

eta enpresa-zuzendaritza zentralizatzen dituen lekuan. 

4. artikulua.– Gutxieneko kapital soziala. 

Gutxieneko kapital soziala ezin izango da hiru mila (3.000) euro baino gutxiagokoa izan, 

eta eurotan adieraziko da. Kooperatiba sortzen den une beretik ordainduta egon beharko 

da gutxieneko legezko kapital horri dagokion kopuru osoa. 

* Alfredo Ispizua Zuazua jaunak, Euskadiko Kooperatiben Erregistroaren arduradunak, egindako iruzkina. 

17

XEDAPEN OROKORRAK 

1.1.1. Sarrera 

I. tituluko I. kapituluak argiro erakusten digu 2019 legegilearen asmoa, zioen azalpenean 

iragarri eta azaldutakoa: orain arte indarrean egon den ekainaren 14ko Euskadiko 

Kooperatiben 4/1993 Legearen oinarrizko egitura material eta formalari eustea, aurreko 

Kooperatibei buruzko otsailaren 11ko 1/1982 Legearen aldean, nabarmen zehaztu eta hobetu 

zena, orduko ingurumari ekonomiko eta sozialarekin bat zetozen erantzun juridiko jakin 

batzuk txertatuta, 26 urte geroago. 

Izan ere, 1993an diseinatutako arkitektura juridikoari oratzen dion araudi berriaren 

helburuak, labur-zurrean emanda, honako hauek dira: 

4/1993 Legearen zenbait lege-aldaketa testu arau-emaile bakar batean bildu eta bateratzea, 

hala nola: 

1/2000 Legea, ekainaren 29koa, Euskadiko Kooperatiben Legea aldatzen duena; 

8/2006 Legea, abenduaren 1ekoa, Euskadiko Kooperatiben Legea bigarrenez aldatzen duena; 

Euskadiko Kooperatiba Sozietate Txikiei buruzko ekainaren 25eko 6/2008 Legearen 

laugarren xedapen gehigarria, 4/1993 Legearen 67. eta 68. artikuluak aldatzen dituena. 

Gainera, araua prestatzeko legebiltzarraren izapidean, Euskadiko Kooperatiba Sozietate 

Txikiei buruzko ekainaren 25eko 6/2008 Legea bera jasotzen eta barneratzen da, aldaketa 

txiki batzuk eginda, 11/2019 Legearen zortzigarren xedapen gehigarrian, dokumentu 

elektroniko bakarrari dagokionez. 

Zioen azalpenak arau berrian txertatu izana justifikatzen du sistematikotasun-arrazoiengatik 

eta indarreko arauaren identifikazioa eta aplikazioa errazteko xedez; azken batean, 

kooperatibari buruzko arauaren aplikazioari lotutako interpretazio-arrazoiengatik. 

Bestalde, zenbait erregelamendu-garapen onartu eta argitaratu dira, eta unean-unean kontuan 

hartu dira horietan jasotako zenbait alderdi arau-mailaz igotzeko, lege-erregulazioaren 

berezkotzat jo baitira: 

Legearen garapen orokorreko erregelamendua, martxoaren 29ko 58/2005 Dekretuaren 

bidez onartutakoa; 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroaren antolaketa eta funtzionamenduaren 

Erregelamendua, martxoaren 29ko 59/2005 Dekretuaren bidez onartutakoa; 

64/1999 Dekretua, otsailaren 2koa, onura publikoko kooperatiba-sozietateen prozedurari 

eta betekizunei buruzko Erregelamendua onartzen duena. 

61/2000 Dekretua, apirilaren 4koa, Gizarte Ekimeneko Kooperatibak arautzen dituena 

(dekretu horren edukiaren zenbait alderdik legezko finkapena merezi dute). 

Horrela, argiago eta ulergarriago bihurtzen da aplikatu beharreko kooperatibari buruzko 

araudia. 

Sozietate-mota horren eraginkortasunaren eta baliozkotasunaren funtsezko alderdi 

erabakigarriak argitzea, enpresa sortzeko aukera demokratiko eta solidario gisa, hala nola 

bazkideek hartzen duten erantzukizuna sozietatearen zorrengatik: bazkideen erantzukizuna 

eta galeren egozpena. 

Kooperatiba-mota jakin batzuen lege-konfigurazioa berrikustea, kooperatiba-araubide 

18


organiko eta funtzionalerako egokitzapena ahalbidetzeko ez ezik, bermatzeko helburuz, 

kasurako, etxebizitza-kooperatiben eta lan elkartuko garraio-kooperatiben kasuan bezala. 

Kooperatiben arloan, administrazioaren sustapen- eta kontrol-jarduera egungo ingurune 

juridiko, ekonomiko eta instituzional orokorrera egokitzea, bai eta euskal kooperatibek 

sozietate gisa duten garapen-mailara ere, sozietate horien nortasunaren berariazkotasuna, 

hots, gizarte-interesekotzat jotzea legitimatzen duena, identifikatuz, sustatuz eta bermatuz. 

Etenik gabe eta azkar bai azkar bilakatzen den sozietateen inguruko zuzenbidearen 

gidalerro orokorrak txertatzea; esaterako, gobernu korporatiboaren arauketa. 

Alderdi jakin batzuen autoerregulazioa estatutuen bidez edo barne-araubideko 

erregelamenduaren bidez ahalbidetzea edo, hala badagokio, errespetatzen eta indartzen duen 

kooperatiba-mugimenduaren barruan. 

Arauaren koherentziari, interpretazioari eta aplikazio praktikoari laguntzen dioten hainbat 

doikuntza eta hobekuntza juridiko-tekniko txertatzea. Zioen azalpenak irtenbide horien 

guztien berri ematen du luze eta zabal, eta araudia gero eta globalizatuagoa den nahiz etengabe 

eta azkar bai azkar bilakatzen den errealitate ekonomiko batera egokitu beharrari erantzuten 

diote. Egoera horri aurre egiteko, enpresak ez ezik, enpresa horiei lotuta jarduten duten 

sozietate-motak ere lehiatzen dira; hori dela eta, euskal legegileak ulertu du kooperatibei 

euren izaera eta xedearekin bat datozen tresna juridikoak eman behar zaizkiela, enpresagaitasuna 

errazteko xedez. 

Laburrean aipatu dugun eta 1993an ezarritako eredu kooperatiboa errespetatzen duen 

legegintza-politikaren proposamenaren ondorioz, ez dira aldatu, I. tituluaren I. kapituluan, 

hizkuntza ez-sexista aplikatzearen ziozkoa harago, honako artikulu hauek: 2. Izena; 

3. Egoitza soziala eta 4. Gutxieneko kapital soziala; beraz, zeharo indarrekoa da 4/1993 

Legearen iruzkinean agertutako eta azaldutakoa. 

Ildo beretik, 1, 5 eta 6. artikuluei dagokienez, arau berriaren ondorioz aldatu ez den zatia 

dagoeneko iruzkinduta dago eta, beraz, azaltzen dena alderdi berriei buruzkoa izango da. 

1.1.2. 1.2. artikulua 

1.1.2.1. Berrikuntza nagusiak aurreko araudiaren aldean 

Legearen berrikuntza nagusia hauxe dugu: printzipio kooperatiboak Nazioarteko 

Kooperatiba Aliantzak aldarrikatutakoak dira, hau da, 1995. urtean, Manchesterreko 

kongresuan berariaz ezarritakoak. Euskal Talde Popularraren zuzenketa batetik dator, 

Legebiltzarraren egoitzan egindako izapidetzearen bidez. 

Zioen azalpenean azpimarratzen denez, jarraibideak dira kooperatibek beren balioak 

praktikan jartzeko, eta berariaz adierazten ditu balio horiek: bazkideen kontrol demokratikoa, 

beraien partaidetza ekonomikoa, autonomia eta independentzia, hezkuntza, prestakuntza eta 

informazioa, kooperatiben arteko lankidetza eta komunitatearen aldeko sentimendua. 

Bestetik, gaineratzen du printzipio eta balio horiek gizarte-ekonomiaren esparru zabalagoan 

nabarmendu behar direla, eta errealitate egiaztatutzat jotzen du haren kuantifikazioan, 

enpresa-bikaintasunean eta gizarte-onura eztabaidaezin eta itxaropentsuan; bertan txertatzen 

da, hura osatzen duten egitate bat den aldetik, Gizarte Ekonomiari buruzko martxoaren 29ko 

19


5/2011 Legearen arabera (5. artikulua), eta haren balioak eta printzipioak “jarraibide” gisa 

kalifikatuta daude (4. artikulua), kooperatibismoaren printzipio historikoetan funtsatzen 

baitira. Nolanahi ere, arau horrek aditzera ematen du gizarte-ekonomiako erakundeak euren 

arau oinarrizko eta berariazkoen bidez arautuko direla. 

Egia esatera, kooperatiba-sozietatea arautzen duen lehenengo tituluak oreka bilatzen du, 

sozietate-mota berezi horren izaera kooperatiboaren −haren balioetan islatuta− eta enpresajarduera 

errazteko bidearen arteko ezkontza; bi alderdi horiek etengabeko ika-mikan daude 

eta, aplikazio praktiko luzean, kooperatiba-izaera bereizgarriaren nolabaiteko lausotzea ekar 

lezakete. 

Horregatik, kooperatibaren definizioan (1. artikulua) kooperatiba-printzipioetara 

berariaz jotzeak, gainera, sozietate-mota berekia zilegitzen duen kooperatibaren nortasuna 

azpimarratzeko balio du, , haren aplikazioa indartzeko. 

1.1.2.2. Berrikuntzaren izaera eta indarra 

Egia esatera, berrikuntza formala da; izan ere, 4/1993 Legeak ezartzen zuen printzipio 

kooperatiboetara jotzea, besterik gabe, uler eta aplika zitekeen, nahiz eta horretan berenberegi 

aipatu ez. 

1.1.2.3. Esanahi praktikoa 

Hala ere, arau berriak egindako lan osagarriak, interpretazio-ondorio praktikoetarako, 

1993an sartutako aipamenari eusten dio: printzipioak lege honen esparruan aplikatuko dira. 

Hau da, legearen arauketa zehatzak interpretatzen du nola aplikatu behar diren aplikatzen 

zaien kooperatibetan. Nolanahi ere, informazio-izaerako funtzionalitate juridikoa betetzen 

dutela ulertu behar da, Kode Zibilaren 1.4 artikuluak Zuzenbidearen printzipio orokorren 

ildoan xedatzen duenaren antzekoa. 

Bestalde, manua urratzeak arau-hauste oso astuna dakar (159.2.c) artikulua), betiere arauhaustea 

agerikoa bada −1993ko arauak ez zekarren halako kalifikaziorik−; beraz, ulertu behar 

dugu sozietatearen ohiko funtzionamenduan eta antolamenduan printzipio kooperatiboak 

behar bezala ez betetzea hainbesterainoko urratzea da, ezen ezin da kooperatibatzat jo. 

Izaera hori bereziki larria da kooperatiba-printzipioen arau-hausteari dagokionez, eta 

berretsi egiten da urratze hori kooperatibaren kalifikazioa kentzeko arrazoia bada; izan 

ere, 11/2019 Legearen 161. artikuluaren 1. zenbakiaren a) letrak esanguratsua izan dadila 

galdatzen du, behin eta berriro gertatzeaz gainera. Garrantzi hori ez zen agertzean lehenago 

indarrean zegoen arauan, eta adierazgarria da Euskadiko legelariak, 2019an, kooperatiba 

deskalifikatzeko arrazoia berariaz jaso nahi izatea inguruabar horren zioz, oso larria baita 

deskalifikazio-prozedura has dadin. 

Ikuspegi instituzionaletik, Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluak esleituta dauka 

printzipio kooperatiboak betetzen direla zaintzeko eginkizuna –eta eskumen hori garatu 

behar da−, batez ere, kontrol demokratikoa eta bazkideen parte-hartze ekonomikoa (11/2019 

Legearen 165.2.c) artikulua; hori guztia garatu behar da, legez aitortuta dituzten eskumenak 

20


baliatuz, Eusko Jaurlaritzari edo beste administrazio publiko batzuei doakien ikuskaritzaeginkizunari 

kalterik egin gabe, 11/2019 Legearen 158. artikuluari jarraiki. Txertaturiko 

berrikuntzak indartu egiten du Kontseiluaren eta Administrazioaren arteko lankidetzaren 

eginkizun orokorra, 1993ko legegileak orduan esleitzen zituen printzipio kooperatiboak 

zabaltzeaz gain, betearazteko, (145.2.c) artikulua). 

1.1.2.4. Beste arau aplikagarri batzuk 

Estatuko Kooperatiben uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 1.1 artikuluak Nazioarteko 

Kooperatiba Aliantzaren berariazko aipamena jasotzen du, organo hori kooperatibaprintzipio 

guztien sorburu den aldetik, eta eduki bera du, arauaren arabera aplikagarria 

delako aipamena barne; beraz, ez du 11/2019 Legearen 1.2 artikuluaren gaineko ekarpenik 

egiten, ez eta artikulua osatzen ere. 

1.2. Hirugarren ez-bazkideekiko eragiketak 

5. artikulua.– Hirugarren ez-bazkideekiko eragiketak. 

1.– Kooperatibek bazkide ez diren pertsonekin egin ahal izango dute beren kooperatibajarduera, 

betiere lege honetan eta kooperatibaren estatutuetan ezarritakoaren 

mugetan. 

2.– Baldin eta kooperatibak bere bazkideekin eta bazkide ez diren pertsonekin dituen 

eragiketek, legearen baldintza eta mugen barruan, enpresaren jarduera gutxitzea 

edo kaltetzea eragiten badute, kooperatibari ezin egotzi dakizkion arrazoiengatik, 

eta gutxitze edo kaltetze horrek kooperatibaren bideragarritasun ekonomikoa 

arriskuan jartzen badu, baimena eman ahal izango zaio kooperatibari bazkide 

ez diren hirugarrenekiko jarduerak edo zerbitzuak hasteko edo lehendik dituenak 

handitzeko, betiere baimenak, unean uneko zirkunstantzien arabera, ezartzen duen 

epean eta zenbatekoan. Aipatutako baimena eman dela ulertuko da kooperatibak 

baimena eskatu eta hilabetera Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen sailak 

espresuki ebazpena eman ez badu. 

3.– Nolanahi ere, kreditueta aseguru-kooperatibek aplikagarri zaien finantza- eta 

aseguratze- jardueraren arloko araudian ezarritako betekizun eta mugak bete 

beharko dituzte bazkide ez diren pertsonekiko eragiketetan. 

1.2.1. Berrikuntza nagusiak aurreko araudiaren aldean 

Genero-hizkerari lotutako doikuntza teknikoez gain, 5. artikuluak aldaketa bana txertatu 

ditu 1. Eta, batez ere, 3. zenbakietan. 

Horrela, 1. zenbakian, kooperatibak bazkide ez diren hirugarren pertsonekin egin dezakeen 

jardueraren izaera osagarri edo mendekoari buruzko aipamen orokor eta berariazkoa ezabatu da. 

Legezkotasun-printzipioari eutsi zaio; hortaz, bidezkotzat jotzen da berariaz debekatuta 

ez dagoena. Irizpide hori beste alderdi batzuei ere aplikatzen zaie, hala nola kooperatiba 

21


bihurtzeari (11/2019 Legearen 90.1 artikulua) edo bat-egite bereziei (11/2019 Legearen 87.1 

artikulua). Aztertutako kasuan, beraz, lege-idazketa berria dela bide, kooperatiba-jarduera 

garatu ahal izango da, legeak eta estatutuek ezarritako mugak besterik ez dituela. 

Bestalde, 3. zenbakiak berariaz zehazten du aurreko arauak “finantza-jarduerari” buruz 

egiten zuen aipamena, 11/2019 Legearen 124. artikuluak arautzen dituen aseguru-kooperatibei 

gagozkiela. Testuak dioenez, aseguru-jarduera arautzen duen sektoreko arauak ezartzen dituen 

betekizunak eta mugak bete behar dituzte aseguru-kooperatibek, bai estatuaren eskumenekoa 

den oinarrizko araua, bai autonomia-erkidegoen eskumeneko den garapen-araua. 

1.2.2. Berrikuntzaren izaera eta indarra 

1. zenbakiari dagokionez, arauak eragiketa-askatasuna nabarmendu nahi badu ere, 1993. 

urtean, Kooperatibei buruzko otsailaren 11ko 1/1982 Legearen aldean gertatu zen irekieraren 

zentzu berean, kasu zehatz horretan, sozietatearen estatutuen bidez, zeinek bere buruari 

mugak jartzeko aukerari eutsi dio. 

Ildo horretako estatutu-xedapenik ez badago, muga bakarrak legezkoak izango dira, hau 

da, 11/2019 Legeak ezarritakoak edo, hala badagokio, sektorialak; hala ere, ez da beharrezkoa 

izango estatutuek berariaz adieraztea hirugarrenekin kooperatiba-jarduerak eta -zerbitzuak 

egiteko aukera ahalbidetzen dela, Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 

4.1 artikuluak xedatzen duen bezala, izaera mutualista nabarmenarekin. 

3. zenbakiari dagokionez, berriz, idazketa berriak ez dakar kooperatiba-mota horiei 

aplikatu beharreko zuzenbide-iturriak funtsean aldatzerik; izan ere, aseguru-kooperatibak, 

kreditu-kooperatibekin batera (11/2019 Legearen 123. artikulua), lege berriaren II. tituluaren 

I. kapituluko 8. atalean araututa daude, finantza-kooperatiben epigrafean. 

1.2.3. Esanahi praktikoa 

Sozietatearen xedeari lotutako jarduerarekiko mendekotasun- edo osagarritasun-irizpidea 

kualitatiboki ezar daiteke (jarduera osagarriak, kooperatibaren jarduera nagusiaren 

aurrekontua edo ondorioa, sozietatearen helburuaren barruan), baita kuantitatiboki ere. 

Nolanahi ere, egiazko irekiera desmutualizatzailearen maila neurtzeko, kooperatiba-mota 

guztietan hirugarrenekin egindako eragiketen idazketa zehatzera jo behar da. Eragiketa 

horiek 11/2019 Legearen II. tituluko I. kapituluan araututa daude. 

Ildo horretan, lege berriak berrikuntza txiki batzuk txertatu ditu nekazaritza- eta 

elikagaigintza-kooperatibei dagokienez (113.1 artikulua) edo etxebizitza-kooperatibei 

dagokienez (117.2.3 artikuluaren azken lerroaldea; oro har, baina, 1993an ezarritako mugei 

eutsi die). Kooperatibaren jardueraren oinarrizko izaera mutualistak badirau. 

Egia esatera, atal horretan, bazkide batzuek euren beharrizanei erantzuteko batera sortzen 

duten enpresa erkidearen komunitatearen kontzeptuaz jarduten da, hirugarrenekiko eragiketak 

lotzen direneko irabazi-asmoaren aurka. Gogoeta horrek isla historiko argia izan du batzuen 

eta besteen zerga-tratamenduan; nolanahi ere, gaur egun, tratamendu hori bateratuta dago 

euskal foru-lurraldean. 

22


Horregatik beragatik, ez da beharrezkoa kontabilitate bereizia izatea emaitzak 

zehazterakoan, 27/1999 Legearen 57.3 artikuluak galdatzen duen bezala. 

Horren haritik, kontzeptu biak lotzen baditugu: zerga-onurak eta kontabilizazio bereizia, 

Estatuko arauaren seigarren xedapen gehigarriak arautzen du zerga-arloan babestutako 

kooperatibaren izaeraren galera, bazkide ez diren hirugarren pertsonekin egindako eragiketa 

kooperatibizatuak bereizita kontabilizatzen ez badira. 

1.2.4. Beste arau aplikagarri batzuk 

Aipatutako irtenbide juridikoa ez dator bat Estatuko erregulazioarekin, hots, Estatuko 

Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 122/1999 Legearen 4. artikuluak emandakoarekin; 

hala eta guztiz ere, funtsezko aurrerapena dakar aurreko erregulazioarekin alderatuta, bada, 

abenduaren 52/1974 Legea garatzen zuen azaroaren 16ko 2710/1978 Errege Dekretuaren 10. 

Artikuluarekin alderatuta. 

Hain zuzen ere, estatu-mailan legeak ematen dituenaren iritziz, hirugarrenekiko 

kooperatiba-jarduerak eta -zerbitzuak egin ahal izateko, beharrezkoa da sozietatearen 

estatutuetan berariaz hala araututa egotea, kooperatiben legeak berak eta beste arau sektorial 

batzuek ezarritako baldintzen eta mugen barruan. Ondorioz, ez da osagarria. 

1.3. Sekzioak 

6. artikulua.– Sekzioak. 

1.– Estatutuetan, jarduera ekonomiko eta sozial espezifikoak –helburu sozialaren 

barrukoak–egiten dituzten sekzioen existentzia eta funtzionamendua erregulatu ahal 

izango dira; sekzio horiek kudeaketarako autonomia izango dute, hargatik eragotzi 

gabe kooperatibaren erantzukizunaren izaera orokorra eta bateratua. Kontabilitate 

independentea eramango dute beti, nahiz eta kontabilitate orokorra kooperatibari 

dagokion. 

2.– Estatutuetan, honako hauek definituko dira: 

a) Zer arlo edo jarduera sartu diren sekzioaren barruan. 

b) Zenbat denbora jardungo duen sekzioak modu berezituan, baldin eta denbora 

hori mugatua bada. 

c) Zer irizpide ezarri diren sekzio bakoitzari dagokion ondarea zehazteko. 

d) Hala badagokio, zer irizpide erabili diren kontabilitate bereizia ezartzeko. 

e) Zer irizpide erabiliko diren jarduera kooperatibizatua neurtzeko, sekzio 

horretako soberakin positibo eta negatiboen banaketa bereizia egin behar 

denean. 

f) Zein den araubide organikoa eta zer harreman duen sekzioak kooperatibaren 

administratzaileekin. 

3.– Hala badagokio, estatutuetan ehunekotan mugatu ahal izango da zer soberakin 

bereizi eta banatu behar diren sekzioen arabera. 

23


4.– Sekzioak erregulatzerakoan, politika bereizi bat ezarri ahal izango da kapitalinteresei, 

lan-aurrerakinei edo bazkideekin egindako eragiketen prezioei dagokienez. 

5.– Batzar orokorrak erabaki ahal izango du berehala etetea sekzio bateko bazkidebiltzarrak 

hartutako erabakiak, baina zehaztu beharko du zergatik jotzen dituen 

lege edo estatutuen aurkakotzat edo kooperatibaren interes orokorren aurkakotzat, 

hargatik eragotzi gabe batzar orokorraren erabakiak ere lege honen 41. artikuluan 

aurreikusitakoaren arabera aurkaratzea. 

Sekzio bat edo batzuk egoteak ez dakar administratzaileek dituzten ahalmenen 

araubidea aldatzea, baina sekzioaren barruan zuzendariak edo ahaldunak 

izendatu ahal izango dira sekzio horren jardunaz eta eragiketaz ardura daitezen. 

Kooperatibaren administratzaileek sekzioan hartu diren erabakiak berehala etetea 

erabaki dezakete, bazkide-biltzarrean hartzen diren erabakietarako ezarritako 

baldintza beretan. 

Estatutuetan edo barne-araubideko erregelamenduan erregulatuko da sekzio bateko 

bazkide-biltzarraren eta kooperatibako administratzaileen arteko harremana. 

6.– Kreditu-sekzioa edo bestelako sekzioak dituzten kooperatibei kontu-auditoretza izan 

dezatela eskatuko zaie, haiekin kontratuak egiten dituztenak babesteko. 


11/2009 Legeak ez du beren-beregi berritu sekzioen arloan indarrean dagoen araubide 

arauemailea; nolanahi ere den, ematen dion finkotasunaren garrantzia aintzat hartuta, mailaz 

igotzen du aplikatu daitezkeen zuzenbide-iturrietan, eta edukiaren egonkortasuna bermatzen du. 

Egia esatera, aurretiaz indarrean zegoen erregelamendu-mailako arauketa txertatu da, 

Euskadiko Kooperatiben Legearen Erregelamendua onartzen duen martxoaren 29ko 58/2005 

Dekretuaren 20. artikuluaren bidez. Zioen azalpenak justifikatzen duenez, arauketa hori 

sekzioak eratzeko irizpideen garapena da. 

2019ko legegileak hainbat aldiz gauzatu du arauaren maila igotzeko eragiketa hori legezko 

testuan barrena; ez soilik aipatutako erregelamendu-testuari dagokionez (adibidez, 20.2 

artikuluak 58/2005 Dekretuaren 2. artikuluak garatutako erregulazioa jasotzen du, bazkide 

motei dagokienez), ezpada, beste erregelamendu-garapen batzuei dagokienez ere, hala nola: 

− 11/2019 Legearen 156.2 artikulua, onura publikoko sozietateei buruzko prozedura 

eta betekizunei buruzko erregelamendua onartzen duen otsailaren 2koa 64/1999 

Dekretuaren 4. artikulua kopiatzen duena. 

− edo 11/2019 Legearen 156.3 artikulua, gizarte-ekimeneko kooperatibak arautzen 

dituen apirilaren 4ko 61/2000 Dekretuaren 1. artikuluaren edukia kopiatzen duena. 

Kasu horietan, gerora egoera sozioekonomiko aldakorretara bizkor egokitzeko malgutasuna 

galtzen bada ere –zuzenbideak erantzun egokia eman nahi die halakoei–, bestetik, erraztu 

egiten da, inolako zalantzarik gabe, pertsonek eta kooperatiba-sozietateek jardutea eta 

24


erabakiak hartzea, eta, ondorioz, irabazi egiten da segurtasun juridikoaren ikuspegitik. 

Legegintzako aukera hori bat dator Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura 

Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legearen 129. artikuluak araupetutako erregulazio onaren 

printzipioekin. 

1.3.2. Legezko aldaketaren izaera edo indarra 

Kooperatibak aukerakoa du sekzioak sortzea, eta erabaki dezake sekzio horiek bere egitura 

operatiboan jasotzea (11/2019 Legearen 6.1 artikulua). Atal edo sekzioz hornitzeko aukera 

hori ez da aldatu aurretik indarrean egon den legeriaren aldean. 

Sekzioak baliatzeko aukera erabaki ondoren, eta txertaturiko berrikuntzei dagokienez: 

Estatutuetan nahitaez arautu beharrekoak dira 11/2019 Legearen 6. artikuluaren 2. 

zenbakian aipatutako alderdiak (c letrari dagozkionak izan ezik); beraz, ezin dira aipatu gabe 

utzi. 

Aukerakoa da 11/2019 Legearen 6. artikuluaren 3 eta 4. zenbakietan eta 5. zenbakiko 

bigarren lerroaldean aipatzen den erregulazioa. 


1.3.3.1. Sekzioen egituraketa, 6.2 artikulua 

Adierazi den bezala, aztertutako lege-aldaketak kooperatiba bakoitzaren estatutuetara 

eramaten gaitu, aipatu den 6. artikuluaren 2, 3 eta 4. zenbakietan adierazitako alderdiak 

zehazteko sekzioz hornitu nahi badu kooperatibak. Beraz, ezin da barne-araubideko 

erregelamendu bidez arautu, edo bestela, esandakoa zehazten duten uneko akordio organikoen 

bidez. 

Ohartarazi behar da sekzioak egotea, sozietatearen xedearen baitan, kudeatzeko autonomia 

duten berariazko jarduera “ekonomiko-sozialak” garatzean oinarritzen dela (6.1 artikulua). 

Ildo horretan, 6.2.a) artikulu berriak jasotzen duen sailean txertatzeak eragindako “jarduerak” 

edo sekzioak direla interpretatu beharko da; era berean, jarduera ekonomiko eta sozialei 

buruzko aipamen horrek jarduera ekonomiko-sozial bereizia egiten duten hainbat sozietatekolektibori 

aplikatzeko aukera justifikatzen du, kooperatiba-sozietatean duten parte-hartzea 

haztatzeko. 

Aipatutako alderdiak ekonomia- eta ondare-alderdien ingurukoak dira, 2. zenbakiko a), 

b) eta f) letretan xedatutakoa izan ezik; alderdi horiek estatutuetan finkatzeak segurtasun 

juridiko handiagoa ematen dio kooperatiben funtzionamenduari, 1. zenbakiak dakarren 

aipamen generikoak (aurreko erregulaziotik datorrena) sekzioen funtzionamenduaren 

estatutu-erregulazioari baino. 

Nolanahi ere, sekzio jakin batean sartu beharreko arloek edo jarduerek (6.2.a artikulua) 

aldez aurretik ezarritako irizpidea bete behar dute (6.1 artikulua), hots kudeatzeko autonomiari 

atxikitako berariazkotasuna. 

25


1.3.3.2. Sekzioen funtzionalitatea, 6.3 eta 6.4 artikuluak 

Azpimarratu behar da lege-erregulazio berriak bi alderdi juridiko-funtzional gehitzen 

dizkiela sekzioei, hain zuzen, ondokoak: 

1.− soberakinak banatzeko esleipen-irizpide gisa erabiltzeko aukera (“hala badagokio”), 

muga batzuk ezarrita (6.3 artikulua). 

2.− halaber, politika bereiziak ezartzeko aukera (6.4 artikulua) horren gai garrantzitsuetan, 

bereziki, lan elkartuko kooperatibetan, hain zuzen, ondokoak: 

− emandako kapitalaren gaineko interesa 

− lan-aurrerakinak 

− bazkideekiko eragiketen prezioa 

Parte-hartze ekonomiko desberdineko irizpide horiek kontabilitate analitiko moduko batean 

oinarritu beharko dira –“kontabilizazio bereizia”, 6. artikuluaren 2.c) zenbakiaren ildoan–, 

sozietatearen xedea gauzatzeko ekarpen edo ekarri desberdinen maila identifikatzeko, eta, 

ondoren, emaitzak banatzeko irizpide gisa baliatuko dira, funtsean. Gainera, baliagarriak 

dira kudeaketaren eta plangintzaren inguruko erabakiak hartzeko. 

Nolanahi ere, irizpide bereizle hori soberakinen oinarrizko banaketa ekitatibo batez haztatu 

beharko litzatekeela uste da –6.3 artikuluan adierazten den bezala, mugak aipaturik, artikulu 

horren 2.c) zenbakiak irekitzen dituen aukerei dagokienez eta lan-aurrerakinen zenbatekoari 

dagokionez–, pertsona juridiko kooperatiboaren enpresa-osotasuna bermatzeko. Gainera, 

sozietate-taldearen ekarpen ez-bereiziak ere kontuan hartu beharko dira beti. 

1.3.3.3. Sekzioen organoen erabakiak kooperatiba-sozietatearen organoek 

gainbegiratzea 

1993ko legegileak, sozietatearen asanbladaren eremuan, arautu zuen batzar nagusiak sekzio 

bateko batzordekideek hartutako erabakiak berehala aurkaratzeko aukera –kautelazko neurri 

gisa, aurkaratzeko aukera baitago, 4/1993 Legearen 6.2 artikuluak berariaz aitortua, batzar 

nagusiaren erabakiak aurkaratzeari buruzko erregulazioarekin bat etorriz (lege horren 39. 

artikulua)−. Hori guztia, kooperatibaren erantzukizun orokor eta bateratuarekin bat etorriz 

(4/1993 Legearen 6.1 artikulua). 

Hala ere, kudeaketaren esparruan, kooperatiba-sozietatearen administratzaileek sekzioaren 

zuzendariak edo administratzaileak izendatzeko aukera arautu zen arren (4/1993 Legearen 

6.2 artikuluaren 2. paragrafoa), manuak estatutuek emandako erregulaziora edo barneerregelamendura 

bidaltzen zuen bi instantzien arteko harremana, besterik gabe. 

Orain, 2019ko legegileak berariaz xedatu du, sekzio bateko kideen eta batzar nagusiko 

kideen harremanari buruz azaldutakoaren eredura, bertan ezarritakoaren antzeko aukera 

izango dela kooperatibako administratzaileek izendatutako sekzioko kudeatzaileen erabakiak 

berehala eteteko, eta, gainera, eteteko erabaki hori bazkideen batzarraren erabakien inguruan 

araututako baldintzei lotuta egongo dela. Beraz, erabaki horiek aurkara daitezkeela ulertu 

beharko da, kasu honetan, 11/2019 Legearen 52. artikuluak dioenari jarraiki. 

26


Kasu horretan, legegileak berariaz arautu du eta, hortaz, eragotzi egiten du batzarraren 

balizko asmoa kontrako esanguran; izan ere, sekzioaren organoek kooperatibaren 

administratzaileekin duten erregulazioa sozietatearen estatutuetara bidaltzen du (11/2019 

Legearen 6.2.f) artikulua). 


11/2019 Legearen 6.2 artikuluak arautzen duen estatutu-garapenari buruz aipatutako 

berrikuntzek ez dute islarik Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legean, eta, 

beraz, ez da egokia osagarritzat hartzea. 

11/2019 Legearen 6. artikuluaren 3. zenbakiak jasotako erregulazioari dagokionez, esan 

beharra dago estatu-mailako legegileak sekziokako banaketa bereizia xedatzen duela, baina 

estatutuetan salbuetsi daiteke xedapen hori (27/1999 Legearen 5.2 artikuluaren bigarren 

paragrafoa). Irizpide orokorra, beraz, bi arauek partekatzen dute. Hala ere, agerikoa da 

irizpide orokorraren salbuespen-mailan dagoela aldea: estatuko arauaren kasuan, erabatekoa 

izan daiteke, baina ez nahitaez; euskal legearen kasuan, aldiz, hitzez hitzeko interpretaziotik 

ondorioztatzen da mugatu egin daitekeela, baina ez baliogabetu. 

Kooperatibaren kudeaketa-organoak sekzioaren dena delako organoak hartutako erabakiak 

eteteari dagokionez (11/2019 Legearen 6.5. artikuluaren bigarren paragrafoa in fine), esan 

dezagun 27/1999 Legeak ez duela berariazko arautzerik jasotzen, batzar nagusiak hartutakoak 

soilik arautzen baititu. 

27

2. KOOPERATIBA SORTZEA *1 

2.1. Sarrera: legezko arauketaren egitura eta helburua 

Kapitulu honek ondoko artikuluak jorratzen ditu: 

7. artikulua.– Batzar sortzailea. 

8. artikulua.– Sortzealdian den kooperatiba. 

9. artikulua.– Estatutu-proiektuaren aldez aurretiko kalifikazioa. 

10. artikulua.– Kooperatiba irregularra. 

11. artikulua.– Sortzea. 

12. artikulua.– Sortze-eskritura. 

13. artikulua.– Estatutuen gutxieneko edukia. 

14. artikulua.– Kooperatiba deuseztatzea. 

Kapitulu honek kooperatiba baten sorrera arautzen du, bai eta sortze horrek Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroan kalifikazio positiboa lor dezan bete behar diren baldintza 

guztiak ere. 

Kapitulu honen egiturari dagokionez, ez da berritasunik txertatu, ez artikuluen kopuruari, 

ez artikuluen tituluari dagokionez, indargabetutako Euskadiko Kooperatiben 4/1993 Legearen 

aldean. 

Ikusiko dugunez, artikulu horien edukia ere ez da nabarmen aldatu, baina berritasun batzuk 

txertatu dira, eta gutxi badira ere, horietako batzuk garrantzi handikoak dira. 

Argi dago eratzen diren kooperatiba berriek EKL berriari men egin beharko diotela, baina 

ez da ahaztu behar lehendik dauden kooperatibek ere EKL berriaren eredura egokitu beharko 

dituztela estatutuak. 

Egoera horrek lan gehigarria ekarriko die, batez ere, 50 bazkide baino gehiago dituzten 

kooperatibei; izan ere, estatutuak EKLk jaso dituen berrikuntzetara egokitzeaz gain, praktikan, 

delituak prebenitzeko planak garatzera eta indarkeria sexista saihesteko neurriak hartzera 

behartuko ditu lege berriak. Betebehar hori ez da jasotzen kapital-sozietateen erregulazioan, 

ez eta elkarteen, fundazioen edo bestelako erakundeen inguruko erregulazioan ere. 

Horretarako, bi urteko epea ezarri da EKL indarrean hasi zenetik; beraz, 2022ko urtarrilean, 

lehendik eratuta dauden kooperatibek EKL berrira egokitu beharko dituzte estatutuak. 

Zehaztapen gisa, esan dezagun kooperatiba bat legez sortu nahi bada, Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroan erregistratu behar denez, EKLrekin batera, eremu horretan 

interesa duen edonork esandako erregistroa arautzen duen indarreko araudiari men egin 

beharko dio. 

* Jokin Txapartegi Zendoia Zuzenbide Kontuak kooperatibako abokatuak egindako iruzkina. 

29

KOOPERATIBA SORTZEA 

2.2. Batzar sortzailea 

7. artikulua.– Batzar sortzailea. 

1.– Sustatzaileek osatuko dute batzar sortzailea; batzar horrek kooperatibaren 

estatutuak onartuko ditu eta kooperatiba sortzeko beharrezko diren gainerako 

erabakiak hartuko. 

Sustatzaileek kasuan kasuko kooperatiba motako bazkide izateko behar diren 

betekizunak bete beharko dituzte. 

2.– Batzarrera joandako sustatzaileen artetik aukeratuko dituzte batzar sortzaileko 

lehendakaria eta idazkaria. 

3.– Batzar sortzailearen aktan, gutxienez jaso beharko dira bilera-tokia eta -data, 

partaide-zerrenda, eztabaiden laburpena, bozketen emaitzak eta hartutako erabakien 

testua. 

4.– Batzar sortzailean idazkari-lanetan ari den sustatzaileak egiaztatuko du akta, zeinak 

lehendakariaren oniritzia izan beharko baitu. 

Ez dago artikulu honi eragiten dion lege-berritasunik. 

2.2.1. Manuaren izaera edo indar juridikoa 

Artikulu hau aginduzkoa da. Kooperatiba baten sustatzaileek artikulu honetan jasotako 

lege-eskakizun guztiak bete beharko dituzte. 


Batzar sortzailea kooperatiba baten sustatzaileek egiten duten lehen egintza da, aurreneko 

ondorio juridiko, tekniko eta sozietarioa izango duena. 

Pertsona horiek pertsona fisikoak nahiz pertsona juridikoen ordezkariak izan daitezke, eta, 

kooperatiba motaren arabera, eratu nahi duten kooperatiba-motak horretako bazkide izan 

daitezke. 

Egia da, aldez aurretik, bai sustatzaileek bai kooperatiban parte hartu nahi izan duten beste 

batzuek bilerak, bilkurak edo batzarrak egin behar izan dituztela adostasuna lortzeko, baina 

batzar sortzailea da kooperatiba bat eratzeko legezko eraginkortasuna duena, betiere artikulu 

honetan arautzen diren beharrezko baldintzak betetzen baditu. 

Batzar sortzailea kooperatibarentzat funtsezkoak diren erabakiak hartzeko bilera da, eta, 

horietan, garrantzitsuena eta, gainera, nahitaezkoa, estatutuak onartzea da. Azpimarratu nahi 

dugu “nahitaezkoa” dela, artikuluak berariaz hala adierazten duelako eta, estatutuez gain, 

batzar sortzaileak sozietatea eratzeko derrigorrezkoak ez diren beste tresna batzuk ere onar 

ditzakeelako, hala nola barne-araubideko erregelamendua. Izan ere, erregelamendu hori 

aldez aurretik estatutuetan bertan jaso behar da, ez baita nahitaezkoa. 

Esan barik doa sustatzaileek aldez aurretik bidea egin behar izan dutela estatutuen behin 

betiko testua adosteko, eta prozesu horrek aldez aurretiko bilerak egitea ekarri duela 

30


ekarpenak aurkezteko eta eztabaidak egiteko. Hala, funtsezkotzat jotzen da batzar sortzailean 

aurretiaz adostutako testua baliatzea. 

Batzar horretan, lehendakaritzako eta idazkaritzako karguak aukeratuko dira, eta kargudun 

horiek, ondoren, batzar orokorraren akta ziurtatuko dute. 

Bazkide izateko baldintzei dagokienez: argi dago sustatzaileek ziurtatu dutela, batzar 

nagusia egin aurretik, batzarrera joan direnek bazkide-izaera eskuratzeko behar diren 

baldintzak betetzen dituztela, eratzen den kooperatiba-motaren arabera. Hori funtsezkoa da, 

batik bat, baldintza pertsonal bereziak edo espezifikoak bete behar dituzten kooperatibetan, 

hala nola nekazaritza-kooperatiba bat eratzeko unean nekazaritza-ustiategi bateko nekazari 

profesional titularra izateko betekizuna, garraio-kooperatiben kasuan, gidaria izateko 

baimena izatea eta abar. Hori funtsezkoa da, geroago, batzar horren akta ziurtatzen duen 

notarioak aipaturiko baldintza horiek guztiak betetzen direla egiaztatzen duten agiriak 

eskatujko dituelako. 

Batzar sortzaile baten erabakiak gehiengoz har daitezela eskatzea alferrikakoa dirudien 

arren (bada, batzar sortzzaile batera kooperatiba eratzea erabakita duten pertsonak joango 

direla ulertzen denez gero), ez da hutsaltzat jo behar; izan ere, lege-ondorioetarako eta 

segurtasun juridikoa bermatzeko, behar-beharrezkoa da sustatzaileek berariaz eta ebairik gabe 

adieraztea kooperatiba bat eratzeko borondatea dutela, eta, horrez gain, zer barne-araudiren 

bidez erabakiko duten adieraztea, eta gero, aktaren eskritura egingo duen notarioari helarazi. 


Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legeak (27/1999 Legea, hemendik aurrera) 

ez du batzar sortzailerik arautzen; izan ere, lege horrek batzar sortzailearen manua kendu 

egin zuen, eratzeko prozedura arintzeko. 

2.3. Sortzealdian den kooperatiba 

8. artikulua.– Sortzealdian den kooperatiba. 

1.– Sortzen ari den kooperatibaren sustatzaileek edo haien artetik batzar sortzailean 

izendatutako kudeatzaileek egingo dituzte, sozietatearen izenean, hala kooperatiba 

sortzeko ezinbestekoak diren egintza eta hitzarmenak nola batzar sortzaileak 

espresuki eskatutakoak. Sortzealdian, sozietatearen izenean jarduteko gaikuntza 

izango dute horretarako agindu espezifikoa emanez izendatutako pertsonek ere. 

2.– Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatu aurretik sozietatearen izenean 

egintzak eta kontratuak egin dituztenek izango dute horien erantzukizun solidarioa, 

salbu eta egintza edo kontratu horien efikazia dagoenean inskripzioaren eta, hala 

badagokio, kooperatibak egintzok geroago bere gain hartzearen baldintzapean. 

3.– Sortzealdian den sozietatea izango da artikulu honen 1. atalean aipatutako egintza 

eta kontratuen erantzule, bazkideen ekarpenek osatzen duten ondarearen bidez. 

Bazkideek beren erabakiz ordaindu behar izan duten ekarpen osoaren mugaraino 

erantzungo dute, pertsonalki. 

31


4.– Kooperatiba inskribatuta, berak egin beharko die aurre aurreko apartatuan aipatzen 

diren egintza eta kontratuei. Orobat egin beharko die aurre inskribatu eta hurrengo 

hiru hilabeteetan onartzen dituen egintza eta kontratuei. Bi kasu horietan, bertan 

behera geratuko da sustatzaile, kudeatzaile edo agintarien erantzukizun solidarioa. 

5.– Sozietatearen ondarearen balioa gehi sozietatea inskribatzeko beharrezkoak diren 

egintzena sozietatearen kapitalaren balioa baino txikiagoa bada, bazkideek estali 

beharko dute zenbateko bi horien arteko diferentzia. 

6.– Sozietateak, Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatu artean, «sortzealdian» 

hitza gehitu beharko dio bere izenari. 



Aginduzkoa da, sozietatearen izenean egintzak edo kontratuak egin ditzaketen pertsonak 

izendatzen dituelako, eta pertsona horien erantzukizuna ezartzen du kooperatibaren 

eraketa izapidetzen den bitartean. Egintza horiek, batez ere, ekonomikoak izango dira, eta 

legez nahitaezkoak ez izan arren, beharrezkoak izan daitezke kooperatibaren hasierako 

funtzionamendua abian jartzeko, hala nola pabiloi bat eraikitzeko gremioak kontratatzeko 

finantzaketa lortzerakoan edo jarduera kooperatibizatua egingo den lokal bat eraberritzerakoan 

edo ekoizpen-ondasunak erosterakoan. 


Artikulu honen helburua da, alde batetik, segurtasun juridikoa ematea kooperatibaren 

izenean jarduten duten pertsonak ez daitezen zigorrik gabe irten eta ez dezaten kooperatibaren 

erantzukizun birtual bakarra baliatu haien aldeko ekintza bidegabeak gauzatzeagatik, eta, 

bestetik, kooperatiba gaitzea erregistroaren ebazpen irmoaren zain egon beharrik izan ez 

dezan kooperatibaren jarduera hasi ahal izateko. 

Ez da ahaztu behar notario aurrean kooperatiba bat eskrituratzen denean posible dela 

behin-behineko Identifikazio Fiskaleko Kodea (IFZ) eskatzea dagokion foru-ogasunean, eta 

IFZ horrek aukera ematen diola kooperatibari jarduera gauzatzen hasteko. 

Kooperatiba eskrituratzen denetik aldeko erregistro-inskripzioa eskuratu arte, epe 

ezezaguna igaro daiteke. Epe hori nahiko luzea izan daiteke, baina horregatik, kooperatibak 

ez du zertan etenaldian edo lozorroan egon. 

Bi fase edo aldi izango genituzke: lehenengoa kooperatiba eskrituratzen den unean hasten 

da (nahiz eta aldez aurretik batzar sortzailea egin, kooperatibak ezin du merkataritza-trafikoan 

jardun, IFZrik ez duelako) eta erregistroan aldeko inskripzioa egiten den unean amaitzen da. 

Lehen aldi horretan, erantzukizuna era solidarioan doakie egintzak eta kontratuak egiten 

dituzten pertsonei eta kooperatibari, eta pertsonen erantzukizuna egindako ekarpenetara 

mugatuta dago. 

Bigarren aldian, inskribatu ondoren, erantzukizuna ez da solidarioa izango, kooperatibaren 

aldean egongo da, eta bazkideak erantzungo du, aurreko muga berari lotuta, soilik-soilik 

kooperatibak bere ondasunen bidez ezin erantzun dezakeenean. 

32



Kooperatiben 27/1999 Legearen 9. artikuluak sortzen ari den kooperatiba-sozietatea 

arautzen du, baina askoz era laburragoan eta orokorragoan, eta ez du ezer berririk 

ekartzen. 

2.4. Estatutu-proiektuaren aldez aurretiko kalifikazioa 

9. artikulua.– Estatutu-proiektuaren aldez aurretiko kalifikazioa. 

1.– Sortze-eskritura eman baino lehen, eta batzar sortzaileak aurkako erabakirik hartu 

ezean, kudeatzaileek estatutu-proiektuaren aurretiko kalifikazioa egin dezala eskatu 

ahal izango diote Euskadiko Kooperatiben Erregistroari, zeinak hogeita hamar 

eguneko epean ebatzi beharko baitu eskaria egiten denetik. 

2.– Euskadiko Kooperatiben Erregistroak zuzen daitekeen akatsik aurkituko balu, 

kudeatzaileei emango die haren berri; kudeatzaileek, salbu eta batzar sortzaileak 

kontrakoa erabakitzen duenean, baimena izango dute akatsak hilabeteko epean 

zuzentzeko. 



Bide hori erabiltzea, egiatan, hautazkoa da, betiere batzar sortzailearen aurkako agindurik 

ez badago. 


Bide hori oso tresna baliagarria da etorkizunean estatutuen edukia zuzentzeko eskaera edo, 

okerrenean ere, ukatzeko ebazpena saihestu ahal izateko. 

Egia da gaur egun erregistroei buruzko legeria betetzen duten estatutu-ereduen mota asko 

daudela; hala eta guztiz ere, eredu horiek eduki ezean edo ezohiko artikuluak edo xedapenak, 

berriak edo zalantzazkoak ageri badira, hobe da kontsulta hori egitea. 


Kooperatibei buruzko 27/1999 Legearen 11.2 artikuluak ere aukera hori jasotzen du, baina 

haren erregulazioa oso txikia da eta ez du ezer berririk ekartzen. 

2.5. Kooperatiba irregularra 

10. artikulua.– Kooperatiba irregularra. 

1.– Sozietatea Euskadiko Kooperatiben Erregistroan ez inskribatzeko borondatea 

egiaztatzen denean eta, betiere, eskritura egiletsi denetik urtebete igaro denean 

33


inskripzioa eskatu gabe, edozein bazkidek eska dezake sortzealdian den sozietatea 

desegin dadila, eta exiji dezake, haren ondare soziala likidatu eta gero, bere 

ekarpenak itzul dakizkiola. 

2.– Egoera horretan, kooperatibak bere eragiketekin hasi edo aurrera jarraitzen badu, 

sozietate kolektiboei buruzko arauak ezarriko dira, edo, hala badagokio, sozietate 

zibilei buruzkoak. Kooperatiba geroago inskribatzen bada, ez da aplikatuko 8.4 

artikuluan ezarritakoa. 



Artikuluak zeinhai bazkideri kooperatibaren desegitea eskatzeko aukera ematen dio, 

baina ez du behartzen egintza hori betearaztera. Lehenengo atalean, ordea, egintza 

betearazteko bi baldintzetako bat betetzera behartzen du: batetik, sozietatea Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroan ez inskribatzeko borondatea egiaztatuta geratzea (adibidez, 

bazkideek borondate hori adierazten duten egintza espresuen bidez), edo, bestetik, 

inskripzioa ez egitea, eskritura egiletsi zenetik urtebete igaro ondoren (egintza espresurik 

behar izan gabe). 

Bigarren atalari dagokionez, esan beharra dago atal horrek sozietate kolektiboen edo 

sozietate zibilen araudia aplikatzera behartzen duela. 


Bi dira desegitea eskatzeko arrazoiak: 

a) kooperatiba inskribatu nahi ez izatea. 

b) eskritura egiletsi zenetik urtebete igarotzea inskripzio-eskaerarik egin gabe 

Bi egintza horiek honela bereiz genitzake: lehenengoak berariazko adierazpena 

galdatzen du, eta bigarrenak, berriz, ez-egitea. 

Lehenengo aukerak ez du eperik ematen, eta bigarrenak adierazten digu urtebete igaro 

behar dela eskritura egiletsi zenetik. Ez dugu ahaztu behar koopertaiba desegiteko eskatzea 

aukera bat dela, ez betebeharra; hala ere, lehenengo kasua suertatzen bada, argi dago 

sozietatea inskribatu nahi ez izateko adierazpen espresuak berez ekarriko duela borondatezko 

kooperatibaren borondatezko desegitea, bazkide batek nahitaez eskatu beharrik izan gabe. 

Bigarren kasuak, ordea, arazoak eragin ditzake, erregistroko inskripzioa bezalako egintza 

garrantzitsu bat ez egitea edo, bestela, egiteari uztea gerta baitaiteke zerbait irregularra jazo 

delako eta bazkideren batek prozesu horretan bere burua kalteturik sumatu duelako. Kasu 

horretan, baliteke bazkide horrek kooperatiba desegiteko eskatu behar izatea. 

Bigarren atalari dagokionez, benetan ulertzen duguna hauxe da: kooperatiba ez 

inskribatzeko asmoa adierazi bada edo eskritura egiletsi zenetik inskribatu gabe urtebete 

igaro bada eta, nolanahi ere, kooperatibak jarduten segitzen badu, sozietate kolektibo edo 

34


zibilentzat ezarritakoa aplikatuko da. Horrek esan nahi du bazkideek nork bere izenean eta 

mugarik gabe erantzungo dietela sortzen dituzten betebeharrei, eta horregatik, ez da EKLren 

8.4 artikulua aplikatzen. 


Kooperatiben 27/1999 Legeak ez du egoera hori kontuan hartzen. 

2.6. Sortzea 


1.– Eskritura publiko bidez sortuko da kooperatiba. Agiri hori emateko, bi hilabeteko 

epea izango da, batzar sortzailea sortu denetik aurrera kontaturik, edo, hala 

badagokio, sozietatearen estatutu-proiektua kalifikatzen denetik aurrera kontaturik. 

Ondoren, Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatuko da, eta une horretatik 

aurrera nortasun juridikoa izango du. 

2.– Sortze-eskritura nahiz kooperatibari lotutako beste edozein egintza inskribatzeko, 

aldez aurretik ziurtatu beharko da likidatu direla inskribatu beharreko egintzaren 

gaineko zergak edo eskatu dela haien likidazioa. 

Ez dago legezko berritasunik. 


Artikuluaren 1. paragrafoak aginduzko izaera du, eta kooperatiba eskritura publiko 

bidez eratzera behartzen du; gainera, eskritura bi hilabeteko epean egilestera behartzen du, 

batzar sortzailearen datatik edo, hala badagokio, estatutu sozialen proiektuaren aurretiazko 

kalifikaziotik zenbatzen hasita. 

2. paragrafoa ere aginduzkoa da, ildo honetan: zergen likidazioa eskatu dela edo gauzatu 

dela justifikatu arte, ezin izango dira eratze-eskritura eta gainerako egintzak inskribatu. 


Zinez, 1. atalari dagokionez, esan nahi da batzar sortzailea egin ondoren, estatutu-proiektuaren 

aldez aurreko kalifikazioa Euskadiko Kooperatiben Erregistroari eskatzea erabaki ez bada 

(EKLren 9. artikulua), eskritura publikoa batzar hori egiten denetik gehienez ere bi hilabeteko 

epean egiletsi beharko dela. 

Eskaera egin bada, ordea, aurretiazko kalifikazioa jasotzen den unetik hasiko da zenbatzen bi 

hilabeteko aldia, eta, logikoa denez, kalifikazioa baiezkoa izango da. Gogoratu behar dugu, EKLren 

9. artikuluaren arabera, Euskadiko Kooperatiben Erregistroak hilabeteko epea duela ebazteko. 

Horrek ekarriko luke kalifikazioa jaso arte itxaron behar izatea, baina, gure iritziz, kalifikazioeskaera 

eginda ere, eskritura publikoa egilestea badagoela batzar sortzailea egin eta gero. 

35



Kooperatiben uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 7. artikuluak arautzen du, baina ez dakar 

ezer berririk. 

2.7. Sortze-eskritura 

12. artikulua.– Sortze-eskritura. 

1.– Sortze-eskritura publikoa sustatzaile guztien izenean egiten ez bada, batzar 

sortzailean izendatutakoen izenean egin beharko da, batzar horretan hartutako 

erabakien arabera. 

2.– Sortze-eskritura publikoak, zeinak, hala badagokio, batzar sortzailearen akta jasoko 

duen, honako hauek jaso beharko ditu: 

a) Eskritura egiletsi dutenak eta sustatzaileak pertsona fisikoak izanez gero, haien 

izen-abizenak, adina, lanbidea eta egoera zibila; pertsona juridikoak izanez 

gero, berriz, sozietatearen izena. Kasu batean zein bestean, nazionalitatea, 

egoitza eta bazkide mota ere adierazi beharko dira. 

b) Dena delako kooperatiba sortzeko borondatea. 

c) Egilesleen adierazpena, adierazten duena sustatzaile guztiek ordaindu dutela 

estatutuetan bazkide izateko finkatutako nahitaezko gutxieneko ekarpenaren 

ehuneko hogeita bost gutxienez, edo, hala badagokio, 4. artikuluan finkaturiko 

gutxieneko kapitala estaltzeko beharrezko den goragoko frakzioa. Bestalde, 

ekarpenaren zati bat ordaintzea atzeratu bada, zati hori nola eta noizko 

ordainduko den ere zehaztu beharko da. 

d) Estatutu sozialak. 

e) Sozietatean beharrezko diren organoetako karguak betetzeko izendatu dituzten 

pertsona fisikoen izen-abizenak, lanbidea eta adina, edo, pertsona juridikoen 

kasuan, izen soziala. Kasu batean zein bestean, nazionalitatea eta egoitza ere 

adierazi beharko dira, baita, hala badagokio, kontu-auditoreei buruzko datuak ere. 

f) Adierazpen-agiri bat, aitortzen duena ez dagoela izen bereko beste kooperatibarik. 

Sortzen ari den kooperatiba agerkari publikoan jasotzeko, Lan arloan eskumena 

duen ministerioko kooperatiben erregistroak eta Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroak emandako jatorrizko agiriak beharko dira, izen bereko beste 

kooperatibarik ez dela ziurtatzen dutenak. 

g) Zer balio eman zaien diruzkoak ez diren ekarpenei –halakorik balego–, haien 

ezaugarriei buruzko deskribapen argia eginez eta ondo zehaztuz zer ekarpen 

egin dituen sustatzaileetako bakoitzak edo zer ekarpen-betebehar ezarri dizkion 

bere buruari. 

h) Zenbatekoak izango diren, gutxi gorabehera, kooperatiba sortzeko gastuak, 

barne direla dagoeneko eginda daudenak eta inskribatu artean egin asmo 

direnak. 

36


3.– Horretaz gain, sortze-eskritura publikoan jaso ahal izango dira sustatzaileek batzar 

sortzailean egindako itun eta baldintza guztiak, haiek ez badira legearen edo 

sozietate kooperatiboak arautzen dituzten printzipioen aurkakoak. 

Artikulua ez da aldatu. 

2.7.1. Manuen izaera edo indar juridikoa 

Aurreko 11. artikuluari jarraiki, nahitaezkoa da kooperatiba batzar sortzailean izendatutako 

pertsonek eskritura publikoa egilestea edo, halakorik ezean, bazkide sustatzaile guztiek 

egilestea. 

2. paragrafoa aginduzkoa da, hau da, bertan ageri diren alderdi guztiak aintzat hartzera 

behartzen du. 

Iruzkin gisa, esan behar da 12. artikuluaren 2. zenbakiak “Sortze-eskritura publikoak, 

zeinak, hala badagokio, batzar sortzailearen akta jasoko duen…” dioela; izan ere, batzar 

sortzailea notarioaren beraren aurrean egin daiteke eskritura publikoa egilesteko unean; 

beraz, ez da beharrezkoa batzar sortzailearen akta aurkeztea eskritura egiletsi aurretik. 

12. artikuluaren 3. paragrafoa aukerakoa da, legez nahitaez erabaki behar ez den gairen 

bati buruzko edozein akordioz baitihardu. 


Kooperatiba baten sorrera eskritura publiko bidez egilesteko derrigortasuna segurtasun 

juridikoari eustean datza, merkataritza-trafikoan jardungo dutelako ez ezik, gizarte-garrantzi 

handiko esparruetan ere parte har dezaketelako, hala nola hezkuntzan, osasun-arloan edo 

etxebizitzan. Kooperatibak sortzea ezin da kontrol juridikorik gabe geratu, pertsonentzat 

funtsezkoak diren interesak eta ondasunak baitaude arriskuan, besteak beste, ekonomia, 

hezkuntza, osasuna eta gizarte-ongizatea. 

Horren haritik, arauketa lauso batek iruzurrezko edo maulezko helburuak dituzten 

kooperatibei bide eman liezaieke; izan ere, orain ere gertatzen ari halakoak kooperatiba 

mistoen esparruan, non gakoa sortzearen unean dagoen. 


Kooperatiben uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 10. artikuluak arautzen du, baina ez dakar 

ezer berririk. 

2.8. Estatutuen gutxieneko edukia 

13. artikulua.– Estatutuen gutxieneko edukia. 

1.– Kooperatibaren funtzionamendua erregulatuko duten estatutuetan honako hauek 

agertuko dira gutxienez: 

a) Kooperatibaren izena. 

37


b) Egoitza soziala. 

c) Zein den jardueraren helburu soziala. 

d) Zenbat iraungo duen. 

e) Zein lurralde-eremutan gauzatzen den kooperatibaren jarduera nagusia. 

f) Zein diren bazkideei onarpena eta baja emateko betekizunak. 

g) Zer eskubide eta betebehar dituzten bazkideek, zehaztuz zer konpromiso izango 

duten kooperatibako jardueretan edo zein izango den haien gutxieneko partehartzea. 

h) Zein diren sozietatearen diziplina-arauak, falta motak eta zehapen motak, 

zehapen-prozedura eta errekurtsoak. 

i) Zein den kooperatibaren gutxieneko kapital soziala, eta zein den sozietateko 

bazkideen hasierako nahitaezko ekarpena. 

j) Nola itzuliko diren ekarpenak eta zein den ekarpen horiek eskualdatzeko 

araubidea. 

k) Zein diren soberakinak banatzeko irizpideak, zehaztuz zer portzentaje bideratu 

behar diren Nahitaezko Erreserba Funtsera eta kooperatiba-heziketa eta 

-sustapenerako eta interes publikoko beste helburu batzuetarako ekarpenetara. 

l) Nola deituko den batzar orokorra, ohikoa zein berezia: publizitatea eta epea; 

lehenengo edo bigarren deialdian, edo hirugarrenean kontsumo-, irakaskuntzaeta 

nekazaritza- eta elikagai- kooperatibetan; erabakiak hartzeko araubidea, 

eta dena lege honen 36. artikuluko 2. eta 3. apartatuetan xedatu bezala. 

m) Zer egitura izango duen kooperatibaren administrazioaz arduratuko den 

organoak eta zein izango den organo horren jarduketa-araubidea. 

n) Nola osatzen diren, nahitaezkoak badira edo estatutuetan aurreikusten badira, 

zaintza-batzordea eta, hala badagokio, errekurtso-batzordea eta kontseilu 

soziala, eta zein funtzio duten. 

o) Bazkideen informaziorako eskubidea errespetatzeko ezarritako bermeak eta 

organoak, lege honetako 24 eta 25. artikuluetan ezarritako terminoetan. 

p) Zein diren kooperatiba desegiteko arrazoiak. 

q) 50 bazkide baino gehiago duten sozietate kooperatiboek kooperatibaren delituei 

aurrea hartzeko eredu bat egingo dute, eta eredu horren jarraipena egiteko 

mekanismoak ezarriko dituzte. Halaber, berariazko baliabideak jarri beharko 

dituzte kooperatibak bortizkeria matxistarik gabeko eremuak izan daitezen. 

r) Eta lege hau aplikatzeko nahitaezkoak diren gainerako alderdiak. 

2.– Barne-erregelamenduak egin ahalko dira kooperatibaren funtzionamenduaren 

hainbat alderdi garatzeko; barne-erregelamenduak inoiz ez dira izango estatutuen 

aurkakoak eta inoiz ez dute urratuko estatutuetan xedatutakoa. 

38


2.8.1. Aldaketa nagusiak aurreko araudiaren aldean 

EKL berriak berrikuntza esanguratsuak ekarri ditu estatutuek jaso beharreko edukiari 

dagokionez. Berritasun horiek ez zaizkie kooperatiba berriei bakarrik aplikatuko, lehendik 

daudenei ere aplikatuko zaizkie, eta azkenek estatutuak egokitu beharko dituzte lege berriaren 

arabera, gehienez ere, 2 urteko epean, EKL indarrean jartzen denetik zenbatzen hasita. 

Azter ditzagun banan-banan. 

2.8.1.1. Ekarpenak itzultzea 

Lehengo testua: j) Bazkideen ekarpenak itzultzeko eskubidea, bai eta horiek eskualdatzeko 

eskubidea ere. 

Egungo testua: j) Nola itzuliko diren ekarpenak eta zein den ekarpen horiek eskualdatzeko 

araubidea. 

Ekarpenak itzultzeko izaera juridikoa nabarmen aldatu da; izan ere, bazkidearen eskubidea 

izatetik kooperatibak berak arautu dezakeen gaia izatera igaro da. Kooperatibei buruzko 

otsailaren 11ko 1/1982 Legea eman zenetik gaur arte, ekarpenak itzultzea bazkide guztien 

baldintzarik gabeko eskubidetzat hartu da, jakina, baldin eta soberakinik badago, baina 

inguruabarrek eraginda, eskubide izateari utzi behar izan zaio. Ekarpenen itzulketaren izaera 

juridikoaren aldaketa Euskadiko Kooperatiben Legea bigarrenez aldatzen duen abenduaren 

1eko 8/2006 Legea indarrean hasi ostean jazo zen. 

International Accounting Standards Board (IASB) erakundeak Nazioarteko Kontabilitatearen 

32. araua, finantza-tresnei buruzkoa, berrikusi, eta Finantza Informazioaren Nazioarteko 

Arauen Interpretazio Batzordeak (CINIIF 2) esandako Nazioarteko Kontabilitate Arau horren 

xedapena (NIC 32) aplikatzeko interpretazioa eman zuenez, kooperatiba-erakundeetako 

bazkideek egindako ekarpenei gagozkiela –bi-biak onartu zituen Batzordeak, 2237/2004 

eta 1703/2005 erregelamenduak direla bide, hurrenez hurren− bertan behera geratu zen 

kooperatiben kapital sozialera egindako nahitaezko nahiz borondatezko ekarpenak baliabide 

berekitzat hartzeko aukera, bazkideek ekarpen horiek itzultzeko zeukaten eskubide ukaezina 

zela eta (8/2006 Legearen atarikoa). 

Kontabilitate-araudi hori Euskadiko Kooperatiben 4/1993 Legearen 63. artikuluaren 

edukiaren aurkakoa zen, artikulu horrek arautzen baitzuen bazkideen ezin ukatuzko eskubidea 

ekarpena itzultzeko. Kontabilitate-arazo horren ondorioz, kooperatibako organo sozialek 

ekarpenen itzulketa baldintzarik gabe ukatzeko aukera txertatu zen, bazkidearen baja gertatuz 

gero, eta, beraz, ez zuen zentzurik itzulketa eskubidetzat hartzea, artean mugaturik baitzegoen. 

Gure ustez, horregatik kendu da “eskubide” izaera eta, hortaz, estatutuetan argi geratu beharko 

da zein ekarpenek izango duten itzultzeko eskubide eztabaidaezina eta zeinek izango duten 

itzulketa baldintzatuta. Bestetik, itzulketari uko egiteari buruz txertatu diren beste berrikuntza 

garrantzitsu batzuk ere jaso beharko dira (atal egokian azalduko dira horiek guztiak). 

2.8.1.2. Hirugarren deialdia 

Lehengo testua: l) Batzar orokorrerako deialdia, ohikoa edo ezohikoa, lehen edo bigarren 

39


deialdian, egiteko publizitatea eta epea, edo hirugarren deialdian, kontsumo- eta nekazaritzakooperatiben 

kasuan, bai eta erabakiak hartzeko araubidea ere, lege honen 34.2 artikuluan 

jasotzen den bezala. 

Egungo testua: l) Nola deituko den batzar orokorra, ohikoa zein berezia: publizitatea eta 

epea; lehenengo edo bigarren deialdian, edo hirugarrenean kontsumo-, irakaskuntzaeta 

nekazaritza- eta elikagai- kooperatibetan; erabakiak hartzeko araubidea, eta dena lege 

honen 36. artikuluko 2. eta 3. apartatuetan xedatu bezala. 

Atalaren barruan, ondorio praktikoetarako, hiru berritasun jorratu ditzakegu. 

2.8.1.2.1 Hirugarren deialdia sartzea irakaskuntza-kooperatibentzat 

Hezkuntzaren sektorearen aldarrikapen batek ekarri du erabaki hori. Errealitateak erakutsi 

duenez, irakaskuntza-kooperatiba batzuetan nahikoa zaila zen batzarra lehen deialdian zein 

bigarrenean egiteko gutxieneko quoruma lortzea. Bazkide-kopuru handia dagoenez, baliteke 

kooperatibaren jabetza-sentimendua galtzea, eta, batzar nagusietara joateko beharra egon 

badago ere, bazkideek batzar nagusietara joateari uzten diote azkenean. 

Hirugarren deialdi hori sartuta, segurtasun juridikoa ematen zaie ikastetxeei funtsezko eta 

nahitaezko erabakiak hartzeko orduan, hala nola kontuak onartzean, emaitzak banatzean, 

administratzaileak aukeratzean eta abarretan. Irtenbide horrek zaildu egiten du erabakiak 

forma-arazoengatik aurkaratzeko aukera. 

2.8.1.2.2. Nekazaritza-kooperatiben izen-aldaketa 

EKL berrian, lehen “nekazaritza-kooperatibak” izenekoak “nekazaritza- eta elikagaigintzakooperatibak” 

izendatu dira. Aldaketa hori honela ulertu behar da: “nekazaritzako 

elikagaien” kooperatiba deitu beharrean (izendapen hori erabiltzen da hainbat eremutan), 

“nekazaritzakoak eta elikagaigintzakoak” esaten zaie. Dena dela, argi geratu behar da ez 

dagoela inolako bereizketarik nekazaritzako kooperatiben eta elikagaigintzako kooperatiben 

artean. 

2.8.1.2.3. Batzar nagusiaren erabakien araubideari lotutako artikuluaren aldaketa. 

Goian aipaturiko gaia igaro da indargabetutako EKLren 34.2 artikulutik egungo EKLren 

36. artikuluaren 2. eta 3. paragrafoetara. Aldaketa hutsa da, EKL berrian beste artikulu batzuk 

txertatu direlako eta EKLren 36.2 artikuluan irakaskuntza-, nekazaritza- eta elikagaigintzakooperatiben 

hirugarren deialdia gehitu delako. 

2.8.1.3. Beste organo batzuk 

Lehengo testua: n) Zaintza Batzordearen eta, hala badagokio, Errekurtsoen Lantaldearen 

eta Gizarte Kontseiluaren osaera eta eginkizunak. 

Egungo testua: n) Nola osatzen diren, nahitaezkoak badira edo estatutuetan aurreikusten 

badira, zaintza-batzordea eta, hala badagokio, errekurtso-batzordea eta kontseilu soziala, 

eta zein funtzio duten. 

40


Legegileak aurreikusi edo iragarri nahi duena zera da: hiru organo horiek, agian, ez direla 

nahitaezkoak, eta, beraz, organo bakoitza arautzen duen artikulura jo beharko dela, egiatan 

nahitaezkoak noiz diren ikusteko. 

Baldintza horiek dagokion kapituluan garatuko badira ere, aurrerapen gisa, esan behar 

da zaintza-batzordeak nahitaezkoa izaten jarraitzen duela 100 bazkide edo gehiagoko 

kooperatibetan, errekurtso-batzordeak hautazko izaerari eusten diola eta gizarte-kontseilua 

hautazko organoa dela mota guztietako kooperatibetan, bazkide-kopurua edozein izanda ere, 

beti ere bazkide langileak edo lan-bazkideak badituzte; izan ere, pertsona horiek bakarrik osa 

dezakete organoa eta, hala badagokio, besteren konturako langileek. 

2.8.1.4. Informaziorako eskubidea 

Lehengo testua: ez dago halakorik. 

Egungo testua: o) Bazkideen informaziorako eskubidea errespetatzeko ezarritako bermeak 

eta organoak, lege honetako 24 eta 25. artikuluetan ezarritako terminoetan. 

EKLren gorputzeko 24. eta 25. artikuluen edukian, ez da aldaketarik izan, eta 25.2 

artikuluan oraindik ere hauxe irakurtzea dago: “… berme-sistema bat eratu ahal izango 

da estatutuetan”, hau da, aukerakoa da, baina 13. artikuluaren o) idatz-zati berriak behartu 

egiten du, bermeak ez ezik, bazkideen informazio-eskubidea kontrolatzen duten organoak 

ere jasotzera estatutuetan. 

EKLren 25.2 artikuluaren idazketaren ildoan, edukia hautazkoa bada ere, gure aburuz, 

13.o) artikuluaren nahitaezko izaera lehenetsi behar da, legean berriren berri eta berariaz 

txertatu delako. Horrek esan nahi du kooperatiba berriek eta dagoeneko araututa ez dutenek 

pentsatu beharko dutela eskubide hori nola arautuko duten, eta barne-prozedura bat ezarri 

beharko dutela, informazio-eskubidea baliatzeak berme guztiak izan ditzan behar diren 

urratsak egiten direla ziurtatzeko, informazioa eskatzeko baldintzak, informazioa emateko 

organo eskudunak, informazioa ukatzeko arrazoiak, aurkaratzeko bideak eta abar ezarriz. 

2.8.1.5. Delituak prebenitzeko eredua eta indarkeria sexistarik gabeko esparru bat 

segurtatzeko baliabideak txertatzea 

Bi berritasunak aztertuko ditugu. 

2.8.1.5.1. Delituak prebenitzeko eredua 

Ekainaren 22ko 5/2010 Lege Organikoa dela bide, Zigor Kodeari buruzko azaroaren 23ko 

10/1995 Lege Organikoa aldatu zenean, aldaketa funtsezkoenetako bat gertatu zen zigorarloko 

enpresa-zuzenbidean: merkataritza-sozietateek egin zitzaketen tipo penalak edo 

tipifikazioak jaso ziren, eta hala, zigortu edo kondenatu zitezkeen pertsonak izatera igaro 

ziren sozietateak. Aldaketa horrek bertan behera utzi zuen Alemaniako Franz von Liszt 

penalistak, 1881. urtean, zabaldutako zigor-arloko esamolde juridikoa: “societas delinquere 

non potest”, hau da, “enpresak ezin du deliturik egin”. 

Aurrekoak esan nahi du pertsona juridikoak beraien legezko ordezkariek, administratzaileek, 

langileek eta, gure kasuan, bazkideek egindako delituen errudun izan daitezkeela. 

41


Hala ere, badago salbuespen bat erantzukizun horretatik, Zigor Kodearen 31.bis.2 artikuluan 

araututakoa. Honela dio: 

2. Delitua aurreko zenbakiko a) letran aipatutako pertsonek egiten badute, pertsona 

juridikoak ez du erantzukizunik izango; betiere, honako baldintza hauek betetzen 

badira: 

1.- administrazio-organoak, delitua gertatu aurretik, antolaketaeta kudeaketaereduak 

onartuta eta betearazita izatea, eta ereduok zaintza- eta kontrolneurri 

egokiak jasotzea ezaugarri horietako delituak prebenitzeko edo delitu 

horiek egiteko arriskua nabarmen txikiagotzeko; 

2.- pertsona juridikoaren barneko organo batek prebentzio-ereduaren funtzionamendua 

eta betetzea ikuskatzeko ardura esleituta izatea, eta organo horrekekimenak eta 

kontrola egikaritzeko botere autonomoak izatea, edo pertsona juridikoaren 

barne-kontrolen eraginkortasuna ikuskatzeko eginkizuna legez ezarrita izatea; 

3.- delituaren banakako egileek antolaketaeta prebentzio-ereduak iruzur eginez 

haustea, eta 

4.- bigarren baldintzan aipatutako organoak, ikuskapen-, zaintza- eta kontroleginkizunak 

egikaritzean, ez-egiteren bat edo jardun eskasa ez egitea. 

13.1.q) artikuluaren edukia ikusita, 50 bazkide baino gehiago dituzten kooperatibetan, 

artezkaritza-kontseiluak (edo administratzaile bakar edo solidarioek) “compliance” izeneko 

eredu hori gertatzeko legezko betebeharra du. Eta “legezko betebeharra” hitzak azpimarratu 

nahi ditugu, errekerimendu hori ez baita gertatzen kapital-sozietateen legeak araututako 

enpresetan, ezta lan-sozietateetan, edo elkarte zein fundazioetan ere. Salbuespenezko egoera 

eta bakarra da sisteman. 

Eredu horren edukia artezkaritza-kontseiluak berak prest dezake, eta batzar nagusiak 

onartu, ondoko alderdiak jasota: 

- Kooperatiban dauden arrisku penalen azterketa. 

- Arrisku penalen mapa egitea. 

- Delituak prebenitzeko beharrezko protokoloak, prozedurak, neurriak eta kontrolak 

ezartzea. 

- Delituak Prebenitzeko Eredua gainbegiratzeko eta kontrolatzeko organoa sortzea. 

- Salaketa-sistema ezartzea. 

- Delituak Prebenitzeko Eredua aldian behin berrikustea eta eguneratzea 

Ez dugu eredua eduki horretara mugatu nahi; aitzitik, beste edozein arlori irekita dago; 

izan ere, eredua zenbat eta zehatzagoa eta osoagoa izan, orduan eta txikiagoa izango da 

kooperatibaren barruan delituak egiteko arriskua, eta, hala gertatuz gero, aplikatu beharreko 

salbuespena maila juridiko handiagokoa izango litzateke. 

2.8.1.5.2. Indarkeria sexistarik gabeko eremu bat bermatzeko baliabideak sartzea 

Gizarteak gaitz horren inguruan daukan kontzientziazio handiagoa dela eta, legelariak beste 

urrats bat egitea erabaki du, eta 50 bazkidetik gorako kooperatibeei ezarri die erakundearen 

42


barruan jarduera sexistarik ez egitea bermatzen duen sistema gertatu eta eraikitzeko 

betebeharra. 

Betebehar horrek, “compliance” delakoarekin batera, lan gehigarria ekarriko du 

kooperatiba horientzat. Hala, mota horretako kooperatibek barne-prozedura ezarri beharko 

dute indarkeriazko zeinahi ekintza jakinarazi, izapidetu, ebaluatu eta salatu ahal izateko, eta 

hala badagokio, biktimen aldeko gizarte- eta lan-babeseko sistemak ezarri beharko dituzte. 


Manuaren indarrari dagokionez, artikulu honetan jasotzen den edukia estatutuetan sartzea 

nahitaezkoa da kooperatiba guztientzat, delituen prebentzio-eredu eta indarkeria sexistarik 

gabeko esparrua segurtatzeko baliabideena izan ezik, jakina denez, horiek nahitaezkoak 

baitira 50 bazkide baino gehiagoko kooperatibentzat. 

Berritasuna dela eta, zalantzaren bat sor daiteke delituen prebentzio-eredua edo indarkeria 

sexistarik gabeko eremua bermatzeko baliabideak estatutuetan jaso behar diren ala ez. 

Delituak prebenitzeko eredua edo “compliance” delakoa agiri nahikoa luzeak dira eta, 

horregatik, estatutuak beharrik gabe marduldu daitezke. “Compliance” delakoaren edukiak 

kooperatibaren barruan dauden arrisku penalak aztertzen ditu, arrisku penalen mapa egiten, 

delituak prebenitzeko beharrezkoak diren protokoloak, prozedurak, neurriak eta kontrolak 

ezartzen, delituen prebentzio-eredua ikuskatu eta kontrolatzeko organoa sortzen du, salaketasistema 

ezartzen eta eredua aldizka berrikus eta egunera dadin eskatzen du. 

Gauza bera gertatzen da indarkeria sexista prebenitzeko baliabideekin. Horrelako 

baliabideak jaso nahi badira, kontuan hartu behar da sexu-jazarpena saihesteko lan-baldintzak 

ezarri beharko direla, bazkide eta soldatapekoentzako prestakuntza-saioak egin beharko 

direla laneko sexu-jazarpena prebenitzeko, gatazkak konpontzeko prozeduren ezarpena 

bultzatu beharko dela bitartekari baten esku-hartzearen bidez, eta biktimen aldeko neurriak 

ere arautu beharko direla, gizarte-arlokoak nahiz lan-arlokoak. 

Hori guztia estatutuetan sartuz gero, estatutuen edukia lar handitu daiteke, eta, beraz, 

estatutuetan agertu beharko litzatekeena honako hau da, zinez: kooperatibak dokumentu 

horiek egiteko eta azaldutako neurriak hartzeko konpromisoa duela, edo kooperatibak 

dagoeneko neurri horiek badituelako baieztapena. 


Benetan, kooperatiba baten sustatzaileek estatutu batzuk egin behar dituztenean, artikulu 

honetan ezarritako gutxienekoa bete beharko dute, zorrotz, eta bertan jasotako atal guztiak 

arautu beharko dituzte. 

Hala ere, kontuan izan beharko dute legearen barruan beste xedapen batzuk agertzen direla, 

nahitaezkoak, aukerakoak edo gomendagarriak, eta horiek nahitaez gehitu beharko direla edo, 

bestela, kooperatibaren beharren edo interesen arabera txertatu ahalko direla. Adibide gisa, 

aipa ditzagun huts arinak estatutuetan sartzeko derrigortasuna (halakoak araututa ez badaude 

edo barne-araubideko erregelamenduan araututa ez badaude), batzar nagusia eta artezkaritzakontseilua 

bideokonferentziaz egiteko aukera edo, arbitraje-bidera edo bide judizialera jo 

aurretik, erabakiak aurkaratzeko kooperatibaren barne-prozedura agortzeko derrigortasuna. 

43


2.9. Kooperatiba deuseztatzea 

14. artikulua.– Kooperatiba deuseztatzea. 

Behin sozietatea inskribatu eta gero, deuseztasun-akzioa Kapital Sozietateei buruzko 

Legean ezarritako arrazoiengatik eta ondorioekin bakarrik egikaritu ahal izango da, eta 

salbuespen batekin: sortze-egintzan bi bazkide sortzaileren benetako borondatearen ordez, 

lege honetan ezarritako gutxieneko bazkide kopurua beharko da. 

2.9.1. Aldaketa nagusiak aurreko araudiaren aldean 

Aldaketa bakarra hauxe da: deuseztasunaren kausak eta ondorioak arautzen dituen 

erreferentziazko manua aldatu da, eta aurrerantzean uztailaren 2ko 1/2010 Legegintzako 

Errege Dekretua, Kapital Sozietateen Legearen testu bategina onartzen duena, izango da 

lehengo Sozietate Anonimoen Legea (SAL) indargabetu delako. 

Beraz, nahitaezkoa da lan honetan merkataritza-sozietateen deuseztasunaren kausak eta 

ondorioak arautzen dituzten artikuluak agertzea. Hona hemen artikulu horiek: 

56. artikulua. Sozietatea deuseztatzeko kausak 

1. Behin sozietatea inskribatutakoan, deuseztatze-akzioa ez da baliatuko kausa 

hauengatik baino: 

a) Eratze-egintzan ez biltzea, gutxienez, bi bazkide sortzaileren egiazko borondatea, 

bazkide bat baino gehiago diren kasuan, edo bazkide sortzailearena, pertsona 

bakarreko sozietatea den kasuan. 

b) Bazkide sortzaile guztiak ezgai izatea. 

c) Eratze-eskrituran bazkideen ekarpenak ez adieraztea. 

d) Estatutuetan sozietatearen izendapena ez adieraztea. 

e) Estatutuetan objektu soziala ez adieraztea edo objektu soziala legez kontrakoa 

edo ordena publikoaren kontrakoa izatea. 

f) Estatutuetan kapital sozialaren zifra ez adieraztea. 

g) Kapital sozial osoa ez ordaintzea, erantzukizun mugatuko sozietateetan; eta 

legeak galdatzen duen gutxieneko ordainketa ez egitea, sozietate anonimoetan. 

2. Aurreko zenbakian zerrendaturiko kasuetatik kanpo, ezin deklaratuko da 

sozietatearen inexistentzia ez deuseztasuna, ez eta hura baliogabe deklaratuko ere. 

57. artikulua. Deuseztasuna deklaratzearen efektuak 

1. Sozietatea deusez deklaratzen duen epaiak sozietatearen likidazioari hasiera 

ematen dio; likidazioa lege honetan desegite-kasuetarako aurreikusitako prozedura 

jarraituz egingo da. 

2. Deuseztasunak ez dio eragingo sozietateak hirugarrenekiko dituen egin-bideen 

edo kredituen baliozkotasunari, ez eta hirugarrenek sozietatearekiko di-tuztenenari 

ere, eta eginbideak zein kredituak likidazioak berezkoa duen arau-bidearen mende 

egongo dira. 

44


3. Erantzukizun mugatuko sozietateetan, sozietatea kapital soziala osorik ez ordaintzeagatik 

deklaratzen denean deusez, bazkideak beharturik egongo dira ordaintzeko geratu den 

partea ordaintzera. Sozietate anonimoetan, deu-sez deklaraturiko sozietateak hartu 

dituen eginbideak hirugarrenei ordaintzeak hala eskatzen duenean, bazkideak beharturik 

egongo dira ordaintzeko geratu den partea ordaintzera. 


Artikuluak deuseztasun-akzioa aurkezteko aukera ematen du. Alde horretatik, ez da 

aginduzkoa, baina bai ezartzen du EKLk araututako kausaren bat izan behar dela tartean. 


Artikulu honen bidez, legitimazioa duten pertsonek kooperatibaren aurka deuseztasunakzioa 

aurkezteko aukera arautu nahi da, betiere EKLren 56. artikuluak ezarritako arrazoiren 

bat gertatzen denean. 

EKLren 41. artikuluak batzar nagusiaren erabaki baten aurkako deuseztasun-akzioa 

aurkezteko legitimazioa duten pertsonak aipatzen ditu, ez baitugu ahaztu behar kooperatiba 

eratzeko erabakia batzar nagusi sortzailearen erabakia dela. Pertsona horiek honako hauek 

dira: bazkideak, administratzaileak, zaintza-batzordeko kideak eta bazkidea ez den beste 

edozein pertsona, interes legitimoa badauka; aurkezteko aukera urtebeteko epean iraungiko 

da, arrazoi edo edukiagatik ordena publikoaren aurkakoak diren akordioak izan ezik 

(adibidez, KSLren 56.1.e) artikulua). 

2.9.3.1. Deuseztapen-kausak 

Argi dago kausak “numerus clausus” direla, eta Euskadiko Kooperatibei buruzko 4/1993 

Legea eman zenez geroztik berdinak direla ikusita, kooperatibentzat garrantzitsuak diren 

pare bat aipu egingo dugu: bata EKLren 14. artikuluak berak ezartzen duen salbuespenari 

buruzkoa da, eta bestea EKLren 56.1.g) artikuluan araututako kausari buruzkoa, Kapital 

sozial osoa ez ordaintzea, erantzukizun mugatuko sozietateetan; eta legeak galdatzen duen 

gutxieneko ordainketa ez egitea, sozietate anonimoetan, atal horretan, legeak sozietate 

anonimoak eta sozietate mugatuak bereizten baititu eta, hortaz, kooperatibetan zelan aplikatu 

aztertu beharko genuke. 

2.9.3.1.1. EKLren 14. artikuluak dakarren salbuespena 

14. artikuluak ondoko salbuespena ezartzen du: “sortze-egintzan bi bazkide sortzaileren 

benetako borondatearen ordez, lege honetan ezarritako gutxieneko bazkide kopurua 

beharko da”. 

EKLren arabera, gutxieneko pertsona-kopuru hori kooperatiba-motaren araberakoa izango da: 

a) Bi, kooperatiba-sozietate txikien kasuan. 

b) Hiru, lehen mailako kooperatiben kasuan. 

c) Bi, bigarren mailako edo hortik gorako kooperatiben kasuan. 

Aurekoa dela eta, 56.1.a) artikulua honela interpretatu beharko genuke: 

45


Sortze-egintzan izan ez delako, gutxienez, Euskadiko Kooperatiben Legeak ezarritako 

gutxieneko bazkide-kopurua borondate eraginkorra. 

2.9.3.1.2. KSLren 56.1.g) artikuluari buruzko argibidea 

Artikulu horrek, besteak beste, ondokoa hartzen du deuseztatzeko kausatzat: “Kapital 

sozial osoa ez ordaintzea, erantzu kizun mugatuko sozietateetan; eta legeak galdatzen duen 

gutxieneko ordainketa ez egitea, sozietate anonimoetan”. 

Kooperatibei aplika dakiezkeen kausak zein diren jakiteko, EKLren zenbait artikulutara 

jo behar dugu: 

4. artikulua.– Gutxieneko kapital soziala. 

Gutxieneko kapital soziala ezin izango da hiru mila (3.000) euro baino gutxiagokoa izan, 

eta eurotan adieraziko da. Kooperatiba sortzen den une beretik ordainduta egon beharko da 

gutxieneko legezko kapital horri dagokion kopuru osoa. 

61. artikulua.– Kapital sozialari nahitaez egin beharreko ekarpenak. 

1.– Estatutuetan zehaztuko da zein den bazkide izateko hasierako nahitaezko ekarpena, 

zeina desberdina izan daitekeen lege honetan ageri den bazkide mota bakoitzarentzat, 

edo kontuan hartuta zer izaera duen, fisikoa ala juridikoa. Ezberdina izan daiteke, 

halaber, bazkide bakoitzarentzat ere, kooperatibaren jarduerarekiko bakoitzak duen 

konpromisoaren edo erabileraren arabera. 

2.– Bazkide izateko hasierako nahitaezko ekarpenaren ehuneko hogeita bost gutxienez 

izenpetzearekin batera ordaindu beharko da, eta gainerako guztia sozietatearen 

estatutuetan edo batzar orokorrak erabakitako epean. Epe hori lau urtekoa izango 

da, gehienez ere. 

Artikulu horietatik, ondoriozta genezake deuseztasun-kausa badagoela honako kasu 

hauetan: 

1. Hasierako sozietate-kapitala 3.000 eurokoa izanik, oso-osorik ordaindu ez bada. 

2. Hasierako kapital soziala 3.000 eurotik gorakoa bada: 

a. 3.000 euroko gutxieneko hasierako kapital soziala ordaindu ez bada, nahiz 

eta harpidetutako hasierako kapital sozialaren gainean ordaindu beharreko 

gutxieneko hasierako % 25etik gorako zenbatekoa izan. 

b. Harpidetutako hasierako capital sozialari dagokion hasierako gutxieneko % 25 

ez ordaintzea, ordaindu beharreko gutxieneko zenbatekoa 3.000 eurotik gorakoa 

izan arren. 

2.9.3.2. Deuseztasunaren efektuak 

Deuseztasunak sozietatea desegiteko eta likidatzeko prozesua irekitzen du (ez da horri 

buruzko aldaketarik egon KSLn, SALen aldean), eta bidea irekitzen du bazkide sortzaileen 

balizko erantzukizunaren aurrean. 

46


Deuseztasun-kausei dagokienez aztertutakoaren ildoari jarraiki, atal honetan, EKLk 

ekarritako aldaketa aztertuko dugu, SALen 35. artikulu zaharraren 3. paragrafoari dagokionez 

(bazkideen erantzukizuna). Esandako artikuluak ondoko edukia zeukan: 

“35.3 artikulua. Bazkideek dibidendu pasiboak ordaindu beharko dituzte, baldin eta hori 

beharrezkoa bada sozietate deusezak hirugarrenekin dituen betebeharrak betetzeko”. 

Efektu hori honela idatzita aldatu zen. 

“57.3 artikulua. Erantzukizun mugatuko sozietateetan, sozietatea kapital soziala osorik ez 

ordaintzeagatik deklaratzen denean deusez, bazkideak beharturik egongo dira ordaintzeko 

geratu den partea ordaintzera. Sozietate anonimoetan, deusez deklaraturiko sozietateak 

hartu dituen eginbideak hirugarrenei ordaintzeak hala eskatzen duenean, bazkideak 

beharturik egongo dira ordaintzeko geratu den partea ordaintzera”. 

Kasu honetan, bazkide sortzaileen erantzukizunaz ari gara. 

Eta, ildo horretan, berriz ere aztertu beharko dugu artikulu hori kooperatibei nola aplikatu. 

Deuseztasun-kausetarako lortu dugun ondorioari jarraiki, ondorioak honako hauek izan 

daitezke: 

1. Hasierako kapital soziala 3.000 eurokoa bada eta osorik ordaindu ez bada, ondorio hau 

izango du: bazkideek guztizko kapitala ordaindu beharko dute. 

2. Hasierako kapital soziala 3.000 eurotik gorakoa bada: 

a. Gutxienez, 3.000 euroko hasierako kapital soziala ordaintzen ez bada, nahiz 

eta harpidetutako hasierako kapital sozialaren gainean ordaindu beharreko 

hasierako % 25etik gorako zenbatekoa izan, ondorio hau izango du: bazkideek 

3.000 euroko gutxieneko zenbatekoa ordaindu beharko dute, baliogabetzat 

jotako sozietateak hirugarrenei hartutako obligazioak ordaintzeak hala eskatzen 

duenean. 

b. Hasieran harpidetutako sozietate-kapitala ordaintzeko gutxieneko hasierako 

% 25 ez ordaintzea, nahiz eta 3.000 euro baino gehiago ordaindu behar izateak 

ondorio hau izango du: bazkideek gutxieneko hori ordaindu beharko dute, 

deusez deklaratutako sozietateak hirugarrenei hartutako obligazioak ordaintzeak 

hala eskatzen duenean. 


Berariaz aipatu ditugu EKLren 56. eta 57. artikuluak, zuzenean aplika daitezkeenak. 

47

3. EUSKADIKO KOOPERATIBEN ERREGISTROA* 1 

15. artikulua.– Antolaketa. 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroa erregistro publikoa da, Eusko Jaurlaritzan lanarloko 

eskumena duen sailari atxikia, eta organo-egitura bateratua du. 

16. artikulua.– Erregistroaren eraginkortasuna. 

1.– Erregistroaren eraginkortasunaren printzipioak dira: publizitate material eta 

formala, legezkotasuna, legitimazioa, lehentasuna eta segidako traktua. 

2.– Inskripzioak sortze-izaera izango du hala kooperatibaren sortzearen, bat-egitearen, 

zatitzearen, desegitearen eta berrindartzearen kasuan nola izaera horretako 

sozietate bihurtzen den kasuan, eta dokumentazioa aurkezten den eguna hartuko da 

inskripzio-datatzat. Gainerako kasuetan deklarazio-balioa izango du. 

3.– Euskadiko Kooperatiben Erregistroak bitarteko elektroniko, informatiko eta 

telematikoak erabiltzea bultzatuko du, erregistroa erabili nahi duten herritarrekin eta 

entitateekin dituen harremanak erraztu ahal izateko, batez ere egintzak erregistroan 

inskribatu eta gordailutzeko, baita kontsultak ebazteko eta ziurtagiriak emateko ere. 

17. artikulua.– Funtzioak. 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroak funtzio hauek izango ditu: 

a) Indarrean dagoen legeriaren arabera erregistroan jaso beharreko egintzak 

kalifikatu, inskribatu eta ziurtatzea, hain zuzen ere honako hauenak: lehen eta 

bigarren mailako edo maila handiagoko kooperatibenak, kooperatiben batasun 

eta federazioenak, federazio-elkarteenak edo batik bat lege honetan erregulatutako 

kooperatiba motez osaturiko beste entitate juridiko batzuenak. 

b) Nahitaezko diren liburuak gaitu eta legeztatzea. 

c) Artikulu honetako a) apartatuan aipatzen diren kooperatiben urteko kontuen eta 

erabakien egiaztapenen gordailua izatea. Bere ardura bakarra izango da aztertzea 

ea aurkezturiko dokumentuak legez eskatzen direnak diren, batzar orokorrak behar 

bezala onartu dituen, eta izenpetu behar duten guztiek izenpetu dituzten. 

d) Kooperatiba-entitateen izenari buruzko ziurtagiriak ematea. 

e) Egiten zaizkien galderak ebaztea, beren eskumenekoak badira. 

f) Lege honen edo berau garatuko duten arauen bidez emandako beste edozein. 

18. artikulua.– Arau osagarriak. 

1.– Epeei, espedientean pertsonatzeari, ordezkaritzari eta lege honetan edo berau 

garatzen duten arauetan espresuki garatzen ez diren Euskadiko Kooperatiben 

* Unai Iturriotz Erdotziain jaunak, jarduneko abokatu eta UPV/EHUko Administrazio Zuzenbidea, 

Konstituzio Zuzenbidea eta Zuzenbidearen Filosofia Saileko irakasle elkartuak, egindako iruzkina. 

49

EUSKADIKO KOOPERATIBEN ERREGISTROA 

Erregistroaren gaineko alderdi formalei dagokienez, administrazio-prozedurako 

arauak ezarriko dira. 

2.– Demanda judiziala jarri nahi izanez gero zuzenbide substantibo kooperatiboa 

aplikatuz emandako egintzen aurka, merkataritza-arloko epaitegi eta auzitegietara 

jo beharko da, bat etorriz Botere Judizialaren Lege Organikoarekin eta ezar 

daitekeen prozedura-araudiarekin. 

3.1. Sarrera 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroa (aurrerantzean, EKE) funtsezko tresna da enpresatrafikoan 

segurtasun juridikoa emateko, eta kasu zehatz honetan, EAEn egoitza duten 

kooperatibei eta haiekiko harremanetan jartzen direnei edo kooperatibekin jarduten dutenei. 

Euskadiko Kooperatiben Legearen (aurrerantzean, EKL) I. tituluaren III. kapituluak (lau 

artikuluz osaturikoa) EKEri buruzko guztia arautzen du. 

3.2. Berrikuntza nagusiak aurreko araudiaren aldean 

Gaur egungo EKL eta aurrekoa alderatuz gero (4/1993 Legea, ekainaren 24koa), bi 

berritasun nabarmendu daitezke, bata formala eta bestea materiala. 

Berrikuntza formala dugu bitarteko elektroniko, informatiko eta telematikoen erabilera 

sustatzea aurrikusi dela, eta beste atal bat gehitu zaiola EKEren eraginkortasunari buruzko 

artikuluari. Gure iritziz, ekarpen horren bidez, modernizazioaren, teknologia berrien eta 

digitalizazioaren aldeko apustua indartu nahi da, hartara, EKE egungo errealitatera egokituz. 

Bestalde, berritasun material funtsezkoena eta esanguratsuena da merkataritzajurisdikzioaren 

esku utzi dela EKEren egintzen aurkako demanda juridikoak aztertu 

eta ebaztea. Aurreko araudian, jurisdikzio zibila genuen eskuduna, eta orain, berriz, 

merkataritzako epaitegiak eta auzitegiak. 

Berritasun gisa aipa liteke bide judizialaren aurreko erreklamazioaren aipamena desagertu 

dela, baina hori ez da berez berrikuntza bat, administrazio-legeria prozesal erkidean 

izandako erreformaren egokitze hutsa baizik: 30/1992 Legean, 39/2015 Legearen ondorioz, 

xedatzen zen akzio zibilak eta lanekoak gauzatu aurreko erreklamazioari buruzko guztia 

ezabatu den heinean, ez zuen zentzurik xedapen horri eusteak. Administrazio-legerian akzio 

zibilak eta lanekoak egikartitu nahi zirenean aurretiazko administrazio-erreklamazioa egin 

behar izateak suposatzen zuen izapidetzeko baldintza desagertu izanak, EKLn figura hau ez 

aurrikustea eragin du. 

Bestalde, gainerako aldaketak hutsalak dira eta, edonola ere, ez dute ondorio praktikorik, 

haien eginkizuna aurreko idazketa argitzea edo hobetzea izan baita. 

3.3. Iruzkin orokorra eta esanahi praktikoa 

Jarraian, EKEri buruzko xedapenak aztertuko ditugu artikuluz artikulu. 

50


3.3.1.15. artikulua 

EKE, egungo legea eman arte, “erregistro juridiko” gisa definitzen zen, erregistroan 

agertzen zenari buruzko presuntzio juridikoak sortzeko ahalmena baitzuen. Lege berriak, 

ordea, EKE “erregistro publiko” gisa definitzen du, eta horrek esan nahi du, alde batetik, 

interes legitimoren bat duen pertsona orok balia dezakeen zerbitzua dela, eta, bestetik, 

kooperatibei buruzko gertakari eta inguruabar jakin batzuei publizitatea ematera bideratuta 

dagoela. Nolanahi ere den, EKE definitzeko modu edo zehaztapen horrek ez du ondorio 

praktikorik; izan ere, lehen ere doako funtzionamenduko zerbitzu publiko moduan 

egituratuta zegoen, eta orain ere izaera, eraginkortasun eta ondorioak dituen erregistroa da 

arlo juridikoan. Ez dugu ahaztu behar, adibidez, sortze- edo desegite-egintzen inskripzioek 

izaera eratzailea dutela, eta, beraz, kooperatibek nortasun juridikoa eskuratzen edo galtzen 

dutela erregistroan inskripzioa egiten den unetik; gertakari hori ondorio juridikoaren eta, 

beraz, “erregistro juridikoaren” izaeraren erakusgarri garbia da. Horrenbestez, EKEk izaera 

publikoko erregistro juridiko administratiboa izaten jarraitzen du, eta uste dugu aldaketa 

horrekin alderdi bat baino ez dela nabarmendu nahi izan, izaera juridikoa galdu edo aldatu 

gabe. Hain zuzen ere, EKEren eraginkortasun-printzipioak ez dira inola ere aldatu, bereziki, 

publizitate formalari eta materialari eta legitimazioaren printzipioari dagozkienak. 

Nolanahi ere, lehen eta orain azpimarratu da erregistroaren egitura organikoa bateratua 

dela, kalifikazio- eta funtzionamendu-irizpideak uniformizatu nahi direlako eta jarduteko 

irizpideen arteko desadostasunak edo desberdintasunak saihestu nahi direlako. Horrek, 

jakin dakigun bezala, ez du esan nahi lurralde-ordezkaritzetan erregistroaren funtzioetako 

batzuk deskontzentratu ezin direnik. Egitura bateratua duenez eta euskal kooperatibentzako 

erregistro bakarra dagoenez, jakina, emaitza da irizpide bakarra izatea. 

Aurreko legean ez bezala, orain EKE ez zaio berariaz atxikitzen “Eusko Jaurlaritzako 

Lan eta Gizarte Segurantza Sailari”; aitzitik, arloa aipatzen da gaingiroki: lana. Gure ustez, 

aldaketa horren arrazoia da erregistroari dagokion saila izendatzeko modu berariazkoak 

eraginik ez sorraraztea, edo nahasterik ez sortzea izendapena aldatuz gero. EKE atxikita 

dagoen sailaren aipamena egiteko modu desberdin horrek ere ez du ondorio praktikorik, 

oraindik ere Euskal Autonomia Erkidegoko administrazio-antolamenduaren barruan baitago. 


EKLren zioen azalpenean azpimarratzen den bezala, ez dira ezertan aldatu EKEren 

eraginkortasuna eta hura arautzen duten printzipioak. Artikulu honen lehen paragrafoaren 

idazketa aurrekoaren berdina da; beraz, EKEren oinarri diren printzipioen esanahiak ere 

irauten duela ondoriozta daiteke. 

Eduki eta esanahi juridiko handiena duen artikulua dugu hau, eta, beraz, egokia da 

printzipio bakoitzaren esanahia laburki aletzea: “publizitate formala” (EKE publikoa da eta 

bertan erregistratzen den informazioaren publizitatea egingo da); “publizitate materiala” 

(presumitzen da pertsona guztiek ezagutzen dutela haren edukia, eta, hortaz, ezin da 

jakintasun eza aipatu, eta inskribatutako egintzek fede oneko ondorioak sortuko dituzte 

hirugarrenei dagokienez); “legezkotasuna” (aurretiazko ebaluazioa egin ondoren, inskribatu 

beharreko dokumentuak kalifikatu egingo dira, bai formari buruz eta ematen edo sinatzen 

51


duenaren legitimazioari buruz, bai edukiaren baliozkotasunari eta ondorioei dagokionez 

eta egiten den idazpenari dagokionez ere); “legitimazioa” (edukia zehatz eta baliozkotzat 

jo behar da, eta egintza deusezak edo akatsdunak baliozkotzen ez baditu ere, ondorio 

guztiak sortuko ditu, aurkako deklarazio inskribaturik egiten ez den artean, eta, gainera, 

kasu horretan, deklarazio horrek ez die fede oneko hirugarren pertsonen eskubideei kalterik 

egingo); “lehentasuna” (inskripzioak erregistroan sartzen direneko hurrenkeran egingo dira, 

eta, prebentziozko inskripzioa edo idatzoharra egiten denean, ezin izango da data bereko edo 

lehenagoko beste inskripziorik egin, baldin eta aurrekoaren kontrakoa bada edo bateraezina 

bada); eta “segidako traktua” (beharrezkoa da aldez aurretik subjektua, egintza edo kontratua 

inskribatzea, ahalordea edo izendapena, ondoz ondoko edo segidako inskripzioak egin ahal 

izateko). 

Bigarren atalak “izaera eratzailea” duten inskripzioak eta “adierazpenezkoak” zein diren 

zehazten du, eta aurreko erregulazioan bezala ageri da: modu baztertzailean identifikatzen 

ditu inskripzio eratzaileak, eta gainerakoei adierazpenezko izaera ematen die. Orain, lehen 

bezala, izaera eratzailea izango dute, eta, beraz, eremu juridikoan efektuak eta ondorioak 

izango dituzte eraketa, bat-egite, zatiketa, desegite eta berraktibatze inskripzioek, bai eta 

kooperatiba bihurtzekoek ere; gainerako guztiak, berriz, adierazpenezkoak izango dira, hau 

da, informazio hutseko balioa izango dute. Aurrekoa gorabehera, aurreko legerian egiten 

ez zen aurrikuspen praktiko bat gehitu zaio oraingoari: inskripzio-data dokumentazioa 

aurkeztu deneko data izango da. Beraz, nahiz eta idazpena EKEn dokumentua sartu zen 

data baino geroago egin, idazpena jasoko duen data dokumentuaren aurkezpenaren data 

izango da. Ekarpen hori argipena da, berrikuntza baino gehiago, eta bat dator “lehentasun” 

printzipioarekin: erregistroko eragiketak aurkezpen-hurrenkeraren arabera egingo dira. 

Erregistroaren eraginkortasunari gagozkiola, arestian aurreratu dugun moduan, berritasun 

nabarmenena dugu hirugarren atal bat gehitu dela, egintzak inskribatzeko eta gordailutzeko 

prozesuak errazteko helburuz, bitarteko elektroniko, informatiko eta telematikoak 

erabiliz. Beraz, arauketa berri horren bidez, EKE egungo errealitatera egokitu nahi da, eta 

harremanetan bitarteko arinagoak erabiltzea sustatu, izapideak eta kudeaketak egiteko lehen 

aukera izan dadin. Hala ere, 39/2015 Legeak xedatutakoaren aldean, nabarmendu behar 

dugu lege horrek erregistro elektronikoak nahitaez ezarri zituela administrazio guztientzat; 

kasu honetan, ordea, soilik xedatu da bitarteko moderno horien erabilera sustatuko dela, 

nahitaezko erabilera ezarri barik. 


17. artikuluak EKEren funtzioak jasotzen ditu. 

EKEri esleitzen zaizkion funtzioen zerrenda ez da aldatu. Funtzioak berdinak dira, bai 

era kuantitatiboan, bai kualitatiboan. Berritasun bakarra da c) epigrafearen idazketa hobetu 

dela, eta, gainera, a) idatz-zatiaren inguruan egiten den aipamena “artikulu honetakoa” dela; 

argibide horrek ez du inola ere aldatzen aurrikuspenaren esanahia. 

Azpimarratu behar dugu artikuluan jasotako funtzioak ez direla EKEri esleitutako bakarrak, 

azken epigrafean xedatzen baita “lege honen edo berau garatuko duten arauen bidez 

emandako beste edozein” ere izango duela. Jakina denez, erregelamendu bidez xedatu da 

52


EKE “kooperatiben lankidetza sustatzeko tresna aktiboa” izango dela, bai eta “kooperatiba 

berrien sustatzaileei eta dagoeneko eratuta dauden kooperatiben administratzaile eta 

aholkulariei aholku emateko tresna” ere izango dela; beraz, haren eginkizunak ez dira EKLk 

jasotzen dituenetara mugatzen. Azken batean, funtzio horiek ez dira numerus clausus. 

Funtzioei buruz xedatutakoa argia denez, ez du gehiegi luzatzea merezi, baina honako ohar 

hauek egin behar dira, laburrean: 

• Kalifikatzeak EKEren aurrean aurkezten dena legearekin bat ote datorren aztertzea 

eta ebaluatzea dakar, dagokion idazpena formalizatu behar denetz erabakitzeko; 

hau da, erregistroan aurkezten diren tituluek edo dokumentuek arloa arautzen 

duten manuek galdatzen dituzten baldintza estrintsekoak eta intrintsekoak betetzen 

dituzten balioetsi behar da. Kalifikazioaren ondorioz, ebazpen arrazoituaren bidez, 

“eskatutako idazpena baietsi edo ezetsiko da”, erregelamendu bidez ezarri bezala: 

akatsik ez badu, idazpena berehala egingo da, eta akastuna bada, idazpena ukatuko 

da, ukazioaren zioak emanda. 

• Inskripzioa erregistro-liburuetan egiten den idazpen-mota bat da. Egintza batzuk 

inskribatu egin behar dira, hala nola kooperatibak sortzea edo eratzea edo estatutuen 

aldaketak, eta beste batzuk hautazkoak dira, hala nola Gizarte Kontseilua eta 

Errekurtsoen Batzordea izendatzea. 

• Erregistro-ziurtagiria EKEn jasota dagoen edukia liburuetako edukiaz bat 

datorrela argitaratzeko modua da, erregistroa egiten duenak sinatua eta horren 

erantzunkizunpean. EKEn jasota dagoena edo agerrarazi dena modu fede-emailean 

egiaztatzeko bide aproposa da, bai eta jasota ez dagoena ere egiaztatzekoa; esate 

baterako, hala gertatzen da bat ez datorren izendapenaren ziurtagiriekin, azken 

batean, kooperatiba bat sortzerakoan, izen jakin bat gorde nahi den kasuetan erabili 

ohi den izendapenaren ezezko ziurtagiriak baitira; izan ere, ez dago baimenduta 

lehendik eratuta dagoen beste kooperatiba baten izen bera hartzea, eta ziurtagiri hori 

eginez gero, ondorio juridikoak sortutako ditu ziurtagiriaren eskatzailearen izenean 

erregistraturik ez dagoen izendapena aldi baterako gorde dakion. 

Publizitatea gauzatu daiteke ere informazio-ohar soilen bidez, zeintzuk balio 

argigarria duten eta ez duten idazpenen edukiaz fede ematen, edo EKEn gordailatu 

diren dokumentuen edo idazpenen fotokopien bidez. 

• Liburuak gaitu eta legeztatzeak suposatzen du, aztergai darabilgun kasuan, 

erregistro-liburuak helburu jakin baterako bideratzea, honako kasuan trafiko 

juridikoan bere edukiak balioa eta eragina izatea. Kooperatibentzat nahitaezkoak 

diren liburuak gaitu edo legeztatu behar ditu EKEk. Bi egintza horien arteko 

desberdintasuna dugu gaikuntza liburua erabili aurretik egin behar dela (“erabili 

baino lehen”, indarrean dagoen erregelamenduaren arabera) eta legeztatzea 

liburuak idatzi ostekoa dela. Gaikuntza eta legeztatzea erregistroaz arduratzen 

den pertsonak lehen orrian gauzatutako eginbidearen bidez egiten dira, eta orri 

guztietan zigilua jarrita. 

53


• Kontuen gordailua eta erabakien ziurtagiria jasotzeak esan nahi du EKEa dela 

dokumentu horien guztien hartzailea, publikoak izan daitezen eta zeinahi interesdunen 

eskura egon daitezen, baina erregistroak soilik jasotzen ditu eta kalifikatzen du legez 

eskatutako dokumentuak diren, organo eskudunak behar bezala onartu dituen eta 

eskatutako sinadurak agertzen diren. EKEk ez du aztertzen, are gutxiago bermatzen, 

edukia errealitatearekin eta/edo legezkotasunarekin bat datorren. 

• EKEk ere aholkularitza-funtzioa betetzen du, kontsultak ebazteko eginkizuna 

egozten dion neurrian. EKEren erantzunek informazio-balioa baino ez dute, eta ez 

dute eskubiderik edo eskubide-itxaropenik sortzen. Era berean, haren erantzunak 

ez du lotzen erregistratzailearen geroko jarduketa, eta ezin da aurkaratu; hala ere, 

egiten den erregistro-kalifikazioaren aurkako errekurtsoa jarri ahal izango da. Berez 

ez dago mugarik EKEk ebatzi ditzakeen objektu edo inguruabarren inguruan, baina 

“bere eskumeneko” gaiak izan behar dira. 

3.3.4. 18. artikulua 

EKEren inguruko aurreko arautzeari gagozkiola, berritasun nagusia artikulu honetan bertan 

dago: Lehenengo atalak aurrikusten duen ordezko araudi aplikagarriari dagokionez, lehengo 

arauketarekin alderatuta, ia berdina da, bai funtsean, bai forman, salbuespen txiki batekin: 

“formalak” izenondoa gehitu zaio “gainerako gaiak” aipamen orokorrari, gai horiek 

prozesalak - formalak direla argitu nahian -hortaz, ez direla funtsezkoak eta materialak-. 

Bigarren atalak demanda judizialak aztertuko dituzten jurisdikzio organuez aurreikustakoa 

moldatu du, jurisdikzio zibiletik merkataritza-epaitegi eta auzitegietara iraganez. Era berean, 

Eusko Jaurlaritzaren aurrean bideratu behar zen auzibidera jo aurreko erreklamazioari buruz 

aurrikusten zena desagertu da, figura hori 39/2015 Legean ezabatu zelako. 

Beraz, gaur egun indarrean dagoen ordezko araua 39/2015 Legea izango litzateke, epeei, 

pertsonatzeari, ordezkatzeari eta gainerako alderdi formalei buruz EKLk edo hura garatzen 

duten erregelamenduek xedatzen ez duten guztiari dagokionez. Kooperatibei buruzko arau 

berariazkoetan aurreikuspenik ez dagoenetan, lehen bezala, administrazio-prozedura erkideko 

arauetara jo behar da; hala ere, EKL garatzen duen erregelamenduak egiten dituen igorpenak 

direla eta, administrazio-arloko legeria prozesalera ere sarritan jo behar dugu. 

Lehen azpimarratu dugun moduan, berritasun nagusia da EKEren egintzen aurkako demanda 

judizialak jurisdikzio zibiletik merkataritza-jurisdikziora igaro direla. Aldaketa horrek, baina, 

badu arrazoibiderik: aurreko euskal kooperatiben legea eman zenean, ez zegoen merkataritzaepaitegirik; 

gerora sortu ziren, uztailaren 9ko 8/2003 Konkurtso Legearen erreformaren 

ondorioz. Eta 2004ko irailaren 1ean jarri ziren abian. Aintzat hartu behar dugu merkataritzajurisdikzioari 

dagokiola sozietate-zuzenbideari buruzko gatazkak ebazteko eskumena, arlo 

horretako eskumen materiala dela-eta, baita jurisdikzio-organo espezializatua dela ere arlo 

zibileko epaitegien aurrean, zuzenbide pribatuaren barruan. Hala, 2003. urtean egindako 

aldaketaren ondoren, egungo Botere Judizialaren Lege Organikoaren 86 ter artikuluak, 

zehazki 2.a) idatz-zatiak, merkataritza-epaitegien eskumena aurrikusten du “merkataritzasozietateak 

eta kooperatibak erregulatzen dituen araudiaren babesean aurkezten diren” 

demandei dagokienez, baina ez dira aipatzen kooperatiben erregistroek egindako kalifikazioari 

54


buruz emandako ebazpenen aurka jarritako errekurtsoak, 2.e) idatz-zatiak merkataritzaerregistratzaileen 

kalifikazioaren aurkako errekurtsoei buruz xedatutakoa gora behera. 

EKLindarrean sartu zenetik jurisdikzio eskuduna merkataritzakoa izan arren, horrek ez du 

esan nahi EKEk merkataritza-izaera duenik edo orduz geroztik hartu duenik. Lehen, orain 

bezala, lan-arloaren ardura daukan Eusko Jaurlaritzako sailari atxikita dago, administrazioorganigramaren 

barruan. EKE arautzen duten arauetan, lehenengoz eta bat, kooperatibenak 

ditugu, eta, ondotik, administrazio-prozedurakoak. Gainera, EKLk “erregistro publikoa” 

dela azpimarratu du. Beraz, ez litzateke zuzena izango EKE eta Merkataritza erregistroa 

parekatzea. 

Beste alde batetik, akzio zibilak egikaritzeko aurretiazko erreklamazioaren aurrikuspen 

falta azpimarratu dugu. Aurretiazko erreklamazioari buruzko aurrikuspena desagertu egin 

da 39/2015 Legera egokitzeko; izan ere, lege horrek indargabetu egin zuen jurisdikzioorganoetan 

akzio zibilak eta lan-arlokoak egikaritu aurreko prozedurazko baldintza hori, 

“erabilgarritasun praktiko eskasa zuela eta”, zioen azalpenean adierazi zenez. Ondorioz, 

EKEren jarduketaren aurka egikaritzen den akzioa zuzenbide pribatuan oinarritzen den 

kasuetan, ez da nahitaezkoa aldez aurreko erreklamaziorik aurkeztea Eusko Jaurlaritzaren 

aurrean; demanda judiziala zuzenean formulatu eta jurisdikzio-organo eskudunaren aurrera 

jo daiteke, orain, merkataritza-arloko jurisdikziora. Azken batean, figura ezabatzeak gaur 

egungo aurrikuspen eza dakar. Uler daiteke, legeria prozesal administratibora igorpen 

orokorra egin denez eta, bertan, aurretiazko erreklamazioei buruzko xedapena desagertu 

denez, alde batetik, errepikakorra litzatekeela horrelako aurrikuspenik egitea, eta, bestetik, 

ez lukeela zentzurik izango erreferentzia ezkorrik egiteak. 

Aurrekoa gorabehera, ukatzeko arrazoia administrazio-zuzenbide publikoan oinarritzen 

bada, EKEren egintzen eta ebazpenen aurka, gora jotzeko errekurtsoa jar daiteke eta jarri 

behar da lan-arloaz arduratzen den Eusko Jaurlaritzako sailaren aurrean, akzio judizialak 

gauzatu aurretik. Kasu horietan, aurretiazko administrazio-bidea agortu egin behar da 

auzibidera jo baino lehen. Zuzenbide pribatuaren (zibila edo merkataritzakoa) esparruko 

akzioak egikaritzen diren kasuetan bakarrik ez litzateke beharrezkoa izango auzia lehenago 

administrazio-bidetik izapidetzea. 

Egintza bereizgarrien doktrina kooperatiben erregistroko arlora eramanez gero, 

erabakigarria da zehaztea ebazpenaren izaera eta bereiztea zein izan den EKEren ebazpenaren 

ukatzeko kausa: zuzenbide pribatuan oinarritzen den eta, beraz, merkataritzako jurisdikzioorganoetara 

zuzenean jo dezakegun edo, bestela, zuzenbide publikoan funtsatzen den eta, 

hortaz, administrazioarekiko auzien jurisdikzio-organoetara jo behar dugun, betiere aldez 

aurreko administrazio-bidea agortu baldin badugu. 

Egia esatera, gai korapilatsua da, eta zailtasunik sor dezake kasu jakin bakoitzean 

jurisdikzio eskuduna zein den zehazteak; eta are zailagoa da, aintzat harturik Espainiako 

Estatuko autonomia-erkidego bakoitzak modu ezberdinean arautu duela kooperatiben 

erregistroek garatutako jarduerari doazkien gaiez arduratzeko errekurtso-sistemaren eta 

jurisdikzio-ordenaren eskumenari buruzko auzia, edo zalantzazko eran edo modu ez oso 

argian arautu dutela. 

55


3.4. Beste arau aplikagarri batzuk 

Estatuko legeria (27/1999 Legea, uztailaren 16koa) aplikagarria izango litzateke 

kooperatiba-jarduera nagusiki autonomia-erkidego batean ez, autonomia-erkidego batzuetan 

gauzatzen denean, baina ez du ekarpenik egiten EKLk EKEri buruz araututakoaren aldean. 

Kontuan izan behar dugu gaur egun Euskadiko Kooperatiben Erregistroaren Antolakuntza 

eta Funtzionamenduari buruzko martxoaren 29ko 59/2005 Dekretuaren 6. xedapen 

gehigarrian xedatutakoa: 

- Alde batetik, administrazio-prozedura erkidearen arauak aplikatuko dira EKLn eta 

haren erregelamenduan arautzen ez diren alderdi prozesalei dagokienez. 

- Bestetik, “eduki juridiko-pribatuko alderdiei dagokienez”, EKLk eta haren 

erregelamenduak araututakoaren arabera, “Merkataritza erregistroan inskribatzera 

behartuta dauden sozietateentzako erregistro-arauak aplikatuko dira”, baldin eta 

bateragarriak badira EKLrekin eta EKEren eginkizun eta ezaugarriekin. 

56

4. BAZKIDEAK* 1 

4.1. Sarrera: Legezko arauketaren egitura eta helburua 

I. Tituluaren IV. Kapituluak, «Bazkideak» deritzonak, testuaren 19. artikulutik 31.era 

biltzen ditu. Hona hemen: 

19. artikulua. Nor izan daitekeen bazkide. 

20. artikulua. Onarpena. 

21. artikulua. Lan-bazkideak. 

22. artikulua. Bazkideen betebeharrak. 

23. artikulua. Bazkideen eskubideak. 

24. artikulua. Informazio-eskubidea. 

25. artikulua. Informazio-eskubidearen muga eta bermeak. 

26. artikulua. Borondatezko baja. 

27. artikulua. Nahitaezko baja. 

28. artikulua. Kanporatzea. 

29. artikulua. Sozietatearen diziplina-arauak. 

30. artikulua.– Bazkide langilearen edo lan-bazkidearen etetea edo nahitaezko baja, 

arrazoi ekonomiko edo teknikoak, edo antolakuntzako, ekoizpeneko edo ezinbesteko 

arrazoiak direla-eta. 

31. artikulua. Bazkide ez-aktiboak edo bazkide ez-erabiltzaileak eta bazkide eszedentziadunak. 

Tradizioari jarraituz, kapitulu honen hasieran bazkide izan daitezkeen pertsonak 

arautzen dira. Berrikuntza azpimarragarri gisa, aipa dezagun sistematizazio bat egin dela, 

kooperatiba batean parte har dezaketen bazkideen modalitateak agerian uzteko. Hala, 

aipatzen diren bazkide-moten artean, aurreko EKLn artean araututa zeudenak ageri dira, 

bai eta, berrikuntza nagusi gisa, eszedentzian dauden bazkideak ere. Sistematizazio-asmo 

berari lotuta, kooperatiba batean parte har dezaketen bazkideen modalitateak zehaztu dira, 

kooperatiba bakoitzaren erregulazioa EKLren manu desberdinetan jasotzeari kalterik egin 

gabe. Azkenik, «administrazio publikoak eta haien mendeko erakunde instrumentalak» ere 

kooperatibetako bazkide izan daitezkeela ñabartu da. 

Bazkideen onarpenaren erregulazioari dagokionez, aurretik indarrean egon den 

erregulazioaren ia berdina da, manuaren edukia hobeto eta argiago islatzeko egindako 

aldaketa sintaktiko batzuk izan ezik. Zehaztapen bakar gisa, nabarmendu behar dugu, 

idazketa berriaren arabera, onarpena ezin izango dela onartu zeinahi diskriminazio-mota 

* Jaione Badiola López andreak, LKS Next LEGALeko abokatu-bazkide eta lan-arloko arduradunak 

(19, 20, 21, 26, 27, 28 eta 29. artikuluak); eta Francisco Javier Arrieta Idiakez jaunak, Deustuko 

Unibertsitateko Lan Zuzenbideko eta Gizarte Segurantzako irakasle titular eta BITARTU-Kooperatiben 

Arbitrajeko Euskal Zerbitzuko arbitroak (22, 23, 24, 25, 30 eta 31. artikuluak) egindako iruzkina. 

57

BAZKIDEAK 

dakarten arrazoiengatik, eta kendu egin direla aurreko EKLk zekartzan kalifikatzaileak: 

arbitrarioa edo ez-zilegia. 

Beste alde batetik, lan-bazkideen erregulazioak aurreko PZLk dakarren eduki berari 

eutsi dio. 

Bazkideen betebeharrei dagokienez, EKLEn jasota zegoen gai bat sartu da hitzez hitz 

EKLn, hau da, bazkideek, estatutuek hala arautzen badute, kooperatibaren jardueretan 

gutxieneko parte-hartzea edo konpromisoa izateko betebeharra betetzeko aukera, 

kooperatibarekiko lankidetzan aritzen diren edo batera parte hartzen duten beste erakunde 

batzuetan parte hartuz, baldin eta sozietatearen xedeari lotutako interes berezia badute. 

Bazkideen eskubideei dagokienez, lehengo EKLren edukia berdin-berdina da, eta, beraz, 

kooperatiba bateko bazkide guztiei dagokien eskubideen gutxieneko eta beharrezko zerrenda 

ere arautu da oraingo manuan. 

Informazio-eskubideari dagokionez, bi berrikuntza ekarri ditu EKL berriak, zenbait 

alderdi argitzeko helburuz. Hala, lehenik eta behin, batzar orokorrean ekitaldiko kontuei edo 

zeinahi proposamen ekonomikori buruz eztabaidatu behar denean, bazkideen eskura egon 

behar duen informazioaren artean, administratzaileek egindako kudeaketa-txostena aipatzen 

da. Bigarrenik, zaintza-batzordearen nahitaezko txostena, urteko kontuei eta soberakinak 

banatzeko edo galerak egozteko proposamenari buruzkoa, bazkideen eskura egongo da 

soil-soilik kooperatibak bere finantza-egoerak kontu-auditoretza baten irizpenari lotzeko 

betebeharrik ez duenean. 

Informazio-eskubidearekiko lotura hertsian ditugu haren mugak eta bermeak. Esparru 

horretan, EKL berriak lehengo EKLren edukia errepikatu du, eta eskubide horren balizko 

urraketen aurrean aurkaratzeko bideak jasotzen dituzten artikuluetara egindako igorpenak 

baino ez ditu aldatu. 

Borondatezko bajaren erregulazioak, oro har, lehengo EKLren eduki berdintsua dakar. 

Hala, egindako aldaketek lehengoan guztiz argiak ez ziren alderdi batzuk argitu dituzte, eta, 

kasu batzuetan, beste erregulazio bat ere badakarte, hala nola baja eskatzeko aurreabisu-epea 

murriztearen ingurukoa. 

Ildo beretik, nahitaezko bajaren erregulazioak, oro har, aurreko EKLn jasotako idazkerari 

eutsi dio. Berrikuntza gisa, ezarri da kooperatibak nahitaezko bajaren eskaerari epe berdinean 

eta borondatezko bajarentzat arautzen diren ondorio berdinez erantzun beharko diola. 

Gainera, prozedurari lotutako zenbait argibide txertatu dira. 

Kanporatzearen erregulazioari dagokionez, indarrean dagoen EKLk aurrekoaren eduki 

berdina dakar, hitzez hitz. 

Gizarte-diziplinako arauei gagozkiela, zenbait hobekuntza egin dira idazketan, aurreko 

EKLk jasotzen zuen erregulazioaren aldean. Lexikoren inguruko hobekuntza hutsak ez ezik, 

zenbait alderdi argitzekoak ere badira, aurrekoen eduki zehatzak zalantza batzuk sortzen 

baitzituen interpretazioan, besteak beste, arau-hausteen preskripzio-epearen edo hura 

etetearen inguruan. 

Zalantzarik gabe, kapitulu honen berrikuntza nagusietako bat da bazkide langileari edo 

58

BAZKIDEAK 

lan-bazkideari nahitaez eteteari edo baja emateari buruzko erregulazioa kapitulu horretan 

txertatzea, arrazoi ekonomiko, tekniko, antolakuntzari edo ekoizpenari lotutako arrazoiengatik 

edo ezinbesteko arrazoiengatik. Horrek esan nahi du kapitulu honetan eta, zehatzago 

esanda, 30. artikuluan, aurreko EKLren 103. artikuluak arautzen zuen edukia, lan elkartuko 

kooperatiben esparruan. Berritasunen artean, azpimarratzekoa da, egungo EKLren 109.3 

artikuluak ezarritakoari jarraiki, 30. artikuluak dakarren erregulazioa ez zaiela aplikatuko 

irakasleak eta irakasle ez diren nahiz zerbitzuetako langileak elkartzen dituzten irakaskuntzakooperatibei. 

Era berean, aldaketa batzuk egin dira, hala nola sozietate-harremanak eteteko 

erabakia malgutzeari buruzko, administratzaileei ere horretarako ahalmena emanda. Helburu 

beraren ildotik, administratzaileei ahalmena eman zaie kooperatiban baja eman behar duten 

bazkide langileen edo lan-bazkideen kopurua eta identitatea zehazteko. Orain, gainera, 

ñabardura garrantzitsuak jaso dira dira kargua utzi duten bazkideek borondatezko eta 

nahitaezko ekarpenak itzultzeko duten eskubidearen inguruan. 

Azkenik, kapitulu honetako beste berritasun garrantzitsu bat dugu bazkide ez-aktibo 

edo ez-erabiltzaileez gain, 31. artikuluak eszedentzian dauden bazkideak ere aintzat hartzen 

dituela. 

4.2. Nor izan daitekeen bazkide 

19. artikulua.– Nor izan daitekeen bazkide 

1.– Lehen mailako kooperatibetako bazkide izan daitezke pertsona fisiko zein juridikoak, 

publiko nahiz pribatuak, betiere kontuan izanda lege honetako II. tituluan ezarritako 

salbuespenak. 

Bigarren mailako edo maila handiagoko kooperatibei dagokienez 147. artikuluan 

ezarritakoa bete beharko da. 

Kooperatiba sortzen den unean, sortzen den kooperatiba motako hiru bazkidek, 

gutxienez, osatu beharko dituzte lehen mailako kooperatibak. Bigarren mailako edo 

maila handiago kooperatibetan, bi sozietate kooperatibo, gutxienez, izan beharko 

dituzte beren bazkide sortzaileen artean. 

2.– Kooperatibetako bazkideak honako modalitate hauetakoren batean sartuko dira: 

a) Bazkide kooperatzaileak. 

b) Bazkide ez-aktibo edo bazkide ez-erabiltzaileak eta bazkide eszedentziadunak. 

c) Bazkide laguntzaileak. 

d) Kooperatiba mistoetan, sozietate-zatien titular izanik boto-eskubidea duten 

bazkideak. 

3.– Bazkide kooperatzaileak dira pertsona fisiko edo juridikoak, kooperatibaren 

jardueran langile edo erabiltzaile gisa benetan parte hartzen dutenak. 

4.– Bazkide ez-aktiboak edo bazkide ez-erabiltzaileak eta bazkide eszedentziadunak 

dira legearen 31. artikuluan halakotzat jotzen direnak. 

5.– Bazkide laguntzaileak izan daitezke pertsona fisiko edo juridikoak, publiko zein 

59

BAZKIDEAK 

pribatuak, kooperatibaren helburu soziala bete-betean aurrera eramaterik ez 

badute ere helburua lortzen lagun dezaketenak. Kooperatibaren estatutuetan 

erabakitakoaren arabera arautuko dira haien eskubide eta betebeharrak; 

estatutuetan aurreikusi gabeko guztirako, berriz, aldeen artean hitzartutakoa beteko 

da. Bazkide horien multzoak ezin izango du, ez batzar orokorrean, ez artezkaritzakontseiluan, 

botoen herena baino gehiago izan, salbu eta sozietate kooperatiboak 

direnean. 

Bazkide laguntzaileek eskubidea izango dute partaidetza izateko kooperatibaren 

emaitzetan, jarduera kooperatibizatuan duten partaidetzaren arabera, betiere 

estatutuetan espresuki horrela jasotzen bada edo batzar orokorrak hala erabaki, eta 

artezkaritza-kontseiluak espresuki formalizatzen badu. 

Bazkide laguntzaileak kooperatiba mistoekiko bakarrik hartuko dira bazkide 

kooperatzailetzat. 

6.– Kooperatiba mistoetako gutxiengoko bazkideak dira sozietate-zatien titular izanik 

boto-eskubidea duten bazkideak. 

7.– Administrazio publikoek eta haien mendeko ente instrumentalek ere bazkide izateko 

aukera izango dute, kooperatibaren helburua bada entitate horien zerbitzuei lotutako 

zerbitzuak ematea edo jarduerak egitea, betiere prestazio horiek ez badute ekartzen 

edo eskatzen agintaritza publikoaren egikaritza. 


EKL berria 1993ko ekainaren 24ko aurreko araudiarekin alderatzen bada, honako 

berrikuntza hauek aipatu behar dira oraingo EKLren 19. artikuluaren ildoan: 

a) Bigarren paragrafoa txertatu da berriren berri, bazkide-motak sailkatzeko, eta 

honako hauek jaso dira bertan: bazkide laguntzaileak, bazkide ez-aktiboak edo 

ez-erabiltzaileak eta eszedentzian dauden bazkideak, bazkide laguntzaileak eta, 

kooperatiba mistoetan, botoa duten alderdi sozialen bazkide titularrak. Bazkidemodalitate 

desberdinak dira, lehendik ere aitortuta zeudenak, baina kasuan kasuko 

manuaren barruan jaso dira, ondorio sistematikoak izateko, kooperatiba batean izan 

daitezkeen bazkide-modalitateen irudi osoa eskaintzearren. Horrela, kooperatiba 

batean parte har dezaketen bazkide-modalitateak ageri dira, kooperatiba bakoitzak 

izan ditzakeen ezaugarri bereziei kalterik egin gabe. 

Legeari lotu zaizkio EKLren erregelamendua onartzen duen EKLEren 2. artikuluak 

araututako bazkide-modalitateak. Hala ere, berritasun gisa txertatu da eszedentzian 

dagoen bazkidea; hori sartuta, badirudi edozein kooperatiba-motatara hedatu nahi 

dela haren presentzia. 

b) Bigarren berritasunaz denaz bezainbatean, aipatu behar da hirugarren lerroalde berria 

gehitu dela, horretan, bazkideen modalitateak adierazi ondoren, haien araubide 

juridikoa definitu da. Hala, bazkideen modalitate bakoitzaren erregulazioa manu 

desberdinetan agertzen den arren, egokitzat jo da kooperatiba batean onar daitezkeen 

bazkideen modalitateak definitzea, manu hori emateko asmo sistematikoari jarraituz. 

60

BAZKIDEAK 

Horrela, lehenengoz eta bat, kooperatiba-bazkideak honela definitzen dira: 

kooperatiba-jardueran egiatan parte hartzearekin lotura zuzena duten pertsona fisiko 

edo juridikoak, langile edo erabiltzaile gisa. Era berean, laugarren lerroalde berria 

txertatu da, aurreko araudian aitortutako bazkide ez-aktiboei edo ez-erabiltzaileei 

buruzkoa, bai eta eszedentzian dauden bazkideei buruzkoa ere, horien araubidea 

EKLren 31. artikulu berrian eguneratu baita. Ikusi artikulu hori gaia sakonago 

aztertzeko. 

Azkenik, bosgarren paragrafoan jasotako bazkide laguntzaileen araubidea ere 

jaso da. Bi paragrafo berri dira, eta horietan berariaz adierazten da mota horretako 

bazkideek kooperatibaren emaitzetan parte hartzeko eskubidea izango dutela, 

estatutuetan hala araututa dagoenean edo batzar orokorrak hala erabakitzen duenean. 

Bi kasuetan, administratzaileek berariaz formalizatu beharko dute akordio hori, 

bazkideek emaitzetan parte hartzeko eskubidea izan dezaten. Paragrafoaren azken 

tartekian adierazten denez, gainera, bazkide laguntzaileak kooperatiba mistoetan 

baino ezin daitezke izan laguntzaile. 

c) Hirugarrenik, seigarren lerroalde berria ezarri da, kooperatiban gutxiengoan parte 

hartzen duten alderdi sozialen bazkide titularraren sozietate-figura definitzen duena. 

Ikuspegi horrek aurreko erregulazioak ezarritako bideari men egin dio eta eta hala 

egiaztatu da EKLren 155. artikulu berrian. Gomendagarria da hori irakurtzea, 

bazkideen modalitate berezi horren araubidean sakontzeko. 

d) Azkenik, funtsean semantikoa den azken berritasun gisa, nabarmendu behar 

dugu zazpigarren lerroaldeak, lehengo hirugarren lerroaldeak, onartu duela 

kooperatibetako bazkide izan daitezkeela administrazio publikoak eta haien erakunde 

instrumentalak, eta, horrela, kendu egin da lehengo erregulazioak nortasun juridikoa 

duten erakunde publikoak terminoa erabiltzan sor zitekeen akatsa, lokuzio hori oso 

egokia ez dela, ez baitzuen behar bezain garbi zehazten administrazio publikoek 

kooperatiban batean nola parte hartu. Lokuzio berriari esker, adierazi nahi den mezua 

askoz argiagoa da; izan ere, administrazio publikoak, dela autonomia-erkidegokoa, 

dela foru-administrazioa, dela toki-erakundea, kooperatiba bateko bazkide gisa 

parte har dezaketela ondoriozta daiteke, partaidetza hori gauzatzeko dituen tresna 

juridikoetako edozeinen bidez. 

4.2.2. Iruzkin orokorra eta esanahi praktikoa 

4.2.2.1. Kooperatibako bazkideen ezaugarri orokorrak 

EKLren 19. artikulu berria kooperatibako bazkide izan daitezkeen pertsonak zehaztu 

eta sailkatu ditu. Bazkideak garrantzi berezia du kooperatiban, oinarri mutualista duelako, 

printzipio kooperatiboak dituelako eta, beraz, kooperatibak bazkideekin duen harremanagatik. 

Horiek horrela, manu berariazkoa ezarri da kooperatibako bazkide izan daitezkeen pertsonen 

motak eta, aldi berean, kooperatiba bateko kide izan daitezkeen bazkideen modalitateak 

deskribatzeko. 

61

BAZKIDEAK 

Lehenik eta behin, ezarri da, lehen mailako kooperatibetan, kooperatibako bazkideak 

pertsona fisikoak zein juridikoak izan daitezkeela. Beste araudi batzuetan ez bezala, ez da 

berariaz arautu ondasun-erkidegoak bazkide izateko aukera (EKLren 12. artikulua). Horrek 

esan nahi du, kooperatiba bateko bazkide izateko, pertsona horrek nortasun propioa izan 

behar duela, zentzu zabalean ulertuta; izan ere, pertsona fisikoak zein juridikoak izan daitezke 

bazkide eta, azkenen barruan, pertsona juridiko publikoak edo pribatuak, erabakitzeko 

ahalmenaren izaera edozein delarik ere. 

Pertsona fisikoen kategoriaren barruan daude jarduteko gaitasun osoa duten pertsonak, 

hau da, ezgaitasunik ez duten 18 urtetik gorakoak, adingabe emantzipatuak eta behar bezala 

ordezkatutako adingabe eta ezgaituak. Lan elkartuko kooperatibetan, ordea, kooperatiba-mota 

horretako bazkide diren pertsona fisikoek baldintza batzuk bete behar dituzte kooperatiba 

horien egitura bereziagatik; hortaz, horien araubide espezifikoari lotzen gatzaizkio (EKLren 

103. artikulua). 

Pertsona juridikoen kategoriari dagokionez, horiei ere kooperatibetako bazkide izatea 

onartzen zaie, pertsona juridiko pribatuak eta publikoak bereizita. Ezer zehazten ez den 

arren, pertsona juridiko pribatuen azpikategoriaren barruan, ulertu behar da kooperatiba 

bateko bazkide izan daitezkeela sozietate zibilak edo zeinahi modalitatetako merkataritzasozietateak; 

nolanahi ere, pertsona juridiko bazkidearen eta kooperatibaren helburu 

sozialen artean erabateko bateragarritasuna egotea nahitaezkoa ez den arren, inoiz ez da 

bateraezintasunik egon behar bi xede sozialen artean. Irabazi asmorik gabeko erakundeak 

ere izan daitezke kooperatibako kide, hala nola fundazioak edo elkarteak, eta, printzipioz, ez 

dago inolako murrizketarik kooperatiba bateko bazkide izateko. Bestalde, pertsona juridiko 

publikoen atalean, nortasun juridikoa duten erakunde publikoen mota guztiak aipatu behar 

dira; besteak beste, merkataritza-sozietate publikoak, erakunde autonomoak, zuzenbide 

publikoko erakunde pribatuak, fundazio publikoak edo partzuergo publikoak. Erakunde 

publiko izateak berezitasun batzuk badakartza izaera hori duen bazkidearen estatutuan, 

erakunde mota horien legeari datxekion araudi juridiko-publikoari lotuta baitaude. 

Bigarrenik, bigarren mailako kooperatibei dagokienez, ezarri da kooperatiba horietako 

kide izan daitezkeela beheragoko mailako kooperatibak, lan-bazkideak eta izaera publiko 

edo pribatuko edozein erakunde eta pertsona juridiko, betiere interesak eta beharrak bat 

badatoz, PZLren 147. artikuluak xedatzen duenari jarraiki (legeak manu horren igorpena 

egiten du beren-beregi) 

4.2.2.2. Gutxieneko bazkide-kopurua 

Lehen mailako kooperatibak eratzeko unean, eratzen den kooperatiba-motari atxikitako 

hiru bazkidek, gutxienez, osatu beharko dituzte. Horrek esan nahi du, beraz, jarraian 

aztertuko diren bazkideen kategorien ezaugarriak direla eta, bazkide sortzaileek kide 

direneko kooperatiba-motako bazkide laguntzaile izan beharko dutela. Nolanahi ere, iraupen 

jakineko bazkide laguntzaileak egotea ez litzateke galarazi beharko, ondorio guztietarako 

bazkide direlako, nahiz eta, haien araubide espezifikoaren berezitasunak direla eta, bazkide 

laguntzaileek gehiengoa izatea komeniko litzatekeen hasierako une horretan, kooperatibaesparruaren 

jarraibide nagusia den lankidetzaren abiaburua eta xedez lausotu ez daitezen. 

62

BAZKIDEAK 

Bigarren mailako edo hortik gorako kooperatibetan, bazkide fundatzaileen artean, 

gutxienez bi kooperatiba izan beharko dituzte. Sakon aztertzeari kalterik egin gabe, EKLren 

147. Artikulua aletzen dugunean, era berean, aldarrikapen orokor horretan ez dago inolako 

mugarik, eta bigarren mailako kooperatiba baten atal izan daiteke edozein motatako 

kooperatiba, modalitate espezifikorik nahitaez eduki behar ez dutela. 

4.2.2.3. Bazkideen sailkapena 

EKLren 19. artikulu berriaren edukiak badakar kooperatiba bateko kide izan daitezkeen 

bazkideen sailkapena, egon dauden bazkide-modalitateak sistematizatzeko helburuz. 

Sistematizazio hori jarduera kooperatibizatuaren gauzatze-mailaren arabera egiten da. 

Ildo horretan, badira hainbat bazkide-modalitate, lehendik ere Kooperatiben Legearen 

erregelamenduan onartuta zeudenak, baina ondorio sistematikoak izateko laburbildu direnak, 

kooperatiba bateko kide izateko modalitateen irudi osoa eskaintzeko. Hala ere, badaude 

sailkapen horretan sartzen ez diren beste bazkide-mota batzuk, hala nola iraupen jakineko 

bazkideak (EKLren 26.2.2. artikulua) edo bazkide langileak (EKLren 103. artikulua). 

Lehenik eta behin, kooperatiba-bazkideak aipatu dira, hau da, kooperatibaren xedea 

mugarik gabe kooperatibako kide egiten dutenak. EKLren 19. artikuluaren hirugarren 

paragrafoak berak zehazten du, kooperatibaren jardueran benetan parte hartzearekin lotura 

zuzena duten bazkideak diren pertsona fisiko edo juridikoak kategoria horretakoak direla 

adierazita. Kooperatibako ohiko bazkideak edo bazkide arruntak izango lirateke. 

Bigarrenik, bazkide ez-aktiboak edo ez-erabiltzaileak eta eszedentzian dauden bazkideak 

aipatu dira, haien lege-araubidea berariaz jasota baitago EKLren 31. artikulu berrian. 

Bazkide-modalitate horiek aukera ematen diete kooperatiba-jarduera garatzen ez duten 

baina kooperatibarekin sozietate-lotura izan nahi duten bazkideei. Horrela, kooperatibako 

bazkide gisa finkatzen dira, ondorio guztietarako, bazkide ez-aktiboak, ez-erabiltzaileak eta 

eszedentzian daudenak. Finkapen horrek manu horretan dauden bazkide-modalitate guztiak 

sartzeko xedeari erantzuten dio. 

Hirugarrenik, bazkide kolaboratzaileak ageri dira, hau da, kooperatibaren xede soziala 

erabat gauzatu ezin duten pertsona fisiko edo juridikoak, baina, nolabait ere, xede hori 

lortzen lagundu dezaketenak. Kooperatibaren estatutuetan dago araututa halakoen araubide 

juridikoa, eta koperatibaren estatutuetan araututa ez dagoenari dagokionez, alderdiek 

hitzartutakoaren arabera. Nolanahi ere, mota horretako bazkideek ezin izango dute 

botoen herena baino gehiagoren titular izan, ezpada, kooperatiba-sozietateak edo horiek 

kontrolatutako erakundeak badira, ez batzar orokorrean, ez eta artezkaritza-kontseiluan ere, 

inoiz ere gehiengoa izan ez dezaten eta kooperatibaren patuari buruz erabakitzeko moduan 

egon ez daitezen. Muga horren esangura da kooperatibak beti egon behar duela bazkide 

laguntzaileen esku; izan ere, haiek baitira jarduera kooperatibizatuaren garapenean zuzenean 

parte hartzen dutenak, eta horren ondorio zuzena da bazkideen gainerako kategoriak beti 

izan behar direla bazkide laguntzaileena baino txikiagoak. Ildo horretan dihardu EKLren 

37.4 artikuluak, hauxe adierazita: bazkide laguntzaileen, ez-aktiboen edo ez-erabiltzaileen, 

eszedentzian dauden bazkideen eta iraupen mugatuko lotura duten bazkideen guztizko botokopurua 

ezin izango da kooperatibaren guztizko botoen erdia baino handiagoa izan. 

63

BAZKIDEAK 

Nolanahi ere den, beste paragrafo bat erantsi da, eta bertan adierazten da bazkide 

laguntzaileek kooperatibaren emaitzetan parte hartzeko eskubidea izango dutela, jarduera 

kooperatibizatuan duten partaidetzaren arabera, betiere estatutuek hala arautzen badute 

edo batzar orokorrak hala erabakitzen badu, eta administratzaileei dagokiela eskubide 

hori formalizatzea. Tarteki berri horren bidez, bazkide laguntzaileei berariaz aitortzen zaie 

kooperatibaren emaitzetan parte hartzeko eskubidea izan dezaketela, estatutuetan hala 

jasotzen denean edo batzar orokorrak hala erabakitzen duenean; horrela, batzarrak aukera 

hori erabakitzeko modua izango du, nahiz eta esandako aitorpena estatutuetan agertu ez. Era 

berean, bazkide laguntzaileei kooperatiba mistoetako lankidearen izaera eman zaie, mota 

horretako kooperatiben izaera berezia dela eta. 

Laugarrenik, EKLren 19.6. artikuluak kooperatiba mistoen bazkide-modalitate espezifikoa 

arautu da: botoa duten alderdi sozialen titularrak. Modalitate horren eginkizuna, funtsean, 

kooperatibari ekarpen ekonomikoa egitea da, eta, horren bidez, batzar orokorrean botoa 

duten alderdi sozialak jasotzen ditu. Alderdi horiek askatasunez negozia daitezke merkatuan, 

estatutuetan hala xedatzen bada. Nolanahi ere, bazkideei botoa ematen dieten alderdi sozial 

horiek ezingo dira inoiz batzarraren botoen gehiengoa izan, berariaz debekatzen baita botoen 

% 49 gainditzea (EKLren 155.3 artikulua). 

Azkenik, administrazio publikoak ere kooperatiba bateko bazkide izan daitezke, euren 

mendeko erakunde instrumentalen bidez (EKLren 19.7 artikulua). Horrela, onartzen 

da administrazio publikoek, beste erakunde batzuetan parte hartzeko balia ditzaketen 

era juridikoen bidez, kooperatiba bateko kide izan ahal izatea. Erakunde publiko izateak 

berezitasunak ekar ditzake bazkidearen estatutuan, kooperatiban parte hartzen duen 

erakundearen titularra den administrazio publikoari doakion lege-araubidearen arabera. 

4.3. Onarpena 

20. artikulua.– Onarpena 

1.– Estatutuetan finkatuko da zer betekizun bete behar diren bazkide izateko, bat etorriz 

lege honetan ezarritakoarekin. 

2.– Bazkide gisa onartzeko edo ez onartzeko arrazoia ezin izango da oinarritu helburu 

sozialarekiko edozein diskriminazio dakarren arrazoiren batean. 

3.– Onartzeko eskaria idatziz egin beharko zaie administratzaileei, eta haiek hirurogei 

eguneko epea izango dute gehienez ere erantzuna emateko, eskaria jasotzen dutenetik 

aurrera kontaturik. 

Ez onartzeko erabakiak arrazoitua izan behar du. Epe hori igaro eta ebazpen 

espresik ematen ez bada, onartu dela ulertuko da. 

4.– Onartzeko eskariari ezetza ematen bazaio, eskatzaileak errekurtsoa jarri ahal izango 

dio errekurtso-batzordeari edo, halakorik ez badago, batzar orokorrari, hogei 

eguneko epean ezezko ebazpena jakinarazten zaionetik aurrera kontaturik. 

Errekurtso-batzordeak ebatziko du errekurtso hori, hogeita hamar eguneko epean, 

edo, hala badagokio, lehenengo batzar orokorrean erabakiko da, isilpeko bozketa 

bidez. Bi kasu horietan nahitaezkoa izango da interesdunari aldez aurretik entzutea. 

64

BAZKIDEAK 

5.– Onartzeko eskariaren onarpena errekurritu ahal izango da errekurtso-batzordean 

edo, halakorik ez badago, egiten den lehenengo batzar orokorrean, baldin eta 

estatutuek finkatutako bazkide kopuruak errekurritzea eskatzen badu. Estatutuetan 

zehaztu beharko da zer epe dagoen errekurtsoa jartzeko, baina ezin izango da hogei 

egun baino gehiago luzatu, erabakia jakitera ematen denetik aurrera kontaturik. 

Bazkide izatea etenda geratuko da onarpenaren aurkako errekurtsoak jartzeko 

epea igaro arte edo, errekurtsoa jarrita badago, errekurtso-batzordeak edo, hala 

badagokio, batzar orokorrak ebatzi arte. Errekurtso-batzordeak hogeita hamar 

eguneko epea izango du ebazpena emateko; batzar orokorrak, berriz, egiten duen 

lehenengo bileran ebatzi beharko du, isilpeko bozketa bidez. Bi kasu horietan 

nahitaezkoa izango da interesdunari aldez aurretik entzutea. 


EKLren 20. artikulu berriak ez du berrikuntza berezirik aurreko araudiarekin alderatuta. 

Haren edukia ia guztiz bat dator lehen indarrean zegoen araudiak xedatutakoarekin, garrantzi 

txikiko aldaketa batzuk bazter utzita: manuaren edukia hobeto ulertzeko egin diren moldaketa 

sintaktiko batzuk eta testu berria nahitaezko hizkuntza inklusiboaren araberako egokitzapena 

artikulu guztietan. 

EKLren 20. artikulu berriak dakarren zehaztapen bakarra hauxe da: onarpena ezin izango 

da ukatu zuzeneko edo zeharkako edozein diskriminazio eragiten duten arrazoiengatik; ildo 

horretan, kooperatiba batean sartu nahi zuen eskatzaile bati onarpena ukatzeko diskriminazioa 

deskribatzen zuten arbitrarioa edo ez-zilegia izenondoak ezabatu dira. 

Horrez gain, nabarmentzekoa da, kooperatiban sartzeko eskaera onartzeari uko egitearen 

garrantzia azpimarratze aldera, berariaz eta lehen indarrean zegoen araudian baino argiago 

adierazten dela onarpen horren aurkako erabakia arrazoitu egin beharko dela, ingurumari 

horretan, kooperatiban sartzeko aukera murrizturik duen eskatzailearen interesak behar 

bezala bermatzeko. 

4.3.2. Iruzkin nagusia eta esanahi praktikoa 

4.3.2.1. Sarrera 

EKLren 20. artikuluak ezarrita dauka kooperatiba bateko kide izateko interesa duen 

pertsona batek eskaera zer prozeduraren bidez egin behar duen, entitatearen barruan onartu 

ahal izateko, bai eta eskaera horri kooperatibak nola erantzun behar dion ere, erantzun horren 

emaitza edozein dela ere. Era berean, kooperatibaren ebazpen horren aurkako errekurtsosistema 

finkatu da, baldin eta eskatzailea ados ez badago hura onartzeari uko egitearekin, edo, 

bestela, eskatzaile hori bazkide gisa onartzearekin bat ez datorren gutxieneko bazkide-kopurua 

dagoenean. Azkenik, onartutako eskatzailea bazkide bihurtzen deneko une zehatza argitu da, 

interes praktiko handiko alderdia baita, horrek dakartzan ondorio garrantzitsuengatik. 

65

BAZKIDEAK 

4.3.2.2. Bazkide-izaera eskuratzeko betekizunak 

Kooperatiba bateko bazkide izateko, kooperatiba sortzeko ekitaldian parte hartzea da 

jatorrizko bidea. Bigarren bidea, berriz, EKLren 20. artikuluak jasotzen duena da, hots, 

kanpoko pertsona batek kooperatibako bazkide izateko duen asmoa adierazteko prozedura. 

Bigarren bide hori jarraian aztertuko dugu. 

Estatutuetan ezarri behar da zer baldintza bete behar dituen pertsona batek kooperatibako 

bazkide izateko, baina bazkideak hainbat izaeratakoak izan daitezke, kooperatiba-motaren 

eta haren premien arabera. Lehenengoz eta bat, zenbait baldintza subjektibo edo pertsonari 

datxezkionak eska daitezke; horrela, bazkideek ezaugarri jakin batzuk izan behar dituzte, 

eta, batzuetan, ezaugarri subjektibo zehatz bat betetzeko ere eska daiteke. Bigarrenik, 

gerta daiteke baldintza objektiboak eskatzea, hala nola eskatzaileak gaitasun profesional, 

ondare-gaitasun edo bestelako gaitasun jakin bat izan dezala, kooperatibaren jardueraren edo 

haren premien arabera, kasuan kasuko kooperatiba-motaren arabera. Azkenik, batzuetan, 

bazkide-izaera lortzea eremu geografiko jakin bati lotuta egon daiteke, kooperatibak lurralde 

zehatz batekiko harreman bereziagatik. Nolanahi ere, beste baldintza orokor batzuk ere 

egon daitezke, legearen testuan ezarritakoak; esaterako, baldintza ekonomikoak, hala nola 

nahitaezko ekarpena egitea eta, hala badagokio, sarrera-kuota ordaintzea. Betekizun horiek 

bazkideak bete behar dituen baldintza beharrezkoak dira kooperatiban sartu ahal izateko, edo 

kooperatiba-jarduera garatu ahal izateko betebeharra betetzea. Edonola ere, eskakizun horiek 

guztiek borondatezko afiliazio edo kidetze irekiaren printzipioa errespetatu behar dute; izan 

ere, kooperatibak haien zerbitzuak erabili nahi dituzten eta bazkide izateko erantzukizuna 

onartzeko prest dauden pertsona guztiei irekita daudela aldarrikatzen du printzipio horrek eta 

haren edukia estatutuen bidez zehazten da. Bestalde, bazkideen borondatea ere estatutuetan 

adierazten da, eta kooperatiban parte hartzeko baldintzak zehazten dira, baina estatutuek ezin 

dute inola ere diskriminaziorik eragin helburu sozialaren gainean. Horren haritik, NKAren 

printzipio kooperatiboen arabera, ezin izango dute genero-, gizarte-, arraza-, politika- edo 

erlijio-diskriminaziorik eragin. 

EKLren 20. artikuluaren hirugarren paragrafoak jasota du onarpen-prozedura espezifikoa, 

onarpena gardentasun osoz garatzen dela bermatzeko. Horrela, EKLren 20.3 artikuluaren 

arabera, sartzeko eskaera idatziz egingo da eta, araudiak hala eskatzen ez badu ere, 

kooperatibak eskatzaileari galdatzen dion informazioarekin batera aurkeztu ahalko da, 

estatutuetako baldintzak betetzen dituen egiaztatzeko eta erabakia ahalik eta erabakitzeelementu 

gehienetan oinarrituta hartzeko. Kooperatibak eskubidea du eskatzaileak 

erakundeko kide izateko beharrezko baldintzak betetzen dituen arretaz aztertzeko, eta 

haren ezaugarriak eman behar duen kooperatiba-jardueraren berezitasunekin bat datozen 

egiaztatzeko. Kooperatibako “sarbide-kontrol” hori ez dago kontraesanean mota honetako 

erakundeek duten antolaera-mudu irekiarekin; izan ere, eskaeraren aurretiko azterketaren 

bidez, hain zuzen ere, ziurtatu nahi baita eskatzailea kooperatiban sartzea egokia dela 

erakundeak bere helburuak lortzea izan dezan. 

Kooperatibaren administratzaileei dagokie eskaera onartzeko edo ukatzeko erantzukizuna. 

Horregatik, arrazoizkoa da eskaera beraiei igorri behar zaiela ezartzea, eta administratzaileek, 

gehienez ere hirurogei eguneko epean, jasotako eskaerari buruzko ebazpena eman beharko 

66

BAZKIDEAK 

dute (EKLren 20.2 artikulua). Epe horren barruan berariaz erantzuten ez badute, eskaera 

onartutzat joko da. Beraz, irispidea izateko eskaera isilbidez onar daiteke; ezezkoa, berriz, 

espresuki eman beharko da beti, eta arrazoitzeko eskakizun hori kooperatiben munduaren 

ikuskera irekian oinarritzen da. Horren arabera, kooperatibak bere baitan onartu behar du 

kooperatiban partaide izateko interesa duen edozein pertsona, eta, beraz, eskaera horri uko 

egiten badio, eskatzailea erakundean onartu ez izanaren arrazoiak bidezkotu beharko ditu. 

Horregatik, berariaz xedatzen da onarpenaren ukapena behar bezala arrazoitu behar dela, 

kooperatibako kide izateko interesa duen eskatzailearen eskubideak behar bezala babestuta 

gera daitezen. Gogoan izan behar dugu ez onartzea ezin dela egon xede sozialari lotutako 

diskriminazio-motaren bat dakarten arrazoietan oinarrituta. 

4.3.2.3. Eskatzailearen sarreraren onarpena edo ukapena aurkaratzeko prozedura: 

bazkide-izaera eskuratzeko unea 

EKLren 20.4 artikuluak arautzen du kooperatiban sartu nahi duen eskatzaileak sarbide hori 

ukatzen dion erabakia zer-nolako prozeduraren bidez errekurritu behar duen , eta, inguruabar 

horretan, eskatzaileak errekurtsoa jarriko du kooperatibak erabakia berrazter dezan. Horrela, 

prozeduraren bermeak sendotzen dira, eskatzaileak bere eskubideak behar bezala babestuta 

ikus ditzan. Kasu horietarako arautzen den prozeduraren urratsak kooperatibaren beraren 

egituraren araberakoa izango da, errekurtso-batzordeari dagokion errekurtsoa aurkeztea izan 

baitaiteke (EKLren 58. artikulua), baldin eta kooperatibak organo hori badu; bestela, organo 

hori ez badu, errekurtsoa batzar orokorrari igorri beharko dio. 

Denboraren ikuspegitik, komeni da azpimarratzea errekurtsoa hogei eguneko epean 

aurkeztu beharko dela, ukatzeko erabakia jakinarazten den egunetik zenbatzen hasita. Eta 

errekurtso-batzordeak ebatzi beharko du, helegitea jaso eta hogeita hamar eguneko epean 

edo egiten den hurrengo batzar orokorrean, hura denean errekurtsoa ebazteko organo 

eskuduna; kasu horretan, bozketa isilpekoa izango da, bazkideek askatasun osoz eman ahal 

izan dezaten gai korapilatsu horren gaineko botoa. Errekurtsoa ebazteko organoa edozein 

dela ere, eskatzaileak jarduteko eskubidea izango du eta bere arrazoiak azaldu ahalko ditu 

organo egokiaren aurrean, erabakia hartu aurretik kontuan har daitezen. 

Bestalde, LKLren 20.5 artikuluan araututa dago kooperatibako bazkide berriren bat onartzearen 

aurkako errekurtsoa jartzeko modua. Estatutuetan ezarritako bazkide-kopuruak egikaritu beharko 

du errekurtso hori. Alde horretatik, zalantzagarria da sartzeko eskaera onartzea arrazoitu behar 

ez izatea, isiltasun horrek errekurtsoaren aukerak mugatzen baititu, ez baitago jakiterik zergatik 

onartu den. Eskatutako legitimazio aktiboaren oinarria dugu errekurtsoa bazkide-talde batek 

aurkeztea, gutxieneko kopurua estatutuetan agertzen dela. Bazkide berri baten sarrera ukatzearen 

aurkako errekurtsoan bezala, prozedura horretan ere erreklamazioa errekurtso-batzordeari 

igorriko zaio, edo, kooperatibak halakorik ez badu, batzar orokorrari. Errekurtso hori egikaritzeko 

epea hogei egunekoa izango da, onarpen-erabakia jakinarazten denetik hasita. 

Azkenik, gaiaren kokapen sistematikoa oso egokia ez bada ere, PZLren 20.5 artikuluaren 

bigarren paragrafoan ezarrita dago eskatzaileak bazkide izaera noiztik aurrera eskuratzen 

67

BAZKIDEAK 

duen. Hasteko, bazkidearen izaera eskuratuko da errekurritzeko epea igarotzen denean, 

hau da, onarpen-erabakia jakinarazten denetik hogei egunera. Eta onarpenaren aurkako 

errekurtsoa jarriz gero, errekurtso-batzordeak edo, halakorik ezean, batzar orokorrak ebatzi 

arte. Ildo horretan, bazkidetza ukatzearen aurkako errekurtsoan gertatzen den moduan, 

errekurtso-batzordeak hogeita hamar eguneko epean ebatzi beharko errekurtsoa, jasotzen 

duenetik zenbatzen hasita, edo, batzar orokorra auziari buruz erabakitzeko organo eskuduna 

da, batzar orokorraren hurrengo bilkuran, eta erabakia isilpeko bozketa bidez hartu beharko 

da. Errekurtsoa edozein organoren aurrean aurkezten dela ere, bazkideak aurretiazko 

entzunaldia baliatu ahalko du, kooperatibako onarpena indartzeko egokitzat jotzen dituen 

argudioak organo horren aurrean adierazteko. Horrela, eragindako pertsonari aukera ematen 

zaio haren jarrera kooperatibaren aurrean defendatzeko eta kooperatiban ez onartzeko 

aurkeztu den errekurtsoan egindako salaketei aurre egiteko. 

Nolanahi ere, manu horren gauzarik deigarriena da, lehengo erregulazioan gertatzen zen 

bezala, kooperatibako administrazio-organoak onartutako bazkide-izaera etenda geratzen 

dela onartzeko erabakia hartu eta hogei eguneko epea igaro arte, edo, bestela, errekurtsoa 

aurkeztuz gero, organo eskudunak aldeko ebazpena eman arte. Beraz, bazkide-izaera 

eskuratzeko, baldintza etengarri bat bete beharko da aurretiaz: errekurtsoa jartzeko epea 

igarotzea. Hortaz, eskatzailea eta administratzaileek onartutakoa ez da bazkide izango epe 

hori igaro arte. Jokabide hori ulergarria da, azkenean, organo eskudunak erabaki duen baina 

erakunde horretako kide izateko egokia ez den norbait kooperatiban sar dadin saihesteko 

modua ematen duelako. 

4.4. Lan-bazkideak 

21. artikulua.– Lan-bazkideak 

1.– Lan elkartuko kooperatibak ez diren lehen mailako kooperatiben nahiz bigarren 

edo maila handiagokoen estatutuetan, aurreikusi ahal izango da zer baldintza bete 

behar dituzten langileek lan-bazkide izateko. Kooperatiban lan pertsonala egitea 

izango da lan-bazkide horien kooperatiba-jarduera. 

2.– Lan-bazkideek lan elkartuko kooperatibetako bazkide langileentzat legean ezarritako 

arauak bete beharko dituzte, artikulu honetan finkatutako salbuespenekin. 

3.– Estatutuetan finkatu beharko dira lan-bazkideek kooperatiban ekitatez eta neurriz 

parte hartu ahal izateko irizpideak. 

4.– Estatutuetan probaldiren bat ezartzen bada lan-bazkideentzat, hori ez da aplikatuko 

baldin eta bazkide berria lehendik ere kooperatiban lanean aritu izan bada besteren 

konturako langile modura eta probaldiak dirauen beste denbora eman badu lanean. 

Bazkide bati probaldi hori ezartzea badagokio eta bi aldeetako edozeinek bere 

kabuz azkentzen badu lan-harreman juridikoa, ulertu beharko da ezen probaldiaren 

aurretiko lan-harreman juridikoa, epeagatik iraungi gabea, probaldia ezarri baino 

lehenago zituen baldintza beretan berrituko dela. 

68

BAZKIDEAK 


EKLren 21. artikuluak hitzez hitz jasotzen du lehengo aginduaren edukia. Azken batean, 

ez da inolako berrikuntzarik antzeman artikulu berrietan, artikulatu berri osoan erabili den 

hizkera inklusiboaren arabera egokitzeko egin diren aldaketei kalterik egin gabe. 


4.4.2.1. Lan-bazkidearen izaera eskuratzea: jarduera kooperatibizatua 

EKLren 21. Artikuluak dioenari jarraiki, estatutuetan zehaztu behar da langileek lanbazkide 

izatea nola lor dezaketen. Nolanahi ere, lan-bazkideak bazkide langileak (hau da, 

kooperatiban egiten duten jarduera euren lana izatea) izango dira lan elkartukoak ez diren 

kooperatibetan (kasu horietan, bazkide langileak izango lirateke), bai eta bigarren mailako 

edo maila handiagoko kooperatibetan ere. Hau da, kooperatibaren jarduera eta egiten duten 

lana bera ez den kooperatibetan (kontsumokoetan, zerbitzuetakoetan, nekazaritzakoetan…) 

lan egiten duten bazkideak, 

Beraz, manu horren bidez, kooperatiban lan egiten duten pertsonen bazkide izateko aukera 

arautzen da, nahiz eta hori ez izan langilea atxikita dagoeneko kooperatiba-motaren berezko 

jarduera kooperatibizatua. Hala ere, sozietate-kolektibo horrek kooperatiban egiten duen 

jarduera kooperatibizatua dena delako lana egitea izango da. 

Artikuluaren edukiak ezartzen duenez, kooperatibaren estatutuek arautu beharko dute 

langileak lan-bazkide bihurtzeko aukera, eta, beraz, ez da argiro ondorioztatzen izaera 

hori lortzeko aldez aurretik langileak izan behar duten edo bi alderdi erabat independente 

diren. Edonola ere, ulertu beharko litzateke edozein pertsona fisikok eskura dezakeela lanbazkidearen 

izaera, eskaera egiteko unean kooperatibako langile den ala ez kontuan hartu 

gabe. Interpretazio zabal horren arrazoia dugu artikulu honen helburua dela kooperatibetan 

lan egiten duten pertsonei sozietateko bazkidearen izaera lor dezan erraztea, baldin eta 

kooperatiben jarduera kooperatibizatua dena delako lana egitea ez bada. Beraz, legeak 

langileak aipatzen dituenean, kooperatiban lan egiten duten edo lan egingo duten pertsonak 

direla ulertu behar da, eta ez sozietateko bazkidearen izaeraren aurretik besteren konturako 

langile izatea eskatzen dutenak. Hori horrela izan daiteke ala ez, kooperatiba bakoitzaren 

irizpidearen arabera, baina inola ere ez da ulertu behar lan-bazkidearen estatusa lortzeko 

aurretiazko baldintzatzat. 

4.4.2.2. Lan-bazkideen araubidea eta lan elkartuko kooperatibetako lan-bazkideen 

araubidearen barruko asimilazioa 

Hasteko, EKLren 21.2 artikuluaren arabera, lan-bazkideei lan elkartuko kooperatibetako 

bazkide langileen arauak aplikatu behar zaizkie (EKLren 103. artikulutik 107.era), EKLren 

21. artikulu honetan xedatutako espezialitateei kalterik egin gabe. Horrela, badirudi lanbazkideei 

aplikatu beharreko araubidea lan elkartuko kooperatibetako bazkide langileen 

araubidearekin parekatu daitekeela. 

69

BAZKIDEAK 

Lan-bazkideen araubide juridikoa kooperatibaren estatutuetan eta barne-araubideko 

erregelamenduan ezarrita dago, batez ere. Egia esatera, estatutuak dira araubide juridikoaren 

baldintzak finkatzeko esparru arautzailea, eta baldintza horiek beti errespetatu beharko 

dituzte kooperatiben araudian ezarritako mugak. Zehazki, estatutuetan jaso beharko dira 

kooperatiban lan-bazkideen partaidetza ekitatiboa eta haztatua dagoela ziurtatzen duten 

irizpideak. 

4.4.2.3. Lan-bazkidearen izaera eskuratzeko probaldia 

Azkenik, EKLren 21.4 artikuluak dioenaren arabera, estatutuetan lan-bazkideentzako 

probaldia arautzen denean, aldi hori ezin izango da eskatu bazkide berriak probaldiari 

dagokion beste denbora kooperatiban langile gisa lan egiten eman duenean. Laburbilduz, 

probaldia ez zaio aplikatuko kooperatiban besteren konturako langile gisa, gutxienez, 

probaldi horri dagokion denbora eman duen bazkideari. Horrela, probaldia ez da bikoiztuko 

aldez aurretik langilea izan bada eta bazkide bihurtzen denean ere bete behar badu; izan 

ere, probaldia behin egin bada, ez da beharrezkoa berriz egitea. Kasu horietan, desagertu 

egiten da probaldi hori justifikatu beharra kooperatiban egindako lan pertsonalaren ondorioz 

gaitasuna aski ezagutzen zaionarentzat. Hori dela eta, esan behar da kooperatiban egindako 

lana probaldi gisa zenbatu beharko litzatekeela, itxuraz, horixe esan nahi baitu arauak. 

Gainera, bazkide-izaera lortzeko probaldiaren barruan, alderdietako edozeinek sozietateharremana 

alde bakarrez azkentzen badu, langileari harreman hori eten egingo zaio. Hala, 

langilearen lan-harremana epea igaro delako iraungi ez bada sozietate-kontratuaren probaldia 

amaitu baino lehen, etendako aurretiazko harremana berraktibatutzat joko da. Azken batean, 

sozietate-egoera lehenagoko lan-egoerara itzultzea dela esan liteke, baldin eta lan-harremana 

artean iraungi ez bada epea igaro delako iraupen mugatuko lan-kontratu baten kasuan, eta, 

nolanahi ere, iraupen mugagabeko kontratuen kasuan. 

Araubide berezi horrek pentsatu eragiten digu aurretiko lan-egoera etenda edo sor geratzen 

dela, langilea iragaitzazko egoera batean dagoelako, antza denez, esangura hertsian, langile 

izateari utzi diolako, eta probaldian dagoen bazkidea delako. Hala, kooperatibako bazkide 

bilakatzeko prozesua amaitzen ez badu, berriz ere langilea izango da. 

4.5. Bazkideen betebeharrak 

22. artikulua.– Bazkideen betebeharrak. 

Bazkideek honako betebehar hauek dituzte: 

a) Batzar orokorraren eta deitzen dieten gainerako organoen bileretara joatea. 

b) Karguren baterako izendatu badituzte, onartzea, salbu eta ez onartzeko bidezko 

arrazoia dagoen kasuetan. 

c) Kooperatibaren helburu diren jardueretan parte hartzea. Ondorio horietarako, 

estatutuetan ezarriko dira parte hartzeko eredu edo gutxieneko arauak. Arrazoi 

justifikaturik egonez gero, administratzaileek ahalbidea izango dute bazkideren bat 

betebehar hori betetzetik libre uzteko dagokion neurrian. 

70

BAZKIDEAK 

Honela gauzatu ahal izango da bazkideek kooperatibaren jardueretan izango duten 

konpromisoa edo gutxieneko partaidetza: kooperatibaren jardueretan zuzenean 

parte hartuz edo, estatutuetan jasota badator, beste entitate batzuetan parte hartuz, 

betiere kooperatibak entitate horiekiko lankidetzan jarduten badu edo haietan 

parte hartzen badu edo helburu sozialari lotutako interes bereziabadu. Jatorrizko 

kooperatibako gutxiengo batek izango du partaidetza aipaturiko beste entitate 

horietan, salbu eta arrazoi ekonomiko, tekniko, antolakuntzako eta ekoizpenekoen 

edo ezinbesteko arrazoien ondoriozko enpresa-premiaren kasuan. 

d) Ez egitea kooperatibaren helburu sozialarekin lehian dagoen jarduerarik, 

eta ez aritzea lankidetzan horrelako jarduerak egiten dituztenekin; salbu eta 

administratzaileek espresuki horretarako baimena ematen duten kasuetan. 

e) Isilpean gordetzea kooperatibaren jarduerak eta datuak, baldin eta zabalduz gero 

haren inte res sozialak kaltetzen badira. 

f) Aurreikusitako baldintzetan egitea kapital sozialari egin behar dizkion ekarpenak. 

g) Galerak beren gain hartzea, batzar orokorrak erabakitako kopuruan. 

h) Legeen eta estatutuen ondorioz sortzen diren gainerako betebeharrak betetzea, eta 

kooperatibako organoek balio osoz hartutako erabakien ondorioz sortzen direnak 

betetzea. 


Aurreko EKLren aldean, oraingoaren berrikuntza nagusia da beheko ñabardura hau 

txertatu dela kooperatibaren xedea osatzen duten jardueretan parte hartzeko betebeharrari 

dagokionez, estatutuetan ezarritako gutxieneko partaidetza-modulu edo -arauekin bat etorriz: 

«Honela gauzatu ahal izango da bazkideek kooperatibaren jardueretan izango duten 

konpromisoa edo gutxieneko partaidetza: kooperatibaren jardueretan zuzenean parte hartuz 

edo, estatutuetan jasota badator, beste entitate batzuetan parte hartuz, betiere kooperatibak 

entitate horiekiko lankidetzan jarduten badu edo haietan parte hartzen badu edo helburu 

sozialari lotutako interes berezia badu. Jatorrizko kooperatibako gutxiengo batek izango 

du partaidetza aipaturiko beste entitate horietan, salbu eta arrazoi ekonomiko, tekniko, 

antolakuntzako eta ekoizpenekoen edo ezinbesteko arrazoien ondoriozko enpresa-premiaren 

kasuan». 

Egia esatera, hitzez hitz jaso nahi izan da legean EKLEren 1.1 artikuluak dioena. 

Hala ere, oraindik ez dira zehaztu manu honekin bat datozen alderdi garrantzitsuak. 

Lehenik eta behin, ez da zehazten bazkide kooperatibistak zer erakunde-motatan parte 

hartu ahal izango duen. Beraz, edozein erakunde-mota izan daiteke, bai gizarte-ekonomiako 

erakunde bat, bai kapital-sozietate bat, bai ondasun-erkidego bat ere. 

Bigarrenik, ez da zehazten zein izan behar den kooperatibak dena delako erakundearekin 

izan behar duen lankidetza edo partaidetza aukera hori gauzatu dezan; aitzitik adierazi 

besterik ez da egiten kooperatibak interes berezia izan behar duela bere helburu sozialari 

lotuta, dagokion erakundean partaidetza hori gerta dadin. Horrela, bazkideek beste erakunde 

71

BAZKIDEAK 

batzuetan parte hartzeko kooperatibaren helburu sozialari lotutako interes berezia behar 

izateak esan nahi du kooperatibak erakundearekin duen lankidetza edo partaidetza ere 

kooperatibaren helburu sozialarekin lotu behar dela, eta, beraz, ez dela izaera ireki edo 

malguko lankidetza edo partaidetzarik. 

Hirugarrenik, Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordearen 2018ko 

ekainaren 5eko EKLren aurreproiektuari buruzko 3/18 irizpenean adierazi bezala, jarraian 

ezartzen den salbuespenaren arabera, bazkideek ez dute mugarik izango arrazoi ekonomiko, 

tekniko, antolakuntza edo ekoizpeneko arrazoiengatik edo ezinbesteko arrazoiengatik 

enpresa-premian dauden beste erakunde batzuetan parte hartzeko, eta, beraz, arau orokorra 

indargabeturik geratu daiteke. Arrazoi horiek zertan dautzan ez jakiteak horixe adierazten 

du. Hori dela eta, komenigarria da estatutuetan zehaztea salbuespen horren aplikazioa eragin 

dezaketen irizpideak. Bestela, kooperatiba bakoitzak bere burua erregulatu ezean, analogiaz 

aplikatu beharko dira lan-legeriaren xedapenak, arestian adierazitako arrazoien esanahi 

jakina zehazteari dagokionez. Estatutuetan zehaztu beharreko beste kontu bat izango da 

arrazoi edo kausa horiek noiz gertatzen diren zehazteko eskumena duen gizarte-organoa, eta, 

arrazoiak jazotakoan, zein bazkideri eragiten dion. 

Laugarrenik, bazkide inaktiboak, erabiltzaileak ez direnak edo eszedentzian daudenak 

ezin dira kontuan hartu beste erakunde batzuetan gutxieneko parte-hartzea edo konpromisoa 

izateko, ez baitute kooperatibaren jardueretan parte hartzeko aukerarik, ezta kooperatibarekin 

lankidetzan aritzen diren eta parte hartzen duten beste erakunde horien bidez ere. 


EKLren 22. artikuluak ezartzen dituen bazkideen betebeharrak nahitaez bete beharrekoak 

dira, eta gutxieneko zuzenbide absolutua osatzen dute. Besterik da bazkideek beste betebehar 

batzuk izatea, aplikatzekoak zaizkien beste xedapen batzuetan ezarritakoaren arabera. 

Hala ondorioztatzen da h) letran, hauxe dioenean: «legeeta estatutu-arauen ondoriozko 

gainerako betebeharrak, bai eta kooperatibako organoek baliozkotasunez hartutako erabakien 

ondoriozkoak ere». 

Esanahi praktikoari dagokionez, komeni da manuan jasotako betebehar bakoitzari 

erreparatzea. 

a) Batzar orokorren eta deitutako gainerako organoen bileretara joatea: betebehar 

hori zuzenean lotuta dago bazkideen kudeaketa demokratikoari buruzko bigarren 

printzipio kooperatiboarekin. Egia esatera, politikak finkatzean eta kooperatibak 

erabakiak hartzean azaleratzen den kudeaketa demokratikoak galdatzen du, 

ezinbestean, batzarrean parte hartzea 

Nolanahi ere, bazkideak kide diren gizarte-organoen bileretara joateko betebeharra 

ez betetzea justifikazioari eta/edo zehapenari lotuta egon daiteke, barne-araudian 

ezarritakoari jarraiki (estatutuak, barne-araubideko erregelamendua eta indarrean 

dauden eta baliozkotasunez hartutako erabakiak), betiere sozietate-falta gisa 

tipifikatzen bada. 

72

BAZKIDEAK 

b) Hautatuz gero, karguak onartzea, kargutik salbuesteko zuzeneko arrazoirik badago 

izan ezik: komenigarria da estatutuetan zehaztea salbuesteko zuzeneko arrazoitzat 

zer ulertu behar den. Adibidez, ohiko salbuespena da hautapenaren aurreko urteetan 

kargu horretan aritu izana. 

Betebehar hori bazkideen kudeaketa demokratikoaren inguruko bigarren printzipio 

kooperatiboaren adierazpena ere bada, eta, aldi berean, hautatu diren kargudunei 

dagozkien erantzukizunak beren gain hartzea dakar. 

c) Kooperatibaren xede diren jardueretan parte hartzea. Ondorio horietarako, 

estatutuetan adieraziko dira parte hartzeko gutxieneko moduluak edo arauak. 

Era berean, administratzaileek, justifikatutako arrazoia tarteko denean, bazkidea 

betebehar horretatik askatu ahal izango dute, bidezkoa den neurrian: betebehar hori 

kooperatiba guztietan nagusi izan behar den mutualitate-printzipioaren adierazpen 

argia da. Estatutuen esku uzten da bazkideen parte-hartzea kooperatibaren xede diren 

jardueretan, hauxe diotenean: «parte hartzeko gutxieneko moduluak edo arauak». 

Horren haritik, EKEEren 47. artikuluaren arabera, parte hartzeko gutxieneko modulu 

edo arau horiek «argi eta garbi» ezarri behar dituzte estatutuek, «haien irismena eta 

betetze-maila eta helburu sozialarekiko koherentzia ezagutu eta, hala badagokio, 

ebaluatu ahal izateko». Nolanahi ere, gomendagarria da horiek guztiak behar 

bezain malguak izatea, jardueretan parte hartzea koherentea izan dadin kooperatiba 

bakoitzak unean-unean kudeatu behar duen errealitate ekonomikoarekin, estatutuak 

aldatu beharrik ez izateko. 

Kontuan izan behar da, halaber, EKLren 22. artikuluak «parte hartzeko gutxieneko 

moduluak edo arauak» aipatzen dituela. Bestela esanda, gutxieneko horietatik gora, 

bazkideak kooperatibaren xede diren jardueretan parte hartu ahal izango du, baina 

partaidetza hori eskubidea izango da, ez betebeharra, betiere kooperatibaren behar 

eta politikekin bat etorri beharko dena. 

Guztiaz ere, EKLren 22. artikuluak ahalmena ematen die administratzaileei 

bazkideak betebehar horretatik askatzeko, bidezkoa den neurrian eta betiere 

arrazoi justifikaturik badago. Horri dagokionez, badirudi estatutuetan edo barnearaubideko 

erregelamenduetan zehaztu behar direla lekapen hori eska dezakeen 

subjektua (bazkideak berak, administratzaileak ofizioz, edo biek) eta lekapena 

eragin duten arrazoi zehatzak. Era berean, hala badagokio, bazkide ez-aktiboen 

edo ez-erabiltzaileen eta eszedentzian dauden bazkideen araubideari dagokionez, 

estatutuetan araututakoa bete beharko da, EKLren 31. artikuluak xedatutakoaren 

ildoan. 

Azkenik, bazkideek behartuta zeudeneko jarduera kooperatibizatua egiteari uzten 

badiote, eta bazkide ez-aktibo edo ez-erabiltzaile eta eszedentzian dauden bazkideen 

inguruan adierazi duguna alde batera utzita, hainbat egoera bereizi behar dira 

jarduera kooperatibizatua uztea eragiten duten arrazoien arabera. Ildo horretan, 

ezin da ahaztu bazkide batek kooperatiba-jarduera egiteari uzteko arrazoietako bat 

kooperatiban baja ematea izan daitekeela. Horregatik, kontuan izan behar da, hala 

berean, EELren 26, 27 eta 28. artikuluek xedatutakoa, hurrenez hurren, borondatezko 

bajari, nahitaezko bajari eta kanporatzeari buruzkoak. 

73

BAZKIDEAK 

d) Kooperatibak garatzen duen helburu sozialarekin lehiatzeko jarduerarik ez egitea, 

ezta jarduera horiek egiten dituenarekin lankidetzan aritzea ere, administratzaileek 

berariaz baimentzen badituzte izan ezik: betebehar hori, berez, sozietate-harreman 

baten bitartez lotutako pertsona orori atxikitako leialtasun eta fede oneko 

betebeharraren adierazpena da. Beraz, ez da kooperatiba-sozietateen berezitasun bat. 

Hala ere, betebehar hori indartu egiten da kooperatibetan, mutualitate-printzipioari 

lotzen baitzaio. Izan ere, abiapuntutzat hartu behar da kooperatiba honela definitzen 

dela EKLn: «Bere kideen jarduera ekonomiko eta sozialak sustatzea eta haien 

beharrak asetzea helburu nagusitzat duen enpresa bat garatzen duen sozietate 

bat» (ikusi 1.1 artikulua). Horrela, bazkideek kooperatibarekin lehiatzeko jarduerak 

garatzeak lehentasunezko helburu hori urratu eta arriskuan jar dezake. 

Zehaztu behar da manuak ez duela berariaz eskatzen benetako kalterik gertatzea. 

Ildo horretan, praktikan, estatutuetan, bazkidearen eskumen hori sozietate-falta oso 

larritzat tipifikatu ohi da, diziplinazko baja edo kanporatzea dakarrena, kooperatibaren 

interesei edo kooperatibaren prestigio sozialari kalte egin diezaiekeenean. Ondorioz, 

frogatu beharko da, alde batetik, bazkideek kooperatibatik kanpo egiten dituzten 

jarduerak, benetan, lehiazkoak direla, eta, bestetik, lehia horrek kooperatibaren 

interesei kalte egin diezaiekeela, edo, hala badagokio, kooperatibaren sozietateospeari. 

Azken gai hori argudiatu ahalko da, baldin eta kooperatibak garatutako 

helburu sozialaren eta bazkideak kooperatibatik kanpo egindako jardueraren arteko 

koherentzia edo lotura badago. 

Nolanahi ere, ezin da ahaztu manuak aukera ematen diela administratzaileei 

kooperatibak garatzen duen helburu sozialarekiko lehiazkoak diren jarduerak egiteko 

edo jarduera horiek egiten dituenarekiko lankidetzan aritzeko. 

Baimena ukatuz gero, eragindako bazkideak errekurtsoa aurkez dezake batzarraren 

aurrean, lehiazko jarduerarik ez dagoela alegatuz. 

Beste alde batetik, lehiazko jarduerak administratzaileek egiten badituzte, EKLren 

49. artikuluak eta hurrengoek jasotzen duten administratzaileen erantzukizunaraubidea 

bete beharko da. 

e) Kooperatibaren jarduerei eta datuei buruzko sekretua gordetzea, horiek zabaltzeak 

sozietatearen interesei kalte egin badiezaieke: betebehar horrek aurreko letran 

jasotakoaren esanahi eta irismen bera du, eta, beraz, horri buruz adierazitakoari 

lotzen gatzaizkio. 

f) Kapital sozialari egindako ekarpenak araututako baldintzen arabera ordaintzea: 

egia esatera, zeinahi jarduera sozial garatu ahal izateko, kapital bat eduki behar da, 

hots, bazkideek ematen dutena. Horrela, pertsona bat bazkide gisa sartzen denean, 

epe jakin batean ekarpen zehatza ordaintzeko konpromisoa hartzen du, diruzkoa 

izan edo ez, baina betiere era ekonomikoan ebaluatzeko modukoa. Zehazki, 

betebehar hori bazkideen parte-hartze ekonomikoari buruzko hirugarren printzipio 

kooperatiboarekin lotu behar da. Printzipio horren arabera, kontuan izan behar da 

bazkideek ekarria egin behar diotela kooperatibaren kapitalari modu ekitatiboan. Ez 

74

BAZKIDEAK 

zaio kooperatibari kapitalik ematen bazkideek funts horri esker irabaz dezaten, 

beharrezkoa delako baizik, kooperatibak kapitalik gabe jardun eta garatu ezin 

duen neurrian. Gainera, kooperatibetan aukera badago, geroago, batzar orokorrean 

edo administrazio-organoan hartutako erabakia dela bide, bazkideek kapitalari 

ekarpen berriak egiteko, eta ekarpen horiek nahitaezkoak edo borondatezkoak izan 

daitezke. 

g) Galeren egozpena bere gain hartzea, batzar orokorrak erabakitako zenbatekoan: 

betebehar hori lotu behar zaio EKLren 73. artikuluak xedatutakoari. Ondorioz, 

estatutuetan ezarritako irizpideei men behar zaie, eta, nolanahi ere, manu horretan 

ezarritako erregelak errespetatu behar dira. 


• GELren 4. artikulua. 

• LELTBren 47. artikulua. 

• EKEEren 47. artikulua. 

4.6. Bazkideen eskubideak 

1.– Bazkideek eskubide hauek izango dituzte: 

a) Kooperatibako organoetako karguetarako kideak hautatzea, eta kargu 

horietarako hautatuak izatea. 

b) Batzar orokorrean edo batzarkide diren gainerako organoetan proposamenak 

egitea eta hartzen diren erabaki guztietan parte hartzea hitzez eta botoa emanez. 

c) Kooperatibaren jarduera guztietan parte hartzea, diskriminaziorik gabe. 

d) Eskubideak baliatzeko eta betebeharrak betetzeko beharrezkoa den informazio 

guztia jasotzea. 

e) Bidezkoa bada, sozietatearen kapitalera egindako ekarpenak eguneratzea eta 

itzultzea, baita, hala badagokio, sortutako interesak jasotzea ere. 

f) Kooperatiba-itzulkina jasotzea, hala badagokio. 

g) Lege eta estatutuen ondoriozko gainerakoak. 

2.– Beren eskubideez baliatzean, bazkideek kontuan izan behar dute zer dioten legeek eta 

estatutuek nahiz kooperatibako organoek balio osoz hartutako erabakiek. 


Egungo EKLren 23. artikuluak aurreko EKLren 23. artikuluaren eduki berdintsua dakar. 

aldaketa terminologiko bakarra da generoari lotutakoa da, arau osoan gertatzen den bezala, 

genero-arloan hizkuntza ez-diskriminatzailea erabiltzeko helburuz. 

75

BAZKIDEAK 


EKLren 23. artikuluaren 1. atalak, numerus apertus zerrenda gisan, kooperatiba bateko 

bazkide orori dagokion eskubideen gutxieneko eta beharrezko edukia ezartzen du. Horrela 

ondorioztatzen da f) letran, bazkideek «legeetan eta estatutuetan» ageri diren gainerako 

eskubideak izango dituztela xedatzen baita. 

Bazkide batek beti izan behar dituen eskubide zehatzak honako bost hauek dira, haiei 

dagozkien iruzkin eta guzti. Beraz, funtsezko eskubideak dira. Gainera, gehiengoa ezinbesteko 

tresna da NKAren printzipio kooperatiboak, EKLren 1. artikuluan ageri direnak, gauzatzeko, 

xedapen hori kooperatibaren kontzeptuan bertan txertatzen baitu, era honetara: printzipio 

horiek betetzeko betebeharra, eta, aldi berean, kooperatibaren egitura eta funtzionamendua 

lege horren esparruan aplikatzen diren printzipio horietara egokitzeko betebeharra. 

a) Kooperatibako organoetako karguetarako hautatzea eta hautatuak izatea: azken finean, 

bazkideen kudeaketa demokratikoari buruzko bigarren printzipio kooperatiboaren bi 

aldeak dira, eta, beraz, eskubide politikoa da. 

Hasiera batean, kooperatibako organoetako karguak aukeratzeko eskubidea, edo 

sufragio aktiboa, bazkideen eskubide esklusiboa da, eta, oro har, batzar orokorraren 

bidez gauzatzen da. Hala ere, EKLren 47.2 artikuluak ezarritakoari jarraiki, honako 

hau zehaztu behar da: «estatutuek batzar orokorrak aukeratzea aurreikusten ez 

badute, administratzaileek presidentearen eta idazkariaren karguak hautatuko 

dituzte beren kideen artean. Estatutuetan aurreikusi ahal izango da, halaber, 

idazkaria kooperatibako bazkidea edo kontseilaria ez izatea». 

Bestalde, bazkideek kooperatibako organoetako karguetarako hautatuak izateko 

eskubidea nahitaez lotuta dago, EKLren 22.a) artikuluaren arabera, «hautatuak izan 

diren karguak onartzeko» betebeharrarekin. Hala eta guztiz ere, zehaztu behar da ezen, 

hasiera batean, sufragio pasiborako eskubide hori eskubide absolutua dela dirudien 

arren, mugarik gabe, zinez, bazkideek zenbait baldintza edo eskakizun betetzearen 

mende egon daitekeela. Hala, administratzaileetako bat izateko aukerari dagokionez, 

EKLren 44. artikuluak ezintasunari eta debekuei buruz ezartzen dituen zedapenak 

bete behar dira. Bestalde, badirudi EKLren 53.2 artikuluak dakarren edukitik 

ondoriozta dezakegula, zaintza-batzordeko kide izateko, ohoragarritasun, lanbidegaikuntza 

eta esperientzia tekniko edo enpresarialari buruzko baldintza egokiak 

bete behar direla organo horren eginkizunak garatuko badira, baldintza horiek eska 

dakizkiekeelako batzorde horretako kide izan ahal diren bazkide ez diren pertsonei. 

Bestalde, errekurtsoen batzordeari dagokionez, EKLren 58.2 artikuluak zehazten 

du, alde batetik, «zuzenbide osoko bazkideak baino ezin izango direla izan organo 

horretako kide, baldin eta estatutuetan eskatzen diren antzinatasun, kooperatibako 

eskarmentu eta egokitasun-baldintzak betetzen badituzte», eta, bestetik, pertsona 

horiek ez dutela inolako kargurik izan behar sozietatean. Era berean, kontuan izan 

behar da bazkide jakin batzuk ezin izango direla sozietate-karguetarako hautagai 

izan, zehapen-araubidea aplikatuta. 

Are gehiago, administratzaileen batzari gagozkiola, baliteke batzar orokorrak 

hautatzen dituen kide batzuk bazkideak ez izatea, baldin eta estatutuek horretarako 

76

BAZKIDEAK 

aukera ematen badute (ikusi EKLren 43.2 artikulua). Beste horrenbeste gerta daiteke 

zaintza-batzordeko kideekin, EKLren 53.2 artikuluak dioenaren bat etorriz, litekeena 

baita estatutuetan bazkideak ez diren pertsonen izendapena arautzea, baldin eta 

pertsona horiek «organo horren funtzioei dagokienez ohoragarritasun, lanbidekualifikazio 

eta esperientzia tekniko edo enpresarial egokien baldintzak betetzen 

badituzte, eta bazkide ez diren pertsona horien kopurua ez bada batzordekoen 

guztizkoaren erdia baino handiagoa, besterik ezean kalkulatuta». 

b) Proposamenak egitea, hitza izatea eta botoa ematea batzarraren eta parte hartzen 

duten gainerako organoen erabaki guztiak hartzeko orduan: bazkideen kudeaketa 

demokratikoari buruzko bigarren printzipio kooperatiboaren zuzeneko adierazpena 

da, eta, beraz, eskubide politiko batena. Estatutuetan ezarritakoa bete beharko 

da, baina estatutuek beti bermatu beharko dute haien eraginkortasuna. Egiatan, 

kooperatibaren politikak finkatzeko eta erabakiak hartzeko, bazkideek parte hartu 

behar dute, eta horiek egindako proposamenen, eztabaiden eta bozketen bidez 

baino ezin da gauzatu. Lehenengo biak, hau da, proposamenak egitea eta horiek 

eztabaidatzea –eztabaidetan hitzarekin parte hartzea dakarrena−, boto-eskubidea 

gauzatzeko bidea ere badira, eta azken horrek berariaz eta indartuta aipatzen du 

NKAk nortasun kooperatiboari buruz adierazitakoa, hauxe esaten baita: «lehen 

mailako kooperatibetan, bazkideek boto-eskubide berdinak dituzte (bazkide bat, 

boto bat)». Horrela jasotzen da, halaber, EKLren 37.1 artikuluan, batzar orokorrari 

dagokionez. Horrek esan nahi du, lehen mailako kooperatibetan, bazkide bakoitzak 

boto bat duela, kapital sozialari egindako ekarpenen zenbatekoa edozein dela ere. 

Batzar orokorra alde batera utzita, administrazio-kontseiluan, EKLren 48.3 

artikuluak dioenaren arabera, «kontseiluko kide guztiek boto bana izango dute, 

kontseiluburuaren botoak berdinketak ebazteko ahalmenari kalterik egin gabe». 

c) Kooperatibaren jarduera guztietan parte hartzea, diskriminaziorik gabe: berriro 

ere eskubide politiko baten aurrean gaude, eta horren bidez gauzatzen da 

bigarren printzipio kooperatiboa, bazkideen kudeaketa demokratikoari buruzkoa. 

Kooperatibaren xede diren jardueretan parte hartzeko betebeharraren ifrentzua da. 

Horrenbestez, eskubide hori kooperatibaren barren mutualistari ere lotuta dago; 

izan ere, bazkideek partaidetza hori izan gabe, ezinezkoa da kooperatibaren xedea 

eta helburu soziala betetzea. Beste hitz batzuez esanda, bazkideek kooperatibaren 

bidez asetzen dituzte beren interesak, guztiek lankidetzan jarduten baitute eta 

elkarri laguntzen baitiote. Horregatik, eskubide hori legean eta estatutuetan berariaz 

araututako kasuetan bakarrik eten daiteke. 

d) Nork bere eskubideak baliatzeko eta betebeharrak betetzeko behar duen informazioa 

jasotzea: eskubide hori baliatzea ezinbestekoa da bazkideek kooperatiban gogotik eta 

eraginkortasunez parte hartu ahal izateko. Gainera, gardentasunaren balio etikoari 

lotuta dago; izan ere, informazioa jasotzeko eskubidea da hori gauzatzeko bide 

nagusietako bat. EKLren 24. eta 25. artikuluek eskubide horren arauketan sakontzen 

dute, eta, beraz, artikulu horien iruzkinei lotzen gatzaizkie. 

77

BAZKIDEAK 

e) Hala dagokionean, kapital sozialari egindako ekarpenak eguneratzea eta itzultzea, 

bai eta, bidezkoa bada, horien ziozko interesak jasotzea ere: eskubide horren bidez, 

egiatan, hiru eskubide ekonomiko egituratzen dira. Horren ondorioz, EKLren 63 eta 

64. Artikuluak aipatu behar dira, hurrenez hurren, ekarpenen interesak eta ekarpenen 

eguneratzea arautzeaz dihardutenak. Aldiz, kapitalari egindako ekarpenak itzultzeko 

eskubidea modu lausoagoan araututa dago EKLn zehar, bidezkoa den ala ez kontuan 

hartuta. 

Ildo horretan, EKLren zioen azalpenean gogorarazten denez, kontuan izan behar da 

itzulketa ez dela beti eskubide bat. Hau da, kooperatibaren interes orokorra gailendu 

behar da, negozio juridikoaren iraute-printzipioaren eta printzipio mutualistaren 

adierazpen gisa; izan ere, kooperatibak zentzua hartzen du, ahalik eta bazkide gehien 

asetzen dituen heinean. 

Horrela, adibide gisa, EKLren 30, 60, 66, 67 eta 119.6 artikuluei buruzko iruzkinetara 

joko dugu, horien edukitik ondorioztatzen baita bazkideek dirua itzultzeko ala ez 

itzultzeko eskubidea izango dutela, kasua zein den. 

f) Kooperatiba-itzulkin positiboa, hala badagokio: hori ere eskubide ekonomikoa da. 

Manuan zehazten den bezala, kooperatibak emaitza ekonomiko positiboak lortzeari 

eta, kasu horretan, batzar orokorrak horien zati bat bazkideen artean banatzeko 

erabakiari lotzen zaie. «Itzulkin positiboa» izendapenaren arrazoia da bazkideek 

jarduera kooperatibizatuan parte hartzearen ondorioz sortutako emaitzak direla. 

Aurrekoaren harian, EKLren 70 artikuluak zehazten du soberakin erabilgarriak 

noiz banatu ahalko diren bazkideen artean, eta ñabardura bat ere egiten du: 

«bazkide bakoitzak kooperatibarekin egindako eragiketa, zerbitzu edo jardueren 

proportzioan» esleituko direla soberakin horiek. 

Kooperatiba-itzulkin positiboaren eskubide horren ziozko modalitatea den aldetik, 

adierazi behar da, dituen berezitasunengatik, bazkide langileek eta lan-bazkideek 

eskubidea dutela EKLren 103.6 artikuluak jasotako aurrerakinak, lan egiteagatik. 

Agindu horretan xedatutakoaren arabera, aurrerakin horiek aldizka jaso behar dira, 

gehienez ere, hilabeteko epean, eta urteko zenbaketan LGS baino txikiagoa ez den 

zenbatekoan. Horien ordainsari-izaera eta, beraz, baldintzatu gabeko zuzenbideizaera 

direla eta, Prozedura Zibilaren Legearen 70. artikuluak ezarritakoaren 

aranera eta EKLren 69.2.a) artikuluak dioenarekin bat etorriz, ezin dira soberakin 

erabilgarrietatik etorri; aitzitik, soberakin garbiak zehazteko partida kengarriak 

izan behar dira. Era berean, garrantzitsua da gogoratzea aurrerakin horiek, oro har, 

ezingo direla izan kasuan kasuko jarduera-sektorean eta tokian-tokian erabiltzen 

diren ordainsari arruntak baino handiagoak; beraz, zenbateko hori gainditzen duen 

guztia, hala badagokio, kooperatiba-itzulkin positibo arrunt gisa banatu ahal izango 

da, lehen adierazitako adierazitako baldintzetan. 

Beste alde batetik, EKLren 23. paragrafoaren 2. zenbakiak gogorarazten digu 

bazkideen eskubide guztiak, hau da, 1. paragrafoan berariaz agertzen direnak zein 

78

BAZKIDEAK 

estatutuen bidez arautu daitezkeenak, legeeta estatutu-arauen eta kooperatibako 

organoek baliozkotasunez hartutako erabakien arabera erabili behar direla. Bestela 

esanda, bereizi egin behar dira bazkideen eskubideen iturriak, legea eta estatutuak 

bakarrik izan behar direlarik, eta eskubide horiek baliatzeko modua, legean eta 

estatutuetan jasotakoaz gain, kooperatibako organoek baliozkotasunez hartutako 

erabakietan jasotakoa ere izan daitekeela. Hala, hiru arau horietako bakoitza beheko 

arauek errespetatu beharreko gutxieneko oinarria da, eta, beraz, beheragoko arauek 

goragokoek araututako gutxienekoak errespetatu behar dituzte beti, arau horiek 

ezarritakoa zehaztea eta garatzea beste funtziorik ez dutela. 

4.7. Informazio-eskubidea 

1.– Bazkideek informazioa jasotzeko eskubidea baliatu ahal izango dute lege honetan, 

estatutuetan edo batzar orokorraren erabakietan aurreikusitako moduan, zeinetan 

egoki iritzitako bideak jarri ahal izango baitira bazkideen eskubide hori erraztu eta 

gauzatzeko. 

2.– Bazkideak eskubide hauek izango ditu: 

a) Kooperatibaren estatutuen kopia bat eskatu ahal izango du, baita, hala badagokio, 

barne-araubidearen erregelamenduarena ere. 

b) Kooperatibako bazkideen erregistro-liburua eta batzar orokorraren aktaliburua 

aztertzeko eskubidea izango du. Bazkideak hala eskatzen badu, 

administratzaileek batzar orokorraren aktaren eta han hartutako erabakien kopia 

ziurtatuak eman beharko dizkiote, baita bazkide-erregistroko liburuan egindako 

inskripzioen ziurtagiria ere, betiere aurretik eskaera arrazoitua egiten badu. 

c) Administratzaileek hartutako erabakien kopia ziurtatua eskatu ahal izango du, 

erabaki horiek bazkideari eragiten badiote. 

d) Kooperatibarekiko duen ekonomia-egoeraren berri jaso ahal izango du. 

Informazio hori administratzaileek eman beharko diote, hilabeteko epean 

gehienez ere, eskatzen denetik aurrera kontaturik. 

3.– Edozein bazkidek argibide edo txostenak eskatu ahal izango dizkie administratzaileei, 

idatziz, kooperatibaren funtzionamenduaren edo emaitzen berri izateko. Informazio 

hori idatzizko eskaria aurkeztu eta hamabost egun igaro ondorengo batzar 

orokorraren lehenengo bileran eman beharko zaio interesdunari. 

4.– Batzar orokorraren gai-zerrendaren arabera ekitaldiko kontuez edo proposamen 

ekonomiko bati buruz eztabaidatu behar bada, kooperatibaren egoitzan bazkideen 

eskura jarriko dira urteko kontuen berri ematen duten agiriak, emaitzak ezartzeko 

proposamenak eta, hala badagokio, artezkaritza-kontseiluak egindako kudeaketatxostena 

eta kontuen kanpoko kontu-ikuskatzailearen txostena, zeinak deialdiak 

dirauen bitartean egongo baitira bazkideen esku, aztertu ahal izan ditzaten. Hala 

badagokio, zaintza-batzordearen txostena ere, 56. artikuluan aipatzen dena, jarriko 

da bazkideen esku. 

79

BAZKIDEAK 

Epe horretan zehar, bazkideek agiri ekonomiko horiei buruzko azalpenak eta 

argibideak eskatu ahal izango dituzte, idatziz eta batzar orokorra izan baino bost 

egun lehenago gutxienez, eta batzarrean emango zaie erantzuna. 

5.– Aurreko apartatuan ezarritako eskubidea eragotzi gabe, sozietateko boto guztien 

ehuneko hamar gutxienez ordezkatzen duten bazkideek edozein unetan eskatu ahal 

izango dute, idatziz, beharrezko iruditzen zaien informazio guztia. Administratzaileek 

idatziz eman beharko dute eskatu zaien informazioa, hogeita hamar eguneko 

gehieneko epean. 

6.– Edozein kasutan, administratzaileek kooperatibaren gorabehera sozioekonomiko 

nagusien berri eman beharko diete bazkideei edo haien ordezkariei, hiru hilean 

behin gutxienez, horretarako egokien iruditzen zaien bidea erabiliz. 


Arau honek aurreko araudiaren aldean dakarren berrikuntza nagusia 4. atalean dago; izan 

ere, batzar orokorrean, aztergaien zerrendari erreparaturik, ekitaldiko kontuei edo zeinahi 

proposamen ekonomikori buruz eztabaidatu behar denean, batzar orokorraren deialdiepearen 

barruan bazkideek azter dezaketen eta kooperatibaren egoitzan eskuragarri egon 

behar duen informazioaren artean, hala badagokio, administratzaileek egindako kudeaketatxostena 

dago. Hain zuzen ere, aurreko araudian aipatzen zen kudeaketa-txosten hori, hala 

badagokio, zaintza-batzordeak egin behar zuela. 

Era berean, erregulazio berritik ondorioztatzen denez, era egokian eta EKLren 56.1.a) 

artikuluak (lehengo EKLren 53.1.a artikulua, araudi berrian berdin-berdin geratu dena) 

dioenarekin guztiz bat etorrita, zaintza-batzordearen urteko kontuei eta soberakinak 

banatzeko edo galerak egozteko proposamenari buruzko nahitaezko txostena kooperatibaren 

egoitzan soilik egongo da bazkideen eskura, bazkideek batzar orokorrerako deialdiaren 

epearen barruan aztertu ahal izan dezaten, baldin eta kooperatibak ez badu finantza-egoerak 

kontu-ikuskaritza bati lotzeko betebeharrik. 

Aldaketa horiek alde batera utzita, artikuluak aurreko idazkerari eusten dio gaztelanizko 

terminologia-aldaketa eginda, hau da, «personas socias» aipatzen ditu, eta ez «socios», arau 

osoan gertatzen den bezala, generoaren arloan hizkuntza ez-diskriminatzailea erabiltzeko 

helburuz. 


24. artikuluaren 1. atalak EKLren 23.1.d) artikuluak bazkide orori aitortzen dion informazioeskubidea 

garatzen du, hauxe xedatzen duela: eskubide hori «legean, estatutuetan edo batzar 

orokorraren erabakietan araututako moduan erabiliko da, eta eskubide hori errazteko eta 

gauzatzeko egokitzat jotzen dituzten bideak ezarri ahal izango dituzte». 

Ohartarazi behar da ezen, bazkideentzako berme gisa, batzar orokorra dela eskubide hori 

gauzatzeko bideak ezar ditzakeen gizarte-organo bakarra. 

Beste alde batetik, bide horiek egokiak izan behar dute bazkideen informazio-eskubidea 

errazteko eta gauzatzeko, eta hori bat dator kooperatibaren izaera demokratikoarekin 

80

BAZKIDEAK 

eta parte-hartzailearekin, eta, horrela, NKAren bigarren printzipio kooperatiboarekin 

(bazkideen kudeaketa demokratikoari buruzkoa) eta hirugarrenarekin (bazkideen partehartze 

ekonomikoari buruzkoa) lerrokatzen da. Kooperatiba orok kontuan hartu behar ditu 

printzipio horiek; izan ere, kooperatibaren egitura eta funtzionamendua egokitu beharko ditu 

printzipio horien arabera, EKLren 1.2 artikuluak ezarritakoari jarraiki. 

Hori guztia dela eta, EKLren 24. artikuluaren hurrengo atalean zehazten den guxtieneko 

informazioa une, modu eta eduki egokian eman behar zaie bazkideei. Hori dela eta, 24. 

artikuluaren ondoko ataletan ikusiko dugun moduan, azken alderdi horietako batzuk zehaztu 

behar dira. Kontuan izan behar da atal horietan zehazten den informazio guztiaz bakarrik 

hartzen duela zentzua kooperatibaren partaidetza eta kudeaketa demokratikoak, eta horrela 

bakarrik eragin ahal izango dela merkatuan. Hau da, bazkide bakoitzak informazioa jasotzeko 

eskubidea baliatzen duenez, kooperatibak mutualitatez gaindiko egituratzat hartzen du bere 

burua; izan ere, informazioan oinarrituta, batzar orokorrean era demokratikoan hartzen 

diren erabakien ondorioz, batzar horrek bazkideen interes orokorra bilatuz funtzionatzen du. 

Horrela, kooperatibak pertsona juridiko autonomo eta kolektibo gisa jarduten du merkatuan, 

eta harreman zuzena du harekin eta, ondorioz, soldatapeko langileei atxiki zaien merkatutik 

urrun egoteko ezaugarria ez da betetzen kooperatiba osatzen duten bazkideak; bestetik, ez 

dira norbere konturako langile, bazkideek kooperatibaren bidez jarduten baitute, ez banaka 

hartutako pertsona fisiko gisa. 

24. artikuluaren 2, 3 eta 4. Ataletan, pertsona orok banaka hartuta balia dezakeen 

informazio-eskubidearen zehaztapenak jasotzen dira. 

2. ataletik hasita, a) letran «kooperatibaren estatutuen kopia bat eskatzeko» eskubidea 

ezartzen da, eta, hala badagokio, «barne-erregelamenduaren kopia» eskatzekoa. Kopia 

sinplea da, eta ez da beharrezkoa notarioren kopiarik edo erregistroko oharrik. Beraz, 

nahikoa da dokumentazio hori benetakoa izatea eta une bakoitzean indarrean dagoenarekin 

bat etortzea. Era berean, hala badagokio, adierazi beharko da administratzaileek bidaltzen 

dutela kopia edo haiek aginduta igortzen dela. Nolanahi ere, kopiak doakoa izan behar du 

bazkideentzat, haien eskubidea baita. 

Eskubide hori betebeharra da administratzaileentzat, betiere bazkideak baliatzen badu. 

Hau da, bazkideek eskatzen ez badute, kooperatibak ez du bidaltzeko betebeharrik izango. 

Aurrerago joanda, b) letran, egiatan, irismen desberdina duten bi eskubide jasotzen 

dira. Alde batetik, bazkide orok «kooperatibako bazkideen erregistro-liburua eta batzar 

orokorraren akta-liburua aztertzeko» eskubidea du, eta, bestetik, administratzaileen aldetik 

«aktaren eta batzar orokorrean hartutako erabakien kopia ziurtatua jasotzeko eskubidea du, 

bai eta bazkideen erregistro-liburuan egindako inskripzioen ziurtagiria jasotzeko eskubidea 

ere, eskaera arrazoitua egin ondoren». Eskubide horietako lehenengoari dagokionez, 

aipatutako liburuak zuzenean eta osorik aztertzeko aukera aitortzen da, eta ulertzen da horiek 

gordetzeko ardura duen pertsonaren aurrean, hark zainduta eta kontrolatuta egin behar 

dela. Bigarren eskubideari dagokionez, ordea, zeharka eta kopia ziurtatuen bidez ezagutu 

ahal da aipaturiko akten, akordioen eta inskripzioen edukia. Gainera, kontuan hartu behar 

da bigarren eskubide hori balia dezan, batzar orokorrean hartutako akten edo erabakien 

81

BAZKIDEAK 

kopia ziurtatuak edo bazkideen erregistro-liburuko inskripzioen ziurtagiriak eskuratu 

nahi dituen bazkide interesdunak eskaera arrazoitua aurkeztu behar duela azlez aurretik. 

Bestela esanda, azken kasu horretan, kopia edo ziurtagiri horietatik atera beharreko 

informazioak helburu legitimo eta zehatz bati lotuta egon behar du, bazkide eskatzaileak 

kooperatibarekin, kooperatibaren organo sozialekin edo beste bazkide batzuekin duen 

loturari doakionaren ildoan, betiere bazkideak lor dezakeen informazioaren garrantzia eta 

hedadura kontuan hartuta. 

Nolanahi ere, EKLren 24.2 artikuluaren b) letran jasotzen den informazioa eskatzen duen 

bazkideak DPBLOren ziozko betebeharrak bete behar ditu. 

c) letran, bazkideei mugatu egiten zaie administratzaileen akordioak eskuratzeko aukera; 

izan ere, bazkideei banaka eragiten dieten akordioen kopia ziurtatua jasotzenko eskubidea 

baino ez zaie aitortzen. Muga horren helburua dugu eskubidearen abusuzko eta neurriz 

kanpoko erabilera saihestea, eta, azkenik, kooperatibari buruzko informazioa zabaltzea 

saihestea, sozietatearen interesen kaltetan. Jakina, hemen ere DPBLOren ziozko betebeharrak 

bete behar dira. 

d) letran, berme bat ezartzen da bazkide guztientzat: kooperatibak unean-unean daukan 

egoera ekonomikoari buruzko informaioa jasotzea administratzaileen eskutik, bazkideak 

eskatzen duenetik, gehienez ere, hilabeteko epean. Eskaerak kooperatibaren egoera osorik 

edo zati zati batez har dezake, edo data jakin batetik aurrera, edo gai jakin baten inguruan. 

Bestalde, 3. atalak bazkideen banako eskubide bat jasotzen du, baina irismen orokorrekoa, 

bazkide orok edozein unetan eta egokitzat jotzen duten guztietan «administratzaileei idatziz 

eska baitiezazkieke kooperatibaren funtzionamenduaren edo emaitzen edozein alderdiri buruz 

beharrezkotzat jotzen dituen azalpenak edo txostenak», eta, horren aurrean, administratzaileek 

informazio hori eman beharko dute «idazkia aurkeztu eta hamabost egunera egiten den lehen 

batzar orokorrean». Bestela esanda, bazkide batek banaka eskatutako informazioa batzar 

orokorrean azaltzen zaie bazkide guztiei. Izan ere, eskatutako informazioak kooperatibako 

bazkide guztiei eragiten die. Hori dela eta, administratzaileek informazioa prestatzeko eta 

batzar orokorraren esku jartzeko behar adina denbora izateko legez ezarritako epea: eskaera 

aurkezten denetik, gutxienez, hamabost egun. Hori eginda, gainera, batzar orokorra egin 

baino ordu gutxi batzuk lehenago ere informazioa eska dezaketen bazkideek fede onaren 

aurka jarduteko moduak, batzar orokorrak behar bezala funtziona dezan oztopatzekoak, 

saihesten dira; izan ere, eskaeren eta galderen txandan, informazioa eskatzen duen bazkideak, 

irrazionala ez den den arren, egoera nahasia sor lezake −administratzaileek ezin baitute 

eskatutako informazioa eman, eskaera egin denetik oso denbora laburra igaro delako− 

kooperatibaren funtzionamendua gidatu behar duen elkarrekiko konfiantza-giroa asaldatzen 

duena, kooperatibak berez duen interes mutualistagatik, bai eta bazkideek berdintasunez 

jokatzen dutelako ere. 

4. atalean, aurreko araudiarekiko berrikuntza nagusiak aztertzean esan den bezala (supra 

4.7.1), administratzaileek batzar orokorraren esku informazio ekonomiko jakin bat jartzeko 

betebeharra ezartzen da, deialdiaren epearen barruan. Ikusi denez, funtsezko informazioa da 

bazkideek bigarren printzipio kooperatiboa, bazkideen kudeaketa demokratikoari buruzkoa, 

82

BAZKIDEAK 

eta hirugarren printzipio kooperatiboa, bazkideen parte-hartze ekonomikoari buruzkoa, 

gauzatu ahal izateko. 

Hain zuzen ere, helburu horren ondorioz, bazkide orori aitortzen zaio eskubide hau: «idatziz 

eskatzea, gutxienez, batzarra egin baino bost egun lehenago, dokumentazio ekonomikoari 

buruzko azalpenak eta argibideak, batzarrean bertan erantzun daitezen». 

24. artikuluaren 5. atalean, informazio-eskubidea modu kolektiboan baliatzen den egoera 

zehatz bat jasotzen da; izan ere, aukera ematen du «sozietatearen boto guztien ehuneko 

hamar ordezkatzen duten bazkideek une oro beharrezkotzat jotzen duten informazioa idatziz» 

eskatzeko. Horrela, eskatutako informazioa ez da zertan izaera ekonomikoko informaziora 

zertan mugatu, eta administratzaileak hobeto kontrolatzeko bermea da. Jakina, gurariazko 

eta funtsik gabeko zeinahi eskaera saihesteko, baldintza gisa ezartzen da eskubide hori era 

kolektiboan egikaritzea, adierazitako moduan. Eskabidea egin ondoren, «administratzaileek 

idatziz eman beharko dute eskatutako informazioa, gehienez ere, hogeita hamar eguneko 

epean». Ondorioz, modu kolektiboan baliatutako informazio-eskubide horrek betebeharra 

dakar administratzaileentzat. 

Azkenik, 24. artikuluaren 6. atalak honako betebehar hau jasotzen du: «bazkideei edo 

haiek ordezkatzen dituzten organoei kooperatibaren aldagai sozioekonomiko nagusien berri 

ematea, gutxienez, hiru hilerik behin, egokitzat jotzen duten bidea erabiliz». Ondorioz, 

administratzaileek bi aukera dituzte betebehar hori betetzeko. Alde batetik, bazkide guztiguztiei 

eman diezaiekete informazioa, banaka. Beste alde batetik, informazioa eman dezakete 

batzar orokorrean, modu kolektiboan. Era berean, bazkideak ordezkatzen dituzten organoei 

buruzko aipamen orokorra egiten denean, ulertu behar da zaintza-batzordeari jakinarazi behar 

zaiola, halakorik dagoenean, bai eta gizarte-kontseiluari ere, aldagai sozioekonomikoek lanharremanean 

eragina izan dezaketenean. Informazioa helarazteko, gehienez ere, hiruhileko 

bateko epea ezarrri bada ere, informazioa gauzatzeko bidea administratzaileen esku uztea 

bitxia da aurreko ataletan jasotakoarekin alderatuta. Horregatik, bazkide guztiek informazio 

hori ulertu, aztertu eta balioetsi ahal izateko, eta, hala badagokio, behar diren azalpenak 

edo argibideak eskatu ahal izateko, badirudi egokiena informazioa idatziz ematea dela. 

Informazioa batzar orokorrean ematea erabakitzen bada, informazio hori idatziz ere eman 

beharko zaie bazkideei, deialdiaren epearen barruan. Gainera, idatzizko informazioa hainbat 

modutan eman daitekeenez, komenigarria dirudi informazioa emateko bideak estatutuetan 

arautzea (adibidez, aurrez aurreko iragarki-taula, kooperatibaren webgunean txertauriko 

egoitza elektronikoko iragarki-taula edo gutun pertsonalizatua). 


• DPBLO. 

4.8. Informazio-eskubidearen muga eta bermeak 

25. artikulua.– Informazio-eskubidearen muga eta bermeak 

1.– Administratzaileek uko egin diezaiokete informazioa emateari, arrazoituta, baldin 

83

BAZKIDEAK 

eta eskaera ausartegia edo oztopagarria bada, edo informazio hori emateak arrisku 

larrian jar baditzake kooperatibaren interes legitimoak. Ez da halako salbuespenik 

izango baldin eta ukatzen den informazioa batzar orokorrean eman beharrekoa bada 

eta bertaratutako eta ordezkatutako boto guztien erdia baino gehiago azaltzen bada 

eskatutako informazio hori ematearen alde. Beste kasu guztietan ere ez da halako 

salbuespenik izango hala erabakitzen badu errekurtso-batzordeak edo, halakorik ez 

badago, batzarrak, eskaria egiten duten bazkideek errekurtsoa jarri ondoren. 

Dena den, eskatzaileek aurkaratu ahal izango dute administratzaileen ezetza, lege 

honen 51. artikuluan ezarritako prozeduraren arabera. Eskatzaileek, gainera, 

Prozedura Zibilaren Legearen 256. artikuluan aurreikusitako prozedurara jo ahal 

izango dute artikulu honen 2. Atalean ezarritako kasuetan. 

2.– Informazio-eskarian eta hari baiezkoa nahiz ezezkoa ematerakoan bidegabekeriarik 

izan ez dadin eta inor kaltetua gerta ez dadin, berme-sistema bat eratu ahal izango 

da estatutuetan, kontuan izango dituena zer berezitasun dituen kooperatibak eta zein 

den bazkidearen benetako egoera, hala kooperatiba-jarduerari dagokionez nola 

harekiko eskubide eta betebeharrei dagokienez. 


Oraingo EKLren 25. artikuluak aurreko EKLren 25. artikulua dakar. Aldaketa bakarrak, alde 

batetik, terminologikoak dira, hau da, gaztelaniazko bertsioan, «personas administradoras» 

ageri da, ez «administradores», eta «personas socias», «socios» agertu beharrean, arau osoan 

gertatzen den bezala, genero-arloan hizkuntza ez-diskriminatzailea erabiltzeko helburuz. 

Beste alde batetik, aurkaratze-eskubideen balizko urraketen informazioa jasotzen duten 

artikuluetarako igorpena egiten du testuak. Hala, oraingo EKLk bi artikulutara igortzen 

du: Euskadiko Kooperatiben Legearen 51. artikulua eta Prozedura Zibilaren Legearen 

256. artikulua; aurreko EKLk, aldiz, ondokoetara: lege horren 49. artikulua eta Prozedura 

Zibilaren Legearen 2.166. artikulua. 


EKLren 25. artikuluaren 1. paragrafoak kooperatibetan funtsezko informazio-eskubideak 

dituen mugak eta bermeak arautzen ditu aldi berean. 

Mugetatik hasita, fede onari eta eskubidearen erabilerari lotutako gehiegikeriarik ez egitea 

arrazoitzen da, Kode Zibilaren 7. artikuluak xedatutakoari jarraiki. Egia esatera, eskubide 

horrek EKLn duen eduki zabala dela eta, eskubidea neurriz kanpo erabiltzeak printzipio 

kooperatiboak eta legegileak eskubide horri ematen dion helburu nagusia urratzea ekar dezake, 

hau da, printzipio horiek zuzen erabiltzea kooperatibak benetako kooperatiba gisa funtziona 

dezan. Nolanahi ere, administratzaileek manuak argi adierazitako bi kasuetan bakarrik 

oinarritu ahal izango dute informazioa ukatzea bazkideek egindako eskaeraren aurrean, hau 

da, eskaera ausartegia edo oztopatzailea denean, eta eskaera egiteak kooperatibaren interes 

legitimoak arrisku larrian jartzen dituenean. 

84

BAZKIDEAK 

Informazioa jasotzeko eskubidea baliatzeko bermeei dagokienez, hasteko, administratzaileek 

informazioa emateari uko egitea arestian azalduriko bi kasuetan bakarrik berme bat da berez. 

Bigarrenik, ezezkoa beti arrazoitu behar da. 

Hirugarrenik, administratzaileek eskatutako informazioa ukatzerakoan abusuzko 

jokabiderik izan ez dezaten, bi salbuespen arautzen dira, eta horien gaineko informazioa 

eman beharko da beti: alde batetik, «ukatutako informazioa batzar orokorrean bertan eman 

behar denean eta informazio-eskaera bertan dauden eta ordezkatuta dauden botoen erdiek 

baino gehiagok babesten dutenean»; eta, beste alde batetik, «errekurtso-batzordeak edo, 

halakorik ezean, batzar orokorrak erabakitzen duenean, informazioa eskatu duten bazkideek 

aurkezturiko errekurtsoaren kariaz». 

Laugarrenik, aurkaratzeko bi modu arautzen dira administratzaileek informazioa emateari 

uko egiten diotenean, bazkide eskatzaileek informazioa ez ematea bidezkoa ez dela uste 

dutenean. Hala, arau orokorra da EKLren 51. artikuluak xedatzen duen administratzaileen 

aurkako erantzukizun-akzioa egikaritzea. Hala ere, artikulu bereko 2. atalean xedatutakoaren 

arabera, kooperatibaren estatutuek, «informazioa eskatzean, aurkeztean edo ukatzean 

arbitrariotasuna eta kalteak saihesteko», kooperatibaren beraren ezaugarrietara eta bazkideen 

benetako egoerara egokitutako berme-sistema arautzen dutenean, bai kooperatiba-jarduerari, 

bai haien eskubide eta betebeharrei dagokienez, eskatzaileek Prozedura Zibilaren Legearen 

256. artikuluak ezarritako prozedura, aurretiazko eginbideez diharduena, baliatu ahalko dute. 


• PZLren 256. artikulua. 

4.9. Borondatezko baja 

26. artikulua.– Borondatezko baja 

1.– Bazkideak nahi duenean utzi ahal izango du kooperatiba bere borondatez; 

horretarako, aurretik abisatu beharko ditu administratzaileak, idatziz eta estatutuetan 

zehaztutako gehienezko epearen barruan, zeina ez den izango hiru hilabete baino 

luzeagoa pertsona fisikoentzat eta urtebete baino luzeagoa pertsona juridikoentzat. 

2.– Bazkidea epe-mugarik gabe egon ahal izango da kooperatiban. 

Halere, enpresarekiko harremana iraupen jakin batekoa izan daiteke, baldin eta 

estatutuetan horretarako aukera ematen bada eta bazkidea onartzean hala zehazten 

bada. Horrelakoetan, gainerako bazkideen eskubide eta betebeharrak izango 

dituzte eta estatutuetan erregulatuko dira. Mota horretako bazkideak ez dira inola 

ere izango epe-mugarik gabeko bazkideen bostena baino gehiago, zein-nahi den 

ere epe-mugarik gabeko bazkideon mota, ezta azken hauen botoak baino gehiago. 

Baina ehuneko hori gainditu ahal izango da lan elkartuko kooperatibetan edo lanbazkideak 

dituzten bestelako kooperatibetan, baldin eta iraupen jakineko bazkideek 

eta besteren konturako langileek urtean egindako lanorduen multzoa ez bada heltzen 

85

BAZKIDEAK 

mugarik gabeko bazkide langileek edo lan-bazkideek urtean egindako lanordu 

guztien ehuneko berrogeita hamarrera. 

Iraupen jakineko kontratuak dituzten bazkide langileek edo lan-bazkideek iraupen 

mugagabeko bazkide izateko aukera izango dute baldin eta hiru urtez jardun badira 

egoera horretan; bost urtez aritu badira, berriz, berez bihurtuko dira iraupen 

mugagabeko bazkide, baina, horretarako, estatutuetan halako bazkideentzat ezarri 

diren baldintza guztiak bete beharko dituzte. 

Artikulu honen 1. atalean erabakitakoa eragotzi gabe, estatutuetan ezarri ahal izango 

da bazkideak ekonomia-urtealdia bukatu arte geratu behar duela kooperatiban, edo, 

bestela, gutxieneko egonaldi bat egin behar duela, bost urtekoa, gehienez. 

4.– Bidezkoak ez diren bajatzat hartuko dira aurretik abisatzeko epea ez betetzea eta 

gutxieneko egonaldian gertatutako bajak, salbu eta kooperatibaren administratzaileek 

bestelakorik erabakitzen ez badute kasuaren inguruabarrak aztertu ostean, hargatik 

eragotzi gabe bazkideari eskatu ahal izatea kooperatiban nahitaez egin beharreko 

lan eta zerbitzu guztiak betearaztea eta, hala badagokio, dagozkion kalte-galeren 

ordainak. 

5.– Aurreko apartatuan erabakitakoaz gain, borondatezko bajak bidezkoak ez diren 

bajatzat joko dira kasu hauetan: 

a) Bazkideak kooperatibarenarekin lehian diren jardueretan aritu nahi badu. 

b) Estatutuetan jasotako beste kasu guztietan. 

6.– Administratzaileen eskumena izango da baja bidezkotzat edo ez-bidezkotzat 

kalifikatzea, zeina hiru hilabeteko epearen barruan, gehienez eta artikulu honetako 

1. atalean aipatzen den aurreabisua jakinarazten denetik kontatzen hasita, 

formalizatu beharko duten. Kalifikazioa, bazkide interesdunari jakinaraziko zaio 

idatziz. Epe hori administratzaileek jakinerazpenik egin gabe igarota, bidezkotzat 

joko da bazkidearen baja. 

7.– Kooperatibak bere jarduera luzatzen duenean, bat egiten duenean edo zatitzen 

denean, kooperatiba mota aldatzen denean edo haren helburu soziala esanguratsuki 

aldatzen denean, edo kapitalari nahitaezko ekarpen berriak egitea exijitzen denean, 

bidezko bajatzat joko da baldin eta bazkideak dena delako erabakiaren kontra 

bozkatu badu, edo, erabaki hori hartu zuen batzar orokorrera joan ez arren, erabaki 

horrekiko desadostasuna adierazten badu. Transformazio-kasuetan, 89. artikuluan 

jasotakoa bete beharko da. 


EKLren 26. artikulu berriak, oro har, aurreko araudian zegoen manuaren eduki berdintsua 

dakar. Nolanahi ere, guztiz argiak ez ziren zenbait alderdi zehazteko eta zenbait gai beste 

modu batera arautzeko, aldaketa hauek egin dira: 

a) Lehenengo paragrafoan, bazkideak kooperatiban baja emateko asmoa iragartzeko 

aurreabisu-epea nabarmen murriztu da. Lehen indarrean zegoen araudian 

86

BAZKIDEAK 

araututako sei hilabeteko epearen ordez, oraingoadierazten da estatutuek ezin 

izango dutela finkatu pertsona fisikoentzat hiru hilabetetik gorako aurreabisueperik. 

Horrela, kooperatiba utzi nahi duen bazkideak ez du asmo horren berri 

eman beharko hain garaiz, estatutuetan ezin izango baita ezarri hiru hilabetetik 

gorako aurreabisu-eperik. Azken batean, araudi berriarekin, bazkideak askatasun 

handiagoa du kooperatiba bere borondatez uzten duen erabakitzeko, aurretik 

eskatzen zena baino epe laburragoa baliaturik. 

b) Seigarren paragrafoa gehitu da, eta bertan, adierazi da baja justifikatutzat edo 

justifikaziorik gabekotzat kalifikatzea administratzaileen eskumena izango dela, 

eta gehienez ere, hiru hilabeteko epean formalizatu beharko dutela, aurreabisua 

jakinarazten denetik zenbatzen hasita. Horrela, EELren 26.6. artikulu berrian 

argitu da bazkideak eskatutako baja justifikatua den ala ez erabakitzeko eskumena 

administrazio-organoari dagokiola, eta organo hori izango dela gai horri buruz 

erabakitzeko eskumena duena, 

Gainera, EKLren 26.6. artikuluak berriak ezarri du bazkideak baja eskatzeko prozedura, 

kooperatibak kalifikazioa egin dezan. Zehazki, administrariek hiru hilabeteko epean erantzun 

beharko dute, administratzaileek bazkideak baja eskatuz emandako aurreabisua jasotzen 

duten unetik zenbatzen hasita. Kooperatibak idatziz jakinarazi beharko dio hartutako erabakia 

baja eskatu duen bazkideari epe horren barruan. Hiru hilabeteko epe horretan erantzuten ez 

badu, baja justifikatutzat joko da. Beraz, kooperatibaren isiltasunak edo, gutxienez, egindako 

eskaerari ez erantzuteak, aurreabisua jaso eta hiru hilabeteko legezko epearen barruan, baja 

justifikatutzat jotzea ekarriko du. 


4.9.2.1. Kooperatiban borondatez geratzea 

26. artikulua bazkidetza borondatezkoaren eta irekiaren printzipio kooperatiboaren (edo 

ate irekiko printzipioaren) adierazpena dugu berriz ere. 

Kooperatibako kide izatea borondatezkoa da beti, eta, horregatik, legeak aukera ematen 

die bazkideei kooperatiban baja emateko, betiere legean bertan nahiz kooperatibak barnearaudian 

jasotako prozedura eta baldintzak betez. Kooperatibatik ateratzea borondatezkoa 

izango da beti, baina horrek ez du esan nahi, aurrerago ikusiko dugun bezala, egun batetik 

bestera irten daitekeenik edo sozietate-betebeharrak nork bere gain hartzea saihesteko egin 

daitekeenik. Izan ere, bazkide baten borondatezko bajak kaltea eragin diezaioke kooperatibari. 

Horregatik, kooperatiban jarraitzea borondatezkoa izan arren, beharrezkoa da irteteko 

prozedura arautzea, kooperatibaren beraren interesak babesteko xedez. 

4.9.2.2. Borondatezko bajaren kontzeptua: aurreabisua bidaltzeko betebeharra 

Bazkidearen baja dugu bazkide-izaera galtzea, eta, beraz, kooperatibatik bereiztea. Dena 

dela, ezin da esan bazkidearen bajak beti kooperatibatik irtetea esan nahi duenik; izan 

87

BAZKIDEAK 

ere, batzuetan, bazkidea erakunde horrekin lotzen duen loturaren aldaketa bat besterik ez 

da izan, eta kooperatibatik bereiztea baino gehiago, kooperatibako kide izaten jarraitzen 

duen bazkidearen estatutuaren eraldaketa da, beste modalitate bati helduta. Edozein gisaz, 

kooperatibaren estatutuek ezarri beharko dute baja emateko jarraitu beharreko prozedura, 

aztergai darabilgun lege-araubidearekin bat etorriz. 

EKLren 26. artikuluak borondatezko bajaren araubidea arautzen du, hau da, bazkideak berak 

eta borondatez kooperatiban baja ematea erabakitzen duenekoa. Erabaki hori oinarritzen da 

bazkideak bere borondatez baja hartzeko duen eskubidean, erabakia funtsatzeko arrazoirik 

alegatu, justifikatu edo egiaztatu behar izan gabe. Eskubide hori erabili ahal izateko, nahikoa 

da bazkideak borondatea adieraztea. Dena den, ez da eskubide absolutua, bazkideak ezin baitu 

edozein egoeratan baliatu. Hori arautzen duten legeak eta estatutuak errespetatuz egin behar 

da beti, bazkidearen eskubidea eta kooperatibaren interesak behar bezala bateratzeko. Ildo 

horretan, prozedura jakin bat aurreikusi da bazkideari baja eman ahal izateko bazkideak hala 

erabakitzen duenean, baina konpromisoa hartu da kooperatibari bere asmoaren berri emateko, 

aldez aurretik, dagozkion ondorioak behar bezala prestatu ahal izan ditzan. Zehazki, EKLren 

26.1 artikuluaren arabera, baja hartu nahi duen bazkideak asmo horren berri eman behar 

dio kooperatibari, erakundearen administratzaileei igorritako aurreabisu baten bidez. Asmo 

horren berri kooperatibari emateko epea estatutuetan zehaztuko da. Hala ere, EKLren 26.1 

artikuluaren arabera, estatutuetako epe hori ezingo da hiru hilabetetik gorakoa izan pertsona 

fisikoentzat, eta nabarmen murriztuko da aurreko erregulazioarekin alderatuta, gehienez ere, 

sei hilabeteko epekoa zela, eta urtebeteko epeari eutsiko zaio pertsona juridikoentzat. 

Egia esatera, bazkide fisikoentzako aurreabisu-epea murrizteak askatasun handiagoa 

ematen die kooperatiban baja emateko erabakia hartu nahi izanez gero, asmo hori ez baita 

iragarri behar lehen indarrean zegoen araudian eskatzen zen bezain garaiz, eta, era berean, 

kooperatibak prest egon behar du bazkidearen bajak eragin ditzakeen ondorio organiko 

eta finantzarioak bere gain hartu ahal izateko. Horrek guztiak ez du eragozten estatutuetan 

aurreabisu-epe laburragoa xedatzea, kooperatibak egoki baderitzo. Ildo horretan, ohikoa da, 

praktikan, estatutuek aurreabisu-epe txikiagoa ezartzea; beraz, legezko aurreabisu-epea hiru 

hilabetera murrizteak ez dirudi ondorio berezirik eragin behar duenik. 

4.9.2.3. Borondatezko bajaren mugak 

EKLren 25.3 artikuluak zenbait muga ezarri dizkio borondatezko baja baliatzeari. Horrela, 

onartzen da estatutuetan bazkideei ekitaldi ekonomikoa amaitu arte edo, gutxienezko 

epe baten barruan –gehienez ere, bost urtekoa− irautea eska dakiekeela. Kasu horietan, 

estatutuetan hala ezarri bada, bazkideek zenbait egoeratan kooperatiban beren borondatez 

baja emateko eskubidea mugatuta izango dute. 

Muga hori estatutuetan ezarriko da horretarako arautzen diren kasuetan. Ildo horretan, 

EKLren 26.3 artikuluak muga espezifiko batzuk dakartza, hala nola ekitaldi ekonomikoa 

amaitzeko aipatutako kasuak edo kooperatiban gutxieneko denbora batez nahitaez egon 

beharra. Hala ere, baliteke beste muga batzuk arautzea, baja hartzeko aukera horiek 

murrizteko. Hala, adibidez, arautu daiteke bazkideak bajarik ezin hartzea bere jarduera 

beteko duen ordezko beste bazkide bat aurkitu arte. 

88

BAZKIDEAK 

4.9.2.4 Borondatezko baja justifikatuak eta ez-justifikatuak 

Hasiera batean, borondatezko baja bazkidearen borondate hutsagatik ematen da. 

Borondate hori fede onaren printzipioaren adierazpen gisa eratzen da, eta, horren ondorioz, 

bazkideak aldez aurretik jakinarazi behar du kooperatiban baja emateko erabakia hartu duela 

eta kooperatibarren aurkako lehiarik ez egiteko betebeharra duela. Gainera, borondatezko 

baja eskatzeko, kooperatibaren estatutuetan xede horretarako araututa dagoen prozedura 

bete beharko du, eta, jakina denez, EKLren 26. artikuluak ezarritako betekizunak bete 

beharko ditu. Nolanahi ere, kooperatibako administrazio-organoari dagokio borondatezko 

baja justifikatuta edo justifikatu gabe dagoen kalifikatzea, eta egintza hori EKLren 26.6 

artikuluaren berrikuntza positiboa da. Administrazio-organoak formalizatu beharko du 

kalifikazioa, bazkideak jakinarazitako aurreabisua hartu eta, gehienez ere, hiru hilabeteko 

epean. 

• Borondatezko bajaren kalifikazioa berariaz justifikatuko da administrazio-organoak 

hala erabakitzen duenean. Hasteko, justifikatutzat joko da baldin eta 26. artikuluak 

ezarritako kasuren bati lotzen ez bazaio edo, artikuluaren bosgarren zenbakiak egiten 

duen igorpena dela eta, estatutu sozialetan jasotako kasuei lotzen ez bazaie. 

• Beste alde batetik, EKLren 26.7. artikuluak arautzen dituen kasu jakin batzuetan, 

baja justifikatutzat joko da beti; honako hauetan, hain zuzen ere: (i) kooperatibaren 

jarduera luzatzea erabakitzen denean, (ii) bat-egitea edo zatitzea erabakitzen denean, 

(iii) xede soziala kategoriaz aldatzea edo funtsean aldatzea, (iv) kapitalari ekarpen 

berriak egiteko eskatzen denean, bazkideak erabakiaren aurka bozkatu badu, edo, 

erabakia hartu zeneko batzar orokorrean parte hartu ez arren, bazkideak erabakiarekin 

ados ez dagoela adierazten duenean. Horrela, legeak aukera ematen du bazkideak 

borondatez ateratzeko, inolako ondoriorik gabe eta borondatezko baja eskatzeko 

prozedura eta barne-baldintzak bete beharrik gabe, batzar orokorrak hartutako 

edozein erabakirekin ados ez dagoenean, baldin eta erabaki horrek ekartzen badu 

estatutuetan hasieran aurreikusi gabeko betebeharrak onartzea, sozietatearen xedea 

funtsean aldatzea eta, batez ere, kooperatibaren egitura-aldaketaren bat egitea. 

• Hala berean, justifikatutzat joko da, baina isilbidez, aurreabisua jakinarazi eta 

hiru hilabeteko epea igarota, administratzaileek bazkide interesdunari horren 

inguruko erabakia jakinarazi ez badiote (EKLren 26.6 artikulua). Ohartarazi behar 

da aipatutako hiru hilabeteko epea zenbatzen hasiko dela bazkideak aurreabisua 

jakinarazten duenetik aurrera. Aurreabisua jakinarazten denetik zdnbatzen hastea 

elementu garrantzitsua eta berritzailea da, kooperatibaren administratzaileei arreta 

handiagoa eskatzen dielako. Bazkide batek kooperatiban baja emateko aurkeztutako 

edozein eskaerari adi egon beharko dute; izan ere, erantzuten ez badute, lehen 

adierazitako hiru hilabeteko epean, baja justifikatutzat joko da. 

• Aitzitik, borondatezko bajaren kalifikazioa justifikatu gabekotzat joko da eskatzaileak 

estatutuetan araututako aurreabisu-epea betetzen ez duenean, administratzaileek 

kontrakoa erabaki ezean, kasuaren inguruabarrak kontuan hartuta (EKLren 26.4 

artikulua). Era berean, justifikatu gabeko borondatezko baja izango da estatutuetan 

89

BAZKIDEAK 

araututako gutxieneko iraupen-epea errespetatu ez bada (EKLren 26.4 artikulua), 

bazkideak kooperatibaren jardueren aurkako lehia sorrarazten duten jarduerak egin 

nahi dituenean, edo kooperatibaren estatutuetan araututako kasuren bat gertatzen 

denean (EKLren 26.5 artikulua). Kasu horietan guztietan, kooperatiba-jarduerak 

eta -zerbitzuak bazkideak behartuta zeuden moduan betetzeaz gain, kaltegaleren 

ordaina ere eskatu ahalko zaie bazkideei (EKLren 26.4 in fine artikulua). 

Beraz, justifikatu gabeko borondatezko bajaren deklarazioa egingo da bazkideak 

kooperatiban dituen betebeharrak betetzen ez dituenean, horretarako ezarrita 

dagoen prozedura bete ez duelako, baja jakinarazteko aurreabisua garaiz aurkeztu 

ez duelako, baja kooperatibaren aurkako lehia sorrarazten duten jarduerak egiteko 

asmoz hartu nahi delako, edo, azkenik, estatutuetan alderdi horiei buruz jasotako 

xedapenen bat bete ez delako. 

4.9.2.5. Bazkidea kooperatiban epe-mugarik gabe egotea eta iraupen jakineko 

bazkidearen salbuespena 

Hasteko, bazkideak kooperatibako kide dira era mugagabean. Sozietateen berezko 

parametroekin bat etorriz, kooperatiba bat osatzen duten bazkideek lotura mugagabea izaten 

jarraituko dute, euren borondatez kooperatiba utzi nahi dutela adierazi arte. Erabaki hori berariaz 

jasota dago EKLren 26.2 artikuluan, kooperatibako kide izatea mugagabea dela adierazten 

baita; beraz, legegileak bazkidearen borondatezko baja-erregimena arautzen duenean, badirudi 

kooperatibarekiko lotura mugagabea duten subjektuetan pentsatzen ari dela. 

Hala ere, EKLren 26.2 artikuluaren bigarren paragrafoan, leku bitxi samar batean, arautu 

da, estatutuetan hala xedatzen bada, iraupen jakineko loturak ere ezarri ahal izango direla. 

Kooperatibarekiko lotura aldi baterakoa ere izan daiteke, eta kooperatibaren jarduera 

handitzen denean, unean uneko premiei aurre egiteko aukera ematen du. Premia horiek 

aurreikusita zeuden aurreko araudian, eta araudi berrian ere antzera azaldu dira. Kooperatibajardunbideak 

erabili izan duen aukera bat da, eta bazkide-kopurua handitzen laguntzen du; 

nolanahi ere, bizkortasun-arrazoiak direla eta, laneratze hori ez da mugagabea izango, 

kooperatibaren beharretara egokitzen baita. Nolanahi ere, ulertu behar da mota horretako 

bazkideen salbuespenezko izaerak ez duela izan behar kooperatibaren arau orokorra; 

horregatik, kautelazko neurriak arautu dira erregulazioan, haien kopurua eta, batez ere, 

erabakitzeko ahalmena gehiegizkoa izan ez dadin. 

Ildo horretan, EKLren 26.2 artikuluak ezarritakoari jarraiki, alde batetik, iraupen 

mugatuko sozietate-loturak dituzten bazkideen eskubide eta betebeharrak gainerako 

bazkideek estatutuetan esleituta dituzten berberak direla. Dena den, halakoek kooperatiban 

duten pisua mugatzeko, horien kopuruari muga ezarri zaio, honela: iraupen jakineko 

bazkideak ezin izango dira bazkide mugagabe guztien bostena baino gehiago, ez eta batzar 

orokorreko botoen bostena baino gehiago eduki ere. Araubide horren salbuespen bakarra 

lan elkartuko kooperatibetan ager daiteke, edo, beste mota batekoak izanik, lan-bazkideak 

dituzten kooperatibetan. Horietan, esandako kopuruak gainditu ahalko dira, baldin eta 

iraupen mugatuko bazkideek eta besteren konturako langileek egindako urteko orduen 

90

BAZKIDEAK 

kopurua ez bada iristen bazkide langileek edo lan-bazkide mugagabeek egindako urteko 

ordu guztien ehuneko berrogeita hamarrera. 

Azkenik, EKLren 26.2.3 artikuluak arautzen duenez, iraupen jakineko bazkide langileak 

edo lan-bazkideak iraupen mugagabeko bazkide izan daitezke egoera horretan hiru urte 

ematen badute; kasu horretan, kooperatibaren esku geratuko da izaera hori esleitzea. Hala 

ere, iraupen mugatuko bazkidearen egoera bost urtean halakoa izan bada, bazkide-izaera 

hartuko du beti, baldin eta iraupen mugagabeko bazkideentzat estatutuetan araututako 

gainerako baldintzak betetzen baditu. 

Amaitzeko, komeni da azpimarratzea iraupen mugatuko bazkideen araubidea 

borondatezko bajari dagokion manuan agertu arren, ez dela inoiz aipatu eskubide hori 

erabil dezaketen ala ez. Hasiera batean, lotura-aldia igaro baino lehen baja eska dezaketela 

ulertu behar dugu, eta, horretarako, aurreko atalei lotzen gatzaizkie. Hala ere, modalitate 

hori ezin da parekatu EKLEren 5 artikuluak dakarren aldi baterako sozietate-lotura 

amaitzeagatiko bajarekin, kasu horretan, ez litzatekeelako borondatezko baja izango eta 

ezingo litzaizkiokeelako aplikatu haren printzipio arautzaileak; izan ere, kasu horietan, 

berez, kontratua amaitu egiten da, eta bazkideak ez du inolako eraginik horren gainean; 

beraz, ezin da borondatezko baja gisa hartu. 

4.10. Nahitaezko baja 

27. artikulua.– Nahitaezko baja 

1.– Nahitaez baja hartu beharko dute lege honen edo kooperatibako estatutuen arabera 

bazkide izateko bete behar diren betekizunak galtzen dituzten bazkideek. 

2.– Nahitaezko baja, interesdunari entzun ondoren, administratzaileek erabakiko dute, 

ofizioz, beste bazkideren batek edo ukitutako pertsonak berak hura eskatuz gero, 

lege honetako 26.6 artikuluan xedatutako epearen barruan eta ondorioekin. 

3.– Administratzaileen erabakia beteko da behin errekurtso-batzordearen edo, halakorik 

ezean, batzar orokorraren berrespena jakinarazi ondoren, edo horiei errekurtsoa 

aurkezteko estatutuetan aurreikusitako epea bukatu ondoren. Nolanahi ere, 

bazkideari berehala eten ahal izango zaizkio, kautelaz, eskubide eta betebeharrak, 

harik eta erabakia nahitaez bete beharrekoa izan arte, baldin eta horretarako aukera 

ematen bada estatutuetan, zeinetan zehaztuko baita etenduraren helmena. Erabakia 

betearazlea ez den bitartean, bazkideak batzar orokorrean botoa emateko eskubidea 

gordeko du. 

4.– Bazkide izateko betekizunak galtzen direnean, nahitaezko baja bidezkotzat joko da, 

salbu eta galdu badira kooperatibarekiko betebeharrak bete nahi ez izateagatik edo 

nahitaezko bajaz behar ez bezala baliatu nahi izateagatik. 

Bidezkoak ez diren nahitaezko bajen kasuetan, aurreko artikuluaren 3. eta 4. ataletan 

ezarritakoa aplikatuko da. 

5.– Bazkideren bat ez badago ados bere borondatezko bajaren nahiz nahitaezko bajaren 

91

BAZKIDEAK 

kalifikazio edo ondorioei buruz administratzaileek erabakitakoarekin, errekurtsoa 

jartzeko aukera izango du. Halako kasuetan, hurrengo artikuluaren 2. eta 4. ataletan 

ezarritakoa aplikatuko da. 


EKLren 27. artikuluak, oro har, lehengo erregulazioan jasotako edukiari heldu dio. 

Aldaketa bakar gisa, nabarmendu behar da nahitaezko baja, borondatezko bajaren antzera, 

administratzaileek erabakiko dutela, aurreko araudian jasota dagoen bezala, eta berritasun 

gisa gehitu da nahitaezko bajaren eskaera horri kooperatibak erantzun beharko diola, EKLren 

26. artikuluan, borondatezko bajari dagokionez arautzen den epe berdinean eta ondorio 

berdinekin,. 26. 6. EEL. 

Horrela, borondatezko bajaren eta nahitaezko bajaren eskaeraren araubidea bateratu da, 

eragindako bazkideak berak eskatuta; izan ere, erregulazio berriarekin, behin betiko argitu 

da eskaera horri erantzuteko organo eskuduna administratzaileek osatutakoa dela. Gainera, 

zehaztu da organo horrek hiru hilabeteko epea duela eragindako bazkideak berak aurkeztutako 

eskaerari erantzuteko, eta epe horren barruan erantzun beharko diola eskatzaileari baja 

justifikatuta dagoen ala ez. Eta, azkenik, adierazi da kooperatibak epe horretan erantzuten ez 

badu, eskatutako baja justifikatutzat joko dela. 


4.10.2.1. Borondatezko bajaren kontzeptua 

EKLren 27. artikuluak nahitaezko bajaren araubidea arautzen du, hau da, bazkideak baja 

izateko beharrezkoak diren lege- edo estatutu-baldintzak galtzearen ondorioz sortzen dena. 

Nahitaezko baja eta EKLren 26. artikuluan arautzen den borondatezko baja desberdinak 

dira, eta aldea honetan datza: lehenengoan, prozedura ez da borondatez martxan jartzen 

bazkideak eskatuta, ezpada, gertaera objektibo batekin aktibatzen da, hau da, bazkideak 

kooperatibako bazkide izaten jarraitzeko baldintzak galdu dituela, nahiz eta legeak arautzen 

duen eragindako bazkideak berak administrazio-organoari horren berri eman ahal diola, 

organoaren ofiziozko jardunaz edo beste edozein bazkidek egindako jakinarazpenaz gain. 

Era berean, ezin da EKLren 28. artikuluak jasotzen duen kanporatzearekin nahastu, bazkideizaeraren 

berezko baldintzak ez direlako diziplinazko arrazoiengatik galtzen, kanporatzeprozedura 

abian jartzen denean gertatzen den bezala. 

Nahitaezko bajak, zalantzarik gabe, osagai hertsagarria du, nahiz eta diziplina-neurria ez 

den. Normalean, bazkidearen nolakotasuna betekizun subjektibo, geografiko edo objektibo 

jakin bati estu lotuta dagoen kasuetan erabiltzen da. Horregatik, funtsezko ezaugarri 

horietakoren bat galtzen denean, bazkideak ezin izango du kooperatibako kide izaten jarraitu. 

4.10.2.2. Borondatezko bajaren prozedura 

Nahitaezko baja ez da baja automatikoa. Horregatik, prozedura hasi ahal izango da alderdi 

92

BAZKIDEAK 

batek eskatuta, hau da, eragindako pertsonak berak eskatuta, edo ofizioz, administratzaileek 

eskatuta edo beste edozein bazkidek eskatuta. Eragindako bazkideak eskubidea izango du 

beti bere iritzia administrazio-organoaren aurrean azaltzeko, horri buruzko erabakia hartu 

aurretik. Eta administrazio-organoak hiru hilabeteko epea izango du, interesdunaren edo 

eskatzen duen beste edozein pertsonaren jakinarazpena jasotzen duenetik zenbatzen hasita, 

bazkidearen baja kalifikatzeko. Kalifikazio hori arrazoitu egin beharko litzateke, nahiz eta 

EKLren 27.2 artikuluak artikuluak berariaz ez adierazi. 

Hala ere, administratzaileek hartutako erabakia betearazlea izan dadin, beharrezkoa izango 

da errekurtso-batzordeak edo, halakorik ezean, batzar orokorrak ere berrestea, edo dagokion 

organoan errekurtsoa jartzeko estatutuetan araututako epea igaro izana. Estatutuetan 

arauketarik ez badago, bi aukera daude: batetik, EELren 20.5 artikuluak xedatutakoa 

erreferentzia-epetzat har liteke bazkide baten onarpena ukatzeko, horrek adierazten baitu 

estatutuei dagokiela finkatzea, baina inoiz ez dela hogei egunetik gorakoa izango; bestetik, 

EELren 28.2 artikuluan ezartzen den epea erabili ahalko da. Horri jarraiki, kanporatuz gero, 

bazkideak erabaki horren aurkako errekurtsoa aurkeztu ahal izango du, jakinarazpena jaso 

eta 30 eguneko epearen barruan. Aukera horren aurrean, zentzuzkoagoa dirudi EELren 28.2 

artikulura jotzea, eta 30 eguneko epea aplikagarritzat jotzea, kontuan hartuta kanporatzearaubidea 

eta baja-araubidea oso antzekoak direla, batez ere, bazkideak ados ez dagoen 

kooperatibaren erabakiari aurre egin ahal izateko baliatu ahal dituen eskubideei dagokienez. 

Interpretazio horrek indarra hartzen du EKLren 27.5 artikuluak berak ezartzen baitu 

bazkideak kooperatibaren bajaren kalifikazioari buruzko erabakiaren aurkako errekurtsoa 

jartzeko arautzen den prozedura, bai borondatezko bajaren kasuan, bai nahitaezko bajaren 

kasuan, Prozedura Zibilaren Legearen 28.2 artikuluak, kanporatze-araubideari gagozkiola, 

arautzen duena dela. Hori guztia kontuan hartuta, ondorioztatu behar da kooperatibak 

bazkideari baja emateko hartutako erabakiaren aurkako errekurtsoa jartzeko legezko sistema 

bakarra eta erkidea dela eragindakoa desados dagoen kasu guztietan, borondatezko baja izan, 

nahitaezko baja izan edo kanporatzea izan. 

Hala eta guztiz ere, estatutuen bidez, bazkidearen eskubideak eta betebeharrak berehala 

eteteko aukera onartzen da, erabakia betearazlea izan arte. Hala ere, estatutuetan behar 

bezala zehaztu beharko da etete horren irismena. Aurrekoari kalterik egin gabe, erabakia 

betearazlea ez den bitartean, bazkideak batzar orokorrean botoa emateko eskubideari eutsiko 

dio (EKLren 27.3 artikulua). 

4.10.2.3. Nahitaezko baja justifikatua eta nahitaezko baja justifikatu gabea 

Nahitaezko baja justifikatutzat joko da bazkide izateko baldintzak galtzea ez bada bazkideak 

kooperatibarekiko betebeharrak ez betetzeko edo nahitaezko bajarekin behar ez bezala 

baliatzeko duen borondatearen ondorioa (EKLren 27.4 artikulua). Halaber, justifikatutzat 

joko da, borondatezko bajaren kasuan arautzen den bezala (EKLren 26.6 artikulua) −EKLren 

27.2 artikuluak aurreko artikuluaren araubidera igortzen du−, nahitaezko bajari buruzko 

jakinarazpena jaso eta hiru hilabeteko epea igarota, administratzaileek errekerimenduari 

erantzun ez badiote. 

93

BAZKIDEAK 

Aitzitik, ulertzen da nahitaezko baja ez dela justifikatua bazkide izateko baldintzen galera 

bazkideak berak kooperatibarekiko betebeharrak ez betetzeko borondatearen ondorioz edo, 

bajari esker, bazkideak onurak bidegabeki hartzearen ondorioz gertatu denean. Azken batean, 

bazkideak desleialkeriaz edo azpikeriaz jokatu duelako kooperatibarekin. 

Gainera, EKLren 27.4 artikuluaren bigarren paragrafoak adierazten duenez, justifikatu 

gabeko nahitaezko bajari EKLren, 26.3.4 artikulua aplikatuko zaio. Hala ere, igorpen hori 

ez da erabat ulertzen oso zalantzazkoa delako borondatezko bajaren inguruan araututako 

aplikagarritasuna nahitaezko bajarekin erabil ote daitekeen. Hala, komeni da gogoraraztea, 

alde batetik, borondatezko bajaren ildoan, EKLren 26. artikuluaren 3. paragrafoaren 

arabera, estatutuek eska diezaieketela bazkideei ekitaldi ekonomikoaren amaierara arte edo, 

gutxieneko aldi batez irautea, gehienez ere, bost urtez. Kasu horietan borondatezko baja ez 

da hain borondatezkoa, bazkidearen borondatearekin zerikusirik ez duten zenbait osagarrik 

baldintzatzen dutelako, eta ez dirudi inguruabar horiek nahitaezko bajaren kasuari inola ere 

aplika dakizkiokeenik. Bestalde, EKLren 26.4 artikuluak baja eskatzen duen bazkidearen 

aurreabisu-epearen urraketa aipatzen du, borondatezko baja-egoeren prozedurazko baldintza 

espezifikoa baita, eta, beraz, ez du inongo aplikaziorik nahitaezko bajen kasuetan. 

EKLren 26.4 artikulurako igorpenari lotutako kasuak nolabaiteko zentzua dauka 

administratzaileei baja kalifikatu ahal izateko gaitasuna aitortzen zaielako, bazkideak 

egindako ez-betetzeen argitan ebatzi edo juzgatu beharko liratekeenaz beste. Horrela, EELren 

26.4 artikuluak nolabaiteko aukerakotasuna ematen die administratzaileei nahitaezko bajaren 

kalifikazioa erabakitzeko orduan, kasuaren inguruabarretan oinarrituta. EKLren 26.4 in fine 

artikulua ere aplika litzaieke justifikaziorik gabeko nahitaezko bajen kasuei; horrek esan nahi 

du, kasu horietan, kooperatibak justifikatu gabeko nahitaezko baja eskatu duen bazkideari 

galdatu diezaiokeela kooperatiba-jarduerak eta -zerbitzuak betetzeko nahitaez bete behar 

zituen baldintzetan, eta, hala badagokio, kalte-galeren ordaina ordaintzeko, baldin eta ezbetetze 

horien eraginez kooperatibak kalterik pairatu badu. 

4.11. Kanporatzea 

28. artikulua.– Kanporatzea 

1.– Administratzaileek bazkide bat kanporatzea erabaki dezakete soilik estatutuetan 

jasotako falta oso astunagatik, horretarako hasitako espedientearen bidez eta 

interesdunari aurretik entzun ondoren. 

2.– Bazkideak kanporatze-erabakiaren aurkako errekurtsoa jarri ahal izango dio 

errekurtso-batzordeari edo, halakorik ez badago, batzar orokorrari, hogeita hamar 

eguneko epean, jakinarazpena jasotzen denetik aurrera kontaturik. 

Errekurtso-batzordeari aurkeztutako errekurtsoa hiru hilabeteko epean ebatzi 

beharko da, gehienez, aurkezten denetik aurrera kontaturik, interesdunari aurretik 

entzun ondoren. Epe hori igaro eta ezer erabaki edo jakinarazten ez bada, errekurtsoa 

onartu dela ulertuko da. 

Batzar orokorrari jarritako errekurtsoa lehenengo bilerako gai-zerrendan jaso 

beharko da, eta isilpeko bozketa bidez ebatziko da, interesdunari aurretik entzun 

ondoren. 

94

BAZKIDEAK 

3.– Errekurtso-batzordearen edo, halakorik ez badago, batzar orokorraren berrespenaren 

jakinarazpena jasotzen denetik edo haiei errekurtsoa jartzeko epea amaitzen denetik 

aurrera izango da betearazlea kanporatze-erabakia. 

4.– Errekurtso-batzordeak edo batzar orokorrak kanporatze-erabakia berretsi ondoren, 

erabakiaren aurka jo daiteke, 41. artikuluan aipatzen den auzibidetik, bi hilabeteko 

epean, jakinarazpena jasotzen denetik aurrera kontaturik. 


EKLren 28. artikuluan, hitzez hitz jasota dago honen aurretik indarrean egon den araudiaren 

edukia. Azken batean, ez da inolako berrikuntzarik antzematen artikulu berrietan, artikulu 

berriaren eduki osoan erabili den hizkera inklusiboaren arabera egindako aldaketei kalterik 

egin gabe. 


4.11.2.1. Kanporatzearen kontzeptua eta kanporatzeko arrazoiak 

EKLren 28. artikuluak bazkideak kanporatzeko araubidea erregulatzen du. Bazkide 

baten arau-hausteak zehatzeko modurik zorrotzena da. Neurriaren larritasuna dela eta, 

administratzaileek bakarrik erabaki dezakete, eta estatutuetan tipifikatutako falta oso 

astuna egitea izan behar du kanporatzeko zergatia. Hasiera batean, beraz, estatutuek 

mugatzen dute kanporatzearen aplikazio-eremu materiala. Hala ere, estatutuen askatasun 

hori ez da erabatekoa, ez baita komenigarria kooperatibaren esku uztea bazkideak 

sozietatearebn baitan egoteko ala ez egoteko eskubidea. Horregatik, estatutuek ez lukete 

oso larritzat edo larritzat jo behar izaera hori ez duten jokabide edo jarduerak. Ildo horretan, 

proportzionaltasuna ezarri beharko litzateke arau-haustea dakarren jokabidearen eta 

zehapenaren artean, azken hori ez dadin neurriz kanpokoa izan arau-haustea eragin duen 

faltaren aurrean. EKLk ez ditu berariaz arautzen kooperatibatik bazkide bat kanporatzea 

eragin dezaketen arrazoiak. Hala eta guztiz ere, eta adibide gisa, kategoria horretan sar 

daitezke, besteak beste, kooperatibaren interesei kalte egin diezaieketen jarduerak gauzatzea 

(bada, kooperatibaren aurkako lehia eraginkorra dakarten jarduerak), kooperatibari zor 

zaizkion ekarpen edo bestelako prestazioetan iruzur egitea, kooperatibaren jarduera 

ekonomikoan parte ez hartzea edo kapital sozialari lotutako ekarpenak ordaintzeko 

betebeharra ez betetzea, bazkidearen jarduera ekonomikoa behin eta berriz ez betetzea, 

edo bazkide izateaz baliatzea legez kontrako edo espekulatzeko jarduerak egitea. 

4.11.2.2. Kanporatzeko prozedura 

Kooperatibatik bazkide bat kanporatzeko, beharrezkoa da espediente egokia izapidetzea eta, 

bertan, kooperatibak bazkide bat kanporatzeko asmoa duela adierazi behar du, estatutuetan 

tipifikatutako hutsegite oso larriak egin direlako. Horretarako, beharrezkoa da espedienteari 

hasiera ematea helburu horri lotuta, bai eta eragindako bazkideari entzunaldia ematea ere, 

95

BAZKIDEAK 

kooperatibako administratzaileen aurrean azaltzea izan dezan kanporatze-prozedura irekitzea 

eragin duten argudioak indargabetzeko arrazoiak zein diren, administratzaileak baitira gai 

horri buruz erabakitzeko eskumena dutenak. 

Kanporatutako bazkidea administratzaileek horri buruz hartutako erabakiarekin ados 

ez badago, errekurtso-batzordera jo dezake, edo, bestela, batzar orokorraren aurrean 

aurkez dezake errekurtsoa, kanporatzearen jakinarazpena jaso eta hogeita hamar eguneko 

epearen barruan. Kasu horretan, errekurtso-batzordearen aurreko errekurtsoa, gehienez ere, 

hiru hilabeteko epean ebatzi beharko da, agiria aurkezten den egunetik zenbatzen hasita. 

Administrazio-organoak errekurtso horri hiru hilabeteko epearen barruan erantzuten ez 

badio, errekurtsoa baietsi egin dela ulertuko da, eta, beraz, hasieran kanporatutako bazkidea 

berriro onartu beharko dela. 

Kanporatze-espedientearen barruan ahalik eta gardentasun handiena bermatzeko, eta 

kooperatibako bazkide guztiek egoeraren berri izan dezaten, errekurtsoa batzar orokorrean 

aurkezten den kasuetan, kooperatibak deitzen duen hurrengo bilkuraren aztergaien 

zerrendan agertu beharko da, eta isilpeko bozketa bidez ebatzi beharko da, interesdunari 

behar bezala entzunda. Horrela, bazkide guztiek kooperatiban izapidetutako kanporatzeespedienteari 

buruzko informazioa jasoko dute, eta ebazteko elementu nahikoak izango 

dituzte horri buruzko erabakia hartu ahal izateko. Hala eta guztiz ere, arauan ez da jasotzen 

kooperatibako gainerako bazkideen artean ezarritako zehapenen publizitatea errazten 

duen tresna espezifikorik. Publizitatea disuasio-neurria izan daitekeen arren eta bazkideen 

autodiziplina susta dezakeen arren, ez da komenigarritzat jo publizitatea sartzerik, mota 

horretako proposamen batek eragindako bazkideen eskubideetan sor ditzakeen zailtasun 

juridikoak direla eta. 

Kanporatzeko prozedura egituratzeko, bazkidea bere borondatezko baja justifikaziorik 

gabekotzat jotzeko erabakiarekin ados ez dagoen kasuetan arautzen diren jarraibideei 

men egingo zaie (EKLren 26.6 artikulua), edo nahitaezko baja deklaratzeko erabakiarekin 

(EKLren 27.5 artikulua). Beraz, justifikaziorik gabe deklaratutako borondatezko bajetan, 

nahitaezko bajetan edo bazkidea kooperatibatik kanporatzeko erabakiarekin ados ez 

dagoen kasu guztietan, prozedura bera arautzen da bazkidea kooperatibaren aurreko 

errekurtsoa jartzeko: errekurtsoa aurkeztea errekurtso-batzordearen aurrean, edo, bestela, 

batzar orokorraren aurrean, jakinarazpena jasotzen denetik hogeita hamar eguneko epean. 

Interesdunari nahitaez entzun behar zaio bazkideak iritzia eman ahal izateko eta ebazpena 

hiru hilabeteko epearen barruan eman behar da, errekurtsoa aurkezten den egunetik zenbatzen 

hasita. Azkenik, errekurstoa baietsitzat joko da kooperatibak errekurtsoari erantzuten ez 

badio, arestian esandako epea igaro ondoren. 

4.11.2.3. Bazkidea kanporatzearen ondorioak 

EKLren 28.3 artikuluaren arabera, kanporatzeko erabakia betearazlea izango da errekurtsobatzordearen 

edo, halakorik ezean, batzar orokorraren berrespena jakinarazten denetik edo, 

errekurtsoa organo horien aurrean jartzeko epea hau da, hogeita hamar egunekoa, igaro 

bada, aurkezten denetik (EKLren 28.2. artikuklua). Une horretatik aurrera, baja emango zaio 

kanporatutako bazkideari, eta hortik aurrera hasiko da zenbatzen ekarpenen itzulketa-aldia. 

96

BAZKIDEAK 

Hala ere, errekurtso-batzordeak edo, halakorik ez bada, batzar orokorrak berretsitako 

kanporatze-erabakiaren aurka egin daiteke, jakinarazpena jaso eta bi hilabeteko epean. 

Hain zuzen ere, EKLren 28.4 artikuluak dio kanporatze-erabakia aurkaratu ahal izango 

dela, errekurtso-batzordeak edo, halakorik ezean, batzar orokorrak berretsita. Manu horrek 

xedatutakoaren arabera, argi eta garbi ondorioztatzen da erabaki hori aurkaratzeko prozedura 

baliatzeko, beharrezkoa dela aldez aurretik EKLren 41. Artikuluak arautzen duen errekurtsoa 

aurkeztea errekurtso-batzordearen aurrean edo, halakorik ezean, batzar orokorraren aurrean. 

Laburbilduz, kanporatze-espedientearen aurkako prozedura hasi behar da beti errekurtsoa 

jarrita errekurtso-batzordearen aurrean, edo, bestela, batzar orokorraren aurrean, hogeita 

hamar eguneko epearen barruan jakinarazpena jasotzen denetik, eta, geroago, hartutako 

erabakiaren emaitza berdina bada, erabakia aurkaratzeko akzioa egikaritu beharko da 

Prozedura Zibilaren Legearen 41. artikuluak ezartzen duen bide prozesaletik, jakinarazpena 

jasotzen denetik bi hilabeteko epearen barruan. 

Kontuan hartu behar da bazkideak kanporatzeko arauketa ez datorrela bat lan 

elkartuko kooperatibetako lan-bazkideei dagokienez EKLren 106.3 artikuluak dakarren 

erregulazioarekin. Zehazki, zenbait alde daude bien artean: bazkide langileei dagokienez, 

errekurtsoa jartzeko epea 15 egunekoa da, ez artikulu honetan bazkideak errekurtsobatzordearen 

edo batzarraren aurreko errekurtsoa jartzeko ezartzen den 30 eguneko epea, 

eta, gainera, artikulu horretan enplegua eteteko aukera dago. 

4.12. Sozietatearen diziplina-arauak 

29. artikulua.– Sozietatearen diziplina-arauak 

1.– Kooperatiba bakoitzaren estatutuetan finkatuko dira bazkideen diziplina-arauak. 

Bazkideak zehatzekotan, aldez aurretik estatutuetan jasotako arau-hausteengatik 

izan beharko du. Bazkideek dena delako faltak direla-eta jaso ditzaketen zehapenak 

ere estatutuetan finkatuko dira, eta mota hauetakoak izan daitezke: kargu-hartzea, 

ekonomikoak, sozietate-eskubideak etetea edo kanporatzea. 

2.– Falta arinak hilabeteko epean preskribatzen dira; astunak, bi hilabeteko epean, eta 

oso astunak, hiru hilabeteko epean. 

Arau-hausteen preskripzio-epea arau-haustea egin den egunetik hasiko da kontatzen. 

Arau-hauste jarraituak edo iraunkorrak badira, jokabide arau-hauslea amaitzen 

den unetik hasiko da epea kontatzean. 

Zehapen-izaerako prozedura bat hasteak, interesduna haren jakitun dela, etengo 

du preskripzioa, eta berriz ekingo litzaioke preskripzio-epeari zehapen-espedientea 

geldituta balego, ustezko erantzuleari ezin egotzi dakizkiokeen arrazoiengatik, 

ebazpenik eman edo jakinarazi gabe, lau hilabetetan baino gehiagotan. 

3.– Zehapen-prozedurak eta errekurtsoak estatutuetan finkatuko dira, baina betiere 

jarraian datozen arauok errespetatu beharko dira: 

a) Administratzaileek dute zehapen-eskumena eta ezin izango dute delegatu. 

97

BAZKIDEAK 

b) Nahitaezkoa izango da aldez aurretik interesdunari entzutea. 

c) Falta astunak eta oso astunak direla-eta jasotako zehapenen aurkako errekurtsoak 

errekurtso-batzordeari edo, halakorik ez badago, batzar orokorrari jarri ahal 

izango zaizkio, hogeita hamar eguneko epean, zehapenaren jakinarazpena 

egiten denetik aurrera kontaturik. 

d) Zehapen-erabakia 52. artikuluan ezarritako izapidearen arabera aurkaratu ahal 

izango da. Hala badagokio, errekurtso-batzordearen edo batzar orokorraren 

berrespena aurkaratu ahal izango da, 41. artikuluan ezarritako izapidearen 

arabera, hilabeteko epean, jakinarazpena egiten denetik aurrera kontaturik. 

4.– Estatutuetan, nahitaez zehaztu beharko da zein neurritaraino eteten diren bazkidearen 

eskubideak. 


EKLren 29. artikuluan zehaztuta dator kooperatibetan aplikatzekoa den sozietatediziplinaren 

berariazko araudia, eta arlo horretan arautzen den erregulazioaren berri ematen 

du, hein handi batean. Hala eta guztiz ere, legegileak ez du aukera galdu idazketan zenbait 

hobekuntza sartzeko, ez bakarrik lexikoak, bai eta zenbait alderdi argitzeko ere, eduki 

zehatzak interpretazio-zalantza batzuk sortzen baitzituen. 

Horrela, EKLren 29.1 artikuluak aldaketa esanguratsua dakar bazkideari kooperatibaren 

jardueraren barruan izandako jokabide bidegabeengatik zehapena jaso dezaketen jarduketak 

finkatzean. Bazkidea zehatzeko zehapenak bateratu dira, faltaren ordez, arau-haustearen 

nozioa erabiltzen delako, eta, batez ere, barne-araubideko erregelamenduan araututako falta 

arinak egiteagatik zehatzeko aukera kendu delako. Horrela, behar bezala argitu bazkideak 

estatutuetan xedatutako arau-hausteengatik bakarrik zehatu ahal izango direla, eta beste 

zeinahi tresna organikok edo barne-erregelamenduk ez duela zilegitasunik bazkideei 

zehapenak ezartzeko, estatutuetan araututakotik at. 

Bigarrenik, bazkideek egin ditzaketen arau-hausteen preskripzio-epea finkatzerakoan, 

preskripzio-epe hori zenbatzen hasteko beste une bat ezarri da. Horrela, EKLren 29.2.2. 

artikuluaren arabera, preskripzio-epea arau-haustea egin zen egunetik bertatik hasiko da 

zenbatzen, eta, horrela, aurreko araudiko aipamena kendu egin da, hau da, administratzaileek 

arau-haustea egin dela dakiten egunetik aurrera zenbatzen hasi behar zela finkatzen zuena, 

bai eta arau-haustea egin eta hamabi hilabetera preskribatuta geratzen zela ezartzen zuena 

ere. Arau-hauste jarraituak edo iraunkorrak badira, preskripzio-epea jokabide arau-hauslea 

amaitzen denetik aurrera hasiko da zenbatzen, zehapenaren xede den arau-haustearen izaera 

bereziagatik. 

Azkenik, zuzendu egin da zehapen-prozeduraren preskripzioa eteteari buruzko aurreko 

arauketaren idazkera korapilatsua, eta, horren ordez, aldarrikatu da, orain askoz zehatzago, 

zehapen-prozedura hasteak preskripzioa etengo duela, eta epearen zenbaketa berriro hasiko 

dela baldin eta espedientea lau hilabete baino gehiagoz geldirik badago, arau-haustea egin 

duen bazkidearekin zerikusirik ez duten arrazoiengatik. Horrela, EKLren 29.2.2. artikuluak 

argi eta garbi adierazten du zehapen-prozedura kooperatibaren barruan lau hilabete baino 

98

BAZKIDEAK 

gehiago geldirik egon bada eta bazkidea etenaldi horren eragilea izan ez bada, ulertu beharko 

dela dena delako arau-haustea preskribatu dela. 


4.12.2.1. Sozietatearen diziplina-araubidearen irismena 

EKLren 19. artikuluak dioenarekin bat, kooperatibaren estatutuek finkatu beharko dituzte 

bazkideek egiten dituzten arau-hausteak jasotzen dituzten arauak; izan ere, kooperatibak 

berak adostutako arau-multzo horretan jasota daudenak bakarrik ezarri ahal izango 

zaizkie bazkideei. Beraz, berariaz aitortzen da tipikotasun-printzipioaren indarraldia, gure 

ordenamenduaren adar askotan agertzen dena. Printzipio horren arabera, zehapenak ezarri 

ahal izateko, beharrezkoa da arau-hausteak aplikatu beharreko araudi juridikoan aurretiaz 

jasota egotea, baldin eta arau-hausteak benetan egiteak zehapena ezartzea badakar. Kasu 

honetan, EKLren 29. artikuluak arau-hausteen tipikotasuna aitortzen du, estatutuetarako 

igorpena egiten duelako. Horrela, lege bidez adierazten da bazkideek egindako arauhausteen 

ziozko zehapenak ezarri ahal izango direla, betiere estatutuetan jasota badaude. 

Beraz, kooperatibari autoerregulazio-gaitasuna aitortzen zaio arlo horretan, arau-hausteen 

irismena ez ezik, estatutuetara igortzen baitu sozietate-diziplina osoa ere bai, hau da, 

zehapenak, preskripzioa, prozedura eta errekurtsoak. Edukiaren garrantziak bidezkotzen du 

zehapenen araubidea argi eta zehatz idazteko beharra, anbiguotasunak saihesteko helburuz, 

bestela, kooperatibaren funtzionamendu egokiari kalte egin diezaiokeelako. Dena den, gaimota 

dela eta, manu horien interpretazioa murriztailea izan behar da, eta, hasteko eta bat, sor 

daitezkeen zalantzak bazkidearen mesedetan ebatzi beharko lirateke. 

4.12.2.2. Arau-hausteak eta zehapenak: zedarriztapena eta edukia 

Arau-hausteek kooperatibaren estatutuetan araututa egon beharko dute, arau-haustea egin 

duten bazkideei ondorio egokiak eta zehapenak eragin ahal izateko. Baina, gainera, bazkideei 

ezarritako zehapenak estatutuetan araututa badaude ezarri ahal izango dira, ez bestela. Beraz, 

estatutuetan arau-hausteak ez ezik, arau-hauste horiek egitea sorrarazten dituzten zehapenak 

ere jaso behar dira. 

Lehen esan bezala, EKLren 29.1. artikuluak barne-araubideko erregelamenduan arintzat 

tipifikatutako sozietate-zehapenak ezartzeko aukera kendu du, eta, beraz, bazkideei 

estatutuetan tipifikatutako gertakariengatik bakarrik ezar dakieke zehapena. Horrela, 

murriztu egin da falta arinen tipifikazioa aldatzeko malgutasuna, eta orain Kooperatiben 

Erregistroaren oniritzia beharko dute. Horrela, beraz, bazkideei berme handiagoa ematen 

zaie kooperatibaren diziplina-araudiaren aurrean, nahiz eta kooperatibek arlo horretan duten 

autoerregulazio-gaitasunarekiko konfiantzari eutsi zaion. 

Betebehar edo jokabide jakin bat haustearen ziozko zehapenak ohartarazpen ekonomiko 

hutsak izan daitezke, eskubide sozialak etetea eragin dezakete, baita kooperatibatik 

kanporatzea ere. Hiru zehapen mota horiek ohikoenak diren arren, aginduaren edukiak berak 

atea ireki dio beste zehapen batzuk arautzeko aukerari, aditzera ematen baitu zehapen horien 

99

BAZKIDEAK 

zerrenda irekia dela, eta, horri esker, kooperatibak beste zehapen-mota batzuk jaso ahalko 

ditu bere estatutuetan. 

4.12.2.3. Arau-hausteen preskripzio-araubidea: interpretazioa 

EKLren 29.2 artikuluak arau-hausteak preskribatzeko araubide espezifikoa ezartzen du, eta 

bertan, hiru epe bereizten dira, egindako arau-haustearen motaren arabera. Hala, arau-hauste 

arinak hilabetera preskribatzen dira, astunak bi hilabetera, eta oso astunak hiru hilabetera. 

Arau-hauste mota bakoitzari lotutakoa epea zentzuzkoa da, eta bat dator zehapenaren 

larritasunarekin; izan ere, helburua da arau-hauste astunagoek indarraldi luzeagoa izatea 

haiei dagozkien zehapenak ezarri ahal izateko, eta kooperatibarentzat mehatxu txikiagoa 

dakartenek, berriz, azkarrago preskribatzea. 

EKLren 29.2 artikulu berriak berrikuntza garrantzitsu gisa jaso du preskripzio-epearen 

zenbaketaren hasiera arau-haustea egin den egunetik aurrera hasiko dela zenbatzen, eta 

kendu egin da preskripzio-epea administratzaileek arau-haustearen berri izan duten egunean 

hasiko dela ezartzen zuen erregulazioa. Gainera, preskripzio-epearen zenbaketa berriaren 

salbuespen gisa, berariaz ezarri du arau-hauste jarraituetarako epea zenbatzen hasten dela 

jokabide arau-hauslea amaitzen denetik. 

Horrela, preskripzio-epearen hasiera objektibatu da; izan ere, arau-haustea eragin duen 

jokabidean oinarrituta zehazten da, eta, horrela, preskripzio-epea hasteko benetako uneari 

buruzko zalantzak sorraraz dezakeen edozein zantzu subjektibo ezabatu da. Hori dela eta, 

aurreko araudiak arautzen zuen hamabi hilabeteko preskripzio subsidiarioaren epea ere kendu 

da, preskripzioa zenbatzen hasteko irizpide berria argitu ondoren ez baitzuen zentzurik. 

Beraz, idazketa berria bermatzaileagoa da arau-haustea egiten duen bazkidearentzat, eta 

arreta eta kontrol handiagoa ezarri dio arau-haustea ezartzen duen kooperatiba-organoari. 

Hala eta guztiz ere, aldaketa horrek arazo bat sor dezake atzeraeraginik ezaren printzipioaren 

aplikazioa interpretatzeko orduan, zehapen-prozedureildoan, EKLren denborazko irismenari 

buruzko zalantzak sor daitezkeen egoeretan. Jakina denez, sozietate-diziplinarem esparruan, 

zehapenen arloan, zehapenen inguruko kalterako xedapenen atzeraeraginik eza eta 

zehapen-espediente batean dagoenaren aldeko arauen atzeraeragina gailentzen dira. Bada, 

sor daitekeen zalantza hauxe da: ea EKLren 29. artikuluak atzeraeraginik daukan aurreko 

egoerei dagokienez, kontuan hartuta EKL berria indarrean hasi aurretik gertatu arren, 

oraindik ere zehapena ezar dakiekeela, baldin eta ulertzen bada preskripzio-epea artean ez 

dela zenbatzen hasi, administratzaileek ez dutelako horren berririk izan. Beraz, kasu horietan, 

aztertu beharko da lehengo arauzko testua aplikagarria den, edo oraingoa aplikatu behar 

den, ondorioak guztiz desberdinak izan baitaitezke, aintzat hartuta EKLren 29.2 artikulua 

atzeraeraginez interpretatzen den ala ez. 

Azkenik, zehapen-prozedura hasten denetik preskripzio-epea eteteko irizpideari eutsi 

zaio. Hala ere, idazketa argiagoa da etenaldia gertatzen den uneari dagokionez; izan ere, 

idazketa berriaren arabera, zehapen-prozedura hasteaz batera eteten da, baina zehaztu du 

interesdunak etenaldi horren berri izan beharko duela ondorioak izan ahal izateko. Gainera, 

aurreko erregulazioan bezala, adierazi da preskripzioaren etenaldia bertan behera geratuko 

100

BAZKIDEAK 

dela zehapen-espedientea lau hilabetez gelditzen bada eragindako bazkidearekin zerikusirik 

ez duten arrazoiengatik. Horrela, ulertu behar da kooperatibak espedientea hasiz gero, ezin 

izango duela izapidetzea gelditu hori justifikatzen duen arrazoirik gabe; izan ere, kasu 

horretan, espedientea hasi zenetik lau hilabete igaro ondoren hasiko da preskripzio-epea 

zenbatzen. Ondorio horietarako erregulazio berriak «berriz ekingo litzaioke» terminoa 

darabil, eta, beraz, argi dago preskripzio-epea hasieratik hasiko dela zenbatzen, eta erabat 

aldenduko dela aurreko araudiaren araubidetik, bertan ulertzen baitzen preskripzio-epea 

eteten zela eta preskripzio-epea berriro hasiko zela lau hilabeteren buruan ebazpenik eman 

edo jakinarazi gabe. 

4.12.2.4. Zehapen-prozeduraren araubidea 

EKLren 29.3 artikulua ez da aldatu, eta estatutuetarako igorpena egiten du zehapenprozedura 

eta errekurtsoen araubidea finkatzeko, kooperatibari sozietate-diziplinaren arloan 

esleitutako autoerregulazio-gaitasunarekin bat etorriz. Araubide hori, hala ere, estatutuek 

aldatu ezin dituzten bi baldintzaren mende dago: alde batetik, zehatzeko ahalmena 

administratzaileei baino ez dagokie, eta ezin da kooperatibako beste ezein organoren esku 

utzi. Eta, bigarrenik, nahitaezkoa da interesdunari aldez aurretik entzutea; beraz, zehapenprozeduraren 

bat irekitzen den guztietan, interesdunari entzun beharko zaio gaiari buruzko 

erabakirik hartu aurretik. Hirugarrenik, arau-hauste astun edo oso astunen ziozko zehapenen 

aurkalp errekurtsoa jarri ahal izango da errekurtso-batzordean edo, halakorik ezean, batzar 

orokorrean, zehapena jakinarazi eta hogeita hamar eguneko epearen barruan, kanporatzeerabakiaren 

aurkako errekurtsoa aurkezteko arautzen den epe berean (EKLren 28.2 artikulua). 

Eta, azkenik, zehapen-erabakia aurkaratu ahalko izango da, EKLren 52. artikuluak xedatzen 

duenari jarraiki. Artikulu horrek administratzaileen erabakiak aurkaratzeko prozedurak 

arautzen ditu. Bestalde, errekurtso-batzordeak edo batzar orokorrak administratzaileek 

hartutako erabakia berresten badute, zehapen-espedientearen eraginpeko bazkideak 

hilabeteko epea izango du, jakinarazpena egiten denetik zenbatzen hasita, erabaki horek 

aurkaratzeko, betiere, EKLren 41. artikuluak xedatzen duen araubideari jarraiki. 

4.12.2.5. Zehapen-etendura 

Zehapen-prozedura abiaraztearen zioz, bazkideei ezar dakiekeen zehapenetako bat 

eskubideak etetea da. Etete horrek duen garrantziagatik, nahitaezkoa da beti estatutuetan 

zehaztuta egotea (EKLren 29.4 artikulua). Hasiera batean, estatutuek betebehar ekonomikoak 

ez betetzeagatik edo estatutuetan ezarritako baldintzetan kooperatiba-jardueretan parte 

hartzeagatik soilik xedatu ahalko dute etendura, eta zalantzazkoagoa izango da eduki 

ekonomikoa besterik ez duten eskubideei ere eragitea. Nolanahi ere, ahalik eta gehien 

zehaztu beharko litzateke etete-zehapenak ekar ditzakeen ondorioen irismena, zalantzarik 

egon ez dadin pertsona juridikoarentzat izango dituen ondorio juridiko eta ekonomikoen 

inguruan. 

Hala ere, litekeena da etendura kautelaz dekretatzea, hau da, zehapen-prozedura izapidetzen 

den bitartean. Hala gertatzen da, lehen adierazi den bezala, EKLren 27.3 artikuluak arautzen 

101

BAZKIDEAK 

duen nahitaezko baja dela eta. Artikulu horretan, berariaz onartzen da bazkidearen nahitaezko 

bajaren erabakiak berehala ezarri ahalko duela bazkidearen eskubide eta betebeharrak 

kautelaz etetea, erabakia betearazlea izan arte, baldin eta estatutuetan hala xedatu bada. 

106. artikuluan, eutsi egin zaio lan elkartuko kooperatiben kapituluan bazkide 

langileentzako eta lan-bazkideentzako laneko diziplina-arauen araubide bereziari. Lan 

elkartuko kooperatibetan, estatutuetan, batzarraren erabakietan, edo, normalean, batzarrak 

onartzen dituen barne-araubideko erregelamenduetan tipifikatzen diren laneko falten ziozko 

zehapen-espedienteak arautu dira. Prozedura horiek, preskripzioa arautzen ez badute, 

zalantza sortzen da: ulertu beharko litzateke epe aplikagarria estatutuetan arautzen dena 

dela edo, aitzitik, lan-arloko legeria da aplikagarria, barne-araudian berariaz araututa ez 

dagoelako; azken kasu horretan, preskripzio-epea beste modu batera zenbatuko litzateke. 

106. artikulu horren erregulazioa ikusita eta epeen erregulazioa berariaz arautzen denez, 

gure aburuz, litekeena da zenbaketaren hasiera eta sozietate-faltena desberdinak izatea; gai 

horri helduko zaio EKLren 106. Manuaren inguruko iruzkinetan. 

4.13. Bazkide langilearen edo lan-bazkidearen etetea edo nahitaezko baja, arrazoi 

ekonomiko edo teknikoak, edo antolakuntzako, ekoizpeneko edo ezinbesteko arrazoiak 

direla eta 

30. artikulua.– Bazkide langilearen edo lan-bazkidearen etetea edo nahitaezko baja, 

arrazoi ekonomiko edo teknikoak, edo antolakuntzako, ekoizpeneko edo ezinbesteko 

arrazoiak direla-eta 

1.– Arrazoi ekonomiko edo teknikoak, edo antolakuntzako, ekoizpeneko edo ezinbesteko 

arrazoiak gertatzen badira, lan egiteko betebeharra eta eskubidea aldi baterako 

eten ahal izango diote bazkide langileari edo lan-bazkideari; aldi horretan, bazkide 

horiek lanarekin batera doazen diru-eskubide zein betebeharrak galduko dituzte, eta 

bazkide izateagatik dagozkien gainerako eskubideak eta betebeharrak gordeko.* 

Horretarako, batzar orokorrak edo, hala badagokio, estatutuek hori ezartzen dutelako, 

artezkaritza-kontseiluak deklaratu beharko du adierazitako arrazoi horietakoren bat 

dela-eta etenaldi-egoeran geratuko direla kooperatibako bazkide langile edo lanbazkide 

guztiak edo haietako batzuk, ondo zehaztuz zenbat denboran geratuko diren 

lanik gabe; orobat adierazi beharko du, zehatz-mehatz eta behar bezala justifikatuta, 

zein diren egoera horretan geratzen diren bazkide langileak edo lan-bazkideak. 

Etenaldi-egoeran egoteko arrazoiak desagertzen direnean, bazkide langileak edo 

lan-bazkideak bere eskubide eta betebehar guztiak berreskuratuko ditu. 

2.– Kooperatibaren bideragarritasun ekonomikoa arriskuan jar dezaketen arrazoi 

larriak direla eta –ekonomikoak, teknikoak, antolakuntzakoak, ekoizpenekoak 

edo ezinbestekoak– behin betiko murriztu behar bada lanpostu kopuru orokorra 

edo lanbide-kolektibo edo -talde jakin batzuen lanpostu kopuru orokorra, batzar 

* Euskadiko Kooperatiben abenduaren 20ko 11/2019 legea aldatzeko urriaren 7ko 5/2021 Legearen lehen 

artikuluaren araberako idazketa 

102

BAZKIDEAK 

orokorrak edo, hala badagokio, artezkaritza-kontseiluak hala ezartzen bada 

estatutuetan, erabaki beharko du zenbat bazkideri langileri edo lan-bazkideri 

eman behar zaion baja kooperatiban, eta nor diren bazkide horiek. Kasu horietan, 

baja nahitaezkotzat eta bidezkotzat joko da, eta baja hartu behar izan duten 

bazkideek eskubidea izango dute berehala itzul diezazkieten kapital sozialari egin 

dizkioten borondatezko ekarpenak eta, gehienez, bi urteko epean itzul diezazkieten 

hilero egin dituzten nahitaezko ekarpenak. Gainera, baja hartu eta hurrengo bi 

urteetan, kooperatibara itzultzeko lehentasunezko eskubidea izango dute baldin eta 

betetzen zuten lanpostuaren antzeko beste lanposturik sortzen bada. Nolanahi ere, 

kooperatibak objektibatu daitezkeen baliabide ekonomikoak dituenean, nahitaezko 

ekarpenak aribideko ekitaldi ekonomikoan itzuli beharko ditu. 

Kooperatiba uzten duten bazkideak 60.1.b artikuluan xedatutako ekarpenen 

titularrak badira eta kooperatibak ez badu erabakitzen ekarpen horiek berehala 

itzultzea, kooperatiban segitzen duten bazkide guztiek berehala eskuratu beharko 

dituzte ekarpen horiek, batzar orokorrak erabakitzen duen baldintzetan. 


Oraingo EKLren 30. artikuluak lehengo EKLren 103. artikuluak zekarren erregulazioa 

jasotzen du. Horrek EKLren konfigurazioaren beraren egitura-aldaketa dakar; izan ere, 

bazkide langilearen edo lan-bazkidearen nahitaezko etendurari edo baja emateari buruzko 

erregulazioa, arrazoi ekonomiko edo teknikoak, edo antolakuntzako, ekoizpeneko edo 

ezinbesteko arrazoiak direla-eta, ez da dagoeneko agertzen kooperatiben motez diharduen II. 

tituluaren barruan kooperatiba motei buruzko I. kapituluren bigarren atalean, lan elkartuko 

kooperatibei buruzkoan, eta orain sozietate kooperatiboez diharduen I. tituluaren IV. 

kapituluan, bazkideei buruzkoan, ageri da. 

Nahitaezko bajari gagozkiola, egungo EKLn daukan lekura aldatzea sistematikoki egokia 

da, bazkideak arautzean dauden baja-motak batera biltzen dituelako, eta zentzuzkoa ere bada, 

bajek amaiera ematen baitiote bazkidearen eta kooperatibaren arteko sozietate-harremanari. 

Hala ere, badirudi egokiagoa izango litzatekeela etendura arautzea lan elkartuko kooperatibak 

jorratzean, aurreko EKLn egiten zen bezala, etendura eta baja tresna juridiko desberdinak 

direlako; hala ere, esan beharra dago sozietate-harremana eteten zaien bazkideek eska 

dezaketela kooperatiban baja emateko, eta baja hori justifikatutzat joko da. 

Leku-aldaketa horrez gain, oraingo izenburuan espresuki aipatzen da «bazkide langilea edo 

lan-bazkidea». Aurreko erregulazioan, aldiz, gai hori lan elkartuko kooperatibak lantzean 

agertzen zenez, ziurtzat jotzen zen bazkide langileei buruzkoa zela. Hala, gai hori bazkide 

guztiengana hedatzen zen lehengo araudiaren 21.2 artikulua dela bide, eta hedadura hori 

berariaz ezartzen zen 106.3 artikuluan irakaskuntza-kooperatibetako lan-bazkideentzat eta 

112.2 artikuluan ustiapen komunitarioko kooperatibetako lan-bazkideentzat. 

Aitzitik, oraingo EKLren 109.3 artikuluak berariaz baztertu du 30. artikulua irakasleak 

eta irakaskuntzaz kanpoko langileak eta zerbitzuetakoak biltzen dituzten irakaskuntzakooperatibentzat, 

nahiz eta, langile horientzat, lan elkartuko kooperatiben arauak 

103

BAZKIDEAK 

aplikatzen jarraitu. Zalantzarik gabe, 30. Artikuluaren inguruko salbuespen bitxi horrek 

badakar irakaskuntza-kooperatibetan batzar orokorrak onartutako estatutuetan eta araudian 

adierazitakoa bete behar izatea, irakasle eta irakasle ez diren zerbitzuetako langileei 

eta irakasleei nahitaez baja emateko, baldin eta arrazoi ekonomiko edo teknikoak, edo 

antolakuntzako, ekoizpeneko edo ezinbesteko arrazoien zioz gertatzen badira. 

Gainerakoan, egun indarrean dagoen EKLren 30 artikulua aurreko araudiaren 103. 

artikuluaren ia berdin-berdina da. Egindako aldaketa txikiak ondokoak dira. 

Lehenik eta behin, eteteari dagokionez, oraingo araudian ezarri da, hala badagokio, 

administratzaileek ere ahalmena izango dutela sozietate-harremanen etendura deklaratzeko, 

estatutuek hala ezartzen dutenean. Hori horrela, EKLren zioen azalpenak berak adierazten 

duen bezala, malgutasuna handiagoa dago etetearen aldeko proposamena egin dezakeen 

organoari dagokionez. 

Bigarrenik, bajari dagokionez, hasteko eta bat, administratzaileek ahalmen bera izango 

dute kooperatiban baja eman behar duten bazkide langileen edo lan-bazkideen kopurua eta 

identitatea zehazteko. Gainera, kargua uzten zuten bazkideek, besterik gabe, «kapital sozialari 

egindako ekarpenak» berehala itzultzeko eskubidea izango zutela ezartzen zuen lekuan, 

orain bereizketa hau egiten da: alde batetik, kargua uzten zuten bazkideek «kapital sozialari 

egindako borondatezko ekarpenak» berehala itzultzeko eskubidea izango dute; bestetik, 

pertsona horiek eskubidea izango dute «hilean behin egindako nahitaezko ekarpenak» bi 

urteko epean itzultzeko. Baina nahitaezko ekarpenei dagokienez, beste salbuespen bat ezarri 

da aipatu berri dugunaren aldean; izan ere, kooperatibak baliabide ekonomiko objektiboak 

baditu, uneko ekitaldi ekonomikoan egingo da itzulketa. 

Hirugarrenik, lehengo erregulazioan ageri zen 57.1.b artikuluaren edukia oraingo EKLren 

60.1.b artikuluan, bestearen kidekoan, jaso da, batzarrak edo administratzaileek baldintzarik 

gabe uka dezaketen ekarpenen itzulketari dagokienez, estatutuetan araututakoaren arabera. 

Horrela, aurreko EKLn bezala, hau ezarri da: kargua uzten duten bazkideak ekarpen 

horien titularrak direnean eta kooperatibak ekarpen horiek berehala itzultzeko erabakitzen 

ez duenean, kooperatiban jarraitzen duten bazkideek berehala eskuratu beharko dituzte 

ekarpen horiek, batzar orokorrak erabakitako baldintzei jarraiki. Negozio juridikoari eusteko 

printzipioaren adierazpen argia da, sozietate kooperatiboaren kapitala gutxitu ez dadin eta, 

horrela, kooperatiba bera arriskuan egon ez dadin. 


EELren 30 artikuluaren 1. atalak arautzen du bazkide langilearen edo lan-bazkidearen 

sozietate-harremana etetea, arrazoi ekonomiko edo teknikoak, edo antolakuntzako, 

ekoizpeneko edo ezinbesteko arrazoiak direla eta. Hala, arrazoi horietakoren bat gertatzen 

denean, batzar nagusiak edo, hala badagokio, administratzaileek, estatutuetan hala ezarrita 

badago, kooperatiba osatzen duten bazkide langile edo lan-bazkide guztien edo batzuen lana 

egiteko betebeharra eta eskubidea aldi baterako etetea erabaki ahalko dute, eta prestazioari 

lotutako eskubide eta betebehar ekonomikoak galduko dituzte, baina bazkide gisa dituzten 

gainerako eskubide eta betebeharrei eutsiko diete. 

104

BAZKIDEAK 

Nolanahi ere, erabaki horrek, alegatutako kausa zehatza edo zehatzak aintzat harturik, 

adierazi behar du etendurak zenbat denbora iraungo duen, eta modu justifikatuan hautatu 

behar ditu etendura-egoeran geratuko diren bazkide langileak edo lan-bazkideak. Jakina, 

etendura eragin duten arrazoiak amaitzen direnean, etendura horren eraginpeko bazkide 

langileek edo lan-bazkideek eskubide eta betebehar guztiak berreskuratuko dituzte. 

Arauketa horren inguruan sortzen diren auzi nagusiak hauexek dira: bazkide langileen 

edo lan-bazkideen lan-prestazioa etetea ekar dezaketen arrazoi horien esanahia eta irismena 

zehaztea; eta bazkide langile edo lan-bazkide jakin batzuen hautapena justifika dezaketen 

kasuak, etete-egoeran geratu behar dutenak berdintasunaren eta diskriminaziorik ezaren 

printzipioak urratu gabe. 

Horrela, lehenengo auziari dagokionez, hasiera batean, estatutuetan zehaztu daiteke 

balizko zergatien esanahia eta irismena. Baina kooperatibak bere burua erregulatu ezean, 

EKLren 107.3 eta 21.2 artikuluetan xedatutakoarekin bat etorriz, lan-legeriaren xedapenak 

aplikatu beharko dira analogiaz, eta, zehazkiago, Langileen Estatutuaren Legearen Testu 

Bateginaren 47. artikuluan jasotzen diren zergati horien definizioak. Hala eta guztiz ere, 

LELTBn ere ezinbesteko arrazoia zer den definituta ez dagoenez, badirudi jurisprudentziak 

emandako definizio klasikoari jarraitu behar zaiola; hala, jurisprudentziaren arabera, 

ezinbesteko arrazoia gerta dadin, funtsezkoa da arruntean ezohikoa den gertaera bat jazotzea, 

eta, horregatik, aurretiaz ezin aurreikus daitekeena, enpresa-antolamendutik kanpoko jatorria 

duena, aparteko larritasuna eta ezin saihestuzkoa dena. 

Era berean, nahiz eta EKLren 30.1 artikuluak ezer aipatzen ez duen, ulertu behar da 

bazkideen lanaldiaren zati bat eten daitekeela, edo, bestela esanda, lanaldia bera murriztu 

daitekeela. 

Nolanahi ere, Gizarte Segurantzari begira, kooperatibak langabezia-prestazioa sorraraz 

dezakeen araubideren batean sartzen bada, ekainaren 19ko 1043/1985 Errege Dekretuak 

araututako prozedura bete beharko du (1043/1985 Errege Dekretua, ekainaren 19koa, lan 

elkartuko kooperatibetako bazkideei langabezia-babesa zabaltzen diena), langabeziaprestazioa 

eten zaien bazkide langileek edo lan-bazkideek prestazioak eskuratu ahal izan 

ditzaten. 

Mahairatutako bigarren gaiari dagokionez, komenigarria da kooperatibaren estatutuetan 

zehaztea zer irizpide objektibo kontuan hartu behar den lana etengo zaien bazkideak 

hautatzeko orduan, hala nola balioaniztasunik eta produktibitaterik eza. 

Azkenik, ulertu behar da etenaldia erabakitzen duen adierazpenean etenaldiak iraun behar 

duen denbora finkatzen bada ere, egiatan, etenaldia eragin duten arrazoiak gainditzeko beharbeharrezkoa 

den aldira mugatu behar dela. Beraz, etendura eragin zuten arrazoiak desagertu 

direla egiaztatu ondoren, horiek ere ondoriorik gabe utzi beharko dira, eragindako bazkideek 

izaera ekonomikoko eskubideak eta betebeharrak berreskura ditzaten. 

EKLren 30 artikuluaren 2. atalak arautzen duenez, batzar orokorrak edo, hala badagokio, 

administratzaileek, estatutuetan hala ezarrita badago, lanpostuen edo kolektibo edo talde 

profesional jakin batzuen kopuru osoa behin betiko murrizteko aukera dute, baldin eta 

arrazoi ekonomiko edo teknikoen, edo antolakuntzako, ekoizpeneko zein ezinbesteko 

105

BAZKIDEAK 

arrazoien edo ezinbesteko zergatien larritasuna dela eta, erabaki hori beharrezkotzat jotzen 

bada kooperatibaren bideragarritasun ekonomikoari eusteko. Gainera, kasu horietan, baja 

nahitaezkoa izango dela eta justifikatutzat joko dela ezarrita dago. 

Horren haritik, ezarrita dago aipatutako sozietate-organoek «kooperatiban baja eman 

behar duten bazkide langileen edo lan-bazkideen kopurua eta identitatea» zehaztu behar 

dituztela, baina artikulu horren 1. atalean eteteei buruz adierazitakoaren aurka, ez da 

zehaztu baja emango zaien bazkideen hautapenak justifikatua izan behar duela. Hala ere, 

arrazoizkoa eta desiragarria dirudi estatutuetan irizpide objektiboak ezartzeak kooperatiban 

baja emango zaien bazkideak edo kolektiboak zehaztu daitezen. Are gehiago, kaleratze 

kolektiboen kasuetan, lan-legeriak ezartzen badu hitzarmen kolektiboaren zioz kolektibo 

jakin batzuen aldeko iraupen-lehentasunak ezarri ahal izango direla, hala nola familia-kargak 

dituzten langileen, adin jakin batetik gorakoen edo desgaitasunen bat duten pertsonen aldeko 

lehentasunak, arrazoi handiagoz, lehen kooperatiba-printzipioaren arabera (borondatezko 

atxikipen irekiari buruzkoa), eta zazpigarren printzipioaren arabera (komunitatearekiko 

interesari buruzkoa), kooperatiben estatutuetan ere kolektibo jakin batzuentzako lehentasunirizpideak 

ezarri beharko lirateke. 

Berriro ere, arrazoi ekonomiko edo teknikoak, edo antolakuntzako, ekoizpeneko edo 

ezinbesteko arrazoiak zehaztu gabe daudenez, hasteko, arrazoi edo zergati horien esanahia 

eta irismena zehaztu daitezke estatutuetan. Baina kooperatibak bere burua erregulatu ezean, 

EKLren 107.3 eta 21.2 artikuluetan xedatutakoarekin bat etorriz, lan-legeriaren xedapenak 

aplikatu beharko dira analogiaz, eta, zehazkiago, Langileen Estatutuaren Legearen Testu 

Bateginaren 51. artikuluan jasotzen diren zergati horien definizioak. Hala eta guztiz ere, 

LELTBn ere ezinbesteko arrazoia zer den definituta ez dagoenez, badirudi jurisprudentziak 

emandako definizio klasikoari jarraitu behar zaiola; hala, jurisprudentziaren arabera, 

ezinbesteko arrazoia gerta dadin, funtsezkoa da arruntean ezohikoa den gertaera bat jazotzea, 

eta, horregatik, aurretiaz ezin aurreikus daitekeena, enpresa-antolamendutik kanpoko jatorria 

duena, aparteko larritasuna eta ezin saihestuzkoa dena. 

Dena den, horien definizioen edo zehaztapenen arabera aipatutako arrazoiak egon ala ez, 

legegileak «kooperatibaren bideragarritasun ekonomikoari eustea» delako azken helburua 

hizpide darabilenez, arestian azaldutako arrazoiengatik nahitaezko bajak emateko, ez da 

nahikoa egoera ekonomiko negatiboa egotea, diru-sarrera arrunten edo salmenten murrizketa 

gisa antzemandakoa, edo antolaketa, teknika edo ekoizpenari lotutako arrazoi huts gisa 

identifikatutakoa; alabaina, sinesgarriro justifikatu beharko da nahitaezko bajak funtsezkoak 

direla kooperatibak iraungo badu. Ez da ahaztu behar, bestetik, hainbat balio, hala nola 

autolaguntza, berdintasuna, ekitatea eta elkartasuna, kooperatiben berezko ezaugarriak direla 

eta kooperatibek ere parte hartzen dutela gizarte-ekonomiari atxikitako erakundeen printzipio 

orientatzaileetan, hots, Gizarte Ekonomiari buruzko Legearen 4. artikuluak jasotakoetan, 

besteak beste, enplegu egonkorra eta kalitatezkoa sortzea. Horregatik, nahitaezko baja behar 

bezala justifikatu beharko da. 

Gizarte Segurantzari begira, kooperatibak langabezia-prestazioa sorraraz dezakeen 

araubideren batean sartzen bada, langabezia-prestazioa eten zaien bazkideek prestazioak 

eskuratu ditzaten, baja horiek bideratzeko, beharrezkoa izango da lan-agintaritza eskudunak 

berrestea kooperatibak alegatutako arrazoi horiek badirela, ekainaren 19ko 1043/1985 Errege 

106

BAZKIDEAK 

Dekretuak, lan elkartuko kooperatibetako bazkideei langabezia-babesa zabaltzen dienak, 

ezarritakoarekin bat etorriz. Horrenbestez, lan-agintaritzak halakorik badagoela egiaztatuko 

ez balu, eta, beraz, nahitaezko baja hartu eragin zaien bazkideei legezko langabezia-egoera 

aitortzen ez badie, pentsatzekoa da kooperatibak berriro onartu beharko dituela pertsona 

horiek bazkide gisa, hala galdatzen baita, esate baterako, LSCCren 134.6 artikuluan. 

Azkenik, adierazitako arrazoiengatik kooperatiban baja hartu behar izan duten pertsonek 

lehentasunezko eskubidea izango dute lanera itzultzeko, betetzen zutenaren antzeko zeregina 

duten lanpostu berriak sortzen badira, baja hartu eta hurrengo bi urteetan. 


• LELTBren 47 eta 51. artikuluak. 

• 1043/1985 Errege Dekretua, ekainaren 19koa, lan elkartuko kooperatibetako 

bazkideei langabezia-babesa zabaltzen diena. 

4.14. Bazkide ez-aktiboak edo bazkide ez-erabiltzaileak eta bazkide eszedentziadunak 

31. artikulua.– Bazkide ez-aktiboak edo bazkide ez-erabiltzaileak eta bazkide 

eszedentziadunak 

1.– Kooperatibaren estatutuetan, honako hau aurreikusi ahal izango da: justifikatutako 

arrazoi batengatik, eta behar besteko antzinatasuna izanik –estatutuetan ezarritako 

gutxienekoa– kooperatibak ematen dituen zerbitzuak erabiltzeari edo kooperatibajarduera 

egiteari uzten dioten bazkideek bazkide izaten jarraitzea bazkide ez-aktibo 

edo bazkide ez-erabiltzaile bihurtuta. 

2.– Bazkide horiek estatutuetan ezarritakoaren ondoriozko eskubide eta betebeharrak 

izango dituzte, baina haien botoak ezin izango dira sozietateko boto guztien bostena 

baino gehiago izan. 

3.– Jarduerarik ez egitea bazkidea erretiratuta egotearen ondorioa bada, lanean 

diharduten bazkideei dagokiena baino handiagoa izan ahalko da hark sozietatearen 

kapitalari egindako ekarpenari dagokion interesa, baina 63. artikuluan ezarritako 

muga errespetatu beharko da. 

4.– Sozietatearen estatutuetan, jarduera aldi baterako utzi duen bazkidearen figura 

erregulatu ahal izango da, hau da, eszedentziadunarena. Bazkide horri dagozkion 

eskubideak eta betebeharrak estatutuetan ezarriko dira. 


Oraingo EKLren 31. artikuluak lehengo EKLren 30. artikuluaren edukia dakar. Hala ere, 

berrikuntza garrantzitsua erantsi du, bazkide ez-aktiboekin edo ez-erabiltzaileekin batera, 

eszedentzian dauden bazkideak kontuan hartzen baititu. Izan ere, eszedentzian dauden 

bazkideen aipamena berriren berri jaso da EKL berrian, eta horren ondorioz, 4. paragrafoa 

gehitu da, eta, gainera, bazkide horiek berariaz aipatu dira izenburuan. 

107

BAZKIDEAK 

Garrantzi txikiagoko aldaketa gisa, 1. zenbakian berariaz aipatzen da bazkide ez-aktibo 

edo ez-erabiltzailearen izaera, eta bereizketa hori kooperatibaren jarduera egiteari uzten 

diotenak eta kooperatibak emandako zerbitzuak erabiltzeari uzten diotenak lotzen ditu, 

hurrenez hurren. 

Era berean, bai manuaren izenburuan, bai edukian, aldaketa terminologikoa hautematen da 

gaztelaniazko bertsioan, «socios» agertu beharrean, «personas socias» baitakar, arau osoan 

gertatzen den bezala, generoaren arloan hizkuntza ez-diskriminatzailea erabiltzeko helburuz. 

Azkenik, lehengo EKLren 3. atalak egiten zuen arau horren 60. artikuluaren aipua, 

oraingoan, 63. artikuluarena egiten du. 


EKLren 31. artikuluak kooperatibei ahalmena ematen die estatutuetan bazkide ez-aktibo 

edo ez-erabiltzaile eta eszedentzian dauden bazkideen nondik norakoak arautzeko. 

EKLk gutxieneko eskubide absolutu batzuk baino ez ditu zehazten. Hala, 1. atalak 

bazkide ez-aktibotzat edo ez-erabiltzailetzat zer ulertu behar den zehaztem du. Bestalde, 

2. paragrafoak xedatzen duenez, bazkide horien botoak ezingo dira sozietatearen guztizko 

botoen bostena baino gehiago. Azkenik, 3. paragrafoak zehazten duenez, jarduerarik eza 

bazkidearen erretiroak eragiten badu, kapital sozialera egindako ekarpenaren zioz ordaindu 

beharreko interesa jardunean dauden bazkideena baino handiagoa izan ahalko da, betiere 

63. artikuluak ezarritako mugari jaramon eginda, hau da, diruaren legezko interesa gehi sei 

puntu. 

Bestalde, 4. atal berriak eszedentzian dauden bazkideak eta jarduera aldi baterako egiteari 

uzten diotenak parekatzen ditu. Hau da, bazkide ez-aktiboaren modalitatea dugu eszedentzian 

dagoen bazkidearena, eta jarduerarik eza aldi baterako izatea du ezaugarri. Bazkide ez-aktibo 

edo ez-erabiltzaileen kasuan arautu ez bezala, ez da aipatzen egoera horri «justifikatutako 

edozein arrazoirengatik» heldu ahal zaionik eta estatutuetan zehaztu beharreko gutxieneko 

antzinatasunetik aurrera onartu ahalko denik. Hau da, badirudi ondoriozta daitekeela 

eszedentzian dauden bazkideen kasuan estatutuek mugatu egin ditzaketela horiek eskuratzeko 

arrazoiak; hau da, estatutuek zehaztu egin ditzakete, bazkideak alegatu arte itxaron gabe, 

ondoren balioesteko. Gutxieneko antzinatasuna dela eta, ez dirudi legegilearen isiltasunak 

garrantzi handirik duenik, gai hori ere estatutuetan arautu baitaiteke. 

Eszedentzian dagoen bazkidearen modalitatea gehituta, areago zabaltzen dira kooperatibetan 

ohiz kanpoko bazkideak izateko aukerak; izan ere, nahiz eta jarduera kooperatibizatuan ez 

aritu, batez ere, sozietate-errolda txikia duten kooperatibetan, bakide horiek aukera ematen 

dute jarduera kooperatibizatua garatzeko behar den kapital soziala eskuratzeko. Zalantzarik 

gabe, aipaturiko baldintzetan eszedentzian dagoen bazkidearen nondik norakoak estatutuetan 

arautuz gero, kooperatiban jarduera-aldietatik jarduerarik gabeko aldietara igarotzeko modua 

ematen duten egoerak jaso ahalko dira, bai eta alderantzizkoak ere, bazkidearen estatusa 

horregatik galdu gabe, nahiz eta bazkidearen eskubide batzuk mugatu jarduerarik ezaren 

ondorio gisa (adibidez: ekarpenak itzultzeko eskubidea galtzea, kooperatibako zuzendaritzaorganoetako 

kide izateko ezintasuna, batzar orokorrean botoa emateko eskubidea galtzea). 

108

BAZKIDEAK 

Hala, estatutuetan, eszedentziatzat tipifika daitezke borondatezko eszedentziak, adingabeak 

eta senideak zaintzeagatik sortutakoak barne, bai eta nahitaezko eszedentziak ere, 

kidetasunagatik, lan-eszedentziekin parekatuta, hala nola kargu publiko bat betetzeagatiko 

edo kooperatiba-mugimenduan kargua betetzeagatiko etendurak, dena delako bazkidea 

izendatu edo hautatu dutelako. 

109

5. KOOPERATIBAREN ORGANOAK: 

BATZAR OROKORRA* 1 

5.1. Kooperatibaren organoak 

32. artikulua.– Organo motak. 

1.– Kooperatibetan beharrezkoak diren organoak: 

a) Batzar orokorra. 

b) Administrazio-organoa. 

2.– Sozietatearen estatutuetan, erregulatu ahal izango dira zaintza-batzordearen, 

sozietate-kontseiluaren eta errekurtso-batzordearen sorrera eta funtzionamendua, 

lege honetan aurreikusitakoaren arabera. Beste batzuk ere sortu ahal izango dira, 

baina halakoek ez dituzte inolaz ere izango aipaturiko organoen funtzio eta eskumen 

berak. Halaber, aukera eman ahal izango dute beren bazkideak organo horietara 

bitarteko elektronikoen bidez bertaratzeko 48. artikuluaren 2. zenbakiaren bigarren 

eta hirugarren paragrafoetan xedatutako eran.** 

3.– Kooperatibako organoek lege honetan ezarritakoaren arabera jardungo dute; 

legearen osagarri izango dira sozietatearen estatutuak, barne-erregelamendua edo 

kooperatibaren funtzionamendua behar bezala antolatzeko hartzen den edozein 

erabaki baliodun. 

4.– Sozietate kooperatiboek eta beren elkarte egiturek ahaleginak egingo dituzte 

emakumeen eta gizonen presentzia orekatua izan dadin beren organo guztietan. 

Halaber, genero-berdintasuneko neurriak ezarriko dituzte, eta, bereziki, bizitza 

pertsonala, familia eta lana bateratzeari begirakoak. 


a) Artikulu hau, berez, berritzailea da, ez hainbeste edukiagatik, kooperatibaren 

sozietate-organoen sarrerako esparrua delako baizik. Izan ere, legearen barruan 

dago, 11/2019 Legearen V. kapituluaren hasieran, kapitulua osatzen duten ataletan 

sozietate-organo bakoitza arautzen hasi aurretik. Horrela, kooperatibako organoen 

erregulazioa sistematizatzen da, kooperatibaren organoak, jardunbideari buruzko 

araudi aplikagarria eta sorreran zein antolaketan errespetatu beharreko printzipioak 

barne hartzen dituen hasierako manu bat txertaturik. 

* Enrique Gadea Soler doktoreak, Deustuko Unibertsitateko Merkataritza Zuzenbideko katedradunak, 

eta Alberto Atxabal Rada doktoreak, Deustuko Unibertsitateko Finantza eta Tributu Zuzenbideko 

katedradunak, egindako iruzkina. 

** Euskadiko Kooperatiben abenduaren 20ko 11/2019 legea aldatzeko urriaren 7ko 5/2021 Legearen 

bigarren artikuluaren araberako idazketa 

111

KOOPERATIBAREN ORGANOAK: BATZAR OROKORRA 

b) Kapitulu honetan, izaera bikoitzeko kooperatibaren zenbait organo arautu dira: 

organo batzuk beharrezkotzat jotzen dira eta, beraz, edozein kooperatiba-motatan 

egon behar dute, hala nola batzar orokorra eta administrazio-organoa; beste organo 

batzuk hautazkoak dira, hala nola zaintza-batzordea, sozietate-kontseilua eta 

errekurtso-batzordea, eta kooperatiban sortuko dira bazkideek hala nahi badute. 

Lehen aipatutakoez gain, EKLk atea ireki dio organo osagarriak sortzeari, baldin eta 

aurreko sozietate-organoei dagozkien funtzioak edo eskumenak beren gain hartzen 

ez badituzte. 

c) Beste berrikuntza bat dugu sozietatearen organoei aplika dakiekeen araudiaren 

berariazko idazketa. Hala, kooperatibaren sozietate-organoen funtzionamendua 

EKL berak, sozietate-estatutu, barne-erregelamenduak edo helburu horri loturik 

baliozkotasunez onartutako edozein erabakik finkatuko dute. Halaber, kideek organo 

horietara bertaratzeko aukera gehitu da bide telematikoak erabilita, batzar orokorrera 

edota artezkaritza-kontseilura bertaratzeko egiten den bezala. 

d) EKLren 32. artikuluaren laugarren paragrafoa ere berria da. Kooperatiben eta haien 

sozietate-egituren jarduera-printzipio batzuk ezartzen ditu, hartzen duten forma 

edozein dela ere. Lehenik eta behin, bazkideen ordezkaritza orekatua errespetatu 

behar dela arautzen da sozietate-organo guztietan, eta EKLk gehitzen duenez, 

sozietate-egitura guztietan. Eta, bigarrenik, berrikuntza gisa, genero-berdintasuna 

sutatzeko neurriak legez ezarri behar direla nabarmendu behar da, batez ere 

kooperatiba-sozietateetan eta horien sozietate-egituretan, norbanakoen bizitza, familia 

eta lana bateragarri egiteko helburuz. 


a) EKLren I. tituluaren V. kapituluan (“kooperatibaren organoak”) kooperatibaren 

sozietate-organoak sailkatu eta arautzen dira. Batzar orokorrak, administrazioorganoak 

edo artezkaritza-kontseiluak, zaintza-batzordeak, sozietate-kontseiluak 

eta errekurtso-batzordeak kooperatibaren sozietate-organoak osatzen dituzte. 

Lehenengo biak nahitaez sortu behar dira kooperatibak jardun dezan, hau da, batzar 

orokorrak eta administrazio-organoak egon behar dute sozietatearen borondatea 

eratzeko eta kooperatibaren jarduera antolatzeko. Bi organo horien beharra indartu 

egiten da kooperatiba-sozietate txikien kasuan; izan ere, EKLren 140. artikuluak 

sozietate-organo gisa arautzen dituen bi organo bakarrak dira, eta ez da besterik 

aipatzen. Nahitaezko organo horiez gain, EKLk beste organo batzuk sortzeko modua 

ematen du, borondatezkoak edo aukerakoak direla, eta, beraz, azkenek garrantzi 

erlatiboa dute kooperatibarentzat. Organo horiek izatea ala ez izatea kooperatibaren 

aukera da. Nolanahi ere, hautazko organoek ezin dituzte euren gain hartu legeak 

beharrezko organoentzat finkatzen dituen eginkizunak; aitzitik, batzar orokorraren 

eta administrazio-organoaren eginkizun osagarriak beren gain hartzen dituzten 

organoak dira, hala nola administrazio-organo horrek hartutako erabakien kontrola 

edo erabakiak hartzerakoan hari aholkua ematea. Hautazko organoen erregulazioa 

zehatzago aztertuko da EKLren 53. artikulutik 58.era bitartekoak aztertzen direnean 

eta, hortaz, artikulu horiek irakurtzeari lotzen gatzaizkio. 

112


b) EKLn berariaz araututako sozietate-organo horiekin batera, funtzio eta eskumen 

osagarriak betetzen dituzten beste sozietate-organo batzuk sortzeko aukera zabalik 

dago. Horrela, 1993ko EKLren zerrenda itxia, artikuluetan arautu gabeko sozietateorgano 

berriak ezartzeko debekutzat jo zitekeena, gainditu egin da. 1982ko EKLk, 

aldiz, bazekarren beste organo gehigarri batzuen sorrera ahalbidetzen zuen legearauketa. 

Beraz, jatorrizko erregulazioa berreskuratu da, eta lehen aipatutakoez 

bestelako organoak sortzeko aukera eman da. EKLn, ordea, ez da zehaztu beste 

sozietate-organo horiek har ditzaketen izena, ezta eginkizunak ere, kooperatibaren 

erabakiaren esku geratzen baitira. EKLk organoen jarduera-eremua mugatzen du, 

besterik gabe, argiro ezartzen baitu ez dituztela beteko, inola ere, gainerako sozietateorganori 

esleitutako eginkizunak eta eskumenak. 

c) Kooperatibaren sozietate-organoak EKLn jasotako araudiari, sozietatearen estatutuei 

eta barne-erregelamenduari edo, halakorik baleude, sozietatearen erabakiei jarraiki 

erregulatuko dira, haien funtzionamendua arautzerakoan. EKLren aipamena 

saihestezina da, baita sozietatearen estatutuen aipamena ere. Gainera, askotan, 

sozietate-estatutuek hitzez hitz jasotzen dituzte EKLren aginduak, eta, beraz, indartu 

egiten dute sozietate-funtzionamenduaren erregulazioa, EKLn bertan araututa 

dagoen bezala. Hala eta guztiz ere, EKLren 32.3 artikuluak ez du araudi aplikagarria 

mugatzen bi zuzenbide-iturri horietara, eta, hala badagokio, kooperatibako bazkideen 

borondatea adierazteko beste tresna batzuetara ere zabaltzen du, hala nola barneerregelamendura 

eta helburu hori duten eta baliozkotasunez hartutako beste erabaki 

batzuetara. EKLren 32.3 artikuluan ez da beren-beregiko inolako hierarkiarik ezarri 

kooperatibaren zuzenbide-iturriak aplikatzerakoan, baina horiek aipatzen direneko 

hurrenkerak aukera ematen digu, isilbidez bada ere, nolabaiteko arau-hierarkia bat 

igartzeko. Horrela, EKLren manuek lehentasuna izango dute sozietate-estatutuen 

gainetik, eta estatutu horiek lehentasuna izango dute barne-erregelamenduaren 

eta kooperatibak baliozkotasunez har dezakeen beste edozein akordioren gainetik. 

Ondoriozta dezakegu, halaber, azken horien existentzia, hots, barne-erregelamenduaren 

eta sozietatearen akordioena, ez dela nahitaezkoa; aitzitik, sozietate-organoen 

funtzionamenduaren erregulazio nagusia beti jaso behar da legezko manuetan eta 

kooperatibaren estatutuetako manuetan. Halaber, sozietate-organo horien bileretara 

bide telematikoen bidez bertaratzeko aukera ezarri da, berariaz EKLren 36. artikuluan 

(batzar orokorrerako) eta EKLren 48. artikuluan (artezkaritza-kontseilurako) ezarri 

bezala, arauketa guztia EKLren 48 artikulu horren 2. eta 3. puntuetan jasotakoari 

igorriz. Irakurleari 48 artikuluaren iruzkinera bidaltzen dugu, beraz. 

d) EKLren 32. artikuluaren laugarren paragrafoak kooperatiben munduari datxekion 

ohiko xedapena jasotzen du. Bertan arautzen denez, kooperatibek bazkideen 

ordezkaritza orekatua erabiliko dute sozietate-organoetan. Atal horrek EKLren 

1.2 artikuluaren arauketa garatzen du, honako hau esaten duelarik: “Kooperatibak 

Nazioarteko Kooperatiba Aliantzaren printzipio kooperatiboetara egokitu beharko 

ditu egitura eta funtzionamendua, eta printzipio horiek lege honen esparruan 

aplikatuko dira”. EKLren 32. artikuluak dioenez, kooperatiba-sozietateek eta 

113


haien sozietate-egiturek bazkideen presentzia orekatua bilatuko dute organoetan. 

Ildo horretan, ezin da parekatu lehen mailako kooperatiba baten egoera, non 

bazkidearen ordezkaritzak, ahal den neurrian, boto-eskubidean islatzen den (bazkide 

bat, boto bat), berdintasunik handiena bilatuta, eta bigarren mailako edo goragoko 

mailako kooperatiba batena, non bazkideen arteko orekak, berdintasun-harremana 

baino, proportzionaltasuna erdietsi nahi duen, eta halaxe adierazten du EKLren 

149. artikuluak. EKLk aukera baten edo bestearen aldeko aukera zabalik uzten du, 

kooperatiba-sozietateko eta haien sozietate-egituretako bazkideen presentzia orekatua 

izatea baita kontua, bazkideak ordezkatzeko tresna bakarraren alde egin gabe. 

e) Ikuspegi sistematiko batetik, EKLren 32. artikuluaren laugarren zenbakia in fineren 

kokapena ez dirudi egokiena denik. Gogora dezagun manu horrek honako hau 

xedatzen duela: “Sozietate kooperatiboek eta haien sozietate-egiturek ahaleginak 

egingo dituzte (…). Halaber, genero-berdintasuneko neurriak ezarriko dituzte, eta, 

bereziki, bizitza pertsonala, familia eta lana bateratzeari begirakoak”. Agerikoa 

dirudi 32.4 artikuluak kooperatibaren sozietate-organoen eremua gainditzen duela, 

kooperatibaren jarduera osoan aplikatzeko, baita kooperatiba txertatzen den edozein 

sozietate-egituraren jardueran ere. Kooperatibaren barruan genero-berdintasuna 

sustatzeko eta norberaren bizitza, familiakoa eta lanekoa uztartzeko neurriak 

hartzeko proposatzen da. Neurri horiek sozietate-organoen sorreran, osaeran, 

antolaketan eta funtzionamenduan arautu beharko dira, baina, zalantzarik gabe, 

kooperatibaren eguneroko jarduerari ere aplikatu beharko zaizkio, nahi bada, indar 

handiagoz. Horrela, berariaz txertatu dira Emakumeen eta Gizonen Berdintasun 

eragingarrirako martxoaren 22ko 3/2007 Lege Organikoaren IV. tituluan agertzen 

diren manuak. Artikuluaren aplikazio-eremuaren barruan kokatu behar ditugu, 

zalantzarik gabe, lan elkartuko kooperatibetako bazkide langileak eta gainerako 

kooperatibetako lan-bazkideak, berdintasuna sustatzeko eta norberaren bizitza, 

familiakoa eta lanekoa uztartzeko neurriei dagokienez. Baina ez ditugu ahaztu behar, 

inondik inora, kooperatibak kontrata ditzakeen besteren konturako langileak, horiek 

ere manu horren babespean baitaude; izan ere, manu hori ez da kooperatibak bere 

bazkideekin dituen harremanetara mugatzen, kooperatibaren eta haren sozietate- 

-egituren jarduera orokorrari lotzen baitzaio. Beraz, ondorioztatu behar dugu 

kooperatibek genero-berdintasuna sustatzeko eta norberaren bizitza, familiakoa eta 

lanekoa uztartzeko har ditzakeen neurriek kontuan hartu beharko dutela bazkideen 

egoera, bai eta soldatapeko langileena ere. 


Genero-berdintasuna sustatzeko neurriei dagokienez, Emakumeen eta Gizonen Berdintasun 

eragingarrirako martxoaren 22ko 3/2007 Lege Organikoaren IV. titulua aplikatu behar da, 

baita norberaren bizitza, familiakoa eta lanekoa uztartzearen arloko lan-legeria ere, lan 

elkartuko kooperatibetako bazkide langileei eta gainerako kooperatibetako lan-bazkideei 

dagokienez, bai eta besteren kontura kontratatutako langileei dagokienez ere. 

114


5.2. Batzar orokorra: kontzeptua eta eskumenak 

33. artikulua.– Batzar orokorra. Kontzeptua eta eskumenak. 

1.– Kooperatibako batzar orokorra bazkideen bilkura da, bere eskumeneko arloez 

eztabaidatu eta erabakiak hartzeko sortua. 

2.– Bazkide guztiek bete behar dituzte batzar orokorraren erabakiak. 

3.– Batzar orokorrak baino ez du izango honako erabaki hauek hartzeko eskumena: 

a) Isilpeko boto bidez honako hauek izendatzea eta ezeztatzea: administratzaileak, 

zaintza-batzordeko kideak, kitatzaileak eta, hala badagokio, errekurtso-batzordeko 

eta sozietate-kontseiluko kideak. Era berean, erantzukizun-akzioa egikaritu ahal 

izango du horien guztien aurka. 

b) Kontu-auditoreak izendatzea eta ezeztatzea, bakarrik hartarako arrazoi zuzen 

bat dagoenean. 

c) Sozietatearen kudeaketa aztertzea, eta urteko kontuak eta soberakinen banaketa 

edo galera-egozpena onartzea. 

d) Nahitaezko beste ekarpen batzuk ezartzea, eta zehaztea zer interes sortuko 

dituzten kapitalari egindako ekarpenek, eta zein diren bazkide bihurtzeko edo 

aldian-aldian egin beharreko ekarpenak. 

e) Obligazioak, partaidetza-tituluak eta partaidetza bereziak, edo 68. artikuluan 

aurreikusitako beste finantzaketa mota batzuk jaulkitzea, hargatik eragotzi gabe 

62.2 artikuluan ezarritakoa. 

f) Sozietatearen estatutuak aldatzea. 

g) Bigarren edo maila handiagoko kooperatibak, kooperatiba-taldeak eta antzeko 

beste entitate batzuk sortzea, bai eta horietara atxikitzea edo horietatik bereiztea 

ere. 

h) Sozietatearen bat-egitea, zatitzea, transformatzea eta desegitea. 

i) Estatutuen arabera kooperatibaren ekonomiaren, antolaketaren eta funtzioen 

egituretan oinarrizko aldaketak eragin ditzaketen beste erabaki guztiak hartzea. 

j) Kooperatibaren barne-erregelamendua onartu edo aldatzea. 

k) Legeak ezartzen dituen gainerako erabakiak hartzea. 

4.– Era berean, batzar orokorrak kooperatibarentzat interesgarriak diren gai guztiez 

eztabaidatu ahal izango du, baina behartze-indarreko erabakiak hartu, lege honen 

arabera sozietateko beste organo baten eskumen esklusiboa ez diren arloetan 

bakarrik hartuko ditu. 

5.– Ezin izango dira delegatu legearen arabera batzar orokorraren erabakia eskatzen 

duten egintzei buruzko eskumenak, salbu eta artikulu honen 3.g atalean adierazten 

den kooperatiba-integrazioko prozesuetarako aurreikusitakoak. 


a) Batzar orokorraren kontzeptuari dagokionez, bere baitan hartzen diren erabakien 

115


aplikazio-eremua, batzar orokorrari era esklusiboan esleitzen zaizkion erregulaziogaiak, 

sozietatearen gaiei buruzko eztabaida-eskumenak eta kooperatibaren barruan 

arautu daitezkeen gaiei buruzko mugak direla eta, funtsean, 1993ko EKLn ageri zen 

erregulazioari eutsi zaio, gaingiroki, eta, beraz, berrikuntzak oso txikiak eta garrantzi 

txikikoak dira. 

b) Zehazki, desberdintasunak daude EKLren 33.2 artikuluaren e) eta g) letretan, 

aurretik indarrean zegoen araudiarekin alderatuta. E) letraz denaz bezainbatean, 

kooperatiba zor-tituluen bidez finantzatzea dela eta, batzar orokorraren erabakia 

behar da obligazioak, partaidetza-tituluak eta partaidetza bereziak jaulkitzeko, 

artean, aurreko legean aipatzen zirenak. Oraingo EKLk, gainera, batzar orokorraren 

erabakiaren beharra ezarri du beste finantzaketa-tresna batzuetan, hala nola 

partaidetza-kontuetarako eta bazkideak edo bazkideak ez diren hirugarrenek egiten 

duten borondatezko finantzaketa, EKLren 68. artikuluak xedatu bezala. 

c) Azkenik, EKLren 33.3 artikuluaren g) letran, ezabatu egin da kooperatibakorporazioen 

aipamena, eta horren ordez, maila handiagoko kooperatibak eta 

kooperatiba-taldeak aipatzen dira; beraz, kooperatiba maila handiagoko entitate 

horietan txertatzeko, batzar orokorraren erabakia beharko da. 


a) Batzar orokorra kooperatibaren organo gorena eta subiranoa da, eta bertan adierazten 

da sozietatea osatzen duten bazkideen borondatea. Organo gorenaren izaera hori 

legez esleituta dituen eskumenetatik ondoriozta daiteke, hala nola kooperatibako 

gainerako sozietate-organoetako kideak izendatzea eta kargutik kentzea, edo 

batzarrak bere jardunari buruzko beste ezein sozietate-organoren aurrean konturik 

eman behar ez izatea. 

Legezko definizioaren arabera, kooperatibaren batzar nagusia bazkideen bilera edo 

batzarra da, eta bere eskumeneko gaien inguruan eztabaidatu eta erabakiak hartzeko 

helburua du, hartutako erabakiak bazkide guztiei lotzen zaizkiela. Kontuan izan 

behar da batzarraren erabakiek bazkide guztiak lotzen dituztela, baita batzarrean 

parte hartu ez duten edo biltzarraren erabakiaren aurka bozkatu duten bazkideak ere. 

Batzar orokorra, beraz, kide anitzeko organoa da, eta bazkide guztiek osatzen 

dute, kooperatiben kudeaketa arautzen duen printzipio demokratikoari jarraituz, 

kooperatiben borondate soziala finkatzeko. Batzarrean, kooperatibaren kontrol 

demokratikoa gauzatzen da, bazkideek batzarraren bidez kooperatibaren politikak 

finkatzen eta erabakiak hartzen parte hartzen baitute. Bazkideentzako erabaki 

lotesleak hartzeko, aurretiazko baldintza batzuk bete behar dira batzarrerako 

deialdiari, nahikoa bazkide egoteari eta erabakiak baliozko boto kopuruaren arabera 

hartzeari dagokienez. 

b) Batzar orokorrak kooperatibaren politika orokorra finkatzen du bere eskumenekoak 

diren gaietan. Batzarra ez da ahal osokoa edo ahalguztiduna kooperatibaren barruan; 

izan ere, EKLk sozietate-organoen artean banatzen ditu erabakiak hartuko direneko 

116


gaiak, eta sozietate-organo batek ezin izango du beste baten erabakietan esku hartu 

legez edo estatutuen arabera eskumena duen gaietan. Eskumenen banaketa hori 

zentzuzkoa da, batzarraren funtzionamendua noizbehinkakoa eta etena delako, eta 

horrek, besteak beste, kudeaketa-zereginak bere gain hartzeko gaitasunik gabe uzten 

duelako praktikan. 

Batzar orokorrari bakarrik dagokio honako erabaki hauek hartzea: 

a) Isilpeko boto bidez honako hauek izendatzea eta ezeztatzea: administratzaileak, 

zaintza-batzordeko kideak, kitatzaileak eta, hala badagokio, errekurtsobatzordeko 

eta sozietate-kontseiluko kideak. Era berean, erantzukizun-akzioa 

egikaritu ahal izango du horien guztien aurka. 

b) Kontu-auditoreak izendatzea eta ezeztatzea, bakarrik hartarako arrazoi zuzen bat 

dagoenean. 

c) Sozietatearen kudeaketa aztertzea, eta urteko kontuak eta soberakinen banaketa 

edo galera-egozpena onartzea. 

d) Nahitaezko beste ekarpen batzuk ezartzea, eta zehaztea zer interes sortuko 

dituzten kapitalera egindako ekarpenek, eta zein diren bazkide bihurtzeko edo 

aldian-aldian egin beharreko ekarpenak. 

e) Obligazioak, partaidetza-tituluak eta partaidetza bereziak, edo 68. artikuluan 

aurreikusitako beste finantzaketa mota batzuk jaulkitzea, hargatik eragotzi gabe 

62.2 artikuluan ezarritakoa. Artikulu horien iruzkinari lotzen gatzaizkio, edukia 

eta irismena hobeto uler dadin. 

f) Sozietatearen estatutuak aldatzea, EKLren 79. artikuluak, udalerri beraren barruan, 

sozietatearen egoitza aldatzeari buruz diharduenak, araututako salbuespenaz. 

g) Bigarren edo maila handiagoko kooperatibak, kooperatiba-taldeak eta antzeko 

beste entitate batzuk sortzea, bai eta horietara atxikitzea edo horietatik bereiztea 

ere. 

h) Sozietatearen bat-egitea, zatitzea, transformatzea eta desegitea. 

i) Estatutuen arabera kooperatibaren ekonomiaren, antolaketaren eta funtzioen 

egituretan oinarrizko aldaketak eragin ditzaketen beste erabaki guztiak hartzea. 

Beste alde batetik, erabakiek estatutuen aldaketa eragingo badute, nahitaezkoa 

izango da beti batzar orokorraren erabakia, legezko xedapen honetan jasotako 

erabakiaren irismena balioesteko beharrik gabe. Atal horrek, adibidez, 

sozietatearen estatutuetan jaso beharrik ez dagoen ekoizpen-lantegi berria 

irekitzeko erabakia ukitzen du. Era berean, administrazio-organoari aparteko 

administrazio-egintzak egiteko ematen zaion ahal orokorra kontuan hartuta, 

modu murriztailean interpretatu beharko genuke atala, administrazio-organoaren 

eskumenei ez eragiteko. Horrenbestez, egokiena litzateke batzar orokorrak 

erabaki beharreko funtsezko aldaketatzat har daitezkeen kasuak estatutuetan 

mugatzea. 

j) Kooperatibaren barne-erregelamendua onartu edo aldatzea. 

117


k) Legeak ezartzen dituen gainerako erabakiak hartzea. 

Sozietatearen estatutuek zabal dezakete batzar orokorrak erabakiak hartzeko 

eskumen esklusiboa izango duen gaien zerrenda, nahiz eta, bide horretatik, ezingo 

lituzkeen edukiz hustu gainerako sozietate-organoen eskumenak, hau da, ezingo 

luke aldatu EKLk kooperatibaren sozietate-organoen artean deskribatzen duen 

eskumen-banaketa. Are gehiago, EKLren 42. artikuluak arautzen du administrazioorganoaren 

eskumena izango dela legeak edo kooperatibaren estatutuek beste 

sozietate-organo bati berariaz esleitzen ez dioten edozein eskumen. 

c) Batzar orokorraren eskumen esklusiboen zerrendak ez ditu kasu guztiak barneratzen; 

izan ere, EKLren artikuluetan ageri diren beste gai batzuez ere erabaki beharko du 

batzar orokorrak. Artikulu horien iruzkinei lotzen gatzaizkie azalpen zehatzagoa 

jasotzeko. Hala, adibidez, batzar orokorrak honako gai hauei buruz erabaki behar 

du: atal bateko bazkideen batzarraren erabakiak etetea, kooperatiban halakorik 

balego (6.5 artikulua); errekurtsoa ebaztea bazkideak zehatzeko erabakiaren aurkako 

errekurtsoa aurkezten badu (29.3.c artikulua); edo kanporatzeko erabakiaren aurkakoa 

aurkezten badu (28.2 artikulua), zaintza-batzorderik ez bada; lan-harremana etetea 

edo bazkideei nahitaezko baja ematea arrazoi tekniko, ekonomiko, antolakuntzakoak 

edo ekoizpenekoak edo ezinbestea tarteko (30. artikulua); administratzaileen 

ordainsarien urteko zenbatekoa erabakitzea (45. artikulua); administratzaileen 

aurkako erantzukizun-akzioak erabiltzeari uko egiteari edo transakzioari buruzko 

akordioa hartzea (51.1 artikulua); kapitalera ekarpenak gauzatan eta ez dirutan 

egiteko aukerari buruzko erabakia hartzea eta haren balorazioa onartzea (60.4 

artikulua); kooperatiben hezkuntzarako eta sustapenerako ekarpena aplikatzeko 

oinarrizko ildoak onartzea (72.1 artikulua); kooperatibaren urteko kontuak eta 

eta kudeaketa-txostena kanpoko ikuskaritza baten esku uztea, legez beharrezkoa 

ez denean (76.1.c artikulua); desegindako kooperatiba berraktibatzeko erabakia 

hartzea (92.5 artikulua); likidazioaren azken balantzea eta sozietatearen ondasunak 

banatzeko proiektua onartzea (99.2 artikulua); lan-araubidearen (105.1 artikulua) 

edo diziplina-araubidearen (106.1 artikulua) oinarrizko esparrua ezartzea, sozietate- 

-estatuturik edo barne-araubideko erregelamendurik izan ezean. 

d) Dena dela, batzar orokorrak kooperatibarentzat interesgarria izan daitekeen beste 

edozein gairi buruz eztabaidatu ahal izango du, baina eztabaida horien inguruko 

erabakirik ezin izango da hartu, EKLren arabera, beste sozietate-organo baten 

eskumen esklusiboa direneko gaietan, batez ere, kooperatibaren administrazioorganoaren 

gaietan. Adibidez, batzar orokorrak ezin du kooperatiba ordezkatu edo 

bere burua deitu, administrazio-organoaren eskumen esklusiboak direlako. 

Era berean, eta sozietatearen estatutuetan kontrakorik xedatu ezean, batzar orokorrak 

gai jakin batzuei buruzko jarraibideak eman ahal izango dizkio administrazioorganoari, 

eta, hala badagokio, baimena eskatu ahal izango dio erabaki-organo horri 

edo erabakiak edo akordio zehatzak hartzeko, betiere administrazio-organo horren 

eskumenak babesten badira. Nolanahi ere, aukera hori salbuespenezkoa edo unean 

unekoa izango da, eta lotuta egon beharko du batzar orokorrak kooperatibaren 

oinarrizko politika finkatzeko daukan eskumenarekin. 

118


e) Gainera, batzar orokorrak ezin die beste sozietate-organo batzuei eskuordetu era 

esklusiboan esleitzen zaizkion gaiei buruzko erabakiak hartzea. Eta, jakina, batzarra 

gai horiei buruzko erabakiak hartzeko organo eskudun bakarra denez, deuseza 

izango da beste sozietate-organo batek gai horiek jorratzen dituen edozein erabaki, 

edo batzarraz bestelako organo bati edo batzuei eginkizun horietakoren bat agintzen 

dien edozein estatutu-arau. Salbuespen gisa, EELren 33.2.g) artikuluan jasotako 

integrazio kooperatiboko prozesuak direnean, beste organo batzuei eskuordetzea 

onartzen da, batez ere, administrazio-organoari. Irakurlea EKLren 152.etik 154.era 

bitarteko artikuluen iruzkinetara igorriko dugu, salbuespen hori zehatzago azaltzeko. 


Estatuko legeak ez dakar berrikuntzarik, eta EELk arlo horretan ezarritako erregulazioa 

ere ez du osatzen. 

5.3. Batzar orokor motak 

34. artikulua.– Batzar orokor motak. 

Batzar orokorrak ohikoak edo bereziak izango dira. Ohiko batzar orokorraren helburu 

nagusia da sozietatearen kudeaketa aztertzea, urteroko kontuak onartzea, beharrezkoa 

bada, eta, hala badagokio, soberakinak banatzeari edo galerak egozteari buruz ebaztea. 

Bestalde, gai-zerrendan batzarraren eskumenekoa den beste edozein gai gehitu ahal izango 

du. Gainerako batzar orokor guztiak bereziak izango dira. 


Ez dago aldaketarik aurreko araudiarekin alderatuta. 


a) EKLk batzar orokor ohikoak eta ezohikoak bereizten ditu. Batzar orokorra ohikoa 

izango da horren xede nagusia sozietatearen kudeaketa aztertzea denean, edo urteko 

kontuak onestea, hala badagokio, edo soberakinak banatzeari edo galerak egozteari 

buruzko erabakia hartzea, halakorik balego. Era berean, batzarraren eskumeneko 

beste edozein gai sartu ahal izango du aztergaien zerrendan. Ezaugarri horiekin 

batera, ohiko batzar orokorra ezohiko batzarretik bereizteko beste irizpide batzuk 

hauek dira: batzar hori nahitaez egin beharra eta bazkideek batzarra egiteko eskaeran 

bete beharreko baldintzak (hurrengo artikulua aztertzean aipatuko ditugu horiek). 

Hala, ekitaldi ekonomiko bakoitzean, gutxienez, ohiko batzar bat egiteko beharra 

ezarrita dago. 

b) Bazterketaz, deitzen den beste zeinahi batzar orokor ezohikoa izango da. Ohiko 

batzarren erabakiak jasotzen ez dituzten batzar guztiak ezohiko batzartzat joko dira. 

Ez dira beharrezkoak, aukerakoak baizik, eta urteko edozein unetan egin daitezke, 

119


baita urte berean ezohiko batzar bat baino gehiago ere, behar izanez gero. Hala ere, 

horrek ez du esan nahi horretarako legitimazioa duen pertsonaren batek ezohiko 

batzarrerako deialdia egitea eskatzen badu, batzar hori egitea nahitaezkoa eta 

saihestezina ez denik. 


KSLren 163. artikulutik 165.era artekoek 34. artikuluaren edukia, kapital-sozietateetako 

batzar orokorren motak arautzen dituena, osatzen dute. Adibidez, KSLren 164.2 artikuluak 

hau ezartzen duenean: “ohiko batzar orokorra baliozkoa izango da, nahiz eta deialdia epez 

kanpo egin edo batzarra bera epez kanpo egin”. 

5.4. Batzar orokorrerako deia 

35. artikulua.– Deialdia. 

1.– Batzar orokorrerako deia administratzaileek egingo dute. 

2.– Ohiko batzar orokorrerako deia * sozietatearen ekitaldia amaitu eta hurrengo sei 

hilabeteak igaro baino lehen egin beharko da, nahitaez. Epe hori igaro, eta ez bada ez 

batzarrik ez deialdirik egiten, edozein bazkidek, notario bidez edo bestelako edozein 

bide sinesgarri erabiliz, administratzaileei errekeritu ahal izango die batzarrerako 

deia egin dezatela. Errekerimendua egin, eta hortik aurrerako hamabost eguneko 

epean administratzaileek deirik egiten ez badute, bazkideak batzarrerako deia egin 

dezala eskatu ahal izango dio sozietatearen egoitza dagoen lekuko merkataritzako 

epaitegiari, zeinak, deia egin, eta erabakiko baitu nor izango den batzarreko burua. 

Batzar orokor hori, epez kanpo deitutakoa izanda ere, ohikoa izango da. 

3.– Batzar orokor berezia edozein unetan bilduko da, administratzaileek beren 

aldetik eskatuta, zaintza-batzordeak eskatuta edo boto guztien ehuneko hogei 

gutxienez ordezkatzen duten bazkideek eskatuta. Horretarako, administratzaileei 

agiri sinesgarri baten bidez egin beharko zaie eskaria, eztabaidarako gaien eta 

proposamen gai-zerrenda jasotzen duena. Eskaria jaso eta hortik aurrerako hogeita 

hamar eguneko epean ez bada egiten batzar orokorra biltzeko deirik, epailearen 

bidezko deia eskatu ahal izango da, aurreko zenbakian erabakitako moduan. 

4.– Deialdia egin eta hurrengo bost egunak igaro baino lehen, boto guztien ehuneko 

hamar baino gehiago ordezkatzen duten bazkideek gai-zerrendan gai bat edo gehiago 

sartzeko eskatu ahal izango diete administratzaileei, idatziz. Administratzaileek gai 

horiek kontuan hartu eta gai-zerrenda berria legeak eskatzen duen bezala argitaratu 

beharko dute, batzar orokorra izan baino lau egun lehenago gutxienez. Batzarraren 

bilera-eguna ezin izango da inola ere atzeratu. 

5.– Batzar orokorra biltzeko deialdia sozietatearen egoitzan eta kooperatibak bere 

jarduera garatzen duen leku guztietan jarriko da jendaurrean modu nabarmenean; 

* Legearen euskarazko itzulpenak ez du jaso erderazko bertsioaren esanahia. Erderaz, batzarra sei 

hilabeteetan bildu behar da nahitaez; eta euskarazko bertsioan, deia egin behar da epe horren barruan, 

batzarra bildu ala ez 

120


era berean, estatutuetan hala jasotzen bada, banakako eta idatzizko beste edozein 

komunikazio-prozeduraren bidez ere zabalduko da. 

Kooperatibak bostehun bazkide baino gehiago baldin baditu edo estatutuek hala 

eskatzen badute, sozietatearen egoitzaren lurralde historikoan hedapen handia duen 

egunkari batean –idatzizkoa edo digitala– ere iragarriko da deialdia. 

Kooperatibak web-orri korporatibo bat duenean, sozietatearen web-orrian 

iragarriko da batzar orokorraren deialdia, betiere batzar orokorrak hartu badu 

web-orria sortzeko erabakia eta Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroan kooperatibarentzat irekitako orrian jasota badago 

erabaki hori. Horrela bada, ez da aplikatu beharko aurreko paragrafoan ezarritako 

betebeharra. 

Deialdia bazkide guztiengana helduko dela bermatzeko, legean xedatutakoez 

bestelako mekanismo batzuk ezarri ahal izango dira sozietatearen estatutuetan, 

eta sozietateari exijitu ahal izango zaio alerta-sistema telematiko bat ezar dezala 

bazkideentzat batzarrerako deialdia sozietatearen web-orrian egiten duenean. 

6.– Hau izango da deialdia jendaurrean jartzeko epea: bilera egin baino hamar egun 

lehenago gutxienez eta hirurogei egun lehenago gehienez. 

7.– Deialdian zehaztu beharko da, gutxienez, zein egunetan, zein ordutan eta non izango 

den bilera, bai lehenengo eta baita bigarren deialdian ere, eta bion artean ordu 

erdiko tartea utzi beharko da gutxienez. Horretaz gain, garbi eta zehaztasunez eta 

behar bezala sailkatuta jaso beharko dira gai-zerrenda osatzen duten gaiak. 

Datu horiez gainera, orobat adieraziko da bazkideek eskubidea dutela gai-zerrendari 

buruzko dokumentu guztiak sozietatearen egoitzan aztertzeko, baita, izatekotan, 

sozietatearen intranetean ere. 

8.– Artikulu honetako aurreko ataletan ezarritakoa eragotzi gabe, deialdi gabeko 

batzarra osatu ahal izango da baldin eta bazkide guztiak bilduta edo ordezkatuta 

egonik aho batez erabakitzen badute batzar unibertsala sortzea. Horretarako, denek 

onartu eta izenpetu behar dute gai-zerrenda eta bertaratutakoena, nahiz eta gero ez 

duten denek batzarrean geratu beharrik izango. 


a) Batzar orokorraren deialdiaren arauketa orokorrak ez du aldaketa handirik izan 

2019ko EKLren erregulazioaren aldean. Batzarra hasteko legitimazio aktiboak, 

deialdiaren moduek eta epeek, batzar unibertsala egiteko aukerak, oro har, lehen 

bezala diraute, jakina denez, informazioaren eta komunikazioaren teknologiek 

eskaintzen dizkiguten aukera gehigarriak txertaturik. 

b) Hala ere, ñabardura garrantzitsua gehitu da ohiko batzar orokorra egiteko epean, 

kapital-sozietateen legeriaren manuei jarraiki. Lehen, sozietatearen ekitaldia ixten 

zenetik sei hilabeteko epea xedatzen zen ohiko batzar orokorrerako deialdia egiteko, 

baina ez zen berariaz aipatzen epe horren barruan egin behar zenik. Orain, EKLk 

121


dio batzar orokorra egin behar dela sei hilabeteko epearen barruan. Hau da, ez da 

nahikoa epe horren buruan deialdia egitea, batzarra ere egin behar da. 

c) Bestalde, arlo judizialean gertatu diren aldaketen arabera, EKLk orain sozietatearen 

egoitzaren merkataritza-arloko epaitegia darabil batzar orokorraren deialdiaren 

inguruan sortzen diren gatazkak ebazteko organo judizial gisa, eta alde batera utzi 

du lehen auzialdiko epailea, gaur egun eskuduna ez delarik. 

d) Azkenik, EKLn barneratu dira informazioaren eta komunikazioaren teknologiek 

eskaintzen dituzten bitartekoak kooperatibaren batzarrerako deialdia ezagutarazteko. 

Hala, aukera ematen da banakako eta idatzizko beste komunikabide batzuk 

erabiltzeko, iragarkiak egunkari digitaletan egiteko aukera edo webgune korporatibo 

bat sortzekoa, batzar orokorraren deialdia argitaratzeko eta/edo deialdia egiteko. 


a) Ohiko batzar orokorrerako deialdia kooperatibako administrazio-organoak egin 

beharko du, sozietatearen ekitaldia itxi eta hurrengo sei hilabeteetan. Are gehiago, 

ohiko batzar orokorra egin beharko litzateke epe horren barruan. Aurreko legerian, 

sozietatearen ekitaldia ixten zenetik sei hilabeteko epea arautzen zen ohiko batzar 

orokorrerako deialdia egiteko, baina ez zen berariaz aipatzen batzarra epe horren 

barruan egin behar zenik. Orain, EKLk dio batzar orokorra sei hilabeteko epearen 

barruan egin behar dela, kapital-sozietateen legeriaren manuei jarraituz. Hau da, ez 

da nahikoa deialdia epe horretan egitea; batzarra ere egin behar da. 

Epe hori igaro eta batzarra egin ez bada eta deialdia ere bidali ez bada, edozein 

bazkidek eska diezaioke kooperatibako administrazio-organoari, notario bidez edo 

bestelako bide egiaztagarri baten bidez, deialdia egin dezan. Hala, errekerimendua jaso 

eta hamabost eguneko epean deialdia egiten ez badute, zeinahi bazkidek sozietatearen 

egoitzari dagokion merkataritza-arloko epaitegiari eskatu ahalko dio deialdia egin 

dezan. Esandako epaitegiak batzarrerako deialdia egin beharko du, eta batzar horretako 

buru nor izango den izendatuko. Ildo horretan, EKLk zehazten duenez, batzar orokor 

horrek, epez kanpo deitzen bada ere, ez du ohiko izaera galduko. 

Era berean, EKLren 56.1.c) artikuluaren arabera, zaintza-batzordeak batzar 

orokorrerako deia egin dezake, hala badagokio, kooperatibaren intereserako 

beharrezkotzat jotzen duenean, baldin eta administrazio-organoak, legez ezarritako 

epeetan, bazkideek aldez aurretik egindako eskaerari jaramonik egin ez badio. 

Teorian, behintzat, deialdi hori bat etor daiteke deialdi judizialarekin, legeak ez 

baitu bikoiztasun hori konpontzeko tresnarik arautu. Praktikan, ziurrenik, zaintzabatzordera 

joko da lehenik, kooperatiban halakorik badago, eta, irtenbide hori izan 

ezean, auzibidera joko da. EKLren 56. artikuluaren iruzkinari lotzen gatzaizkio, 

aukera horren azalpen zehatzagoaz jakiteko. 

b) Ezohiko batzar orokorrerako deialdiari gagozkiola, deialdia egiteko legitimazioa 

ez dator bat ohiko batzarrerako ikusi dugunarekin. Ohiko batzar orokorrarekin 

gertatzen den bezala, kooperatibako administrazio-organoak egin beharko du 

122


ezohiko batzarrerako deia, eta edozein unetan egin ahalko du, epe jakin bati men egin 

gabe. Administrazio-organoaren ekimenez gain, zaintza-batzordeak edo, gutxienez, 

boto guztien ehuneko hogei ordezkatzen duten bazkideek ezohiko batzarra deitzeko 

eskatu ahal izango diote administrazio-organoari. Bazkideen errekerimendu horrek, 

gainera, sinesgarria izan beharko du, eta aztergaien zerrenda eduki beharko du, 

eztabaidatu beharreko gaiak eta proposamenak jasota. 

Jarraian, hogeita hamar eguneko epea ematen zaio administrazio-organoari 

errekerimenduari erantzun diezaion, eskaera jaso zuenetik zenbatzen hasita, eta 

ezohiko batzarrerako deia egin dezan. Administrazio-organoak eskaerari jaramonik 

egiten ez badio, ezohiko batzarrerako deialdia era judizialean egin daiteke, ohiko 

batzarrerako aurreikusitako betekizunen arabera; hau da, ez da beharrezkoa 

izango botoen ehuneko hogei ordezkatzen duten bazkideek eskaera egitea. Bada, 

bazkideetatik edozeinek eskatu ahal izango dio sozietatearen egoitzari dagokion 

merkataritza-arloko epaitegiari ezohiko batzarrerako deialdia egin eta batzarra egin 

dezala. Dena dela, administrazio-organoak errekerimenduari jaramonik egiten ez 

badio, zaintza-batzordeak ere dei dezake batzarra (EKLren 56.1.c) artikulua). 

c) Edozein batzar behar besteko aurrerapenaz deitu behar da, baina ez gehiegizko 

aurrerapenaz. Zehazki, deialdia batzarra egin baino, gutxienez, hamar egun lehenago 

eta, gehienez, hirurogei egun lehenago argitaratuko da. Egun baliodunak bakarrik 

zenbatuko dira, jaiegunak alde batera utzita. Bestalde, EKLren isiltasunaren aurrean, 

uler daiteke (Kooperatibei buruzko 27/1999 Legearen 24.1 artikuluaren irizpideari 

jarraiki) epea zenbatzeko orduan ez dela kontuan hartuko ez iragarkia argitaratu, 

bidali edo argitaratzen den eguna, ez eta batzarra egiten den eguna ere. 

d) Deialdia baliozkoa izango da haren edukiak baldintza batzuk betetzen baditu. 

EKLk deialdiaren gutxieneko edukia ezartzen du: bileraren data, ordua eta tokia; 

lehenengo eta bigarren deialdia eta horien artean egongo den denbora, gutxienez, 

ordu erdikoa; aztergaien zerrenda, aztertu beharreko gaiak argi, zehatz eta behar 

bezain xehe adierazita; aztergaien zerrendako alderdiei lotutako dokumentazioa 

aztertzeko bazkide guztiek duten eskubidea, sozietatearen egoitzan eta, halakorik 

balego, sozietatearen intraneten. 

Hala ere, deialdian proposatutako aztergaien zerrenda ez da gaien zerrenda itxia; 

izan ere, batzarra egin baino lehen aldatzea onartuta dago, baldin eta boto guztien 

ehuneko hamar baino gehiago ordezkatzen duten bazkideek hala eskatzen badute, 

administrazio-organoari zuzendutako idazki batean eta deialdia iragarri eta hurrengo 

bost egunetan. Horrela, aztergaien zerrenda berria aldatu eta argitaratuko da, 

legeak eskatzen duen publizitatea emanda, gutxienez, batzarra egin baino lau egun 

lehenago eta, edonola ere, batzarra ezin izango da atzeratu. Gomendagarria dirudi, 

beraz, batzarra legeak ezartzen duen hamar eguneko gutxieneko aurrerapenaz baino 

denbora luzeagoz deitzea, bestela, administrazio-organoak zailtasun handiak izango 

baititu legezko epeak betetzeko, aztergaien zerrenda handitzea eskatzen bada. 

e) Deialdiaren publizitatea bazkide guztiengana iritsi behar da. Horretarako, EKLk 

123


hainbat modu eta leku ezartzen ditu batzarra deitzen duen iragarkiari publizitatea 

emateko: sozietatearen egoitza eta kooperatibaren jarduera-tokiak; estatutuetan 

araututako banakako eta idatzizko edozein komunikazio-prozedura; paperezko 

egunkari batean edo egunkari digital batean egindako iragarkia (bostehun bazkide 

baino gehiago dituzten kooperatibentzat); webgune korporatiboa edo bazkideak 

ohartarazteko sistema telematikoren bat. 

Aurreikusitako publizitate-bideetako lehena, hau da, sozietatearen egoitzan eta 

kooperatibak jarduera garatzen duen gainerako tokietan jarritako jendaurreko 

iragarkia beharrezkoa da; beraz, iragarkia sozietatearen egoitzan argitaratzen ez 

bada, batzarrerako deialdia baliogabetu ahal izango dute behar bezala deitu ez dietela 

alegatzen duten bazkideek. Hala ere, ez da beharrezkoa iragarkia jarduera-toki 

guztietan agertzea (Auzitegi Gorenaren 1988ko irailaren 12ko epaia), estatutuetan 

zehaztu daiteke-eta deialdia non agertu behar den. 

Sozietatearen estatutuek deialdiaren iragarkia banaka eta idatziz jakinarazteko beste 

prozedura batzuk jaso ditzakete, baina halakoek ezin izango dute kooperatibaren 

egoitzan agertu beharreko iragarkia ordeztu. Publizitate-modu gehigarri horiek, 

nolanahi ere, bermatu behar dute deialdia bazkide guztiei jakinaraziko zaiela eta 

guztiek iragarkia jasoko dutela (Auzitegi Gorenaren 1986ko apirilaren 3ko, 1995eko 

apirilaren 9ko eta 1997ko abenduaren 23ko epaiak). Administrazio-organoak, 

zalantzarik gabe, bitarteko gehigarriak erabil ditzake batzar orokorrerako deialdia 

egiteko, egoki baderitzo, hala nola batzar hori Interneteko plataformen bidez 

bidaltzea (Telegram, Signal, WhatsApp…), baina publizitate gehigarria izango 

litzateke, borondatezkoa, legez eta estatutuetan araututako gutxienekoen gainetik 

dagoena. 

Beste aukera bat da deialdiaren iragarkia kooperatiba-sozietatearen egoitzari 

dagokion lurralde historikoan zabalkunde handia duen egunkari batean argitaratzea, 

paperean edo bertsio digitalean. Aukera hori nahitaezkoa da bostehun bazkide 

baino gehiago dituzten kooperatibentzat, edo beste edozein kooperatibarentzat, 

estatutuek hala galdatzen badute. Hala ere, betebehar hori bertan behera geratuko 

da kooperatibak batzar orokorra webgunearen bidez deitzen badu, jarraian aipatzen 

ditugun baldintzak betez gero. 

Azkenik, egunetik egunera indarra hartzen joango den aukera gehigarri gisa hauxe 

da: batzarra deitzea kooperatibaren webgunean, halakorik balego. Ez da nahikoa 

kooperatibak webgunea izatea Interneten, deialdia bertan argitaratzea baliozkoa 

izan dadin ondorio horietarako. Nahitaezkoa da webgunea sortzeko erabakia 

batzar orokorrak hartzea eta erabaki hori Euskadiko Kooperatiben Erregistroan 

kooperatibarentzat irekitako orrian jasotzea. Kasu horretan, gainera, kooperatibak 

sozietatearen webgunean txertatutako deialdi-iragarkiei buruzko alerta-sistema 

telematikoa kudeatu behar du bazkideentzat. 

f) Lege-eskakizun horiek guztiak, eta, hala badagokio, estatutu-eskakizunak, oso 

esanguratsuak dira, bete ezean, batzarraren baliozkotasuna aldrebestu eta, ondorioz, 

124


batzarrean bertan hartzen diren erabakiak baliorik gabe utzi dezaketelako. Gainera, 

zenbait erabakik, hala nola estatutuak aldatzeak, kooperatibaren bat-egiteak eta 

zatiketak eta kooperatiba desegiteak, aurrerago aztertuko ditugun publizitate- 

-eskakizun gehigarriak ekar ditzakete. Deialdi-baldintzak ez betetzeagatiko 

deuseztasun-arrazoiak organo judizialak edo arbitraje-organoak aztertuko ditu, 

aurkaratzekotan, edo Kooperatiben Erregistroko arduradunak, batzarrean hartutako 

erabakiak erregistro horretan inskribatzen badira. 

g) Batzar orokorretarako deialdiari eta publizitateari buruzko aurreko arauen salbuespen 

gisa, batzar orokor unibertsalak egitea onartzen da, aldez aurreko deialdirik egin 

gabe. Deialdiaren baldintzak bazkideen eskubideak babesteko ezarri direnez, ez dira 

urratzen bazkide guztiak bertan badaude eta batzarra adostasunez egitea erabakitzen 

badute. Batzar orokorra unibertsala izango da deialdi formala beharrezkoa ez denean, 

kooperatibako bazkide guztiak bertan daudelako edo ordezkatuta daudelako. Hau 

da, batzarra baliozkoa izango da bazkide guztiek aho batez batzar orokor unibertsala 

eratzea erabakitzen badute. Batzar unibertsala baliozkoa izan dadin, bazkide guztiak 

egon behar dira bertan edo ordezkatuta, eta aztergaien zerrenda eta batzarrera joan 

direnen zerrenda onartu eta sinatu behar dituzte. Sinadura hori ez da batzarraren aktan 

agerrarazi behar den sinaduraren berdina, eta batzarra egin aurretik sinatu behar da. 

Horrela eratutako batzarra ohikoa edo ezohikoa izan daiteke. Batzar unibertsala hasi 

ondoren, ez da beharrezkoa bazkide guztiak batzar hori amaitu arte egotea. 


Hedaduraz, aplikagarria izan daiteke Estatuko Kooperatiben 27/1999 Legearen 24.1 

artikulua, batzar baterako deialdian iragarri eta gero batzarra egiteko epea zenbatzeari 

dagokionez. Beste alde batetik, KSLren 166. artikulutik 178.era bitartekoek batzar 

orokorraren deialdiaren erregulazioa osa dezakete, kooperatiba-sozietatearen izaerarekin 

bateraezinak ez diren heinean, batez ere, informazioaren eta komunikazioaren teknologien 

erabilerari dagokionez. 

5.5. Batzar orokorraren funtzionamendua 

36. artikulua.– Funtzionamendua. 

1.– Batzar nagusia, unibertsala ez bada behintzat, modu presentzialean, sozietatearen 

egoitza dagoen udalerrian egin beharko da. Bestela egitea justifikatzen duen 

arrazoiren bat dagoenean, estatutuetan finkatu ahal izango dira, oro har, bilera 

egiteko beste leku batzuk, edo administratzaileek erabili beharreko irizpideak bilera 

zein lekutan egingo den erabakitzeko. 

Horrez gain, estatutuetan aurreikusi ahal izango da batzar nagusiak, osorik edo 

partzialki, modu telematikoan egitea edo teknologiak aukera ematen duen antzeko 

beste edozein sistemaren bidez. 

Administrazio-organoak ezarriko du modu ez-presentzialean bertaratzeko sistema 

eta bermatuko du: 

125


a) Deialdian sartzekoak diren pertsona guztiek izatea bilerara bertaratzeko aukera. 

b) Bazkideen nortasuna egiaztatzea. 

c) Boto-eskubidea egikaritzea eta, hala aurreikusita dagoenean, botoaren 

konfidentzialtasuna. 

d) Komunikazioa bi norabidetakoa izatea eta irudiaren eta soinuaren aldi berekoa, 

eta ikusizko, entzunezko eta hitzezko interakzioa. 

e) Hala adierazten duten bazkideek modu presentzialean parte hartu ahal izatea 

batzarrean. 

Batzarraren idazkariak, hartutako erabakiak baliozkoak izateko exijituriko baldintza 

guztiekin batera, espresuki jasoko du aktan zer sistemaren bidez bertaratu den 

batzarrera bazkide bakoitza, bazkide horren izen-abizenak eta zer bitarteko erabili 

duen bere borondatea adierazteko.* 

2.– Batzar orokorra baliozkoa izango da, lehen deialdian, baldin eta bildutako edo 

ordezkatutako bazkideek botoen gehiengoa badute; eta bigarren deialdian, baldin 

eta bildutakoak edo ordezkatutakoak botoen ehuneko hamarrera iristen badira 

edo ehun botora iristen badira. Estatutuetan bestelakorik esaten ez bada, nahikoa 

izango da quorum hori bileraren hasieran lortzea. Ordea, kontsumo, irakaskuntza 

eta nekazaritzako eta elikagaien kooperatibek, esklusiboki, hirugarren deialdi bat 

aurreikusi ahal izango dute; kasu horretan, berdin dio zenbat boto dauden bilduta 

edo ordezkatuta, baina estatutu sozialetan ezarritako tartea errespetatuko da, 

gutxienez, bigarren eta hirugarren deialdien artean. 

3.– Batzar orokorrerako deialdia egin zen datarako, gutxienez, bazkide zirenek izango 

dute batzarrera joateko eskubidea. 

4.– Estatutuetan ez bada zehazten batzarretara pertsonalki joan beharra, bazkide 

batzuek beste batzuk ordezkatu ahal izango dituzte; horretarako, ordezkari gisa parte 

hartzen duten bazkideek idatzizko baimen bat izan beharko dute batzar bakoitzeko. 

Batzar unibertsalaren kasuan, aurreikusitako gai-zerrenda ere jaso beharko da 

ordezkari gisa parte hartzen dela egiaztatzen den idatzian. 

Bazkideek ezin izango dute, bakoitzak bereaz gainera, bi baino gehiago ordezkatu. 

Ordezkaritza ezeztatu ahal izango da. Ordezkaritza beste norbaiti eman dion 

pertsona batzar orokorrera joateak ordezkaritza ezeztatzeko indarra izango du. 

5.– Estatutuetan hala jasotzen bada, kontsumoko, etxebizitzako, irakaskuntzako, 

nekazaritzako eta elikagaien kooperatibetan edo familiako beharrizanei aurre egitera 

zuzendutako kooperatibetan, ezkontideak edo familiako besteren batek –estatutuetan 

onartzen den ahaidetasun-mailaraino–, edo legezko tutoreak ordezkatu ahal izango du 

bazkidea batzar orokorrean, baldin eta jarduteko gaitasun osoa baldin badu. Orobat 

zehaztu beharko da estatutuetan ea ahalorde berezi bat behar den batzar bakoitzerako, 

edo ordezkaritza-idatziak haietan zehaztutako eperako balio izango duen. 

* Euskadiko Kooperatiben abenduaren 20ko 11/2019 legea aldatzeko urriaren 7ko 5/2021 Legearen 

hirugarren artikuluaren araberako idazketa 

126


6.– Estatutuetan izendaturiko pertsona izango da batzar orokorreko mahaiburu; 

hori ezin bada izan, administrazio-organoko lehendakaria izango da, eta azken 

hau ere ezin bada izan, batzarrak hautatutako bazkidea izango da. Batzarreko 

lehendakariaren egitekoak izango dira eztabaidak bideratu, batzarra behar bezala 

burutu dadin zaindu eta legezko izapideak betearaztea. 

7.– Lehendakariak idazkari baten laguntza izango du, eta hura ere estatutuek edo 

batzarrera bildu diren bazkideek izendatuko dute. 

8.– Bozketa isilpekoa izango da lege honetan edo estatutuetan aurreikusitako kasuetan 

eta bertaratu diren eta ordezkatuak izan diren bazkideen ehuneko hamarrek hala 

izan dadila eskatzen duten kasu guztietan. 

9.– Gai-zerrendan jaso gabeko gaiei buruzko erabakiek ez dute baliorik izango, lege 

honetan dena delako erabakia hartzea espresuki baimentzen den kasuan izan ezik. 

10.– Administratzaileek batzar orokorretara joan beharra izango dute. Estatutuek 

batzarrera joateko baimena edo agindua eman diezaiekete zuzendari, kudeatzaile 

eta teknikariei, bai eta sozietate-gaien martxa onaren gaineko interesa dutenei 

ere. Batzar orokorrak beste edozeini ere eman ahal izango dio batzarrean egoteko 

baimena. 


a) Batzar nagusiaren funtzionamendua, funtsean, ez da aldatu 2019ko EKLren 

erregulazioan, eta 1993ko araudian ezarritako manuei jarraitzen die. Egindako 

aldaketak bi egoera oso zehatzetara mugatzen dira. 

b) Alde batetik, bazkideek batzarrean parte hartu ahal izango dute bideo bidezko 

hitzaldi edo bideokonferentzia bidez edo irudiaren eta soinuaren noranzko biko 

eta aldi bereko komunikazioa ahalbidetzen duen antzeko sistemaren baten bidez, 

betiere ikusizko, entzunezko eta ahozko elkarreragina bermatuta. Egoera hori 

berariaz jaso beharko da batzarraren aktan. Administrazio-organoari esleitu zaio 

modu ez-presentzialean bertaratzeko sistemaren antolaketa; modu horretara, bazkide 

guztiek bertaratzea bermatuko da, horien nortasuna egiaztatuz, eta boto-eskubidea 

egikaritzea eta horren konfidentzialtasuna ahalbidetuko da. 

c) Bestalde, irakaskuntza-kooperatibak eta elikagaien kooperatibak gehitu dira 

kooperatiben zerrendan (kontsumoa, nekazaritza-kooperatibak eta familia-beharrak 

asetzen dituztenak), gainerako kooperatibez bestelako arauak har ditzaketenak, hala 

nola batzar orokorraren hirugarren deialdia arautzea, bertaratutako edo ordezkatutako 

bazkide-kopurua edozein dela ere, edo bazkideek ordezkaritza baliatzeko aukera 

izatea gertuko senideen edo legezko tutoreen eskutik. 


a) EKLk batzar orokorra non egingo den finkatzeko irizpide gisa kooperatibaren 

egoitza ezartzen du. Hala, batzarra sozietatearen egoitza dagoen herrian egitea 

arautzen da. Hala ere, arau orokor horrek estatutuetan jasotako salbuespenak eta 

127


bideokonferentzia bidezko parte-hartzea onartzen ditu, zenbait baldintza errespetatuz 

gero. Beraz, administrazio-organoak batzarra egiteko beste leku bat ezarri ahal izango 

du, kooperatibaren egoitza dagoen herria ez dena, estatutuek hala arautzen dutenean, 

betiere, erabaki hori justifikatzen duen arrazoirik badago. Hala ere, administrazio- 

-organoari halmena eman beharrean batzarra non egin askatasunez erabaki dezan, 

estatutuetan ere zehaztu ahal izango dira toki hori erabakitzeko jarraitu beharreko 

irizpideak. 

Beste aukera bat da batzarrean parte hartzeko aukera izatea bideokonferentzia 

bidez edo irudiaren eta soinuaren noranzko biko eta aldi bereko komunikazioa 

ahalbidetzen duen antzeko sistemaren baten bidez, betiere ikusizko, entzunezko 

eta ahozko elkarreragina bermatuta. Glosa honetan, 37. artikuluan, parte hartzeko 

modu horren berezitasunak aztertuko ditugu. Aukera hori estatutuetan gaitu behar 

da. Batzarra osorik edo partzialki modu ez-presentzialean egin daiteke, hau da, 

bazkide guztiak bide telematikoaren bitartez bertara daitezke ala bazkide batzuek 

modu presentzialean parte har dezakete eta besteek bide telematikoen bitartez. 

Kasu horietan, batzarraren idazkariak berariaz jaso beharko ditu aktan bazkidearen 

nortasuna eta horretarako erabilitako bidea, erabakiak baliozkoak izateko eskatzen 

diren gainerako baldintzekin batera. 

b) Batzar orokorra kooperatibako bazkideen bilera da; beraz, hasteko, kooperatibako 

bazkideei baino ez zaie deituko bertan parte hartzera. Batzar orokorrerako deia egin 

zen egunean bazkide ziren pertsonek parte hartu ahal izango dute batzarrean; beraz, 

ezin izango dute kooperatibako beste laguntzailerik parte hartu, bazkide ez badira, 

edo batzarrerako deialdia egin ondotik bazkidetu badira. Batzarrerako deia egiteko 

erabakiak ez du zertan bat etorri akordio horren publizitatearekin, eta lehenengo data 

izango da kontuan hartu behar duguna bazkideen bertaratzeko eskubidea zehazteko. 

Hala ere, batzarrean beste pertsona batzuk egotea baimendu ahal izango da, baldin eta, 

horrela, batzarrean eztabaidatu beharreko gaien azalpena errazten bada. Hala, legeak 

aipatzen duenez, administratzaileek nahitaez egon behar dute, nahiz eta, arruntean, 

horiek guztiak kooperatibako bazkideak diren eta kooperatibako bazkide gisa parte 

hartzen duten, bai eta zuzendariek, kudeatzaileek, teknikariek, eta sozietatearen 

jardunbide onean interesa duten gainerako pertsonek ere. Beste edozein pertsona 

egotea onar daiteke, batzar orokorraren aldez aurreko baimenarekin, esaterako, 

kooperatibako aholkulari juridikoa, kontularia edo kontuen ikuskaria… 

Aipatutako pertsona guztiak batzarrera joan badaitezke ere, bazkideak baino ez 

dira kontuan hartuko batzarra eratzeko. EKLk quorum bikoitza ezartzen du batzar 

orokorra balio osoz eratutzat jo dadin: lehenengo deialdian, botoen gehiengoak (ez 

bazkideen gehiengoak) egon behar du bertan edo ordezkatuta; eta bigarren deialdian, 

gutxienez, botoen ehuneko hamarra duten bazkideek edo, bestela, ehun botok. Botoen 

ehuneko hamarra edo ehun boto eskatzea bi quorumetatik txikienari dagokio; beraz, 

tamaina txikiko edo ertaineko kooperatibetan, botoen ehunekoa aplikatuko da, ehun 

botoko kopurua, oro har, ehuneko hamar baino handiagoa izango baita. Gutxieneko 

eskakizun horiek aginduzkoak dira, eta estatutuek ezin dituzte murriztu; nolanahi 

128


ere, quorumaren baldintzak gogortu ditzakete, batzarra behar bezala eratzeko behar 

den boto kopurua handituz. 

Gutxieneko parte-hartze hori bilkuraren hasieran bete behar da, baina estatutuek 

kopuruari batzar osoan eustea eska dezakete. Baldintza hori betetzen dela 

egiaztatzeko, bertaratutakoen zerrenda egingo da eta bazkide edo ordezkari direla 

egiaztatuko da. Bigarren deialdian, botoen ehuneko hamarrera edo ehun botora 

iristen ez bada, batzar orokorra ezin izango da baliozkotasunez egin, eta bazkideen 

kooperatibarekiko utzikeria edo zabarkeria geratuko da agerian, kooperatibaren 

etorkizunari buruz ezer onik iragartzen ez duena. Azkenik, delegatuen batzarra 

ere araututa dago kooperatiba handi samarrentzat, bazkide guztiak leku berean 

egotea nahikoa zail suerta daitekeelako. EKLren 40. artikuluari buruzko iruzkinean 

aztertuko dugu egoera hori. 

Arau berezi gisa, ildo horretako estatutu-xedapenik baldin badago, kontsumoko, 

irakaskuntzako, nekazaritzako eta elikagaigintzako kooperatibetan soilik, batzarra 

eratzeko arauak malguagoak dira, kooperatibaren organo gorena geldiaraz dadin 

saihesteko. Hirugarren deialdia onartuko da legez ezarritako quoruma betetzeko 

gutxieneko bertaratze-baldintzak betetzen ez badira. Hala, batzarra baliozkoa izatea 

onartzen da, bertaratutako edo ordezkatutako boto-kopurua edozein izanda ere; hala 

ere, bigarren eta hirugarren deialdien artean, gutxienez, sozietatearen estatutuetan 

ezarritako tartea egon beharko da. Horrela, mota horretako kooperatibetan beste 

batzar orokor bat deitzeko beharra saihetsi ohi da, non erraza ez den lehen eta bigarren 

deialdietan ezarritako legezko gutxienekoak lortzea. Sozietatearen estatutuek finkatu 

behar dute bigarren eta hirugarren deialdien arteko tartea, baina denbora-tarte horrek, 

gutxienez, ordu erdikoa izan beharko luke, EKLren 35.7 artikuluak xedatzen duen 

moduan batzarraren lehen eta bigarren deialdien arteko tarteari dagokionez. 

c) Bazkideak bertaratu gabe parte-hartzea onartzen da, batzar bakoitzeko baimen 

berezia idatziz emanez, beste bazkide batzuek ordezka ditzaten. Baimena idatziz 

eman behar da, eta ezin da ahozko edo telefono bidezko agindurik eman. Ezin da 

izan ordezkaritza orokorreko ahalordea, batzar bakoitzerako berariazkoa baizik. 

Hala ere, ordezkaritza hiru zentzutan mugatzen da: alde batetik, sozietatearen 

estatutuek aurrez aurreko bertaratzea eska dezakete eta bazkideen ordezkaritza 

eragotzi; bigarrenik, bazkide batek, gehienez ere, bi ahal izan ditzake, hau da, 

bazkide batek ezin izango ditu hiru boto baino gehiago erabili, ordezkatzen dituen 

pertsonen biena eta bere botoa (eta, horrela, saihestu egingo da beti bazkide oso gutxi 

joatea batzarretara, gutxi horiek batzarretara joaten ez diren bazkideen ordezkaritza 

hartuta). Bazkideren baten ordezkaritzaren egokitasunari buruz sortzen den edozein 

zalantza zaintza-batzordeak ebatzi beharko du, halakorik balego (EKLren 56.1.d) 

artikulua). Azkenik, ordezkaritza ezeztatu daiteke, adibidez, ordezkatutako pertsona 

batzarrera bertaratzen bada. 

Batzar unibertsalaren kasuan, ordezkaritza egiaztatzen duen idazkiak aurreikusi den 

aztergaien zerrenda jaso beharko du. Hau da, bat-bateko batzar unibertsal batek, non 

bazkide guztiak biltzen diren eta batzarra eratzea erabakitzen duten, eragotzi egiten 

129


du ordezkaritzaren bidez parte-hartzea, aztergaien zerrenda ezagutzea ezinezkoa 

delako, definizioz, batzarraren garapenean jorratuko baita. 

Aipatu dugun hirugarren mugaren salbuespen gisa, baldin eta estatutuetan hala 

gaitu bada kontsumo-kooperatibetan, etxebizitzen kooperatibetan, irakaskuntza-, 

nekazaritza- eta elikagaigintza-kooperatibetan eta familia-beharrak asetzea helburu 

duten beste edozein kooperatibatan, bazkidearen ezkontideak edo jarduteko gaitasun 

osoa duen beste senide edo legezko tutore batek ordezka dezakete bazkidea batzar 

orokorrean. Kasu horretan, estatutuek zehaztu beharko dute bazkidea ordezka 

dezaketen senideen ahaidetasun-maila, bai eta biltzar-saio bakoitzeko ahal berezia 

eskatuko den edo ordezkaritza-idazkia baliozkoa izango den estatutuetan adierazitako 

aldi osoan. 

Ordezkaritzaren inguruko arau horiek borondatezko izaerari buruzkoak dira. 

Legezko ordezkaritzaz denaz bezainbatean, arau horiek ez dira aplikagarriak, eta 

kooperatibak ezin dio bertaratzerik eragotzi bazkide baten legezko ordezkariari 

arau horietan oinarrituta. Beraz, pertsona juridikoen eta adingabeen edo ezgaituen 

legezko ordezkaritza zuzenbide erkideko arau aplikagarrien araberakoa izango da. 

d) Batzar orokorraren funtzionamendua artezten duten bi pertsona daude: Batzarburua 

eta idazkaria. Batzarburuak eztabaidak zuzendu beharko ditu, batzarraren garapenean 

ordenari eutsi beharko dio eta legezko betekizun betetzen direla zaindu beharko du. 

Estatutuek izendatutako pertsona izango da batzarburu edo presidentea; eta halakorik 

ez badago, administrazio-organoaren burua; eta, administrazio-organorik ez badago, 

batzarrak aukeratzen duen bazkidea. Batzarburuaren izendapenaren gaineko 

adostasunik ez badago, batzarra ezin da egin (Auzitegi Gorenaren 2000ko urriaren 

19ko epaia). Salbuespen gisa, batzarrerako deialdi judizialaren kasuan, epaileak 

izendatuko du batzarraren batzarburuaren eginkizunak beteko dituen pertsona. 

Batzarburuari idazkariak lagunduko dio eta kargu horren izendapena ere estatutuetan 

jasota egongo da, edo, bestela, batzarrera bertaratzen diren bazkideek egiletsiko 

dute. Idazkariak batzarraren akta idatziko du, eta akta-liburuan transkribatuko du, 

aurrerago ikusiko dugun bezala. 

e) Oro har, bozketa-prozedura librea da. Hala ere, bozketa isilpekoa izango da legeak 

edo estatutuek hala arautzen badute (sozietatearen karguen hautaketa, hala nola 

sozietate-kontseiluaren administratzaileak edo zaintza-batzordeko kideak), edo 

bertan dauden eta ordezkatuta dauden bazkideen ehuneko hamarra ordezkatzen duten 

bazkideek hala eskatzen badute (kontuan hartu botoen kopuruaz eta kooperatibako 

bazkide guztien kopuruaz ez dela ari). Deusezak izango dira aztergaien zerrendan 

jasota ez dauden gaiei buruzko erabakiak, non eta lege honek ez duen berariaz 

baimentzen erabaki horiek hartzea. Hurrengo artikuluen iruzkinei lotuko gatzaizkie, 

batzarreko bozketari buruzko azalpena zabaltzeko, bai eta batzarrean hartutako 

erabakien baliozkotasunari eta aurkaratzeari buruzkoetan sakontzeko ere. 


130


Eremu horretan, EKLren erregulazioa 27/1999 Legearen 27.2 artikuluarekin osa daiteke 

(27/1999 Legea, estatuko kooperatibei buruzkoa), bazkideek batzarrean duten legezko 

ordezkaritzari dagokionez, eta, oro har, Kapital Sozietateei buruzko Legeak jasotako 

erregulazioarekin, askoz ere zehatzagoa dela, bazkideen laguntzari eta ordezkaritzari 

dagokienez, bereziki, ordezkaritza telematikoari dagokionez (KSLren 179-187 artikuluak), 

eta batzarra eratzeari dagokionez (KSLren 191-195 artikuluak), kooperatiba-sozietatearen 

izaerarekin bateraezinak ez diren neurrian. 

5.6. Boto-eskubidea 

37. artikulua.– Boto-eskubidea. 

1.– Kooperatibetan, bazkideek boto bana izango dute. 

2.– Dena den, estatutuetan honako hau aurreikusi ahal izango da lehen mailako 

kooperatibei dagokienez: pertsona juridikoak diren bazkideen boto-eskubidea – 

kooperatiben, kooperatiba horiek kontrolatutako sozietateen eta entitate publikoen 

bazkideena– kooperatibarekin duten jarduera-mailaren edo kooperatiba horien 

arteko harremanetan osagarriak diren prestazioen neurriaren araberakoa izatea. 

Kasu horretan, estatutuetan argi zehaztu beharko da zein diren boto-eskubidearen 

proportzionaltasun-irizpideak. 

Sozietate kooperatiboa ez den bazkide batek izan dezakeen boto kopurua ezin izango 

da kooperatibako boto guztien herena baino handiagoa izan. 

3.– Bigarren edo maila handiagoko kooperatibetan 149. artikuluan ezarritakoa bete 

beharko da. 

Kreditu-kooperatibetan, entitate horiei dagokien araubide berezian ezarritakoa bete 

beharko da. 

4.– Bazkide laguntzaileen, bazkide ez-aktiboen edo bazkide ez-erabiltzaileen, bazkide 

eszedentziadunen eta iraupen jakineko bazkideen boto kopurua ezin izango da inoiz 

ere kooperatibako boto guztien erdia izatera iritsi. 

5.– Estatutuetan adierazi beharko da zein kasutan abstenitu beharko den bazkidea 

interes-gatazkak sortzen direnean. 

6.– Estatutuetan ezarri ahal izango dira bozketak telematikoki egiteko prozedura, 

baldintzak eta betekizunak, kontuan hartuta botoaren konfidentzialtasuna bermatuko 

behar dela nahitaez. 


a) Boto-eskubidearen erregulazioan, 11/2019 Legeak 1993an txertaturiko berrikuntzei 

eutsi die, pertsona juridiko espezifikoei lotutako boto plurala emateko aukerari 

dagokionez; kooperatiba-jarduera bete-betean egiten ez duten bazkideen boto- 

-eskubidearen mugari dagokionez; eta interes-gatazkaren erregulazioari eta horren 

ondorioei dagokienez. 

b) Aurreko atalean adierazi dugun bezala, kooperatibaren guztizko botoen erdia baino 

131


gutxiagoko muga orokorrari eutsi zaio kooperatiba-jarduera osorik egiten ez duten 

bazkideentzat, baina 4/1993 Legean araututako taldeei (bazkide laguntzaileak, 

bazkide ez-aktiboak eta ez-erabiltzaileak eta iraupen jakineko lotura duten 

bazkideak), oraingo legean, eszedentzian dauden bazkideena gehitu zaie; izan ere, 

legearen 31. artikuluan arautzen dira, bazkide ez-aktiboekin eta ez-erabiltzaileekin 

batera eta, beraz, kooperatibak kontuan hartu beharko du bazkideen kategoria hori, 

estatus arruntaz bestelako bazkide guztiek ez dezaten gainditu legezko boto-muga. 

c) Era berean, teknologia berriak erabiltzeko aukera gehitu da (bideokonferentzia edo 

irudiaren eta soinuaren noranzko biko eta aldi bereko komunikazioa eta ikusizko, 

entzunezko eta ahozko elkarreragina ahalbidetzen duen antzeko beste sistemaren 

bat erabiliz), sozietate-partaidetza errazteko akordioak hartzean. Hori dela eta, 

lege-testu berriak berariaz arautzen du estatutuek prozedura telematikoen bidezko 

bozketak egiteko prozedura, baldintzak eta betekizunak ezarri ahal izango dituztela. 


a) Kooperatibako bazkidearen boto-eskubidea ezin indargabetuzkoa da, eta bazkide 

bat, boto bat arau orokorraren mende dago sozietate-mota horietan indarrean 

dagoen printzipio demokratikoan oinarrituta, nahiz eta arau horrek gero eta 

salbuespen gehiago onartzen dituen. Ildo horretan, 11/2019 Legean, lehen mailako 

kooperatibentzat xedatutako arau orokorra “bazkide bat, boto bat” tradiziozko araua 

da (37.1 artikulua). Hala ere, legegileak onartu du, baldintza murriztaileetan, boto 

plurala ezartzeko aukera, betiere honako baldintza hauek betetzen badira: 

1. Estatutu-xedapen berariazko bat egotea hori txertatzeko. 

2. Xedapen hori kooperatibetara, kooperatibek kontrolatutako sozietateetara eta 

erakunde publikoetara mugatzea; izan ere, salbuespen hori dela bide, izaera 

kooperatiboa urratu gabe, pertsona juridiko horien parte-hartzea sustatu nahi 

da, eta horrela, kooperatiba-erakunde berrien sorrera sustatzea eta lehendik 

daudenak sendotzea. 

3. Estatutuek boto-eskubidearen proportzionaltasun-irizpideak argi eta garbi 

ezartzea, kontuan hartuta, alde batetik, boto-eskubideak proportzionala izan 

behar duela sozietatearekiko kooperatiba-jarduerarekin edo lankidetzaren 

esparruan jarduera horren osagarri diren prestazioekin, eta, bestetik, kooperatibasozietatea 

ez den bazkide baten boto-kopurua ezingo dela izan boto guztien 

herena baino handiagoa (37.2 artikulua). 

b) Beste alde batetik, bigarren mailako kooperatibetan, boto plurala da arau orokorra: 

proportzionala kooperatiba-jarduerako parte hartzearekin edo bazkide-kopuruarekin 

(nahiz eta irizpide horiek ez diren berariaz jasotzen EKLren 149. artikuluaren azken 

bertsioan, ulertu behar da estatutuek, kooperatibak zuzendu behar dituzten printzipioei 

egokitutako irtenbidea hartzeko, horietako baten alde egin behar dutela: Kooperatiben 

Legearen 26.6 artikulua ere ildo horretakoa da). Kreditu-kooperatibetan, legeak ez 

du boto plurala emateko aukera ezartzen; aitzitik, estatutu-arauketa behar da. Gai 

132


hori Kreditu-kooperatibei buruzko maiatzaren 26ko 13/1989 Legearen 9.2 artikuluak 

arautzen du, honela baitio: “Batzar orokorrean, bazkide bakoitzak boto bat izango 

du. Hala ere, estatutuek hala arautzen badute, bazkideen botoa proportzionala izan 

daiteke sozietatearen kapitalean egindako ekarpenekin, garatutako jarduerarekin edo 

elkartutako kooperatiben bazkide kopuruarekin kasu horretan, estatutuek argi eta 

garbi finkatu beharko dituzte botoaren proportzionaltasun-irizpideak”. 

c) Kooperatiban, bazkide laguntzaileak, ez-aktiboak eta ez-erabiltzaileak edo iraupen 

jakineko lotura dutenak badaude, estatutuek zaindu beharko dute kolektibo bakoitzaren 

botoen ehunekoak ez duela gainditzen horretarako ezarritako muga berezia (legeak 

ez du muga berezirik ezartzen eszedentzian dauden bazkideentzat). Beraz, kontuan 

hartu beharko da bazkide laguntzaileen multzoak, bazkide hori kooperatibasozietatea 

izan ezik, ezin duela botoen herena baino gehiagoren titular izan, ez batzar 

orokorrean, ez artezkaritza-kontseiluan (19.5 artikulua); iraupen mugatuko lotura 

duten bazkideen multzoak ezin duela izan sozietatearen guztizko botoen bostena baino 

gehiago (26.2 artikulua); eta pertsona ez-aktiboen edo ez-erabiltzaileen botoa bostena 

baino gehiago ezin dela izan (31.2 artikulua). Baina, gainera, legeak debekatzen 

duenez bazkide laguntzaileen, ez-aktiboen edo ez-erabiltzaileen, eszedentzian 

dauden bazkideen eta iraupen jakineko bazkideen botoa kooperatibaren boto guztien 

erdira iristea, erakundearen gehiengoaren kontrola kooperatibaren jarduera osorik 

egiten duten bazkideen esku gera dadin (37.4 artikulua), estatutuetan, baldin eta 

lehen aipaturiko kolektibo guztietako kideak badaude, kolektibo bakoitzaren botoen 

gehieneko ehunekoa ezarri beharko da, eta horrek zatikiak eragin ditzake, hau da 

unitatetik beherako boto-kopurua, estatutuetan bazkide-mota bakoitzarentzat ezarri 

den gehieneko boto-ehunekoarekiko proportzionaltasunari eusteko, behar izanez 

gero. Botoen gehieneko ehunekoak finkatu beharrean, 37. artikuluaren 4. zenbakian 

jasotako bazkide-kategoria bakoitzaren botoen proportzioa finkatzea erabakitzen 

bada, botoen guztizko kopurua kooperatibaren guztizko botoen erdira iritsi gabe, 

zenbait kategoriatan boto pluraleko egoerak aurki genitzake, eta, gure iritziz, hori ez 

litzateke legez onargarria izango, baldin eta horrek legearen 37. artikuluak dakartzan 

aginduzko manuren bat urratzea balekar, bereziki, bazkide bat, boto bat aldarrikatzen 

duena. 

d) Bazkideek ezin izango dute botorik eman interes-gatazkako egoeran daudenean, hau 

da, kooperatibaren interesen eta bazkideak bazkide gisa duen interes espezifikotik 

kanpo nahi duenaren arteko aurkakotasun-kasu baten aurrean. Interes-gatazkako 

egoera horiek ez dira legean jasotzen; aitzitik, legeak zehazten duenez, estatutuetan 

ezarri beharko da bazkideak, interes-gatazkak direla eta, zein kasutan ez duen botorik 

eman behar (37.5 artikulua). Interes-gatazkak kooperatiba bakoitzaren motaren eta 

inguruabarren araberakoa izango dela egia bada ere, zentzuzkoa dirudi pentsatzeak 

bazkideak ezingo duela boto-eskubidea erabili, behintzat, sozietatetik kanpo uzten 

duen, obligazio batetik askatzen duen edo eskubide bat ematen dion akordio bat hartu 

behar denean, edo, bestela, sozietateak bazkideari funtsak aurreratzea erabakitzen 

duenean, kredituak edo maileguak ematen dizkionean, bermeak ematen dizkionean, 

edo, administratzaileari dagokionez, akordioak elkarlehia debekatzeko lekapen edo 

133


salbuespenaz diharduenean, edo sozietatearekiko harreman pribatu bat ezartzeaz 

(bazkidea izateaz bestelakoa), edozein motatako obra edo zerbitzuak emateko. 

e) 11/2019 Legeak dakarren berrikuntza nagusia teknologia berriak erabiltzeko 

aukera da, erabakiak hartzerakoan sozietate-partaidetza errazteko helburuz. Batzar 

orokorrean laguntza telematikoaren eta boto elektronikoaren balioa berariaz 

aitortzea bazegoen jasota Espainiako kooperatiben legeetan. Ildo horretan, GKLk 

ondokoa ezartzen du: estatutuek hala arautzen badute, bazkideek bide telematikoak 

erabili ahal izango dituzte beren nortasuna behar bezala bermatuz gero, eta batzar 

orokorrean era telematikoan parte hartzen dutenek eskubideak baliatzeko epeak, 

moduak eta erak zehaztuko dira deialdian (35.3.2 artikulua). Bestalde, KKLk 

berariaz baimentzen du estatutuek «batzar nagusia bideokonferentziaz edo beste 

komunikabide batzuk erabiliz bildu ahal izatea, betiere bertaratuen identifikazioa, 

komunikazioaren iraupena, eztabaidetan esku hartzeko eta botoa emateko aukera 

bermatzen bada» (46.3 artikulua), bai eta «bozketak modu telematikoen bidez egiteko 

prozedura, baldintzak eta betekizunak ere, nolanahi ere, botoaren konfidentzialtasuna 

bermatu» (46.2 artikulua). 

GMKLren arabera, sozietate-estatutuek horretarako aukera ematen badute, «bazkideak 

posta elektronikoa erabiliz edo urrutiko beste edozein komunikabide baliatuz eman 

ahal izango du botoa, betiere boto-eskubidea egikaritzen duen subjektuaren nortasuna 

behar bezala bermatzen bada» (49.9 artikulua). Azkenik, Andaluziako Kooperatiben 

Legeak modu zabalean aitortzen du aukera hori, eta erregelamenduaren garapenera 

igortzen du, «bozketa ez-presentzialetarako beharrezko baldintzak eta betekizunak 

ezartze aldera; horietan, bazkidearen nortasuna, botoaren benetakotasuna eta, hala 

arautzen den kasuetan, konfidentzialtasuna bermatuko dira» (30.4.2 artikulua). 

Europan, EKSren estatutuak ondokoa xedatzen du: «estatutuek posta bidezko botoa 

edo boto elektronikoa baimendu ahalko dute, eta horien modalitateak finkatuko 

dituzte» (EKSEEren 58.4 artikulua). 

Arlo honetan, garrantzitsua da parte-hartze telematikoak eskakizun teknikoak bete 

ditzan, ondokoak bermatzeko: bilera denbora errealean transmititzea, bi noranzkoko 

komunikazioa izatea, urruneko parte-hartzaileek bileran parte-hartzea izan 

dezaten urrutiko leku batetik, isilpeko boto elektronikoa, eta kideen nortasuna eta 

komunikazio elektronikoen segurtasuna egiaztatzea. 

f) Arauaren esanahi praktikoari dagokionez, nabarmentzekoa da kooperatibaren 

funtzionamenduari begirakoa dela, alde batetik, estatutuen bidez boto plurala 

txertatzeko aukera ematen diolako, manuan deskribatutako modu eta baldintzetan. 

Eta, bestetik, zinez ezartzen diolako kooperatibaren estatutuetan zehaztea, bai interes- 

-gatazkako egoeren ondorioz, bazkideak botoa emateari noiz uko egin behar dion, 

bai eta, hala badagokio, 37.4 artikuluan aipatutako bazkideen kategorietako botoen 

gehieneko proportzioa ere, kolektibo horien boto guztien kopurua kooperatibaren 

boto guztien erdia izan ez dadin. 


134


EKL ez den beste araudi aplikagarri bakarra Kreditu-kooperatibei buruzko maiatzaren 

26ko 13/1989 Legea da (9. artikulua). Izan ere, Estatuaren eta autonomia-erkidegoen arteko 

eskumen-banaketa, kooperatibei dagokienez, ñabartu da kreditueta aseguru-kooperatibei 

dagokienez, Estatuak eskumen esklusiboak dituelako kreditua eta bankuak antolatzeko 

oinarriak ezartzerakoan (Espainiako Konstituzioaren 149.1.11 artikulua). Manu horren 

arabera, Estatuak Kreditu-kooperatibei buruzko 13/1989 Legea eman zuen, eta, bertan, 

Konstituzio Auzitegiaren zenbait ebazpenetan funtsatuta, kreditu-kooperatibei lotutako 

oinarri horiek zein diren ezarri zuen (azken xedapenetatik bigarrena), eta legearen edukiak 

lehentasuna dauka autonomia-erkidegoetako arauen gainetik. Zehazki, legeak ezartzen du 

kreditu-kooperatibak euren lege espezifikoaren eta garapen-arauen arabera arautzen direla, 

autonomia-erkidegoek arlo horretan esleituta dituzten eskumenak baliatuz onar ditzaketen 

xedapenei kalterik egin gabe; eta kreditu-erakundeen jarduerak, oro har, arautzen dituzten 

arauen arabera, kooperatibei buruzko legeria modu subsidiarioan aplikatuko delarik (2. 

artikulua). 

5.7. Gehiengo-araubidea 

38. artikulua.– Gehiengo-araubidea. 

1.– Batzar orokorrean erabakiak hartzeko, baliozkotasunez emandako botoen erdia 

baino gehiago beharko da. Ondorio horietarako, ez dira zenbatuko ez boto zuriak 

ez abstentzioak. Dena den, salbuespen izango dira lege honetan edo estatutuetan 

gehiengo indartuak eskatzen diren kasuak. 

2.– Kooperatibaren transformazioa, bat-egitea, zatitzea edo desegitea erabakitzeko, 

batzarrean daudenen edo ordezkatutakoen baliozko botoen bi hereneko gehiengoa 

beharko da, betiere kooperatibako boto guztien ehuneko hirurogeita hamabost baino 

txikiagoa baldin bada bertaratu eta ordezkatutakoen boto kopurua. 


a) Erabakiak hartzeko gehiengoen araubideari dagokionez, 11/2019 Legean, 

1993koan bezala, arau orokor bat eta arau berezi bat ere jasotzen dira, eta azken 

hori aplikatzekoa izango da sozietatearen bizitzan garrantzi berezia duten erabakiak 

onartu behar direnean, hala nola kooperatibaren eraldaketa, bat-egitea, zatiketa eta 

desegitea. 

b) Lege berrian aurreikusitako berrikuntza bakarra 38. artikuluaren 2. paragrafoan 

erabakiak hartzeko jasotako arau berezian egindako ñabardura da. 36.2 artikulu 

zaharrak honako hau ezartzen zuen: “Bertaratutako edo ordezkatutako botoen bi 

herenen gehiengoa beharko da erabakiak hartzeko”. 38.2 artikulu berriak, aldiz, 

honako hau dio: “Bertaratutako edo ordezkatutako bazkideek emandako baliozko 

botoen bi herenen gehiengoa beharko da erabakiak hartzeko…”. Horrela, argi 

geratzen da arau berria indarrean sartu zenetik, baliozko eran emandako botoen bi 

herenak (bertaratutakoenak edo ordezkatutakoenak) direla, eta ez bertaratutako edo 

ordezkatutako boto guztien bi herenak. Nolanahi ere, eta atal honetan esanbidezko 

135


aipamenik egin ezean, zalantza geratuko litzateke “baliozko moduan emandako 

botoak” esapidearen barruan boto zuriak sartzen diren ala ez; gure ustez, boto zuriak 

ez dira zenbatu behar, 38.1 artikuluan egindako zehaztapena atal honi ere aplika 

dakiokeelako: “Ondorio horietarako (hau da, erabakiak hartzerakoan), ez dira boto 

zuriak eta abstentzioak zenbatuko”. 


a) EKLk, kooperatibei buruzko gainerako legeek bezala, legean eta estatutuetan 

araututako gehiengo jakin batzuk ateratzea eskatzen du, bozkatu beharreko erabakiak 

onartutzat jo ahal izateko. 

b) EKLk ezartzen du, arau orokor gisa, batzarraren erabakiak balio osoz emandako 

botoen erdiaren baino gehiagoren bidez hartuko direla, ondore horietarako boto 

zuriak eta abstentzioak zenbatu gabe (38.1 artikulua). Hala ere, sozietatearen 

bizitzaren kasu berezi jakin batzuei eragiten dieten erabakiak onartu behar direnean, 

hala nola transformazioa, bat-egitea, zatiketa eta desegitea, emandako baliozko 

botoen bi herenak beharko dira (boto baliogabeak, boto zuriak eta abstentzioak 

zenbatu gabe), betiere bertaratutako eta ordezkatutako botoen kopurua kooperatiban 

dauden guztizko botoen ehuneko hirurogeita hamabostetik beherakoa bada. Beraz, 

ohartu gaitezen erabakiak hartzeko ere ez dela beharrezkoa gehiengo indartua baliatzea, 

kooperatibaren boto guztien ehuneko hirurogeita hamabosteko quoruma dagoenean. 

Kasu horretan, akordioa onartzeko, nahikoa izango da 38.1 artikuluak ezarritako 

gehiengoa izatea. Era berean, kontuan hartu beharko da manuan jasotako erabakien 

zerrenda ez dela itxia, EKLren beste artikulu batzuetan ere gehiengo hori eskatzen baita: 

adibidez, legearen 92.5 artikuluak honako hau arautzen du: “Desegindako kooperatiba 

berriro jarri ahal izango da jardunean, desegiteko arrazoia desagertzen baldin bada eta 

bazkideen ekarpenak itzultzen hasi ez bada. Horretarako, beharrezkoa izango da batzar 

orokorraren erabakia, 38.2 artikuluan aurreikusitako gehiengoaren bitartez”. 

c) Legean finkatutako gehiengoak eta ehunekoak ezin dira estatutuetan murriztu, 

nahiz eta posiblea den, bai ohiko akordioetan, bai kooperatibaren bizitzan garrantzi 

berezia duten kasuetan, beti edo kasu jakin batzuetarako eska daitekeen gehiengoa 

handitzea, eta garrantzi bereziko erabakien kasuan, gehiengo indartua eskatzeko 

ala ez eskatzeko behar den bertaratze-quoruma ere handitu daiteke. Gaur egun, ez 

dago gehieneko mugarik gehiengoak handitzeko orduan, nahiz eta, sozietateetan 

gehiengoak erabakitzeko printzipioak agintzen duenez, ahobatezkotasuna edo ia 

ahobatezkotasunaren baliokidea den hain ehuneko handia eskatu ezin den. 

d) Arauaren esanahi praktikoari dagokionez, adierazi behar da haren hartzaile nagusia 

kooperatiba dela; izan ere, manuak aukera ematen dio, estatutuetan araututa, araubide 

berezia taxutzeko, legean finkatutako gehiengoak eta ehunekoak errespetatuz, 

estatutuetan ezin baitira murriztu, lehen adierazi den bezala. 


136


Gai honi EKLren 38. artikulua baino ez zaio aplikatuko, eta, hala badagokio, kooperatiba 

bakoitzaren estatutuetan legearen jarraibideen arabera araututakoa, Kooperatibei buruzko 

27/1999 Legea arau subsidiario edo ordezkoa ez dela, eta, zehazki, 28. artikulua, alderdi 

horretan ez baitago inolako lege-hutsunerik autonomia-erkidegoaren legerian. 

5.8. Batzar orokorraren akta 

39. artikulua.– Batzar orokorraren akta. 

1.– Batzar orokorrean hartutako erabakiak aktan jasoko dira. Akta idazkariak idatziko 

du eta, ondoren, akta-liburuan jasoko, datu hauek adierazita: 

a) Bileraren eguna eta lekua. 

b) Deialdia noiz eta zein modutan egin den, batzar orokor unibertsalak direnetan 

izan ezik. 

c) Deialdiaren testu osoa. 

d) Zenbat bazkide bildu diren, zehaztuta zenbat etorri diren pertsonalki eta 

zenbat diren ordezkatuak, baita batzarra lehenengo deialdian, bigarrenean edo 

hirugarrenean egiten den ere. 

e) Eztabaidatutako gaien eta aktan jaso daitezela eskatutako iritzien laburpena. 

f) Hartutako erabakien edukia. 

g) Bozketen emaitzak, erabaki bakoitza zenbateko gehiengoarekin hartu den 

zehaztuta. Aurkako botoa eman duenak hala eskatzen badu, aurkakotza hori ere 

jasoko da. 

h) Aktaren onespena, bilera bukatu ondoren hala gertatzen bada. 

2.– Bertaratutakoen zerrenda aktaren hasieran edo beronekin batera jasoko da 

lehendakariak oniritzia eman eta idazkariak izenpetutako eranskin batean. 

Bertaratutakoen zerrenda fitxategi bidez osatu edo euskarri informatikoan jaso ahal 

izango da, betiere ezaugarri horietako sozietateentzat merkataritza-erregistroko 

erregelamenduan finkatutako baldintzak betez. 

3.– Akta batzarrak berak onartu ahal izango du, batzarra egin ondoren, edo, 

bestela, lehendakariak eta batzarrak berak izendatutako bi kidek onartuko dute, 

idazkariarekin batera sinatuta, hamabost eguneko epean. 

4.– Batzar orokorrera joandako edozeinek eskubidea izango du aktaren edo hartutako 

erabakien testu osoaren ziurtapenak eskatzeko. Ziurtagiria egiten den egunean 

idazkari denak emango ditu ziurtapenok, lehendakariaren edo, hala badagokio, 

administratzaile bakarraren oniritziarekin. 

5.– Erabakietan esaten direnek onartzen diren unetik aurrera izango dituzte ondorioak. 

6.– Erregistroan inskribatu daitezkeen erabakiak Euskadiko Kooperatiben Erregistroan 

aurkeztu beharko dira, hogeita hamar eguneko epean, akta onartu eta hurrengo 

egunetik aurrera kontaturik. 

137



a) Indarrean dagoen testuak 1993ko araudiaren jarraibideei men egiten die. Araudi 

horrek xehe-xehe jaso zituen batzar orokorraren aktari buruzko ia gai guztiak. Ildo 

horretan, 11/2019 Legeak honako hauek arautzen ditu: batzar orokorraren aktaren 

beharrezko edukia, akta onartzeko dauden aukerak, bertaratutakoek batzarraren 

erabakien ziurtagiriak eskatzeko eskubidea, erabakien betearazgarritasuna eta 

inskriba daitezkeen erabakiak Kooperatiben Erregistroan aurkezteko epea. 

b) Aurreko araudiarekin alderatuta, ezin dugu esan funtsezko berrikuntzarik dagoenik. 

1 d) atalean soilik, aktaren beharrezko edukiari dagokionez, aipatzen da, hala 

badagokio, batzarra hirugarren deialdian egin den ala ez adierazi behar dela, lege 

berriak aukera hori jasotzen baitu orain irakaskuntza-kooperatibentzat, lehenago 

kontsumo- eta nekazaritza- eta elikagaigintza-kooperatibentzat baimenduta zegoen 

moduan. Beste alde batetik, 4. atalean, bertaratutakoek batzarraren erabakien 

ziurtagiriak eskatzeko eskubideaz diharduenean, argitu da idazkariak emango dituela 

ziurtagiri horiek, batzarburuaren edo, hala badagokio, administratzaile bakarraren 

oniritziarekin. 

c) Aurrekoa azaldu ondoren, nabarmendu behar dugu notario-aktaren aukerari buruzko 

lege-arauketaren hutsunea sumatu dugula –Kapital Sozietateen Legearen 203. 

artikuluan eta Kooperatiben Legearen 29.4 artikuluan xedatutakoaren antzekoa− 

oso baliagarria delako bazkideen artean adostasunik ez badago. Hala ere, horrek ez 

du esan nahi notario-aktarik jaso ezin denik bilkuran. Izan ere, aukera hori berenberegi 

onartzen du EKEEren 51.1 artikuluak, honako hau adierazten duenean: 

“Batzarreko aktari buruz notarioak egindako egiaztapenarekin, notarioaren 

aktaren kopia baimenduarekin nahiz eskritura publikoarekin ere inskriba daiteke 

–administratzaileen− izendapena”. 


a) EKLren 39.1 artikuluan agertzen diren aipamen guztiak aginduzkoak dira, eta, beraz, 

batzar nagusiko idazkariak idatzi behar duen aktaren gutxieneko edukia osatzen dute, 

idazkariak beste batzuk ere gehitu behar edo gehitu ahal izateari kalterik egin gabe, 

bere ekimenez eginda edo estatutuetan arautzen direlako. Horren adibide esanguratsu 

bat dugu bazkideen mintzaldiena: interesdunek berariaz eskatutakoak baino ez ditu 

aktara transkribatzeko betebeharra ezartzen EKLk, baina, hala eskatzen ez bada, 

idazkariak aukera izango du, iritzira, bazkideen mintzaldi edo parte-hartze guztien 

erreferentzia laburra egiteko edo, bestela, ohiko esapidea erabiltzeko idazketan: 

“bazkideek parte hartu ondoren, erabakia bozkatu da, eta ondoko emaitzaz onartu 

da”. Gainera, EKL berrian, aurrekoan bezala, iruzkinaren xede den manuan ez 

dago aktan jaso beharreko lege-aipamen guztien zerrenda osoa. Hala, zerrendan ez 

dago letradu aholkulariaren irizpena jasotzeari buruz 77.2 artikuluak egiten duen 

aipamena, Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskriba daitezkeen batzar nagusiak 

edo artezkaritza-kontseiluak hartutako erabakiak zuzenbidearekin bat datozen ala ez 

zehaztuz. 

138


b) Bertaratutakoen zerrenda aktaren hasieran agertu behar da, edo aktari erantsi behar 

zaio, idazkariak sinatutako eranskin baten bidez, batzarburuaren oniritziarekin. 

Zerrendaren prestaketa errazteko, batik bat, bazkide-kopuru handia duten 

sozietateetan, fitxategi bidez osatu ahal izango da edo euskarri informatiko 

batean erantsi, merkataritza-erregistroan izaera horretako sozietateentzat 

ezarritako betekizunekin bat etorriz (39.2 artikulua). Merkataritza-erregistroaren 

erregelamenduak, kasu horietan, aktan erabilitako bitartekoa jasotzea eskatzen 

du, eta fitxategiaren edo euskarriaren estalki zigilatuan dagokion identifikazio- 

-eginbidea eratzea, idazkariak sinatuta, batzarburuaren oniritziarekin (MEEren 98.2 

artikulua). 

c) Aztergaien zerrendan ageri direnak eztabaidatu ondoren, akta onartzeko sistema zein 

izango den erabaki behar da, baina onarpena ezin da gerorako batzar batera atzeratu. 

Akta onartzeko legezko bi aukera daude: bilera egin ahala idatzi bada, batzarrak berak 

onar dezake, aztergaien zerrendako azken gai gisa. Gainerako kasuetan, hurrengo 15 

egunen barruan onartuko da. Horretarako, beharrezkoa izango da batzarburuak eta, 

batzarrean parte hartu duten bazkideen artean, bik akta onartzea, azkenek aktaren 

artekari-lanak egingo dituztela. Kasu horretan, aktaren testuaren amaieran, onarpen- 

-eginbidea agertu behar da, eta eginbide horretan bileraren idazkariaren, bi artekarien 

eta batzarburuaren sinadurak agertu behar dira. 

d) Interesa duen edozein bazkidek administrazio-organoari aktaren ziurtagiria eskatu 

ahalko dio. Kooperatibako idazkariak sinatuko ditu ziurtagiriak, batzarburuaren 

oniritzi edo ikus-onespenaz, administratzaile bakarraren kasuetan izan ezik, 

halakoetan administratzaileak sinatuko baititu. Ziurtagirietan –hitzez hitzekoak edo 

erabakien edukiaren laburpenak izan daitezke–, beharrezkoa da ziurtatzailea nor den 

identifikatzea, kasuan kasuko batzarraren datuak jasotzea, hitzez hitzeko transkripzioa 

agertzea, edo, eguna, ordua, lekua, deialdia eta eraketari buruzko datuak adierazi 

ondoren, erabakiei buruzko laburpena egitea, eta, erabakien onespenari dagokionez, 

bozketaren emaitza adieraztea. 

e) Sozietatearen erabakien eraginkortasunari dagokionez, EKLk adierazten du erabakiek 

eurei datxezkien ondorioak izango dituztela hartzen diren unetik bertatik, baina 

zehaztu behar da nahitaez inskribatu beharreko egintzek fede oneko hirugarrenei 

bakarrik eragiten dietela kooperatiben erregistroan inskribatzen direnetik (EKEEren 

8.2 artikulua). Horretarako, aldez aurretik, akta onartu beharko da, eta inskribatu 

beharreko erabakia aurkeztu. 

f) Sozietatearen erabakiak inskribatzeko aurkezteari dagokionez, lege-testuak arautzen 

duenez, hartutako erabakiak Kooperatiben Erregistroan inskriba badaitezke, 

administrazio-organoak akta onetsi eta hurrengo hogeita hamar eguneko epean 

aurkeztu beharko dituela, inskribatzeko. Erregistroan aurkezteko, erabaki-motaren 

arabera, beharrezkoa izango da eskrituratzea edo sozietatearen erabakiaren 

ziurtagiriaren sinadurak notario bidez legitimatzea (EKEEren 33. artikulutik 35era). 

Hala ere, egia da, batzarrak berariazko erabakirik hartu ez badu, artezkaritzakontseiluko 

buruari dagokiola, edo, bidezkoa bada, administratzaile bakarrari 

dagokiola notariotzan agertzea erabakien eskritura egiteko, baina, praktikan, 

139


ohikoa eta baliagarria da batzarrak berak aztergaien zerrendako puntu bat erabiltzea 

ahalmenak emateko, eta hori, arruntean, era solidarioan egin ohi da artezkaritzakontseiluko 

buruaren eta idazkariaren alde, erabakiak eskrituratu eta erregistroan 

aurkezteko, edo, hala badagokio, erregistroak galdatzen dituen zuzenketa eta 

aldaketa oro egiteko. 

g) Arauaren esanahi praktikoari dagokionez, adierazi behar da hartzaile nagusiak 

honako hauek direla: batzarreko idazkaria, akta idazteaz arduratzen den aldetik, eta 

batzarburua, oniritzia eman behar duena delako, bai eta batzarra bera ere, bileraren 

amaieran akta onartzea erabakitzen bada, aztergaien zerrendako azkena jasota, edo 

batzarrak hautaturiko bi bazkide, akta batzarra egin eta 15 egunera onartzen bada. 

Administrazio-organoko kideak ere aipatu behar dira hartzaile nabarmen gisa, haiei 

baitagokie aktaren testu osoaren edo batzarrean hartutako erabakien ziurtagiriak 

sinatzea, bai eta horiek eskatu dituzten bazkideak ere. 


Beste arau aplikagarri batzuei dagokienez, artikuluak berak merkataritza-erregistroaren 

erregelamenduaren araudira jotzen du, bertaratutakoen zerrenda fitxategi bidez osatzeko 

edo euskarri informatikoren batean jasotzeko (MEEren 98.2 artikulua). Gainera, sozietateen 

erregulazioan ezarritako irizpidea kontuan hartuta, eta aukera hori EKEEren 51.1 artikuluak 

berariaz onartzen duela aintzat hartuta, gure iritziz, batzarraren akta egin dezan, notarioa 

eskatzeko aukerari buruzko erregulaziorik ez badago EKLn, Estatuko Kooperatiben Legearen 

29.4 artikuluak jasotako xedapenarekin ordeztu behar da; izan ere, artikulu horretan, alde 

batetik, administratzaileen betebeharra jasotzen da notarioaren presentzia eskatzeko, hauxe 

baitio: “artezkaritza-kontseiluak notarioaren presentzia eskatu ahalko du batzarraren akta 

egin dezan, eta hala egin beharko du baldin eta, bilkura egiteko finkatu den eguna baino zazpi 

egun lehenago, gutxienez, bazkide guztien ehuneko hamarra ordezkatzen duten bazkideek 

hala eskatzen badute”. Eta, bestetik, notario-aktaren ondorioei dagokienez, honako hau 

ezartzen du: “Notarioaren aktak ez du onarpenaren izapidea bete beharko, eta batzarraren 

aktatzat hartuko da”. 

5.9. Delegatuen batzarra 

40. artikulua.– Delegatuen batzarra. 

1.– Batzar orokorra prestatze-biltzarretan aukeratutako bazkide-delegatuen batzar gisa 

sortzeko aukera jaso ahal izango da estatutuetan, baldin eta kooperatibak bostehun 

bazkide baino gehiago baldin baditu edo batzar orokorrean bazkide guztiak egotea 

modu larrian eta etengabe oztopatzen duten gorabeherak gertatzen badira. 

2.– Estatutuetan berariaz erregulatuta egon beharko dira ondorengo alderdi hauek: 

bazkideak prestatze-biltzar batera edo bestera joateko irizpideak, deialdien eta 

osaeraren araubidea, delegatuak aukeratzeko arauak (beti bazkideak izan beharko 

dute), batzar nagusian bakoitzak izango duen boto kopurua eta emango zaien 

agintearen izaera eta iraupena. 

140


3.– Prestatze-biltzar bakoitzean zenbat delegatu hautatuko den eta horiek batzar 

orokorrean zenbat boto izango duten erregulatzeko, estatutuetan proportzionaltasunirizpidek 

hartu beharko dira kontuan nahitaez. 

4.– Artikulu honetan eta estatutuetan prestatze-biltzarrei buruz aurreikusi gabeko 

alderdiei dagokienez, batzar nagusirako esaten dena bete beharko da, aplikatzekoa 

den neurrian. 


a) Gai honetan, egungo araudia bat dator aurrekoarekin, eta horren helburua da bazkide 

guztiak aldi berean egotea eragozten duten inguruabarrak dituzten kooperatibetan, 

oro har, kooperatiba handietan, parte-hartzea bultzatzea. 

b) Batzar orokorrean. Kasu horietan, batzar orokorra egin baino lehen, antzeko 

ezaugarriak dituzten bazkide-taldeentzako bileretarako deia egin daiteke, hau da, 

prestatze-biltzar deritzenak egiteko. Bilera horietan, batzarreko aztergaien zerrendan 

jasotako gaiak aztertzen dira, baina ez da erabakirik hartzen; aitzitik, bazkideek, 

banaka, botoa beste bazkide batzuen esku uzten dute batzar orokorraren saioan 

balia dezaten. Horrela, batzar orokorra bigarren mailako batzar bihurtu ohi da, eta 

prestatze-biltzarretan aukeratutako delegatuek bakarrik osatzen dute. 

c) 1993ko Legean gertatzen zen bezala, indarrean dagoen legean, legegileak ohiko 

batzarra arautu duenean, ez du kontuan hartu manu horiek eta delegatuen batzarra 

arautzen dutenak berdinak direla, eta horrek, praktikan, zalantza ugari sor ditzake. 

Hori dela eta, komeni da delegatuen batzarrari lotutako gai jakin batzuk zehaztea 

estatutuetan, hala nola aplikatu beharreko quoruma, informazio-eskubideari buruzko 

nondik norakoak, akta onartzeari buruzko eskakizunak edo batzarraren erabakiak 

aurkaratzeko legitimazio aktiboari buruzko baldintzak. 


a) Batzar orokorra delegatuen batzar gisa eratzeko betekizunak, estatutuetan araututakoari 

jarraiki. 

Lehenik eta behin, kontuan izan behar dugu delegatuen batzarra estatutuetan ezar 

daitekeen erabilera murriztaileko aukera bat dela. Bi baldintza hauetako bat betetzen 

duten kooperatibentzat baino ezin da egin: bostehun bazkide baino gehiago izatea 

edo batzar orokorrean bazkide guztiak egotea modu larrian eta iraunkorrean zailtzen 

duten inguruabarrak gertatzea (beraz, ez da nahikoa garrantzi txikiko zailtasuna edo 

eragozpen iragankorra izatea). Lehenengo baldintza objektiboa da eta ez du merezi 

iruzkin gehiago egitea. Bigarrenari dagokionez, bazkideak batzarrean egotea zailtzen 

duten inguruabarren artean, honako hauek azpimarra ditzakegu: antolakuntzakoak 

(areto egokia aurkitzeko zailtasunak, bozketak kontrolatzeko zailtasunak edo 

ekitaldiaren gehiegizko iraupenak eragindako arazoak) edo hainbat lantoki 

sakabanatu egotea. Estatutuetan delegatuen batzarrak egiteko aukera bidezkotuko 

lukeen kasu berezi bat dugu, ekoizpen-katea geldi ez dadin, jarduera hiru txandatan 

antolatuta duen industria-ekoizpeneko kooperatiba batena. 

141


b) Estatutuetan nahitaez arautu beharreko prestatze-biltzarrei eta delegatuei buruzko 

alderdiak. 

EKLren 40.2 artikuluak xedatutakoaren arabera, honako hauek dira: 

1. Bazkideak prestatze-biltzarretara joateko irizpideak. 

Delegatuak izendatzeko egin behar diren prestatze-biltzar guztiak ezarri behar 

dituzte estatutuek. Erabaki hori hartzeko eta bazkideak aukeratzeko, kontuan 

hartu behar da neurri horren bidez lortu nahi den helburua parte-hartzea 

sustatzea dela, eta, ondorio horretarako, garrantzitsua dela estatutuek sistema 

hori arautzeko aintzat hartu duten arrazoia. Hala, oro har, ez litzateke zentzuzkoa 

izango prestatze-biltzarren kopuru jakin bat ezartzea horietako bakoitzera 

bostehun bazkide baino gehiago joan dadin; izan ere, legeak dioenaren arabera, 

bertaratuen kopuru horretatik aurrera, justifikatuta dago honelako sistema ezartzea 

antolaketa-arazoak saihesteko, adibidez, batzarrean parte hartzen duten pertsona 

guztientzako lokal egokia aurkitzeko zailtasuna saihesteko. Era berean, ez 

litzateke arrazoizkoa izango prestatze-biltzarren arauketa lantokiak sakabanatuta 

daudelako justifikatzen bada, prestatze-biltzarren kopurua antolatzeko dagoen 

lantoki-kopurua ez den beste irizpide bati jarraitzea, haietako bi gertu badaude 

izan ezean. Nolanahi ere, bazkideak aukeratzeko irizpideak (lantokiaren edo 

lan-txandaren, atalaren edo kategoriaren arabera) objektiboak izan behar dira, 

eta ezin dira iruzurrezko helburuetarako erabili, esate baterako, irizpide bat 

ezartzeko non gehiengoa ez duten eta arazoak sor litzaketen bazkideak biltzar 

batzuetan banatuta gertuko liratekeen, horien eragin-gaitasuna apaltzeko. 

2. Prestatze-biltzarren deialdien eta osaeraren araubidea. 

Prestatze-biltzarrak deitzeko eskumena, bai eta delegatuen batzarra deitzekoa 

ere, administrazio-organoarena da. Gure ustez, onena litzateke deialdi bakarra 

egitea, biak hartuta, hau da, delegatuen batzarra eta prestatze-biltzarrak, 

eta batzar guztiak egun berean eta aldi berean egitea. Horrela, gure iritziz, 

sozietatearen nahia behar bezala gorpuzten laguntzen da, batzar batzuetako 

bozketen emaitzek besteetan eraginik izan ez dezaten. Hala eta guztiz ere, egia 

da, alde batetik, legeak ez duela halakorik agintzen, eta, bestetik, ezin izango dela 

beti aldi berean egin, kasurako, ekoizpen-katea geldi ez dadin, jarduera txandaka 

antolatuta duen industria-ekoizpeneko kooperatiba batean. Kasu horretan, bai 

bazkideen atxikipena, bai batzar bakoitzaren ordutegia, lan-txanden araberakoak 

izango dira. Estatutuetan ere arautu beharko da, legean jasotako araudiaren 

eskakizun guztiei erantzun beharrik gabe, malgutasunez eta kooperatiba 

bakoitzaren egoerara egokituta, baina bazkideen laguntza-, partaidetzaeta 

informazio-eskubideei kalterik egin gabe, deialdiaren erari, publizitateari eta 

edukiari dagokiena. Estatutuetan arautu beharreko beste alderdi bat batzarra 

eratzeko quoruma da: gai honetan, uste dugu ezen, prestatze-biltzarrek aldez 

aurreko aldiari datxekion helburua bete dezaten, eta bazkideei horietan partehartzeak 

duen garrantzia gogorarazteari kalterik egin gabe, ahaleginak egin 

behar direla batzarra lehenengo deialdian egin dadin errazteko eta gutxieneko 

142


quorumak saihesteko, edo, behintzat, quorum horiek batzar orokorra eratzeko 

legeak arautzen dituenak baino txikiagoak izan ez daitezen. 

3. Delegatuak aukeratzeko arauak: delegatuen kopurua eta delegatuen botoen 

kopurua. 

Hauek dira EKLk ezartzen dituen aginduzko xedapen bakarrak: 

a) Delegatuek bazkideak izan behar dute. 

b) Prestatze-biltzar bakoitzak aukeratu beharreko delegatu-kopurua eta 

horiek batzar orokorrean duten boto-kopurua arautzeko, estatutuek 

proportzionaltasun-irizpideei jarraitu beharko diete nahitaez. Horren 

adibide bat izango litzateke estatutuetan arautzea delegatu izateko 

beharrezkoa izango dela, hasiera batean, une horretan prestatzebiltzarrean 

dauden eta ordezkaturik dauden bazkideek emandako baliozko 

botoen ehuneko 10, gutxienez, baina ehuneko 20 baino gutxiago lortzea, 

eta delegatu bakoitzak batzarrean emandako botoak delegatu horrek 

ordezkatzen dituen bazkideen balio bera izango duela. Boto-atalase 

hori gainditzen duten ordezkariek edo ordezkari izendatzeko behar 

diren gutxieneko botoak lortzen ez dituzten hautagaiek, bozketa amaitu 

ondoren, honako hauek egin ahalko dituzte: (i) jasotako botoak hautatua 

izan ez den beste hautagai bati eman, delegatu gisa hautatua izan dadin, 

edo (ii) botoak hautetsia izan den delegatu bati laga, betiere, arestian 

esandako boto-kopurura iritsi ez bada eta, beraz, jasotako botoen kopurua 

handituko du. Horrez gain, prestatze-biltzarrean, ehuneko 10eko atalasera 

iritsi ez diren gutxiengoen mesedetan eta halakoek eskatuta, baimena 

emango da gutxiengoek delegatu berezi eta gehigarria bat izenda dezaten 

eta horrek boto guztiak jasoko ditu, baterakorrak ez izan arren, botoak 

idatziz adierazi eta emateko, banan-banan, bakoitzaren edukiaren arabera, 

delegatuen batzarrean. 

Estatutuetan arautzen diren delegatuen hautaketari buruzko beste gai 

batzuen artean, nabarmendu behar da hainbat baldintza betetzea eskatu 

ohi dela, besteak beste, hautagai gisa aurkeztu izana, dela batzarra egin 

baino lehenagoko epe baten barruan, dela batzarra hasi aurretik; prestatzebiltzarrean 

parte-hartzea, kooperatibako organoetan (artezkaritzakontseilua, 

errekurtso-batzordea, zaintza-batzordea) kargurik ez izatea; 

aztergaien zerrendako gaien inguruko iritzia agertzea; eta, batzuetan, 

gutxieneko antzinatasuna izatea kooperatiban. Ikuspegi praktikotik, 

komeni da ordezko delegatuak ere aukeratzea, badaezpada, delegaturen 

batek batzarrera joaterik ez badauka. 

4. Agintearen izaera eta iraupena. 

Estatutuetan nahitaez arautu beharreko beste gai bat agintearen izaera da. 

Aginte hori nahitaezkoa izan daiteke, hau da, ezinbestean bete beharrekoa; 

indikatiboa izan daiteke, non, muga batzuen barruan, delegatuak lan egiteko 

tartea daukan bere eskumena erabili ahal izateko; edo fakultatiboa izan daiteke, 

143


non delegatuak erabateko eskumena daukan eta hura aukeratu duen prestatze- 

-biltzarrean agertu diren jarrera eta irizpideei ere muzin egin diezaiekeen. Gure 

iritziz, aginte fakultatiboa baztertu egin behar da. Eta beste bi ereduen artean, 

nahitaezko edo aginduzko ereduaren alde egiten dugu, inguruabarren funtsezko 

aldaketarik izan ezean. Ildo horretan, delegatuen batzar orokorrak ebaluatu eta 

deklaratu behar du funtsezko aldaketa, estatutuei erreparaturik, betiere aztertzen 

diren inguruabarrak prestatze-biltzarra egin denetik batzarra egiten denera arte 

doan aldian gertatu badira. 

Agintaldiaren iraupenari dagokionez, Estatuko Kooperatibei buruzko Legeak ez 

bezala -horrek, gehienez ere, hiru urtera mugatzen du agintaldia-, EKLk ez du 

mugarik ezartzen. Gure irizpidearen arabera, aukerarik onena urtebeteko muga 

ezartzea litzateke, delegatua berriz hautatu ahal izateari kalterik egin gabe. Hau da, 

delegatuak prestatze-biltzarretan aukeratuko lirateke, urteko ohiko batzar orokorra 

egiten den egunetik hurrengo ohiko batzarrerako deialdia egiten den egunera arteko 

aldian. Horretarako, egiten diren batzar guztietara, baita ezohiko batzarretara ere, 

joan beharko lukete delegatu gisa, batzar bakoitzaren aurretik egiten diren prestatzebiltzarretan 

emandako aginduzko jarraibide bereziei men eginda. 

c) Arau osagarri aplikagarriak 

Gainera, prestatze-biltzarrak direla eta, kontuan izan behar dugu iruzkin honen xede 

den artikuluan eta kooperatibaren estatutuetan arautzen ez den guztiari dagokionez, 

oro har, batzar orokorrarentzat xedatutakoak aplikatuko direla. Xedapen horiei 

erreparaturik, egokia da kooperatibako kideek gogoeta egin dezaten, kasuan-kasuan, 

aipatutako arauak prestatze-biltzarretan araututako ereduarekin bat ote datozen, 

besteak beste, bertaratze-quorumarekin, ordezkaritzarekin, bileraren aktaren 

onarpenarekin edo informazio-eskubidearen erabilerarekin, edo, bestela, arauak 

oso behartuta dauden; azken kasu horretan, komenigarria litzateke lehen esandako 

alderdiak berariaz arautzea kooperatibaren estatutuetan. 

Arauaren esanahi praktikoari dagokionez, adierazi behar da, azaldutako guztia 

kontuan hartuta, kooperatiba dela haren hartzaile nagusia, eta, hortaz, estatutuetan 

araututakoaren bidez, kooperatiba bakoitzaren egoerara eta beharretara egokitutako 

araubide aplikagarria zehaztu beharko duela, legean xedatutakoa betez eta bazkideen 

eskubideak eta printzipio kooperatiboak behar bezala errespetatuz. 


Gai horri EKLren 40. artikulua eta kooperatiba bakoitzaren estatutuetan jasotako 

erregulazioa aplikatuko zaizkio, legearen jarraibideen arabera; izan ere, Euskal Autonomia 

Erkidegoko legegileak gutxienekoen araudia hobetsi du, hizpide darabilgun gaia estatutuen 

autoerregulazioaren esku utzita. Artikulu horretan eta kooperatiba bakoitzaren estatutuetan 

arautzen ez den guztiaz denaz bezainbatean, batzar orokorrarentzat ezarritako arauak beteko 

dira, eta, beraz, arau subsidiario edo osagarri gisa ez da aplikatuko Kooperatibei buruzko 

27/1999 Legea, eta, bereziki, haren 30. artikuluak jasotako aurreikuspenak. 

144


5.10. Batzar orokorrak hartutako erabakiak aurkaratzea. 

41. artikulua.– Batzar orokorrak hartutako erabakiak aurkaratzea. 

1.– Batzar orokorraren erabakiak aurkaratu ahal izango dira baldin eta legearen nahiz 

estatutuen aurkakoak badira edo kooperatibaren kaltetan hartu badira bazkide 

baten edo gehiagoren zein hirugarren ez-bazkideen mesedetan. 

2.– Erabakia ezin izango da aurkaratu baldin eta, Kapital Sozietateei buruzko Legean 

ezarritako baldintzei jarraikiz, hura ondoriorik gabe utzi bada edo beste erabaki 

batek baliozkotasunez ordeztu badu, ezta aipatu lege horretan xedatutako beste 

kasuetan ere. Aurkaratzeko arrazoia ezaba daitekeenean, merkataritza-arloko 

epaitegiak zentzuzko epe bat emango du hori konpontzeko. 

3.– Aurkaratze-akzioa honako hauek egikaritu ahal izango dute: bazkideek, 

administratzaileek, zaintza-batzordeko kideek edo interes legitimoa duen bazkide 

ez den edozein hirugarrenek; aurkaratze-akzioa egikaritzeko aukera urtebetean 

iraungiko da, salbu eta erabaki horien karia edo edukia ordena publikoaren 

aurkakoak direnean. 

4.– Artikulu honen aurreko apartatuan aurreikusitako aurkaratze-akzioa egikaritzeko 

iraungipen-epea erabakia hartu zenetik aurrera hasiko da kontatzen; erabaki hori 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatu behar bada, berriz, inskribatzen 

den unetik aurrera. 

5.– Oro har, Sozietate Kapitalaren Legearen arabera ezarriko da aurkaratzeprozedura. 

Salbuespenez, baina, demanda-idatzian aurkaratutako erabakia eten 

dadila eskatzeko, exijituko da zaintza-batzordeak berak edo ondoren azaltzen den 

ordezkaritza duten pertsonek eskatzea:bazkideen ehuneko hamar ordezkatzen 

duten pertsonek, kooperatibak 50 bazkide baino gehiago badu; bazkideen ehuneko 

hamabost ordezkatzen dutenek, kooperatibak 10 eta 50 arteko bazkide baditu, eta 

bazkideen ehuneko hogei ordezkatzen dutenek, kooperatibak 10 bazkide baino 

gutxiago badu. 

6.– Aurkaratze-akzioaren baiespen-epaiak bazkide guztiengan izango du eragina, 

baina ez die eragingo aurkaratutako erabakiaren ondorioz hirugarren ez-bazkide 

onustedunek lortutako eskubideei. Aurkaratutako erabakia Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroan jasota badago, epaiak inskripzio horren ezereztea aginduko du. 


a) Alderdi berritzaile gisa, adierazi behar da, EKLren zioen azalpenean bertan adierazten 

denez, kapital-sozietateen oraintsuko erregulazioan erabakiak aurkaratzeko 

ezarritako irizpidea hartu dela, honako hauei gagozkiela: kasuak, legitimazioa, epeak 

eta horien iraungipena; eta hori guztia enpresa kooperatiboen trafiko juridikoaren 

segurtasunaren alde, neurri horrekin ez baita inolako berezitasun kooperatiborik 

arriskuan jartzen. 

b) Kapital-sozietateen esparruan, gobernu korporatiboa hobetzeko Kapital Sozietateen 

145


Legea aldatzen duen abenduaren 3ko 31/2014 Legeak ekarri zuen indarreko araudia. 

Arau horretan, sozietatearen akordioak aurkaratzeko araubide juridikoari dagokionez, 

enpresa-eraginkortasunaren ziozko eskakizunak haztatu dira gutxiengoen babesaren 

eta trafiko juridikoaren segurtasunaren ziozkoen aldean. Ondorioz, eredu horretan 

oinarritzen den EKLn bezala, zenbait kautela-neurri hartu dira garrantzi gutxiko 

akats formalen eta legitimazioaren inguruan, praktikan gerta daitezkeen abusuak 

saihesteko, eta aurkaratze-kasu guztiak bateratu dira deuseztatzeko araubide 

orokorraren ildoan. 


a) Kapital-sozietateen erabakiak aurkaratzeko ezarrita dagoen araubideari jarraiki, 

EKLk honako hau xedatzen du: “batzar orokorraren erabakiak aurkaratu ahal izango 

dira baldin eta legearen nahiz estatutuen aurkakoak badira edo kooperatibaren 

kaltetan hartu badira bazkide baten edo gehiagoren zein hirugarren ez-bazkideen 

mesedetan” (41.1 artikulua). Eta, era berean, “erabakia ezin izango da aurkaratu 

baldin eta, Kapital Sozietateei buruzko Legean ezarritako baldintzei jarraikiz, hura 

ondoriorik gabe utzi bada edo beste erabaki batek baliozkotasunez ordeztu badu, 

ezta aipatu lege horretan xedatutako beste kasuetan ere. Aurkaratzeko arrazoia ezaba 

daitekeenean, merkataritza-arloko epaitegiak zentzuzko epe bat emango du hori 

konpontzeko” (41.2 artikulua). 

Erabaki deusezak legearen aurkakoak dira, baina “lege” terminoa modu zabalean 

hartu behar da, eta, horren ondorioz, EKLn edo, hala badagokio, Estatuko 

Kooperatiben Legean xedatutakoaren aurkakoak diren erabakiez gain, ulertu 

behar dugu deusezak izango direla aginduzko edozein legeren aurkako guztiak. 

Aitzitik, manu horren interpretazio murriztailea egin behar da, lege bat ez betetzeak 

ez baitakar beti onartutako erabakiaren erabateko deuseztasuna deklaratzea. 

Gogora dezagun erabateko deuseztasunaren deklarazioak ondorio deusezak erabat 

suntsiarazten dituela, eta horrek ondorio juridiko larriak dakartzala; horregatik, 

malgutasunik eza dela eta, Auzitegi Gorenak ahaleginak egin ditu ordenamenduari 

zenbait bide emateko deuseztasunari ihes egin diezaion. Horrela, jurisprudentzia 

zibila aztertuz gero, agerian geratuko zaigu Auzitegi Gorenak ahalegin handia egin 

duela Kode Zibilaren 6.3 artikuluaren aplikazio-eremua mugatzeko, hau da, oro 

har, ordenamendu osoa aintzat hartuta, aginduzko edo debekuzko arau bat urratzea 

erabateko deuseztasunaz zigortzen dela dioen artikulua mugatzeko, ezpada, arau 

horretan urratze-kasuarentzako bestelako ondorio bat ezartzen dela (Auzitegi 

Gorenaren 2002-06-18ko epaia, Auzitegi Gorenaren 2004-02-24ko epaia, Auzitegi 

Gorenaren 2007-04-10eko epaia eta Auzitegi Gorenaren 2012-12-09ko epaia). 

Auzitegi Gorenak 1987ko urriaren 17ko epaian adierazi bezala, manua ezin da 

bereizketarik gabe aplikatu deuseztasunaren erabakigarri gisa; aitzitik, legearen 

aurkako egintzak hiru taldetan sailkatu behar dira: 1) deuseztasuna hala ezartzen 

duen legearen manu espezifiko eta erabakigarri batean oinarri dutenak (hala nola, 

salbuespenak salbuespen, aztergaien zerrendan jasota ez daudenak), agerikoa izanik 

146


deuseztasuna orduan deklaratu behar dela; 2) legearen aurkako egintzak, legeak 

berak, hala eta guztiz ere, haien baliozkotasuna xedatzen duenean; eta, orduan, 

egintza horiei baliozkotasuna aitortu behar zaie “contra legem” edo legearen aurka; 

eta 3) legezko manuren bat urratzen duten edo haren aurkakoak diren egintzak, baldin 

eta manu horrek egintzon deuseztasunari edo baliozkotasunari buruzko berariazko 

deklaraziorik egiten ez badu, eta, orduan, epaileak zuhurtzia osoz jardun beharko du, 

neurri batean interpretaziozkoa den ahalmen bat erabiliz. Horretarako, aurkaratutako 

lege-manuaren izaera eta helburua aztertuko ditu, bai eta gauzatutako egintzen 

izaera, arrazoiak, inguruabarrak eta gauzatutakoek sorraraz ditzaketen ondorioak ere 

bai, eta, azkenean, egintza baliozkotzat joko du, legezko arau-haustea gertatu arren, 

kasuaren arintasunak horretarako aukera ematen badu. 

“Estatutuen aurkakoak diren” erabakiei buruzko aipamena ez da ulertu behar barne- 

-erregelamenduaren aurkako erabakietara zabaldu ezin den termino murriztaileetan, 

halakorik balego, estatutuetan ezarritakoaren garapena baita, ez besterik. Bestalde, 

estatutu-arauek lege batek aginduta ezartzen duena agertu besterik egiten ez dutenean 

−hori oso ohikoa da−, kontuan hartu behar da arau-haustea gertatuz gero, akordioa 

deuseza izango litzatekeela, legearen aurkakoa delako. 

“Kooperatibaren interesei” kalterik dakarkioten erabakien balizko deuseztagarritasunari 

dagokionez, baldintza bikoitza bete behar da: sozietateari berari kalte egitea eta, 

aldi berean, bazkide batentzat edo batzuentzat edo hirugarrenentzat onuragarriak 

izatea. Aurkaratzeko arrazoi horren arauketak berariaz aitortzen ditu gehiengoak 

hartutako erabakien mugak, hau da, gehiengoak gehiegikeriaz ezarritako erabakiak 

deuseztagarriak izango lirateke. Ildo horretan, azpimarratu behar dugu sozietatearen 

interesaren kaltea gertatzen dela, hala berean, erabakiak sozietatearen ondareari 

kalterik eragin ez arren, gehiengoak gehiegikeriaz ezartzen duenean, eta erabakia 

gehiegikeriaz ezarri dela ulertuko da sozietatearen arrazoizko behar bati erantzun 

gabe, gehiengoak bere interesen alde eta, inolako justifikaziorik gabe, gainerako 

bazkideen kaltetan hartzen duenean. 

Beste alde batetik, EKLk ezartzen duenez, erabaki bat ezin izango da aurkaratu 

baldin eta, Kapital Sozietateei buruzko Legean xedaturiko baldintzei jarraiki, 

hura ondoriorik gabe utzi bada edo beste erabaki batek baliozkotasunez ordeztu 

badu, ezta aipatu lege horretan xedatutako beste kasuetan ere (41.2 artikulua). 

Ildo horretan, KSLren 204.2 artikuluak honako hau argitzen du: “ez da bidezkoa 

izango sozietatearen erabaki bat aurkaratzea, baldin eta aurkaratzeko demanda jarri 

aurretik balio osoz hartutako erabaki batek ordeztu badu edo baliorik gabe utzi badu. 

Erabakia errekurtsoa jarri ondoren ezeztatzen edo ordezten bada, epaileak prozedura 

amaitzeko autoa emango du, objektua gertatzez desagertu delako. Atal honetan 

xedatutakoak ez dio kalterik egingo aurkaratzen duenaren eskubideari, hau da, 

indarrean egon den bitartean, erabakik eragin dizkion ondorioak desagertzeko edo 

kalteak konpon daitezen eskatzeko eskubideari”. Bestalde, KSLren 204. artikuluaren 

3. atalak honako hau xedatzen du: “ezin izango dira erabakiak aurkaratu honako 

arrazoi hauetan oinarrituta: 

147


a) Legeak, estatutuek edo batzarraren eta kontseiluaren erregelamenduek deialdia 

egiteko, organoa eratzeko edo akordioa hartzeko ezarri diren prozedurazko 

betekizunak haustea, deialdiaren aurretiazko erari eta epeari, organoa eratzeko 

funtsezko arauei edo erabakiak hartzeko beharrezko gehiengoei buruzko arau- 

-haustea bada izan ezik edo esanguratsua den edozein arau-hauste izan ezik. 

b) Batzarraren aurretik informazio-eskubidea baliatzeari erantzunez sozietateak 

emandako informazioa okerra edo nahikoa ez izatea, informazio okerra edo 

eman gabea akziodunak edo bazkide arruntak boto-eskubidea egikaritzeko 

edo parte hartzeko gainerako eskubideak zentzuz baliatzeko funtsezkoa bada 

izan ezik. 

c) Legitimaziorik ez duten pertsonek bileran parte-hartzea, parte-hartze hori 

organoa eratzeko erabakigarria suertatu bada izan ezik. 

d) Boto bat edo batzuk baliogabeak izatea edo emandakoak oker zenbatzea, boto 

baliogabeak edo zenbaketan egindako akatsa eska daitekeen gehiengoa lortzeko 

erabakigarriak badira izan ezik”. 

Era berean, manuak honako hau zehazten du: “demanda aurkeztu ondoren, paragrafo 

honetan araututako aurkaratze-arrazoien funtsezko izaerari edo izaera erabakigarriari 

buruzko gaia aldez aurretik erabaki beharreko arazo intzidentaltzat hartuko da”. 

Gainera, EKLren beraren arabera (41.2 artikuluaren amaieran), aurkaratzeko 

arrazoia ezabatu ahal izanez gero, merkataritza-arloko epaitegiak arrazoizko epea 

emango du hura zuzendu edo konpondu ahal izateko. Horrela, batzar orokorrak 

berak erabakietan egindako akatsak konpon ditzake aurkaratu aurretik, beste batzar 

orokor batean hartutako beste erabaki baten bidez, non ondoriorik gabe uzten baita 

aurkaratu daitekeen erabakia. Zuzenketarekin, erabakia aurkaratzen zuten akatsak 

ezabatu nahi dira. Erabakiek forma-akatsik ez dutenean, ondoriorik gabe uzteko, 

beste erabaki bat hartu behar da, aurrekoaren eduki berekoa, legeari eta estatutuei 

men eginda. Legean ezarritako zuzenketa, azken batean, aurreko negozio juridiko 

bat berritzea da, lehengoa ordeztuz. 

b) Sozietatearen erabakiak aurkaratzeko legitimazioari dagokionez, aurkaratze-kasu 

guztiak deuseztatzeko araubide orokor bakarraren inguruan biltzen direnez, berdin 

dio erabaki deusezak edo deuseztagarriak diren, eta bat etorriko dira aurkaratzeko 

akzioa egikaritzeko legitimazioa eta akzioa egikaritzeko epea. Hala, aurkaratze- 

-akzioa bazkide guztiek bideratu ahalko dute, bai eta administratzaileek, zaintza- 

-batzordeko kideek eta interes legitimoa duen bazkide ez den beste edozein 

pertsonak ere, eta urtebeteko epean iraungiko da (EKLren 41.3 artikulua). Horrek 

esan nahi du epe horren barruan aurkaratzen ez diren erabakiak baliozkotzat jo eta 

baliozkotu egiten direla, arrazoi edo edukiagatik ordena publikoaren aurkakoak 

diren akordioak izan ezik. Izan ere, salbuespenez, ordena publikoaren aurkako 

erabakiak direla eta, denboraren joanak ez luke ondorio balioztatzailerik izango, 

erabateko deuseztasunak baliogabetutako erabakiak baitira; kasu horretan, akzioa 

ez da iraungiko, ezta preskribatuko ere. “Ordena publikoaren” kontzeptua ez dago 

148


argi definituta gure doktrinan eta jurisprudentzian, nahiz eta garrantzitsua iruditzen 

zaigun Auzitegi Gorenak 2005eko azaroaren 28ko epaian adierazitakoa, eta, bereziki, 

ordena publikoaren kontzeptuak, autonomia pribatuaren muga gisa, finkatzeko 

zailtasun batzuk badituela aipatzea, baita aurkaratze-ekintzen iraungitze-arauaren 

salbuespen gisa aurkezten dela ere, esanahi murriztailean ulertuta, zeren eta, bestela, 

aurkaratzeko aukera orokortuko litzateke eta trafikoaren segurtasunaren arloan 

ezarritako aurkaratze-akzioaren iraungipenaren araua honda liteke. Doktrinarik 

onena lagun, pentsa liteke sozietate anonimoaren lege-diziplinan sozietatearen 

printzipio eratzaileetan aurki daitekeela ordena publikoa, eta baieztapen hori heda 

daitekeela kooperatibei eta horiek eratzen dituzten printzipioei dagokienez. 

Adierazitako kasuan izan ezik, iraungitze-epea erabakia hartzen den egunetik 

bertatik hasiko da zenbatzen, edo, erabakia Euskadiko Kooperatiben Erregistroan 

inskribatu behar bada, inskribatzen den egunetik aurrera (EKLren 41.4 artikulua. 

Ildo beretik, KSLren 205.2 artikulua). 

c) Erabakiak aurkaratzeko prozedurari dagokionez, adierazi behar da gai prozesala 

dela, eta Estatuak eskumen esklusiboa duela haren gainean (EKren 149.1.6a): 

horregatik, Espainiako kooperatibei buruzko legeek, bai eta EKLk ere (41.5 

artikulua), oso espezialitate zehatzen bat izan ezik, KSLren artikuluetara igortzen 

dute, baina arau horren 207.1 artikuluak honako hau ezartzen du: “sozietatearen 

erabakiak aurkaratzeko, auzibide arruntaren izapideak bideratuko dira eta Prozedura 

Zibilaren Legeak jasotako xedapenei jarraituko zaie”, hau da, 399. artikulutik 466. 

artikulura bitarteko artikuluek jasotakoei, eta sozietateak egoitza daukan lekuan 

jurisdikzioa duen merkataritza-arloko epaileak eskumena izango du demandaz 

arduratzeko edo, arbitrajeari lotzeko klausularik egonez gero estatutuetan, Euskadiko 

Kooperatiben Kontseilu Nagusiak izendatutako arbitroak esku har dezake, EKLren 

165.2 f) I artikuluak araututakoaren arabera (Auzitegi Gorenaren 1998ko apirilaren 

18ko Epaiak sartutako irizpidearen arabera idatzita dago artikulua; irizpide 

hori Auzitegi Gorenaren 2001eko azaroaren 30eko edo 2007ko uztailaren 9ko 

epaietan ere baliatu da), “arbitrajearen bidez, kooperatiben artean, kooperatiben 

eta bazkideen artean edo kooperatiben barruan bazkideen artean sortzen diren 

auzietan, bi alderdiek hala eskatzen dutenean edo horretara behartuta daudenean, 

beraien estatutuen, barne-erregelamenduaren edo konpromiso-klausularen arabera. 

Nolanahi ere, auzia alderdiek zuzenbidearen arabera askatasunez xedatu beharreko 

gaien gainekoa izan behar da, eta izaera kooperatiboko printzipio, arau, ohitura eta 

usadioen interpretazioari eta aplikazioari eragin behar dio nagusiki”. Dena dela, 

lehen esandako EKLren manuaren II. atalak adierazi bezala, “kooperatibetako 

bazkideek, edozein motatakoak direla ere, kooperatibaren eta kooperatibaren artean 

sor daitezkeen gatazkak konpontzeko helburuz jurisdikzio eskudunera edo judizioz 

kanpoko bideetara jo aurretik, agortu egin beharko dute lege honetan, legearen 

garapen-arauetan, sozietatearen estatutuetan edo kooperatibaren barne-arauetan 

ezarritako barneko bide kooperatiboa”. 

Aurkaratutako erabakia eteteko eskaerari dagokionez, arau berezi bat ezarri da 

149


kapital-sozietateei dagokienez; beraz, etetea eskatu ahal izateko, zaintza-batzordea 

izan behar da eskatzailea, edo, gutxienez, 50 bazkide baino gehiagoko kooperatibetan, 

botoen % 10, gutxienez, ordezkatzen duten bazkideak, 10 eta 50 bazkide arteko 

kooperatibetan, botoen % 15, eta 10 bazkide baino gutxiagoko kooperatibetan, 

botoen % 20 (41. artikuluaren amaieran). 

d) Aurkaratzea baiesten duen epaiaren ondorioei gagozkiela, EKLren 41.6 artikuluak 

ezartzen du bazkide guztien aurrean izango dituela ondorioak, baina ez diela eragingo 

on ustean jardun duten hirugarrenek eskuratutako eskubideei. Ukitutako erabakiak 

kooperatiben erregistroan inskribatuta daudenean, epaiak zehaztuko du, halaber, 

horien inskripzioa ezereztea, bai eta kontraesanean dauden geroko idazkunak 

ezereztea ere. Deuseztasun-deklarazioa erregistro-idazpenetan agerrarazteko, epaiaren 

lekukotza aurkeztu beharko da, edo, hala badagokio, arbitraje-organoak sinatutako 

laudoari dagokion testu osoa. 

e) Arauaren esanahi praktikoari dagokionez, adierazi behar da batzarraren erabakiak 

aurkaratzeko legitimazioa aktibo eta pasibo dutenak direla arauaren hartzaile 

nagusiak. Lehenengoen artean, bazkideak, administratzaileak, zaintza-batzordeko 

kideak eta interes legitimoa duen baina bazkidea ez den edozein pertsona aipatu 

behar dira. Bestalde, legitimazio pasiboa sozietateak berak dauka. Era berean, 

epaileak eta arbitraje-organoak dira arauaren hartzaile nabarmenak, eta aurkaratzeak 

ebatzi behar dituzte. 


Beste arau aplikagarri batzuei dagokienez, EKLren artikuluak berak, 2. eta 5. ataletan, 

Kapital Sozietateen Legeak jasotako araudira igortzen du, eta lege horrek, era berean, 

adierazten du “sozietatearen erabakiak aurkaratzeko auzibide arruntaren izapideak eta 

Prozedura Zibilaren Legean jasotako xedapenak beteko direla”, hau da, Prozedura Zibilaren 

Legearen 399. artikulutik 436. artikulura bitartekoek diotena. Gainera, arbitrajeari lotzeko 

estatutu-klausula egonez gero, Euskadiko Kooperatiben Kontseilu Nagusiak izendatutako 

arbitraje-organoak batzarraren erabakia aurkaratzea ebazten badu, era berean, Euskadiko 

Kooperatiben Kontseilu Nagusiaren 2012ko urtarrilaren 27ko Erregelamendua, euskal 

kooperatiben gatazkak ebazteko prozedurei buruzkoa, aplikatuko da. 

150

6. KOOPERATIBA ADMINISTRATZEA ETA 

ORDEZKATZEA *1. 

6.1. Sarrera 

Administrazio-organoaren legezko konfigurazioak berebiziko garrantzia dauka sozietate 

bat arautzen duen edozein legetan. Horren haritik, legearen zioen azalpenak berak dio 

artikuluen alderdi garrantzitsuenetakoak direla administrazio- eta kudeaketa-organoaren 

erregulazioan egindako aldaketak. 

Lege berriak administrazio-organoaren garrantzia berretsi du, eta argi eta garbi mugatu 

ditu hari dagozkion eskumenak, administratzaileentzat bakarrik gorde baititu kooperatibaren 

kudeaketa eta ordezkaritza, eta, gainera, legeak edo estatutuek beste organo batzuei berariaz 

esleitzen ez dizkien ahalmen guztiak ere ematen baitizkie −Euskadiko Kooperatiben 

Legearen (aurrerantzean, EKL) 42.1 artikulua−. 

Beraz, sozietateen inguruko legeriarik orokorrenak finkatutako teknika bat baliatu 

da trafikoaren segurtasuna eta kudeaketa eraginkorra bermatzeko. Horretarako ibilbide 

egiaztatua eta merkatuan erraz ezagutzeko moduko konfigurazio juridikoa eman zaio organo 

horri. 

Kooperatiba-egitatearen berezitasunak islatzen dituzten arau espezifikoei eutsi bazaie ere, 

aurreko legeak hasitako bideari jarraitu zaio, hots, sozietate-organoen araubidea kapitalsozietateentzat 

ezarritako araubidera hurbiltzeari. 

Hala ere, denboraren joanak eta sozietateen bilakaera teknikoak nolabait zaharkiturik 

zeukan kooperatibei buruzko araudia, eta, horregatik, modernizatu beharra zegoen. Hain 

zuzen ere, gizarte-organoen arloko erreferentziazko merkataritza-erregulazioa, Kapital 

Sozietateen Legeak (aurrerantzean, KSL), eraberritze eta modernizazio sakona izan 

zuen 2014an, gobernu korporatiboaren arloan, eta lege berri horren idazketa baliatu da 

bertan txertaturiko zenbait berrikuntza gehitzeko eta, bestetik, kooperatiba-sozietatearen 

administrazio-organoaren erregulazioa hobetzeko eta eguneratzeko. 

Kooperatibak merkatu globalizatu konplexuetan ere lehiatzen direnez gero, eraginkortasuna 

zorroztu behar dute eta kudeaketa profesionala eta arina beharrezkoa dute, baita arduratsua 

eta leiala ere. Ezin dira kapital-sozietate anonimoen nahiz erantzukizun mugatuko sozietateen 

esparruan egun aplikatzen diren gobernu korporatibo onaren eskakizunetatik kanpo 

geratu. Artezkaritza-kontseilua osatzen dutenen gaitasun teknikorik ezak, kontrol-tresnen 

hutsuneek eta erantzukizun-araubidearekiko segurtasun faltak, batzuetan, kooperatiben 

funtzionamendu ona oztopatu dute, eta, horren ondorioz, kooperatiben lehiakortasuna. 

Horregatik, indargabetutako legearen araubidea hobetuko zukeen legegintzazko jarduketa 

gauzatu behar izan da. 

* María Pilar Rodríguez Álvarez eta Rosa Otxoa-Errarte Goikoetxea andreek, UPV-EHUko Enpresa 

Zuzenbidea eta Zuzenbide Zibila Saileko Merkataritza Zuzenbideko irakasleek, egindako iruzkina. 

151

KOOPERATIBA ADMINISTRATZEA ETA ORDEZKATZEA 

Hala eta guztiz ere, doktrinak gobernu korporatibo onaren printzipioak kooperatibei 

aplikatzeaz jardun duenean, ohartarazi du zuhurtasunez egin behar dela kapital-sozietateei 

aplikatzen zaizkien arauetarako hurbilketa, kooperatiben berezitasunak kontuan hartuta. 

Gobernu on horrek oreka ona lortu beharko luke eraginkortasun ekonomikoaren eta 

kooperatiba-nortasunaren zaintzaren artean, eta, bereziki, funtzionamendu demokratikoaren 

eta kooperatiben printzipioekiko errespetuaren artean. Printzipio horiek legearen 1. artikuluan 

aipatzen dira, eta erabateko beharkizunak dira kooperatiben araubide juridikoan. 

Ezin da bazter utzi administratzaileen kudeaketa egokia eta proiektu kooperatibo 

partekatuaren buru izateko gaitasuna proiektu horren arrakastari lotuta egongo direla, eta 

lege-erregulazio egokiak hura lortzen lagundu behar duela, ahal den neurrian. 

Administrazio-organoari aplika dakiokeen erregulazioa V. kapituluaren 2. atalean dago. 

Kapitulu horrek hamaika artikulu ditu, 42tik 52ra bitartekoak, horiek biak ere aintzat harturik. 

42. artikulua.– Administratzaileak. Izaera eta eskumenak 

43. artikulua.– Administratzaileak hautatzea 

44. artikulua.– Ezgaitasunak eta debekuak 

45. artikulua.– Ordainsariak 

46. artikulua.– Iraupena eta kargutik kentzea 

47. artikulua.– Artezkaritza-kontseilua osatzea eta berritzea 

48. artikulua.– Artezkaritza-kontseiluaren funtzionamendua 

49. artikulua.– Administratzaileen betebeharrak 

50. artikulua.– Administratzaileen erantzukizuna 

51. artikulua.– Administratzaileen kontrako erantzukizun-akzioak 

52. artikulua.– Administratzaileen erabakiak aurkaratzea 

Esandako artikuluei gehitu zaizkien berrikuntza esanguratsuenen artean, administratzaileek 

erabili beharreko hizkera inklusiboaz gain, honako hauek nabarmendu behar ditugu: 

Kudeaketa-organoak profesionaltasun handiagoa izan beharko duela arautu da, bazkide 

ez diren pertsonek parte hartzeko muga heren bateraino igota (1993ko Legean, laurdenekoa 

zen), edo idazkariaren zereginak kontseiluko kide ez diren profesionalen esku uzteko aukera 

ematen da, kontseiluko kideak kooptazio bidez izendatzeko aukera gehitu da, informazioaren 

eta komunikazioaren teknologia berriak erabiltzeko modua gehitu da, bileretako partehartzea 

errazteko eta bizkortzeko, eginbeharren eraentza hobetu da, prestasun eta leialtasun 

betebeharren araubide espezifikoa jasoz, dagokion erantzukizun-arauekin eta hau eskatzeko 

akzioekin batera. Era berean, berria da kooperatiben gobernu-organoan gizonen eta 

emakumeen presentzia orekatua izateko aipamena. 

Bestalde, berrikuntza garrantzitsuak gehitu dira ordainsarien araubideari dagokionez, 

nahiz eta karguaren doakotasunaren printzipiotik abiatzen den, estatutuen esku uzten baitu 

zer irizpideri erantzungo dion zehaztea eta batzarraren esku uzten baitu urteko zenbatekoa 

finkatzea; hala ere, galdatzen du ordainsariek arrazoizko proportzioa izan beharko dutela 

kooperatibaren garrantziarekin, unean-unean daukan egoera ekonomikoarekin eta 

administratzaileek karguan aritzean emandako benetako prestazioekin. 

152


Azkenik, batzar orokorraren erabakiei gagozkiela, administrazio-organoaren erabakiak 

aurkaratzeko araubidea aldatu da, kausei, legitimazioari, epeei eta iraungitzeari dagokienez. 

6.2. Administratzaileak. Izaera eta eskumenak 

42. artikulua.– Administratzaileak. Izaera eta eskumenak 

1.– Administratzaileei bakarrik dagokie kooperatiba kudeatzea eta ordezkatzea; gainera, 

legeek edo estatutuek sozietateko beste organo baten esku espresuki uzten ez dituzten 

beste eskumen guztiak ere haienak izango dira. 

2.– Estatutuetan zehaztu beharko da zein modutan egikarituko den administratzaileei 

esleitutako ordezkaritza. Ordezkapen hori helburu sozialaren barruan dauden 

egintza guztietarako izango da, bai epaiketetan eta baita epaiketaz kanpokoetarako 

ere. Administratzaileen ordezkaritza-ahalmenei estatutuetan jarritako edozein 

mugak ez die hirugarren ez-bazkideei eragingo. 

Sozietatea betebeharpean jarriko da onustez eta erru larririk gabe jardun duten 

hirugarren ez-bazkideei begira, nahiz eta estatutuen arabera egintza ez egon helburu 

sozialaren barruan. 


Lege berriak ez ditu aldatu aurrekoak zehaztutako administrazio-organoaren eginkizunak, 

ezta eskumenak ere. Administrazio-organoari dagokio “era esklusiboan” kooperatiba 

kudeatzea eta ordezkatzea, eta, gainera, hondar-eskumena du, “legeak edo estatutuek 

sozietatearen beste organo batzuei berariaz esleitzen ez dizkieten ahalmen guztiak barneratzen 

dituena. 

Ordezkatzeko ahalmenari dagokionez, sozietatearen objektu sozialak zedarritutakoari ere 

eutsi zaio, eta hirugarrenen aurrean ez dira eraginkorrak izango estatutuetan ezarritako mugak. 

Gainera, kooperatibak hirugarrenen aurrean erantzungo du, nahiz eta administratzaileek 

estatutuetan jasotzen den objektu sozialak mugaten duen eremua gainditu, betiere on ustean 

fede onez eta erru larririk gabe jardun badute; hori egitea daukate nahiz eta estatutuetatik 

ondorioztatu egintza hori ez dagoela objektu sozialaren barruan. 


6.2.2.1. Iruzkin orokorra 

6.2.2.1.1. Administrazio-organoaren eginkizunak kooperatiba kudeatzea (bai jarduera 

kooperatibizatua kudeatzea, bai pertsona juridikoarena ere) eta kooperatiba ordezkatzea 

dira, hau da, kooperatiba hirugarrenekin lotzen duten harremanak ezartzea. Bi-biak “era 

esklusiboan” esleituta ditu, eta horrek baztertu egiten du batzarrak kudeaketa-gaietan parte 

hartzea. Gainera, adierazi den bezala, legeak administratzaileei esleitzen dizkie legeak edo 

estatutuek beste organo batzuei berariaz esleitu ez dizkieten ahalmen guztiak. 

153


Legegileak, kasu honetan, ez dio kapital-sozietateen eskubide modernoenaren bideari 

heldu, berariaz ezartzen baitu, estatutu-gaikuntzarik ezean ere, batzarrak, oro har, kudeaketagaietan 

esku hartzeko gaitasuna duela. Kapital Sozietateen Legearen 161. artikuluak bi bide 

ezartzen ditu esku-hartze hori gauzatzeko. Alde batetik, administratzaileei jarraibideak 

ematea, ekintza jakin batzuk egiteko eskatuz edo horiek gauzatzeko jarraitu beharreko 

eginbideak ezarriz; hori bai, kanpoko edo ordezkaritzako esparrua eragotzi gabe. Eta, 

bestetik, administratzaileen erabaki-eremukoak izango liratekeen eragiketa jakin batzuk 

egiteko baimena ematea. Estatutuek kontrakoa xedatzen dutenean, ez bestetan, debekatuko 

zaizkio eskumen horiek batzarrari. 

Batzarraren eskumen “orohartzaile” hori, hasiera batean, 1995eko legean jaso zen 

erantzukizun mugatuko sozietatearentzat, eta kapital-sozietate guztietara hedatu zen legearen 

2014ko erreformaren bidez, gobernu korporatiboaren arloko aldaketei dagokienez. 

Indarrean dauden kooperatiben beste lege batzuek, hala nola Valentziakoak (41. Artikulua) 

Kataluniakoak (53. artikulua) edo Extremadurakoak (39.1 artikulua) arautzen dute batzarrak 

kudeaketa-gaietan esku har dezakeela, nahiz eta estatutu-gaikuntzarik ez izan; aukera 

hori Estatuko Kooperatiben 27/1999 Legean jaso zen, honako hau xedatuta: “estatutuetan 

kontrakorik xedatu ezean, batzar orokorrak jarraibideak eman ahal izango dizkio artezkaritzakontseiluari 

edo baimena eman ahal izango du organo horrek gai jakin batzuei buruzko 

erabakiak edo akordioak har ditzan” (21.1.II artikulua). 

Euskal legegileak nahiago izan du administrazio-organoaren autonomia handiagoari eutsi, 

esklusibotasuna baitu, bai kudeaketa-egintza arruntei dagokienez, bai ohiz kanpokoei dagokienez 

ere, horiek guztiek duten garrantziagatik edo salbuespenagatik. Euskal kooperatibek ezin dute 

arautu, ezta estatutuen bidez ere (ikus 40.1 eta 33.4 artikuluak), bazkideek kudeaketan eskuhartzea 

edo eragina izatea, esandako kudeaketa-organoari baitagokio era esklusiboan (Legearen 

33.3. i) artikuluan jasotako salbuespenarekin). Bazkideek, beraz, bakarrik administratzaileen 

ekimenez, kudeaketa-gaiak batzarrera eramaten direnean, izango dute hauen inguruan 

erabakiak hartzeko aukera. . 

6.2.2.1.2. Ordezkaritza-ahalmenaren egikaritza arautzea estatutuei dagokie. Ordezkaritzaahalmen 

hori artezkaritza-kontseiluari esleitu ahalko zaio, kontseiluburuari, kontseiluko kide 

eskuorde bati edo batzuei, edo exekuzio-batzorde bati. 

Ordezkaritza-ahalmen hori estatutuetan zehaztutako objektu sozialean jasotako egintza 

guztietara hedatzen da. Balizko mugek barne-eraginkortasuna izan dezakete, baina ezin 

dira baliatu hirugarrenen aurrean, trafiko juridikoaren segurtasun-arrazoiengatik babestuta 

geratzen baitira, ordezkaritzari lotutako eskumenen hedadura dagokion erregistroan 

kontsultatu beharrik izan gabe. 

Alabaina, legea haratago doa; izan ere, kooperatibaren izenean kontratatzen duenak 

objektu sozialak zehaztutako eremu hori gainditzen badu ere, kooperatiba lotuta geratuko da 

on ustean eta erru larririk gabe jardun duten hirugarrenekin. Usteko fede onak edo uste onak 

ez du indarrik galduko objektu soziala estatutuetan agertzen delako, eta, beraz, kooperatiben 

erregistroan nahiz eta erregistro horretatik ondoriozta daitekeen ordezkaritza- egintzak ez 

duela zerikusirik harekin. 

Nolanahi ere, alde batetik, ordezkariak kooperatibaren izenean jarduteko legitimazioa izan 

154


behar du, eta, bestetik, hirugarrenak babesa merezi izan behar du, eta ez da hala izango 

eskumena gainditzearen jakitun denaren edo administratzailearekin iruzurrezko kolusioan 

diharduenaren kasuan. Kooperatibak frogatu beharko ditu azken kasu horiek. Era berean, 

legeak ez du babesten erru larriz jokatu duen hirugarrena, hau da, edozein pertsonari eska 

dakiokeen eginbidea aplikatuz, gehiegikeriari antzeman beharko liokeena. 


Arau honen hartzaileak kooperatiba bera, administratzaileak eta harekin kontratatzen duten 

hirugarrenak dira. Lehena, egitura organikoa taxutzeko oinarrizko esparrua eratzen duelako, 

eta, hein handi batean, beharrezko organoen arteko eskumen-banaketa zehazten duelako. 

Bigarrenek, kooperatiban duten eginkizuna eta posizio juridikoa definitzen dutelako. Eta, 

azkenik, hirugarrenek, kooperatibaren izenean jarduten duten administratzaileei dagokien 

ordezkaritza-eremua osatzen dutelako. 

Sozietatearen estatutuak prestatzerakoan, kontuan hartu beharko da, batzarrari garrantzi 

handiagoa eman nahi bazaio, berariaz esleitu beharko zaizkiola beste ezein organori esleitu 

gabeko ahalmenak, bestela, administrazio-organoari egokituko baitzaizkio. Artikulu honek 

kudeaketa eta ordezkaritza era esklusiboan esleitzen dizkio organo horri, eta manu hori ezin 

izango da estatutuen bidez aldatu. Hala, 33.3 i) artikuluaren interpretazio zabala baino ezin da 

egin, batzarraren esku uzten baitu “estatutuen arabera, kooperatibaren egitura ekonomikoa, 

antolakuntzakoa edo funtzionala funtsean aldatzea dakarren erabaki oro”. Bide horretatik 

bakarrik egon litezke batzarraren esku aparteko administrazio-egintzak dakartzaten 

aldaketak (lantokia edo funtsezko aldaketa dakarten beste ondasun, eskubide edo jarduera 

batzuk besterentzea eta abar) egitea. 

Estatutuei dagokie, halaber, ordezkaritza nola gauzatu behar den zehaztea, eta, hala 

badagokio, kontseiluaren beraren ardura izan daiteke ordezkaritza hori, kontseiluburuaren, 

kontseiluburuordearen edo kontseiluko kide eskuorde baten edo batzuen esku utzita. Azken 

aukera horiek azaltzen dira ordezkaritza-jarduera bizkortasunez betetzeagatik. 

Objektu sozialak mugatutako ordezkaritza-eremuaren balizko estatutu-mugapenak ezin 

izango dira hirugarrenen aurrean aurkaratu. Eraginkortasunik eza azaltzen duten trafiko 

juridikoaren segurtasun-arrazoi berberek bidezkotzen dute, era berean, kooperatiba uste oneko 

hirugarrenen aurrean ere behartuta egotea, objektu sozialetik kanpoko administratzaileen 

egintzen ondorioz. 

Araua edozein kooperatiba-motari aplika dakioke. 


Arestian esan bezala, Kooperatibei buruzko 27/1999 Legeak beste modu batean arautzen 

ditu iruzkintzen ari garen dugun arauan jasotako zenbait alderdi. Hala, 21.1 artikuluak dio 

batzar orokorrak “kooperatibaren politika orokorra finkatuko duela” dio, eta “estatutuetan 

kontrakorik xedatu ezean, batzar orokorrak jarraibideak eman ahal izango dizkiola 

artezkaritza-kontseiluari, edo organo horrek gai jakin batzuei buruzko erabakiak edo 

akordioak hartzeko baimena eman ahal izango duela” ere bai. Euskadiko legeak (33.4 

155


artikulua) “kooperatibarentzat interesgarriak diren gai guztiei buruz eztabaidatzeko” aukera 

baino ez dio ematen batzarrari; ez, ordea, administratzaileen eskumen esklusiboko gaietan, 

hala nola kudeaketan, nahitaezko erabakiak hartzea, inolako salbuespenik gabe. 

Administrazio-organoa artezkaritza-kontseilua izanez gero, ordezkaritza-ahalmena esleitzeari 

buruzko erabakia ere bestelakoa da. Kontseiluburua edo, hala badagokio, kontseiluburuordea 

dira ahalmen hori dutenak (Legearen 32.2 artikulua). 

Objektu sozialak zehazten duen ordezkaritza-eremuari dagokionez, , 27/1999 Legeak ez 

zuen ezarri hirugarrenak ere babestuta egongo zirenik administratzaileen jarduerak muga 

hori gainditzen duenean. 1993ko euskal legeak, ordea, babesa ezarri zuen eta horri eutsi dio 

lege berriak. Euskadiko legeak ez bezala, Estatuko arauketak ez du eskatzen babestutako 

hirugarrenek uste ona izatea, eta, beraz, beharrezkoa litzateke zuzenbide pribatuaren 

printzipio orokorrera jotzea, hirugarrenen babesa baldintzatzen baitu, kasu horietan, euren 

fede edo uste onaren arabera. 

Edonola ere, 27/1999 Legeak ez du ezer gehitzen Euskadiko legeak gai horretan 

ezarritakoaren inguruan. 

6.3. Administratzaileak hautatzea 

43. artikulua.– Administratzaileak hautatzea. 

1.– Administratzaileek kide anitzeko organoa osatuko dute, eta organo horri 

artezkaritza-kontseilua deituko zaio. Dena den, kooperatiban hamar bazkide baino 

gehiago ez baldin badira, administratzaile bakarra izatea aurreikusi ahal izango 

da estatutuetan. Sozietatearen estatutuetan zehaztuko da zenbat izango diren 

administratzaileak, edo zenbat izango diren gehienez, eta zenbat gutxienez. Azken 

kasu horretan, batzar orokorrak erabakiko du administratzaile kopuru zehatza. 

2.– Administratzaile bakarrak bazkide kooperatzailea izan beharko du. Artezkaritzakontseiluan, 

berriz, kideen herena ez-bazkideen artean hautatu ahal izango da, 

salbu eta estatutuetan espresuki galarazten bada. 

3.– Administratzaileak batzar orokorrean hautatuko dira, isilpeko bozketan emandako 

baliozko botoen kopururik handiena lortuta. Baldin eta 47.6 artikuluari jarraikiz 

artezkaritza-kontseiluan postuak erreserbatzen badira, salbu eta estatutuetan ez 

bada bestelakorik xedatzen, ukitutako bazkide-talde bakoitzak eskubidea izango du 

berari dagokion kontseilari kopurua aukeratzeko batzarrean zuzenean, baina ez du 

esku hartuko kontseiluko gainerako kideen hautaketan. 

4.– Pertsona juridiko bat izendatuz gero administratzaile-kargu horren funtzioak 

egikaritzeko lanak egiteko, hark pertsona fisiko bat izendatu beharko du. 

5.– Onartzen den une beretik izango ditu ondorioak administratzaile-izendapenak, eta 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatu beharko da, 30 eguneko epean, 

kargua onartzen denetik aurrera kontaturik. 

6.– Administrazio-organoak ahalorde orokorrak eman ahal izango dizkie zuzendarigerente 

bati edo batzuei, eta errebokatu ere bai; haien ahalmenak ahalorde-eskrituran 

156


ageri direnak izango dira, kooperatibaren ohiko trafikora mugatuak. Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroan jaso beharko dira bai izendapena, bai ahalmenak 

ematea eta errebokatzea. Horretaz gain, administrazio-organoak ahalorde bereziak 

eman ahal izango dizkio edozeini. 

7.– Kontseilari diharduten epearen barruan postu gutxi batzuk hutsik geratzen badira 

eta ordezkorik ez badago, artezkaritza-kontseiluak bazkide bat izendatu ahal izango 

du lehenengo batzar orokorra biltzen den arte. 

6.3.1. Berritasun nagusiak aurreko araudiaren aldean 

6.3.1.1. Lege berriak artezkaritza-kontseiluari eutsi dio kooperatibaren kudeaketa eta 

ordezkaritza antolatzeko tresna nagusitzat, hamar bazkide edo gutxiagoko kooperatiben 

kasuan izan ezik, halakoetan, administratzaile bakarra egotea arautu baitaiteke estatutuetan. 

Berritasuna dugu estatutuak berariaz aipatzen direla, administratzaileen kopurua edo 

gehieneko eta gutxieneko kopuruak zehaztu behar baitituzte; kasu horretan, batzar 

orokorrak zehaztu behar du. 

6.3.1.2. Administratzaile bakarra, halakorik badago, bazkide laguntzailea izan beharko 

da. Horrela, argitu egiten da administratzailearen izendapena zein bazkide-motarena izan 

daitekeen. 

6.3.1.3. Garrantzi handiagoa du bazkide ez diren kontseiluko kideen kopurua areagotzeak, 

laurden batetik heren batera igaro baita. Legearen zioen azalpenean bertan adierazten 

da kudeaketa-organoa profesionalizatzea dela helburuetako bat. Kontuan izan behar da 

kooperatibak merkatu globalizatu konplexuetan lehiatzen direla, eta horrek eraginkortasuna 

areagotzera behartzen duela, bai eta kudeaketa profesionala, arina eta arduratsua eta leiala 

izatea. 

6.3.1.4. Artezkaritza-kontseiluak bertako kideak zuzenean izendatzeko aukera gehitu 

da, kideen erdia baino gutxiago hutsik geratzen direnean eta ordezkorik ez dagoenean. 

Izendapen hori baliozkoa izango da batzar orokorra bildu arte. Horrela, kontseiluaren 

funtzionamendua erraztu nahi da. 

6.3.1.5. Azkenik, ezarri da administrazio-organoak, ez bakarrik artezkaritza-kontseiluak, 

ahalorde orokorrak eman ahalko dizkiela zuzendaritzako edo gerentziako arduradun bati 

edo batzuei eta ahalordeak baliorik gabe utzi ahalko dituela. Horrek edo horiek ahalordeeskrituran 

emandako eskuduntzak izango ditu, eta kooperatibaren ohiko trafikoaren 

ingurukoak baino ezin izango dira izan. Izendapena, ahalordetzea eta, indargabetu den 

legean jasotzen ez den, ahalordeak indargabetzea Kooperatiben Erregistroan inskribatu 

behar dira. Ahalorde bereziak ere eman ditzake, inskribatzeko beharrik gabekoak. 



157


6.3.2.1.1. Ezintasunari eta debekuei dagokienez, 44. artikuluak ezarritakoaz gain, legeak ez 

du ezartzen artezkaritza-kontseiluko kide edo administratzaile bakarra izateko betekizunik; 

hala ere, estatutuek administratzaile izateko baldintzak eta betekizunak ezar ditzakete 

(antzinatasuna kooperatiban, jarduera kooperatibizatuaren garapena…). 

Nahiz eta legeak profesionalizazioaren aldeko apustua egin, bazkide ez diren kontseiluko 

kideen ehunekoa handituz, estatutuek bazkide ez diren administratzaileak izendatzea 

berariaz debekatzeko aukerari eutsi dio. Kooperatiba bakoitzaren egoerak iradokiko du 

bazkideen kudeaketa demokratikoaren printzipioa lehenetsi behar den edo kudeaketa 

pluralagoa, independenteagoa eta profesionalagoa ekarriko duten hirugarrenei sarbidea 

eman behar zaien. 

Bazkideak ez diren pertsonak sartzea ez dago baldintzaturik, 27/1999 Legeak arautu 

bezala, pertsona “kualifikatu eta adituak” izatera, edo organoaren funtzioak aintzat hartuta, 

ohoragarritasun, lanbide-gaikuntza eta eskarmentu tekniko edo enpresarial egokiak 

izatera, zaintza-batzordeko hirugarren kideei eskatzen zaien moduan, eta Ekonomia eta 

Gizarte Arazoetarako Batzordeak (aurrerantzean, EGAB) aurreproiektua zela eta egindako 

txostenean proposatu zuen legez. Erakunde horrek proposatutako ezaugarriak eskatu 

beharreko gehieneko betekizuntzat hartu dira, beti desiragarriak, baina ez beti lorgarriak 

kooperatiba-mota guztientzat. Eskakizun horrek eragotzi egingo luke, arestian esan 

denez, gaikuntza profesional eta teknikoa duten baina eskarmenturik ez duten pertsonak 

kontseiluan sartzea. Hala eta guztiz ere, arauaren helburua administrazio-organoa 

profesionalizatzea denez, ez dirudi arrazoizkoa denik gaikuntzaren kualifikazioaren 

irizpidea erabat baztertzea. Estatutuek ezar dezakete betekizun hori, legeak ezarritako 

helburua lortzen dela bermatzeko. 

6.3.2.1.2. Honako arau honi eutsi zaio: batzar orokorrak hautatuko ditu administratzaileak, 

isilpeko bozketan eta baliozko eran emandako botoen gehiengoz (gehiengo soila). 

Bestalde, honako honi ere eutsi zaio: lanpostuen erreserbak ezarri badira, 47.6 artikuluak 

ezarritakoari jarraiki, kolektibo bakoitzak zuzenean aukeratu ahal izango du berari 

dagokion kontseiluko kideen kopurua, betiere estatutuek aurkakorik xedatzen ez badute. 

Ezarpen geografikoaren, garatutako jardueren eta bazkide-moten araberako lanpostuerreserbez 

gain, lege berriak genero-ikuspegia ere jasotzen du, eta estatutuek kontuan 

hartu ahal izango dute “emakumeen eta gizonen ordezkaritza orekatua” lortzeko (ikus 47.6 

artikulua). 

Era berean, pertsona juridiko bat administratzaile izendatzeko aukerari eutsi zaio. Pertsona 

juridiko horrek pertsona fisiko bat izendatu beharko du, haren izenean eta hura ordezkatuz, 

administratzailearen eginkizunak beteko dituena (Euskadiko Kooperatiben Erregistroaren 

Erregelamenduaren 51.4 artikulua). 

6.3.2.1.3. Izendapenak eragina izango du onartzen den unetik bertatik, baina Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroan inskribatu behar da, onartu eta hurrengo 30 egunen barruan. 

Publizitate materialaren, aurkakotasunaren eta publizitate negatiboaren ondorioak 

inskripzio horretatik sortuko dira. 

Ondorio horietarako, garrantzitsua da, era berean, administrazio-organoak eman eta 

baliogabetzen dituen ahalordetzeak inskribatzea. Ahalorde orokorrak kooperatibaren 

158


ohiko trafikoari buruzkoak baino ezin dira izan, eta erregistroan inskribatu behar dira; 

bereziak, ordea, inskribatu daitezke, baina ez da zertan (Erregelamenduaren 65. artikulua). 

6.3.2.1.4. Lehen adierazi bezala, legeak aukera hau ere gehitu du: ordezkapen aurreikusirik 

gabeko lanpostu hutsen kasuan, kontseiluak berak izenda ditzake lanpostu horiek beteko 

dituzten pertsonak, hurrengo batzar orokorra egin arte. Legeak ez du ezarrita artezkaritzakontseiluak 

izendatzen dituen kontseilukide horiek bazkide izan behar dutenik, kasurako, 

KSLk sozietate anonimoen administrazio-kontseiluetako kooptazioaren kasuan egiten 

duen bezala (KSLren 244. artikulua). Nolanahi ere, bazkide ez diren kontseiluko 

kideak izendatzeko debekua estatutuen eskumena izanik, gure iritziz, kooptazio bidez 

izendatutakoak bazkide izatea eskatu dezakete. 


Kooperatiba da agindu horren hartzaile nagusia. Estatutuak egiterakoan, kontuan hartu 

beharreko hainbat alderdi daude artikulu horrekin lotuta. Lehenik, administrazio-organoko 

kide izateko baldintza edo betekizun jakin batzuk eskatzeko aukera; bigarrenik, bazkide ez 

diren administratzaileak izendatzeko debekua; hirugarrenik, hamar bazkide edo gutxiagoko 

kooperatiba bada, administratzaile bakarra izendatzeko aukera, bazkide kooperatzaile izan 

beharko duena. Azken kasu horretan, eta KSLk ahalbidetzen duen bezala (210.3 artikulua) 

erantzukizun mugatuko sozietateen kasuan, badirudi artezkaritza-kontseiluaren sorrera arautu 

daitekeela hamar bazkideko kopurua gainditzen denean. Horrela, ez litzateke beharrezkoa 

izango estatutuak aldatzea, baldin eta bazkide berriak sartzeak kooperatiba behartzen ez 

badu administrazio-organoaren egitura aldatzera. 

Legeak ez du hauteskunde-prozesua arautzen, eta, beraz, kooperatiben estatutuek ezarri 

behar dituzte prozesu hori garatzeko arauak. 


Kasu honetan ere, Estatuko legeak ez du ekarpenik egiten Euskadiko legearen gainean 

edo hura osatzen. Erregulazioa desberdina da, funtsean, eta adierazi den bezala, bazkide 

ez diren administratzaileei eskatzen zaizkien betekizunetan, aintzat hartu beharko da 

“kualifikatuak eta adituak” izan beharko direla. Betekizun hori beste autonomia-erkidego 

batzuetako legeetan ere agertzen da, Nafarroakoan, adibidez (37.3 artikulua) edo, berrikiago, 

Extremadurakoan (50.5 artikulua). 

Bestalde, Estatuko legeak estatutuetan jasotzea eskatzen du kanpoko kontseilukideak 

hautatzeko aukera, eta kontseiluburuaren eta kontseiluburuordearen karguetan aritzea 

eragozten die. 

6.4. Ezgaitasuna eta debekuak 

44. artikulua.– Ezgaitasunak eta debekuak. 

1.– Honako hauek ezin izango dira izan administratzaile: 

a) Emantzipatu gabeko adingabeak; epaiketa bidez ezgaituak; Konkurtso Legearen 

arabera desgaituak, konkurtsoa kalifikatzeko epaian ezarritako desgaikuntzaldia 

159


amaitu arte; askatasunaren, ondarearen edo ordena sozioekonomikoaren kontrako 

delituengatik kondenatuak, segurtasun kolektiboaren kontrako delituengatik 

kondenatuak, Justizia Administrazioaren kontrako delituengatik kondenatuak 

edo edozein faltsukeriagatik kondenatuak, bai eta haien kargua dela-eta 

merkataritzan ezin jardun dezaketenak ere. 

b) Funtzionarioak eta Administrazio publikoaren zerbitzuko langileak, dena delako 

kooperatibaren berezko jarduerekin zerikusia duten funtzioak baldin badituzte, 

epaile eta magistratuak, eta legezko bateraezintasun batek ukitutako gainerako 

pertsonak. 

c) Beren edo besteren kontura arituz kooperatibarekin lehian dauden jarduerak 

egiten dituztenak, edo modu batera edo bestera kooperatibaren interesen 

aurkako interesak dituztenak, hargatik eragotzi gabe lege honen 49.4 artikuluan 

xedaturikoa. 

d) Zaintza-batzordeko eta errekurtso-batzordeko kideak eta zuzendari gerenteak. 

e) Estatutuetan aurreikusitako kasuetako batean sartuta daudenak. 

2.– Administratzaileren bati eragiten badio artikulu honetan aipatzen den ezgaitasun 

edo debekuren batek, berehala utzi beharko du bere kargua. Dena den, bere 

karguan jarduteari aldi baterako uztera behartu ahal izango du zaintza-batzordeak 

edo, halakorik ez balego, artezkaritza-kontseiluak, hurrengo batzar orokorra egin 

arte. Batzar orokorrak administratzailea kargutik kenduko du, baldin eta kargua 

kautelaz eten bazaio edo bazkide batek eteteko eskatu badu; salbu eta c) apartatuan 

aurreikusitako kasuan, zeinean batzar orokorrak libreki erabakiko baitu kargutik 

kendu ala ez. 

6.4.1 Berritasun nagusiak aurreko araudiaren aldean 

6.4.1.1. Lehenik eta behin, artikulua birformulatu da, indarreko araudira egokituz; horrela, 

porrotari buruzko aipamena desagertu da, eta ezarri da Konkurtso Legearen arabera 

desgaitutako pertsonak ezin izango direla administratzaile izan, harik eta konkurtsoa 

kalifikatzeko epaian ezarritako desgaikuntza-aldia amaitu arte. 

6.4.1.2. Judizialki desgaituta dauden pertsonek administratzaile izan ezinik jarraitzen 

dute; hala ere, aurreko araubidea malgutu egin da adingabeen kasuan. 44. artikuluak 

emantzipatu gabeko adingabeei mugatu egiten die administratzaile izateko debekua; beraz, 

emantzipatutako adingabeak administratzaile izan daitezke. Legegileak onartu du EKLk 

sozietate anonimo eta mugatuetako administratzaileentzat jasotzen duen formulazioa. 

6.4.1.3. KSLri jarraiki, mugarritu dira administratzaile izateko debekua dakarten “lege edo 

xedapen sozialen” urraketak. Debekua dakartenak askatasunaren, ondarearen edo ordena 

sozioekonomikoaren aurkako delituak dira, bai eta segurtasun kolektiboaren edo Justizia 

Administrazioaren aurkakoak edo edozein motatako faltsutzeak. 

6.4.1.4. Debekuak “merkataritzan jardun” ezin dutenei ere eragiten die. Aldatu egin da 

indargabetutako legeak “irabazizko jarduera ekonomikoei” egiten zuen aipamena. 

160


6.4.1.5. Kasuan kasuko sozietateen berezko jarduerekin zerikusia duten funtzionarioez 

edo administrazio publikoaren zerbitzura dauden langileez gain, epaileak, magistratuak 

eta legezko bateraezintasunen batek eragindako gainerako pertsonak ere gehitu dira. 

6.4.1.6. Kooperatibarekiko lehian dabiltzan jarduerak beren kontura edo besteren kontura 

egiten dituztenei edo kooperatibaren aurkako interesak dituztenei dagokienez, aukera dago 

kooperatibak debekutik salbuesteko, kasu berezietan, batzar orokorraren berariaz erabaki 

ondoren (legearen 49.4 artikulua). Gatazka-egoeretan, ezin izango dute bozketetan parte hartu. 

6.4.2 Iruzkin orokorra eta esanahi praktikoa 


6.4.2.1.1. Emantzipatutako adingabeek administratu ahal izateko aukerak eztabaida piztu 

du kapital-sozietateen esparruan, notario eta erregistratzaile askok ukatu dutelarik aukera 

hori.. Izan ere, Kode Zibilaren 323 artikuluaren arabera, ezin dituzte maileguak eskatu, 

ezin dituzte ondasun higiezinak, merkataritza- edo industria- establezimenduak edo 

aparteko balioa duten objektuak kargatu edo besterendu, gurasoen edo, hala dagokionean, 

zaintzaileen baimenik gabe. Merkataritza Kodearen 4. artikuluak ere, adin-nagusitasuna 

eta ondasunen erabateko jabetza eskatzen duenez, ez luke aukera hori bermatuko. Hala 

ere, legearen idazkera nahiko argia da, eta administratzaile izateko aukera ez zaie adingabe 

guztiei mugatzen, emantzipatu gabeko adingabeei baizik. Ulertu behar da, beraz, azken 

horiek administratzaile izan daitezkeela. Pertsonaren gaitasunaren mugatzeko behar den 

interpretazio murriztaileak hori bermatzen baitu. 

6.4.2.1.2. Kargua dela eta, merkataritzan jardun ezin duten pertsonentzako debekuak 

Merkataritza Kodearen 13.3 eta 14. artikuluetara garamatza. Lehenengoak Gobernuko 

kideei eta Estatuko Administrazio Orokorreko goi-kargudunei eragiten die (martxoaren 

30eko 3/2015 Legearen 13. eta 14. artikuluak). Bigarrenak, berriz, jardunean dauden 

Fiskaltzako funtzionarioei eragiten die, bai eta epaile eta magistratuei ere, Legearen 

44.1.b) artikuluak berariaz adierazten duen moduan; barruti, probintzia edo plazetako 

gobernu- eta ekonomia-buruzagitza eta buruzagitza militarrei; Zerga Administrazioaren 

Estatu Agentziako langileei, eta lege edo xedapen berezien bidez lurralde jakin batean 

merkataritzan jardun ezin dutenei. 

6.4.2.1.3. Ezin izango dira administrazio-organoko kide izan kooperatibaren jarduerarekiko 

lehia dakarten jarduerak beren kontura edo besteren kontura egiten dituztenak, ez eta 

kooperatibaren aurkako interesak dituztenak ere. Legeak ez du eragozten pertsona bat 

kooperatiba batean baino gehiagotan administratzaile edo kontseiluko kide izatea, eta 

ez du ezartzen kargu hori bete dezakeen kooperatiben gehieneko kopururik, ezta erabat 

debekatzen ere kooperatibarekiko lehia dakarten jardueretan parte-hartzerik; hala ere, 

azken horien kasuan, batzar orokorrak baimena edo lekapena ematea eskatzen da, jarduera 

horiek kooperatibatik kanpo egiteak interes-gatazka sorraraz dezakeen kasuetan. Kasu 

horietan, leialtasun-betebeharrak administratzaileari eskatzen dio bozketan parte ez hartzea 

(egoeraren berri eman behar dio artezkaritza-kontseiluari edo batzarrari, administratzaile 

bakarra bada) (ikus legearen 49 artikulua). 

161


Zaintza-batzordeko eta errekurtso-batzordeko kideak ezin dira administrazio-organoko 

kide izan. Zaintza-batzordeak administrazio-organoaren nolabaiteko fiskalizazioa dakarten 

funtzioak bere gain hartzen baditu, eta errekurtso-batzordeak administratzaileek diziplinaarloan 

hartzen dituzten erabakien aurrean, bazkideek aurkezten dituzten errekurtsoak 

ebazten baditu, zentzuzkoa dirudi kargu horiek aldi berean ezin betetzea. Zuzendari 

kudeatzaileak ere ezin dira administratzaile izendatu. 

Azkenik, legeak bide ematen du beste debeku-kasu batzuk jasotzeko estatutuetan. 

6.4.2.1.4. Artikulu honetan jasotako debeku- edo ezintasun-kasuetako batean dagoen 

administratzaile bat aukeratu bada, edo horiek gerora gertatzen badira, izendatutako 

pertsonak dimisioa eman beharko du berehala. Hala egiten ez badu, aldi baterako 

etendura ezarri ahalko dio zaintza-batzordeak (eta halakorik ez balego, artezkaritzakontseiluak), 

hurrengo batzarra izan arte. Zaintza-batzordeak edo artezkaritza-kontseiluak 

administratzailea kargugabetzen ez badute, edozein bazkidek eska diezaioke batzarrari 

kargutik kentzeko. Bi kasuetan, batzarrak administratzailea kargutik kendu beharko du. 

Salbuespena 44. Artikuluan c) letran jasota dago. Artikulu horren arabera, batzarrak 

askatasunez erabaki dezake haren kontura edo besteren kontura lehia dakarten jarduerak 

egiten ari dena edo kooperatibaren interesen aurkakoak dituena kargutik kentzea edo 

karguan jarraitzea. Salbuespena bat dator 49.4 artikuluak ezarritakoarekin, hain zuen, 

artikulu horrek lekapena xedatzen baitu kasu horietan. Eta, era berean, arrazoizkoa da, 

batzuetan, kooperatibaren interesen ikuspuntutik interes-gatazka dagoen eta zenbateko 

garrantzia daukan antzemateko zailtasuna kontuan hartuta. 

Pentsatzekoa denez, batzarraren erabakia edozein dela ere, administratzaileak aurkaratu 

egin dezake, kargua uzteko debekua edo ezintasuna sorrarazten duen kasurik gertatu ez 

dela uste badu. Edo, bestela, kooperatibaren interesei kalte egiten zaiela uste dutenek, 

debeku-kasuren bati lotutako pertsona baten aurkako etendura ezarri ez, eta kooperatiban 

jarraitzea erabakitzen denean. 

Legeak ez du konpondu kooperatibako administratzaile bakarraren balizko dimisioaren 

arazoa. 


Arauaren hartzaile nagusiak kooperatiba bera eta haren administratzaileak dira. Batzarrari 

dagokio organo horrek administratzaile hautatutako pertsonak legean jasotako debeku edo 

bateraezintasun kasuetako batean egon ez daitezen zaintzea. Eta administratzaileei, ordea, 

izendapenaren zilegitasuna eta karguan irauteko aukera aintzat hartzea; hala, artezkaritzakontseiluari 

edo batzarrari eman beharko liokete esandakoen inguruan zalantzarik sor 

dezaketen egoera guztien berri. 

Iruzkintzen ari garen arauan jasotako ezintasun- edo debeku-kasuak ezin dira estatutuak 

erabiliz indargabetu, baina bateraezintasun-kasuak bai handitu daitezke. Era berean, ezin da 

estatutuen bidez aldatu 42.2 artikuluak arautzen duen kargutik kentzeko prozedura. 

Manua mota guztietako kooperatibei aplika dakieke. Etxebizitza- eta kreditu-kooperatibek 

ezaugarri bereziak dituzte. Hala, lehenengoetan, pertsona bat ezin da izan mota horretako 

kooperatiba baten baino gehiagoren administratzaile izan, estatutuek berariaz onartzen 

162


badute izan ezik (120.1 artikulua). Eta bigarrenetan, aldiz, ezin da administratzaile izan lau 

kreditu-erakundetan baino gehiagotan (Kreditu Kooperatiben Legearen 9.8 artikulua). 


Berriz ere esan behar da Estatuko legeak ez diola euskal legeari ekarpenik egiten, ezta hura 

osatzen ere, ezintasun- eta debeku-araubideari dagokionez. 

Bi legeen artean, baina, desberdintasun batzuk daude. Horrela, estatukoak debekatu egiten 

die sozietate-karguak betetzea kooperatibei buruzko legeria urratzeagatik falta astun edo oso 

astunen ziozko zehapena izan dutenei; debeku horrek bost urte iraungo du, azken zehapena 

irmo bihurtzen denetik zenbatzen hasita. Bestalde, une horretan beste organo batzuetako kide 

direnei, haien ezkontideei edo bigarren mailarainoko odol-ahaidetasuna dutenei ere eragiten 

die bateraezintasunak. Salbuespena da, hautaketaren unean, kooperatibako bazkideen 

kopurua dela kausa, halako zergatiek ukitzen ez duten bazkiderik ez dagoenean. Halaber, 

lehen mailako hiru kooperatibatan baino gehiagotan eta aldi berean karguan aritzeko debekua 

jasotzen du. 

6.5. Ordainsariak 

45. artikulua.– Ordainsariak. 

1.– Administratzailearen kargua doakoa izango, baina ordaindu egingo zaio hala 

jasotzen bada espresuki estatutuetan, zeinetan ordainsariak finkatzeko irizpideak ere 

ezarriko baitira. Batzar orokorrak finkatuko du zenbat ordaindu behar zaion urtean. 

Nolanahi ere, ordainsariak proportzioa gorde beharko du kooperatibak duen garrantziarekin, 

haren unean uneko egoera ekonomikoarekin eta, batez ere, administratzaileek beren 

karguan dihardutenean emandako benetako prestazioekin. 

Hori guztia urteko memorian jasoko da. 

2.– Edozein kasutan, karguaren ondoriozko gastuak ordaindu beharko zaizkie. 

6.5.1 Berrikuntza nagusiak aurreko araudiaren aldean 

6.5.1.1. Lege berriak argi eta garbi azaltzen du administratzaile-karguaren doakotasunaren 

printzipio orokorra, eta, beraz, horren ordainsaria, hala badagokio, estatutuetan araututa 

egon behar da (ez da nahikoa, indargabetutako legeak ezartzen zuen bezala, batzar 

orokorrak ordainsaria esleitzea administrazio-organoko kideei). 

Estatutuek ere ordainsari hori finkatzeko irizpideak ezarri behar dituzte, eta batzarrari 

dagokio administratzaileek urtean jasoko duten zenbatekoa zehaztea. 45. artikuluan 

plurala erabiltzeak adierazten du ordainsari-irizpide bakarra edo batzuk ezar daitezkeela. 

Legeak ez du irizpiderik aipatzen, eredu gisa baliatu duen Kapital Sozietateen Legeak 

egiten duen bezala; azkenaren arabera, irizpideok honako hauek izan daitezke: dirukopuru 

finkoa, bertaratze-dietak, mozkinetako partaidetza, erreferentziazko adierazle 

edo parametro orokorrak dituen ordainsari aldakorra, kargua uzteagatiko kalte-ordainak 

163


(betiere, administratzaileak bere eginkizunak ez betetzeagatik ez bada) edo aurrezteedo 

aurreikuspen-sistemak (sozietate anonimoaren akzioez ordaintzeaz gain). Kapitalsozietateek 

erabiltzen dituzten tresnak kooperatiba-zuzenbidearen berezitasunetara egokitu 

beharko dira. 

Arauak ez du argitzen batzarrak administratzaile guztien urteko ordainsariaren zenbatekoa 

onartu behar duen, eta, beraz, artezkaritza-kontseiluak erabakiko duen zenbateko hori 

kideen artean nola banatu. Edo batzarraren ardura ote den administratzaile bakoitzari 

dagokion ordainsaria finkatzea. Gure aburuz, batzar orokorrak bestela xedatzen ez badu, 

kontseiluaren erabakiz zehaztuko da kontseiluko kide bakoitzaren ordainsaria. 

Urteko memoriak horren inguruko informazio guztia jaso behar du. 

6.5.1.2. Bereziki garrantzitsua da honako printzipio hau: ordainsariak egokia izan behar 

du, eta arrazoizko proportzioa gorde behar du kooperatibaren garrantziarekin eta egoera 

ekonomikoarekin, eta, batez ere, administratzaileek kargua betetzean emandako benetako 

prestazioekin. Bestalde, “nork bere gain hartutako erantzukizuna” delako irizpidea ere kontuan 

hartzeko proposamena errefusatu da, ordainsariak administratzaileak bere gain hartutako 

kudeaketa- eta erabakimen-eginkizun zehatzen araberakoa izan behar duela iritzita. 

6.5.1.3. Administratzaileei kargua betetzeak eragiten dizkien gastuak ordaintzeko 

manuari eutsi zaio. Joan-etorriengatiko, otorduengatiko eta abarrengatiko kalte-ordaina 

izango litzateke, baina ez kargua betetzeak dakartzan jarduerengatik, hala nola bileretara 

joateagatik edo dokumentazioa aztertzeagatik. Beste gauza bat da karguan emandako 

denbora “dieten” bidez konpentsatzea. Kasu horretan, ordainsariaz ari gara, baina hori 

ezinezkoa da, kargua doakoa bada. 



6.5.2.1.1. Kapital-sozietateen administrazio-organoaren ordainsariaren gaiak eztabaida 

sutsuak sortu ditu azken hamarkadetan, batez ere, 2008ko ekonomia- eta finantza-krisialditik 

aurrera. Krisi horrek agerian utzi zuen administrazio-organoaren autoerregulazioaren 

ondorioz, neurriz kanpoko ordainsariak ezarri zirela hainbatetan, bai eta kudeatutako 

erakundeak krisialdian zeudenean ere. Ordainsari aldakorrak lortzeko ezarritako baldintzek, 

edo, batzuetan, kargua uzteagatik hitzartutako gehiegizko kalte-ordainek askotan areagotu 

zituzten sozietate ugariren zailtasun ekonomikoak. 

Europako legegileak erreforma bat sustatu zuen, hiru printzipiotan oinarrituta: batzar 

orokorrak pisu handiagoa izatea ordainsarien arloan, gardentasun handiagoa eskatzea eta 

ordainsariek egokiak izan behar dutela dioen printzipioa ezartzea. Printzipio horiek, batez 

ere, kotizatutako sozietateentzat pentsatutakoak, kapital-sozietateen legean txertatu dira, 

eta gure herrialdean sozietate itxiei ere aplikatu behar zaizkie. Lege berria argitaratu zenez 

geroztik, kooperatiben eremuari ere aplikatzen zaizkio. 

Kooperatibetan kargua doan betetzearen tradizioak nolabaiteko gaitzespena ekar diezaioke 

estatutuetan ordainsari-sistemak arautu nahi izateari, baina bat dator Legearen zioen 

164


azalpenean adierazitako profesionalizazio-borondatearekin. Eta halaxe da lege berriak 

galdatzen dituen ardura- eta erantzukizun-mailarekin. 

6.5.2.1.2. Lehen adierazi bezala, irizpide batek edo batzuek osa dezakete ordainketasistema. 

KSLk horietako batzuk aipatzen ditu beren-beregi: kopuru finkoa, bertaratzedietak, 

mozkinetako partaidetza, ordainsari aldakorra erreferentziazko adierazle edo 

parametro orokor batzuen arabera, kargua uzteagatiko kalte-ordainak edo aurrezpen- edo 

aurreikuspen-sistemak. Baina zerrenda irekia da, non, adibidez, gauzazko ordainsariak gehi 

daitezkeen, hala nola etxe baten alokairua eta automobil baten erabilera, edo erantzukizun 

zibileko aseguruen ordainketa… Irizpide horiek kooperatibetan ere aplika daitezke, 

batzuetan egokitzapenak eginda. 

Estatutuek hainbat ordainsari-irizpide jaso ditzakete, eta batzarraren esku utz dezakete 

unean-unean aplikatu behar direnen inguruko erabakia. 

6.5.2.1.3. Batzarraren ardura da, hala berean, administrazio-organoaren ordainsariari 

dagokion zenbatekoa urtero finkatzea. KSLren 217.3 artikuluak ezartzen duenez, batzar 

orokorrak administratzaile guztien urteko gehieneko zenbatekoa onartu beharko du, eta 

zenbateko hori indarrean egongo da aldaketarik onartzen ez den bitartean. Eta batzarrak 

berak besterik zehazten ez badu, ordainsaria administratzaileen artean banatzeko erabakia 

administratzaileek eurek hartuko dute, eta administrazio-kontseiluaren kasuan, kontseiluak 

berak erabakiko du. Ildo horretan, administrazio-kontseiluak kontuan hartu beharko ditu 

kontseiluko kide bakoitzari esleitutako eginkizunak eta ardurak. 

Kooperatiben Legea ez da hain zehatza, hauxe besterik ez baitio: “batzar orokorrari dagokio 

ordainsariaren urteko zenbatekoa finkatzea”. Ildo horretan, ulertu behar dugu, batzar 

orokorrak bestela xedatzen ez badu, kontseiluaren erabakiz zehaztuko dela kontseiluko kide 

bakoitzaren ordainsaria. Horixe da zentzuzkoena, administratzaileek emandako benetako 

prestazioak ordainsaria finkatzeko irizpideak badira, kontseilua izango delako organorik 

egokiena ordainsari hori administratzaile bakoitzaren jardunaren arabera egokitzeko. 

6.5.2.1.4. 41.1 artikuluaren bigarren paragrafoak administratzaileen ordainsaria egokitzeko 

printzipioa deritzona jasotzen du. Egokitzapena balioesteko lehen parametroa kooperatibaren 

garrantziarena da: kooperatibaren tamaina, negozio-bolumena, bazkide-kopurua eta 

abar hartu beharko dira kontuan. Eta bigarrena kooperatibak unean-unean duen egoera 

ekonomikoa: errentagarritasuna, aukerak, balizko galerak eta abar. Azkenik, “eta batez 

ere”, kontuan hartu beharko dira administratzaileek kargua betetzean emandako benetako 

prestazioak. Egokitzapena dugu, beraz, artezkaritza-kontseilua egonez gero, kontseiluko 

kide bakoitzaren ordainsariaren egokitzapena. 

Karguaren ordainsari egokiak erraztu egiten du kanpoko aholkulariak edo profesionalak 

kooperatiban sartzea, eta legeak ere horixe sustatu nahi du; baina, era berean, bazkideak 

denbora eta ahalegina eskatzen duten lanetan ari daitezen bultzatu nahi du, bai eta legeak 

zorroztu duen erantzukizun-araubidea norbereganatzea ere. Hala ere, ordainsaria ez da 

gehiegizkoa izan behar, administratzaileek euren eginkizunak betetzeko independentzia 

arriskuan egongo bailitzateke horrela. Kooperatiban, beste edozein arlotan baino gehiago, 

sen ekonomikoak eskatzen duen neurritasuna ere kontuan hartu beharreko irizpidea da 

administrazio-organoaren ordainsariak finkatzerakoan. 

165


Eduki juridiko zehaztugabea duten izaera programatikoko irizpideak dira. Nolanahi ere, 

kontuan izan behar da sozietatearen interesaren defentsaren muga, horrek aukera ematen 

baitu batzar nagusiak edo artezkaritza-kontseiluak hartutako erabakien aurka egiteko, 

erabaki horiek, ustez, kooperatibaren interesaren aurkakoak badira. 


Arau honen hartzaile nagusiak kooperatiba bera eta haren administratzaileak dira. Adierazi 

den bezala, estatutuetan zehaztu behar da, hala badagokio, administrazio-organoa osatzen 

duten kideen ordainsari-sistema (etxebizitza-kooperatibena izan ezik, 120.1.II artikuluak 

debekatu egiten duelako mota horretako kooperatibetako administratzaileek ordainsaririk 

jasotzea euren eginkizuna betetzeagatik). 

Oso garrantzitsua da argi eta garbi definitzea administratzaileek zer irizpideren arabera 

jasoko duten ordainsari hori, batez ere, helburu jakin batzuk lortzeari lotutako ordainsari 

aldakorra denean edo kooperatibak lortutako emaitzetan partaidetza eskuratzea denean, 

azkena bidezkoa den kasuetan. Azken inguruabar horietan, aintzat hartu beharko da 

adostutako irizpideek kooperatiba-proiektuaren errentagarritasuna bila dezaten, bai eta 

kooperatibaren iraunkortasuna ere, epe ertain eta luzean. Hortaz, ordainsariak egokitzeko 

printzipioak mugatu egiten du estatutuen bidezko autoerregulazio-ahalmena. 

Estatutuek ezarri behar dute, hala badagokio, ea batzarraren esku uzten den estatutuetan 

ageri diren irizpide guztiak edo batzuk aplikatzea, irizpide horiek kooperatibaren unean 

uneko errealitatera egokitzen joan nahi bada, irizpide horiek sarritan aldatu beharrik ez 

izateko. 

Era berean, 45.2 artikuluak jasotzen duen gastuen ordaina ematea ere estatutuetan jaso 

daiteke, baina gastuen ordainketa beti bermatu behar da. 

6.5.3 Beste arau aplikagarri batzuk 

Artikulu honetan araututako gaiari dagokionez, ez da beharrezkoa 27/1999 Legera jotzea 

euskal araudia osatzeko; izan ere, Estatuko legeak egiten duen bezala, oraingo euskal legeak 

bai jaso du estatutuek arautu behar dutela administratzailearen karguaren izaera ordaindua. 

Administratzaileen ordainsaria oso gai eztabaidatua izan da kapital-sozietateen 

esparruan, bai nazioartean, bai Europan. Bertan dauden interes guztiak aintzat hartzen 

dituen arauketa baten inguruko kezkaren ondorioz, KSLk, lehen esan bezala, xehetasun 

handiagoz landu du gaia. Nahiz eta, bistan denez, lege hau ezin den aplikatu iruzkintzen 

ari garen arauak xedatutakoa osatzeko, eredutzat har genezake kooperatiben esparruan sor 

daitezkeen eztabaidetan, kooperatiba bateko kontseilukidearen karguaren izaera ordaindua 

normaltasunez onartzen denean. 

Oso jakingarria da, adibidez, KSLren 217.4.II artikulua. Bertan esaten denez, ezarritako 

ordainketa-sistemak sozietatearen epe luzeko errentagarritasuna eta iraunkortasuna 

sustatzeko helburua izan beharko du, eta gehiegizko arriskuak hartzea eta kontrako emaitzak 

saritzea saihesteko beharrezko kautela-neurriak hartu beharko ditu. Konparagarriak diren 

enpresen merkatu-estandarrak ere aipatzen ditu adierazle gisa. 

166


KSLk aipamen berezia egiten du mozkinetako partaidetzaren bidezko ordainketa-erari. 

Tradizioz, kapital-sozietateetan aplikatzen den sistema da, administrazioaren interesak eta 

bazkideen interesak lerrokatu nahi baitira, inbertsioaren ziozko errentagarritasun handiena 

lortzea espero baitute. Ñabardurak ñabardura, kooperatiben estatutuek lege horretan ezarritako 

antzeko mugak izan ditzakete kontuan. Horrela, estatutuetan partaidetza edo partaidetzaren 

gehieneko ehunekoa zehaztu beharko dela xedatzen da; azken kasu horretan, batzarra izango 

da estatutuetan ezarritako gehienekoaren barruan ehunekotan finkatzen dena. Eta, adibidez, 

erantzukizun mugatuko sozietateen kasuan, gehieneko zenbatekoak ezin izango du gainditu 

bazkideen artean bana daitezkeen irabazien ehuneko hamarra. 

6.6. Iraupena eta kargutik kentzea 

46. artikulua.– Iraupena eta kargutik kentzea. 

1.– Estatutuetan finkatuko den eperako hautatuko dira administratzaileak, bi eta bost 

urte arteko eperako betiere. Berriz ere hautatu ahal izango dira, denbora tarte 

bererako, salbu eta estatutuetan kontrakoa ezartzen denean. Izendapenari zegokion 

epea igaro ondoren ere, karguan jarraituko dute administratzaileek, behin-behingoz 

hurrengo batzar orokorra izan arte. 

2.– Batzar orokorrean, administratzaileak kargutik kentzea erabaki ahal izango da, gaizerrendan 

halakorik agertzen ez bada ere. Gai hori gai-zerrendan ageri ez denean, 

kargutik kentzearen alde batzarrean dauden botoen eta ordezkatutakoen bi herenek 

bozkatu beharko dute. 

3.– Administratzaileren bat kargutik kentzen baldin bada, administratzaile berriak 

hautatu beharko dira batzar orokorraren saio berean, gai-zerrendan halakorik 

agertzen ez bada ere. 

4.– Administratzaile bat kargutik kentzeko arrazoia edozein dela ere, hirugarren ezbazkideen 

aurrean Euskadiko Kooperatiben Erregistroan izena ematen denetik 

aurrera izango ditu ondorioak. 


Artikulu honek errepikatzen du 1993ko legeak administratzaileen iraupenari eta karguuzteari 

buruz ezarritako edukia. Ez da horri buruzko aldaketarik egin. 



6.6.2.1.1. Lege berriak eutsi egin dio aurreko legeak araututako agintaldiaren iraupenari, 

eta, beraz, administratzaileak bi eta bost urte bitarteko aldietarako aukeratuko dira, 

estatutuetan ezartzen denari jarraiki, eta epe berdinetan berrautatu ahal izango dira, 

mugarik ezarri gabe; betiere, estatutuetan kontrakoa ezarri ez bada. 

167


Dena dela, estatutuek berrautapenen kopurua mugatu egin dezakete. Hala erabakitzen 

denean, kontuan izan behar da kargua betetzerakoan egonkortasuna izatea baliotsua izango 

dela kooperatibarentzat, betiere jardun hori legeak eskatzen dituen ardura-betekizunak 

betez egiten bada. 

Agintaldia amaitzen bada administratzailea berriro hautatu ez dela, kargua utzi beharko 

du, baina, kudeaketak normaltasunez jarrai dezan, karguan jarraituko du behin-behinean 

hurrengo batzar orokorra egin arte. Hala, batzar orokorrak erabaki beharko du berriro 

hautatzen duen edo haren ordezkoa izendatzen duen. 

Agintean behin-behinean jarraitzeko legezko arauketa horrek aukera ematen dio 

kooperatibari kudeaketa- eta ordezkaritza-organoek “hutsik” gabe heltzeko jarduerari, 

baina, batzuetan, administratzaileak karguan betikotu dira, karguan aritzeko izendatu 

ziren alditik askoz harago iraun dutela, batzarraren geldotasun hutsagatik. Hori dela eta, 

Erregistroaren Erregelamenduaren 52. artikuluak ezartzen du urteka egindako izendapena 

iraungi egingo dela, epemuga amaituta, hurrengo batzar orokorra egin denean edo ohiko 

batzar orokorra egiteko legezko epemuga igaro denean. Inskripzioa iraungi eta hogeita 

hamar egun igarotakoan, Erregistroak ofizioz ezereztuko du inskripzioa. 

6.6.2.1.2. Administratzaileak konfiantzazko kargua dauka kooperatiban, eta, horregatik, 

batzarrak kargutik kendu dezake, ad nutum, egoki irizten dionean. Kargua ezeztatzeko 

aukera askearen printzipio hori ordena publikoaren printzipioa da sozietate-eremuan. 

Horregatik, estatutuek ezin dute mugatu, ezta alderdien artean egindako akordioek ere 

(ez kargugabetzeko itunak, arrazoi zuzena edo bidezko arrazoia eskatzeko itunak…). 

Ezin da baldintzarik ezarri, praktikan, kargugabetzea gauzatzea zailtzen duenik; adibidez, 

disuasioko kalte-ordainen akordiorik. Era berean, ezin dira bide horretatik indartu legeak 

kargugabetzeko eskatzen dituen gehiengoak: bertaratutako edo ordezkatutako botoen 

bi heren, erabakia hartzen duen batzarraren aztergaien zerrendan agertzen ez bada; eta 

gehiengo soila (baliozkotasunez emandako botoen erdia baino gehiago), bertan jasota 

badago. 46. artikuluak ez du azken hori berariaz adierazten eta, beraz, erabakiak hartzeko 

gehiengo arrunta dela ulertu behar da, Legearen 38.1 artikuluak ezarritakoaren ildoan. 

6.6.2.1.3. Administratzaileren bat kargutik kentzen denean, beste administratzaile 

bat izendatu beharko da, kooperatiba administrazio-organorik gabe edo osatu gabeko 

organoren batekin gera ez dadin. Legearen arabera, bilkura berean, aztergaien zerrendan 

agertzen ez bada ere, hautatu egin behar du batzarrak. 

6.6.2.1.4. Administratzaileek kargua utzi ahal izango dute, gainera, gertatzezko 

baliaezintasun-egoeretan edo bateraezintasun-kasuetan (ikus 44.2 artikuluari buru egindako 

iruzkina) eta batzarrak haien aurkako erantzukizun-akzioak baliatzea erabakitzen duenean 

(edo demanda jarri osteko transakzioa dagoenean, ikus 51.2 artikuluari buru egindako 

iruzkina). Bi kasuetan, batzar orokorrak kargugabetzeko erabakiak ere hartu behar ditu. 

Administratzaileak uko egiteak edo dimisioa emateak harremana azkenduko du. Hala ere, 

legeak bazkideei hautatuak izan diren karguak onartzeko betebeharra ezartzen dienez, ez da 

erabat askea. Uko egiteko arrazoien berri eman behar zaio artezkaritza-kontseiluari, idatziz 

jakinarazita; artezkaritza-kontseiluak justifikatutzat ala ez justifikatutzat joko du, eta, azken 

kasu horretan, kalte-galerengatiko ordaina eskatu ahal izango dio administratzaileari (ikus 

47.3 artikuluari buru egindako iruzkina). 

168


6.6.2.1.5. Edozein arrazoirengatik gertatzen dela, kargugabetzea Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroan inskribatu behar da, eta inskripzio horretatik aurrera bakarrik izango ditu 

ondorioak bazkide ez diren hirugarren pertsonen aurrean. Hala ere, kooperatibaren eta 

administratzailearen artean, kargugabetzeak ondorioak izango ditu akordioa hartzen 

denetik eta ukitutako pertsonari jakinarazten zaionetik. 


Kooperatiba eta administratzaileak ditugu arauaren hartzaileak, bai eta, neurri txikiagoan, 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroa ere. 

Estatutuek administratzaileen agintaldia zehaztu beharko dute, arauak ezartzen dituen 

mugak aintzat hartuta (ezin dira bost urtetik gorako agintaldiak ezarri). Eta berriz hautatzea 

debeka dezakete, edo agintaldi-kopurua muga dezakete, berrautapena baimentzen bada. 

Agindua mota guztietako kooperatibei aplika dakieke. 


Kooperatibei buruzko 27/1999 Legeak jasotzen duen araubidea hainbat alderditan 

aldentzen da euskal legean ezarritakotik. Gehieneko eta gutxieneko agintaldiak zertxobait 

handiagoak dira, sei eta hiru urtekoak, hurrenez hurren; administratzaileek euren kargua 

betetzen jarraitzen dute ordezkoak onartu arte; eguneko aztergaien zerrendan jasota ez dagoen 

kargugabetze-akordioak kooperatibaren boto guztien gehiengoa behar du (batzarrean egon 

ala ez egon), estatutu-arauren batek, justifikatutako kasuetan, gehiengo txikiagoa arautzen 

badu izan ezik, eta ezintasun- edo bateraezintasun-kasuetan izan ezik. 

Estatuko legeak Euskadikoak aintzat hartu ez dituen eta estatutuen bidez jaso daitezkeen 

zenbait alderdi arautzen ditu. Horrela, 35.5 artikuluak xedatzen du kooperatibaren buruaren 

kargua hutsik geratzen bada, eta ordezko bat aukeratzen ez den bitartean, buruordeak 

hartuko dituela lehenengoaren eginkizunak bere gain, ezinezkoa denean edo interesak 

kontrajartzen direnean, egokitzat jotzen diren ordezkapenak egiteari kalterik egin gabe. 

Eta 35.6. artikuluak dioenez, batzarrak hautatu dituen buruaren eta buruordearen karguak 

aldi berean hutsik geratzen badira, edo artezkaritza-kontseiluko kideen kopurua baliozkoa 

izateko nahikoa ez bada, kontseiluburuaren eginkizunak kontseilukideen artean hautatutako 

kideak hartuko ditu bere gain. Halakoetan, batzarra hamabost eguneko epean deitu beharko 

da, sortu diren lanpostu hutsak betetzeko (nahiz eta kontseiluak ez izan akordioa hartzeko 

behar den kontseiluko kideen kopurua). 

6.7. Artezkaritza-kontseilua osatzea eta berritzea 

47. artikulua.– Artezkaritza-kontseilua osatzea eta berritzea. 

1.– Estatutuetan finkatuko da nola osatu behar den artezkaritza-kontseilua, baina 

ezin izango dira hiru kide baino gutxiago izan. Behin betiko hutsuneak direla-eta 

titularren ordezkoak jartzea ezartzen bada, erabaki beharko da zenbat izango diren 

ordezko horiek eta zein izango den hautaketa- eta ordezpen-sistema. 

169


2.– Artezkaritza-kontseiluak bere kideen artean aukeratuko ditu lehendakari- eta 

idazkari-karguak, salbu eta estatutuetan aurreikusten denean hori batzar orokorrari 

dagokiola. Estatutuetan xedatu ahal izango da, halaber, idazkariak ez duela izan 

behar ez kooperatibako bazkide ez kontseilari. 

3.– Kontseilari batek bere karguari uko eginez gero, arrazoitu egin beharko du bere 

erabakia, idatziz, eta artezkaritza-kontseiluari jakinarazi; kontseiluak erabakiko du 

ea justifikatuta dagoen uko egiteko adierazitako arrazoia, eta idatziz jakinaraziko 

dio interesdunari. 

Uko egitearen kalifikazioa batzar orokorrean edo errekurtso-batzordean errekurritu 

ahal izango da, nahitaezko bajarentzat ezarritako baldintza eta epe beretan. 

Kontseilari uko-egileak bere jakinarazpenean finkaturiko datan izango ditu ondorioak 

uko-egiteak; data hori ezin izango da izan jakinarazpena baino lehenagokoa. 

Kooperatibaren ustetan uko-egitea ez badago arrazoituta, kalte-galerak ordaintzea 

eskatu ahal izango zaio, hala badagokio, dena delako administratzaileari. 

4.– Artezkaritza-kontseilua partzialki berriztatuko da, salbu eta estatutuetan ezartzen 

denean kide guztiak berritu behar direla. 

5.– Kontseilariak behin eta berriz hautatu ahal izango dira, salbu eta estatutuetan 

kontrakorik ezartzen bada. 

6.– Estatutuetan, artezkaritza-kontseilua osatzean honako hauek kontuan hartzea 

xedatu daiteke besteak beste: zer ezarpen geografiko duen kooperatibak, zer 

jarduera garatzen dituen, zer bazkide mota dituen eta zein diren mota bakoitzaren 

portzentajeak, baita alderdi horien arabera ezarri beharreko kontseilari-postuen 

erreserba eta emakume eta gizonen arteko ordezkaritza orekatua ere. 


6.7.1.1. Kooperatibaren administrazio- eta ordezkaritza-organoa nahitaezkoa da hamar 

bazkide baino gehiago dituen kooperatiba orotan eta, nolanahi ere, kooperatiba-mota 

batzuentzat, eta horren erregulazioari dagokionez, lege berria kontinuista da, aurreko 

legean ezarritako arau gehien-gehienak berdintsu ageri baitira. 

Hala ere, zehaztu behar da legean jasotako manu askok xedapen-izaera dutela eta hortaz, 

kooperatiba bakoitzak barne-erregulazioaren bidez arautu ditzakeela; hala aukera horiek 

egokitzen joan dira kooperatiba bakoitzaren eskarmentuaren eredura, irtenbide onenaren 

bila. Malgutasun horrek eragotzi egiten du artezkaritza-kontseiluaren erregulazioa 

sorgortzea edo errealitate berrietara ez egokitzea, eta, horregatik, ez da beharrezkoa goitik 

beherako erreformarik egitea. 

6.7.1.2. Hiru berrikuntza nabarmendu behar ditugu; batetik, idazkariaren funtzioa 

kontseilukide ez den profesional baten esku uzteko aukera, kooperatibaren profesionalizazioan 

aurrera egiteko nahiarekin bat etorriz, eta, bestetik, kontseiluko kideek uko eginez gero, 

ukapena arrazoitzeko betebeharra. Gainera, erregulazioak ondokoak ezartzen ditu: 

administrazio-organoaren kalifikazioa, uko egitearen prozedura eta, justifikatu gabeko uko 

egite gisa kalifikatuz gero, kalte-ordainen ondorioak. 

170


Hirugarrena eta berritzaileena dugu kooperatiban parekotasun-neurri jakin batzuk txertatu 

ahal izateko aukera; ildo horretan, lege berriak adierazten duenez, estatutuetan araututako 

irizpideen arabera, kontseiluko lanpostuak gordetzen diren kasuetan, emakumeen eta 

gizonen ordezkaritza orekatua izan beharko dela artezkaritza-kontseiluan. 

6.7.1.3. Kontseiluko kide baten uko egiteari dagokionez, artikulu honen 3. atalak ezartzen 

du uko egitea idatziz eta behar bezala arrazoituta jakinarazi beharko zaiola artezkaritzakontseiluari, 

eta artezkaritza-kontseiluak erabaki beharko duela uko egiteko alegatu den 

arrazoia justifikatuta dagoen ala ez, eta idatziz jakinarazi beharko diola interesdunari. Uko 

egitearen eragin-data uko egin duen kontseiluko kideak jakinarazpenean adierazten duena 

izango da, eta ezingo da izan, inola ere, jakinarazpen-data baino lehenagokoa. 

Artezkaritza-kontseiluak uko egitearen kalifikazioari buruz hartutako erabakiaren 

aurkako errekurtsoa aurkeztu ahal izango da batzar orokorrean edo errekurtso-batzordean, 

nahitaezko bajarako ezarritako baldintza eta epe bertsuetan. 

Kooperatibak uste badu ukoa justifikatuta ez dagoela, kalte-galeren ordaina eskatu ahal 

izango zaio administratzaileari. 


Artezkaritza-kontseiluaren eraketari buruzko sarrera-arau honetan txertatu dira berritasunik 

handienak; izan ere, aurreko araudiarekin bat dator eta sozietate-arloko ohiko erabakia 

berretsi du, hau da, gutxienez, hiru kidek osatzea artezkaritza-kontseilua. Aldi berean, zabalzabal 

egokitzat jo den aukera bati eutsita, gai horietako gehienen erregulazioa kooperatibaerakunde 

bakoitzaren autoerregulazioaren esku uzten du, sozietatearen estatutuak erabiliz. 

6.7.2.1. Estatutuen pentzuan utzi dira ondokoak: ordezkoak egotea eta arautzea, kontseiluko 

karguak barne-izendapen bidez hautatzea edo batzarrak aukeratzea, kontseiluko kideak 

erabat edo partzialki berritzea edo berriro hautatzeko mugak jartzea. 

Hain zuzen ere, estatutuetan ezarriko da artezkaritza-kontseiluaren osaera, betiere hiruko 

gutxienekoa errespetatuz, kide anitzeko organoa baita. Aukeran, ordezkoak ere ezar 

daitezke kide titularrak ordezkatzeko, behin betiko lanpostu hutsak gertatzen direnean. 

Sistema hori printzipio demokratikoarentzat egokiena dela uste du doktrinak; izan ere, 

ustekabeko kargu-uzterik bada, kargudunen hautaketa batzar orokorrari esleitzen baitzaio, 

baina ez da nahikoa ezartzea ordezkoak egongo direla; kasu horretan, beharrezkoa da 

estatutuetan ordezko horien araubidea zehaztea, bai eta horien kopurua eta hautatzeko eta 

ordezkatzeko sistema zedarriztatzea ere. 

Artezkaritza-kontseilua berritzeko sistemari buruzko arauketa ere ezar dezakete estatutuek; 

besterik ezean, zati batez berrituko da, inoiz ez aldi berean. Era berean, artezkaritzakontseiluko 

kideak mugarik gabe berrautatu ahalko dira, estatutuetan kontrakoa ezartzen 

ez bada. 

Batzar orokorraren barne-karguak izendatzea beraren esku uzten bada, estatutuetan 

jaso beharko da, bestela artezkaritza-kontseiluak hautatuko baititu batzarburuaren edo 

lehendakariaren eta idazkariaren karguak, bere kideen artetik. 

171


6.7.2.2. Azken kargu horri buruz, badago xedapen berritzaile bat, artean merkataritzasozietateetan 

ezaguna dena; izan ere, estatutuek hala arautzen badute, badago idazkaria 

kooperatibako bazkide edo kontseiluko kide ez izatea. Berrikuntza horren helburua da, argi 

eta garbi, artezkaritza-kontseiluaren profesionalizazioan aurrera egitea, eta xedapen berri 

hori tresna gomendagarritzat har daiteke, kontseiluko kideen erantzukizun-maila murriztu 

edo saiheste aldera, geroago ikusiko dugun moduan. 

6.7.2.3. Borondatezko dimisioari buruzko arauak gehitu izanak gatazkak prebenitzea, 

beste justifikaziorik ez dauka; horiek lagun, kontseiluko kideek ez dute oinarri gutxiko 

borondatezko dimisiorik aurkeztu beharko. 

Kontseilukide baten borondatezko dimisioak, sozietatearen kargu bat betetzeko izendapena 

onartzeko betebeharra urratzeaz gain, arazo bat sorrarazten du: inguruabar zehatzen 

zioz, sozietatearen zuzendaritzan hutsunea gerta daiteke edo artezkaritza-kontseiluaren 

eraketa blokeaturik suerta daiteke, kargu-uzteen kopuruak kontseiluaren deialdia, eraketa 

edo jardunbidea zailtzen badu. Sozietateei buruzko doktrinak eta jurisprudentziak 

ondorioztatuta zuten ardura- eta leialtasun-betebeharrek hala eskatuta, egoera bideratzeko 

neurriak xedatu ondotik soilik dimititu daitekeela, eragozpenik aurreikusten ez denean 

izan ezik, kasurako, kide askoko kontseilu batean, borondatezko kargu-uzte bakarra bada, 

eta, beraz, kargu-uzteak ez badu inolako eraginik haren funtzionamenduan. 

Artikulu honetan borondatezko kargu-uzteei buruz xedatutakoaren ondorioa, egiatan, 

aipatutako doktrinak sorrarazten duen berbera da, hau da, kontseilukide arau-hauslearen 

aurkako erantzukizun-ekintzen ziozko kalteen balizko kalte-ordaina. Hala ere, zalantzazkoa 

da lege-irtenbide berria eragingarria izango ote den kasu guztietan, baldin eta dimisioak, 

oso desgaraikoa eta justifikatu gabekoa izanik ere, sozietatearen jarduna gerarazten ez badu 

edo eragozpenik sortzen ez badio, eta, horren ondorioz, kalte nabaririk eragiten ez badio; 

esan barik doa, halako kasuetan, auzitegiek nekez onartuko dutela kalte-ordainik ezartzea. 

Nolanahi ere, antzeko arauketa baten hutsunea antzematen dugu, beharrezkoagoa dirudielako, 

administratzaile bakarraren desgaraiko dimisioaren kasuan; izan ere, kargugabetze hori 

batzar orokor batean egiten ez bada −kasu horretan, beste hautaketa bat egin ahalko litzateke, 

46.3 artikuluak dioenarekin bat etorriz−, bidezko kautela-neurriak ezarri ezean, errazagoa 

da kooperatibaren jarduera geldirik uztea edo bertan behera geratzea. Kasu horretan, goian 

aipatutako doktrinara jo beharko genuke irtenbidea bilatzeko. 

6.7.2.4. Kooperatiba bakoitzaren inguruabarrak direla-eta, gomendagarria litzateke 

estatutuetan arautzea artezkaritza-kontseiluaren osaeran hainbat alderdi islatu behar direla, 

besteak beste, hainbat lekutze geografiko, kooperatibak garatutako jarduera guztiak, 

askotariko bazkide-motak eta horien arteko proportzioa, eta karguak horren arabera 

gordetzea. Aurreko araudian aukera hori bazegoen ere, gaur egungoan, berariaz txertatu da 

emakumeen eta gizonen ordezkaritza orekatua izateari buruzko aipamena. 

Parekotasun-neurriei buruzko aipamen horri modernizazioa eta printzipio demokratikoaren 

aplikazioa datxezkio, sexuan oinarritutako diskriminazioa saihesteko eta berdintasunaren 

aldeko politika aktiboak sustatzeko, baina ez dirudi hitz-tarte hori bereziki egokia denik. 

172


Artezkaritza-kontseiluan, kolektibo batzuentzako karguak gordetzeko araua kooperatibaren 

ahalmen borondatezkoa da, argi eta garbi, kolektibo horiek badiren ala ez kontuan hartu 

gabe. Beraz, zalantza egin behar dugu sozietatearen estatutuek ordezkaritza orekatu hori 

garatzeko moduari buruzko arauren bat gehitu behar ote duten, edo soilik nahitaezkoa 

ote den administrazio-organoaren barruko kolektiboak badirela adierazten denean; kasu 

horretan, zinez derrigorrezkoa izango da, lanpostuak gorde beharko dira eta emakumeen 

eta gizonen ordezkaritza orekatua ezarri beharko da. 

Berriro diot, sozietatearen gobernu-organoaren baitan, emakumeen eta gizonen 

ordezkaritza orekatua ahalbidetzea edo sustatzea printzipio demokratikoaren ondoriotzat 

jo daitekeela, baina erregulazio hori, gehienbat, xedapenezkoa denez, zentzuzkoagoa 

da interpretatzea kooperatiba ez dagoela behartuta arautze hori gehitzera estatutuetan, 

are gehiago, diskriminaziorik eza egitatezko bitartekoen bidez gauzatu daitekeelako, 

hala nola emakumezkoen eta gizonezkoen presentzia orekatua ahalbidetuta hautapenproposamenetan. 

Era iraunkorrean bestela jardungo balitz, kontseiluko kideak aukeratzeko 

erabakiak aurkaragarriak izan litezke, kooperatiben printzipioak urratzen dituztelako. 

Salbuespena dugu karguak gordetzeko aukerari eustea edo aurretiaz egin izana; kasu 

horretan, legeak dio inguruabar hori kontuan hartu beharko dela. Nolanahi ere, araudiak ez 

dihardu karguak gordetzeko sistema batez edo parekotasun hertsiko sistema batez, ez baita 

zentzuzkoa, jakina baita kooperatiba batzuetan, sektoreari erreparaturik, emakumezkoak 

edo gizonak erabat nagusi direna, baizik eta batzuen eta besteen ordezkaritza orekatua 

ahalbidetzeaz. 

Azpimarratzekoa da bazkide-taldeen ordezkaritza proportzionala ekar lezaketen 

inguruabarren zerrenda ereduzkoa eta irekia baino ez dela, berariaz adierazten baita 

beste inguruabar batzuen artean. Lege-gaikuntza baliatu ahal izango da artikulu honetan 

berariaz jasota ez dauden kasuetan, betiere komenigarri izan badaiteke kasu horietan. 

6.7.2.5. Artikulu honen hartzailea kooperatiba bera da. Kooperatibak modu autonomoan eta 

bere estatutuen bidez konfiguratu beharko du sozietatearen kudeaketa- eta administrazioorganoa, 

nahiz eta erregulazioak lehenetsitako arauak ezartzen dituen estatutuetan alderdi 

horiei buruzko arauketarik ez badago. 

Araudi berria indarrean hasteaz batera, ez dirudi egungo estatutu-klausularik indargabetuko 

denik, baina egia da emakumeen eta gizonen ordezkaritza orekatuari buruzko arauak gehitu 

beharko direla. 

Berriro esan behar da ezinbestekoa dela, ordezkoak egon, karguak gorde edo berrautapena 

debekatu nahi bada, geroago zehaztapenak sartzea. Hala, berrautatzeari mugak jarri nahi 

bazaizkio, erabaki beharko da beste agintaldi batean ezin aukeratzea behin betikoa edo 

aldi baterakoa den, agintaldi bateko edo batzuetako indarraldia duen edo aldi jakin bat 

igaro ondoren amaitzen den, besteak beste. Era berean, ordezkaritza proportzionalak 

nekez baliatu ahalko da eragindako kolektiboak argi eta garbi zedarriztatzen ez badira, eta 

gordetako karguetan izendatzen diren pertsonen ordezkapenari buruzko zenbait xedapen 

ematen ez badira. 

173


Beharbada, berrikuntza partzialaren kasua dugu bereziena; izan ere, legeak lehenetsitako 

aukerak ezarritakoari jarraiki, estatutuek zehaztu beharko dute nola egin behar den, aldi 

berean izendatutako pertsonen kasuan, bai eta zenbateko kide-kopuru berritu behar den ere, 

aritmetika hutsak hala agintzen ez duenean, agintaldiaren epea amaitu delako edo hainbat 

unetan sartu direlako, edo kargua utzi duten pertsonak nola izendatzen diren, besteak beste. 

Bitxia bada ere, kontrako irtenbidea aukeratzen bada, hau da, aldi berean berritzea, ez 

dirudi geroko zehaztapenik egin behar denik. 

Kooperatibaren tamainak ez die 47. artikuluaren xedapenei eragiten; dena dela, kooperatibak 

kontseiluko kideen kopuru handiagoa edo txikiagoa ezartzea erabaki dezake, bazkideen 

kopuruaren arabera, eta beste inguruabar batzuek ere (esterako, lantoki bat baino gehiago 

izatea), eragina izan dezakete ordezkaritza proportzionalaren aukera ezartzerakoan. 


Aztertu berri den artikuluan jasotako gaia arlo kooperatibokoa da soil-soilik, eta, beraz, 

KLOn jasotako estatuko erregulazioa ez da aplikagarria izango. Izan ere, azken horrek, 

kontseiluari buruzko artikuluetan, ez baitio ekarpenik egiten euskal legeak ezarritakoari. 

Aipatzekoa da, antzekotasun esanguratsuak badira ere (besteak beste, ordezkoak sartzeko 

aukera edo karguak gordetzeko aukera), desberdintasun nabarmenak ere badaudela 

erregulazioan, eta horiek ez direla inola ere aplikatuko EKLren esparruan, hala nola 

berariazko eta nahitaezko estatutu-gaikuntza artezkaritza-kontseiluak burua izendatu ahal 

izateko edo, kideen artean, langileen ordezkaria egon ahal izateko. 

Era berean, gogoratu behar da, estatu mailan eta oinarrizko eskubideen garapenaren 

esparruan etorkizunean eman litekeen edozein arau, sozietateen kontseiluan emakumeen 

gutxieneko presentzia ezartzeari buruzkoa, sektoreka edo sozietatearen tamainaren arabera, 

euskal kooperatibei ere aplikatu ahalko zaiela. 

6.8. Artezkaritza-kontseiluaren funtzionamendua 

48. artikulua.– Artezkaritza-kontseiluaren funtzionamendua. 

1.– Estatutuetan erregulatuko da artezkaritza-kontseiluaren barne-funtzionamendua. 

Estatutuetan arautu gabeko gaietan, artezkaritza-kontseiluak berak erregulatu ahal 

izango du bere funtzionamendua. 

2.– Artezkaritza-kontseilua biltzeko deia lehendakariak egingo du, eta, bilera baliozkoa 

izateko, kideetako erdiak baino gehiagok egon beharko du bertan. Kontseilariek 

pertsonalki parte hartuko dute kontseiluaren bileretan, eta betebehar hori ezin 

izango da delegatu. 

Estatutuek kontseilariei aukera eman ahal izango diete, estatuetan arautzen den 

eran, bilerara bertaratzeko bideokonferentzia bidez edo antzeko beste sistema 

baten bidez, baldin eta aukera ematen badu irudiaren eta soinuaren bi noranzko eta 

aldibereko komunikazioa izateko, eta ikusizko, entzunezko eta ahozko interakzioa 

izateko. 

174


Idazkariak espresuki jasoko du aktan, hartutako erabakiak baliozkoak izateko 

exijituriko baldintza guztiekin batera, zein diren kontseilari horien izen-abizenak 

eta zer bide erabili duten bileran parte hartzeko.* 

3.– Erabakiak hartzeko, bertaratutakoen erdiak baino gehiagoren botoak beharko dira, 

salbu eta besterik xedatzen bada legean edo estatutuetan. Kontseilariek boto bana 

izango dute. Ondorio horietarako, ez dira zenbatuko ez boto zuriak, ez abstentzioak. 

Artezkaritza-kontseiluak aurreko paragrafoaren arabera emandako bi herenen 

aldeko botoa beharko du, gutxienez, honako erabaki hauek hartzeko: 

a) Jarduera-zentro nagusi bat edo haren zati garrantzitsu bat itxi edo lekuz aldatzea. 

b) Kooperatibaren jarduera murriztu, zabaldu edo nabarmen aldatzea. 

c) Kooperatibaren antolamenduan aldaketa garrantzitsuak egitea. 

d) Kooperatiba diren edo ez diren beste entitate batzuekin lankidetza-harremanak 

egin edo azkentzea, betiere lankidetza-harreman horiek iraunkorrak eta 

baliagarriak gertatzen badira kooperatibarentzat. 

e) Legeak hala ezartzen duenean. 

Berdinketen kasuan, lehendakariaren botoak erabakiko du. 

4.– Kontseiluaren erabakiak akta-liburu batean jasoko dira. Bileraren aktan, izandako 

eztabaiden laburpena eta erabakien testua jasoko dira, bozketen emaitzekin batera, 

eta lehendakariak eta idazkariak izenpetuko dute. 

5.– Sozietate kooperatiboaren estatutuetan besterik ezartzen ez bada, artezkaritzakontseiluak 

batzorde betearazle bat edo kontseilari delegatu bat edo gehiago 

izendatu ahal izango ditu bere kideen artetik. 

Ezin izango da inola ere delegatu batzar orokorrari kontuak emateko eta urteko 

kontuak aurkezteko lana; era berean, ezin izango dira delegatu batzar orokorrak 

artezkaritza-kontseiluari laga dizkion ahalmenak, salbu batzar orokorrak espresuki 

ematen duenean hori egiteko baimena. 

Batzorde betearazleari edo kontseilari delegatuari artezkaritza-kontseiluaren 

ahalmenak modu iraunkorrean delegatzeko, eta kargu horiek bete behar dituzten 

kontseilariak izendatzeko, kontseiluko kideen bi herenek horren aldeko botoa eman 

behar dute, bat etorriz 3. zenbakian xedatutakoarekin; delegatutako ahalmen eta 

izendapen horiek ez dute ondoriorik izango Euskadiko Kooperatiben Erregistroan 

inskribatu arte. 


Artezkaritza-kontseiluaren funtzionamenduan, berrikuntza esanguratsu batzuk txertatu 

dira, bai eta hobekuntzak eta zehaztapenak ere idazketan, aurreko legearen aldean. 


laugarren artikuluaren araberako idazketa. 

175


6.8.1.1. Aldaketa batzuk gehituta, garrantzi bereziko erabakiak hartzeko gehiengo 

indartuen beharrari eutsi zaio, bai eta batzorde betearazleak izendatzeko edo kontseilukide 

delegatuak izendatzeko aukerari ere; beste alde batetik, botoak zenbatzeko araubidea 

argitu da, batzar orokorraren kasuan erabilitako irizpide berari jarraituz. 

6.8.1.2. Kapital-sozietateetan dagoeneko baliatzen ari denarekin bat etorriz, berrikuntza 

handiena dugu artezkaritza-kontseiluan linean parte hartzeko aukera, administrazioorganoaren 

funtzionamenduan, informazioaren eta komunikazioaren teknologia berriak 

baliaturik. 

Arauketa horrek lagundu egiten du kide anitzeko administrazio-organoaren bileretan 

parte hartzen, eta bilerak erraztu egiten ditu, betiere kideen parte-hartze benetakoa eta 

eraginkorra bermatuta. 

48. artikuluaren 2. atalak dioenarekin bat etorriz, estatutuek aukera ematen badute, 

artezkaritza-kontseiluko kideek bileretara joateko eta parte hartzeko aukera izango 

dute, bideokonferentzia bidez edo irudiaren eta soinuaren norabide biko eta aldi bereko 

komunikazioa eta ikusizko, entzunezko eta ahozko elkarreragina ahalbidetzen duen antzeko 

beste sistema bat erabiliz. Horrela, aztertutako gaiei buruzko iritzia adierazi ahalko dute, 

eta, botoa urrutitik emanda, erabakiak baliozkotasunez hartu ahal izango dituzte. 

Segurtasun juridikoa indartzeko, artezkaritza-kontseiluko kideren batek organo horren 

bileretan parte hartzen badu eta, bilera horretan, urrutiko bilera horretan bere iritzia 

adierazten badu, idazkariak berariaz jasoko du aktan haren nortasuna eta horretarako 

erabilitako bidea, erabakiak baliozkoak izateko eskatzen diren gainerako baldintzekin 

batera. 


Oro har, lege berria nahiko kontinuista da eta aurreko legearen arauak jasotzen ditu; arau 

horiek guztiek ibilbide luzea egin dute, bai kapital-sozietateen esparruan, bai kooperatibaarloan, 

eta bi-biotan, baliagarri eta erabilgarriak direla erakutsi dute. 

6.8.2.1. Deialdia, bertaratzea eta botoa, garrantzi bereziko akordioetarako beharrezkoak 

diren gehiengoak bereizita, edo ahalmenak eskuordetzeko arauketa, ez da ia aldentzen 

aurreko legetik. 

Berretsi egin da, hasteko, artezkaritza-kontseiluaren barne-funtzionamendua estatutuek 

arautuko dutela, baina estatutuetan jaso ezean, artezkaritza-kontseiluak bere funtzionamendua 

arautu ahalko du. 

Kontseiluburuak egingo du artezkaritza-kontseiluaren deialdia, eta ez da beste araurik 

ezarriko kontseilukideek ezin badute egin edo jarrera oztopatzaile edo eragozleak azaltzen 

badira bileretarako deia egiteko. Konponbide horiek bideragarriak dira eta gomendagarria 

litzateke estatutuetan jasotzea. 

Bilkura behar bezala eratuta geratuko da bilerara kideen erdia baino gehiago agertzen 

direnean. Kontseiluaren bileretara bertaratzea pertsonala eta ordezkaezina izango da, nahiz 

eta bertaratze birtuala ahalbidetzen den. 

Beste berrikuntza bat ere jaso da, hau da, gehiengoaren formulazio berria egin da erabakiak 

176


hartzeko. Hala, erabakiak hartzeko, bertaratutakoen botoen erdia baino gehiago beharko da 

−ez kontseiluko kideen guztizko kopuruaren gainean, ezta emandako botoen kopuruaren 

gainean ere−, eta, ondorio horietarako, boto zuriak eta abstentzioak ez dira zenbatuko. 

Hala ere, legeak edo estatutuek besterik xedatu dezakete, hau da, oro har, eskatzen den 

gehiengoa edo soilik akordio jakin batzuetarako eskatzen dena handitzeko edo indartzeko 

aukera. Kontseilukide bakoitzak boto bat izango du, eta kontseiluburuaren botoak ebatziko 

ditu berdinketak. 

Halaber, garrantzi bereziko akordioak aipatzen dira, eta legegileak ez du egokitzat jo 

aurreko legean ageri zen zerrenda aldatzea, gehikuntza bat sartzeko izan ezik: gehiengo 

indartua eskatuko dela legeak xedatzen duen beste edozein kasutan; zerrenda horretan 

era egokian laburbiltzen ziren kontseiluaren irizpenari lotu ahal zaizkion eta kudeaketa 

arrunta nabarmen gainditzen duten gai garrantzitsuenak. Horrela, artezkaritza-kontseiluak, 

gutxienez, aurreko paragrafoak esandakoari jarraiki, emandako botoen bi herenen aldeko 

botoa beharko du –lehen, bertaratutakoen bi herenen botoak ziren− erabaki garrantzitsu 

batzuk hartzeko: ekoizpen-lantoki nagusi bat edo haren zati esanguratsu bat ixtea edo 

lekualdatzea, kooperatibaren jarduera nabarmen murriztea, handitzea edo aldatzea, 

kooperatibaren antolaketan garrantzizko aldaketak egitea, beste erakunde (erakunde 

kooperatiboak ala ez) batzuekiko lankidetza iraunkorra dakarten loturak lantzea edo 

azkentzea, eta, azkenik, legeak ezarritako kasuei doazkien erabakiak. 

6.8.2.2. Kontseiluan eskuordetzeak egiteko aukera lehengoari jarraitu zaio, nahiz eta 

merkataritza-sozietateen esparruan berrikuntza garrantzitsuak gertatu diren, Euskadiko 

legegileak ez baitu egokitzat jo berrikuntza horiek txertatzea. 

Batzorde betearazleak edo kontseilukide delegatuak izendatzeko aukerari eutsi zaio. 

Administrazio-kontseiluaren ahalmenen bat administratzaileei modu iraunkorrean 

eskuordetzeko eta kargu horiek beteko dituztenak administratzaileen artean izendatzeko, 

artezkaritza-kontseilua osatzen duten pertsonen bi herenek aldeko botoa eman beharko 

dute. Bestelako arauketa espezifikorik ezean, eskuordetutako karguak uzteko erabakia 

gehiengo arruntari lotuko litzaioke. 

Lege berriak berretsi du ezin izango direla inola ere eskuordetu batzar orokorrari kontuak 

ematea eta urteko kontuak aurkeztea, ezta batzar orokorrak artezkaritza-kontseiluari 

ematen dizkion ahalmenak ere, batzarrak esanbidez baimentzen duenean izan ezik. 

Hala ere, kontseiluaren eginkizunei eta kontseilukideen erantzukizunari buruzko teoria 

orokorra aplikatuz gero, esan daiteke KSL dela medio eskuordetu daitezkeen gaien 

zerrendari gehitutako salbuespen batzuk aplika daitezkeela, hala nola izendatutako organo 

delegatuen eta zuzendarien funtzionamendu eraginkorra eta jarduna gainbegiratzea. 

Bestalde, lege berriak ez du jaso nahi izan EKLren azken erreforman, 249.3 artikuluak 

jasotzen duen betebehar erantsia. Betebehar horren arabera, administrazio-kontseiluko 

kide bat kontseilukide delegatu izendatzen denean edo eginkizun betearazleak esleitzen 

zaizkionean, beharrezkoa izango da pertsona horren eta sozietatearen arteko kontratua 

egitea, administrazio-kontseiluak aldez aurretik onetsi beharko duena, eta eragindako 

pertsona abstenitu beharko da. Kontratu horretan, besteak beste, honako hauek zehaztuko 

dira: bete beharreko eginkizun betearazle horiengatik lortuko duen ordainsariaren 

177


kontzeptu guztiak, hala badagokio, eginkizun horiek aldez aurretik uzteagatiko kalteordaina 

barne, eta sozietateak aseguru-primen edo aurrezki-sistemetarako ekarpenen zioz 

ordaindu beharreko zenbatekoak; kontratu horretan araututa ez dagoen ordainsaririk ezin 

izango du jaso, inola ere. 

Nahiz eta kontratu hori EKLn nahitaezko baldintza ez den, komeni da horren egokitasuna 

eta baliagarritasuna balioestea estatutuek araututako betebehar gisa jasotzeko; ez dago 

esan beharrik oso baliagarria dela zeharkako ordainsari jakin batzuk aldez aurretik eta 

gardentasunez finkatzea, betebeharrak ez betetzeari buruzko etorkizuneko gatazkak 

prebenitzea, edo aldez aurretik finkatutako zigor-klausulak ezartzea, kargua utzi edo 

kooperatiba utzi ondoren, sekretu-betebeharrak edo ez lehiatzeko betebeharrak bete 

daitezen sustatzeko. Era berean, itundutako zigor horiek baliagarriak izan litezke desgaraiko 

eta justifikatu gabeko borondatezko kargu-uzteak saihesteko. Badirudi irtenbide hori 

eraginkorragoa dela arestian aipatu dugun 47. artikulu ohiak zekarren kalteen balizko kalteordaina 

eskatzea baino. 

6.8.2.3. Kontseiluaren bilkuretan urrutitik eta era birtualean parte-hartzea egingarria 

eta baliozkoa izan dadin, beharrezkoa da estatutuetan prozedura onestea, isiltasun hutsa 

nahikoa ez dela. 

Segurtasun- eta benetakotasun-baldintza egokiak bermatzen dituen sistema bat zehazteaz 

gain, bideokonferentzia edo etorkizunean sortzen den antzeko beste sistema bat izan 

behar du, betiere irudiaren eta soinuaren norabide biko eta aldi bereko komunikazioa eta 

ikusizko, entzunezko eta ahozko elkarreragina ahalbidetzen duena. Beraz, ez litzateke 

baliozkoa izango ikusle soil gisako laguntza birtuala ematen duen prozedura bat, nahiz 

eta une egokian botoa emateko edo txat-eko eztabaidetan edo antzekoetan erabakitzeko 

gailuren batekin osatu. 

Kapital-sozietateetan ez bezala, baldintza horiek baztertu egiten dute kontseiluko kideak 

aldi berean bertatik bertara egon gabe egiten diren bileretan erabakiak idatziz eta bilkurarik 

gabe hartzea. 

Kontseiluaren bilkura edo saioetara era telematikoan parte hartzeko aukera jaso izana goraipatu 

behar bada ere, badirudi idatzita dagoen erak aukera murriztu egiten duela urrun dauden 

artezkaritza-kontseiluko kideen kasuetara; haatik, badirudi komenigarria dela aukera beste 

kasu batzuetara hedatzea, hala nola, osasun-kontuak direla eta, mugikortasun murriztua duten 

pertsonen kasuetara, bai eta aldi baterako egoeretan ere –gaixotasunagatik edo istripuagatik−, 

edo gaur egun aski ezagunak diren mugikortasun-murrizketen egoeretan, murrizketak legez 

ezartzen badira edo borondatez ezartzen badira arrisku-egoeretan, kasurako, izurriteetan, 

eguraldiari lotutako gertakarietan edo ingurumen-hondamendietan. 

Erabiltzen den lineako komunikazio-sistemak bileren benetakotasuna eta segurtasuna 

bermatzen baditu, onurak baino ez ditu ekarriko; izan ere, kontseiluaren jarduera ohikoagoa 

eta jarraituagoa izango da, kostu gutxiago sorraraziko ditu eta ez dio mentsik ekarriko 

eginkizunak eta betebeharrak eraz betetzeari. Kasu horietan, bertaratu beharra ezartzea, 

neurri handi batean, dagoeneko gaindituta dagoen sozietate- eta enpresa-kulturari dagokio. 

Nolanahi ere, komeni da estatutuetan aipamen argigarria egitea, aipatutakoak bezalako 

kasuak berariaz jasoko dituena. 

178


6.8.2.4. Artikulu honen hartzailea kooperatiba bera da. Kooperatibak kudeaketaorganoaren 

eta kide anitzeko administrazio-organoaren funtzionamendua bere kabuz 

eta bere estatutuen bidez egituratu beharko du, eta gomendagarria litzateke estatutu 

horiek aldatzea, kooperatibarentzako berrikuntza erabilgarrienak jasotze aldera, bai eta 

artezkaritza-kontseiluarentzat berarentzat ere, autoerregulazio-ahalmenen garapenari 

atxikita. 


Aztertu berri den artikuluan jasotako gaia kooperatiba-arlokoa da soil-soilik, eta, beraz, 

ez da aplikagarria izango Estatuko Kooperatiben Lege Orokorrean jasotako erregulazioa, 

horrek, kontseiluari buruzko artikuluetan, ez baitio ekarpenik egiten euskal legean 

ezarritakoari. Esan beharra dago antzekotasun esanguratsuak badituela, baina beste aukera 

batzuk ere arautzen dituela, hala nola besteren konturako langileen ordezkariak kontseiluko 

kide izatea, EKLk ezarritako manuekin bat ez datozenak. 

6.9. Administratzaileen betebeharrak 

49. artikulua.– Administratzaileen betebeharrak. 

1.– Administratzaileek beren karguari dagozkion funtzioak eta legeetan eta estatutuetan 

ezarritako betebeharrak enpresaburu onaren arretaz bete beharko dituzte, kontuan 

harturik zer izaera duen haien karguak eta zer funtzio esleitu zaizkien, eta behar 

besteko neurri hartu beharko dituzte kooperatiba behar bezala kudeatzeko eta 

ordezkatzeko. 

2.– Era berean, ordezkari leial bati dagokion fideltasunez jardungo dute beren karguan, 

onustez eta kooperatibaren onurarako, eta esleitu zaizkien ahalmenak ezarritako 

helburuetarako baliatuko dituzte, eta ez beste ezertarako. 

3.– Administratzaileek, beren funtzioak amaitu eta gero ere, sekretupean gorde behar 

dituzte isilpeko datuak, legeak bestelakoa ahalbidetzen edo agintzen duenean salbu. 

4.– Administratzaileek ez dute inongo jarduerarik garatuko, ez bere kabuz ez besteren 

konturako, baldin eta horrek lehia egiten badio kooperatibari, edo, nola edo hala, 

gatazka sortzen badu haren interesekiko. 

Nolanahi ere, kooperatibak debeku horietatik salbuetsi ahal izango du administratzailea, 

betiere kasu berezietan eta batzar orokorrak horretarako baimena ematen badu 

espresuki. 

Administratzaileak, horrelako gatazka-egoera batean inplikatuta badago, zeinaren 

berri eman beharko baitio artezkaritza-kontseiluari edo batzar orokorrari 

administratzaile bakarra bada, ezin izango du parte hartu bozketan. 

Aipaturiko baimenik gabe gauzaturiko egintzak, kontratuak eta eragiketak deuseztatu 

ahal izango dira, salbu eta hirugarren ez-bazkide onustedunek eskuraturiko eskubideen 

kasuan. 

5.– Enpresa-diskrezionalitateari atxikitako erabaki estrategikoen eta negozio-erabakien 

arloan, ulertuko da enpresaburu onaren arretaren estandarra betetzen dela 

179


administratzailea onustez jardun denean, erabakiaren xede den gaian interes 

pertsonalik izan gabe, behar adina informaziorekin eta erabakitzeko prozedura 

egokiaren arabera jardunez. 

Ez dira enpresa-diskrezionalitatearen barruan jasoko kooperatibaren interesekiko 

gatazka eragiten duten edo eragin dezaketen erabakiak. 


Lege berrian, berrikuntza gehien ditugu administratzaileen ardurari eta leialtasunari lotutako 

betebeharren eta horien ziozko erantzukizunaren erregulazioan, bai eta administratzaileen 

erabakiak aurkaratzeko eremuan ere, kapital-sozietateentzat alor horretan gaur egun 

indarrean dauden legegintza-manuekin bat etorriz. Lege berriak administrazio-organoari 

eskaintzen dizkion azken artikuluek izan dute eraginik handiena eta horiexek aldatu dira 

aurreko erregulazioarekin alderatuta; izan ere, lehen aurreratu bezala, abenduaren 3ko 

31/2014 Legeak jasotzen dituen Kapital Sozietateen Legearen aldaketak gehitu dira, neurri 

handi batean, gobernu korporatiboa hobetzeko helburuz. 

Jakina, aurreko legeak ez zuen ezezagun gai garrantzitsu hori, baina labur-labur agertzen 

zen 47. artikuluan, administratzaileen erantzukizunari buruzko artikulu zaharrean; izan 

ere, jakina denez, nekez arautu daiteke alderdi hori administratzailearen erantzukizuna zer 

betebehar ez-betetzea eragingo duen aldez aurretik adierazi gabe. 

Zehazki, indargabetutako arauak ezartzen zuen administratzaileek enpresaburu ordenatu 

baten eta ordezkari leial baten arduraz beteko dutela beren kargua, eta geroago gehitzen 

zuen behar bezalako arduraz jokatzeko betebeharra eta sekretua gordetzeko betebeharra 

bazegoela izaera konfidentziala duten datuei buruz, baita administratzaileek eginkizunak 

utzi ondoren ere. 

6.9.1.1. Egungo araubideak zehazten du administratzaileek bi kontzeptu orokorren gainean 

egituratzen diren betebeharrak bete behar dituztela: ardura-betebeharra eta leialtasunbetebeharra. 

Lehenengoari dagokionez, legeak ezartzen du administratzaileek kargua bete beharko 

dutela eta legeek eta sozietatearen estatutuek ezarritako betebeharrak bete beharko dituztela 

enpresaburu ordenatu baten arduraz, karguaren izaera eta horietako bakoitzari esleitutako 

eginkizunak kontuan hartuta, eta kooperatiba behar bezala kudeatzeko eta ordezkatzeko 

behar diren neurriak harturik. 

Bigarrenari dagokionez, administratzaileek ordezkari zintzo baten leialtasunaz beteko 

dute euren kargua, kooperatibaren interesik onenaren aldeko fede onez jardunez, eta euren 

ahalmenak ez dituzte baliatuko eman zaizkienak ez diren beste helburu batzuk erdiesteko. 

Leialtasun-betebehar orokor horren barruan, beste betebehar batzuk gehitzen zaizkie 

sekretu-betebeharrari, lehiatzeko debekuari edo interes-gatazkari dagokienez; horietako 

bakoitzaren garrantzia dela eta, banan-banan jorratu behar ditugu. 

Administratzaileek sekretupekoak diren datuak isilpean gorde behar dituzte, bai eta beren 

eginkizunei utzi ondotik ere, legeak baimentzen duenean edo galdatzen duenean izan ezik. 

180


Administratzaileek ez dute beren konturako edo besteren konturako jarduerarik egingo, 

baldin eta jarduera horiek lehian aritzen badira kooperatibaren jarduerekin edo, bestela, 

gatazkarik sortzen badute kooperatibaren interesekin. 

Betebehar hori kasu zehatzetan modulatu daiteke; izan ere, kooperatibak, batzar orokorraren 

berariazko erabakiaren bidez, aurreko zenbakian jasotako debekuak salbuetsi ahalko ditu 

kasu berezietan. 

Gatazka-egoera horietan dagoen administratzaileak ezin izango du dagokion bozketan 

parte hartu; nolanahi ere, administratzaile bakarra denean, artezkaritza-kontseiluari edo 

batzar orokorrari jakinarazi beharko dio. 

Esandako baimen hori lortu gabe egindako egintza, kontratu edo eragiketak deuseztatu 

ahal izango dira, bazkide ez diren hirugarren onustedunek eskuratutako eskubideak onik 

geratuko direla. 

6.9.1.2. Era berean, arduraren betebeharraren ñabardura gisa, enpresen eskumena 

babesteko printzipioa deritzona jaso da. Printzipio horrek argitzen du kudeaketa ez oso 

egokia edo arrakastarik gabekoa ezin dela besterik gabe parekatu arduraren ezarekin. 

Beraz, enpresaren eskumenari loturik dauden erabaki estrategikoen eta negozio-erabakien 

esparruan, enpresaburu ordenatu baten arduraren edo arretaren estandarra betetzat joko 

da administratzaileak fede onez jokatzen duenean, erabaki den gaian interes pertsonalik 

gabe, behar besteko informazioa baliatuz eta funtzionamendu egokiaren esparruan. Dena 

den, kooperatibarekin interes-gatazkarik dagoen edo egon daitekeeneko erabakiak ez dira 

enpresaren eskumenaren eremuan sartuko. 


Gobernu korporatiboaren sozietate-erregulazio berria kooperatiba-eremura ekartzeak 

zentzuzko irtenbidea eman zion zaharkituta zegoen erregulazio kooperatiboari. 

Gaur egun jasotzen den formulazioa kapital-sozietateei buruzko legerian ezarritakoaren 

oso antzekoa da; bada, azkenak modernizazio izugarria txertatu zuen arlo horretan, azkena 

eta onena 2014ko erreforma horretan, non doktrina- eta jurisprudentzia-lan mardularen 

emaitzak jasotzen diren, administratzaileen betebeharrak osatu, argitu eta zehazteko. 

Hala ere, horrek ez du esan nahi eremu horretan erabateko berrikuntzarik dagoenik; izan 

ere, egungo aginduak barneratutzat jotzen ziren eta hala interpreta zitezkeen aurreko legerian 

eginbideei eta leialtasunari buruz hitz egiten zenean. 

6.9.2.1. Esan daiteke arau berriak, teknikoki askoz ere perfektuagoa denak eta segurtasun 

juridiko handiagoa ematen duenak, aurreko sozietate- eta kooperatiba-legerian lehendik 

zeuden oinarrizko betebeharrak garatzen eta birdefinitzen dituela. 

Arlo honetan, kapital-sozietateen legeriari nolabaiteko jarraipena egiteak onuragarria 

dirudi; izan ere, horrek aukera ematen du administratzaileen jokabide gaitzesgarriak epaitu 

dituen jurisprudentzia-ondare zabala aprobetxatzeko, organo judizialek desleialtzat jotako 

jokabideen zerrenda ugaria baitute, eta horrek segurtasun juridiko handia dakar, egintza eta 

jokabide jakin asko gaitzesgarritzat jotzen baitira. 

181


Aitzitik, ez dirudi kapital-sozietateen leialtasun-estandarra kooperatibei ez zabaltzeko 

inongo arrazoirik dagoenik. Bazkide ez den kooperatibako administratzaileak, haren 

profesionaltasuna dela kausa izendatutakoak, ez dio inoiz leialtasun gutxiago zor izango 

sozietateari kooperatiba izateagatik; Administrazio-organoan jarduteko izendatutakoak 

bazkideak badira, aldiz, guztiz zentzugabea da leialtasun txikiagoa eskatzea kooperatibako 

lankideen aurrean eta guztiek partekatzen duten proiektuaren aurrean beste kapitalsozietate 

bateko kanpoko agintariari baino. 

Beraz, gomendagarria dirudi, hedaduraz, lege honetan berariaz jasotako inguruabarrak 

ez ezik, KSLk dakarren zerrenda zabalagoan ageri direnak desleialtasun-kasuen artean 

jasotzea, kontua ez baita inguruabar berriak gehitzea, betebehar orokor horren zehaztapen 

hutsak direlako. 

Hain zuzen ere, betebehar horren aurkakotzat jotzen da sozietatearekiko transakzio ezarruntak 

egitea, sozietatearen izena erabiltzea edo administratzailearen izaera argudiatzea 

bidegabeki eragitea jarduketa pribatuak egiteko xedez, karguari lot dakizkiokeen 

hirugarrenen abantailak edo ordainsariak lortzea (adeitasun hutsezko arreta denean izan 

ezik), norberaren edo besteren konturako lehiazko jarduerak garatzea, edo sozietatearen 

aktiboak helburu pribatuekin erabiltzea, informazio pribatua ere aintzat hartuta. 

6.9.2.2. Aurreratu den bezala, administratzaileek beren kargua bete beharko dute, eta 

legeak eta estatutuek ezarritako betebeharrak bete, enpresaburu ordenatu baten arduraz. 

Enuntziatu horrek nolabaiteko beldurra eragin zuen hirugarrenen balioespenek betebehar 

hori ez betetzea leporatuko ote zieten administratzaileei, haien kudeaketa arrakastarik 

gabekotzat jo daitekeenean, dela kudeaketa eraginkorragoa egiteko gaitasunik ez 

izateagatik, dela merkatuaren inguruabar txarrak gainditzen ez jakiteagatik, horren 

ondorioz, justifikazio gutxiko auzi ugari etor zitezkeelakoan. 

Behar bezala jarduten duen administratzailearen jarduna ez-betetzetzat jo ez dadin, nahiz 

eta emaitzarik onenak lortu ez, enpresaren eskumena babesteko printzipioa jaso da. 

Printzipio horrek esan nahi du arduraren estandarra betetzat joko dela administratzaileak 

fede onez, interes pertsonalik gabe, informazio nahikoarekin eta erabakitzeko prozedura 

egoki baten arabera jardun duenean. 

Asmo txarrez jokatu ez bada, ez geldotasunez edo zabarkeriaz, ezpada, arrakasta gutxiz, ez 

da erraza izango administratzaileari arduragabekeria aurpegiratzea, sozietatearen emaitza 

onek lagundu ez arren. Dena den, eskumen horretan ez da inoiz sartuko artikulu honek 

interes-gatazketan ezartzen dituen betebeharrak ez betetzea. 

6.9.2.3. Hala ere, administratzaileak beti sozietatearen interesik onenaren alde jardun behar 

duela ezartzen denean, gogorarazi behar da, arauaren merkataritza-jatorria gorabehera, 

kooperatibak eta kapital-sozietateak arras desberdinak direla sozietatearen interes horren 

esanahiari dagokionez. 

Kapital-sozietateetan, administrazio-organoaren zeregin nagusia bazkideentzako balioa 

sortzea dela adierazi dugu, baina kooperatibaren helburua erabat desberdina da; hala, 

kudeaketa jasangarria eta, ekonomiaren ikuspegitik, asmo txikiagoko proiektua lehenetsi 

ahalko dira. 

182


Proiektu erkidearen parametroaren eta batzarraren jarraibide orokorren barruan, 

administratzaile arduratsuak helburu horiek lortu beharko ditu, hala nola enpresaren 

jarraipena, bideragarria den bitartean, onura ekonomiko adierazgarririk ateratzen ez badu 

ere, edo bazkideentzako ordainsari-, lan- edo kontsumo-baldintza onenak lortzen ez baditu. 

6.9.2.4. Artikulu honen hartzaileak kooperatibako administratzaileak dira, eta haien 

jokabidea egokitu beharko dute legezko eskakizunetara eta etorkizunean haien aurkako 

erantzukizun-demandak aurkez ditzaketen eskatzaileen uzietara. 


Aztertu berri den artikuluan jasotako gaia kooperatiboa da soil-soilik, eta, beraz, ez da aplikatuko 

KLOn jasotako Estatuko erregulazioa; gainera, esan beharra dago azkena ez dela eguneratu arlo 

horretan, eta, hortaz, euskal legean ezarritakoari egiten dion ekarpena deuseza da. 

Hala ere, merkatuan jarduten duen sozietate ororentzat zeharkako gaiak direnez, komeni da 

administratzailearen betebeharren eremua osatzea, Lehia Desleialari buruzko Legeak (bere 

eginbeharrak ez betetzeari edo desgaraiko atzera egiteei dagokienez) eta Enpresa Sekretuen 

Legeak ezarritakoekin bat etorriz. 

6.10. Administratzaileen erantzukizuna 

50. artikulua.– Administratzaileen erantzukizuna. 

1.– Administratzaileena izango da legearen edo estatutuen kontrako egintzen ondorioz 

sorturiko kalteen erantzukizuna, baita karguari dagozkion funtzioak ez betetzean 

eragindakoena ere, betiere dolo edo erruz jardun badute. 

2.– Erantzukizun solidarioa dute egintza kaltegarria gauzatu edo erabaki kaltegarria 

hartu duen organoaren kide guztiek, salbu eta honako hau frogatzen dutenek: 

erabakia hartu edo betearaztean esku ez hartzeaz gain, ez zekitela erabaki hori 

hartu zenik, edo, jakin arren, kalteak saihesteko beharrezkoa zen guztia egin zutela, 

edo, gutxienez, espresuki jo zutela erabakiaren aurka. 

3.– Erantzukizuna berbera izango da egintza edo erabaki kaltegarria batzar orokorrak 

hartu, baimendu edo berretsi bazuen ere. 

4.– Administratzaileen erantzukizuna egitezko administratzaileengana ere zabaltzen 

da. Xede horretarako, egitezko administratzailetzat joko da hala administratzaile 

izendatu gabe haren funtzioak betetzen dituena nola sozietateko administratzaileek 

beren jardunerako jarraitzen dituzten jarraibideak ematen dituena. 

Ez da egitezko administratzailetzat joko kooperatibari laguntza finantzarioa 

baldintza eta errekerimendu batzuk ezarrita eskaintzen dion hartzekoduna, salbu 

eta kontrakoa frogatzen den kasuan. 


Administratzaileen erantzukizunaren erregulazioak saihestu ezinezko zenbait berrikuntza 

izan ditu, sozietateen gobernu korporatiboari buruzko lege-berrikuntzetara egokitzeko xedez. 

183


Lehenago azaldu den bezala, indargabetutako legean artikulu bakar batean arautzen zen 

gaia; orain, aldiz, bi arautan banatzen da: batetik, organo kudeatzailea osatzen dutenen 

betebeharrei buruzkoa, eta bestetik, orain aipatzen ari garen moduan, administratzaileek izan 

dezaketen erantzukizuna, ez besterik, arautzen duena. 

Gainera, bi berrikuntza garrantzitsu daude eska daitekeen arduraren eduki berriari eta 

egitatezko administratzaileen aipamen berriari dagokienez, eta horiei ere erantzukizunari 

buruzko arauak aplikatuko zaizkie. 

6.10.1.1. Tradizioz, legeak ezarri ohi du administratzaileek erantzungo dutela legearen edo 

sozietatearen estatutuen aurkako egintzek eragindako kalteengatik, edo karguari datxezkion 

betebeharrak ez betetzeagatik eragindakoengatik, betiere doloz edo erruz jokatu badute. 

Dena den, eska daitekeen erruaren maila aldatuz joan da denboraren poderioz. Kapitalsozietateetan, 

1989az geroztik, erru-mota guztiek, baita arinek ere, erantzukizuna ekar 

dezakete. Aurreko euskal legean ñabardura bat ezarri zen, behar bezalako ardurarik gabe 

egindako egintzek erantzukizuna sor zezaketelako, eta zorroztasun handiagoz edo txikiagoz 

balioetsi behar zen, kargua ordaindutakoa zen ala ez kontuan hartuta. Administratzaile 

batzuei ardura-maila txikiagoa onartu zitzaienez, litekeena zen erantzukizuna saihestea, 

erru arinaz jokatuz gero. 

Horrela, administratzaileen erantzukizunari dagokionez, nolabaiteko larritasuna ezarri da; 

izan ere, gaur egun, ñabardurarik gabe, erantzukizuna izango dute, baldin eta jardunean 

doloz edo erruz jokatu badute, baita arinkeriaz ere. 

6.10.1.2. Lehenengo aldiz, arauaren aplikazioa egitatezko administratzaileei ere hedatuko 

zaie. 

Horretarako, egitatezko administratzailetzat hartuko da, administratzaile izendatu gabe 

ere, karguari dagozkion eginkizunak betetzen dituen pertsona, bai eta, hala badagokio, 

sozietatearen administratzaileek horren jarraibideei men egiten diotela jarduten duten 

pertsona. 

Aitzitik, ez da egitatezko administratzailetzat hartuko kooperatibari finantza-laguntza 

ematen dion pertsona hartzekoduna, baldintza edo eskakizun batzuk ezarrita, kontrakoa 

frogatu ezean. 


Lege berriak, beste gai batzuetan, aurreko erregulazioaren ildo orokorrei eutsi die; horren 

haritik, ezarri du administratzaileek erantzun beharko dutela legearen edo sozietatearen 

estatutuen aurkako egintzen ondorioz edo karguari datxezkion eginbeharrak ez betetzeagatik 

sorrarazten diren kalteengatik, betiere doloz edo erruz jokatu badute. 

Gainera, erantzukizun hori solidarioa izango da, eta egintza kaltegarria egin edo erabaki 

kaltegarria hartu zuen organoko kide guztiei eragingo die, honako hauek izan ezik: egintza 

hartzen edo betearazten parte hartu ez arren, kaltegarria zela ez zekitela edo, horren berri 

izanda ere, kaltea saihesteko ahal zuten guztia egin zutela, edo, gutxienez, berariaz horren 

aurka agertu zirela frogatzen dutenak. 

184


6.10.2.1. Bistakoa denez, erantzukizuna hainbat modutan bana daiteke, ekintza kaltegarriaren 

eragileetara mugatuz eta erabakian parte hartu ez zutenak edo erabakiaren aurka egin ziotenak 

salbuetsiz. Hala ere, jokabide pasibo hutsak ez dakar, ezinbestean, erantzukizunik ez izateko 

bermerik. 

Ardura izateko betebeharraren arloan aipatutakoaz gain, doktrinak beti zehaztu du, 

zuzeneko jarduketez gain, erantzukizuna sor dezakeela culpa in vigilando deiturikoak, 

hau da, eskuordetzea erabiliz gero, izendatutako pertsonak ez kontrolatzeak sorrarazitako 

kalteengatik. 

Era berean, zehaztu da egintza edo erabaki kaltegarria batzar orokorrak hartu, baimendu 

edo berretsi izanak ez duela erantzukizunetik salbuetsiko. 

Aitzitik, legeak ez du jaso KSLk egiten duen zehaztasuna; hala, egintza legearen edo 

sozietatearen estatutuen aurkakoa denean, erruduntasun-presuntzioa dagoela ulertuko da, 

kontrako frogarik izan ezean. 

Pentsatzekoa da arau hori, berariaz jaso ez den arren, auzitegietan aplikatuko dela, 

zentzuzko interpretazio-irizpide bat jasotzen baitu; izan ere, legeari eta sozietatearen 

itunaren edukiari buruzko informazioa jasotzeak eta horiei men egitea administratzaileari 

eska dakiokeen gutxieneko ardura dakarrela ulertu behar da. 

Ildo horretan, hala dagoenean, letradu aholkulariaren zeregina oso garrantzitsua izango da 

sozietateetan (ikus 77. artikuluari buruzko iruzkina). Legearen gaineko jakintza urria duten 

administratzaileak babestu ahalko dira adituaren gomendioari edo aldeko irizpenari esker, 

egintza edo jokabide kaltegarriaren erregulartasunaren inguruan, eta, kasu askotan, errurik 

izan ez zutela epaituko da. 

6.10.2.2. Administratzaile guztiei eska dakiekeen ardura-maila parekatzeak dakarren 

larriagotzeari dagokionez, profesionalizazio handiagoa edo txikiagoa bereizi gabe –orain 

arte, karguaren izaera ordainduarekin edo ordaindu gabearekin lotzen zen, besterik gabe− 

esan behar dugu legegileak irizpidea modernizatu nahi izan duela, eta, oro har, sozietateen 

kasuan indarrean dagoenarekin parekatzen ahalegindu da. 

Oinarrizko legerian artean irauten zuen berezitasunaren arrazoia errealitate soziologiko 

batean zetzan, kontseiluko kide ez hain adituen babesa justifikatzen zuena, kudeaketako 

profesionalak ez zirelako eta, sarritan, doako karguak betetzen zituztelako. Gaur egungo 

egoera ez da indargabetutako legea eman zeneko berdina. 

Kooperatibismoa eta horren erregulazioa txertatzen joan dira kudeatzaileen belaunaldi 

berrien prestakuntzan eta, gainera, informazioa jasotzeko baliabideak askoz ugariagoak 

dira gaur egun iraganean baino, baita oso adituak ez diren pertsonentzat ere. Legeak 

profesionalizazio handiagoa sustatzen du, kontseiluan bazkideak ez diren kideak eta 

kontseiluko kide ez diren idazkariak aritzeko aukera emanda, ziurrenik, hobeto prestatuta 

daudenak euren betebeharren norainokoaz eta lege aplikagarrien edukiaz jabetzeko. 

Hori dela eta, aurreikus zitekeen kooperatibaren administratzaileak eta beste sozietate 

batzuetako administratzaileak parekatuko zirela galdagarriak diren jokabideei dagokienez. 

Paradoxikoa bada ere, administratzaileen betebeharrak arintzea haientzat onuragarria izan 

zitekeen arren, gertaera horrek diskriminazio garbia zekarren eta kooperatiba-sozietatearen 

balioa galarazten zuen. 

185


Oraingo legerian gehitu den araubide arautzailea aspalditik zegoen indarrean mota 

guztietako sozietateetan, bai anonimoetan, bai erantzukizun mugatuko sozietate txiki 

eta ertainetan, nahiz sozietate haien organo kudeatzaileak, kasu askotan, oso profesional 

prestaturik izan ez. Egia esatera, ondorioztatu beharko litzateke kudeatzaile kooperatiboek 

tratu hobea jasotzen zutela merkataritza-sozietateetakoek baino, baina, bestetik, pertsona 

ezgaituagoak bailiran tratatzen ziren. Lege berria dela eta, parekatzea erabatekoa da. 

Hala eta guztiz ere, arau berriak hartzaileengan nolabaiteko kezka sortzen badu, komeni 

da adieraztea profesionalizazio txikiago hori, kargua doan betetzean datzana, kasu jakin 

batean eska daitekeen ardura estandarra bete ote den ebaluatzean, epaitu behar duen 

pertsona batek kontuan izan dezakeen irizpideetako bat izan daitekeela. 

Aurreratu behar dugu, halere, administratzaileen betebeharrak ez betetzeagatiko araubide 

berria oso zorrotza izan daitekeen arren, legeak dakarren erantzukizuna kalteengatiko 

erantzukizuna izaten jarraitzen duela. Jokabideren bat oso gaitzesgarria bada ere edo 

legezko betebeharrak urratzea oso bistakoa bada ere, jokabide horrek kooperatibari edo 

hirugarrenei kalte egiazkorik eta frogagarririk eragiten ez badie, edo bien arteko kausazko 

lotura frogatzen ez bada, arau-hausleak ez luke kondenarik hartuko horren aurkako 

erantzukizun-akziorik aurkeztu gero. 

6.10.2.3. Egitatezko administratzailearen berariazko erregulazioa gehitu da, eta, segurtasun 

juridikoari egiten dion ekarpenagatik, bikain balioetsi behar da. 

Egitatezko administratzailearen kontzeptua, doktrinak sorturikoa izendapena iraungita 

duten edo izendapen erregularrik ez duten administratzaileak kalifikatzeko, kudeatzaile 

gisa ageri ohi ziren bazkideei eratxiki zien jurisprudentziak, eta bazkide horiek, kapitalsozietateen 

inguruko legeetan araututako erantzukizuna saihesteko, kudeaketa-lan 

eraginkorra egiten zuten, era formalean izendatutako baina jardunik gabeko administratzaile 

baten babespean. 

Jurisprudentziak egitatezko administratzaile deituriko horiengana ere erantzukizuna 

hedatu bazuen ere, KSLren azken erreformak berariaz jaso zituen administratzaileen 

erantzukizuna arautzean. 

Gertaera hori, hala berean, kooperatiben munduko sektore batzuetan ohikoa zen, eta 

kudeatzaileak edo zuzendariak aritzen ziren euren profesionaltasun handiagoagatik (KLSk, 

bereziki, kudeatzaileak aipatzen ditu kontseilukide delegaturik ez dagoenean). 

Ahalordedun orokor hutsak izanik, batzuetan, benetako kudeatzaile eta administratzaile 

bihurtzen ziren, kargu horiek dagozkion erabakiak hartuz eta legezko izendapenez 

hautaturiko kontseilukideak ere alde batera utziz. 

Jokabide horiek kontrolatzeko beharra bazter utzita, edozein kasutan, karguari dagozkion 

eginkizunak izendapen formalik gabe betetzen dituenak edo sozietatea administratzen 

duenak, itxurazko administratzaileei jarraibideak ematen dizkiela, erantzukizun berbera 

izango du. 


Aztertu berri dugun artikuluan jasotako gaia kooperatiboa da soil-soilik, eta, beraz, ez da 

aplikatuko Kooperatiben Lege Orokorrak jasotako Estatuko erregulazioa; gainera, azkena 

ez da eguneratu arlo horretan, eta, beraz, euskal legean ezarritakoari egiten dion ekarpena 

deuseza da. 

186


6.11. Administratzaileen kontrako erantzukizun-akzioak 

51. artikulua.– Administratzaileen kontrako erantzukizun-akzioak. 

1.– Administratzaileen aurkako erantzukizun-akzio soziala kooperatibak egikaritu ahal 

izango du; aurrez, batzar orokorrak gehiengo soilez erabaki beharko du, nahiz eta 

eguneko gai zerrendan halakorik agertu ez. Batzar orokorrak edonoiz emango dio 

baiezkoa nahiz ezezkoa akzioa egikaritzeari. 

Gai-zerrendan agertzen ez bada, aldeko botoa eman beharko dute batzarrean 

daudenen eta ordezkatutakoen botoen bi herenek. Ez dira kontatuko ez boto zuriak 

ez baliogabeak. 

2.– Batzar orokorrak erantzukizun-akzioa bultzatzea edo egikaritzeari baiezkoa ematea 

erabakiz gero, ukitutako administratzaileak kargutik kanpo geratuko dira berez eta 

besterik gabe. 

3.– Erabakia hartu ondoko hiru hilabeteetan kooperatibak berak erantzukizun-akziorik 

hasten ez badu, edozein bazkidek hasi ahal izango du. Sozietatearen interesaren 

alde, botoen ehuneko hogei ordezkatzen duten bazkideek ere hasi ahal izango dute 

erantzukizun-akzioa, baldin eta administratzaileek ez badute deitzen horretarako 

eskaturiko batzar orokorra. 

4.– Kaltea egin eta sei hilabetera batzarrak edo bazkideek ez badute akzioa gauzatzen, 

sozietateko edozein hartzekodunek hasi ahal izango du erantzukizun-akzioa, 

kooperatibaren ondarea berriro osatzeko helburuarekin bakar-bakarrik. 

5.– Dena den, akzioa iraungita geratuko da baldin eta bi urte igaro badira erantzukizunakzioa 

eragin zuten egintzak gertatu edo ezagutu zirenetik. 

6.– Aurreko zenbakietan erabakitakoa gorabehera, guzti horretatik kanpo geratzen dira 

bazkide edo hirugarren ez-bazkideei dagozkien norbanako akzioak, hain zuzen ere 

administratzaileek haien kaltetan egindako egintzen aurkakoak. 

7.– Leialtasun-betebeharra urratzeak bidegabeki lortutako aberastasuna sozietateari 

itzultzeko betebeharra ere ekarriko dio administratzaileari, sozietatearen ondareari 

eragindako kaltea ordaintzeko betebeharraz gain. 


Administratzaileen aurkako erantzukizun-ekintzen erregulazioak egitura klasikoari eutsi 

dio, eta arlo horretan ere ez da berritasun handirik egon kapital-sozietateetan, erantzukizunari 

lotutako sozietatearen ekintzak norbanakoen ekintzak bereizten dituela, baina zehaztapen 

batzuk gehituta, hala nola aztergaien zerrendan ageri ez den kargugabetzea ebazteko behar 

den gehiengoaren gehikuntza eta legitimazioaren arloko beste berrikuntza zehatz batzuk. 

Berritzaileena dugu egintza espezifiko berri bat arautzea leialtasun-betebeharra hausten 

den kasuetarako. 

Hala, 51. artikuluaren 7. atal berriak ezartzen duenez, leialtasun-betebeharra urratuz gero, 

sozietatearen ondareari eragindako kaltea ordaintzeko betebeharra ez ezik, kooperatibari 

aberaste bidegabea itzultzeko betebeharra ere egongo da. 

Bidegabe aberasteagatiko akzioak bideratzeko aukera lehendik ere bazegoen arren, 

zuzenbide pribatuaren teoria orokorra aplikatuz, komenigarria da lege honetan hori berrestea. 

187


Sozietateen jardunean, zenbait kasu hauteman dira, hala nola administratzaileek sozietatearen 

izena edo gizarte-ondasunak baliatzea helburu pribatuetan, ondasunok hondatu gabe, karguagatik 

lortutako informazioa norberaren edo hurbilekoen onurarako erabilita, isilpekotasunari lotzeko 

betebeharra egonik ere, zeinetan sozietateak ez duen zuzenean eta benetan kalterik hartu. 

Hala eta guztiz ere, bere eginbeharrak horrela urratzen dituen administratzaileak 

legez kanpoko onura garbia lortzen du, eta, akzio hori bideratzera, kooperatibari itzuli 

beharko dio. 


Erantzukizunaren ziozko sozietate-akzioari dagokionez, esan behar da urraska egikaritzen 

dela, hau da, hasiera batean legitimatuta egon direnen geldotasunak bakarrik emango dio 

bidea balizko demandatzaileen hurrengo kategoriari. 

6.11.2.1. Lehenik eta behin, kooperatibak berak egikaritu dezake, batzar orokorrak hala 

erabaki ondoren, gehiengo arruntez. Erabaki hori hartu ahal izango da, nahiz eta aztergaien 

zerrendan ez agertu. Berritasun gisa, ordea, hauxe gehitu da: gaia aztergaien zerrendan 

jasota ez badago, bertaratutako eta ordezkatutako botoen bi herenek eman beharko dutela 

aldeko botoa, boto zuriak eta baliogabeak alde batera utzita. 

Gai horri buruz edozein unetan erabaki ahal izatea arau izan da beti sozietateen 

arloan, kargutik kentzeko eta demandatzeko aukera gerarazi nahian, jardunean dauden 

administratzaileen balizko jarrera eragozleei aurre egiteko. Hala ere, kudeaketaren 

iraunkortasunak duen balioa dela eta, arrazoizkoa da gehiengo indartua arautzea, 

ustekabean, kasurako, parte-hartze txikia duen batzar batean, gutxieneko babesa izan 

barik, akzioak bideratzeko mozioei aurre egiteko. 

Edozein kasutan, batzar orokorrak edozein unetan onartu edo uko egin ahalko dio 

transakzioa bideratzeari. Bai akzioa sustatzeko akordioak, bai horren inguruko transakzioa 

onartu eta bideratzeko erabakiak ekarriko du eragindako administratzaileak berehala 

kargutik kentzea. 

Bigarrenik, kooperatibak erabakitako erantzukizun-akzioa hiru hilabeteko epearen barruan 

egikaritzen ez badu, dena delako erabakia hartzen den egunetik zenbatzen hasita, zeinahi 

bazkidek egikaritu ahal izango du. Kontuan izan behar da, kapital-sozietateetan ez bezala, 

ez dagoela egikaritzerik sozietatearen akordioa erantzukizuna eskatzearen aurkakoa 

denean. 

Soziologiaren ikuspegitik, legegileak bazkide kapitalisten aldean desberdinak diren 

bazkide-talde baten baitako sozietate-bakea lehenesteak, bere betebeharrak betetzen ez 

dituen eta kalteak sorrarazten dituen administratzaile bat ez kargugabetzearen gainetik, 

ez du eragozten batzarraren erabakia aurkaratzea, sozietatearen interesen aurkakoa bada. 

Alta, gaia aztertu ez bada, legeak aukera ematen die, gutxienez, botoen ehuneko hogei 

ordezkatzen duten bazkideei erantzukizun-akzioa abiarazteko, sozietatearen interesak 

defendatzeko helburuz, administratzaileek xede horretarako eskatutako batzar orokorrerako 

deia egiten ez dutenean. 

188


Lehendik kapital-sozietateen arloan bazegoen gehikuntza hori txalogarria da; izan ere, 

batetik, administratzaileen balizko jarrera eragozleak moteltzeko baliagarria da –bazkideek 

eskatuta, administratzaile horien kargugabetzea ekar lezakeen batzarrerako deia egiten ez 

badute−, eta bestetik, auzitarako ekonomia eta denborazkoa sustatzen du, zinez saihesten 

baitu bazkideek, hasteko eta bat, batzarra egiteko eskaera epaileari egin behar izatea, akzio 

egokiak bideratzeko modua izan baino lehen. 

Azkenik, eta hirugarrenik, kaltea gertatu eta sei hilabeteko epea igarotakoan batzarrak edo 

bazkideek akzioa egikaritu ez badute, sozietatearen edozein hartzekodunek erantzukizunakzioa 

abiarazi ahalko du, kooperatibaren ondarea berreskuratzearen ondorioetarako. 

Akzio horiek egikarituz eskuratzen den kalte-ordaina sozietatearen ondarean gehituko da, 

eta, hortaz, pentsatzekoa da hartzekodunek nekez bideratuko dutela sozietatearen akzio hori. 

6.11.2.2. Banakako erantzukizun-akzioak egikaritzeko aukera berriro ageri da, eta ezarri da 

bazkideei eta bazkideak ez diren hirugarrenei horien interesak zuzenean kaltetzen dituzten 

administratzaileen egintzengatik dagozkien banakako akzioak salbuetsita daudela. 

Horrela, banakako erantzukizun-akzioaren bidez, bazkideek eta hirugarren pertsonek 

administratzaileen egintzen ziozko kalte-ordainen akzioak egikaritu ahal izango dituzte, 

baldin eta aurrekoen egintzek horien interesei zuzenean kalte egin badiete. Kalte hartutako 

pertsonei kalte-ordainak jasotzeko banakako akzioak jartzeko aukera ematen zaie, 

eragindako kalteak haien alde konpontzeko eskaturik. Kasu horretan, kalte-ordaina ez da 

sozietatearentzat erreklamatzen, ezpada, administratzaileen egintzaren zioz kaltea hartu 

eta demanda aurkezten duten pertsona zehatzentzat. 

Kapital-sozietateetan tradizio luzea duten akzio horiek kalteak eragiten dituzten akziotzat 

jotzen dira, baina frogatu behar da demandatutako administratzaileek kalte zuzena eta 

zehatza eragin dietela bazkideen eta hirugarrenen (oro har, sozietatearen hartzekodunen) 

interesei, bai eta kausazko lotura zuzena dagoela ere jokabide horren eta kaltearen artean. 

Ez da nahikoa jokabidea administratzailearen betebeharren aurkakoa izatea; kalte zuzena 

eragin behar du. Tradizioz, jurisprudentziak baztertu egin du sozietatea pobretzeak 

kudeaketa eskasaren edo desleialaren ondorioz bazkideei eta hirugarren hartzekodunei 

zuzenean kalte egiten dienik. 

Zuzeneko kalte hori egonda ere, jokabidearen eta kaltearen arteko kausazko lotura zuzena 

eta berariazkoa badagoela frogatu behar da. 

Izan ere, Auzitegi Gorenaren azken epaiek indartu egin dute kausazko lotura zuzen 

eta frogatuaren inguruko eskakizuna. Kasu ohikoena da hartzekodunek akzio hori 

administratzaileen aurka erabiltzen dutenekoa, baldin eta sozietate bat kaudimengabeziaegoeran 

badago, jarduera utzi badu eta legez kontra desagertu bada, sozietatearen 

hartzekodunekiko zorrei aurre egin gabe. 

Jurisprudentziak baietsi du hartzekodunei egindako kaltea ezin dela ustezkoa izan, nahiz 

eta sozietatearen kudeatzaileek contra legem edo legearen aurkako jokabidea izan, eta 

behar bezala frogatu behar dela ez ordaintzea jokabide horren ondorio izan zela, hori ez 

bailitzateke gertatuko, adibidez, itxi aurretik ordaintzeko baliabide ekonomikorik ez balego 

edo merkatuaren ustekabeko inguruabarrengatik sortzen diren kaudimengabezietan. 

189



Artikulu honetan, administratzaileen erantzukizun-egintzen sistema osoa ezartzen da, eta 

Kooperatiben Lege Orokorra ez dago aplikatzerik. 

Sozietateei eragindako kalteengatiko erantzukizunaren eremu orokorraren barruan, 

zalantzagarria da, KSLren 367. artikuluak arautzen duenez, administratzaileek desegite 

ezagatik duten erantzukizuna aplikagarria den, baina EKLn ez dago halako arauketa 

baliokiderik. 

Aipaturiko lege hartan, legegileak erantzukizun-araubide zorrotza ezarri du, administratzaileek, 

desegite-arrazoiren bat gertatuz gero, batzar orokorrerako deia egiteko betebeharra beteko 

dutela bermatzeko. Arrazoi horiek, hein handi batean, EKLren 91. artikuluan ezarritakoekin 

bat datoz, edo, batzarra eratu ezin bada edo akordiorik lortu ezingo balu, desegite judiziala edo 

konkurtsoa eskatuko dela bermatzeko. Araututako epearen barruan egiten ez badute, sozietatebetebeharren 

ordainketaren erantzule solidarioak eta pertsonalak izango dira, desegiteko 

legezko arrazoi hori gertatu ondoren. 

Jurisprudentziak erantzukizun objektibotzat edo ia objektibotzat jotzen du, eta zehapen 

edo zigor zibiltzat. 

Hain zuzen ere, arau zehatzailearen izaera hori dela eta, kooperatibara hedatzea (azkenaren 

legeak ez ditu berariaz jasotzen) arbuiagarria da. Horrek ez du esan nahi arau honetan 

araututako jokabideen antzeko ez-betetzeak kalte arruntengatiko erantzukizun-akzioen xede 

izan ezin direnik. 

Nolanahi ere, komeni da gogoraraztea ezen, kaudimengabeziaren kasuan, konkurtsolegeria 

aplikatuko zaiela kooperatibei, EKLren 101. artikuluak xedatzen duenaren arabera. 

Legeria horretan, eta kalifikazio-aldia irekiz gero, konkurtsoa erruduntzat jotzen bada, 

kalifikazio-epaiak zigor handiak ezar diezazkieke administratzaileei, hala nola besteren 

ondasunak administratzeko desgaikuntza edo zeinahi pertsona ordezkatzea bi urtetik 

hamabost urte arteko epean (Konkurtso-legearen 455.2.2 artikulua) edo administratzaile 

guztiei edo batzuei, era solidarioan ala ez-solidarioan, defizita, osorik edo zati batean, 

ordaintzeko kondena (Konkurtso-legearen 456.1 artikulua). 

6.12. Administratzaileen erabakiak aurkaratzea 

52. artikulua.– Administratzaileen erabakiak aurkaratzea. 

1.– Artezkaritza-kontseiluaren erabakiak edo, hala badagokio, batzorde betearazlearenak 

aurkaratu ahal izango dira, baldin eta legearen edo estatutuen aurkakoak badira edo 

kooperatibaren kaltetan hartu badira bazkide baten edo gehiagoren zein bazkide ez 

direnen mesedetan. 

2.– Administratzaileek eta zaintza-batzordeak erabaki horiek aurkaratu ahal izango 

dituzte hirurogei eguneko epean, erabakia hartzen denetik aurrera kontaturik. 

3.– Era berean, edozein bazkidek aurkaratu ahal izango ditu erabakiak, hirurogei 

eguneko epean, haien berri izan zuenetik aurrera kontaturik, betiere ez bada urtebete 

igaro erabakia hartu zenetik. 

190


4.– Aurkaratzeak zehaztuta dauden ondorioak izango ditu eta batzar orokorraren 

erabakiak aurkaratzeko ezarritakoaren arabera izapidetuko da. 


Lege honen beste alderdi berritzaile bat izan da kapital-sozietateen legearen oraintsuko 

erregulazioan erabakiak aurkaratzeko ezarri den irizpidea hartzea, kooperatiba-enpresen 

trafikoaren segurtasun juridikoaren alde, gainerako sozietateekin parekatzen baitira. Gertaera 

horrek, gainera, aukera ematen du sozietate-gatazkei buruzko jurisprudentzia zabal baten 

abantailak baliatzeko, eta balioestekoa da, eremu zehatz honetan, aukera horrek ez duela 

kooperatiben inongo berezitasunik arriskuan jartzen. 

Administratzaileen erabakiak aurkaratzea beti batzar orokorraren erabakiak aurkaratzean 

oinarrituta idatzi denez, ezinbestekoa zen ia auzi horri buruzko ia guztia erabat aldatzea. 

Erabaki deusezen eta deuseztagarrien arteko bereizketa ezabatu denez (doktrinak gogor 

kritikatzen zuen bereizketa hori) kausen, legitimazioaren, epeen eta iraungitzearen arauketa 

berria gehitu da. 


Kide anitzeko administrazio-organoen erabakiak aurkaratu ahal izango dira (ez, ordea, 

administratzailearen edo kontseilukide delegatuen egintza baliokideak), kasurako, 

artezkaritza-kontseiluarenak edo batzorde betearazlearenak, halakorik balego, legearen edo 

sozietatearen estatutuen aurkakoak badira, edo, bazkide baten edo batzuen edo bazkide ez 

diren pertsonen mesedetan, kooperatibaren interesak kaltetzen badituzte, hau da, sozietatearen 

interesen aurkako akordioak badira. 

Legitimazioari eta epeari buruz, administratzaileek eta zaintza-batzordeak erabaki horiek 

aurkaratu ahalko dituzte hirurogei eguneko epean, akordioak hartzen direnetik zenbatzen 

hasita. 

Edozein bazkidek erabakiak aurkaratu ahal izango ditu hirurogei eguneko epean, 

erabakiaren berri izan duenetik zenbatzen hasita, betiere erabakia hartu zenetik urtebete 

igaro ez bada. 

Azkenik, azalpen zabala egin da batzar orokorraren erabakiak aurkaratzeko modua 

arautzen duten xedapenei, eta ezarri da aurkaratzeak araututako ondorioak izango dituela eta 

batzar orokorraren erabakiak aurkaratzeko prozeduraz denaz bezainbatean ezarritakoaren 

arabera izapidetuko dela. 

Auzitegietan egikaritu ahal izateaz gain, aurkaratze horiek arbitrajeari lot dakizkioke, 

CSCE-EKGKren eskumenen esparruan, 165.2.f. artikuluak xedatzen duen legez. 


Artikulu horretan, akordioak aurkaratzeko akzioen sistema osoa ezarri da, baina 

Kooperatibei buruzko Lege Orokorra ez da aplikatu behar eta, gainera, oraindik ez ditu 

EKLren berrikuntzak txertatu. 

191


Nolanahi ere, estatu-mailako auzi prozesalak direnez, lege honen 41. Artikuluak xedatzen 

duen KLSren erregulaziorako igorpena egin da, batzar orokorraren erabakiak aurkaratzeari 

buruzkoa; bertan ezartzen denez, aurkaratze-prozedura, oro har, Kapital Sozietateen Legean 

ezarritako arauetara egokituko da. 

192

7. ZAINTZA-BATZORDEA* 1 

7.1. Osaera, agintaldia eta izendapena 

Euskadiko Kooperatibei buruzko abenduaren 20ko 11/2019 Legeak (aurrerantzean, EKL) 

V. kapituluaren 3. atala (“Kooperatibaren organoak”) eskaini dio, oso-osorik, zaintzabatzordeari, 

eta ondoz ondo arautu ditu osaera, agintaldia eta izendapena (53. artikulua), 

informazio-ahalmenak (54. artikulua), jarduketa-eremua (55. artikulua) eta haren eskumenak 

eta funtzionamendua (56. artikulua). 

Zaintza-batzordea kooperatibaren kudeaketa kontrolatzeko eta fiskalizatzeko organoa 

da. Organo hori Euskadiko Kooperatibei buruzko 4/1993 Legeak modu berritzailean eratu 

zuen arren, Euskadiko Kooperatibei buruzko 1/1982 Legeak jasotako kontu-hartzaileak izan 

zituen aurrekari, eta, hainbat izen erabili badira ere, etengabe jorratu den alderdia izan da 

estatuko eta autonomia-erkidegoko kooperatiba-zuzenbidean, bai eta zuzenbide konparatuan 

ere, non mota guztietako kooperatibetan ezarri den nahitaez. 

Euskadiko Kooperatiben 4/1993 Legeak, honen aurrekoak, organoaren izena aldatzeaz 

gain, lehengo kontu-hartzaileen mugak eta urritasunak ikusita, organoaren eginkizunak 

nabarmen handitu zituen, gure legeriaren, kooperatibaren eta, oro har, sozietateen argitan 

ere demokratikoan indartzeko, bai estatu mailan, bai zuzenbide konparatuan. Era berean, 

legeak batzar orokorraren eskumenak trinkotu ditu, eta, horren ondorioz, administrazioorganoa 

indartu egin da, batzar orokorrak har ezin ditzakeen eskumen esklusiboen titularra 

den aldetik eta legeak era esklusiboan batzar orokorrari esleitzen ez dizkion eskumen guztiak 

zeharka hartzen dituen organoa den aldetik. 

Eta EKL berriak zaintza-batzordearen erregulazioari eutsi dio, osaeran doikuntzaren bat 

eginda eta geroago aztertuko den eginkizun bat aldatuta, batzorde hori izatea eta haren 

eginkizunak onuragarritzat jotzen dituelako, izaera demokratikoa izateaz gain, batzar 

orokorraren bileren eta, funtsean, kontrolatzen duen administrazio-organoaren etengabeko 

funtzionamenduaren arteko lotura demokratikoarena egiten baitu. 

53. artikulua.– Osaera, agintaldia eta izendapena. 

1.– Estatutuetan zehaztuko da zenbat kide titular izan behar dituen zaintza-batzordeak 

(gutxienez hiru), baita, hala badagokio, zenbat ordezko kide izan behar dituen eta 

zenbat iraungo duen haien agintaldiak, zeina ez baita izango administratzaileen 

agintaldiaren berbera. 

Batzorde hori ez da nahitaezkoa izango baldin kooperatibak ehun bazkide baino 

gutxiago baditu. 

* Alejandro Elejabarrieta Goienetxe jaunak, LABORAL KUTXAren Aholkularitza Juridikoaren zuzendari 

eta bertako Artezkaritza-kontseiluko idazkari tekniko eta Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluko 

kideak, egindako iruzkina. 

193

ZAINTZA-BATZORDEA 

2.– Bazkide izan beharko da zaintza-batzordeko kide izateko, salbu eta estatutuetan 

ez-bazkideak onartzeko aukera aurreikusi bada. Bestelakorik onartzekotan, 

zuzentasuna, lan-prestakuntza eta esperientzia teknikoa edo enpresariala 

eskatuko zaizkio, zaintza-batzordearen betebeharren arabera. Bazkide ez diren kide 

horiek ez dira batzordeko kide guztien erdia baino gehiago izango, erditik azpirantz 

jota neurtuta. 

Kooperatiban berrogeita hamar langile baino gehiago badaude lan-kontratuarekin, 

horien artetik aukeratutako ordezkari bat zaintza-batzordeko kide izango da hala 

aurreikusten bada estatutuetan. 

3.– Batzordeko kideak aukeratu edo kanporatzeko, batzar orokorrean emandako 

baliozko boto guztien zatirik handiena beharko da, eta isilpeko bozketa egin beharko 

da betiere; estatutuetan oztoporik ezartzen ez bada, berriz ere aukeratu ahal izango 

dira, eta administratzaileentzat lege honek ezarri dituen arauak bete beharko dituzte 

erantzukizun, lansari, ezintasun, debeku eta erregistroan inskribatzeari dagokienez. 


Zaintza-batzordearen eta batzordekideen osaerari dagokionez, araua kontinuista da 

eta, hortaz, Euskadiko Kooperatibei buruzko 4/1993 Legeak barneratutako aldaketa 

esanguratsuei eutsi die, estatutuetan arautuz gero, organoaren kideak bazkide ez izateko 

aukerari dagokionez. Hala ere, aldatu egin da 4/1993 Legeak berritasun gisa jasotako “lanarloko 

baterako zaintzaren” erregulazioa. 


Artikulua bat dator Euskadiko Kooperatibei buruzko 4/1993 Legearen 50. artikulu 

zaharrarekin, eta, hizkera inklusiboaren inguruko moldaketak (gehienbat, gaztelaniazko 

bertsioan) alde batera utzita, bi berritasun daude: 

− Kooperatibak besteren konturako berrogeita hamarretik gora langile dituenean, 

besteren konturako langileek zaintza-batzordean duten ordezkaritza ez da nahitaezkoa 

izango, hautazkoa baizik. 

− Eta aurreko guztiak ordezkatzen dituen pertsonak ez du zertan kontratu mugagabea 

izan; aitzitik, horren lotura mugagabea izan daiteke ala ez; izan ere, baldintza bakarra 

lan-kontratua duen langile bat izatea da, ordezkaritzaren aukera lan-kontratu mota 

jakin batzuetara mugatu gabe. 

Soldatapeko pertsona guztiek aukeratu behar dutela dioen berariazko araua kendu da, baina 

agerikoa da, are gehiago kontratu mugagabea ez duten langileak aukeratu daitezkeelako 

aldaketa kontuan hartuta, hori horrela dela. 

Bi berrikuntza horien jatorria eztabaidagarria da, aurrerago aipatuko dugun bezala. 

7.1.3. Iruzkin orokorra eta esanahi orokorra 

− 

Zaintza-batzordearen derrigortasunari dagokionez. 

194


− 

EKL berrian ez dago aldaketarik, eta, honen aurretik indarrean egon den legean 

bezala, batzordearen derrigortasuna kooperatibaren bazkide-kopuruaren dimentsioari 

lotzen zaio: 100 baino gutxiago baditu, organoa ez da nahitaezkoa; 100 bazkidek 

edo gehiagok osatzen badute, berriz, nahitaezkoa izango da zaintza-batzordea eratu 

dadin eta funtziona dezan. 

Kontu honetan, EKL ez dator bat Estatuko legearekin, eta autonomia-erkidegoetako 

legeen joera nagusia ere desberdina da; izan ere, autonomia-erkidegoek, 

antzeko organoari dagokionez (kontu-hartzaileak), nahitaezkoa dela ezarri dute, 

kooperatibaren tamaina alde batera utzita. 

EKLk eskaintzen duen aukera, hau da, nahitaezko organoa izatea bakar-bakarrik 

dimentsio handiko kooperatibentzat (kooperatiben gutxiengoa dira guztien artean), 

badirudi kontraesanean dagoela 4/1993 Legeak batzorde hori egituratzean eman 

zizkion ahalmen handiagoekin, hori guztia kooperatiben administratzaileen 

kudeaketaren gaineko kontrol handiagoa egon zedin, bazkideei gardentasuna eta 

informazioa bermatze aldera. 

Inolako zalantzarik gabe, organoa nahitaezkotzat jotzen duten araudiek ez dute 

kontuan hartu kooperatiba txiki eta ertainentzat derrigortasun horrek dakarren zama, 

ez eta batzordearen egokitasuna eta eraginkortasuna zalantzagarriagoa dela halako 

kooperatibetan, egiatan, prestakuntza tekniko egokirik ez duten bazkideek izango 

baitute erantzukizuna, ezagun dituzten (eta, beraz, honelako edo halako harremana 

izango dute haiekin, harreman ona ala txarra) kideek osaturiko artezkaritzakontseiluaren 

eta kudeatzailetzaren jarduna fiskalizatzeko helburuz; esan barik doa 

baldintzapen horiek guztiek lan objektiboa gauzatzea zailduko dutela. 

Nolanahi ere, eta begi-bistakoa izan daitekeen arren, argitu behar da, legeak 

hala aginduta ez ezik, bazkideek, beren burua erregulatzeko gaitasuna baliatuz, 

estatutuetan jasotako aukera askearen bidez ere ezar dezaketela organoa, kooperatiban 

100 bazkide baino gehiago ez direnean. 

Hala, 100 bazkide baino gutxiago dituzten kooperatibek behar bezala baloratu 

behar dute aukera hori; izan ere, garrantzitsua da kooperatibako organoen artean 

autofiskalizazioko bat edukitzea, estatutuetan araututa. Jakina denez, batzar 

orokorrak onartu beharko du aukera hori sortze-estatutuak onartzean edo jatorrizko 

estatutuen ondoko aldaketa baten bidez. 

Horretarako, hainbat inguruabar hartu behar dituzte kontuan, hala nola kooperatibaren 

dimentsioa, jarrera parte-hartzailea, izan nahi den gardentasuna, administratzaileen 

eta zuzendaritza-taldeetako kideen gainbegiratze- eta kontrol-joera handiagoa edo 

txikiagoa, administratzaileak aldian-aldian jardunean dabiltzan eta informazioa 

ematen duten… 

Legeak aginduta edo estatutuetan hala erabakita, kooperatiba batek zaintza-batzordea 

duenean, aginduzko arau batzuk bete behar ditu: gutxieneko kide-kopurua 3koa 

izan behar da; bazkide ez diren kideen kopurua ezin da izan batzordekide guztien 

erdia baino handiagoa; batzar orokorrak bozketa sekretuaren bidez hautatuko ditu 

kideak; administratzaileentzat ezarritako gai askori buruzko lege-arauak aplikatzea, 

erantzukizunaren ondorioetarako eta abar. 

195


Alabaina, EKLk nolabaiteko askatasunari heldu dio estatutuetan arautzerakoan: 

ordezkoen kopurua, agintaldiaren iraupena, funtzionamendu-araubidea, bazkide ez 

diren baina lanbide-kualifikazioa eta enpresa-arloko eskarmentua duten pertsonak 

batzordeko kide izateko aukera (baita batzar orokorrak aukeratuta ere). 

Eta 11/2019 Legeak ekarritako berritasuna dela medio, zaintza-batzordean lan-arloko 

baterako zaintza txertatzeko ala ez txertatzeko aukera ere ematen da estatutuetan. 

Berrikuntza hori zioen azalpenean justifikatu da organoaren osaeraren egokitzapena 

dela esanda, sozietate-izaeraren araberako egokitzapena delarik, ez lanekoa. Hori 

egia da, baina, era berean, zalantzan jar daiteke kooperatiben izaera demokratikoaren 

ikuspegitik, beste sozietate-mota batzuekin alderatuta gardentasun handiagoa baitu. 

Horrek arrazoitzen du besteren konturako langileek, nahiz eta bazkideak ez izan, 

lan egiten duten kooperatibaren kudeaketa kontrolatzen parte hartu ahal izatea, eta, 

horregatik, bazkideen interesak ez ezik, besteren konturako langileen interesak ere 

babesten dira. 

Aldaketa dela bide, lan-arloko baterako zaintza delako hori bazkideen borondatearen 

esku uzten da; izan ere, baliteke bazkideek ez ezartzea, eta, hasiera batean, kooperatiba 

bakoitzak bere burua arautzeko gaitasun handiagoa izatea komeni den, gai jakin 

batzuetan, eskubide jakin batzuk legez aginduta egotea ere onuragarria da. Aurreko 

guztia alde batera utzita, besteren konturako langileak printzipio bereziak dituen 

eta lanaren osagaia hain garrantzitsua duen kooperatiba batean gutxieneko kontrola 

egiteko aukeratik kanpo utziz gero, atzerapena eragin lezake halako langileen 

lan-eskubideei dagokienez, batez ere, euskal araudia estatuko erregulazioarekin 

alderatzen badugu, non, azkenean, besteren konturako langileen antzeko eskubide 

antzekoa ezartzen baita aginduzko izaeraz, ez zaintza-batzordearentzat, artezkaritzakontseiluarentzat 

berarentzat baizik. Dena den, iruzkingile honen iritziz, estatuko 

legeak dakarren aukera hori ere zalantzazkoa da. 

Nire aburuz, gai horri lotutako bigarren aldaketa ere eztabaidagarria da (hein 

txikiagoan); esan nahi baita, besteren konturako langile guztiak hautagarri izatea, 

ez soilik kontratu mugagabea dutenak (ez bakarrik hautesle, aurreko EKLk xedatu 

bezala). Kontratu mugagabea ez duten pertsonek denborazko lotura txikiagoa 

dutenez eta haien interesa epe laburragokoa denez, interes-gatazka handiagoa sor 

daiteke epe ertain-luzea xede duen kudeaketa arduratsuagoarekin, nahiz eta egia den 

hizpide darabilgun eskubidea kontrol-organoaren kide izateko dela, ez administrazioorganoaren 

kide izateko. 

Azkenik, 53. artikulu horri doakionez, aipatu behar da, 3. atalak dioenez, zaintzabatzordeko 

kideek artezkaritza-kontseiluko kideen erantzukizun-araubide bera 

izango dutela eta, beraz, aurreko lege-arauketari eutsi zaio. 

Estatuan eta autonomia-erkidegoan, erantzukizun-araubidea berariaz parekatzea 

ohikoa bada ere, egile batzuk ez daude ados horrekin, neurriz kanpokoa delako; 

areago, zaintza-batzordeko kideak edo kontu-hartzaileak bazkideak izan ohi 

direlako eta ez zaielako prestakuntza berezirik eskatzen. Nire ustez, proposamena 

zuzena da, baldin eta erantzukizun-araubidearen inguruan esaten dena ulertzen 

bada eta pertsona bakoitzari egokitzen bazaio, pertsona horren eginkizunen eta 

erantzukizunen esparruan. 

196



EKLk ez du berariaz arautzen pertsona juridikoak zaintza-batzordeko kide izan daitezkeenik, 

ez lehen, ez orain; gaztelaniazko bertsioari erreparaturik, “persona” berba erabiltzeak aukera 

horretara hurbiltzen duen arren, hizkera inklusiboaren erabileraren ondorioa besterik ez da. 

Hala eta guztiz ere, pertsona juridiko bat administratzaile izendatzen denean arautzen 

duen EKLren 43.4 artikuluaren aplikazio analogikoari jarraiki, ez dirudi zailtasunik egon 

daitekeenik pertsona juridikoak zaintza-batzordeko kide gisa onartzeko, eta, kasu horretan, 

pertsona juridikoek pertsona fisikoa izendatu behar izatea ordezkatzeko. 

Aurrekoa zalantzazkoa balitz, estatuko legeak (Kooperatibei buruzko 27/1999 Legea), 

analogiaz eta modu osagarrian, EKLren 53. artikulua osa lezake; izan ere, 38.3 artikuluak, 

“esku-hartzea” arautzen duenak, xedapen hori jasotzen du, eta horixe da, hain zuzen, estatuko 

legeak arlo horretan egiten duen ekarpen bakarra. 

7.2. Informazio-ahalmenak 

54. artikulua.– Informazio-ahalmenak. 

1.– Administratzaileek zaintza-batzordeari kooperatibaren jardueren eta ustez izango 

duen bilakaeraren berri eman beharko diote, hiru hilabetean behin gutxienez. 

2.– Batzordeak bere lana egiteko behar beste egiaztapen egiteko eskubidea du, eta hori 

egiteko agindua bere kideetako bati edo batzuei eman ahal izango die edo, bestela, 

adituen laguntza eskatu ahal izango du, kideen artean halakorik ez badago. 

3.– Batzordeko kide guztiek izango dute emandako edo jasotako informazio guztia 

ezagutzeko aukera, baina ez dute ikerketa-lanen edo jasotako informazioaren 

emaitzen berri ematerik izango estatutuetan zehaztutako eremuetatik kanpo, ez eta 

kooperatibako kideen aurrean ere. 


Guztiz esanguratsua da EKLk bere testuko artikulu bat erabiltzea informazio-ahalmenak 

(54. artikulua) 56. artikuluak ezartzen dituen gainerako eskumen eta ahalmenetatik berariaz 

eta modu bereizian arautzeko. Hori horrela, informazio-eskubideak zaintza-batzordearentzat 

daukan garrantzia azpimarratu nahi da, bere eskumenak behar bezala erabiltze aldera, 

Kooperatiben 27/1999 Legeak, estatukoak, arlo horren inguruan jasotzen duen erregulazio 

laburrak ez bezala. 


Hizkera inklusiboa landu dela (gaztelaniazko bertsioan, “persona” berba erabilita) eta 

idazketa hobetu dela bazter utzirik, EKLren 54. artikuluaren testua bat dator, hitzez hitz, 

araudi honen aurretik indarrean zegoen Euskadiko Kooperatibei buruzko 4/1993 Legearen 

51. Artikulukoaren edukiarekin. 

197



54. artikuluan ezarri dira, kasu guztietan, zaintza-batzordearen informazio-ahalmenak, bere 

eskumenak behar bezala erabili ahal izateko premiarekin bat datozenak, aginduzko izaeraz, 

hau da, estatutuetan jasotako xedapenen bidez aldatu ezin diren nahitaez bete beharreko 

legezko arauak baliatuz. 

Eta batzordea badago, legeak hala aginduta edo estatutuek hala xedatuta, beti aplikatuko 

dira arau horiek, kooperatibaren tamaina alde batera utzita. 

Edukiari dagokionez, esan beharra dago informazio-ahalmenak zabalak direla, eta 1. 

atalak administratzaileak behartzen ditu informazioa aldian-aldian eman dezaten (gutxienez, 

hiru hilean behin); gainera, behar diren egiaztapen guztiak egiteko ahalmena ematen die 

(2. atala), jardun horretan zehaztapen garrantzitsua eginda: batzordeko kide bat bera ere 

aditua ez bada, adituen laguntza eskatu ahalko dute. Kanpoko adituengana jotzeko eskubide 

horren garrantzia azpimarratu nahi dut, eta legeak berariaz esaten ez badu ere, kooperatibako 

funtsen kontura egingo dela argi utzi nahi dut, bestela balitz, batzuetan, eskubidea edukirik 

gabe gera bailiteke praktikan. 

3. atalak bi gai bereizten ditu: 

− Alde batetik, zehaztu da batzordeko kide guztiek badutela informazio guztia 

eskuratzeko aukera, eta, iruzkingile honen ustez, horrek adierazi nahi du ezin direla 

mugatu norbanakoaren eskubideak informazioa eskuratzeko, kide anitzeko gehiengo 

batek hala erabakita. Bestela esanda, eskubidea ez dagokiola nahitaez organoari 

(hots, kide guztiei batera). 

− Eta, bestetik, batzordeko kideen informazio-eskubidearen ifrentzua dugu, jakina 

denez, konfidentzialtasunari heldu behar izatea eta eskuratutako informazioa 

isilpean gorde behar izatea; Halatan, batzordekideek ezin izango dute informazioa 

estatutuetan zehaztutako eremuetatik kanpo jakinarazi, ezta kooperatibako kideei 

ere. Batzordekide ez diren hirugarren pertsonei informazioa partekatzeko mugaren 

inguruko zedarriztapena erabat ezarrita dago, nahiz eta “estatutuetan zehaztutako 

eremuetatik kanpo” esamoldea zehaztugabea den, eta, informazioaren baliatzeko eta 

erabiltzeko kasu orotan bezala, jarraipena egiteko eta mugatzeko zaila, kasu askotan. 


Kooperatibei buruzko 27/1999 Legeak dakarren estatuko araudiaren 38. artikuluaren 

1. ataleko paragrafo laburraren edukia ez da aplikagarria, eta ez du ekarpenik egiten arlo 

horretan. 

7.3. Jarduketa-eremua 

55. artikulua.– Jarduketa-eremua. 

Zaintza-batzordeak lege honetan zehaztutako funtzioak egikarituko ditu, baina ezin 

izango du kooperatibaren kudeaketan zuzenean parte hartu, eta ezingo da kooperatibaren 

198


ordezkari izan hirugarren ez-bazkideen aurrean; baina, kooperatibaren ordezkari izango 

da kooperatiba beraren administrazio-organoaren edo bere kideetako edozeinen aurrean, 

baldin eta organo hori auzitara eraman behar bada edo organo horren kideekiko hitzarmenak 

bukatu egin badira. 


Aurreko artikuluaren edukiarekin gertatzen den moduan, EKLren 55. artikuluaz denaz 

bezainbatean, Euskal Autonomia Erkidegoko legegilearen borondatea esanguratsua da, 

legearen testu artikulatuaren barruan, artikulu batek berariaz arautzen baitu zaintzabatzordearen 

jardun-eremuaren barruan ez dagoela kooperatibaren zuzeneko kudeaketan 

esku-hartzea, ez eta hura hirugarrenen aurrean ordezkatzea ere. 

Batzordearen funtsezko printzipioa da, eta ez du inoiz arazo izan behar kudeaketa arin eta 

egokia egiteko. 


Oraingo legearen 55. artikuluaren testua bat dator, hitzez hitz, lehen indarrean zegoen 

Euskadiko Kooperatibei buruzko 4/1993 Legearen 52. artikuluarekin, hizkera inklusiboa 

gorabehera (gaztelaniazko bertsioan), baina zalantzak sor ditzakeen termino bat, “ezbazkideak”, 

gehitu du. Azter ditzagun bi testuak, zalantza ñabardurazkoa delako: 

− 4/1993 Legea: “… ezta hura hirugarrenen aurrean ordezkatzea ere”. 

− 11/2019 Legea: “… eta ezingo da kooperatibaren ordezkari izan hirugarren ezbazkideen 

aurrean (iruzkingile honek azpimarratu du testua). 

Termino hori gehitzeak sor dezakeen zalantza hauxe da: idazketari lotutako ondorioa den, 

edukian eraginik ez duena, aurreko legean (4/1993), “hirugarren” terminoak bazkideak 

ez ziren pertsonak bakarrik aintzat hartzen zituelako; edo, bestela, edukia aldatu egin den, 

batzordeak lehen ez zuelako ordezkaritzarik bazkideen aurrean eta orain bai. 

Jakina denez, “hirugarren” berba bazkide ez diren pertsonei lotuta gehiagotan erabiltzen 

da batzordeko kide ez ziren pertsonei (bazkideak izan ala ez) lotuta baino; bestetik, 11/2019 

Legeak berak, zioen azalpenean, honako gai hau berritasun edo aldaketa gisa adierazten ez 

duenez, pentsatu behar dugu esanahia ez dela aldatu, eta, hortaz, zaintza-batzordeak lehen 

ezin zuela eta orain ere ezin duela kooperatiba ordezkatu kide ez diren pertsonen aurrean. 


Lehenik eta behin, argi dago EKLren 55. artikuluak ezarritako zaintza-batzordearen 

jardun-eremua ez duela biderik ematen estatutuen erregulazioak arauketa desberdina edo 

osagarri esanguratsua ezartzea. 

Zaintza-batzordea kontrol-organoa denez, EKLk argi eta garbi ezarri du zaintza-batzordeak 

ezin duela zuzenean esku hartu kooperatibaren kudeaketan eta ezin duela ordezkatu bazkide 

ez diren hirugarren pertsonen aurrean. Ez luke zentzurik izango eta ez luke bere helburua 

beteko administratzaileak fiskalizatu beharrean, kooperatiba kudeatu eta ordezkatuko balute. 

199


Gainera, EKLren 42. artikuluaren 1. zenbakiak berariaz eta inolako zalantzarik gabe ezarrita 

dauka kooperatibaren kudeaketa eta ordezkaritza administratzaileei bakarrik dagokiela. 

Hala ere, EKLren 55. artikuluak berak aurrekoaren salbuespen bat dakar eta badio 

kooperatibaren ordezkari izango dela “kooperatiba beraren administrazio-organoaren edo 

bere kideetako edozeinen aurrean, baldin eta organo hori auzitara eraman behar bada edo 

organo horren kideekiko hitzarmenak bukatu egin badira”. 

Salbuespen horren ondorioz, batzordeak eskumena dauka, bere fiskalizazio-zereginen 

barruan, batzar orokorrak legearen edo estatutuen aurka hartutako erabakiak aurkaratzeko 

edo, bazkide baten edo batzuen edo hirugarrenen mesedetan, kooperatibaren interesei kalte 

egiten diotenak aurkaratzeko (EKLren 41. artikulua). Bestetik, administrazio-organoak 

hartutako erabaki deusez edo deuseztagarriak aurkaratzeko eskumena ere badauka (EKLren 

52. artikulua). 


Kooperatiben 27/1999 Legeak, estatukoak, ez dauka aplikazio osagarririk, eta ez du 

ekarpenik egiten, ezta ezer osatzen ere. 

7.4. Eskumenak eta funtzionamendua 

56. artikulua.– Eskumenak eta funtzionamendua. 

1.– Zaintza-batzordeak honako funtzio hauek betetzeko ahalmena du: 

a) Urteko kontuak aztertzea eta kontu horiei eta soberakinak banatzeko edo galerak 

egozteko proposamenari buruz nahitaezko txostena egitea, batzar orokorrean 

azaldu aurretik, salbu eta kooperatibak bere finantza-egoera auditoretzaren 

baten aurrean aurkeztu behar duenean. 

b) Kooperatibaren liburuak aztertzea. 

c) Kooperatibaren onerako beharrezkotzat jotzen duenean, batzar orokorra biltzeko 

deia egitea, baldin eta administratzaileek ez badiote, epe barruan, kasurik egin 

bazkideek 35. artikuluaren 2. eta 3. ataletan ezarritakoaren arabera egindako 

eskariari. 

d) Ordezkaritza-idazkiak egokiak diren gainbegiratu eta kalifikatzea, eta, 

orokorrean, batzarretara sartzeko eskubideari buruzko zalantza eta gorabeherak 

ebaztea. 

e) Lege honetan zehaztutako kasuetan, sozietatearen erabakiak aurkaratzea. 

f) Batzar orokorrari ebazpena emateko aurkeztu dizkion egoera edo arazo zehatzei 

buruzko informazioa ematea. 

g) Batzar orokorrak gainerako organoetako kideak aukeratzen dituenean 

erabilitako hautaketa- eta izendapen-prozesua zaintzea. 

200


h) Administratzaileen funtzioak etetea, baldin eta 44. artikuluko ezintasun- edo 

debeku-egoeraren batean badaude, eta, hala gertatuz gero, beharrezko neurriak 

hartzea batzar orokorra bildu arte. 

i) Lege honek espresuki agindutako gainerako eginkizun guztiak. 

2.– Kooperatibak bere finantza-egoerak auditatu behar dituenean, zaintza-batzordeak 

kontabilitate-euskarriak aztertu ahal izango ditu –kideek komeni dela uste badute, 

eta, beharrezkoa bada, horiei buruzko txostena egin ahal izango du. Dena dela, 

txosten hori ez da nahitaezkoa izango kooperatibaren urteko kontu auditatuak 

onartzeko. 

Era berean, eta urteko kontuak auditatzen badira ere, zaintza-batzordeak txosten bat 

egin ahal izango du soberakinak banatzeko edo galerak egozteko proposamenari 

buruz. 

Deskribaturiko bi kasu horietan, zaintza-batzordeak administratzaileei jakinarazi 

beharko die asmoa duela aurkezteko kooperatibaren urteko kontuei buruzko eta 

soberakinak banatzeko edo galerak egozteko proposamenari buruzko ez-nahitaezko 

txosten bat, bazkideek txosten hori aztertzeko aukera izan dezaten ohiko batzar 

orokorraren deialdia argitaratzen den unean berean. 

3.– Zaintza-batzordearen funtzionamendu-araubidea estatutuetan, edo, hala badagokio, 

barne-erregelamenduan erabakitakoaren araberakoa izango da. Halere, edozein 

administratzailek edo batzordeko edozein kidek eska diezaioke idatziz bertako 

lehendakariari organo hori biltzeko deia egin dezala, eskaera egiteko dituen 

arrazoiak azalduz. Eskaera hori gutxienez artezkaritza-kontseiluaren edo zaintzabatzordearen 

beraren herenak egiten baldin badu, eta hilabeteko epean biltzeko 

deirik egiten ez bada, eskatu duten taldeetako edozeinek egin ahal izango du deia. 

4.– Likidazioaldian, artikulu honetan zehaztu zaizkion funtzioen artetik aldi horretan 

bidezkoak direnak bakarrik egikarituko ditu zaintza-batzordeak. 


Zaintza-batzordearen eskumenak xehetasunez ezarrita daude EKLren 56. artikuluaren 

1. atalean eta 2. zenbaki berrian, baina bertan ageri den zerrenda ez da zerrenda itxia, i) 

azpiatalak, gainera, arautu baitu legeak berariaz esleitzen dizkion gainerako funtzioak izango 

dituela. 

Horrela, bada, ez da baliozkoa eginkizun horiek estatutuetan zabaltzea edo murriztea; izan 

ere, eginkizunok beren-beregi eta nahikoa zehatz zedarriztatuta daudenak eta legeak berak 

beste artikulu batzuetan “berariaz” ezartzen dituenak izan behar dute. 


56. artikuluaren 1., 3. eta 4. atalen testua bat dator, hitzez hitz, aurretik indarrean zegoen 

Euskadiko Kooperatibei buruzko 4/1993 Legearen 53. artikuluaren edukiarekin, salbuespen 

birekin: hizkera inklusiboa landu da, legezko testu osoan bezala; berritasuna dugu, ordea, 

201


2. Paragrafoa, guztiz berria baita, kooperatibaren kontuei buruzko txostena egiteko funtzioa 

eta haren ondorioak legean arautzeko xedez, kooperatibak finantza-egoerak ikuskatu behar 

dituenean. 

2. atal berria lege-testuan baino ez da berrikuntza, haren idazketa osoa bat baitator 

Euskadiko Kooperatiben Legearen Erregelamenduaren 21. artikuluak (58/2005 Dekretua) 

ezarritakoarekin, eta, beraz, ez da berritasuna kooperatibentzat. 


Hauexek dira 1. paragrafoak berariaz jasotako ahalmenak edo eskumenak: 

“a) Urteko kontuak aztertzea eta kontu horiei eta soberakinak banatzeko edo galerak 

egozteko proposamenari buruz nahitaezko txostena egitea, batzar orokorrean azaldu 

aurretik, salbu eta kooperatibak bere finantza-egoera auditoretzaren baten aurrean 

aurkeztu behar duenean”. 

Kontuak fiskalizatzeko funtzio hori batzordearen eginkizun klasikoa da, bai eta 

eginkizun nagusia ere, kooperatiba kanpoko auditoretza batek fiskalizatzera 

behartuta ez dagoenean. 

Gogoratu behar da kooperatibak behartuta daudela urteko kontuak eta kudeaketatxostena 

ikuskatzera, Kontu Auditoretzaren 22/2015 Legean eta hura garatzeko 

arauetan ezarritako moduan eta kasuetan, eta horregatik gehitu dira paragrafoaren 

azken salbuespena eta artikulu honen 2. atalean araututakoa. 

“b) Kooperatibaren liburuak aztertzea”. 

Eskumen hori zentzu zabalean ulertu behar da, EKLren 74. artikuluaren 1. atalak 

adierazten dituenaren ildoan, kooperatibak nahitaez eraman behar dituen liburu 

guztiei dagokienez, bai eta prozedura informatikoen bidez egindako gainerako 

liburu, kontabilitate-erregistro eta idazpen eta idatzoharrei dagokienez ere, nahiz eta 

kasu batzuetan errepikakorra izan a) atalean ageri den ahalmena kontuan hartuta. 

“c) Kooperatibaren onerako beharrezkotzat jotzen duenean, batzar orokorra biltzeko 

deia egitea”. 

Eskumen hori administrazio-organoak ahalmen hori duela dioen arau orokorraren 

salbuespena denez, honako hau eskatzen da: “… baldin eta administratzaileek ez 

badiote, epe barruan, kasurik egin bazkideek 35. artikuluaren 2. eta 3. ataletan 

ezarritakoaren arabera egindako eskariari”. 

Azken batean, hau bezalako ahalmen garrantzitsu bat aitortzen zaio batzordeari, 

administrazio-organoa kontrolatzeko eta organo hori eta bazkideak lotzeko egiten 

duen lanarekin bat etorriz, baina zenbait baldintza bete behar ditu ahalmen horrek: 

kooperatibaren interesentzat beharrezkotzat jotzea, alderdi guztiz subjektiboa, eta 

administrazio-organoak ez jaramonik ez egitea ohiko nahiz ezohiko batzar orokorra 

(35.1 artikulua eta 35.2 artikulua, hurrenez hurren) elkartzeko xedez deia egin dadila 

eskatzeko eskubidea duten bazkideei eta gizarte-organoei, alderdi guztiz objektiboa. 

“d) Ordezkaritza-idazkiak egokiak diren gainbegiratu eta kalifikatzea, eta, orokorrean, 

batzarretara sartzeko eskubideari buruzko zalantza eta gorabeherak ebaztea”. 

202


Ahalmen hori, egiatan eta finantza-egoerak fiskalizatzeko kanpo-auditoreak 

daudenean, zaintza-batzordeko kideek garatu ohi duten gutxietako bat da, eta 

bazkideek batzarraren bileretan parte hartzeko eskubidea behar bezala betetzen 

dela bermatzea du helburu, bai bertaratzen direnean, bai beste bazkide batzuek 

ordezkatzen dituztenean. Arruntean, administratzaileek egiten dituzte, zuzenean edo 

zeharka, gerora bazkide gehien-gehienek erabiltzen dituzten ordezkaritza-idazki 

formalizatuak eta zuzenean edo zeharka kudeatzen dituzten batzarretan parte hartzeko 

baliabide materialak eta pertsonalak ere kudeatzen dituzte, zuzenean edo zeharka; 

horren ondorioz, ahalmen hori, funtsean, administratzaile horiek kontrolatzea helburu 

duen arren, inolako zalantzarik gabe, bazkideak kontrolatzeko tresna izan daiteke eta 

izan behar du, batzarretan parte hartzeko eskubide demokratikoa oker edo modu 

desegokian erabil ez dezaten, dela legezko edo estatutuetan jasotako eskakizunak 

betetzen ez direlako, dela nortasuna behar bezala egiaztatzen ez dutelako, dela beste 

eraren batean. 

“e) Lege honetan zehaztutako kasuetan, sozietatearen erabakiak aurkaratzea”. 

Ez zen beharrezkoa ahalmen hori artikulu honetan berariaz ezartzea, batzordeak 

lehendik baduelako legezko testuaren beste artikulu batzuetan ezarri delako. Hala 

ere, mesedegarria da didaktikaren ikuspegitik, eta legitimazio bizia dakar erabaki 

deusezak nahiz deuseztagarriak eta batzar orokorrak nahiz artezkaritza-kontseiluak 

hartutako akordioak aurkaratzeko. 

Kasu honetan ere, nabarmentzekoa da ahalmen hori araututa dagoen moduan, 

eta zaintza-batzordearen fiskalizazio-jarduera betetzen den era aintzat hartuta, 

administrazio-organoaren gainean gauzatzeaz gain, batzar orokorrean bildutako 

bazkideak kontrolatzeko ahalmena ere badakarrela. 

“f) Batzar orokorrari ebazpena emateko aurkeztu dizkion egoera edo arazo zehatzei 

buruzko informazioa ematea”. 

Ahalmen hori bazkideen informazio-eskubidearen barruan sartzen da, are 

garrantzitsuagoa dena kooperatiben arloan, baina zehaztu behar da legezko testuak 

ez diela bazkideei eskubidea banaka esleitzen; aitzitik, batzarrak aurkeztu behar 

dizkio batzordeari egokitzat jotzen dituen gaiak, eta, ondorioz, erabaki bat hartu 

behar da ildo horretan eta erabakiak hartzeko baldintza orokorrei kasu eginda. 

“g) Batzar orokorrak gainerako organoetako kideak aukeratzen dituenean erabilitako 

hautaketa- eta izendapen-prozesua zaintzea”. 

Ahalmen hori administrazio-organoko kideak eta bazkideak kontrolatzeko ere izan 

daiteke, eta batzarraren gardentasuna eta funtzionamendu demokratikoa bermatzea 

du helburu, haren funtsezko funtzioetako bati jarraiki, hau da, sozietatearen 

gainerako organoetako kideak aukeratzean. Gainera, prozesu gatazkatsuak izan 

daitezke, aukeratu behar direnak baino pertsona gehiago edo pertsona-zerrenda 

gehiago aurkezten direnean. 

“h) Administratzaileen funtzioak etetea, baldin eta 44. artikuluko ezintasun- edo debekuegoeraren 

batean badaude, eta, hala gertatuz gero, beharrezko neurriak hartzea 

batzar orokorra bildu arte”. 

203


Aldez aurretik adierazi behar da amaierako zatian aipatzen den “batzar orokorra” 

izango dela etetea egokia den ala ez aztertuko dena, eta, hala badagokio, etendakoen 

ordezko administratzaileak aukeratuko direla bertan. Horren haritik, 44. artikuluaren 

2. atalak ezarritakoaren arabera, hurrengo batzar orokorra izan beharko da. 

Zalantzarik gabe, ahalmen hori oso irekia da, eta gatazkatsua ere izan daiteke; izan 

ere, administratzaileak aukeratzeko eta kargugabetzeko eskumena ez duen organo 

bati ematen dio, baina eskumenduna izan daiteke administrazio-organoaren kide 

batzuei aldi baterako egiazko esku-hartzea aplikatzen bazaie, jarduketa horren bidez, 

administratzaileak etetzeaz gain, batzordeak bere eskumenak baliatu behar baditu, 

sozietatearentzat ezinbestekoa bada, hurrengo batzar orokorra egin arte. 

Aipatu duguna, batik bat, muturrera eramanda, egiatan nekez gertatuko den ariketa 

teorikoa da; bada, administrazio-organoaren kideek, kargugabetuak izan ala ez, 

eginkizunak eraginkortasunez luzatzeko bitartekoak izango dituzte eskura hurrengo 

batzar orokorra egin arte, baina administratzaileek batzar hori presaz deitu ahalko 

dute, interesatzen bazaie, behintzat. 

Nolanahi ere, berriz ere diogu ahalmen irekia eta gatazkatsua dela, are gehiago 

ezintasun- edo debeku-arrazoiren batek balorazio subjektibo handia eskatzen 

duenean edo hainbat interpretazio ahalbidetzen dituenean. Horrela, EKLren 56. 

artikuluaren 1.4) atalak aipatzen duen 44. artikuluaren 1.a) eta 1.d), eta 1.b) ataleko 

beste batzuk, objektiboak dira (adibidez, beste batzuk desgaitzeko epai judiziala), 

baina 44. artikuluaren 1.b) edo 1.c) ataletan ezarritakoak guztiz interpretagarriak 

izan daitezke eta, hortaz, zenbait modutan balioetsi daitezke, kasu bakoitzaren 

inguruabar zehatzen arabera (adibidez, kooperatibarekiko lehia zer jarduerak 

dakarren, eta langile funtzionarioen zer eginkizun lotzen diren kooperatibaren 

berezko jarduerarekin). 

“i) Lege honek espresuki agindutako gainerako eginkizun guztiak”. 

Idazketa hori erabiliz, saihestu egiten da EKLren testu artikulatuaren beste zati 

batzuetan zaintza-batzordeari ematen zaizkion funtzio guztiak zehatz-mehatz 

agertzea. 

Eta artikulu honen iruzkinean arestian adierazi dugun bezala, testua argia da, eta 

nahitaez eragozten du zaintza-batzordeak EKLn jaso gabeko funtzioak izatea, eta ez 

du aukerarik ematen kooperatibaren autoerregulazioaren bidez beste funtzio batzuk 

ezartzeko. 

2. atalak nolabaiteko bateragarritasuna xedatzen du zaintza-batzordearen funtzioen 

eta kanpoko auditoreen funtzioen artean, kooperatibaren finantza-egoerak ikuskatzea 

nahitaezkoa denean. Horrela: 

− Kasu horietan ere, batzordeari ahalmena ematen zaio kontabilitate-euskarriak 

aztertzeko eta horiei buruzko txostena egin ahal izateko, baina txosten hori ez da 

loteslea izango ikuskatutako urteko kontuak onartzeko. 

− Eta ahalmena ematen zaio, halaber, soberakinak banatzeko edo galerak egozteko 

proposamenari buruzko txostena egin ahal izateko. 

204


Eta aurreko bi kasuetan, zaintza-batzordeak administratzaileei jakinarazi beharko die 

adierazitako txostena edo txostenak aurkezteko asmoa duela, bazkideek aztertu ahal 

izan ditzaten, onartzeko aurkeztuko diren batzar orokorraren deialdia argitaratzen 

den unean bertan, hori guztia bazkideei zor zaien gardentasuna eta informazioa 

lortzearen ildoan. 

Nolanahi ere, kontuak kanpoko auditoria batek fiskalizatzeko betebeharra dagoenean, 

zalantzan jarri behar da zaintza-batzordeak, hautazko izaeraz bada ere, adierazitako 

ahalmenak izan ote ditzakeen. 

3. atalean, zaintza-batzordearen funtzionamendu-araubidea arautu da, eta aurreko 

bi ataletan eskumenei buruz araututakoek duten beharrezko izaerarekin gertatu ez 

bezala, hautazko izaera du. Hautazkotasun horrek aukera ematen dio kooperatibari 

bere burua erregulatzeko estatutuak edo barne-araubideko erregelamendua erabiliz, 

baina aginduzko arauren bat ere ezartzen du, batzordeburuari batzordearen deialdia 

egiteko eska dezaketenen inguruan (administrazio-organoari atxikitako edozein kide 

edo zaintza-batzordeko edozein kide) edo batzordeburuak hilabeteko epean deitzen 

ez duenean, zuzenean deitu dezaketenen inguruan (artezkaritza-kontseiluko edo 

zaintza-batzordeko kideen herena, gutxienez). 

Azkenik, 4. atalak oso modu zehaztugabean ezarri du, likidazio-aldian, zaintzabatzordeak, 

bere eginkizun guztien artean, “aldi horretan bidezkoak direnak” baino 

ez dituela egingo. 


Kooperatiben 27/1999 Legea, estatukoa, ez da osagarri gisa aplikatzekoa, eta ez du inolako 

ekarpenik egiten edo ezer osatzen. Lege horren 30. artikuluak urteko kontuen eta kudeaketatxostenaren 

zentsura besterik ez du arautzen, eta 38. artikuluak, oro har, legeak beste artikulu 

batzuetan berariaz esleitzen dizkion edo estatutuetan esleitzen zaizkion gainerakoetarako 

igorpena egiten du. Azken hori ez dator bat EKLrekin; izan ere, lehen esan bezala, EKLk 

ez du aukerarik ematen bere testu artikulatuan ageri diren bestelako funtzioak esleitzeko 

estatutuak baliatuz. 

Beste arau aplikagarri batzuk badira, 1.a) eta 2. ataletan ezarritakoen zioz, sozietateek, 

kooperatiba-sozietateek ere aintzat hartuta, beren finantza-egoerak kanpoko kontuen 

auditoretza baten bidez ikuskatzeko betebeharra ezartzen duen araudia. Hau da, Kontu 

Auditoretzari buruzko 22/2015 Legearen lehen xedapen gehigarriaren 1. atala, eta egoera 

hori edozein sozietateri aplikatuta, oro har, Kapital Sozietateei buruzko Legearen 263. 

artikulua (1/2010 Legegintzako Errege Dekretua). 

205

8. BESTE ORGANO BATZUK* 1. 

Euskadiko Kooperatiben 11/2019 Legeak (EKL) eta gainerako kooperatiba-legeek 

(estatukoak nahiz autonomia-erkidegoetakoek), kooperatiben egitura organikoa eratzerakoan, 

nahitaezko hiru organo ezartzen dituzte, aukerakoak ez direnak (batzar nagusia, artezkaritzakontseilua 

eta zaintza-batzordea edo kontu-hartze batzordea), bai eta, aginduzkoak ez, 

hautazkoak diren beste sozietate-organo batzuk ere, sozietatearen nahiari lotutakoak. 

EKLren I. tituluaren V. kapituluko 4. atalean, “Beste organo batzuk” deritzonean, hautazko 

organo gisa araututa daude sozietate-kontseilua (57. artikulua) eta errekurtso-batzordea (58. 

artikulua). 

Hautazko bi organo horiez gain, kooperatiba bakoitzak borondatezko beste organo batzuk 

sor edo eratu ditzake, eta haien osaera, eginkizunak eta abar arautu, bada, edozein sozietatek 

egin dezakeen moduan, zeinek bere autoerregulazio-ahalmenaren esparruan, baldin eta 

nahitaezko organoei legez esleitutako eskumenak urratzen ez badituzte. 

8.1. Sozietate-kontseilua. Izaera eta funtzioak 

57. artikulua.– Sozietate-kontseilua. Izaera eta funtzioak. 

1.– Estatutuetan, sozietate-kontseilu bat egotea aurreikusi ahal izango da, kooperatibako 

bazkideen ordezkotza duen organo bezala oinarrizko funtzio hauek izango dituena: 

administratzaileei informazioa, aholkuak eta iritziak ematea lan-harremanari 

dagozkion alderdi guztiei buruz, zeinei buruz nahitaezko txostena egin behar baita, 

eta, bereziki, 30. eta 105.2 artikuluetan adierazitakoei buruzkoak. 

2.– Halaber, beren estatutuetan hori jasotzen duten kooperatibetan, nahitaezkoa izango 

da sozietate-kontseiluari iritzia eskatzea bazkide ez diren soldatapekoekiko lanharremanari 

dagozkion alderdi guztiei buruz. 

3.– Sozietate-kontseilua bazkide langileek edo lan-bazkideek osatuko dute. 

Estatutuetan zehaztuko da sozietate-kontseiluaren osaera, iraupena, desegitea eta 

funtzionamendua, eta administratzaileek haren bileretan parte hartzeko aukerarik 

baduten ala ez. 


Sozietate-kontseilua, kooperatibaren organo legez, aurreneko aldiz arautu zen Euskadiko 

Kooperatiben 4/1993 Legean, lehendik aurrekaririk ez zeukala, ez EAEko legerian, ez 

estatukoan, ez autonomia-erkidegoetakoan, nahiz eta, sozietatearen nahia eta autoerregulazioahalmena 

baliatuz, kooperatiba guztiek antzeko organo bat sor zezaketen. 

* Alejandro Elejabarrieta Goienetxe jaunak, LABORAL KUTXAren Aholkularitza Juridikoaren zuzendari 

eta bertako Artezkaritza-kontseiluko idazkari tekniko eta Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluko 

kideak, egindako iruzkina. 

207

BESTE ORGANO BATZUK 

EKL berriak ere organoaren arauketari eta erregulazioari eutsi die, zioen azalpenean 

adierazten den bezala, sozietate-kontseiluari dagokionez, “ikusi da baliagarria dela euskal 

kooperatibismoaren barruan”. 

Iruzkingile hau bat dator legegileak sozietate-kontseiluaren erabilgarritasun eta 

egokitasunari buruz duen iritziarekin, kooperatibaren izaera nahasten duen organo gisa 

ikusten duten doktrinazko sektore kualifikatuen iritzi kritikoa gorabehera, batzar orokorraren 

eta artezkaritza-kontseiluaren artean jarrita dagoela, enpresa-batzordearen parekotzat jo 

baitaiteke, eta lan egiten duten bazkideak ordezkatzen dituen organoa dela pentsa baitaiteke, 

artezkaritza-kontseiluak ordezkatzen ez dituen edo partez ordezkatzen dituenaren aurrean. 

Iritzi horien eta iritziok azaleratzen dituzten benetako arriskuen aurrean, iruzkingile 

honen aburuz, sozietate-kontseilua solaskide garrantzitsua da bazkide langileen edo lanbazkideen 

kooperatibaren sozietate-bizitzan eta, hartara, ez da artezkaritza-kontseiluaren 

aurkako organotzat jo behar, bi organo horiek gai guzti-guztietan bat ez badatoz ere; aitzitik, 

laguntzailetzat hartu behar da, organoaren berezko gaietan, ez beste batzuetan, kudeaketa 

bideratzen laguntzen baitu eta lan-emaile diren bazkide langileak hein handiagoan partaide 

bihurtzen baititu, une gozoetan eta, bereziki, une zailetan, eta atxikimendu hori txit 

onuragarria da. 


Lehengo 4/1993 Legearekin alderatuta (54. artikulua), EKLren 57. artikuluaren berritasun 

bakarra 1. atalean jasota dago, eta kooperatiba orok, bazkide-kopurua edozein izanda ere, 

organo hori sortzeko aukeran datza. 

Aurreko 4/1993 Legeak organo horren hautazko sorrera baino ez zuen arautzen kopuru 

jakin batetik aurrerako kooperatibentzat, hau da, “berrogeita hamar bazkide langile edo lanbazkidetik 

gorako kooperatibentzat”. 

Aldaketa hori gehituta, EKL berriak aurreko 4/1993 Legeak sortutako zalantza, hau da, 

bi mota horietako 50 bazkide baino gehiagoko sozietate-errolda duten kooperatibentzat 

gordetako organoa ote zen, argitu du, eta kooperatiba guztietan ezartzearen alde agertu da, 

bazkideen kopurua bazter utzita eta aurrekoan legezko debekurik ez zegoela oinarri hartuta, 

Espainiako Konstituzioaren 38. artikuluan ezarritako enpresa-askatasuna eta kooperatibek 

beren burua erregulatzeko gaitasuna aitortuta eta kooperatiba-printzipioen aurka egiten ez 

duela argi utzita. 

Aurreko aldaketarekin batera −iruzkingile honen iritziz, onuragarria izan dena−, legelariak 

euskal eremuaren baitan EKL berrian emandako idazketak, kooperatibak “50 bazkide 

langile edo lan-bazkide baino gehiago” izan behar duelako baldintza ezabatuta, ez du soilik 

bazkideen kopuruaren betekizuna kendu, ezpada, idazketari lotutako beste bat; izan ere, 

sozietate-kontseilua izan zedin, manuak adierazitako bi bazkide-motetako bat izan behar 

zuen kooperatibak: bazkide langileak (lan elkartuko kooperatibetan) edo lan-bazkideak 

(gainerako kooperatibetan). 

EKL berriak orain sorrarazten duen zalantza, berriz, hauxe da: zeinahi kooperatibak bazkide 

langilerik edo lan-bazkiderik izan ez arren, sozietate-kontseilua izatea arautu dezake? 

208


Artikuluaren edukiak debekatzen ez badu ere, ez du arautzen, eta iruzkingile honen 

ustez, idazketak dakarren hutsunea edo gabezia da, organoak esangura baitauka bi bazkidemota 

horiekin lotuz gero, ez bestela. Ez dauka zentzurik kooperatibak besteren konturako 

langileak baino ez dituenean; izan ere, pertsona horiek badute ordezkaritza sindikala 

baliatzeko eskubidea, berme osokoa eta Langileen Estatutuan nahiz gainerako lan-araudian 

nahitaezkotasunez eta era zabalean arautua. 

Are gehiago, oso eztabaidagarria izango litzateke bi organo horien (sozietate-kontseilua 

eta enpresa-batzordea edo delegatu sindikalak) bateragarritasuna eremu berean funtzioak 

betetzeko. Bada, sozietate-kontseilua egonez gero, enpresa batzordeari edo ordezkari 

sindikalei esleitutako legezko eskumenak eta funtsezko eskumenak, sindikatu-askatasunari 

lotutakoak, zapal daitezke. 

Arestian azaldutako arauzko berritasunaz gain, EKLren 57. artikuluak bi berritasun formal 

gehitu ditu, lehengo 4/1993 Legearen 54. artikuluaren edukia aldatzerik ez dakartenak: 

− Hizkuntza inklusiboa erabiltzea. 

− Eta 1. lerroaldearen amaieran ageri diren 30 eta 105.2 artikuluen aipamena, aurreko 

legearen 103. eta 101.2 artikuluekin bat datozenak, hurrenez hurren. 


57. artikuluaren 1. atalak batzar orokorrari ematen dio sozietate-kontseilua sortu eta 

arautzeko ahalmena, bi gai horiek estatutuetan jaso behar baitira, hasierako onespenean edo 

ondoko aldaketa batean, eta ahalmen hori batzar orokorraren eskumen esklusiboa da. 

Estatutuek askatasun osoz arau ditzakete hainbat alderdi, baina 57. artikuluan ezarritako 

oinarrizko arauak errespetatu beharko dituzte, nahitaez. 

Hala berean, batzar orokorraren eskumen esklusiboa da sozietate-kontseiluko kideak 

izendatzea eta horien izendapena ezeztatzea, EKLren 33.3.a) artikuluak ezarritakoaren 

arabera. 

Sozietate-kontseiluaren oinarrizko eginkizunak 57. artikuluaren 1. lerroaldean ezarrita 

daude, eta honako hauek dira: 

- “administratzaileei informazioa, aholkuak eta iritziak ematea, lan-harremanari 

dagozkion alderdi guztiei buruz, zeinei buruz nahitaezko txostena egin behar baita”. 

Izan al ditzake sozietate-kontseiluak beste funtzio batzuk, zenbait alderditan, erabakitzaileak 

eta, hortaz, aholkularitza- eta kontsulta-organo bat baino gehiago izan daiteke? 

Iruzkingile honen ustez, bai, baina auzi hori lausoa izan daiteke; izan ere, sozietatekontseiluak 

ezin izango ditu sekula bere gain hartu beste organo batzuen kudeaketa-eskumen 

esklusiboak, eta, oro har, esan beharra dago administrazio-organoari dagokiola kudeatzeko 

ahalmena. 

Hala ere, administrazio-organoak berak funtzioren bat eskuordetu diezaiokeelako edo 

batzar orokorrak, estatutuetan hala arautuz gero, eskumen batzuk kontseiluaren menera 

uzten dituelako, badirudi sozietate-kontseiluak eskumen erabakigarriak har ditzakeela bere 

gain, nahiz eta, lehen kasuan, eskuordetzea eman duen administrazio-organoak baliogabetu 

ditzakeen eta, bigarren kasuan, batzar orokorrak. 

209


Sozietate-kontseiluak administrazio-organoa ez den beste bati informazioa edo aholkua 

eman diezaioke eta azkenak kontsultak egin diezazkioke sozietate-kontseiluari? 

Iruzkingile honen ustez, bai; izan ere, oinarrizko zereginak administrazio-organoarentzat 

egin beharko ditu, eta hala arautzen da berariaz EKLn, baina ez du besterik debekatzen, 

eta ez dirudi zentzurik duenik eginkizun horiek beste organo batzuentzat bete ezin izateak, 

organo horiek hala eskatzen badute eta estatutuen erregulazioan debekatuta ez badago. 

Sozietate-kontseiluak aholkuak eman ditzake lan-harremanez bestelako alderdiei buruz? 

Iruzkingile honen ustez, zeregin hori betetzeak ez du inolako zentzurik, organoaren 

helburuagatik eta egituragatik, salbuespenezko gaietan izan ezik, baina, organo informazioemaile, 

aholku-emaile eta, batez ere, kontsulta-organoa den aldetik, teorian, behintzat, 

zergatik ezin diote beste gai batzuei buruzko kontsulta egin, kooperatibaz kanpoko hirugarren 

aholkulariei kontsulta egiten zaien modu berean? 

Lotesleak al dira nahitaezko txostenak? 

Ez, txostenak nahitaezkoak izateak ez du esan nahi lotesleak direnik administratzaileentzat; 

izan ere, administratzaileek askatasunez eta sozietate-kontseiluaren iritziarekin bat etorri barik 

har ditzakete erabakiak; izan ere, txostenak eskatu behar dituztenek ez dituzte kooperatibaren 

kudeaketan dituzten eskumenak hertsatzen edo mugatzen, ezta horiek gauzatzeagatik duten 

erantzukizuna ere. 

57. artikuluaren 2. zenbakiak balizko salbuespen bat ezarri dio sozietate-kontseiluaren 

eginkizunen eremuari; izan ere, kontseiluaren nahitaezko txostenek, oro har, bazkideek 

egiten duten lanaz jardun behar dute, ez soldatapeko pertsonek edo besteren konturako 

langileek egiten duten lanaz. 

Eta 3. atalean, organoaren osaera arautu da, eta aginduzko arau gisa ezarri da kontseiluko 

kide guztiek bazkide langile (lan elkartuko kooperatibetan) edo lan-bazkide (gainerako 

kooperatibetan) izan behar dutela, nahitaez. 

Horrez gain, estatutuen arauketa baliatu da honako hauek ezartzeko: kontseiluaren “osaera, 

iraupena, kargu-uztea eta jardunbidea, bai eta administratzaileek bileretan parte hartzeko 

aukera ere”. 


Kooperatibei buruzko 27/1999 Legeak (estatukoa) ez du orain arte sozietate-kontseiluari 

buruzko erregulaziorik jaso, ezta antzeko beste organo bati buruzko erregulaziorik ere; beraz, 

hautazko organoa da, autonomia-erkidegoen esparruan araututa dagoena, soilik Euskadin eta 

beste hiru autonomia-erkidegotan. Horregatik, Estatuko legea ezin da zuzenbide osagarri 

gisa erabili EKLren zalantzak edo hutsuneak ebazteko, kasurako, 8.1.2 atalean adierazitako 

zalantza ebazteko. 

8.2. Errekurtso-batzordea. Osaera eta funtzioak 

58. artikulua.– Errekurtso-batzordea. Osaera eta funtzioak. 

210


1.– Kooperatibako estatutuetan, errekurtso-batzorde bat arautu ahal izango da bazkideen 

arau-hauste astun edo oso astunengatik entitatean lehen auzialdian hartutako 

erabaki zehatzaileak berriro aztertzeko, baina bakarrik ukitutakoak berrazterketa 

eskatzen badu. Zehatzaileak ez diren erabakiengatik ere errekurtsoa jarri ahal 

izango zaio batzorde honi, aukera hori ezarri bada lege honetan edo estatutuetan. 

2.– Organo horretako kide izateko, bazkideek estatutuetan eskatzen diren baldintza 

hauek bete beharko dituzte: antzinatasuna, kooperatiben arloko esperientzia eta 

egokitasuna. Kide titularrak eta, hala badagokio, ordezko kideak batzar orokorrak 

aukeratuko ditu, estatutuetan agindutako kopuruan, isilpeko bozketan eta sozietatean 

ardurazko kargurik ez duten eta kooperatibako soldatapeko ere ez diren bazkideen 

artetik. Haien agintaldia ez da hiru urtetik beherakoa izango eta berriztatu ahal 

izango da. 

3.– Errekurtso-batzordearen eztabaidak baliozkoak izateko bileran kideen erdiek baino 

gehiagok egon beharko dute, eta ezin izango da botoa delegatu; erabakiak hartzeko, 

estatutuetan zehaztuko den gehiengoa beharko da. Diziplinarekin zerikusia duten 

erabakiak hartzeko bozketa isilpekoa izango da beti, eta ez da egongo kalitatezko 

botorik. 

4.– Errekurtsoei buruzko izapideak egin edo erabakitzerakoan, batzordeko kideek ezin 

izango dute parte hartu baldin eta ukitutako bazkidearekiko bigarren gradura arteko 

odol-ahaidetasuna edo ezkontza-ahaidetasuna badute edo pertsona horrekiko 

mendekotasuna, adiskidetasun estua edo ageriko etsaitasuna badute. 

5.– Errekurtso-batzordearen erabakiak, sozietatearen nahiaren adierazpen direnez gero, 

berehalakoan bete beharko dira eta behin betikoak izango dira. Aurkaratu egin 

daitezke, batzar orokorrak hartu izan balitu bezala, 41. artikuluak ezarritakoaren 

arabera. 

6.– Artikulu honetako aurreko zenbakietan aurreikusi gabeko kasuetan, kooperatibaren 

estatutuek agintzen dutena bete beharko da. 


EKLren 58. artikuluak xedatutakoaren arabera, errekurtso-batzordea hautazko organoa 

da, estatutuetan arautzen denari men eginda, eta organo horrekikoak arautzeko ahalmen 

handia ematen die kooperatiba guztiei, nahiz eta, arauketan beharrezkoak diren arau jakin 

batzuk ezarri; izan ere, kooperatibak errekurtso-batzordea sortzeko erabakia hartzen badu, 

estatutuetan jasotako erregulazioak aginduzko arau batzuk bete beharko ditu, hauteskundegaitasun 

pasiboari, hauteskunde-prozedurari, funtzionamenduari, agintaldiari eta kideen 

gutxieneko inpartzialtasun-baldintzei buruz. 

Administrazio-organoaren erabakien aurka aurkezten diren errekurtsoak berraztertzen 

dituenez gero, organo horrek batzar nagusia ordezten du ondorio horietako eta, beraz, 

oso erabilgarria da bazkideen kopuru ertaina edo handia duten kooperatibetan eta, 

gainera, eraginkortasuna ematen die, organoaren helbururik behinena barne-gatazka jakin 

batzuk izapidetzea eta ebazpena bizkortzea eta erraztea baita, batez ere, lehen auzialdian 

211


administrazio-organoaren zehapen-akordioa dakarten diziplina-arlokoak, horrela saihesten 

baita batzar orokorrak aztertu behar izatea, prozesu luze eta konplexu baten arabera, batik 

bat, bazkideen kopuru txikia duteneko kooperatibetan, eta, horren ondorioz, arau-hauste 

astunen edo oso astunen ziozko diziplina-espedienteen ebazpena luzestea ekiditen da, horien 

emaitza zeinahi delarik ere, halakoak oso kaltegarriak baitira kooperatibaren funtzionamendu 

onerako eta, gainera, bidegabeak izan baitaitezke zehatutako pertsonentzat. 

Haatik, organo hori ezarri ahal izateko, EKLk gutxieneko bazkide-kopururik ezartzen 

ez badu ere, ez du eraginkortasunik edo ondorio emankorrik izango bazkide-kopuru txikia 

duten kooperatibetan ezartzeak, bazkide guztiak erraz bildu baitaitezke batzar orokorrean. 


Lehengo araudiaren 54. artikuluaren aldean, EKLren 58. artikuluaren berritasun bakarrak 

hiru dira: lehenengoa, argigarria, eta beste biak berrikuntza formalak. 

− Argigarria dugu manu berriak berariaz arautzea errekurtso-batzordeak, kide titularrez 

gain, ordezkoak ere izateko aukera. Arau berriak dakarren argibidea onuragarria da, 

baina esan beharra dago gauza bera ondoriozta genezakeela PZLren 43. artikuluaren 

7. paragrafoak administratzaileei dagokienez arautzen duena parekotasunez 

aplikatuko bagenu. 

− Eta bi berritasun formalak hauexek dira: hizkera inklusiboaren erabilera, aurreko 

termino batzuen ordez, ikuspegi inklusiboa dutenak baitarabiltza oraingoak; eta 

lehengo 54. artikuluaren 4. atalaren bigarren paragrafoa bitan banatzea, bosgarren 

atal berria gehituta, 58. artikuluan, hain zuzen ere. Bestetik, egungo EKLren 41. 

artikulurako igorpena egiten du (lehengo araudiak 39. artikulurako igorpena egiten 

zuen) eta lehen 5. artikuluan araututakoa 6. paragrafo berri batera ekarri du oraingoan. 


Artikulu honi buruzko iruzkinean adierazi den bezala, errekurtso-batzordea hautazko 

organoa da, bazkideen borondatearen araberakoa. Izan ere, bazkideek, esandako organoa 

arautzeko ahalmena baliatuz, zati handi batean erabaki dezakete organo hori kooperatiban 

txertatu ala ez, bai eta nola egituratu ere. Nolanahi ere, hala egiten badute, EKLren 58. 

artikuluak ezarritako gutxieneko aginduzko arauak bete behar dira, eta EKLren beraren beste 

artikulu batzuek jasotako manuak aplikatuko zaizkio, errekurtso-batzordeari aplikatzekoak 

badira, batez ere, batzordeak izan ditzakeen eginkizunen inguruan, bai eta 58. artikuluaren 

5. atalak jasotzen duen igorpenagatik ere, erabakiak aurkaratzeko araubideaz denaz 

bezainbatean. 

− 1. atalak batzordearen estatutuetako egitura eta eskumenak ezartzen ditu. 

Batzordea estatutuen bidez arautu behar da, eta, beraz, batzar orokorrak dauka 

hautazko batzorde hori eratzeko eta horren araudia ezartzeko eskumena, ez ohiko 

akordio baten bidez, estatutuak hasieran onartzeko edo geroago aldatzeko eskatzen 

diren baldintza formalak eta gehiengoen baldintzak betez baizik. 

212


Legezko testuak arautu duen bezala, edozein kooperatiba-motatan sor daiteke 

batzordea, sozietatearen tamaina edo garrantzi ekonomikoa alde batera utzita, bai 

lehen mailako kooperatibetan, bai bigarren mailako kooperatibetan edo handik 

gorakoetan. 

Bazkideen arau-hauste astunak edo oso astunak direla eta, lehen auzialdian hartutako 

zehapen-erabakiak berrikustea, hau da, errekurtsoak ebaztea, funtsezko eginkizun 

gisa ezartzen du; horrek esan nahi du, lege-testuak berariaz esaten ez badu ere, 

administrazio-organoak hartutako erabakien aurkako errekurtsoak ebazten dituela, 

berari baitagokio zehapen-eskumena lehen auzialdian. 

Gainera, diziplinazkoak ez diren erabakien aurkako errekurtsoa ere jarri ahal izango 

da, EKLk beste artikulu batzuetan edo sozietatearen estatutuetan hala arautzen 

duenean. 

Azken batean, errekurtso-batzordean errekurritu daitezkeen erabakien xedea 

hauetako bat izan daiteke: 

• Edonola ere, bazkideen arau-hauste astunak edo oso astunak direla eta, 

erakundearen barruan lehen auzialdian hartutako zehapen-akordioak. Beraz, 

sozietate-diziplinako arauen legeeta estatutu-erregulazioa, hutsegiteen 

tipifikazioa eta horiei dagozkien zehapenak eta zehapen-prozedurak aintzat 

hartu behar ditu, kanporatzeko zehapena bereziki aipatu behar dugula, eta 

horren araudi berezitua. Eta balizko arau-hauste guztietatik, arinak, astunak eta 

oso astunak izan daitezkeenak, errekurtso-batzordera jo daiteke soilik azken bi 

taldeetan tipifikatutakoen inguruan hartutako erabakiengatik. Hala, bizkortasunarrazoiak 

direla eta, garrantzi txikiko gaietan, arau-hauste arinei dagokienetan, 

ezin da errekurtso-batzordera jo, batzordea egongo ez balitz bezala. 

• EKLk berariaz ezartzen dituen beste erabaki batzuk, zehatzaileak ez direnak, 

hala nola bazkide-izaera onartzeari edo ukatzeari buruzkoak (20.4 eta 20.5 

artikuluak) edo bazkideen informazio-eskubidea ukatzeari buruzkoak (25.1 

artikulua). 

• Eta beste erabaki ez-zehatzaile batzuk, ezpada, beste gai batzuei buruzkoak, 

estatutuetan berariaz araututa badaude. Lege-arauketa horrek, estatutuerregulazioaren 

bidez, batzordearen aurrean errekurritu daitezkeen gaiei 

mugarik jartzen ez dienez, iruzkingile honen ustez, eztabaidatzeko modukoa 

da, gehiegikeriaz baliatzen bada, batzordearen funtsezko xedea hutsaldu eta 

eraginkortasun gutxikoa bihur dezakeelako. 

Beste alde batetik, zehapen-erabakiak batzordearen aurrean errekurritzeko legitimazio 

aktiboa ezartzen du, erabaki horiek eragindako pertsonaren esparrura mugatuta; beraz, 

batzordeak ezin izango du ofizioz jardun, ez eta eragindakoak ez diren beste organo edo 

pertsona batzuek eskatuta ere. 

− 2. atalean, batzordearen osaera eta agintaldia arautu dira, azaletik baina era trinkoan, 

eta honako hauek ezarri dira: 

• Kide izateko baldintzak: eskubide osoko bazkidea izatea (edozein bazkide-mota) 

213

ARAUBIDE EKONOMIKOA 

− 

− 

− 

eta estatutuek eskatzen dituzten egokitasun-baldintzak betetzea: zalantzagarria 

izan daiteke eskubide osoko bazkideak ez diren adituek batzordean parte 

hartu ezin izatea; gainera, gabezia hori ez da konpentsatu batzordeak kanpoko 

adituengana jotzea ahalbidetzen duen berariazko arau baten bidez. 

• Batzar orokorrak aukeratuko ditu, isilpeko bozketa bidez, eta izendapenean 

arreta berezia jarriko da, batzordearen eta haren kideen izaera demokratikoa eta 

mendekotasunik ezakoa indartzeko. 

• Batzordeko kide izatea eta kooperatibako beste edozein sozietate-kargu edo 

soldatapeko pertsona izatea bateraezinak dira. Azken arauketa hori, baina, ez 

da erabat funtsezkoa; izan ere, lan elkartuko kooperatibak ez diren beste mota 

batekoetan, soldatapeko eta bazkide izan daiteke aldi berean, adibidez, kreditukooperatiba 

bateko bazkide bezeroa edo ohikoa besteren konturako langile ere 

izatea. 

• Eta, estatutuetan finkatu beharreko agintaldi zehatzik eta gehieneko eperik 

ezartzen ez badu ere, hiru urtetik beherakoa ez izatea galdatzen du, eta berritu 

ahal izango da. 

3. atalak batzordearen funtzionamendua arautzen du, eta honako hauek ezarri dira: 

• Bertaratzeko gutxieneko quoruma egon behar da deliberamendua baliozkoa 

izateko (ulertu behar dugu batzordea behar bezala eratuta gera dadin), honela 

finkatuta: kideen erdia baino gehiago. 

• Botoa eskuordetzea ez da baliozkoa; betekizun hori antzekoa da beste sozietateorgano 

batzuetan, batzar orokorrean izan ezik, eta kooperatibetan izaera partehartzailearekin 

bat dator. 

• Erabakiak hartzeko, estatutuetan zehaztutako gehiengoa beharko da. 

• Eta, bereziki, diziplina-arloko ebazpenak emateko, bozketa isilpekoa izango 

da beti, eta ez da kalitate-botorik egongo. Betekizun eta arau horiek bat datoz 

erabaki horien garrantziarekin; dena dela, diziplinakoak ez diren gaien inguruko 

erabakiak hartzeko aukera badago isilpekoa ez den bozketa eta kalitate-botoa 

erabiliz. 

4. atalak abstenitzeko arrazoiak eta, hala badagokio, batzordeko kideak errefusatzeko 

arrazoiak ezartzen ditu, bai errekurtsoen izapidetzean parte hartzeko, bai errekurtso 

horiek ebazteko, ahaidetasun-harremanei eta mendekotasun-, adiskidetasun- edo 

etsaitasun-loturei gagozkiela. 

5 atalak batzordearen erabakien eraginkortasuna eta haien balizko aurkaratzea 

arautzen ditu, honako hauetan ezartzen denez: 

• Batzordearen erabakiak “berehalakoan bete beharko dira eta behin betikoak 

izango dira”, administrazio-organoaren erabakiak berrikusteko eginkizunean 

ordezkatzen duen batzar nagusiarenak bezalakoak. 

• Eta “Aurkaratu egin daitezke, batzar orokorrak hartu izan balitu bezala, 41. 

artikuluak ezarritakoaren arabera”. Artikulu horrek batzar orokorraren erabakiak 

214


aurkaratzeko modua arautzen du, eta, beraz, batzar orokorrak hartu izan balitu 

bezala xedatzen du, baina artikulu horretarako igorpena eztabaidagarria da, modu 

orokorregian ezarri baita, batzar nagusiaren eta errekurtso-batzordearen funtzio, 

osaera eta funtzionamendua desberdinak baitira. Esan beharra dago, errekurtsobatzordeak 

zehapen-erabakiak izapidetu eta ebazten dituenez, aurkaratzeko epea 

zenbatzeko dies a quo edo hasiera-data ez dela aurkaratu beharreko erabakia 

hartzen den data, errekurtsogileak benetan ezagutzen edo jakinarazpena jasotzen 

duen data baizik, eta, horrela, pertsona horren defentsa-gabezia saihesten da. 

− Eta 6. atalak, estatutuetarako igorpen subsidiario orokorra egiten du, 58. artikuluaren 

aurreko ataletan araututa ez dagoen guztiari dagokionez, baina ulertu behar da 

EKLren beraren beste artikulu batzuetan araututa ez dagoenari ere eragiten diola. 

58. artikuluari buruzko iruzkinaren atal hau amaitzeko, adierazi behar da EKLren 106. 

artikuluak araubide berezia ezarri duela lan elkartuko kooperatibentzat diziplina-araubidearen 

arloan. 


Kooperatiben 27/1999 Legeak (estatukoa), 44. artikuluan, errekurtso-batzordea egoteko 

aukera aratuta dauka, EKLren 58. artikulua dakarren antzeko edukia duen arau baten bidez, 

baina aldaketa batzuk baditu. 

Estatuko arau hori lagungarria izan daiteke, egiatan, bi arlori buruzko ondorioak berresteko 

eta ondorioak sendotzeko, EKLren interpretazioaren bidez ere atera daitezkeenak, baina, 

hala eta guztiz ere, agerikoa da EKLren arauketa-gabezia aipaturiko bi gai horietan. Hona 

hemen: 

− Errekurtso-batzordeak, aurkezten zaizkion errekurtsoak ebazteaz gain, izapidetu 

egin ditzakeela argitzea. 

− Bestetik, komenigarria litzateke –ez, horrenbestez, beharrezkoa− baztordekideen 

agintaldiaren iraupena agerraraztea; bada, EKLk berariaz ezartzen du agintaldiak, 

gutxienez, hiru urteko iraupena izan behar duela. 

Bestalde, azter liteke Estatuko legearen 44. artikuluaren 4. atalaren xedapena kontuan 

hartuta, batzordekideei buruz egiten den igorpen orokorrari dagokionez, estatuko legearen 

paragrafo horretan epaile eta magistratuei aplikatzen zaizkien abstentzio- eta ezespenarrazoiak 

modu osagarrian aplikagarriak izan ote daitezkeen, EKLren 58. artikuluan 

xedatutakoei gehigarriak zaizkienean. 

Iruzkingile honen aburuz, ez dira aplikagarriak. Estatuko araua egokia ez izateaz gain, 

errekurtso-batzordeko kideen funtzioak eta epaile zein magistratuenak, administratzaileenak 

eta zaintza-batzordeko kideenak oso desberdinak baitira, EKLren 58. artikuluak gaia arautzen 

du, eta 2. atalak gai hori izateko baldintzak eta bateraezintasunak arautzen ditu, bai eta 4. 

atalak abstentzio-arrazoiak ere; beraz, Euskadiko legegileak gaia araututa dauka eta ez dago 

bete beharreko legezko hutsunerik. 

215

9. ARAUBIDE EKONOMIKOA* 1. 

9.1. Sarrera 

VI. kapituluan, Kooperatiben Lege berriak erakunde horien araubide ekonomikoa arautu 

du, eta, oro har, aurreko araudian xedatutako manu-ildoei jarraitu die. Hala ere, komeni 

da azpimarratzea arau berriak zenbait alderdi argitu nahi izan dituela, horien interpretazioa 

eztabaidagarria izan baita. Ildo horretan, argi eta garbi zehaztu du bazkideek sozietatearen 

zorrengatik hartzen duten erantzukizun-araubidea. EKLren 59. artikulu berriak zehatzmehatz 

argitu du bazkideek ez diotela sozietatearen zorrei erantzun behar, eta euren 

erantzukizuna kooperatibari egindako ekarpenetara mugatuko dela. Horrela, azpimarratu 

behar dugu bazkideek sozietatearen zorrengatik hartzen duten erantzukizunari buruzko 

eztabaida ebatzita geratu dela, bazkideen erantzukizunaren izaera mugatua nabarmendu baita. 

Bestalde, gogoeta hori behar bezala uztartu da galeren egozpenaren araubidearekin, EKLren 

arabera, argi baitago kooperatibaren galerak ezin izango zaizkiola egotzi bazkidearen ondare 

pertsonalari; hortaz, egozpen hori egiteko aukera sozietate-kapitalari egindako ekarpenetara 

edo hurrengo bost urteetan bazkideari legozkiokeen erreserbetara mugatuko da. Horregatik, 

araudi berria indarrean hasteaz batera, behin betiko konpondu da kooperatibako bazkidearen 

erantzukizun-araubideari buruzko eztabaida; izan ere, legezko eduki berriarekin eta aurreko 

araudiarekin bat etorriz, eztabaidaezina da bazkideak ez diela erantzungo bere ondarearen 

bidez sozietatearen zorrei. 

Alderdi garrantzitsu horrez gain, EKLn xedatutako araubide ekonomikoa eta aurreko 

araudian araututakoa oso antzekoak dira. EKLren 60. artikuluak kapital-araubidea dakar, 

eta lehengo erregulazioan jasotako orientabide berdintsuei oratu die, zenbait zehaztapen 

txertaturik, esate baterako, baldintzarik gabe errefusatu daitezkeen ekarpenetan baja emanez 

gero, itzulketa-eskubidea duten ekarpen bihurtzeko, ez da nahikoa batzarrak erabakitzea, 

lehen onartzen zen moduan, eta orain estatutuak aldatu beharko dira hori egin ahal izateko. 

Hartara, asmoa da horrelako aldaketek berariazko arauketa izatea estatutuetan, azken batean, 

bazkideek horrelako erabakiak hartzeko aukeraren berri garaiz izan dezaten eta egoeraren 

arabera har ez ditzaten saihesteko. Mendeko finantzaketen araubidearen gardentasun 

handiagoa lortze aldera, merezi du nabarmentzea, hala berean, horrelako finantza-tresna 

bat jaulkitzen denean, informazio-eskakizunak indartu behar direla, bazkideek ez ezik, 

hirugarren interesdunek ere jaulkipen berriaren irismenaren eta edukiaren berri izan dezaten, 

kooperatibek gainerako konpainien gardentasun-maila bera izan dezaten finantzaketa 

lortzerakoan. 

Era berean, araubide ekonomiko berriak, oro har, lehengo araudiko nahitaezko eta 

borondatezko ekarpenen erregulazioari eutsi dio, oraingoan, EKLren 61. eta 62. artikuluetan, 

non bazkideek kooperatibari eman behar dizkioten ekarpenek bete beharreko araubidea 

ezartzen den, kooperatibak bere jarduera gauzatu ahal izan dezan. Bestea alde batetik, 

nabarmendu behar da ekarpenen interes-araubideari eutsi zaiola (EKLren 63. artikulua) 

* Oihana García Pereda andreak eta Beñat Salaberria Osa jaunak, LKS Next Legalen Sozietate Arloko 

abokatuek, egindako iruzkina. 

217


eta, horren arabera, ekarpenek bazkideentzako interesa sortzeko modua zehaztu da, baina 

araubide horrek ez du inolako berritasunik ekarri lehengo araubidetik oraingora. Ildo beretik, 

artikulu berrian jasotako partaidetza-eskualdaketaren araubidea aipatu behar da, hots, 

EKLren 65. artikulu berriak dakarrena; artikulu horrek, oro har, aurreko erregulazioari eutsi 

dio hitzez hitz, eta ekarpenak bizien artean (inter vivos) edo heriotzaren ondorioz (mortis 

causa) eskualdatzeko modua ematen du. Hala ere, azpimarratu behar da azken tartekiak 

argitu duela, ekarpenak eskualdatuz gero, bazkide eskualdatzaileen hartzekodun pertsonalek 

ez dutela inolako eskubiderik izango kooperatibaren ondasunen gainean, ezta kooperatibari 

egindako ekarpenen gainean ere, argi gera dadin bazkideen hartzekodun pertsonalek ezin 

dutela kooperatibara jo beren kredituak erreklamatzeko xedez. 

Ekarpenak itzultzeko araubidea EKLren 66. artikulu berrian jaso da eta artikulu horretan 

araudiak zekarren erregulazioaren oso antzekoa jaso da, baina zehaztu da kooperatibaren 

estatutuek ezarri behar dutela itzulketaren kenkariaren ehunekoaren muga, berriz ere, 

araudi osoan gertatzen den moduan, bereziki garrantzitsuak diren alderdietan estatutuei 

ematen zaien eginkizuna nabarmenduta, kooperatibak berak finka dezan bere araubidearen 

edukia. EKLren 67. eta 68. artikuluek ere lehengo ildoei eutsi diete, partaidetza berezien 

araubidea xedatzerakoan. Partaidetza horien bidez, finantzaketa lortzeko aukera ematen 

zaie kooperatibei, sozietatearen beharrak ase edo enpresa-ekimen berriei ekin ahal izateko. 

Kapitulu horien edukiak, aurreko araudiari zintzoki jarraituta, kooperatiben finantzaketa 

errazteko erabil daitezkeen tresnak xehe-xehe zehaztu nahi ditu. 

Araubide ekonomikoari buruzko kapituluaren amaieran, soberakinen zehaztapenari 

eta banaketari buruzko erregulazioa ageri da (EKLren 69. eta 70. artikuluak). Haietan, 

kooperatibek beren jarduera kooperatibizatuaren zioz lortutako “etekinak” banatzeko 

sistema berezia azaldu da. Araudi horretan, nabarmendu behar da soberakin horien zati bat 

berariazko funts batzuetan −(NEF eta KOIPH), EKLren 71. eta 72. artikuluak− banatu behar 

dela, argi gera dadin kooperatibak bere soberakinen zati bat nahitaez kooperatibara bideratu 

behar duela (NEF), bai eta ekarpena egin behar duela kooperatiba-heziketa eta sustapenerako 

eta interes publikoko beste helburu batzuetan (KOIPH); hala, araudi berrian xedatu da 

azken funts horren xedeak heziketa eta prestakuntza barneratzea, emakumeen eta gizonen 

berdintasunerako bidean aurrera egiteko helburuz (EKLren 72.1 f) artikulua). 

Azken batean, VI. kapitulu berriak, kooperatibaren araubide ekonomikoari buruzkoak, 

kooperatibaren finantza-premietara egokitutako erregulazioa dakar, eta horren bidez 

kooperatibaren finantza-egoera bermatu nahi da, kooperatibari bere helburuak lortzeko 

tresnak eskuetaratuz. Baina, aldi berean, modu xehean zehazten du kooperatibari ekarpenak 

egin dizkioten bazkideen erantzukizun-araubidea. Horren arabera, argi dago bazkideak 

ez direla kooperatibaren zorren erantzule, galerak egozteko aplikatu beharreko barnearaubideari 

kalterik egin gabe. 

9.2. Erantzukizuna 

59. artikulua.– Erantzukizuna. 

218


1.– Kooperatibak erantzungo du sozietatearen zorrez uneko eta geroko ondare 

guztiarekin, salbu eta kooperatiba-heziketa eta sustapenerako eta interes publikoko 

beste helburu batzuetarako ekarpenari dagokiona, zeinaren bidez helburu horiek 

betetzean sorturiko zorrez bakarrik erantzungo baita. 

2.– Bazkideek ez dute sozietatearen zorren erantzukizun pertsonalik izango. Haien 

erantzukizuna sozietate-kapitalari egindako ekarpenek mugatuko dute. 

3.– Itzuli beharreko ekarpenen zenbatekoa zehaztu ondoren, baja ematen duten langileek 

ez dute inolako erantzukizunik izango baja eman aurretik kooperatibak egin zituen 

zorrengatik. 

4.– Baina, bazkideek, baja eman eta gero ere, erantzukizuna izango dute baldin eta 

kontratuak izenpetu edo betebeharrak hartu badituzte, berariaz eta espresuki, 

sozietate kooperatiboarekin, eta betebehar horiek ez badira azkentzen, beren izaera 

dela-eta, bazkide izateari utzi eta gero. 


Kooperatibetan aplika daitekeen erantzukizun-araubidea eztabaida handiak piztu dituen 

gaia da, neurri handi batean, Euskadiko Kooperatiben ekainaren 24ko 4/1993 Lege 

zaharrean auzia arautu zeneko argitasun faltagatik. Berria ahalegindu da gai horren inguruko 

zalantzei amaiera ematen, zehaztapen terminologiko eta semantiko batzuk txertaturik, 

behingoan bazkideen erantzukizunaren izaera mugatuari buruzko edozein zalantza uxatzen 

dutenak. Harrigarria bada ere, EKL berriaren aldarrikapenaren ondorioz gehien nabarmendu 

den gaietako bat, hain zuzen ere, ez da aldaketa bat izan, azalpen tekniko bat baizik, 

kooperatibetako bazkideen erantzukizuna mugagabea dela defendatzen duten interpretazioak 

saihesteko. Lege berriak, zioen azalpenean, arautu du berrikuspen honen xedea sozietatearen 

eta bazkideen erantzukizuna zehatzago argitzea eta areago mugatzea dela, inolako zalantzarik 

egon ez dadin bazkideen erantzukizuna mugatua dela, eta beti izan dela, finkatzeko; hortaz, 

ezin dela inola ere esan arauketaren aldaketa baten aurrean gaudenik. 

Bestalde, artikulu honetan araututako erantzukizun-araubidea hobeto ulertzeko, 

beharrezkoa da haren edukiaren testuingurua EKLren 66. eta 73. artikuluek, ekarpenen 

itzulketa eta galeren egozpena arautzen dituztenek, xedatzen dutenaren moldera ematea. 

Artikulu horiek erantzukizun-araubidearen esparrua osatu dute, eta, horregatik, ezinbestekoa 

da haren edukiaren ikuspegi bateratua izatea, kooperatibari eta bazkideei eska dakiekeen 

erantzukizun-araubidea ulertzeko. 


Erantzukizun-araubidea argitze aldera, eta lehengo legearen testua aldatzen duela, EKLren 

59.1. artikuluak azpimarratu du kooperatibak erantzun behar diela sozietatearen zorrei, 

oraingo eta etorkizuneko ondare guztiarekin. Zentzu hertsian, ez da lege-aldaketa bat, lege 

zaharrean berez jasota zegoen ideia baten gauzapena. Horrela, bazkideen erantzukizunaraubidea 

mugatu da eta kooperatibei eska dakiekeen erantzukizuna zehaztu da, bazkideen 

erantzukizunaren izaera mugatuari buruzko zalantzak argitzeko helburuarekin bat etorriz. 

219


Horri buruzko zalantza guztiak uxatzeko, aipatutako EKLren 59.1 artikuluak salbuetsi egin 

du kooperatiba-heziketa eta sustapenerako eta interes publikoko beste helburu batzuetan 

aplikatu beharreko araubidea (EKLren 72 artikulua); horren izaera bereziak azaltzen 

duenez, kooperatibak hartu dituen zorren erantzukizunetik kanpo geratzen da, ez delako 

kooperatibaren errekurtso berekia. 

Bigarrenik, artikuluaren laugarren paragrafoan, legegileak bazkideen erantzukizunaraubidea 

indartu nahi izan du; izan ere, berrikuntza gisa gehitu du testuan kooperatibasozietatearekiko 

kontratuak sinatu edo betebeharrak beren-beregi eta berariaz bere gain 

hartu dituzten bazkideek, kontratuon izaera dela eta, bazkide izaera galduz azkentzen ez 

direnek, kontratuak betetzeari eutsi behar diotela, bazkide izateari utzi ondoren ere. Horrela, 

erantzukizun mugatuko araubidetik kanpo geratzen dira bazkideek kooperatibarekin 

izenpetutako kontratu edo betebeharrak, baldin eta sozietate-harremanarekin zerikusirik 

ez badute, kontratuon izaeragatik; beraz, bazkideek kontratu edo betebehar horiei erantzun 

beharko diete, baja hartu ondoren ere. 

Azken batean, EKLren 59. artikuluan txertaturiko ustezko “aldaketa” guztiek kooperatibetan 

indarrean dagoen erantzukizun-araubidea zehaztasun handiagoz argitu eta mugatu, beste 

helbururik ez dute. 


Artikuluaren ideia nagusia dugu kooperatibak erantzun behar diela sozietatearen zorrei 

bere ondare osoarekin, oraingoarekin eta etorkizunekoarekin, KOIPH beren berez kanpo 

geratzen dela, enbargaezina delako. Funts horren erregulazioa eta izaera zehatz-mehatz 

aztertuko dira EKLren 72. artikuluari dagokion atalean. Printzipio horren bidez, argi eta 

garbi mugatu nahi da bazkideei eska dakiekeen erantzukizuna. Bazkideek kooperatibaren 

zorrengatik erantzukizunik ez izatearen araua irtenbide logikoa da kooperatibaren berezko 

nortasun juridikoa aitortzeko, bai eta kooperatibaren kide diren bazkideen ondaretik lokabea 

den ondarea izateko ere. EKL indarrean hasi zenetik, ezin da bazkideen erantzukizunari 

buruzko eztabaidarik egin; izan ere, oraingo araudian agerikoa da erantzukizuna mugatua 

dela, beti izan den bezala, nahiz eta orain arauak inolako zalantzarik gabe aldarrikatzen duen. 

Bazkideak kooperatibaren zorrengatik duen erantzukizun mugatuko printzipio hori 

berariaz jasota dago EKLren 59. artikuluan eta aginduzko maila du. Horrek esan nahi du 

kooperatiba guztiek nahitaez bete behar dutela eta, beraz, ez dagoela estatutu bidez arintzeko 

edo zabaltzeko aukerarik. Estatutuek ez dute ahalmenik EKLren 59. artikuluak arautzen 

duen bazkideen erantzukizunaren legezko araubidearen edukia. 

Beraz, kooperatibaren ondarea da, hau da, kooperatibari dagozkion eskubide eta ondasunen 

multzoa, hau da, balioespen ekonomikoa jaso dezakeena, horrek dituen ondasun eta eskubide 

guztien bidez zorrei aurre egin beharko diena, bai oraingoei, bai etorkizunekoei. Ondorioz, 

kooperatibaren hartzekodun batek ezin izango die bazkideei erantzukizunik eskatu, horiek ez 

direlako sozietatearen zorren erantzule. 

Bazkideen erantzukizuna harpidetutako sozietatearen kapitalari egindako ekarpenetara 

mugatzen da (EKLren 59.2 artikulua). Ideia hori funtsezkoa da bazkideei eska dakiekeen 

220


erantzukizuna ulertzeko. Pertsona horiek, bazkide bihurtzen direnean, ekarpenak egiteko 

konpromisoa hartzen dute, eta, hala badagokio, etorkizunean ekarpen berriak harpidetu 

ahal izango dituzte, organo eskudunaren erabakiz. Horregatik, kooperatibaren zorren 

erantzukizuna harpidetutako ekarpen horietara mugatzen da, ekarpenok ordainduta egon 

ala ez. Horrela, baja hartzen duen pertsona bati, harpidetutako ekarpenak itzuli gabe dituen 

heinean, eskatu ahal izango zaio itzulketa hori egin dezan, baja eman ondoren ere. 

Gainerakoan, itzuli beharreko zenbatekoa finkatu ondotik, bazkideek ez dute inolako 

erantzukizunik izango zorrengatik; beraz, une horretatik aurrera, ez dute inolako 

erantzukizunik izango kooperatibak baja eman aurretik hartutako zorrengatik. Manu horrek 

segurtasun juridiko nabarmena ematen dio erantzukizun-araubideari; izan ere, bazkideen 

erantzukizunari amaiera ematen dion une zehatza finkatzea ahalbidetu du, eta une horretatik 

aurrera seguru egon daitezke ezin izango zaiela inolako erantzukizunik eskatu sozietatearen 

zorrei dagokienez. Horrela, bazkideen erantzukizunari behin betiko amaiera ematea erabaki 

du legegileak, erantzukizuna benetan amaitzen den uneari buruzko zalantzarik egon ez dadin. 

Azkenik, berrikuntzei buruzko atalean aurreratu den bezala, legegileak berrikuntza gisa 

gehitu du EKLren 59.4 artikuluan kooperatiba-sozietatearekiko kontratuak sinatu dituzten 

edo betebeharrak beren gain hartu dituzten bazkideak ez direla azkenduko bazkide-izaera 

galtzen dutenean, eta indarrean jarraituko dutela sozietateko bajaren ondoren ere. Horrela, 

legegileak beharrezkotzat jo du kooperatiba mota batzuetan egiten den jarduera bat kontuan 

hartzea. Hala ere, adierazi behar da esandakoa argipen hutsa dela, ez aldaketa, ez baitakar 

berritasunik. Jakina denez, sozietate-harremanaz bestelako kontratu eta betebeharrak 

harreman horretatik kanpokoak dira, eta, beraz, harreman eta betebehar lokabe horien 

baldintzen arabera arautu behar dira. 

9.3. Kapital soziala 

60. artikulua.– Kapital soziala 

1.– Bazkideek kapital sozialari egiten dizkioten ondare-ekarpenek, nahitaezkoek edo 

borondatezkoek, osatuko dute kooperatibaren kapitala. Ekarpen horiek honelakoak 

izan daitezke: 

a) Baja-kasuan itzultzeko eskubidea duten ekarpenak. 

b) Batzar orokorrak edo artezkaritza-kontseiluak, estatutuetan xedatutakoaren 

arabera, baldintza gabe ukatuz gero itzultzeko eskubiderik ez duten ekarpenak. 

Baja-kasuan itzultzeko eskubidea duten ekarpenak nahitaez bihurtu ahal izateko 

kooperatibak baldintza gabe ukatuz gero itzultzeko eskubiderik ez duten ekarpen, 

edo alderantzizko bihurketa egiteko, estatutuak aldatzeko erabakia beharko da. 

Bazkideren bat ez badago ados horrekin, baja eman ahal izango du; baja hori 

bidezkotzat joko da. 

2.– Estatutuetan aurreikusi ahal izango da ezen, ekitaldi ekonomiko batean itzuli 

beharreko ekarpenen kopurua estatutu horietan ezarritako sozietate-kapitalari 

dagokion kopurua baino handiagoa bada, artezkaritza-kontseiluaren aldeko iritzia 

beharko dela ekarpen berriak itzultzeko. 

221


Bazkideren bat ez badago ados portzentaje hori ezartzearekin edo gutxitzearekin, 

baja eskatu ahal izango du; baja hori bidezkotzat joko da. 

Kasu horretan, honako hauek ere aplikatuko dira: 63.4 artikulua, 65.1 artikulua eta 

98.3 artikulua. 

Era berean, estatutuetan espezifikoki aurreikusi ahal izango da aurreko 1.b 

apartatuko ekarpenen itzulketa ezesteko betebeharra, baldin eta itzulketaren ondorioz 

kooperatibak ezin badu estali estatutuetan ezarritako ratioa edo erreferentzia. 

3.– Sozietate-kapitalari egindako ekarpenak ziurtatzeko, izendun tituluak erabiliko dira, 

baina ez dira diru-baliozko titulutzat hartuko; edo, bestela, izendun partaidetzalibretak 

erabiliko dira, non egindako ekarpen eta eguneratze guztiak eta bazkideari 

egotzitako galerengatik egindako kenketak azalduko baitira, hala badagokio. 

4.– Ekarpenak egiteko, legezko dirua erabili beharko da. Sozietatearen estatutuetan 

baimena ematen bada edo batzar orokorrak hala erabakitzen badu, ondasunak 

edo eskubideak ere erabili ahal izango dira ekarpenetarako. Halako kasuetan, 

administratzaileek zehaztuko dute balioa, baina, horretarako, beraiek izendatutako 

aditu independente batek edo batzuek egindako txosten bat aurkeztu beharko dute, 

aditu horien erantzukizunez egina, ekarpenaren ezaugarriei eta balioari eta hura 

kalkulatzeko erabili dituzten irizpideei buruzkoa. Halere, estatutuetan hala jasotzen 

bada, administratzaileek egindako balioespena batzar orokorrak onartu beharko du. 

5.– Lehen mailako kooperatibetan, bazkide bakoitzak egindako guztizko ekarpenek 

ezin izango dute gainditu sozietateren kapitalaren herena, salbu eta sozietate 

kooperatiboen edo bazkide laguntzaileen kasuan. Muga hori ez zaie ezarriko hamar 

bazkidetik beheragoko kooperatibei. 

6.– Mendeko finantzaketatzat hartzen dira kooperatibek jaso eta, kredituen lehentasunen 

hurrenkeran, hartzekodun komun guztien ondoren datozen finantzaketak. 

Edozein dela ere sozietatearen kapitalaren izena eta formalizazio juridikoa, 

sozietatearen kapitaltzat hartuko dira kooperatibak bazkideekin edo hirugarren 

ez-bazkideekin kontrataturiko mendeko finantza-ekarpen guztiak, likidazioa 

onartu ondoren baino itzul ezin daitezkeenak. Kontrakorik hitzartu ezean, ekarpen 

horiei ez zaie aplikatuko lege honen 62. artikulutik 66. artikuluetara bitarte 

ezarritakoa. Ekarpen edo partaidetza horiek itzuli edo karteran lortu ahal izango 

dira hala bermea duten mekanismo finantzarioen bidez, kapital-sozietateetan 

partaidetzetarako edo akzioetarako ezarritakoaren parekoak direnak –barne direla 

Merkataritza Sozietateen Egiturazko Aldaketei buruzko apirilaren 3ko 3/2009 

Legean aurreikusitako aukerak–, nola erregelamenduz ezartzen diren baldintzen 

arabera. 

Ekarpen horien ordainsaria finkoa, aldagarria edo partaidetza bidezkoa izan daiteke, 

eta tituluen edo kontuko idatzoharren bidez adieraziko dira, eta balore higigarritzat 

hartu ahal izango dira hala aurreikusten denean jaulkipen-erabakian; kasu horretan, 

horrelako finantza-aktiboei dagokien araudira egokituko da ekarpenon araubide 

juridikoa. 

222


Ekarpen horiek ez dute inola ere emango batzar orokorrean botoa emateko 

eskubiderik, ezta administrazio-organoan parte hartzekorik ere. 

Ekarpen horien jaulkipenen edo kontratazioaren ehuneko berrogeita hamarra 

gutxienez kooperatibako bazkideei eta soldatapeko langileei eskaini beharko zaie 

hirugarren ez-bazkideei eskaini baino lehen. Eskaintza horri publizitatea emango 

zaio, batzar orokorrak deitzeko ezarritako baldintza beretan. 

Eskaintza-jaulkipena baimentzeko eskumena duten agintaritza ekonomikoek 

informazioa gainbegiratu eta onartu ondoren, organo gainbegiratzaile eskudunak 

ezarritako entitate arduradunak arduratuko dira informazio hori hirugarren ezbazkideek 

jaso dutela bermatzeaz. 

7.– Artikulu honen 1. ataletik 5.era bitarte ezarritakoa kreditu-kooperatibei eta asegurukooperatibei 

ere ezarriko zaie baldin eta kooperatiba horien sektoreko araudietan ez 

bada horretarako eragozpenik jartzen. 


Kooperatiben Lege berriak, funtsean, aurreko araudiaren 60. artikuluaren eduki berbera 

dakar, baina aldaketa txiki batzuk gehitu dira arau berrian sozietatearen kapitalaren 

erregulazioan. 

Lehenengoa artikuluaren lehen atalean jasota dago eta baldintzarik gabe errefusatu 

daitezkeen ekarpenetan baja emanez gero, itzulketa-eskubidea duten ekarpen bihurtzeko 

aukerari doakio. Lege zaharrak agintzen zuen batzarraren erabakia nahikoa zela eraldaketa 

edo bihurketa hori egin ahal izateko. Hala eta guztiz ere, EKLren 60.1.2. artikuluak xedatzen 

duenez, ekarpenak bihurtu ahal izateko, sozietatearen estatutuak aldatzeko erabakia beharko 

da; beraz, lege berriari jarraiki, batzarrak erabaki beharko du, baina erabakia estatutualdaketa 

batean gauzatu beharko da, eta, beraz, estatutuen testuan islatuta geratu beharko da 

eraldaketa. 

Bigarrenik, ELLren 60.2.4 artikulua dela bide, lege berriak aukera eman du estatutuetan 

ekarpenak itzultzeari uko egiteko eginbeharra arautzeko, baldin eta, itzulketaren ondorioz, 

kooperatibak estatutuetan ezarritako ratioa edo erreferentzia behar beste estaltzen ez badu. 

Beraz, aukera eman du estatutuetan erreferentzia objektibo bat arautzeko, ekarpenen 

itzulketari buruzko erabakiari begira baremo gisa balio dezan, administrazio-organoak hartu 

beharreko erabakia ez dadin geratu hura osatzen duten pertsonen nahierara. 

Azkenik, mendeko finantza-ekarpenen araubidea ere berrikusi da, bazkide ez diren 

hirugarren eskuratzaileen informazio-eskubidea babestuz. Horrela, EKLren 60.6 artikuluan, 

informazio nahikoaren kontzeptua txertatu da, agintari ekonomikoek eta ikuskaritza-organo 

eskudunak gainbegiratu beharko duten legezko erreferentzia gisa, bazkide ez diren hirugarren 

eskuratzaileek informazio hori jasotzen dutela bermatzeko. Aldaketa hori erantzun argia da 

lege berriaren aurreko jaulkipenetan harpidedunek adierazitako eskakizunei dagokienez; 

izan ere, beharrezkotzat jo zuten informazio hori gehitzea, ekarpenok eskuratzeko behar 

ziren judizio-elementuak izan zitzaten. 

223



9.3.2.1. Kapitala: ekarpenaren esangura eta ekarpen-motak 

EKLren 60. artikuluaren hasieran adierazi denez, kooperatibaren kapital soziala bazkideek 

egindako ondare-ekarpenek osatzen dute. Ondorio horietarako, ekarpentzat hartzen da era 

ekonomikoan zenbatetsi daitekeen ondasun edo eskubide oro, egiten denetik kooperatibari 

lotuta geratzen dena. Ekarpen horiek nahitaezkoak edo borondatezkoak izan daitezke; 

beraz, bazkideek egiten duten ekarpena edozein dela ere, nahitaez kategoria batean edo 

bestean sailkatuko da, eta ezin izango da beste ekarpen-kategoriarik aintzat hartu. Kapitalsozietateetan 

ez bezala, kooperatibako bazkideen ekarpenak ez dira sozietatearen ondarearen 

zati proportzional edo zati alikuota, eta ez dira eskubide politiko eta ekonomikoak emateko 

erreferentzia, kapitala ordaintzeko izan ezik. 

Izenak berak dioen bezala, nahitaezko ekarpenak (61. artikuluan araututakoak), bazkide 

guztiek egin beharrekoak dira, batzar orokorrak hala erabakita. Borondatezkoak (62. 

artikuluak araututakoak), aldiz, kooperatibak erabakitakoak dira, eta bazkide guztiek ez dute 

harpidetu edo ordaindu beharrik. 

9.3.2.2. Itzultzeko eskubidea 

Kapitalari egindako ekarpenak itzulketa-eskubidea duten ekarpenak izan daitezke, edo, 

bestela, itzulketari uko egin dakiokeen ekarpenak. Lehenengoek dirua itzultzeko eskubide 

“automatikoa” ematen dute, baina baldintzak eta epeak bete behar dira. Bigarrenetan, berriz, 

itzulketa eskatzeko aukera bazkideen eskubidea da, eta kooperatibak atzera bota dezake. 

Desberdintasun hori EKLren bigarren aldaketan gehitu zen, abenduaren 1eko 8/2006 

Legearen bidez, kooperatibei nazioarteko 32. kontabilitate-araua aplikatzearen ondorioz. 

Bada, arau horrek eragotzi zuen kooperatiben kapital sozialari egindako ekarpenak baliabide 

propiotzat hartzea, legearen aurreko idazketak arautzen baitzuen bazkideek dirua itzultzeko 

baldintzarik gabeko eskubidea zutela. Bazkideek sozietatearen kapitalari egindako 

ekarpenak kooperatibaren baliabide berekitzat ez hartzeko arriskuaren aurrean, bazkideek 

ekarpenok itzultzeko baldintzarik gabeko eskubidea izanik, gertaera horrek kalte larriak 

eragin dizkiekeelako kooperatibei hirugarrenen aurrean kaudimenaren inguruko irudiari 

loturik, euskal lurralde-eremuko legegileak erabaki zuen ondoko aukera gehitzea legean: 

itzulketa-eskubidea duten ekarpenak, kontabilitatean besteren baliabidetzat hartu beharko 

liratekeenak, eta itzulketa baldintzarik gabe errefusatzeko modua ematen duten ekarpenak, 

hau da, baliabide berekitzat jotzeko kontabilitate-eskakizunak beteko lituzkeenak, bereiztea. 

Horrela, 2006. urtean, kooperatiben legea aldatu zenean, kooperatiba bakoitzaren esku utzi 

zen sozietatearen kapitalari egindako ekarpenak, ez nahitaezkoak, baina kooperatibaren 

erabakiaren zioz itzulgarriak, sozietatearen estatutuetan arautzeko aukera, eta horrela, 

bazkideen ekarpen horiek baliabide bereki edo propiotzat kontabilizatzeko aukera eman zen. 

Aurrekoaren ondorioz, bazkide batek kooperatiban baja eskatzen duenean, bajaren 

tratamendua aldatu egingo da ekarpenek itzulketa-eskubidea dutenetz. Izan ere, kasu horretan, 

bazkideak itzulketa egokia jasotzeko eskubidea izango du (EKLren 66. artikulua). Dena 

dela, batzar orokorrak edo administratzaileek ekarpenen itzulketa-eskubidea baldintzarik 

224


gabe atzera bota badezakete, betiere aukera hori estatutuetan berariaz araututa badago, 

bazkideak estatutuetan horretarako izendatutako organo eskudunak erabakitzen duenaren 

begira egon beharko du. Hala, baliteke itzulketa hori aitortzea, edo baliteke itzulketa hori 

ukatzea, bazkideak kooperatiban baja ematea erabakitzen badu. 

Nolanahi ere den, horrelako ekarpenen jabe diren bazkideen interesak babesteko, baldin 

eta horiek itzultzeari baldintzarik gabe uko egin ahal bazaio, baja emanez gero, era horretako 

partaidetzak dituzten bazkideen babesa osatzeko hainbat neurri ezarri dira: alde batetik, 

ekarpenak ordaintzeko eta estatutuek ezartzen duten itzulkinak banatzeko lehentasunak 

aitortzen zaizkio ekarpen horien titularrari (EKLren 63.4 artikulua); bestetik, itzulgarriak 

ez diren ekarpen horiek eskualdatzeko askatasun osoa izateaz gain, estatutuek hala arautzen 

badute, kooperatibaren ekarpen berriak itzulgarriak ez diren ekarpen mota horiek eskuratuz 

harpidetu behar dira (EKLren 65.1.2. artikulua); eta, azkenik, lehentasunezko itzulketa dute 

kooperatiba likidatuz gero (EKLren 98.3 artikulua). 

Itzulketa-eskubidea, eskubide oro bezala, preskripzio-epe bati lotzen zaio, eta, hala 

badagokio, kooperatibaren araudian berariaz ezarrita ez dagoenez, KZren 1964. artikuluan 

araututako epeak aplikatu behar zaizkio. 

9.3.2.3. Kasu berezia: itzultzeko eskubidea duten ekarpenak bihurtzea 

EKLren 60.1.2 artikuluak dakarren eduki berriari erreparaturik, baja emanez gero, 

itzultzeko eskubidea duten ekarpenak itzultzeari uko egin dakiokeen ekarpen bihurtzeko 

edo alderantzizko bihurketa egiteko, ez da nahikoa batzarrak erabakitzea; aitzitik, estatutuak 

aldatzeko erabakia ere behar da. Hala, eraldaketa-prozesu hori ezin izango du batzarraren 

xedapenez egin, estatutu-aldaketa egokiaren bidez baizik. Horrela, bada, horrelako eraldaketak 

ezin dira ustekabean edo salbuespenez egin, ezpada, VIII. kapituluan arautzen den estatutuak 

aldatzeko legezko prozesuaren bidez; prozesu horrek proposatutako aldaketa justifikatzeko 

betebeharra ezartzen dio kooperatibari, bai eta aldaketa-proposamena bazkideen esku uzteko; 

era berean,aldaketa doan bidaltzeko bazkideen eskubidea aipatzen da. Egiatan, prozedura 

horrek informazio gehiago eskatzen du kontabilitateko ondorioa daukan batzarraren erabaki 

huts batek baino. 

Nolanahi ere, bihurketa horrekin bat ez datorren bazkiderik badago, berariaz onartzen da 

baja hartu ahal izango dutela, eta baja hori justifikatutzat joko da (EKLren 26. artikulua). 

Aukera gisan, EKLren 60.2 artikuluak aukera ematen du hauxe arautzeko: ekitaldi 

ekonomiko batean, ekarpenen itzulketaren zenbatekoak haietan ezarritako sozietatekapitalaren 

ehunekoa gainditzen duenean, ehuneko hori gainditzen duten itzulketak 

administratzaileen aldeko erabakiari loturik egongo direla. Horrela, bermaturik geratzen 

da sozietatearen kapitalaren ehuneko bat baliabide berekitzat hartu ahal izatea, eta, beraz, 

estatutuetan ezarri behar ez izatea itzulketa-eskubidea duten ekarpenen eta itzulketari uko 

egin dakiokeen ekarpenen artean bereiztea. Adierazi behar da portzentaje hori ezartzearekin 

edo murriztearekin ados ez dagoen bazkideak baja hartu ahal izango duela, eta baja hori 

justifikatutzat joko dela (EKLren 26. artikulua). 

225


Itzultzeari uko egin dakiekeen ekarpenak itzultzeko akordioaren objektibazioa sustatzeko 

asmoz, EKLren 60.2.4 artikuluak estatutuetan berariazko erreferentzia bat jasotzeko aukera 

arautu du, ekarpen horiek itzultzeari uko egin ala ez erabakitzeko neurgailua izan dadin. 

Horrela, estatutuetan berariaz arautu ahal izango da ekarpenen itzulketari uko egiteko 

betebeharra, baldin eta horrek estatutuetan berariaz jasotako kooperatibaren ratioa edo 

erreferentzia estaltzen ez badu. Horrela, aukera ematen da kooperatibak berak estatutuetan 

egokien deritzon ratioa edo erreferentzia arautzeko, baldin eta ratio edo erreferentzia hori 

gaindituz gero, ekarpenak itzultzeari uko egiteko betebehar automatikoa ezartzeko. 

9.3.2.4. Ekarpenak ziurtatzea 

Ekarpenak legezko dirutan zein ondasun edo eskubideetan egin daitezke, estatutuek hala 

baimentzen badute edo batzar orokorrak hala erabakitzen badu (EKLren 60.4 artikulua). 

Edonola ere, ekarpenak titulu izendunen bidez ere ziurtatu ahalko dira, baina ez dira diruzko 

titulutzat hartuko, edo, bestela, ekarpenen xede izan diren eskualdaketak adierazten dituzten 

libreta izendunen bidez (EKLren 60.3 artikulua). Nolanahi ere, gogoratu behar da titulua 

eskuratze hutsarekin ez dela bazkide-izaera eskuratzen, eta ezinbestekoa dela pertsona 

eskuratzailea bazkide gisa onartzea, artean bazkide ez bada (EKLren 20. artikulua). 

Ondasunen edo eskubideen ekarpena bada, berme-sistema espezifikoa ezarrita dago 

kooperatibaren, pertsonen, oro har, eta hirugarrenen eskubideak babesteko. Sistema horren 

oinarria da emandako ondasunen eta eskubideen balioa administratzaileek finkatzea, legearen 

arabera izendatutako aditu independente batek edo batzuek txostena egin ondoren. Hala 

ere, estatutuetan arautu daiteke balioespena batzarrak berretsi behar izatea, kooperatiban 

zalantzarik egon ez dadin ekarpen horien balioespena errealitatearekin bat datorrela (EKLren 

60.4 artikulua). 

Hala ere, kreditu-kooperatibak eta aseguru-kooperatibak arlo horretako araudi espezifikoaren 

arabera arautzen dira. Horrela, EKLren 60. artikuluak xedatutako araubidea baino ez zaie 

aplikatuko horien araudi sektorialak eragozten ez duen neurrian. Salbuespenezko araubide 

horretatik kanpo geratzen da EKLren 60. artikuluak xedatzen duen finantza-ekarpenen 

araubidea, mota horretako kooperatibei ere aplikagarria baitzaie. 

9.3.2.5. Menpeko finantza-ekarpenen araubidea 

Azkenik, EKLren 60.6 artikuluan, mendeko finantza-ekarpenen araubidea ezarri da. Tresna 

hori bazegoen lehendik lege zaharrean, eta berrikusi egin da, iragan hurbilean aplikazio 

praktikoan antzemandako akatsak ikusita. Tresna mendeko finantzaketatzat hartzen jarraitu 

behar da eta, horren ondorioz, kredituen lehentasunaren ondorioetarako, hartzekodun 

arrunten atzetik dago. Hau da, kooperatiba bat likidatzen bada, mendeko finantza-ekarpenen 

titularrei “kreditua” ordainduko zaie kooperatibak hartzekodun arruntei ordaindu ondoren 

eta bazkideek ekarpenak berreskuratu baino lehen. Bada, mendeko finantzaketa denez, 

eta kooperatiba likidatu arte likidatu ezin denez, finantza-produktu konplexu horren 

erakargarritasun nagusia ordainsarian datza, eta finkoa, aldakorra edo parte-hartzailea izan 

daiteke. 

226


Ekarpen-mota hori tituluen edo kontuko idatzoharren bidez adieraziko da, eta horiek balore 

higigarritzat hartu ahalko dira, baldin eta jaulkipenean hala jasotzen bada; kasu horretan, 

finantza-aktibo horiei aplikatu beharreko araudiari loturik egongo dira (EKLren 60.6.3 

artikulua). Horren funtsa dugu mendeko finantza-ekarpen horiek modu askean eskualdatu 

ahal izatea merkatuan, harpidedunek inbertsioa likidatu ahal izan dezaten, hala nahi izanez 

gero, arestian aipatu dugun likidazio-araubide zorrotzaren mende geratu gabe. Esan gabe 

doa legeak aukera ematen duela kooperatiba jaulkitzaileak autozorroko ekarpenak itzuli 

edo eskura ditzan, gerora amortizatzeko asmoz, kapital-sozietateetako partaidetzetarako edo 

akzioetarako ezarritako berme-tresna finantzarioen bidez, merkataritza-sozietateen egituraaldaketei 

buruzko apirilaren 3ko 3/2009 Legeak jasotako aukerak ere aintzat hartuta, edo 

erregelamendu bidez ezarritako baldintzei jarraiki. 

Adierazi behar da ekarpen horiek berez finantzarioak direla eta ez dutela boto-eskubiderik 

ematen, ezta administrazio-organoan parte hartzeko eskubiderik ere (EKLren 60.6.4 

artikulua). 

Bestalde, legegileak berriro eskatu du ekarpen horien jaulkipenaren % 50, gutxienez, 

kooperatiba jaulkitzaileko bazkideei edo soldatapeko langileei eskaintzea, bazkide ez diren 

hirugarren pertsonei eskaini aurretik. Horrela, kooperatibetako bazkide eta soldatapeko 

langileek ekarpenak harpidetzeko eskubidea bermatu nahi du legegileak. Eta eskubide hori 

babesteko, jaulkipenak batzar orokorrerako deialdia egiteko behar diren publizitate-baldintza 

berdinak bete ditzala galdatzen da. 

Berritasun gisa, EKLren 60.6.5 artikuluak informazio nahikoaren kontzeptua gehitu du, 

bazkide ez diren harpidedunen informazio-eskubidea babesteko elementu espezifiko gisa 

sortuta. Beraz, jaulkipena baimentzeko eskumena duten agintari ekonomikoek ekarpenak 

egin aurretik behar den informazioa gainbegiratu eta onartu beharko dute, eta “ezarpenaz” 

arduratzen diren erakundeek bazkide ez diren eskuratzaileek informazio hori jasoko dutela 

bermatu beharko dute. Informazio-eskubidearen babes hori mendeko finantza-ekarpenen 

finantza-aktibo konplexuaren izaeraren ondoriotzat hartu behar da, eta, horren zioz, 

legegileak informazioaren inguruko eskakizunak gogortu ditu, harpidedunek eskuratzen ari 

diren ekarpenaren ezaugarriei buruzko ezagutza osoa dutela bermatzeko. Horrela, bazkideen 

informazio-eskubidea babesteko, nahitaezkoa da jaulkipenak batzar orokor baten publizitatebaldintzak 

betetzea, eta bazkide ez diren eskuratzaileei dagokienez, informazio nahikoaren 

bermea nahitaez zaindu behar da. 


KZren 1964. artikulua, itzulketa-eskubidearen preskripzio-epeari buruzkoa. 

9.4. Kapital sozialari nahitaez egin beharreko ekarpenak 

61. artikulua.– Kapital sozialari nahitaez egin beharreko ekarpenak 

1.– Estatutuetan zehaztuko da zein den bazkide izateko hasierako nahitaezko ekarpena, 

zeina desberdina izan daitekeen lege honetan ageri den bazkide mota bakoitzarentzat, 

227


edo kontuan hartuta zer izaera duen, fisikoa ala juridikoa. Ezberdina izan daiteke, 

halaber, bazkide bakoitzarentzat ere, kooperatibaren jarduerarekiko bakoitzak duen 

konpromisoaren edo erabileraren arabera. 

2.– Bazkide izateko hasierako nahitaezko ekarpenaren ehuneko hogeita bost gutxienez 

izenpetzearekin batera ordaindu beharko da, eta gainerako guztia sozietatearen 

estatutuetan edo batzar orokorrak erabakitako epean. Epe hori lau urtekoa izango 

da, gehienez ere. 

3.– Bazkideei kooperatibaren galerak egozten zaizkielako edo estatutuetan jasotako 

diru-zehapena ordaindu behar dutelako, bazkideren batek edo batzuek sozietatekapitalari 

egin beharreko ekarpena ez bada heltzen estatutuek edo, halakorik ez 

badago, batzar orokorrak halakoetarako erabakitako gutxieneko zenbatekora, 

ukitutako bazkideei berehala errekerituko zaie beste ekarpen osagarri bat egin 

dezatela bazkide izaten jarraitzeko. Estatutuek edo, halakorik ez badago, batzar 

orokorrak finkatuko dute zein den ekarpen hori egiteko epea, baina epe hori ezin 

izango da inoiz urtebetetik gorakoa izan, errekerimendua egin denetik aurrera 

kontaturik. 

4.– Batzar orokorrak urtero erabakiko du bazkide berrien hasierako nahitaezko ekarpena, 

eta nahitaezko ekarpen berriak ere erabaki ahal izango ditu, eta zenbatekoa eta 

ordaintzeko epeak eta baldintzak zehaztu. Zenbateko hori desberdina izan liteke 

bazkide batentzat edo beste batentzat, 1. zenbakian ezarritako irizpideen arabera. 

Kapitala nahitaez zabaltzearekin konforme ez dagoen bazkideak baja eman ahal 

izango du. Baja hori bidezkotzat joko da. 

Aurrez egindako borondatezko ekarpenak erabili ahal izango dira nahitaezko 

ekarpen berriak ordaintzeko. 

5.– Aurreko apartatuetan ezarritakoaren arabera, eskatutako ekarpenak ordaintzeko 

berandutzarik badago bazkideren baten aldetik, kooperatibari legezko interesa 

ordaindu eta berandutzaren ondorioz egindako kalteen eta galeren ordaina eman 

beharko dio. Bazkideak bere egoera zuzentzeko agindua jaso eta hurrengo hirurogei 

egunetan ez badu zuzendu: 

a) Nahitaezko baja eman ahal izango diote bazkide izateko hasierako nahitaezko 

ekarpenaren edo 3. apartatuan ezarritako gutxieneko kopuruaren kasuan. 

b) Gainerako kasuetan, kooperatibatik kanporatu ahal izango dute. 


Legearen 61. artikuluak kooperatibetan erabil daitezkeen nahitaezko ekarpenak aratu 

ditu, baina, bestalde, manu horretan ageri den zerrenda ez da numerus clausus; izan ere, 

ohiko jardunean, beste kasu batzuk ere aurki ditzakegu, hala nola itzulkinen, interesen eta 

gainerako kontzeptuen kapitalizazioa. Beraz, hasierako nahitaezko ekarpena, nahitaezko 

gutxieneko ekarpena eta batzar orokorrak erabaki ditzakeen nahitaezko ekarpen berriak 

jorratuko ditugu. 

228



EKLren 61. artikuluak hitzez hitz dakar aurreko Kooperatiben Legearen 58. artikuluaren 

edukia. Ez dugu inolako berrikuntzarik antzeman artikulu berrian, artikulatu berri osoan, 

hizkera inklusiboaren erabilerari egokitzeko egin diren aldaketei kalterik egin gabe. Hortaz, 

legegileak ez du beharrezkotzat jo gaia berrikustea, ebatzi duelako lehengo arauketak ez 

zuela inolako eguneratzerik behar. 


9.4.3.1. Nahitaezko ekarpenaren esangura: hasierako nahitaezko ekarpena eta 

nahitaezko gutxieneko ekarpena 

Nahitaezko ekarpena, borondatezko ekarpena ez bezala, betebehar bati lotzen zaio. Horren 

ondorioz, nahitaezko ekarpenen hainbat modalitate egon daitezke, hala nola bazkide-izaera 

eskuratzeko eskatzen den hasierako nahitaezko ekarpena, edo batzar orokorrak adostutako 

geroko beste edozein ekarpen, galerak estaltzeko edo inbertsio berriak egiteko, kooperatibaren 

finantza-egoera indartzeko eta abarretarako (EKLren 61.1 artikulua). 

Bazkide izateko egiten den hasierako nahitaezko ekarpena berariaz araututa egon behar 

da estatutuetan. Betebehar hori, hala ere, atxikipen askearen printzipioarekin lotu behar da; 

izan ere, printzipio hori urratu ez dadin, diru-sarreren baldintza ekonomikoek ez dute bereziki 

garestiak izan behar. 

Nolanahi ere, legeak aukera ematen du estatutuetan nahitaezko ekarpen batzuk arautzeko, bai 

hasierakoak, bai batzar orokorrak erabakitako berriak, eta aldeak ezarri ahalko dira bazkideen 

tipologiaren, pertsonen izaera fisikoaren edo juridikoaren arabera, jarduera kooperatibizatuaren 

heinean edo kooperatibarekin duten loturaren iraupenaren arabera. 

Dena dela, estatutuetan ezarrita dagoen kooperatibari egin beharreko hasierako ekarpenari 

doakionez, gutxienez, guztizko zenbatekoaren % 25 ordaindu beharko da harpidetza egiten 

den unean, hau da, bazkide berria onartzen den unean. Gainerako % 75, gehienez ere, 4 urteko 

epean ordaindu beharko da, nahiz eta estatutuetan edo batzar orokorrean ordainketa-epe 

laburragoak ezar daitezkeen. 

EKLren 61.3 artikuluak nahitaezko gutxieneko ekarpenaren kontzeptua arautu du −askotan, 

hasierako nahitaezko ekarpenarekin nahastu ohi da−. Gutxieneko ekarpena bazkide guztiek 

sozietatearen kapitalari egindako ekarpenetan gordeta egon behar den gutxieneko zenbatekoa 

da. Hala, hasierakoa bazkide-izaera eskuratzeko nahitaezko ekarpena bada, gutxieneko ekarpena 

bazkide batek kooperatiban izan beharko duen gutxieneko nahitaezko ekarpena da, bazkide 

izaten jarraitu ahal izateko. Gogoratu behar da galeren egozpenak edo zehapen ekonomikoen 

aplikazioak bazkideak ordaindutako ekarpena murriztea ekar dezaketela. Horregatik, 

kooperatiba deskapitalizatzea saihestu nahi duen tresna bat ezarri da, hirugarrenen eskubideak 

bermatzeko neurri gisa. Horrela, bazkideak estatutuetan nahitaezko gutxieneko ekarpen gisa 

ezarritako zenbatekoa baino txikiagoa badu ekarpenak, ekarpena handitu beharko du gutxieneko 

zenbatekora iritsi arte. Legegileak arautu duenez, administrazio-organoak berehala erantzun 

behar dio egoera horri, baldin eta bazkide baten ekarpena ezarritako gutxienekoaren azpitik 

geratzen bada, eta, gertaera hori jazoz gero, arduraz eta bizkor jokatu beharko du. 

229


9.4.3.2. Hasierako nahitaezko ekarpenaren zenbatekoa finkatzeko era bazkide 

berrientzat eta nahitaezko ekarpen berriak eskatzea 

Batzar orokorrari dagokio kooperatiban sartu nahi duten bazkide berrientzako hasierako 

nahitaezko ekarpenaren zenbatekoa urtero-urtero eguneratzea (EKLren 61.4 artikulua). 

Egiatan, ohikoa izaten da eguneratze hori urteko batzar orokorretan bozkatzea, eta, 

horregatik, ez da beharrezkoa estatutuetan zenbatekoak eguneratzea. Horrek nolabaiteko 

aldea eragin dezake estatutuetan hasieran finkatutako zenbatekoaren eta batzar orokorraren 

urteko azken bilkuran benetan onartutako indarreko zenbatekoaren artean, azken hori izango 

baita, nolanahi ere, gailenduko dena. 

Nolanahi ere den, batzar orokorrak legitimazioa du hasierakoaz bestelako nahitaezko 

beste ekarpen batzuk adosteko. Esan bezala, metatutako galerak, inbertsio-premia berriak 

edo finantza-egoera zailak direla-eta, batzarrak erabaki dezake bazkideek nahitaezko 

beste ekarpen batzuk egin behar izatea. Ekarpen horien zenbatekoa eta epeak desberdinak 

izan daitezke bazkideentzat, hasierako nahitaezko ekarpena finkatzeko kontuan hartutako 

irizpideen arabera (EKLren 61.4 artikulua). Batzar orokorrak erabakia hartu ondoren, bazkide 

guztiek aukera izango dute ekarpen berriak adostutako baldintzetan ordaintzeko, edo, bestela, 

kooperatiban baja hartzeko, EKLren 26. artikuluak ezarritakoari jarraiki, kontuan hartuta 

baja hori justifikatutzat jo beharko dela beti. Nahitaezko ekarpen berriak eskatzen direla 

ikusita, bazkideek kooperatiban aurretiaz egin dituzten borondatezko ekarpenak baliatu 

ahal izango dituzte haiek ordaintzeko; beraz, kooperatibari borondatezko ekarpenak egin 

dizkioten bazkideek, hala nahi izanez gero, ez dute nahitaezko ekarpen berririk harpidetu 

beharrik izango. 

Araudian jaso ez bada ere, kooperatibetan ohikoa da nahitaezko ekarpen berriak 

aurrerakinen, borondatezko erreserben, nominen edo interesen kapitalizazioaren bidez 

ordaintzea. Kasu horietako edozeinetan, batzar orokorraren aldeko erabakia beharko da, 

organo eskuduna baita ekarpen berriak eskatzeari dagokionez. 

9.4.3.3. Nahitaezko ekarpenen ordainketa ez-betetzea: ondorio nagusiak 

Azkenik, nahitaezko ekarpenak garaiz eta behar bezala ez ordaintzeagatik, bazkide batek 

berandutza-egoeran egotearen ziozko ondorioak arautu ditu legeak. Horri dagokionez, hiru 

hipotesi bereizi behar dira: 

a) Bazkideak hasierako ekarpenaren zenbatekoa estatutuetan ezarritako epearen barruan 

ordaindu ez badu −zenbatekoa ezin izango da inoiz lau urtetik gorakoa izan (EKLren 61.2 

artikulua)−, berandutzaren pean eroriko da eta kooperatibari diruaren legezko interesak 

ordaindu beharko dizkio, bai eta berandutzak eragindako kalte-galeren ordaina ere. 

Gainera, berandutze-egoeran dagoen bazkideari baja eman ahal izango zaio kooperatiban 

(EKL, 61.5.a) artikulua), bazkideak bere egoera 60 eguneko epean erregularizatzen ez 

badu, ez ordaintzeari erantzuteko eskatzen zaionetik zenbatzen hasita. 

b) Kooperatibaren galerak bazkideei egotzi zaizkielako edo estatutuetan araututako 

zehapen ekonomikoren baten zioz, bazkideak egindako ekarpena estatutuetan edo 

batzar orokorrean ezarri den gutxieneko zenbatekoaren azpitik geratzen bada, eta 

bazkideak bere egoera estatutuetan ezarritako epean edo, halakorik ezean, batzar 

orokorrak ezarritako epean (ezin izango da inola ere urtebetetik gorakoa izan) 

230


erregularizatzen ez badu, bazkideari baja eman ahalko zaio (EKLren 61.5.a) 

artikulua), 60 eguneko epean bere egoera erregularizatu ez badu ez ordaindutakoa 

ordaintzeko eskatzen zaionetik. 

c) Kooperatibak bazkideei ekarpen berriak eskatzeko erabakia hartzen badu, bazkideak 

kapitala nahitaez handitzearekin ados ez dagoela adierazi ez badu, kooperatibatik 

bidali ahalko da, baldin eta ekarpen berri hori 60 eguneko epearen barruan egiten 

ez badu ekarpen berriari erantzuteko eskatzen zaionetik zenbatzen hasita (EKLren 

61.5b) artikulua). 

9.5. Sozietatearen kapitalari egindako borondatezko ekarpenak 

62. artikulua.– Sozietatearen kapitalari egindako borondatezko ekarpenak 

1.– Batzar orokorrak erabaki ahal izango du bazkideek sozietatearen kapitalari 

borondatez egindako ekarpenak onartu ala ez, ekarpen horien baldintzak zehaztuta. 

2.– Administratzaileek edozein unetan onartu ahal izango dituzte bazkideek sozietatearen 

kapitalari borondatez egindako ekarpenak, baina haien ordainsaria ez da izango 

batzar orokorrak kapitalarentzat erabakitako borondatezko azken ekarpenena baino 

handiagoa, edo, horrelako ekarpenik ez badago, ez da izango nahitaezko ekarpenena 

baino handiagoa. 








9.5.2.1. Borondatezko ekarpenaren esangura 

Borondatezko ekarpenak ez dira beharrezkoak kooperatiban bazkide izateko edo izaera 

horri eusteko. Bazkideek borondatez ordaindutako ekarpenak dira, eta nahitaezko ekarpenak 

bezala, kooperatibaren sozietatearen kapitalaren ondare bihurtzen dira. Dena dela, aldi 

berean, kooperatibaren finantza-egoera indartzeko modua izan daiteke, nahitaezko ekarpen 

berriak egin ordez. 

Ordainketa egin ondoren, borondatezko ekarpenek sozietate-izaera dute, eta, beraz, haiek 

itzultzeari uko egin dakioke kooperatibak aukera hori arautu badu, eta galeren egozpenari 

ere lot daitezke, batzar orokorrak hala erabakitzen badu. Kooperatibak epe jakin batean 

itzultzeko erabakia hartzen duenean baliabide bereki edo propioaren izaera galdu egingo 

dute eta baliabide galdagarri bihurtuko dira. Horren erakusgarri garbia dugu, EKLren 61.4.2 

artikuluaren inguruan azaldu dugunez, bazkideek borondatezko ekarpenak nahitaezko ekarpen 

bihur ditzaketela, baldin eta batzar orokorrak beste ordainketa batzuk egitea erabakitzen badu. 

231


9.5.2.2. Borondatezko ekarpenak onartzeko prozedurak: horien arteko aldeak 

Borondatezko ekarpenen esanahia da bazkideak askatasunez egiten dituztela, eta 

kooperatibak ere ez duela ekarpen horiek onartu beharrik. Ondorio horretarako, EKLk 

borondatezko ekarpenak onartzeko bi era arautu ditu, lehen indarrean zegoen araudian ere 

araututa zeudenak. Horrela, alde batetik, borondatezko ekarpenak batzarraren bidez bidera 

daitezke (EKLren 62.1 artikulua); bestetik, administrazio-organoa balia daiteke (EKLren 

62.2. artikulua). Era horietako bakoitzak prozedura espezifikoa dauka. 

a) Borondatezko ekarpena batzarraren bidez bideratuz gero, batzarrak ekarpena 

onartzeko eta baldintzak ezartzeko eskumena izango du. 

b) Borondatezko ekarpena egiteko administratzaileengana joz gero, bazkideek egiten 

dituzten borondatezko ekarpen truke jasoko duten ordainsaria finkatzeko eskumena 

izango dute administratzaileek, baina ordainsari hori ezin izango da inoiz izan, 

batzarrak erabakitakoari men eginda, borondatezko azken ekarpenek jasotakoa 

baino handiagoa, eta, beraz, txikiagoa izan daiteke. 

Beraz, azaldutako bi era horien arteko alde nagusia dugu batzarrak ahalmena duela 

bazkideek egindako borondatezko ekarpenen inguruko baldintzak ezartzeko; bazkideen 

borondatezko ekarpenak jasotzen eta onartzen dituztenak administratzaileak badira, ordea, 

administratzaileek ezarritako ordainsaria batzarrak borondatezko ekarpenen inguruan 

aurretiaz ezarritako ordainsari-baldintzei lotu beharko zaie, edo, bestela, nahitaezko 

ekarpenen inguruan finkatutako baldintzei heldu beharko die. 

Bigarren aldea, lehenengoa baino askozaz sotilagoa, badugu justifikatu gabeko baja 

gisa kalifikatutako bajen edo kanporatzeen kasuetan arautu diren zehapenak, estatutuetan 

erregulatzeko moduko ekarpenen gaineko deskontu gisa eta administrazio-organoaren 

nahierara aplika daitezkeenak, nahitaezko ekarpenei soilik aplika dakizkiekeela, eta, beraz, 

borondatezkoak zigor-zehapen horien aplikaziotik kanpo geratzen dira (EKLren 27.1 

artikulua eta EKLren 66.1 artikulua). 

Azken aldea kooperatibaren ondasunak likidatzeko prozesuan esleitzeko kasuetan datza. 

Hain zuzen ere, 98.2 artikuluaren b letran ezarritakoaren arabera, bazkideek kapitalari 

egindako ekarpenen zenbatekoa itzuliko da; lehenik eta behin, borondatezko ekarpen gisa 

aitortutako zenbatekoak itzuli beharko dira, eta, ondoren, nahitaezko ekarpentzat aitortutako 

zenbatekoak. 

9.6. Ekarpenen interesa 

63. artikulua.– Ekarpenen interesa 

1.– Kapitalari egindako ekarpenek interesa eman dezakete, aurrez batzar orokorrak 

erabakitako beste, hargatik eragotzi gabe aurreko artikuluaren 2. atalean 

erabakitakoa. 

2.– Interes hori ez da diruaren legezko interesa baino sei puntu gehiagokoa izango. 

3.– Kapitalari egindako ekarpenen ordainsariak emango dira baldin eta horretarako 

beharrezkoa den soberakin garbirik edo erabilera askeko erreserbarik badago. 

232


4.– Batzar orokorrak erabakitzen badu ekarpenei interesen bat sorraraztea edo 

erabilgarri dituen soberakinak itzulkinetara edo erreserba banagarrietara 

bideratzea, ordainsari bat jasotzeko lehentasuna izango dute 60.1.b artikuluan 

aurreikusitako ekarpen hauek: titularrek baja eman eta kooperatibak itzultzea ezetsi 

dituen ekarpenak. Lehentasunezko ordainsari hori estatutu sozialetan ezarriko da. 








9.6.2.1. Ekarpenak ordaintzeko eskakizunak: batzar orokorraren akordioa eta 

diruzko baliabideak erabilgarri egotea 

Ekarpenak ordaindu ahal izango dira, baldin eta batzarrak hala erabaki badu eta horretaraji 

baliabide ekonomiko nahikoak badaude. Ordainsariak mugatua izan behar du, muga hori 

kooperatibak eratzeko printzipioetako bat baita. Interesen sortzapena zehazteko ahalmena 

batzarrari dagokio (EKLren 63.1 artikulua), eta haren gehieneko tasak ezin du diruaren 

legezko interesa gehi sei puntu gainditu (EKLren 63.2 artikulua). Irabazi-asmorik gabeko 

kooperatibei gagozkiola, aldiz, gehieneko tasa diruaren legezko interesa izango da. Gainera, 

ordainsari hori jasotzeko, beharrezkoa da soberakin garbiak egotea, edo hura ordaintzeko 

adinako erabilera libreko erreserbak. Esandakotik ondorioztatzen denez, guztiz bideragarria 

da kooperatiba batek ekarpenak ordaintzea iraganean metatu dituen borondatezko erreserben 

kontura, banatzeko modukoak badira, nahiz eta aurreko ekitaldian emaitza nahikoak lortu; 

hartara, arauketa horrek batzarrak arlo horretan daukan subiranotasuna sendotzen du 

(EKLren 60.3 in fine artikulua). 

9.6.2.2. Ekarpenen interesa zehaztea 

Legeak berariazko betekizun eta baldintza batzuk ezarrita baditu ere, legezko araubideak 

tarte zabala eskaintzen dio malgutasunari. Ildo horretan, azpimarratzekoa da legeak aukera 

ematen duela hainbat ekarpenek ordainsari desberdinak sortzeko, borondatezko ekarpenetan 

gerta daitekeen bezala (EKLren 62.2. artikulua); bestalde, itzulketa adostu den ekarpenetan; 

diruaren legezko interesa jasotzeko eskubidea izango dute ekarpen horiek, kooperatibak 

ondu ditzakeen emaitza eta erreserbak gorabehera, edo, are gehiago, itzulketari uko egindako 

ekarpenetan, lehentasunezko interesa itundu daiteke (EKLren 63.4 artikulua). Ildo horretan, 

onargarria litzateke kapitalari hainbat ordainsari esleitzea, bazkideen kategoriaren arabera. 

Batzarrak interesak sortzea edo soberakin erabilgarriak itzulkinetan edo erreserba 

banagarrietan baliatzea erabakiz gero, itzulketa ukatu zaien ekarpenek, horien titularrek baja 

hartu badute, sozietatearen estatutuetan arautzen den lehentasunezko ordainsaria jasoko dute, 

233


EKLren 60.1.b) artikuluak dioenari jarraiki. Hori horrela, kooperatiba bakoitzari dagokio 

lehentasunezko ordainsari hori arautzea bere estatutuetan , egokitzat jotzen badute, eta, hortaz, 

legearen xedapenek ematen duten aukera hezurmamituko da. Horren haritik, lehentasunezko 

interesaz dihardugunean, gainerako ekarpenei aitortzen zaien interesa baino handiagoa dela 

ulertu behar da. 

Kontabilitate-plan orokorrean egindako azken aldaketak aintzat hartuta, kapitalari egindako 

ekarpenen ordainsaria, kontabilitatearen ikuspegitik, emaitzaren banaketaren zati izatera 

igaro da, eta, era berean, ekitaldiko emaitza kalkulatzeko kontu-sail edo partida kengarria da. 

Dikotomia horren ondorioz, kalkulu zirkular bat egin behar da ekitaldiaren emaitza zehazteko, 

eta, beste alde batetik, interesak zenbatu behar dira emaitzen banaketan, batzarrak urteko 

bilkuran onar ditzan. 

9.6.2.3. Ekarpenen interesa onartzeko prozedurak 

Egiatan, ekarpenen interesa onartzea eta horien zenbatekoa zehaztea bi prozedura izan 

daitezke: 

a) Alde batetik, urteko ohiko bilkuran, ekarpenen ordainketari buruzko erabakian, 

badago interesak ordaintzeko akordioa onestea sozietatearen kudeaketa aztertu, urteko 

kontuak onartu eta soberakinak edo galerak banatzeko helburuz, batzarrak egiten duen 

saio horretan bertan. 

b) Beste alde batetik, urteko ohiko bilkuran, gerta liteke batzarrak ekarpenak ordaintzeko 

erabakia administrazio-organoaren esku uztea. Baimen horrekin batera, administrazioorganoak 

arlo horretan hartutako erabakiaren emaitza baldintzatzen duten mugak eta 

betekizunak izan daitezke. Aukera horri esker, bazkideek nork bere ekarpenak jaso 

ahal izango ditu ekitaldiaren aldi goiztiar batean, batzarraren urteko ohiko bilkura egin 

arte, hau da, ekitaldia hasi eta hilabete batzuk igaro arte, itxaron beharrik eduki gabe. 

Hala ere, kasu horretan, komeni da kontuan hartzea kooperatibaren administrazioorganoak, 

batzarraren baimenaz, ekarpenen ordainketari buruz hartzen duen erabakia 

ez dela erabat indarrean egongo batzarrak interes horiek sortu diren ekitaldiko emaitza 

banatzea erabakitzen duen arte; beraz, beharrezkoa izango da batzarrak esanbidez 

berrestea, emaitzaren banaketa onetsi behar duelarik. 

9.6.2.4. Monetizazioa eta/edo kapitalizazioa 

Legeak alderdi horri buruz ezer xedatzen ez badu ere −eta horrek malgutasuna ematen 

die sozietate-organo eskudunei− interesak monetizatu eta/edo kapitalizatu ahal izango 

dira bazkideen nahitaezko ekarpen berri gisa. Horrela, aukera ematen da ekarpenen 

ordainsaria kooperatibentzako finantzabidea sendotzen duen tresnatzat baliatzeko, interesak 

kapitalizatuz. Esan barik doa ez dagoela oztoporik interesen monetizazio edo kapitalizazio 

partziala dakarten tarteko aukerak proposatzeko. 


Nabarmendu behar dugu ekarpenen ordainsariaren erregulazioa murriztaileagoa dela 

234


irabazi-asmorik gabeko kooperatibetan. Ildo horretan, otsailaren 2ko 64/1999 Dekretuak, 

onura publikoko kooperatiba-sozietateei buruzko prozedurei eta betekizunei buruzko 

erregelamendua onartzen duenak, eta apirilaren 4ko 61/2000 Dekretuak, gizarte-ekimeneko 

kooperatibak arautzen dituenak, xedatzen dutenez, kooperatiba bat irabazi-asmorik 

gabekotzat jo ahal izateko, bazkideek kapital sozialari egindako ekarpenek, bai nahitaezkoek, 

bai borondatezkoek, ezin dute legezko interesaren gaineko interesik sortu, ekarpenak 

eguneratzeari kalterik egin gabe. 

9.7. Ekarpenak eguneratzea. 

64. artikulua.– Ekarpenak eguneratzea 

1.– Kooperatibaren balantzea zuzenbide erkideko sozietateentzat xedatutako 

baldintza eta onura berekin erregularizatu ahal izango da, hargatik eragotzi gabe 

erregularizazioaren ondoriozko gainbalioarentzat lege honetan ezarritako xedea. 

2.– Aipaturiko gainbalioa, kooperatibak berak egoki iritzitako proportzioan, kapitala 

eguneratzeko edo erreserbak, nahitaezkoak zein borondatezkoak, handitzeko 

erabiliko du kooperatibak ekitaldi bakarrean edo gehiagotan. Nolanahi ere, 

kooperatibak konpentsatu gabeko galerak baldin baditu, erregularizazioaren 

ondoriozko gainbalioa haiek konpentsatzeko erabiliko da, eta gainerakoa arestian 

aipaturiko helburuetarako. 








9.7.2.1. Premisa: kooperatibaren balantzea eguneratzea 

Enpresa guztiek, denboraren poderioz, hainbat ekonomia- eta diru-faktore direla kausa, 

balantzeak eguneratu behar izan dituzte, inflazioak kontabilitate-egoeretan eragiten dituen 

ondorioak saihesteko; hala, enpresen balioa eta irudia hirugarrenen aurrean desitxuratzen 

duten ondare-egoera irrealak kendu behar izan dituzte balantzetik. 

Abenduaren 27ko 16/2012 Legearen bidez onartutako azken ealdaketak balantze-aktibo 

jakin batzuk eguneratzeko aukera ematen duen legea da. Lege horren bidez, finantza 

publikoak kontsolidatzeko eta jarduera ekonomikoa ezartzeko zenbait tributu-neurri onartu 

ziren estatuan eta hiru lurralde historikoek gure ordenamendura egokitu zituzten. 

Arlo horretan, kooperatibek balantzeak erregularizatzeko aukera dute zuzenbide erkideko 

gainerako erakundeentzat hala ezartzen denean, eta, gainera, ez da beharrezkoa estatutuetan 

235


araututa egotea. Kooperatibaren balantzea eragiketa horiek arautzen dituzten arauetan 

ezarritako baldintzetan eta onurak baliatuz eguneratu edo erregularizatu daiteke. Kooperatiben 

berezitasun bakarra gainbalioaren helburua da, kooperatiben araudi espezifikoa errespetatu 

behar baitu (EKLren 64.1 in fine artikulua). 

Balantzea eguneratzean, kontabilitate-balio historikoak gaurkotuko dira, eta 

erregularizazioan, berriz, ezkutuko partidak edo elementuak sartuko dira balantzean. 

Balantzeko kontabilitate-balioak eguneratzeko edo erregularizatzeko baimena jasotzen 

denean, indarreko araudiak eragiketen ziozko gainbalioaren zerga-murrizketa dakar, 

eragiketok jasaten dituzten operadoreei zerga-kalterik ez eragiteko xedez. 

Neurri horiek hartu ahal izateko, kontuan hartu behar da, denborak aurrera egin 

ahala, kooperatibaren ondasun eta eskubide jakin batzuen balioa handitu egin dela, 

eta, kontabilitateari dagokionez, beharrezkoa izango dela balioaren gehikuntza hori 

kooperatibaren kontabilitatean agertzea, haren finantza-egoera behar bezala islatzeko. 

Hala, eguneratzea egiteko, ibilgetu materialaren atal den ondasunaren eskuratze-balioari 

eta ondasun horri lotuta egin ziren amortizazioei koefiziente jakin batzuk aplikatzen zaizkie. 

Koefiziente horiek ondasun-motaren eta eskuratze-dataren araberakoak dira. Esandako 

koefizientea aplikatu ondoren, gainbalioa dugu aplikazio horren zioz ateratako balioaren 

eta ondasunaren eskuratze-balioaren arteko aldea. Edonola ere, eguneratze-prozedura 

borondatezkoa da, eta, beraz, soilik jarriko da martxan kooperatibak egoki irizten badio. 

9.7.2.2. Gainbalioaren helburua 

EKLren 64.2 artikuluan berariaz ezarrita dago gainbalioa kapitala eguneratzeko edo 

nahitaezko zein borondatezko erreserbak handitzeko erabiliko dela, kooperatibak egokitzat 

jotzen duen neurrian. Jakina denez, hasteko eta bat, agerikoa da gainbalioa balantzeak 

eguneratzeko araudiak eskatzen dituen baldintzak betez lortu beharko dela. 

Hala eta guztiz ere, kooperatibak konpentsatu gabeko galerak baditu, erregularizazioaren 

gainbalioa, lehenik eta behin, galera horiek konpentsatzeko erabiliko da, eta gainerakoa, 

arestian aipatutako helburuetarako, hau da, ekarpenen balioa eguneratzeko edo erreserbafuntsak 

handitzeko (EKLren 64.2 in fine artikulua). 

Eguneratzearen bidez ateratzen den gainbalioa NEF funtsean edo kooperatibaren beste 

edozein funts berariazkotan baliatzeko betebeharrik ez dagoenez eta araudiak horri buruzko 

irizpiderik eman ez duenez, ulertu behar da batzarrari dagokiola balantzea eguneratzearen 

zioz ateratzen diren gainbalioak bazkideen artean banatzeko esleipen-irizpideak onartzea. 

9.8. Ekarpenak eskualdatzea 

65. artikulua.– Ekarpenak eskualdatzea 

Ekarpenak honela eskualdatu daitezke: 

1.– Bazkideen eta hurrengo hiru hilabeteetan bazkide izatera engaiatzen diren pertsonen 

arteko inter vivos egintzen bidez, estatutuetan ezarritako baldintzetan. 

Estatutuetan aurreikusi ahal izango da bazkide berrien hasierako nahitaezko 

236


ekarpenak 60.1.b artikuluan aurreikusitako ekarpenak eskuratuz egin behar 

direla, hau da, kooperatibak itzultzea ukatu dituen ekarpenen bidez, betiere haien 

titularrek baja egin ondoren. Eskualdaketa ekarpen mota horien itzulketa-eskarien 

antzinatasunaren arabera egingo da; eskariak data berean egiten diren kasuan, 

berriz, ekarpenen zenbatekoaren arabera egingo da. 

2.– Mortis causa oinordetzaren bidez, kausadunei, bazkideak badira eta eskatzen badute, 

edo, bazkide ez badira, 20. artikuluan xedatutakoaren arabera bazkidetzat onartu 

ondoren; bazkide izateko eskaera heriotza gertatu eta hurrengo hiru hilabeteko epean 

egin beharko da. Bestela, sozietate-ekarpenari dagokion kredituaren likidazioa 

jasotzeko eskubidea izango dute, hurrengo artikuluan aurreikusitako moduan. 

Bazkideen hartzekodun pertsonalek ez dute inongo eskubiderik izango kooperatiben 

ondasunen gainean eta bazkideek sozietatearen kapitalari egindako ekarpenen 

gainean, biak ala biak ezin enbargatuzkoak baitira. Horrek ez ditu eragotziko 

hartzekodunek balia ditzaketen eskubideak, hau da, bazkidearenak diren itzulketen, 

interesen eta itzulkinen gainean dituen eskubideak. 


EKLren 65. artikuluak, funtsean, aurreko Kooperatiben Legearen 62. artikuluaren 

eduki berdina dakar, artikulatu berri osoan, hizkera inklusiboaren erabilerari egokitzeko 

egin diren aldaketei kalterik egin gabe. Hala ere, paragrafo bat gehitu du, EKLren 65.2.2 

artikulua, hain zuzen, horren edukia ez baitzegoen araututa aurreko araudian, eta artikulu 

berri horren arabera ezarri da, berariaz esaten ez bada ere, ekarpenak eskualdatuz gero, 

bazkideen (eskualdatzaileen) hartzekodun pertsonalek ez dutela inolako eskubiderik izango 

kooperatibaren ondasunen gainean, ez eta bazkideek sozietatearen kapitalari egindako 

ekarpenen gainean ere, azkenak enbargaezinak baitira. Nolanahi ere, arauketa horrek ez du 

eragotziko hartzekodunak bazkideari dagozkion itzulketa, interes eta itzulkinen gaineko 

eskubideak egikaritu ditzan. 


9.8.2.1. Ekarpenak eskualdatzeko araubidea: ezaugarri orokorrak 

Kooperatibaren izaerari datxekion joera pertsonalista dela eta, bazkidearen izaera 

eskuratzeko eskatzen diren betekizunen garrantziaren ondorioz, kapitalari ekarpenak 

eskualdatzeko araubidea modu horren murriztailean zergatik arautzen den jabetu gaitezke. 

Eskualdaketak inter vivos edo mortis causa egin ahalko dira, jarraian azalduko ditugun 

prozedurekin bat etorriz. Hala eta guztiz ere, komeni da gogoraraztea eskualdatzea ez dela 

nahikoa eskualdatze horren onuraduna kooperatibako bazkide bilakatzeko, eta gainera, 

erakundean sartzeko eskaera onartu egin behar dela (EKLren 20. artikulua). 

Ekarpenen eskualdaketa onarpen-prozeduraren arabera egin beharko da. Ekarpenak 

bazkide berriaren ekarpentzat hartuko dira, eta, hasteko, bazkide horrek ez du sarrerakuotarik 

ordaindu behar izango; nolanahi ere, aldea bai berdindu beharko du, eskuratzeprezioaren 

balioa nahitaezko ekarpenaren zenbatekotik beherakoa bada. 

237


Ekarpenen eskualdaketa osoa edo partziala izan daiteke. Eskualdaketa osoa bada, bazkide 

eskualdatzaileak bazkide izateari utziko dio; bigarren kasuan, berriz, bazkide izaten jarraituko 

du, eta, beraz, nahitaezko gutxieneko ekarpenaren muga estaltzen duten ekarpen nahikoak 

atxiki beharko ditu. 

Ekarpenen eskualdaketa pertsona baten edo batzuen alde egin daiteke. Ohikoena 

eskuratzaile bakarraren alde egitea da, baina ez dago eragozpenik, egoera jakin batzuetan, 

mortis causa edo hil ondoko 0skualdaketen kasuan, eskuratzaileak bat baino gehiago izateko, 

eta guztiak bazkide bihurtuko dira kooperatibak hala onartzen badu; hala, bada, ekarpena 

zatigarritzat hartuko da. 

EKLren 65. artikuluak era nahikoa zehatzean ezarri du ekarpenak eskualdatzeko araubidea, 

baina, egia esatera, estatutuetan xedatu beharko da ekarpenak eskualdatzeko araubidearen 

berariazko baldintzak finkatzen direneko arauzko esparrua. Beraz, kooperatibari eta, beraz, 

kooperatiba osatzen duten bazkideei dagokie horrelako eskualdaketak arautzen dituen 

araubidea diseinatzea. 

9.8.2.2. Inter vivos edo bizien arteko eskualdaketa 

Hasteko, EKLren 65.1 artikuluak ezarri duen inter vivos edo bizien arteko egintzen 

bidez eskualdatzeko araubide orokorrak, itxuraz, eskualdatzeak bazkideen artean egitea 

ahalbidetzen du. Hala ere, bazkide ez diren pertsonen alde egiteko aukera ere onartzen 

du, baldin eta titular berriak bazkide bihurtzen badira eskualdaketa egin eta hurrengo hiru 

hilabeteetan, betiere estatutuetan horretarako araututa dagoen araubidearekin bat etorriz. 

Beraz, esan dezagun askatasuna dagoela eskualdatzeak bazkideen artean egiteko eta 

ekarpenak bazkide bihurtzen direnei eskualdatzeko, baldin eta eskualdatzea egiten denetik, 

gehienez ere, hiru hilabeteko epean bazkide izateko konpromisoa hartzen badute. 

Baina, horrezaz gain, Nazioarteko Kontabilitate Arauen 32.a indarrean hasi ondotik, 

bazkidearen irteteko eskubidea eta sozietatearen kapitalaren eta kontabilitatearen araubide 

berria bateratze aldera, badago aukerarik bazkideen borondatezko irteera bideratzen 

laguntzeko ekarpenak eskualdatzaren bidez, batez ere, ekarpenen itzulketari uko egin zaionean. 

Horrela, itzulketa ukatu zaion bazkideak, nolabait esanda, bere ekarpena “berreskuratzeko” 

modua izan dezan, EKLren 65.1.2. artikuluak dioenez, estatutuetan arautu ahalko da, 

kooperatiban bazkide berriak sartuz gero, bazkideak eskatutako eta kooperatibak ukatutako 

ekarpenak eskuratuz egin ahalko zaizkiola ekarpenak kapitalari. Bazkide bat baino gehiago 

ingurumari horretan badago, inolako gatazkarik sor ez dadin, ezarri da itzulketari uko egin 

zaion ekarpenen itzulketa-eskaeren antzinatasun-hurrenkeraren arabera eskualdatuko direla, 

ekarpen horiek eskualdatzeko lehentasun-hurrenkera argi eta garbi gera dadin. 

9.8.2.3. Mortis causa edo hil ondoko egintzen bidezko eskualdaketa 

Kooperatibaren ekarpenak mortis causa edo hil ondoko egintzen bidez ere eskualda 

daitezke. Inter vivos egintzen bidezko eskualdatzeetan bezala, eskualdatzea bazkidearen nahi 

askearen arabera egin ahalko da, baina EKLren 65.2.1 artikuluaren helburua da kooperatibak 

badaukan bazkideak onartzeko kontrola eta kooperatibako kideek badituzten oinordetza- 

238


eskubideak errespetatuz bateratzea. Hala, aipaturiko artikuluak ezarri du baliozkoa izango 

dela izendatutako kausadunei egindako eskualdatzea, une horretan bazkideak badira eta hala 

eskatzen badute, edo, bazkide ez badira, bazkide izateko konpromisoa hartuta, EKLren 20. 

artikuluak dioenari jarraiki, heriotza gertazen denetik, gehienez ere, hiru hilabeteko epera. 

Kooperatibak kausadunak onartzen ez baditu edo, besterik gabe, onarpen-eskaera garaiz 

eta behar bezala izapidetzen ez badute, sozietate-ekarpenari dagokion kreditua likidatzeko 

eskubidea izango dute, EKLren 66. Artikuluarekin bat etorriz. 

9.8.2.4. Hartzekodunen eskubideak bazkideen ekarpenen gainean 

EKLren 65.2.2. artikuluak, nahiko eztabaidagarria den sistematikari jarraituz, badio manu 

horretan bazkideen hartzekodun pertsonalek ez dutela eskubiderik izango, ez kooperatibaren 

ondasunen gainean, ez bazkideek kapitalari egindako ekarpenen gainean. Horren bidez, 

agerian jarri nahi da kooperatibak ezin dituela ordaindu bazkideen balizko zor pertsonalak, 

eta hori gauza jakina da, zorrak ez direlako kooperatibarenak, bazkidearenak baizik, eta, 

bazkideak kooperatibaren kapitalari ekarpena egiten dionean, ekarpen hoi kooperatibarena 

delako, eta, hortaz, ez du balio bazkide ekarlearen zor pertsonalak ordaintzeko. 

Horrek guztiak, jakina, ez du eragozten hartzekodunak akzio egokiak egikaritu ditzan 

bazkide zordunaren aurka, ordainketa besterendu daitezkeen elementuetan oinarrituta 

erreklamatzeko; esate baterako, bazkideari dagozkion itzulketetan, interes eta itzulkinetan, 

halakoak erreklamatu egin baitaitezke, eta, hala badagokio, enbargatu, zordundutako 

kredituaren zenbatekoa hartzekodunari ordaintzen ez bazaio. 

9.9. Ekarpenak itzultzea 

66. artikulua.– Ekarpenak itzultzea 

1.– Estatutuetan erregulatuko da sozietatearen kapitalari egindako ekarpenen itzulketa, 

eta ezarri ahal izango da kenkariak soilik nahitaezko ekarpenen gainean aplikatuko 

direla, gehienezko portzentaje hauek aplikatuz: ehuneko hogeita hamarreraino 

baten bat kanporatzen denean, eta ehuneko hogeiraino bidezkoa ez den baja bat 

gertatzen denean. 

Estatutuetan aurreikusi ahal izango da ezen, itundutako gutxieneko iraupenaldia 

bete ezean, ehuneko hamar puntu gehitu ahal izango zaizkiola, gehienez ere, 

bidezkoa ez den bajaren kasuan aplikatu beharreko kenkari-portzentajeari. 

2.– Kasu bakoitzean aplikatu beharreko kenkari-portzentajearen gaineko erabakia 

administratzaileen eskumenekoa izango da, zeinek estatutuetan jasotako mugak 

errespetatu beharko dituzten. 

3.– Arestian aipatutako kenkarien aurka joan gabe, baja ematen duen bazkideari itzuli 

beharreko ekarpenaren deskontu-ondorioetarako, baja gertatzen den ekitaldiko 

itxierabalantzean jasotako galerak zenbatuko dira, direla ekitaldi horri dagozkionak, 

direla aurreko beste ekitaldi batzuetatik datozenak edo sozietatearen kapitalari 

egindako ekarpen osoaren arabera konpentsatu gabe daudenak. 

239


4.– Itzulketa-epea bost urtekoa izango da gehienez ere, baja-datatik aurrera kontaturik. 

Bazkidearen heriotza gertatuz gero, kausadunei egin beharreko itzulketa egitate 

eragilea izan denetik urtebetetik beherako epean egin beharko zaio. 

60.1.b artikuluan aurreikusitako ekarpenetarako, kooperatibak itzulketa erabakitzen 

duen datatik aurrera zenbatuko dira aurreko zenbakian aipatutako epeak. 

5.– Kooperatibak itzultzea erabaki duen ekarpenetan, itzultzeke dauden kopuruak ezin 

izango dira eguneratu, baina eskubidea emango dute gutxienez diruaren legezko 

interesa jasotzeko. 

6.– Aurreko apartatuetan ezarritakoa eragotzi gabe, ekarpenak itzuli beharko dira 

batzar orokorrak sozietatearen kapitala murriztea erabaki duelako edo bazkidearen 

jarduera kooperatibizatua murriztu delako, betiere estatutuetan ezarritako baldintzei 

jarraituta. 


EKLren 64. artikuluak, funtsean, aurreko Kooperatiben Legearen 63. artikuluaren edukia 

dakar, artikulatu berri osoan, hizkera inklusiboaren erabilerari egokitzeko egin diren aldaketei 

kalterik egin gabe. Hala ere, alderdi batzuen edukia zehazten laguntzeko zehaztapen batzuk 

jasotzen ditu. 

Horrela, EKLren 66.2 artikuluak dioenez, kasuan-kasuan aplikatu beharreko kenkariaren 

ehunekoari buruzko erabakia administratzaileen eskumena izango da, baina gaineratu du 

ehuneko horrek estatutuetan jasotako mugak errespetatu beharko dituela; hortaz, nabarmena 

da estatutuek ezartzen dutela itzulketaren kenkariaren ehunekoaren muga. 

Bigarrenik, EKLren 66.3 artikuluaren arabera, baja hartzen duen bazkideari itzuli beharreko 

ekarpenetik dagokion deskontua egiteko, baja gertatzen den ekitaldiko balantzean gertatu 

diren galerak zenbatuko dira, sozietatearen kapitalari egindako ekarpenen mugaraino, argi 

gera dadin, kooperatiban galerak egon arren, bazkidearen itzulketatik soilik ken daitezkeela, 

bazkideak kapitalari egindako ekarpenen zenbatekoaren mugaraino. 

Azkenik, EKLren 66.6 artikulu berriak ezartzen duenez, ekarpenen itzulketa, halaber, 

batzar orokorrak sozeiatetaren kapitala murrizteko hartutako erabakiaren bidez egin ahalko 

da, kapital-sozietateen ereduari jarraituz, edo, bestela, jarduera kooperatibizatua murriztuz, 

kooperatiba-ereduari jarraituz. 


9.9.2.1. Kapitala likidatzea edo itzultzea 

Ekarpenak itzultzeko eskubidea bazkideen eskubide garrantzitsuenetako bat da, eta ate 

irekiko printzipio kooperatiboaren adierazpena da. EKLren 66. artikuluak berariaz jasotzen 

du ekarpenen itzulketa, baina, beharbada, terminorik zehatzena ekarpenen likidazioa 

litzateke, bazkideari ez baitzaio berariaz aitortzen kooperatibari egindako guztizko ekarpena 

berreskuratzeko eskubidea. Berez, baja hartzen duen bazkideak ez du eskubiderik kapitalari 

240


egindako ekarpena itzul diezaioten, egindako ekarpenaren likidazioa diezaioten baizik. 

Eta zenbateko hori handitu edo gutxitu egin daiteke, kooperatibaren finantza-egoeraren 

bilakaeraren arabera. 

Hasiera batean, estatutuei dagokie sozietatearen kapitalari egindako ekarpenen itzulketa 

arautzea (EKLren 66.1 artikulua). Kooperatibak, beraz, bazkideen ekarpenak itzultzeko 

sistema diseinatu beharko du estatutuetan, eta sistema horrek, nolanahi ere, esparru horretan 

aplikatzekoa den araudia errespetatu beharko du. 

9.9.2.2. Itzulketaren zenbatekoa: kenkariak eta mugak 

Itzulketaren zenbatekoa kalkulatzeko, bi kenkari-mota izan daitezke: konpentsatu gabe 

dauden galerengatiko kenkariak eta justifikatu gabeko bajagatiko edo kanporatzeagatiko 

kenkariak. 

Itzulketaren zenbatekoa kalkulatzeko, hasierako likidazio-balioa zehaztu behar da, eta, 

horretarako, ekarpenaren eguneratzearen ondorioz gerta daitekeen gehikuntza zehaztu 

behar da, bai eta kenkari horien ondorioz egin daitezkeen deskontuak ere. Horren guztiaren 

ondorioz, kooperatiban baja eskatu duen bazkideak jasotzeko eskubidea izango duen 

zenbatekoa aterako da. 

Beraz, itzulketaren balioa kalkulatzeko, baja eskatu duen bazkideari aitortutako 

ekarpenaren baliotik abiatuko da. Bazkideak baja hartu duen ekitaldiko emaitzatik datozen 

zenbatekoak gehitu edo kendu beharko zaizkio, batzar orokorrak horri buruz hartutako 

erabakiarekin bat etorriz. Geroago, zenbateko horri dagozkion kenkariak egingo dira, baja 

justifikatu gabekotzat kalifikatu bada. Hauxe izango litzateke, beraz, hurrenkera: lehenik, 

itzuli beharreko zenbatekoa finkatzea, eta, ondoren, justifikatu gabeko bajagatiko kenkariak 

egitea zenbateko horren gainean. 

a) Galerengatiko kenkariak bazkideak aitortuta dituen sozietatearen kapitalari egindako 

ekarpenen guztizko zenbatekoaren gainean egingo dira, nahitaezko ekarpenak direla, 

borondatezko ekarpenak direla. 

Kenkari izan daitezkeen galeren irismena argitzeko, EKLren 66.3 artikuluak 

xedatzen duenez, baja hartzen duen bazkideari itzulketaren kenkaria kalkulatzeko, 

baja gertatzen den ekitaldiaren itxiera-balantzean jasotako galerak zenbatuko dira, 

ekitaldi horretakoak izan zein aurreko beste batzuetatik etorritakoak izan. Horren 

ondorioz, baja hartzen duen bazkideak bere ekarpena baliatuz aurre egin beharko 

die konpentsatzeke dauden eta hari dagozkion galerei, galera horiek eragin zituzten 

ekitaldietan egindako jarduera kooperatibizatuaren arabera, kapitalari egindako 

ekarpenaren guztizko zenbatekoraino, baina. 

Argitzeko asmo horri lotuta, azken tartekia gehitu da EKLren 66.3 artikuluan. Bertan 

ezartzen denez, kenkariaren xede diren galeren muga kapital sozialari egindako 

ekarpenak izango dira, eta, horrela, nabarmendu nahi da kooperatibak metatutako 

galerak ezin direla inoiz kendu egindako ekarpenen zenbatekotik gorakoa aplikatuta. 

Horrela, bazkideek kooperatibetan duten erantzukizuna mugatzeari buruzko beste 

241


oinarri bat ezarri da. Ondorioz, baja hartu duen pertsonaren kapitalari egindako 

ekarpena ez bada gauza konpentsatzeko dauden eta berari dagozkion galera guztiei 

aurre egiteko, konpentsatu gabeko zatia kooperatibak berak eta beste bazkideek 

hartuko dute euren gain, eta baja hartutako pertsonak ez dio inolako zenbatekorik 

zor izango kooperatibari. 

b) Justifikatu gabeko bajagatiko edo kanporatzeagatiko kenkariak. 

Itzuli beharreko zenbatekoaren gainean kenketa egiteko aukera ematen du legeak, 

estatutuetan araututa, baja justifikatu gabekotzat kalifikatzen den kasuetan edo 

kanporatze-kasuetan. 

Beraz, estatutuek arautu beharko dute aukera hori berariaz, bai eta egin beharreko 

kenduren zenbatekoak ere; zenbateko horiek ezin izango dira artikulu honetan 

araututako ehuneko hogei edo hogeita hamar baino handiagoak izan. 

Administratzaileek baja justifikatu gabekotzat jotzen badute, kenkariak % 20ra 

artekoak izan daitezke, EKLren 26. artikuluak xedatutakoa aintzat hartuta. Hala ere, 

estatutuetan ezarritako gutxieneko iraupen-aldia errespetatu ez bada, kenkaria % 10 

handitu ahal izango da. 

Kanporatzeagatiko bajari dagokionez, kenkaria % 30era artekoa izan daiteke. 

Kasu guztietan, arrazoi horiengatiko kenkariak nahitaezko ekarpenen gainean 

bakarrik egin ahalko dira. 

Galerak zehaztu ondoren, dagozkion kenkariak aplikatu ahalko dira, baina ezin 

izango dira % 30etik gorakoak izan kanporatzearen kasuan, ezta % 20tik gorakoak 

ere justifikatu gabeko bajen kasuan (EKLren 66.1 artikulua). Estatutuek finkatuko 

dituzte muga horiek, betiere arestian aipatutako gehieneko mugak errespetatuz. 

9.9.2.3. Itzultzeko epeak 

Itzultze-eskubidea duen bazkideak epe jakin baten barruan jaso behar du itzulketa. EKLren 

66.4 artikuluak dioenaren arabera, itzultzeko epea ezingo da bost urtetik gorakoa izan, bajaren 

datatik zenbatzen hasita. Epe hori urtebetera mugatuko da, baldin eta itzulketa bazkide baten 

heriotzaren ondorioz sortu bada. Berezitasun gisa, esan behar da kooperatibak baldintzarik gabe 

itzultzeari uko egin diezaiokeen ekarpenei gagozkiela, itzulketa hori egiteko epea kooperatibak 

berak itzulketa erabakitzen duen unean hasiko da zenbatzen (EKLren 66.4.2. artikulua). 

Estatutuetan agertu beharko da zehatz-mehatz itzulketa-epea. Ildo horretan, EKL, 66.2 

artikuluak dakartzan epeak, arestian esandakoak, murriztu ahalko dituzte estatutuek. Epe 

jakin bat ezartzea, non handik aurrera itzulketa galdagarria den, inolako zalantzarik gabe, 

onuragarria da kooperatibarentzat, sozietatea uzten duen bazkideari itzulketa berehala 

ordaindu behar izateak eragingo lukeen deskapitalizazioa leuntzeko aukera ematen 

diona. Nolanahi ere, ez dago epe horiek laburtzea sustatzen duen eskubide berariazkorik. 

Kooperatiba erabat burujabea da bere finantza-egoerari eusteko egokitzat jotzen duen epea 

ezartzerakoan, gerta daitezkeen bajen aurreikuspena kontuan hartuta. 

Kooperatibak itzulketa egokiaren nondik norakoak erabaki ondoren, gerta daiteke, edozein 

arrazoi dela medio, kargua uzten duen bazkideari zor zaion itzulketaren zenbateko osoa 

ez ordaintzea. EKLren 66.5 artikuluak argitzen duenez, itzultzeke dauden zenbatekoak 

ezin izango dira eguneratu; hala ere, horien ordainketa eskatzeko eta zenbateko zordunari 

242


dagokion legezko interesa osagarri gisa jasotzeko eskubidea izango dute. Ildo horretan, 

araudiak berariaz adierazten ez badu ere, ulertu behar da diruaren legezko interesa ordaintzeko 

eskubidea dirua itzultzeko eskubidea sortu eta ordaindu ez denean sortu dela. 

9.9.2.4. Beste itzulketa-aukera batzuk 

Kooperatibako bazkide baten bajaren ondorioz gertatzen den ohiko itzulketa-prozedura 

alde batera utzita, kooperatiba uzten duen bazkidearentzat itzulketa-eskubideari atxikita, 

EKLren 66.6 artikulu berriak xedatu du itzulketa erregelamenduzko araudian jasota dauden 

beste inguruabar batzuen ondorioz ere egin ahal izango dela: hala, berariaz aitortzen da 

ekarpenen itzulketa sor daitekeela batzar orokorrak sozietatearen kapitala murrizteko 

hartutako erabakiaren zioz edo bazkidearen kooperatiba-jarduera murriztearen zioz. Dena 

dela, inguruabar horietan, dirua itzultzeko eskubidea sor dadin, kooperatibaren estatutuetan 

berariaz araututa egon beharko da. 

9.10. Partaidetza bereziak 

67. artikulua.– Partaidetza bereziak 

1.– Partaidetza berezitzat hartuko dira artikulu honetako arauketaren araberako 

mendeko finantzaketak, zeinetan harpidedunak ez diren inolaz ere kooperatibak 

izango, salbu eta artikulu honen 4. atalean aurreikusitako bazkideen kasuan, 

itzulketa ez den gauzatuko partaidetza jaulki eta gutxienez bost urte igaro arte, eta 

ordainsaria kooperatibaren emaitzen araberakoa izango den. 

2.– Partaidetza hauen gainerako ezaugarriak jaulkitzen direnean ezarriko dira, 

libreki, baina ezin izango zaie aitortu, inolaz ere, batzar orokorrean botoa emateko 

eskubidea, ezta administrazio-organoan parte hartzekorik ere. 

3.– Artikulu honetan ezarritakoa soil-soilik aplikatu ahal izango zaie kreditukooperatibei 

eta aseguru-kooperatibei, baldin eta sektore horretako araudietan ez 

bada horretarako eragozpenik jartzen. 

4.– Partaidetza berezi horien jaulkipenen edo kontratazioaren ehuneko berrogeita 

hamarra gutxienez kooperatibako bazkideei eta soldatapeko langileei eskaini 

beharko zaie hirugarren ez-bazkideei eskaini baino lehen. Eskaintza horri 

publizitatea emango zaio, batzar orokorrak deitzeko ezarritako baldintza beretan. 

5.– Artikulu honetan ezarritakoaren arabera erregulatzen ez diren partaidetzetarako 

–edozein dela ere horien izena–, itun askearen sistema ezarriko da, baita 60. 

artikuluan sozietate-kapitalarentzat ezarritakoa edo 68.ean bestelako finantzaketei 

buruz ezarritakoa ere. 






243



9.10.2.1. Kontzeptua eta izaera 

Kooperatiben finantzaketa-beharren ondorioz, kooperatiben legezko erregulazioak tresna 

espezifiko batzuk ere jaso ditu, kooperatiben finantza-baliabideak indartu ahal izateko, 

betiere mota horretako erakundeen ezaugarriak errespetatuz. Hala, kapital soziala osatzen 

duten nahitaezko eta borondatezko ekarpenekin batera, sozietatearen kapitala osatzen ez 

duten beste finantza-tresna batzuk ere erabil daitezke. 

Kooperatiba finantzatzeko tresnen kategoria horren barruan, EKLren 67. artikuluak 

partaidetza bereziak arautzen ditu, hau da, harpidedunak nahitaez kooperatibak ez diren 

erakundeak mendeko finantzaketak, eta horietan, itzulketa ez da egingo, gutxienez, 

jaulkipenetik bost urte igarotzen diren arte, eta ordainketa kooperatibaren emaitzen arabera 

kalkulatuko da. Araudi horri loturik jartzen ez diren partaidetzak ez dira arau horren 

mendekoak izango, ezpada, itun askearen mendekoak, eta EKLren, 60. eta 68. artikuluek 

(EKLren 67.5 artikulua) xedatutakoaren mendekoak. 

Partaidetza bereziak, beraz, kooperatibak bazkideen eskutik zein mota guztietako 

hirugarrenen eskutik lor daitezkeen finantza-baliabideak dira, eta kooperatiba guztiek 

erabil ditzakete; hala ere, kooperatibak kreditukoak eta aseguruetakoak badira, EKLren 67. 

artikuluak jasotzen dituen araubidearen eskakizunak baino ez dituzte bete beharko, baldin 

eta kooperatiba horiei aplikatu beharreko sektore-araudiak eragozten ez badu (EKLren 67.3 

artikulua). 

9.10.2.2. Jaulkipena egiteko eskumena eta edukiaren irismena 

Estatutuek, hasteko, ez dute eskumenik finantzaketa-tresna espezifiko hori arautzeko. 

Batzar orokorrari dagokio partaidetza berezi horiek jaulkitzeko eskumena (EKLren 33.3.e) 

artikulua); hala, batzarra arduratuko da partaidetzek jaulkipenaren unean dituzten ezaugarri 

nagusiak zehazteaz (EKLren 67.2. artikulua). Batzarrak zehaztu ahal izango du partaidetza 

berezi horien araubidearen norainokoa, baina partaidetzok ezin izango dute batzarreko 

boto-eskubiderik eman, ezta administrazio-organoari atxikitako partaidetza-eskubiderik ere 

(EKLren 67.2 in fine artikulua). 

Hasteko eta bat, partaidetza berezi horiek eskain dakizkioke interesa duen edozein 

pertsonari. Nolanahi ere, EKLren 67.4 artikuluaren arabera, partaidetza berezien jaulkipena 

edo kontratazioa, lehenik eta behin, kooperatibako bazkideei eta soldatapeko langileei eskaini 

beharko zaie, gutxienez, horien % 50, eta kolektibo horri eskaini ondoren bakar-bakarrik 

eskaini ahalko zaizkie hirugarrenei, baldin eta mota horretako partaidetzakeskuratzeko 

interesa agertu badute. Gogoratu behar da, lehen nabarmendu den bezala, partaidetza 

berezi horien harpidedunak ezin izango direla kooperatibak izan (EKLren 67.1. artikulua), 

partaidetza horiek jaulkitzen dituen kooperatibako bazkideak diren ala ez kontuan hartu gabe. 

Hortik ondoriozta daiteke partaidetza horien eskualdatze askea ez dela onartzen, araudiak gai 

hori berariaz arautzen ez duen arren; izan ere, eskualdatze askea onartuz gero, muga horren 

iruzurra eragin lezake. 

244


Partaidetza bereziek partaidetza horiek jaulkitzeko erabakian aitortutako eskubideak ematen 

dizkiete titularrei. Hasiera batean, batzarrak nolabaiteko tartea du eskubide horien irismena 

zehazteko. EKLren 67.2 artikuluak berak dioenez, “partaidetza horien gainerako ezaugarriak 

era askean ezarriko dira jaulkipenaren unean”. Hala ere, araudia bera arretaz irakurriz gero, 

ohartuko gara araugintzako ahalmen horrek muga nabariak dituela, partaidetza horien 

eskubideen edukiari mugak ezartzen baitzaizkio. Alde batetik, partaidetza berezia jaulkitzearen 

ondorioz, kooperatibak duen kredituaren izaera mendekoa da, EKLren 67.1.artikuluak dioenez. 

Horrenbestez, kooperatiba likidatzen bada, haren titularrek gainerako hartzekodunen ondotik 

kobratzeko eskubidea izango dute. Bigarrenik, artikuluak argitzen du partaidetza berezi horien 

harpidedunak jasotzen duen ordainsaria ezin izango dela eskatu edozein kasutan; aitzitik, 

kooperatibaren emaitzen arabera ezarriko da (EKLren 64.1 artikulua). Eta, azkenik, debekatuta 

dago partaidetza berezien harpidedunei batzarrean botoa emateko edo administrazio-organoan 

parte hartzeko eskubidea ematea (EKLren 64.2 artikulua). 

9.10.2.3. Epemuga eta itzulketa-data 

Partaidetza berezien epemuga, gutxienez, bost urtekoa da, eta jaulkipen-akordioan finkatu 

beharko da (EKLren 67.1 artikulua). Horrek esan nahi du batzarrak partaidetza horien 

epemuga ezar dezakeela, edo are gehiago luza dezakeela. Ezin da horrelako partaidetzarik 

jaulki epemuga laburragoan. 

Itzulketa, beraz, partaidetzen epea amaitu ondoren egingo da. Une horretatik aurrera, 

kooperatibak partaidetzaren zenbatekoa itzuli beharko dio harpidedunari, dagokion ordainsaria 

emanda, kooperatibaren emaitzen arabera kalkulatuta. 

9.11. Beste finantzaketa batzuk 

68. artikulua.– Beste finantzaketa batzuk 

1.– Estatutuek edo, hala badagokio, batzar orokorrak ezarri ahal izango dituzte 

sozietatearen kapitalean sartuko ez diren eta itzulgarriak izango ez diren sarrerakuotak 

eta aldikakoak. Kuota horiek ezberdinak izan daitezke, honako alderdi hauen 

arabera: zein bazkide mota aurreikusten diren lege honetan, zein den haien izaera – 

fisikoa ala juridikoa–, edo zer konpromiso duen kooperatibarekin edo zer proportziotan 

jardun dezakeen kooperatiba jardueran. 

2.– Sarrera-kuotek ezingo dute gainditu unean-unean bazkide izateko sozietatearen 

kapitalari egin behar zaion indarreko nahitaezko ekarpenaren ehuneko hogeita bost. 

3.– Ez dira sozietatearen kapitalean sartzen bazkideek kooperatibaren kudeaketarako 

entregatutako ondasunak eta emandako zerbitzuak eta, orokorrean, kooperatibazerbitzuak 

lortzeko egindako ordainketak. Eragiketa horiek kooperatibarekin 

finkaturiko eta kontrataturiko baldintzen mende egongo dira. Haiek guztiak ez dira 

sartzen kooperatibaren ondarean, eta sozietatearen hartzekodunek ezin izango dituzte 

enbargatu. 

245


4.– Kooperatibak honelako jaulkipenak erabaki ahal izango ditu: bazkideen edo 

boto-eskubiderik ez duten hirugarren ez-bazkideen obligazioak, partaidetzatituluak, 

partaidetza-kontuak eta borondatezko finantzaketak, edozein dela ere 

haien modalitate juridikoa. Kontuan harturik zein diren kooperatibaren emaitzak, 

eragiketa horien ordainsaria osoa edo partziala izan daiteke, zeina ezartzen diren 

epe eta baldintzak betez ordaindu beharko baita. 






Azpimarratzekoa da, lehenik eta behin, lehengo 65. artikuluaren laugarren eta bosgarren 

atalak bateratu dituela EKLren 68.4 artikulu berrian. Hala, sinplifikatu egin da obligazioak, 

partaidetza-tituluak, partaidetzako kontuak eta borondatezko finantzaketa jaulkitzeko 

araubidea, eta araubide orokorra ezarri da horiei guztiei aplikatzeko. Araubide horren 

arabera, titular horiek ez dute boto-eskubiderik izango, eta kooperatibaren emaitzen arabera 

finkatu ahal izango da haien ordainsaria, osorik edo zati batean. 

Bigarrenik, EKLren 68.4 artikulu berriak, itxuraz titulu horiek emateko eskumena kendu 

dio batzar orokorrari, 1993ko Kooperatiben Legearen 65.4 eta 64.5 artikuluetan ezarrita 

zegoenaren kontra. Izan ere, berriak dio kooperatibak erabaki dezakeela jaulkipena egitea, 

horretarako organo eskuduna zein den zehaztu gabe. Hala ere, eskumen-kentze horren 

arrazoia dugu behin eta berriz ez errepikatzea, EKLren 33.3.e) artikuluak beren-beregi 

baitakar batzar orokorrari dagokiola, era esklusiboan, EKLren 68. artikuluan jasota dauden 

beste finantzaketa-era batzuk jaulkitzeko eskumena. 


9.11.2.1. Sarrera-kuotak eta aldizkako kuotak 

Kooperatiben sozietate-kapitala osatzen duten ekarpenekin batera, beste ekarpen batzuk 

egin daitezke kapitaletik kanpo, besteren baliabidetzat hartzen direnak, hala nola partaidetza 

bereziak (EKLren 67 artikulua) eta, zentzu hertsian, ekarpenak ez diren kooperatiba 

finantzatzeko beste edozein tresna, EKLren 68. artikuluaren iruzkinean ageri den legez. 

Zerrenda horretan, lehenik eta behin, sarrera-kuotak edo bazkidetzeko kuotak agertzen 

dira, hau da, bazkideek sozietateko kide izateko unean egiten dituzten ekarpenak, baina ez 

dira kooperatibaren kapitalaren zati bihurtzen, haren ondarearen zati baizik. Eta, bigarrenik, 

aldizkako kuotak, bazkideek kooperatibari modu finkoan egin behar dizkioten emateak, 

horrela ordaintzea erabaki diren gastuei aurre egiteko. Bi kuota-mota horiek eskatu ahal 

izango dira batzar orokorrak hartutako erabakiaren arabera ezarri direnean (EKLren 33.3.d) 

artikulua), estatutuetan ere arautu daitezkeen arren (EKLren 68.1 artikulua). 

246


Sarrera-kuotek kapital-sozietateetan jaulkipen-primak edo, kapital-gehikuntzetan, 

lehentasunezko harpidetza-eskubideak garatzen duen eginkizunaren antzekoa betetzen 

dute; izan ere, kapital-ekarpenek dakarten finantzaketa osagarria ematen diote erakunde 

onuradunari, eta, batez ere, bazkidearen kooperatiba-ondarean gertatzen den murrizketa 

zuzentzeko aukera ematen dute, bazkide berriak sartzen direnean, diru-sarrera hori baliatzeaz 

batera kooperatibaren ondarearen gehikuntza proportzionala gertatzen ez dela. Horregatik, 

hasiera batean, ondarea sozietatearen kapitalaren zenbatekoa baino handiagoa den kasuetan 

soilik eskatu beharko litzateke, eta zenbatekoa ondarearen eta kapitalaren arteko proportzioaren 

arabera finkatu beharko litzateke, sarrera-kuota ezin baita erabili bazkide berriak sar ez daitezen. 

Dena dela, kuotaren zenbatekoa bazkide izateko indarrean dagoen sozietatearen kapitalari egin 

beharreko nahitaezko ekarpenaren % 25era mugatuta dago (EKLren 68.2 artikulua). 

Sarrera-kuotena, azken batean, bazkide berriei eskatzen zaien ordainketa osagarria da, 

sozietate-kapitalari egin beharreko gutxieneko ekarpena alde batera utzita, kooperatibaren 

ondarea baitute xede. Ezin dira itzuli, eta irismen desberdinekoak izan daitezke (EKLren 

68.1 artikulua). Horregatik, berez sarrerakoak ez diren kuotak ere eman daitezke, hau da, 

beste eginkizun bat dutenak. Kuotak, halaber, desberdinak izan daitezke legean araututako 

bazkide-motentzat, edo, bazkide-moten izaera fisiko edo juridikoaren arabera, edo bazkide 

bakoitzarentzat, norberak daukan konpromisoaren edo kooperatiba-jardueraren erabilera 

potentzialaren arabera (EKLren 68.1 in fine artikulua). Horregatik, kooperatibak sarrerakuota 

desberdinak ezarri ahal izango ditu bazkide bakoitzarentzat, eta aldizkako prestazioak 

finkatu ahal ditu, unean uneko premien arabera. Hasiera batean, modu askean finka daitezke, 

kooperatibak unean-unean duen finantza-egoeraren arabera. 

9.11.2.2. Kooperatibaren aldeko ondasun-emateak, zerbitzuen prestazioa eta 

ordainketak 

Bazkideek kooperatibak kudea ditzan ematen dituzten edozein motatako ondasunak, 

kooperatibak kudea ditzan ematen dizkioten zerbitzuak eta bazkideek kooperatiba-zerbitzuak 

lortzeko egiten dituzten ordainketak erabat onargarriak dira, eta kooperatibaren finantza-egoera 

indartzeko balio dezakete, baina ez dute haren sozietate-kapitala osatzen, ezta haren ondarea 

ere (EKLren 68.3 artikulua). 

Nolanahi ere, kooperatibarekin sinatutako baldintzei loturik egongo dira emate horiek, eta 

kooperatibaren hartzekodunek ezin izango dituzte enbargatu, ez direlako haren ondarearen 

atal (EKLren 68.3 in fine artikulua). Horregatik, kooperatibari bere jarduera kooperatibizatua 

gauzatzen laguntzeko eman zaizkion arren, kooperatibaren hartzekodunek ezin dituzte 

enbargatu, ez dutelako haren ondarea osatzen eta, beraz, ezin direlako erabili kooperatibaren 

zorrak kobratzeko. 

9.11.2.3. Obligazioak edo partaidetza-tituluak jaulkitzea, partaidetza-kontuak eta 

borondatezko finantzaketa 

Kooperatibak finantzatzeko hainbat modalitate dira, eta oso zeregin baliagarria bete 

dezakete, finantzaketa-bide osagarriak eta berriak ematen dizkietelako. EKLren 68.4 artikuluak 

247


manu bakarrera bildu ditu 1993ko Kooperatiben Legearen 65 artikuluaren 4., 5. eta 6. atalak, eta 

aurretiaz erregulatutako finantzaketa-tresna guztiak batera arautu ditu: 

a) Lehenik eta behin, obligazioak aipatu behar dira; seriean jaulkitako balore higigarri 

negoziagarriak dira, eta zorraren aitorpena eta edukitzaileari interesak ordaintzeko 

agintza dokumentatzen eta jasotzen dute, printzipala itzultzeaz gain. 

b) Bigarrenik, partaidetza-tituluak aipatu behar dira. Titulu horiek kooperatibaren 

kanpo-finantzaketarako tresnak dira, eta titularrei eskubide politiko eta ekonomiko 

batzuk ematen dizkiete, kooperatibari egiten dioten aldez aurretik zehaztutako 

ekarpen ekonomiko baten truke. 

c) Hirugarrenik, partaidetzako kontuak aipatu behar ditugu. Tresna hori Merkataritza 

Kodearen 239. artikulutik 243.era arautua dago eta, horren arabera, ekarpen-egileak 

hitzarmena sinatzen du kooperatibarekin, eta kooperatibari ekarpen bat egitera, baina 

kudeaketan eskurik ez hartzera behartzen du bere burua. Horren truke, kooperatibak 

jarduera hori behar bezala kudeatuko du, eta lortutako emaitzaren hein bat emango 

dio ekarpen-egileari, egin duen ekarpenaren arabera. Berezitasun gisa, finantzaketaakordio 

horren berririk ez dute izango akordioz kanpoko hirugarrenek, eta, beraz, bi 

kontratugileen arteko harremanaren barne-eremuan geratuko da. 

d) Azkenik, borondatezko finantzaketa ere aipatu behar da. Finantzaketa-mota horren 

bidez, baliabide ekonomikoak iritsi ahalko zaizkio kooperatibari, finantzaketa 

gauzatzen duen edozein formularen bidez, finantzatzailearen eta kooperatibaren 

arteko akordioan ezarritako epe eta baldintzei jaraiki. Finantzaketa hau, manu 

honetan arautzen diren gainerako tresnak ez bezala, bazkideek ez ezik, bazkideak ez 

direnek ere izenpetu dezakete. 

Tresna horiek guztiak baliatzeko eskumena batzar orokorrari dagokio (EKLren 33.3 

artikulua), nahiz eta iruzkin honen xede den manuan dagoeneko ez agertu, 1993ko 

Kooperatiben Legearen 65. artikuluan ez bezala. Beraz, ez da beharrezkoa estatutuetan 

arautzea. Nahikoa da kooperatibaren batzarrak horiek jaulkitzeko eta baldintzak 

finkatzeko erabakia hartzea, gauzatu ahal izateko. Akordio horretan, besteak beste, 

ordainsaria jaso beharko da eta ordainsari hori kooperatibaren emaitzen arabera 

finkatu ahalko da, osorik edo zati batean, eta ezarritako epean ordaindu beharko da 

(EKLren 68.4 in fine artikulua). Manu horretan araututako zeinahi finantza-tresna 

izenpetzeak ez du sorraraziko parte hartzen duen finantzaketaren boto-eskubide 

espezifikorik. 

9.12. Soberakin garbiak zehaztea 

69. artikulua.– Soberakin garbiak zehaztea 

1.– Soberakin garbiak zehazteko, merkataritza-sozietateentzat ezarritako kontabilitatearau 

eta -irizpideak ezarriko dira, salbu eta espezifikoki erregulatzen badira 

sozietate kooperatiboentzat. 

248


2.– Dena dela, soberakin garbiak zehazterakoan honako hauek partida kengarritzat 

hartuko dira: 

a) Kooperatibaren kudeaketarako entregatutako ondasunen zenbatekoa, zeina ez 

baita balioetsiko merkatu-preziotik gora, eta bazkide langileen eta lan-bazkideen 

lan-aurrerakinen zenbatekoa, zeina, oro har, ez baita izango eskualdean bazkide 

horien jarduera-sektore berean ordaindu ohi dena baino handiagoa. 

b) Kapital sozialari egindako ekarpenen ondoriozko interesak, lege honen 60. 

artikuluan arautuak, eta kapital sozialean sartzen ez diren prestazio eta 

finantzaketen ondoriozkoak. 


EKLren 69. artikuluak, funtsean, aurreko Kooperatiben Legearen 66. artikuluaren 

edukia dakar, artikulatu berri osoan, hizkera inklusiboaren erabilerari egokitzeko egin 

diren aldaketei kalterik egin gabe. Hala ere, alderdi batzuen edukia zehazten laguntzeko 

zehaztapen batzuk jasotzen ditu. Berritasun gisa, aipatzekoa da EKLren 69. artikuluaren 

1. lerroaldean honako tarteki hau gehitu dela: “salbu eta espezifikoki erregulatzen badira 

sozietate kooperatiboentzat”. Horrela, soberakin garbiak zehazterakoan, merkataritzasozietateentzat 

xedatutako irizpideak aplikatuko direla argitu da, kooperatibentzat araubide 

espezifikorik ez badago, behintzat. 


9.12.2.1. Ekitaldi ekonomikoa 

Emaitza zehazteko, jarduera ekonomikoa ekitaldi ekonomikoen arabera periodifikatu 

behar da, eta ekitaldi bakoitzean lortutako emaitza zehaztuko da. Ildo horretan, ekitaldi 

ekonomikoaren iraupena 12 hilabetekoa da, egutegiko urtearekin bat etorrita, urtarrilaren 

1etik abenduaren 31ra arte, baina ez da horrela zertan izan, kooperatibak hala erabakitzen 

badu, ekonomia-, enpresa-, antolamendu- edo beste edozein motatako arrazoiengatik, eta 

egutegiko urteaz bestelako aldi batean finkatzen badu. Nolanahi ere, besterik esaten ez bada, 

ekitaldi ekonomikoa egutegiko urtearekin bat datorrela ulertuko da. 

9.12.2.2. Emaitza zehaztea 

Ekitaldi ekonomikoa amaitzen denean, kontuak formulatu eta emaitza zehaztu ohi da, 

merkataritza-sozietateentzat ezarritako kontabilitate-arauak eta -irizpideak aplikatuz, 

kooperatiben berariazko araudiak horri buruzko erregulazio espezifikoa jasotzen ez badu, 

behintzat (EKLren 69.1 artikulua). Euskadiko Kooperatiben 4/1993 Lege zaharrean eta 

egungo araudian ere ez dira bereizten kooperatiba-emaitzak eta eta kooperatibaz kanpoko 

emaitzak, guztia emaitza-kontu bakarrean gauzatzen dela, eta horren banakaketak oro har 

ezarritako arauei men egin behar die: nahitaezko kooperatiba-funtsen zuzkidura (gutxienez, 

249


% 30), itzulkinen banaketa eta/edo sozietatearen kapitalaren ordainsaria, edo beste batzuk. 

Oro har hartuta, erregulazio kooperatiboan araututako betebeharrak bat datoz merkataritzalegeriaren 

arloko kontabilitatearen araubide juridikoarekin eta, aldi berean, araubide 

horretako manuez osatzen dira, zehazki, merkataritza-kodean jasotako araudiaz. 

Kooperatibako administrazio-organoak zehaztuko du soberakin garbia, eta organo hori 

arduratuko da kontuak formulatzeaz (EKLren 42. artikulua ); batzar orokorrak, berriz, onartu 

beharko ditu (EKLren 33.3.c) artikulua). Emaitza edo soberakin garbia galdu-irabazien 

kontutik aterako da, non, barne-ondorioetarako soilik, kooperatibaren xede sozialaren 

ustiapen-jardueratik datozen emaitzak, hots, emaitza arrunten edo ustiapen-emaitzen 

kontuan jasotakoak, eta ezohiko emaitzak eta emaitza finantzarioak, hau da, emaitza-kontu 

espezifikoetan agertzen direnak, bereiz daitezkeen. Hala ere, barne-bereizketa horrek ez du 

inolako garrantzirik; izan ere, Estatuko Kooperatiben Legean edo beste lege autonomiko 

batean ez bezala, EKLk ez du behartzen bi emaitzak bereiztera. 

Nolanahi ere, kooperatiba-araudiak arauketa propioa du, eta EKLren 69.1 artikulua 

aplikagarria izango da berariaz arautzen den heinean. EKLren 69. artikuluak ez du soberakin 

garbia zehazteko araubide osoa ezartzen; aitzitik, merkataritza-sozietateen araudian 

finkatutako emaitza zehazteko araubide orokorrari buruzko zenbait zehaztapen egiten ditu, 

ez besterik. Alde horretatik, ulertu behar da galdu-irabazien kontuan agertzen diren soberakin 

garbien emaitzak edo zehaztapenak kooperatibaren diru-sarrerak eta gastuak dituela 

abiapuntutzat, baina EKLn ez da arautu kontabilitatean bereizi behar direnik bazkideekin 

egindako eragiketen ziozko emaitzak eta hirugarrenekin egindako eragiketen ziozkoak, edo 

kooperatibaren jarduera ekonomikoetatik lortutako emaitzak eta kooperatibaren berariazko 

xedeetatik lortutakoak. 

a) Horrela, diru-sarreren arloan, EKLk ez du erregulazio espezifikorik jasotzen, eta, 

beraz, merkataritza-sozietateen arloko araudi orokorra aplikatu beharko da. Horrela, 

diru-sarreren sailaren barruan sartuko dira, zehatzegiak izateko asmorik gabe, 

kooperatiba-jardueratik eratorritakoak, hirugarrenekin egindako eragiketetatik 

eratorritakoak, kooperatibaren berariazko helburuekin zerikusirik ez duten 

jarduera ekonomikoetatik lortutakoak, beste sozietate batzuetako partaidetzetatik 

eratorritakoak, bazkideek ordaindutako kuotak, aktibo ibilgetuaren elementuak 

besterentzetik eratorritako gainbalioak eta kooperatibek lortutako interesak eta 

etekinak. 

b) Bestalde, gastuen arloan, EKLren 69.2 artikuluak ezartzen duenez, kooperatibek gastu 

edo kenkari gisa kontabiliza ditzakete, merkataritzako sozietate-araudian berariaz 

aurreikusitakoez gain, kooperatiba kudeatzeko emandako ondasunen zenbatekoa, 

bazkide langileei edo lan-bazkideei emandako aurrerakinen zenbatekoa, kapitalekarpenen 

ordainsariak eta kapitalean integratu gabeko beste edozein finantzaketa, 

hala nola partaidetza bereziak, obligazioak edo kredituak. Horren haritik, kooperatiben 

zerga-kenkari espezifikoak honako hauek izango lirateke: 

Lehenik eta behin, bazkideek egindako ondasun-, zerbitzu- edo hornidura-emateen 

zenbatekoa, bazkideen lan-prestazioak eta bazkideek kooperatibari lagatako ondasunen 

errentak, betiere haien merkatu-balioa gainditzen ez badute. 

250


Bigarrenik, lan-aurrerakinen zenbatekoa, dagokion jarduera-sektorearen eremuko 

ordainsari arruntak baino txikiagoa izan behar duena. 

Hirugarrenik, legearen edo estatutuaren arabera, Nahitaezko Erreserba Funtsera 

bideratzen den zenbatekoaren ehuneko 50. 

Laugarrenik, kooperatibek hezkuntza eta sustapen kooperatiborako eta interes 

publikoko beste helburu batzuetarako nahitaez bideratzen dituzten zenbatekoak, 

legerian bertan adierazitako berariazko betekizunak beteta. 

Bosgarrenik, bazkideek sozietatearen kapitalari egindako nahitaezko edo borondatezko 

ekarpenen zioz sortutako interesak, ekarpen berezien interesak ere kontuan hartuta, eta 

kapitalean integraturik ez dauden prestazio eta finantzazioen interesak ere bai. 

Azkenik, kooperatibek kooperatiben arteko lankidetzarako erakundeei ematen 

dizkieten zenbatekoak, finantza-saneamendurako edo kooperatibak edo jarduera 

berriak sustatu eta garatzeko helburu dutenak. 

Hala ere, partida kengarriak neurriz kanpo hazi eta soberakin garbiak gehiegi apal 

daitezen saihesteko zenbait zehaztapen ere arautu dira. Alde batetik, xedatu da 

kooperatibak kudeatzeko ematen diren ondasunen zenbatekoak ezingo dituela 

merkatuko prezioak gainditu. Bestalde, debekatuta dago bazkide langileen eta lanbazkideen 

lan-aurrerakinen zenbatekoa dena delako eremuko ordainsari arruntak 

baino handiagoa izatea, jarduera-sektorea zein den. 

9.13. Soberakinak banatzea 

70. artikulua.– Soberakinak banatzea 

1.– Aurreko ekitaldietako galerak konpentsatzeko zenbatekoak eta eskatu daitezkeen 

zergak kendu ostean, soberakin baliagarri bilakatuko dira soberakin garbiak. 

2.– Urtero, honela bideratuko dira soberakinak: 

a) Ehuneko hogeita hamar, gutxienez, Nahitaezko Erreserba Funtserako eta 

kooperatiba-heziketa eta -sustapenerako eta interes publikoko beste helburu 

batzuetarako ekarpenerako. Portzentaje horretatik, gutxienez ehuneko hamar 

kooperatiba-heziketa eta -sustapenerako eta interes publikoko beste helburu 

batzuetarako ekarpenerako bideratuko da, eta ehuneko hogei, berriz, Nahitaezko 

Erreserba Funtserako. 

b) Gainerakoa, batzar orokorraren esku egongo da, zeinak honela banatu ahal 

izango duen: bazkideei itzuli, edo borondatezko erreserba-funtsetarako eman 

–funts banagarri edo banaezin bezala, estatutuek ezartzen dutenaren arabera 

edo, halakorik ez badago, batzar orokorrak erabakitzen duenaren arabera–, 

edo, hala badagokio, soldatapeko langileek parte hartzea kooperatibaren 

irabazietan, hargatik eragotzi gabe kontabilitate-gastutzat jotzea. 

3.– Nahitaezko Erreserba Funtsa sozietate-kapitalaren ehuneko berrogeita hamarrera 

heltzen ez den bitartean, erdiraino murriztu ahal izango da kooperatiba-heziketa 

eta-sustapenerako eta interes publikoko beste helburu batzuetarako ekarpenerako 

ezartzen den gutxieneko ekarpena. 

251


4.– Bazkideei itzulkinak adjudikatzeko orduan, kontuan izango da zer eragiketa, zerbitzu 

edo jarduera egin duen bazkide bakoitzak kooperatibarekin, eta proportzio berean 

esleituko zaizkie. 

5.– Kooperatibaren estatutuetan, edo batzar orokorraren erabakiz, onartu eta zehaztu 

ahal izango da soldatapeko langileek eskubidea dutela soberakin erabilgarrietan 

parte hartzeko. Partaidetza horrek soldata-izaera izango du. Lan-arloan aplikatu 

behar den araudian halako osagarririk ezarrita badago, hura ordezkatuko du, 

osagarri hori baino handiagoa bada. Txikiagoa izanez gero, araudiak ezarritako 

osagarria aplikatuko da. 





Hala ere, aldaketa txiki batzuk egin ditu, eta kontuan hartu behar dira. Alde batetik, 

sinplifikatzeko asmoz, lehen indarrean zegoen 67.2 artikuluaren a) eta b) atalak bateratu 

dira EKLren 70.2. artikuluaren a) atal berrian, hauxe ezarrita: urtero, eskuragarri dauden 

soberakin guztietatik, soberakin horien % 30 NEF eta KOIPH direlakoetara bideratu ahal 

izango dira batera, baina funts horiei modu bereizian esleitu ahal izango zaizkie, araudiak 

xedatzen dituen ehunekoen heinean, hau da, % 20 NEFera eta % 10 KOIPHra. Ildo 

beretik, EKLren 70.2.b) artikuluak lehen indarrean zegoen 1993ko Kooperatiben Legearen 

67.2.artikuluaren c) idatz-zatia laburtu du, eta NEF eta KOIPH funtsak zuzkitu ondotik, 

gainerako soberakinak zertan erabil daitezkeen jaso du segida batean; gainera, azken tartekia 

ere gehitu du, gerakinak soldatapeko langileen artean banatzeko aukera azpimarratzeko, 

gerakin horiek gastutzat hartuta kontabilitatearen ikuspegitik. 


9.13.2.1. Soberakin garbiak: banatzeko irizpideak 

Erabilgarri dauden soberakinak zehazteko, beharrezkoa da, aldez aurretik, soberakin garbiak 

galerekin konpentsatzea eta zergak ordaintzea. Horrela, ekitaldian galerak daudenean, dirusarrerak 

gastuak baino txikiagoak direlako, estatutuetan araututako moduan konpentsatu eta 

egotzi beharko dira (EKLren 73. artikulua). Ildo horretan, EKLk ezarrita dauka erabilgarri 

dauden soberakinen kuantifikazioa aurreko ekitaldietako galerak konpentsatzeko erabiltzen 

diren kopuruak kendu eta ordaindu beharreko zergak ordaindu ondoren zehaztuko dela. 

Hartara, soberakin erabilgarriak bazkideen artean banatu ahal izango dira. Dena den, 

EKLren 70. artikuluak mugatu egiten du banaketa-askatasun hori, ezarri baitu, kooperatibak 

soberakin horiek banatzeko aukera izan baino lehen, onura horien ehuneko jakin bat funts 

espezifiko batzuetara bideratu beharko dela. 

252


Gauzak horrela, EKLren 70.2 artikuluak dioenez, kooperatibak eskuragarri dituen 

soberakinetatik, gutxienez soberakin horien % 30 bideratu beharko da NEF eta KOIPH 

funtsetara, nahiz eta soberakinak bereizita bideratu ahalko diren. Zehazki, % 20 NEF 

funtsera eta % 10 KOIPHra. Dena den, NEF funtsa kapitalaren % 50era iristen ez bada, 

KOIPHren alde ezarritako gutxieneko zuzkidura erdira murriztu ahal izango da (EKLren 

70.31 artikulua). Kooperatibak, gutxienez, bere soberakinetatik funts horietara bideratu 

behar dituen ehunekoak dira, bazkideen artean banatu aurretik. Nolanahi ere den, NEF eta 

KOIPH funtsak sakon aztertzeko, EKLren 71. eta 72. artikuluei lotzen gatzaizkie. 

Zuzkidura egokiak nahitaezko bi funts horietara bideratu ondoren, geratzen den gainerakoa 

batzar orokorrak erabakitzen duenarekin bat banatu ahalko da, organo hori baita banaketa nola 

egin behar den zehazteko organo eskuduna. Hala eta guztiz ere, EKLren 70.2.b) artikuluak 

eskumen hori mugatu du, zenbait murrizketa ezarri baititu. Bada, gainerako zenbatekoa, 

NEF eta KOIPH funtsetara ehuneko egokiak bideratu ondoren, bazkideei banatu ahalko zaie, 

itzulkin gisa. Borondatezko erreserba-funtsak hornitzeko ere erabili ahal izango da, funts 

horiek banatzeko modukoak izanik ala ez, estatutuetan arautzen edo, halakorik ezean, batzar 

orokorrak horri buruz erabakitzen duenaren arabera. Eta, azkenik, soldatapeko langileei ere 

eslei dakieke, kontuan hartuta zenbatekoen kontabilitate-kudeaketan gastutzat hartuko dela. 

9.13.2.2. Itzulkina: araubidea eta irismena 

Itzulkina bazkideen artean banatzea adostu daitekeen emaitza eskuragarriaren zatia da. 

Azken batean, kooperatibak, nahitaezko funtsetara ehuneko jakin bat bideratu ondoren, 

bazkideei itzultzen dizkien irabazien zatia da. 

Itzulkinek bazkideek emaitzetan duten parte-hartze ekonomikoaren printzipioari 

erantzuten diote; izan ere, kooperatibak bere baliabideak arrakastaz kudeatzen eta bere 

jarduera abantailaz garatzen jakin izanaren emaitza dira, eta, horregatik, kudeaketa on horren 

emaitzaren zati bat kooperatibako bazkideengana bihurtzen da. 

Itzulkina ekitaldiko kontuak onartu ondoren banatuko da, eta bazkideei esleituko zaie 

kooperatibako bazkide bakoitzak kooperatibarekin egiten duen jardueraren, eragiketen edo 

zerbitzuen heinean (hots, jarduera kooperatibizatuaren arabera) (EKLren 70.4 artikulua). 

Beraz, banaketa ez da egingo bazkideek sozietatearen kapitalean duten partaidetzaren 

arabera, kapital-sozietateetan gertatzen den bezala. Hori kooperatiben izaera ez-kapitalistaren 

erakusgarri nabarmena da. 

Batzar orokorrak hala erabakiz gero, itzulkinak dirutan edo kapitalizazioan jaso ahal izango 

dira, batzarrak ebazten dituen baldintzetan. Horrela, aukera ematen da itzulkinen banaketak 

kooperatibentzako finantza-errefortzu gisa ere funtziona dezan, hura kapitalizatuz. Esan 

gabe doa oztoporik ez dagoela batzarrak itzulkinen monetizazio edo kapitalizazio partziala 

dakarten tarteko aukerak hartzeko. 

9.13.2.3. Soldatapeko langileen partaidetza 

EKLren 70.5 artikuluak aukera ematen dio kooperatibari, estatutuetan jasotzen bada edo, 

bestela, batzar orokorrak hala erabakiz gero, eskuragarri dauden soberakinetan soldatapeko 

253


langileei parte hartzeko eskubidea aitortzeko. Horrelako etekinak soldatari atxikitzen zaizkio, 

EKLren 70.5 artikuluak dioen moduan, eta, hala badagokio, lan-araudian ezarritako antzeko 

osagarria ordeztuko du, osagarri hori baino txikiagoa denean izan ezik; kasu horretan, azkena 

aplikatuko da. 

9.14. Nahitaezko Erreserba Funtsa 

71. artikulua.– Nahitaezko Erreserba Funtsa 

1.– Kooperatiba finkatu, garatu eta bermatzeko da Nahitaezko Erreserba Funtsa, eta ezin 

da bazkideen artean banatu, lege honek espresuki aurreikusitako egoeretan izan ezik. 

2.– Honako diru kopuru hauek zuzendu beharko dira Nahitaezko Erreserba Funtsera: 

a) Soberakin baliagarrien portzentaje bat. Batzar orokorrak ezarriko du portzentaje 

hori, aurreko artikuluan ezarritakoaren arabera. 

b) Bazkideen bajaren kasuan, sozietatearen kapitalari nahitaez egin beharreko 

ekarpenen kenkariak. 

c) Sarrera-kuotak. 




kalterik egin gabe. Hizkuntza-egokitzapen horretaz gain, aipatu behar dugu, Nahitaezko 

Sozietate Funtsa terminoaren ordez, Nahitaezko Erreserba Funtsa esapidea erabili dela, 

askoz ere espezifikoagoa baita. 


9.14.2.1. Nahitaezko erreserba funtsa: esangura eta izaera banaezina 

Kooperatibek erreserba berezi batzuk eratuta dituzte, hau da, legeeta estatutu-araubide 

zehatz baten arabera kudeatu eta hornitzen diren erreserba-funts batzuk. 

Nahitaezko Erreserba Funtsa (NEF) EKLren 71. artikuluan araututa dago eta 

kooperatibaren ondarea indartzeko funtzioa dauka. NEF, azken batean, kooperatiba sendotu, 

garatu eta bermatzeko baliatzen da (EKLren 71.1 artikulua). Funtsaren beraren ezaugarriek 

indartzen dute sendotze hori; izan ere, funtsa osatzen duten partidak ez dira inorenak, eta 

ez dira ordainketaren xede. Horregatik, NEF ezin da bazkideen artean banatu, ezta galerak 

konpentsatzea ez den beste xederik eman ere. Eta kooperatiba desegiten eta likidatzen bada, 

funtsaren gerakina kooperatibagintza sustatzen erabili beharko da. 

9.14.2.2. Funtsak NEFera bideratzea 

Lehenik eta behin, batzarrak ezarritako soberakinen ehunekoa bideratu beharko da, 

254


nahitaez, NEFera, eta ehuneko horrek legez ezarritako gutxienekoak bete beharko ditu. Ildo 

horretan, kooperatibak NEF funtsari esleitzen dizkion soberakin erabilgarrien ehunekoa 

ezingo da izan soberakin horien % 20 baino txikiagoa, EKLren 70.2.a) artikuluak dioenari 

jarraiki. Bigarrenik, bazkideek baja emanez gero, sozietatearen kapitalari nahitaez egin 

beharreko ekarpenei lotutako kenkariak ere bideratu beharko dira. Eta azkenik, sarrerakuotak 

ere nahitaez sartu behar dira NEFen. 

Kooperatibaren administratzaileek enpresa-jarduera garatzeko beharrezkoak diren 

inbertsioak egiteko, ondasunak eskuratzeko edo zerbitzuak erabiltzeko baliatu beharko dute 

NEFen gordetako zenbatekoa. 

9.15. Kooperatiba-heziketa eta sustapenerako eta interes publikoko beste helburu 

batzuetarako ekarpena 

72. artikulua.– Kooperatiba-heziketa eta sustapenerako eta interes publikoko beste 

helburu batzuetarako ekarpena 

1.– Estatutuek edo batzar orokorrak finkatutako oinarrizko ildoak aplikatuz, interes 

publikoko helburu hauetakoren bat izango du soberakinei 70.2.a) artikuluan 

ezartzen zaien nahitaezko ekarpenak: 

a) Bazkideak eta langileak prestatzea eta heztea kooperatibismoaren eta kooperatibajardueren 

arloan eta lanpostuarekin lotuta ez dauden beste arlo batzuetan. 

b) Kooperatiben arteko harremanak sustatzea. Eremu horretan, gastu hauek ere 

estaliko dira: kooperatiba guztiak sustatu, lagundu eta zuzentzeko sortutako 

entitateetan parte hartzearren sortzen diren gastuak edo kooperatibek elkarri 

laguntzeko jarduerek sortzen dituztenak. 

c) Hezkuntza, kultura, lanbidea eta laguntza sustatzea eta kooperatibismoaren 

ezaugarriak zabaltzea kooperatibak lan egiten duen gizarte-inguruan eta 

gizartean oro har. 

d) Euskararen erabilera sustatzea. 

e) Kooperatiba-enpresa berriak sustatzea. Horretarako, diru-ekarpenak egingo 

zaizkie kooperatiben euskal mugimenduak sustatzen dituzten irabazteko asmorik 

gabeko entitateei. 

f) Bazkideei eta langileei formakuntza eta heziketa ematea, kooperatibeetan 

emakumeen eta gizonen berdintasuneranzko urratsak egiteko politika eraginkor 

bat sustatze aldera. 

2.– Aurreko apartatuan adierazten diren helburuetara bideratu ahal izango da 

nahitaezko ekarpen hori, diru-ekarpenak eginez irabazteko asmorik gabeko 

entitateei edo aurreko 1.b artikuluan adierazten diren lankidetza-entitateei. 

Bitartekaritza-entitate horiei diru-ekarpenak egiteko, beharrezkoa izango da 

adierazitako interes publiko horiek dituzten helburuetara zuzentzea ekarpenok; 

horretarako, bitartekaritza-entitateak berak egingo ditu jarduerak; bestela, beste 

pertsona fisiko edo juridiko batzuei zuzenduko dizkie jasotzen dituen baliabideak. 

255


3.– Kooperatibak ezin du erabili ekarpen hori, salbu eta arestian aipatu diren interes 

publikoko helburuetara zuzentzeko; ekarpen hori, horrenbestez, enbargaezina da 

eta balantzearen pasiboan azaldu behar da. 

4.– Ekarpen horretarako aurreikusitako helburuetarako erabiliko dira kooperatibak 

bazkideei ezartzen dizkien zehapen ekonomikoak. 

5.– Kooperatibak berak adierazitako interes publikoko helburuetara zuzendu ez 

den ekarpen horren zenbatekoa irabazi-asmorik gabeko entitateei emango zaie, 

soberakinaren banaketa onetsi den ekitaldi ekonomikoaren hurrengo ekitaldian, 

entitate horiek erabil dezaten ekarpen horretarako erabaki diren interes publikoko 

helburuetan. 




kalterik egin gabe. Hizkuntza-egokitzapen horretaz gain, aipatu behar dugu, Nahitaezko 

Sozietate Funtsa terminoaren ordez, Nahitaezko Erreserba Funtsa esapidea erabili dela, 

askoz ere espezifikoagoa baita. Berrikuntza bakar gisa, nabarmendu behar da beste atal 

bat gehitu zaiela kooperatiben hezkuntzarako eta sustapenerako ekarpenaren helburu izan 

daitezkeen interes publikoko helburuei (aurrerantzean, KOIPH), bazkideen eta langileen 

prestakuntza eta heziketa ere aintzat hartuta, kooperatiba-sozietateetan emakumeen eta 

gizonen berdintasunerako bidean aurrera egiteko politika eraginkorra sustatzeko helburuz 

(EKLren 72.1.f) artikulua). 


9.15.2.1. Kooperatiba-heziketa eta sustapenerako ekarpena: kontzeptua eta helburu 

nagusiak 

KOIPHren helburua, NEF funtsarena ez bezala, heziketa- eta sustapen-jarduerak egitea 

da, baina ez, nahitaez, kooperatibako bazkideentzat soilik. Sozietate kooperatiboen gizarteerantzukizunaren 

zerbitzura dagoen tresna da, eta, beraz, kooperatiben sustapenaren eta 

interes publikoaren sustapenaren barruan txerta daitezkeen jardueretan baliatu beharko da, 

nahitaez. 

Beraz, funts horren bilakaerari erreparaturik, esan dezagun apurka-apurka interes 

orokorreko helburuak izan dituzten jardueretan erabili dela. Horrela adierazita dago 

KOIPHren helburuak jasotzen diren EKLren 72.1 artikuluan, hiru multzotan banatuta: 

a) Lehenik eta behin, KOIPH funtsa kooperatibismoari lotutako jardueretan balia daiteke: 

kooperatibismoari eta kooperatiba-jarduerei buruzko prestakuntza eta heziketa emateko 

bazkideei eta langileei; kooperatiben arteko harremanak sustatzeko, kooperatiben 

arteko laguntza-jarduerak sustatzeko beren-berengi sortutako erakundeetan parte 

hartzeagatiko gastuak ordaintzeko ere bai; heziketa, kultura, lanbidea eta laguntza 

sustatzeko jardueretan balia daiteke, bai eta kooperatibagintzaren ezugarriak 

256


zabaltzeko ere kooperatibaren ingurune hurbilean eta, oro har, gizartean, eta enpresa 

kooperatibo berriak sustatzeko, euskal kooperatiba-mugimenduak sustatutako 

irabazi-asmorik gabeko erakunde bati diruzko ekarpenak emanda. 

b) Bigarrenik, KOIPH funtsa balia daiteke, kooperatiban bertan, lanpostuari zuzenean 

lotuta ez dauden gaiei buruzko prestakuntza-jarduerak egiteko; bazkideak eta 

langileak kooperatibaren jarduerari buruzko gaietan prestatu eta trebatzeko; bai 

eta bazkideak eta langileak prestatu eta heziketa emateko ere, kooperatibetan 

emakumeen eta gizonen berdintasunerantz aurrera egiteko politika eraginkorra 

sustatzeko helburuz. 

c) Eta, hirugarrenik, interes orokorreko jarduerak garatzeko erabil daiteke, hala 

nola euskararen erabilera sustatzeko jardueretan, tokiko ingurunea bultzatzeko 

jardueretan, bizi-kalitatea eta komunitatearen garapena hobetzeko jardueretan, 

ingurumena babesteko eta garapen jasangarrirako ekintzetan eta abarretan. 

Kooperatibak zuzenean egin ditzake jarduera horiek guztiak, edo zeharka, sozietate 

edo erakunde pribatuekin zein erakunde publikoekin lankidetzan arituz, kooperatibak 

diru-ekarpenak eginez KOIPHren kontura. Nolanahi ere, aipaturiko diru-ekarpenak 

emango badira, baliabide horiek lehen adierazitako interes publikoko helburuak 

dituzten jardueretan erabili beharko dira, KOIPH funtsa jasotzen duen erakundearen 

beraren bidez edo erakundearen eskutik baliabide horiek eskuratu dituzten beste 

pertsona batzuen bidez (EKLren 72.2.2 artikulua). 

KOIPH funtsa kooperatibak berak adierazitako interes publikoko helburuak betetzera 

bideratu ez bada, legez ezarritako araubidearen arabera, behar bezala erabili ez den 

funts hori irabazi-asmorik gabeko erakundeei eman beharko zaie, soberakinaren 

banaketa onartu eta hurrengo ekitaldi ekonomikoaren barruan, horrelako funtsei 

esleitutako interes publikoko helburuetara bidera dezaten (EKLren 72.5 artikulua). 

Nolanahi ere, ekitaldi jakin bateko emaitzen banaketaren ondotik sortutako KOIPH 

funtsa ekitaldi horretan eta hurrengo ekitaldian erabili beharko da. Hala, adibidez, 

2020ko ekitaldiko emaitzen bidez sortutako KOIPH, 2021eko batzar nagusiak 

onartutakoa, 2022ko ekitaldia amaitu baino lehen erabili beharko da. 

9.15.2.2. KOIPHren zuzkidura: izaera enbargaezina 

KOIPH, nagusiki, batzarrak edo estatutuek zehazten dituzten soberakin erabilgarrien 

ehunekoaren bidez hornitzen da, eta portzentaje horrek legez ezarritako gutxienekoak bete 

beharko ditu. Ildo horretan, kooperatibak KOIPHri esleitzen dizkion soberakinen ehunekoa 

ezingo da izan soberakin horien % 10 baino txikiagoa, EKLren 70.2.a) artikuluak dioen 

moduan. Baina, horrez gain, kooperatibak bazkideei ezartzen dizkien zigor ekonomikoez ere 

hornituko da (EKLren 72.4 artikulua). 

Beraz, KOIPH ez da kooperatibaren berezko baliabidea. Legeak araututako helburuetarako 

baino ezin du erabili funts hori. Estatutuek edo batzar orokorrak ahalmena dute KOIPHren 

irismena zehazteko, eta araututako legezko mugen barruan zertarako erabil ditzaketen 

finkatzeko, baina ez dute funtsa erabili ahal izateko gaitasunik. Horregatik, KOIPH 

enbargaezina da, eta balantzeko pasiboan agertu behar du (EKLren 70.3 artikulua). 

257


9.16. Galerak egoztea 

73. artikulua.– Galerak egoztea 

1.– Estatutuek finkatu beharko dute zein diren galerak konpentsatzeko irizpideak. 

Irizpide horiek erregela hauek bete beharko dituzte beti: 

a) Borondatezko erreserba-funtsik badago, galera guztiak egotzi ahal izango 

zaizkie funts horiei. 

b) Nahitaezko Erreserba Funtsari egotziko zaio, gehienez ere, soberakin positiboak 

izandako azkenengo bost urteetan legez nahitaezko diren funtsetara bideratu 

diren diru kopuruen batezbestekoa, edo, kooperatiba bost urte horiek baino 

berriagoa bada, sortze-unetik beretik bideratutakoen batezbestekoa. Nolanahi 

ere, Nahitaezko Erreserba Funtsak kooperatibaren sozietate-kapitalaren 

ehuneko berrogeita hamarra gainditzen badu, galerak konpentsatzeko erabili 

ahal izango da portzentaje horretatik gorako zenbatekoa. 

c) Nahitaezko eta borondatezko funtsekin konpentsatzen ez den zenbatekoa 

bazkideei egotziko zaie. Zer eragiketa, zerbitzu edo jarduera egin duen bazkide 

bakoitzak kooperatibarekin, proportzio berean egotziko zaio zenbatekoa. 

Egindako zerbitzu edo eragiketa horiek bazkide bakoitzak gutxienez egin behar 

dituenak baino gutxiago badira, aipatutako galera horiek ere proportzionalki 

egotziko dira nahitaez egin beharreko gutxieneko jarduera kooperatibizatuaren 

arabera. 

2.– Bazkide bakoitzari egotzi beharreko galera horiek batzar orokorrak erabakitzen 

duenaren arabera kitatuko dira, era hauetakoren batean: 

a) Zuzenean edo bazkideak sozietate-kapitalari egiten dizkion ekarpenetatik 

kenduta, edo, hala badagokio, bazkideak kooperatiban egiten duen edozein 

finantza-inbertsiotatik kenduta, baldin eta inbertsio horrek egozpen hori 

onartzen badu; betiere, galera sortu eta hurrengo ekitaldiaren barruan. 

b) Bazkideak hurrengo bost urteetan izan ahal dituen itzulkinen kontura. 

Konpentsatu gabeko galerarik geratzen bada, urtebeteko epean, gutxienez ere, 

kitatu beharko ditu bazkideak. 

3.– Galerak kontu berezi bati egotzi ahal izango zaizkio, etorkizuneko irabazien kontura 

amortizatzeko. Bost urtekoa izango da, gehienez ere, galerak horrela amortizatzeko 

epea. Epe hori igaro eta galerarik geratzen bada konpentsatu barik, artikulu 

honetako 1. ataleko a), b) eta c) letretan ezarritakoaren arabera konpentsatuko dira; 

azken kasuan, urtebeteko epean, gehienez jota. 

4.– Aurreko zenbakietan adierazitako epe horiek guztiak igaro eta galerarik geratzen 

bada konpentsatu gabe, batzar orokorrak erabakitako ekarpen berriekin kitatu 

beharko dira, edo kooperatibako bazkide izaten jarraitzeko egin beharreko ekarpen 

berriekin, eta bazkideari baja emango zaio, baldin eta haren ekarpenak estatutuetan 

ezarritako gutxiengora heltzen ez badira eta ekarpen berririk egiten ez badu. Hori 

guztia gorabehera, kooperatibak konkurtsoa bultzatu beharko du, konkurtsolegearen 

arabera. 

258




dakar, artikulatu berri osoan, hizkera inklusiboaren erabilerari egokitzeko egin diren 

aldaketei kalterik egin gabe. Hala ere, edukiak sortzen zituen zalantza batzuk argitzeko 

asmoz, zenbait hobekuntza txertatu ditu, galerak egozteko araubidearen irismenari buruzko 

akats oro saihesteko. 

Lehenik eta behin, a) letraren idazketan egindako aldaketak dio galerak egozteko aukerek 

ez dakartela lehentasunik hurrenkeran, eta kooperatibak galerak ezarritako edozein partidari 

egotzi ahal izango dizkiola, estatutuetan edo batzar orokorrak erabakitzen dutenari jarraiki. 

Bigarrenik, azpimarratu behar da 1993ko Kooperatiben Legearen 69. artikuluaren 1. eta 2. 

atalak bateratu direla EKLren 73.1 artikuluan, galerak konpentsatzeko irizpideak zehazteko. 

Hala eta guztiz ere, EKLren 73.1 b) artikuluan, alde batetik, idatz-zati berri bat gehitu da eta, 

horren arabera, NEF funtsak kooperatibaren kapitalaren % 50 gainditzen badu, zenbateko 

horren soberakina galerak konpentsatzeko ere erabili ahal izango da. Eta, bestetik, EKLren 

73.1 c) artikuluan adierazten denez, egindako zerbitzuak edo eragiketak bazkide bakoitzak 

gutxienez egin behar dituenak baino txikiagoak badira, galeren egozpena nahitaezko 

gutxieneko jarduera kooperatibizatuaren neurrian egin beharko da. 

Hirugarrenik, EKLren 73.2 artikulu berriak, aurreko 69.2 c) artikulua aletzetik sortzen 

denak berariaz jaso du batzar orokorrak erabakiko duela galerak nola egotzi behar zaizkion 

bazkide bakoitzari. 

Laugarrenik, EKLren 69.1 artikuluaren azken tartekia EKLren 73.3 artikulu berrira ekarri 

da, eta galerak amortizatzeko kontu berezi batera egotzi ahal izateko aukerari eutsi zaio, 

etorkizuneko emaitza positiboen kargura, bost urteko epean; dena dela, idatz-zati berria 

gehitu zaio hauxe gehituta: epe hori igarotakoan galerak konpentsatu ez badira, orduan, 

EKLren 73.1 artikuluaren a), b) eta c) atalek galerak egozteko xedez arautzen duten prozedura 

orokorraren kontura ordaindu beharko dira, urtebeteko epean. 

Azkenik, esan beharra dago beste paragrafo bat gehitu dela, EKLren 73.4 artikulua, galerak 

egozteko sistema biribildu nahi duena. Hala, idatz-zati berriak xedatu duen sistema horren 

arabera, aurreko epeak agortuta, artean konpentsatu gabeko galerak geratzen badira, galera 

horiek batzar orokorrak erabakitako ekarpen berrien bidez edo bazkideak kooperatiban 

bertan bazkide-izaerari eusteko beharrezkoak liratekeen ekarpen berrien bidez ordainduko 

dira. Kasu horietan, bazkideak ekarpen berririk egiten ez badu eta estatutuetan ezarritako 

gutxienekoaren azpitik geratzen bada, baja eman beharko zaio. Ohar hori da, hain zuzen ere, 

59. artikuluak eta 66. artikuluak arautzen dutenarekin batera, argi eta garbi xedatzen duena 

bazkideen erantzukizuna mugatua dela; izan ere, bazkideak kapitalari egiten dion ekarpena 

estatutuetan ezarritako gutxienekotik behera murrizten bada, bazkideak gutxieneko horretara 

iristerainoko zenbatekoa jarri ahalko du, edo, bestela, baja hartuko du. Beraz, ekarpena 

estatutuetan jasotako gutxienekoraino birjartzeko betebeharrik ez izateak argiro erakusten 

digu, berriro ere, egotzitako galeren aurrean, bazkideek duten erantzukizuna kapitalari 

egindako ekarpenaren zenbatekora mugatuta dagoela. 

259



9.16.2.1. Galerak egoztea eta bazkideen erantzukizuna 

EKLren 73. artikuluak xedatzen duen galeren egozpenaren erregulazio berria ez dakar 

aldaketa esanguratsurik 1993ko Kooperatiben Legearen 69. artikuluak zekarrenaren aldean. 

Hala ere, agerikoa da legegileak ahaleginak egin dituela galerak egoztearen norainokoa 

argitzeko; izan ere, horren irismena oso eztabaidatua izan da, bazkideek kooperatibaren 

zorrengatik duten erantzukizun-mailari buruz sortutako zalantzak ikusita. Hala, araudi berrian, 

behin betiko argitu da bazkideek kooperatibaren zorrei erantzuten diétela kapitalari egindako 

ekarpenetara mugatuta (horren ildoan, ikus EKLren 59 artikuluaren inguruan egindako 

iruzkina), eta, beraz, bazkideen galeren egozpenaren irismena ildo beretik interpretatu behar 

da, agerian gera dadin egozpen horrek ezin dituela bazkideak behartu norberak erantzutera. 

Galerak egozteko sistema erakundearen balizko galerak kooperatiben araubide ekonomiko 

eta juridikoaren berezitasunaren eredura egokitzeko modua da, bazkideen erantzukizun 

mugatua zeharka aldatu gabe. Kooperatibetan, beste erakunde batzuetan bezala, galerak 

sozietatearen kapitalari egotz dakizkioke, hau da, bazkideen ekarpenei, baina, aldi 

berean, kontuan hartu behar da kooperatibaren araubide berezia sozietatearen funtsei eta 

bazkideek sozietatearen emaitzetan duten parte-hartzeari dagokienez, horiek ez baitaude 

kapital sozialean duten partaidetzari loturik, jarduera kooperatibizatuari baizik. Horregatik 

guztiagatik, bazkideei egotz dakizkiekeen galerak kapitalari egindako ekarpenei egozgarriak 

izango dira, betiere muga horrekin; nolanahi ere, kooperatibak legez eta estatutuen arabera 

eskatzen den gutxieneko kapitala izan beharko du, eta bazkideek kapitalari egindako 

gutxieneko ekarpenak izan beharko dituzte, izaera horri eutsi ahal izateko. 

Hala ere, kapitalari egiten dioten ekarpena estatutuetan ezarritako gutxienekotik behera 

murrizten denean, bazkideek zenbateko horretara berriro heltzeko ekarpena egingo dute hala 

nahi izanez gero, bazkide izaten jarraitu ahal izateko. Beraz, aukerakoa da, ez nahitaezko 

betebeharra. Dena dela, galeraren heina berriz jartzen ez bada, bazkideak baja hartuko du 

kooperatiban, baina ez du inolako erantzukizunik hartuko konpentsatu gabeko galeren 

gainean. 

Horrela, galeren egozpena eta sozietatearen zorren ziozko erantzukizuna bi araubide 

bereiziak dira, nahiz eta lotuta ere egon daitezkeen, baldin eta, galeren egozpena eta 

konpentsazioa dela-eta, bazkideek ekarpen berriak egin behar badituzte bazkide izaten 

jarraitzeko. 

9.16.2.2. Galeren egozpenaren araubidea: ezaugarri nagusiak 

Galeren egozpenaren araubideak, oro har, aurreko erregulazioari eutsi dio, eta araudian 

zenbait doikuntza egin baditu ere, argi dago galerak konpentsatzeko erabili beharreko partiden 

artean ez dagoela inolako lehentasunik. Gainera, NEF funtsaren erabilera malgutu du, eta, batez 

ere, agerian utzi du bazkideei galerak egozteak ezin diola eragin haien erantzukizun mugatuari. 

Azpimarratzekoa da EKLren 73.1 artikuluan jaso dela galerak konpentsatzeko irizpideak 

estatutuetan finkatu behar direla. Batzarrak, legeak ezarritako erregelak betez, hala 

dagokionean, estatutuetan ezarritako arauak betez, galerak egozteko modua zehaztu ahal 

izango du. 

260


Jarraian, EKLren 73.1 artikuluak berak galerak konpentsatzeko irizpideak ezarri ditu. 

Arestian aipatu bezala, irizpideok estatutuetan arautu ahal izango dira, baina gutxieneko arau 

batzuk bete beharko dituzte: 

a) Horrela, ezarri da galera guztiak borondatezko erreserba-funtsei egotzi ahalko 

zaizkiela, halakoak badaude, eta hori guztiz zentzuzkoa da, kooperatibarentzat 

erabilera askekoak diren funts horiek balio baitezakete erakundearen zorrak bere 

baliabide ekonomikoen bitartez arintzeko. 

b) Halaber, galeren zenbatekoa NEF funtsari egotzi ahal zaizkio, halako eran non, 

soberakin positiboak izan diren azken bost urteotan funts horretara bideratu den 

batez besteko ehunekoa baino handiagoa ezin den izan, edo bestela, funtsa eratu 

zenetik, eratze-data bost urtekoa baino lehenagokoa ez bada. Hala ere, berrikuntza 

gisa, manuak onartu du NEF funtsaren zenbatekao kooperatibaren kapitalaren % 50 

gaindituz gero, ehuneko hori gainditzen duen zenbatekoa galerak konpentsatzeko 

ere erabili ahal izango dela. Horrela, NEF funtsaren araubidea malgutu egin da, eta, 

inguruabar jakin batzuetan, kooperatibaren galerei aurre egiteko erabili ahal izango 

da, betiere sozietatearen kapitalaren % 50 gainditzen badu. 

c) Azkenik, kontuan izan behar da nahitaezko eta borondatezko funtsak baliatuz 

konpentsatu ez diren galeren zenbatekoa bazkideei egotzi ahalko zaiela, bakoitzak 

kooperatibarekin egindako zerbitzuen eta jardueren neurrian. Hala ere, beste tarteki 

bat gehitu da, galeren egozpenaren irismena argitzeko helburuz, bazkideren batek 

egindako zerbitzu eta jardueren emaitza bazkideari dagokiona (bazkide izateagatik) 

baino txikiagoa bada. Hala, kasu horietan, galeren egozpena nahitaezko gutxieneko 

jarduera kooperatibizatuaren proportzioan egin beharko da. 

EKLren 73.2 artikuluak berariaz ezarrita dauka, galerak bazkideei egozteko, legez 

araututako moduren bat erabili ahal izango dela, batzar orokorrak erabakitakoaren arabera: 

a) Horrela, zuzenean ordaindu ahal izango dituzte, edo, bestela, bazkideak kapitalari 

egindako ekarpenei edo bestelako finantza-inbertsioei aplikatutako kenkarien bidez, 

egozpena egin den ekitaldiaren hurrengo ekitaldiaren barruan (EKLren 73.2.a) 

artikulua. 

b) Halaber, bazkideari hurrengo 5 urteetan legozkiokeen itzulkinen kontura ordaindu 

ahal izango dira. Nolanahi ere, konpentsatu gabeko galerak badaude, bazkideak 

ordaindu beharko ditu, gehienez ere, urtebeteko epean (EKLren 73.2 b) artikulua). 

c) Era berean, galerak kontu berezi batera egotzi ahal izango dira, geroko emaitza 

positiboen kargura amortizatzeko, gehienez ere, bost urteko epean. 

Galerak bost urteko epean konpentsatu ezin izan badira, EKLren 73.3. artikuluaren 

azken tartekiak ezartzen duenez, galera horiek ordaindu egin beharko dira EKLren 73.1 a) 

artikuluak ezarritakoari jarraiki, hau da, borondatezko erreserba-funtsak edo NEF funtsa 

baliatuz, EKLren 73.1 a) artikuluak dioenarekin bat etorriz edo, azkenik, bazkideek ordaindu 

beharko dituzte, bazkide bakoitzak egindako zerbitzu edo jardueren proportzioan (EKLren 

73.1 c) artikulua). Azken inguruabar horretan, bazkideek urtebeteko epea izango dute galerak 

ordaintzeko. 

261


Esandako epeak igarotakoan, artean konpentsatu gabeko galerak badaude, batzarrak 

erabakitako ekarpen berrien bidez ordainduko dira edo kooperatibako bazkide-izaerari 

eusteko beharrezkoak diren ekarpen berrien bidez (EKLren 73.4 artikulua). Ildo horretan, 

bazkideak baja hartu beharko du bere ekarpenak estatutuetan ezarritako gutxienekotik behera 

geratzen direnean eta horiek berdintzeko ekarpen berririk egiten ez duenean. 

Azken azalpen hori bat dator EKLren 61.3 artikuluak dioenarekin. Artikulu horren arabera, 

galerak egozteagatik edo zehapen ekonomikoagatik, bazkideen kapitalari egindako ekarpena 

estatutuetan edo batzar orokorrean ondorio horietarako ezarritako gutxieneko zenbatekoaren 

azpitik geratzen bada, eragindako bazkideak zenbateko horretara iritsi arteko ekarpena 

egin beharko du bazkide izaten segitzeko. Ildo beretik, ekarpenen itzulketari dagokionez, 

EKLren 66.3. artikuluak dio baja hartzen duten bazkideei egotzi beharreko galerak kapitalari 

egindako ekarpenen mugarainokoak izango direla. 

262

10. DOKUMENTAZIO ETA KONTABILITATE SOZIALA* 1. 

10.1. Sarrera 

Kapitulu honetan, Euskadiko Kooperatiben Legearen (aurrerantzean, EKL) 74-77 artikuluen 

edukia aztertuko eta iruzkinduko dugu. Artikulu horiek bat datoz aurreko erregulazioaren 70- 

73 artikuluekin. Zehatzago esanda, honako hauek dira artikuluetan jasotako gaiak: 

• Kooperatibek izan behar dituzten sozietate- eta kontabilitate-liburuak, haien antolaerasistema 

(papera edo prozedura informatikoak edo elektronikoak), eta horiek Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroan legeztatzeko edo gaitzeko betebeharra (EKLren 74. 

artikulua). 

• Kooperatiben urteko kontuak, eta, hala badagokio, kudeaketa-txostena eta informazio 

ez-finantzarioaren egoera, bai eta Euskadiko Kooperatiben Erregistroan gordailutzeko 

betebeharra ere (EKLren 75. artikulua). 

• Kooperatibarentzat kontu-ikuskaritza nahitaezkoa den kasuak, bai eta auditorea 

izendatzeko prozedura ere (EKLren 76. artikulua). 

• Legelari aholkularia eta haren eginkizunak, bateraezintasunak, kooperatibarekiko 

harreman-modalitateak eta erantzukizun-araubidea (EKLren 77. artikulua). 

EKLk gehitu dituen berrikuntzei dagokienez, labur-labur esanda, honako hauek aipa daitezke: 

• Kontularitza edo kontabilitateari dagokionez, oro har, kooperatiben berariazko 

erregulaziorik ezean, merkataritza-araudira joko da, ez merkataritza-kodera, 1993ko 

euskal erregulazioan egiten zen bezala. 

• Nahitaezko urteko kontuei dagokienez, ondare garbiaren aldaketen egoera-orriari eta 

diru-fluxuen aldaketen egoera orriari buruzko aipamenak gehitu dira, hala badagokio, 

gaur egun indarrean dagoen kontabilitate-araudira egokitzeko. 

• Informazio ez-finantzarioaren egoeraren inguruko aipamena ere ageri da, 2018an 

txertatu zena (11/2018 Legea, abenduaren 28koa), eta haren edukia eta nahitaezkotasuna 

merkataritza-araudiari lotu zaizkio. Gauza bera esan genezake kudeaketa-txostenari 

dagokionez, horren nahitaezkotasunari eta edukiari buruz ez baitu EKLk xedatzen, eta 

merkataritza-legeriara jotzen du. 

• Kooperatibaren kontabilitatearen erregulazioa honako hauei egokitu beharko zaie: 

kontabilitate-plan orokorrari, kooperatiba-sozietateen kontabilitate-arau espezifikoei, 

kontabilitate-plan orokorra garatzeko kontabilitateko eta kontu-auditoretzako 

institutuak onartutako nahitaez bete beharreko arauei, eta aplikagarri zaion gainerako 

kontabilitate-araudiari. 

* Marta Enciso Santocildes andreak, Deustuko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultateko Irakasle titularrak 

egindako iruzkina. 

263

DOKUMENTAZIO ETA KONTABILITATE SOZIALA 

10.2. Dokumentazio soziala 

74. artikulua.– Dokumentazio soziala. 

1.– Kooperatibek antolatuta eta eguneratuta izan beharko dituzte liburu hauek: 

a) Bazkideen erregistroa. 

b) Sozietate-kapitalari egiten zaizkion ekarpenen erregistroa. 

c) Akta-liburua: batzar orokorrarena, artezkaritza-kontseiluarena eta, hala badagokio, 

zaintza-batzordearena, errekurtso-batzordearena eta prestatze-biltzarrena. 

d) Inbentario- eta balantze-liburua eta eguneko liburua. 

e) Lege-xedapenek eskatzen dituzten beste guztiak. 

2.– Liburuek eta kontu-erregistroek koadernatuta eta orrialdekatuta egon beharko dute. 

3.– Baliozkoak dira, halaber, nahitaezko liburuak egiteko prozedura informatiko edo 

elektronikoen bidez egiten diren idazpenak eta idatzoharrak. 

Liburu horiek, euskarri elektronikoan edo paperean eginak, Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroak legeztatuko ditu, sei hilabeteko epean, ekitaldia ixten denetik aurrera 

kontaturik. 

1.c apartatuan adierazten diren liburuak legeztatzen ez diren bitartean, akten kopia 

erkatua bidali beharko zaio Euskadiko Kooperatiben Erregistroari, hilabeteko epean, 

akta horiek onartu zirenetik aurrera kontaturik. 


Artikulu honek ez du inolako aldaketarik izan 1993ko legeriaren 70. Artikuluaren aldean. 

Izan ere, aurreko manuan bai txertatu ziren berrikuntza garrantzitsuak, esate baterako, liburuak 

legeztatzea eta gaitzea Euskadiko Kooperatiben Erregistroan, ez kooperatibak egoitza duen 

epaitegian. 


Lehenik eta behin, artikuluan oinarrituta zehaztu ditzakegu kooperatiba guztientzat 

nahitaezkoak diren liburuak, sozietate kooperatiboaren mota, neurria edo tamaina edozein dela 

ere. Honako hauek dira: 

• Bazkideen erregistro-liburua 

• Sozietatearen kapitalari egindako ekarpenen erregistro-liburua 

• Batzar orokorraren akta-liburua 

• Kontabilitate-betebeharrak betetzeko, kooperatibek bi liburu izan beharko dituzte: 

inbentarioak eta balantzeak, batetik, eta eguneroko liburua, bestetik. Betebehar hori 

berdina da enpresa guztientzat, haien izaera juridikoa, jarduera ekonomikoa eta 

lurralde-eremua edozein izanik ere. 

Bigarrenik, kooperatiba-araudiak beste organo batzuen derrigortasuna ezarri du, 

kooperatibaren tamainaren arabera, adibidez, artezkaritza-kontseiluarena (EKLren 43.1 

artikulua), edo zaintza-batzordearena (EKLren 53. artikulua). Era berean, arauak ahalmena 

264


eman die kooperatibei beste organo batzuk eratzeari buruz erabakitzeko, hala nola errekurtsobatzordea 

(EKLren 58 artikulua) edo prestatze-biltzarrak (EKLren 40. artikulua). Organo 

horiek egonez gero, nahitaezkoa izango da horietako bakoitzaren akta-liburua izatea. 

Kooperatibetako bazkideek informazio-eskubidea aitortuta daukate, eta, sozietatearen liburuei 

dagokienez, kooperatibako bazkideen erregistro-liburua eta batzar orokorraren akta-liburua 

aztertzeko eskubidea dute (EKLren 24.2 b) artikulua). Beste alde batetik, zaintza-batzordeari 

kooperatibako liburuak berrikusteko ahalmena aitortu zaio (EKLren 56.1 b) artikulua. 

EKLren 74. artikuluaren 2. eta 3. paragrafoetan, kooperatiben kontabilitate-liburuak eta 

-erregistroak nola jaso daitezkeen adierazita dago, eta, artikuluak dioenez, koadernatuta 

zenbakituta doazenak zein nahitaezko liburu horiek osatzeko prozedura informatiko edo 

elektronikoen bidez egindakoak onartuko dira. 

Era berean, liburu guztiak legeztatzeko betebeharra ezarri da, bai eta kontabilitate-erregistroak 

legeztatzekoa ere, euskarri elektronikoan edo paperean. Betebehar horrek kooperatiba guztiei 

eragiten die, enpresaren mota eta tamaina edozein izanik ere, baina kasuan-kasuan aldatzen 

dira nahitaezkoak diren liburuak. Artikulu horrek legeztatzeaz diharduenean, ulertu behar 

da legeztatzea zentzu hertsian jasota dagoela, bai eta liburu zuriak gaitzea ere, Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroaren Erregelamenduak (EKEE) ezartzen duen bezala. 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroak legeztatuko ditu liburuak, EKLren 17 b) artikuluak 

dioen legez, ez merkataritza-erregistroak, ekitaldia ixten denetik sei hilabeteko epearen 

barruan. Manu horretan, badago aldea merkataritza-araudi orokorrak ezarritakoarekin, azkenak 

4 hilabeteko epea ezartzen baitu (merkataritza-erregistroaren erregelamenduaren 333.2 

artikulua). 

Era berean, kooperatibako organoen akta-liburuak legeztatu arte, dagozkion akten kopia 

ziurtatua bidali beharko da Euskadiko Kooperatiben Erregistrora, bi hilabeteko epean, onartzen 

direnetik zenbatzen hasita. 

Liburuak legeztatzeko eta gaitzeko prozedura Kooperatiben Erregistroaren Erregelamenduan 

jasota dago, baina arau hori aldatu egingo da, EKLren 4. xedapen gehigarriak xedatu duen 

moduan. Aldaketak berariaz arautuko du erregistro-espedienteen izapidetze elektronikoa, eta 

erraztu egingo du erregistratzeko prozedura. 

10.3. Kontabilitatea 

75. artikulua.– Kontabilitatea 

1.– Kooperatibek kontabilitate ordenatua eraman behar dute, nork bere jarduerari 

egokitua merkataritza-legeriaren arabera, salbu eta espezifikoki erregulatzen bada 

haientzat; kontabilitate horrek, bestalde, errespetatu behar ditu kooperatibaren 

araubide ekonomikoaren berezitasunak. 

2.– Ekitaldia ixtean, administratzaileek kooperatibaren urteko kontuak formulatu beharko 

dituzte, hiru hilabeteko epean, gehienez ere, sozietatearen ekitaldia ixten denetik 

aurrera kontaturik eta bat etorrita aplikagarri zaion informazio finantzarioari buruzko 

araudi-esparruarekin. Kontuetan, jaso beharko dituzte balantzea, irabazi-galeren 

265


kontua, memoria eta, hala badagokio, ondare garbian izandako aldaketen egoera eta 

efektibo-fluxuen egoera. 

Administratzaileek kudeaketa-txostena ere aurkeztuko dute ekitaldiko kontuekin batera, 

merkataritza-legeriari jarraituz, eta, hala dagokionean, informazio ez-finantzarioaren 

egoera kudeaketa-txostenaren barruan edo beste txosten batean jasota. 

3.– Administratzaileek urteko kontuak aurkeztu beharko dituzte Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroan gordailutzeko, hilabeteko epean, kontuak onartzen direnetik aurrera 

kontaturik. Behar izanez gero, kudeaketa-txostena eta kontu-auditoreena ere 

aurkeztu beharko dituzte. Administratzaile guztiek sinatu beharko dituzte urteko 

kontu horiek eta kudeaketa-txostena; baten baten sinadura falta bada, espresuki 

adieraziko da zergatik. 


Atal honetan, berrikuntza garrantzitsuak txertatu dira, hurrengo atalean garatuko ditugunak. 

Lehen indarrean zegoen Euskadiko Kooperatiben 1993ko araudiaz geroztik, bilakaera 

esanguratsua izan da kontabilitate-legeriari dagokionez, bai nazioartean, bai estatuan. Izan 

ere, 2002an, Europar Batasunak berariazko erregelamendu bat onartu zuen: 1606/2002 EE 

erregelamendua, uztailaren 19koa, Nazioarteko Kontabilitate Arauak (NKA) eta Finantza 

Informazioari buruzko Nazioarteko Arauak (FINA) onartzen dituena. Araudi horrek zuzeneko 

eraginkortasuna du estatu kide guztietan, transposiziorik egin beharrik gabe. 2005eko 

urtarrilaren 1etik aurrera hasitako finantza-ekitaldietan aplikatzen hasi zen, eta edozein estatu 

kidetako merkatu arautu batean kotizatzen duten baloreak dituzten enpresa-taldeei eragiten 

die. Erkidegoko araudi horren helburua da sozietate horiek emandako finantza-informazioa 

harmonizatzea, bai eta finantza-egoeren gardentasun- eta konparagarritasun-maila handia 

bermatzea ere. 

Kontabilitate-eredu berri horrek funtsezko berrikuntzak ekarri zituen, eta, horren ondorioz, 

estatu kideetako barne-kontabilitateko araudia ere aldatu behar izan zen, enpresa txiki eta 

ertainei aplikatzeko, kotizatzen ez duten edo, kotizatuz gero, enpresa-talderik osatzen ez 

duten erakundeei aplikatzeko. Espainian, 2007an bi kontabilitate-plan onartu ziren: bata, 

orokorra (1514/2007 Errege Dekretua, azaroaren 16koa) eta, bestea, enpresa txiki eta ertainena 

eta mikroenpresentzako arau zehatzak zekartzana (1515/2007 Errege Dekretua, azaroaren 

16koa), 1990eko kontabilitate-plana ordeztekoak. Erreforma horren bidez, kontabilitatearen 

arloko merkataritza-legeria egokitu egin zen, nazioartean harmonizatzeko helburuz, Europar 

Batasuneko araudian oinarrituta. Plan horiek nahitaez aplikatu behar zaizkie enpresa guztiei, 

haien eite juridikoa, banakoa edo sozietate-izaera edozein dela ere, zenbait espezialitateri 

kalterik egin gabe, hala nola finantza-erakundeei. 

Era berean, Ekonomia eta Ogasun Ministerioa gaitu zen, kontabilitatearen eta kontuauditoretzen 

institutuak proposatuta, kontabilitate-plan orokorraren egokitzapenak onartzeko. 

Hala, kasu batzuetan, egokitzapen sektorialak egin dira, subjektuaren jarduera ekonomikoaren 

ezaugarriak eta izaera kontuan hartuta. Beste kasu batzuetan, kontabilitate-subjektuaren kausaz 

egin behar izan da egokitzapena, subjektuaren izaera juridiko berezia kontuan hartuta. Azken 

kasu hori kooperatiben kasua izango litzateke. 

266


2010ean, kooperatiba-sozietateen kontabilitate-alderdiei buruzko arauak onartu ziren 

(EHA/3360/2010 Agindua, abenduaren 21ekoa), 2003ko aurreko araudia (ECO/3614/2003 

Agindua) ordeztu zuena. 2010eko aginduak (aurrerantzean, KSKP), kooperatiba-enpresei 

aplika dakizkiekeen kontabilitate-alderdiak edo berezitasunak jasotzen ditu, 2007ko bi errege 

dekretuetan (KPO eta KPO ETEak) jasotako kontabilitateko araudi orokorra osatu eta egokitzen 

dituela. 

Kooperatiben kontabilitate-alderdiei buruzko arauek 13 manu eta bi eranskin dituzte, eta 

urteko kontuen ereduak (eredu arrunta eta eredu laburtua) erantsi dira. 

2003ko kontabilitate-sistema kooperatiboak, 2010ekoarekin alderatuta, jaso dituen 

berrikuntzei dagokienez, alde batetik, esan behar da aukera ematen diela kooperatiba-sozietateei 

kontabilitate-arau batzuk eskura izan ditzaten, finantza-informazioa ematen jarraitzeko 

kontabilitate-plan orokorraren eta enpresa txiki eta ertainen kontabilitate-plan orokorraren 

esparruan. Beraz, bat dator Europar Batasunak finantza-informazioari buruz onartutako barnearauekin, 

baina 2003. urtean onartutako araudi bereziaren zati handi bat alde batera utzi gabe, 

kasu batzuetan berrikuspen formal hutsak besterik ez baitzaizkio egin. 

Bestalde, 2009ko abenduaren 31ra arte ezarritako epe iragankorra igarotzea ahalbidetu 

du, funts propioen (eskatu ezin direnak) eta besteren funtsen (epe luzera eska daitezkeenak 

eta pasibotzat jotzen direnak) arteko mugaketari dagokionez. Hala, erraztu ziren autonomiaerkidegoetan 

legegintza-mailan egin beharreko aldaketak, kooperatibetako bazkideen 

ekarpenen galdagarritasunik ezaren ingurukoak, artean, EAEko, Nafarroako eta Estatuko 

legerian besterik ez baitzeuden jasota. Era berean, nahikoa denbora eman zen kooperatiben 

estatutuetan aldaketak egiteko. 


Artikuluaren lehen atalean aipatzen da kontularitza ordenatua eta egokia izan behar dela 

kooperatibaren jarduera aintzat hartuta, enpresa guztiei eskatzen zaien bezala (Merkataritza 

Kodearen 25.1 zenbakia, aurrerantzean MK). 1993ko testuarekin alderatuta, berritasun gisa, 

testuak merkataritza-legeriara eta kooperatiben berariazko legeriara igortzen du, merkataritzakodera 

soilik jo beharrean. Horren arrazoia hauxe da: aurreko atalean azaldu ditugun 

merkataritza-kontabilitatean gertatu diren aldaketa garrantzitsuak. Aipamen horren ondorio 

praktikoa xehetasunez azalduko dugu hurrengo atalean. 

Bigarren atala urteko kontuen formulazioari buruzkoa da, administratzaileen betebeharra 

izanik, enpresa guztietan gertatzen den bezala, bai eta 3 hilabeteko formulazio-epea ere, sistema 

osoan berdina dena (Kapital Sozietateen Legearen 253.1 artikulua, aurrerantzean, KSL). 

Halaber, prestatu beharreko urteko kontuak adierazi dira, hau da, balantzea, galera-irabazien 

kontua, memoria (enpresa txiki eta ertainentzat eta mikroenpresentzat); eta gainerako 

enpresentzat, gainera, ondare garbiaren aldaketen egoera-orria eta diru-fluxuen egoera-orria. 

Era berean, merkataritza-araudiak hala ezartzen badu, kudeaketa-txostena egingo da, eta, 

hala badagokio, informazio ez-finantzarioaren egoera-orria, dela kudeaketa-txostenean, dela 

txosten bereizi batean. 

267


Xedapen horiek berriak dira 93ko legeriarekin alderatuta, eta merkataritza-araudiaren 

gainerakoarekin (254. artikulua eta hurrengoak eta KSLren 262. artikulua), kontabilitateplan 

orokorrekin eta kooperatiben kontabilitate-arau espezifikoekiko koherentzia bilatzea 

du helburu. Ez da beharrezkotzat jo KSLren 262. artikuluan xedaturik dauden kudeaketatxostenaren 

edukiak zehaztea, ezta finantza-arlokoa ez den informazioaren egoera-orria ere. 

Artikulu honen hirugarren paragrafoak, urteko kontuen eta beste dokumentu batzuen 

gordailuari buruzkoak, ez du 1993ko arauaren edukia ezertan aldatzen. 


10.3.3.1. 75. artikuluaren 1. atalari buruzko iruzkinak 

Kooperatiben kontabilitateari aplika dakiokeen araudiari dagokionez, merkataritzako 

legeriari eta kooperatibentzako berariazko araudiari lotu behar gatzaizkie. Ikuspegi praktikotik, 

kooperatibek honako arau hauek aplikatu behar dituzte kontabilitatea kudeatzeaz denaz 

bezainbatean: 

• 2010eko aginduan (KSKP) jasotako berariazkoak, kooperatiba-sozietateen kontabilitatearauak 

jasotzen dituena eta horientzat nahitaezkoa dena. 

• KSKPk berariaz aldatzen ez duen guztiari dagokionez, kontabilitate-planak aplikatuko 

dira, hau da, plan orokorra (1514/2007 ED), zein, hala badagokio, ETEentzako plan 

orokorra (1515/2007 ED). 

• Kontabilitatearen eta Kontu Auditoretzen Institutuak kontabilitate-plan orokorrak 

garatzeko xedez onartu dituen arauak, nahitaez bete beharrekoak (aurrerantzean, 

KKPPOO). 

• Hala badagokio, direnak direlako jarduera ekonomikoei lotutako plan sektorialak. 

• Kreditu-kooperatiben eta aseguru-kooperatiben kasuan, mota horretako erakundeentzat 

ezarritako kontabilitate-araudi espezifikoa aplikatu behar dute, eta, beraz, horietan 

berariaz arautzen ez den guztian soilik aplikatuko zaie KSKP. 

• KSKPk kreditu-saila duten kooperatibentzat ezartzen duenez, sail horri dagokionez, 

autonomia-erkidegoek KPO garatzeko onartzen duten berariazko araudia aplikatu 

beharko dute. Euskadin ez da erregulazio hori egin, eta, beraz, kooperatibentzako 

kontabilitate-arau espezifikoak aplikatuko dira. 

• Kooperatiba batean sailak badaude, kontabilitate bereizia izan beharko dute, 

kooperatibari doakion kontabilitate orokorra alde batera utzi gabe (EKLren 6.1 

artikulua). Era berean, estatutuetan behar diren kontabilizazio bereiziko irizpideak jaso 

ahalko direla ezarri da (6.2 d) artikulua). KSKPk sail bakoitzari buruzko informazioa 

bereizita eman ahal izateko arauak jasotzen ditu, bai eta aktiboen bereizketa, ondare 

garbiaren eta pasiboaren bereizketa eta galera-irabazien kontua atalka islatzen duten 

ohiko ereduak eta laburtuak ere (hamahirugarren araua, 4 B paragrafoa). 

• Kooperatiben batasunen, federazioen eta konfederazioei gagozkiela, kontabilitateari 

eta kontu-auditoretzari buruzko lege orokorrean ezarritakoa aplikatuko da (EKLren 


268


EKLren 75. artikuluaren lehen paragrafoa, 1993ko araudian gertatu legez, honela amaitzen 

da: “bestalde, errespetatu behar ditu kooperatibaren araubide ekonomikoaren berezitasunak”. 

Gai hori kooperatibei aplika dakizkiekeen kontabilitate-arauetan (KSKP) jaso da, hain zuzen, 

funtsezko alderdietan, hala nola ekarpenetan edo nahitaezko funtsetan, emaitzen zehaztapenean 

eta banaketa edo bazkideekiko harremanetan, besteak beste. Hona hemen, labur-labur: 

• Bazkideek kooperatibari egiten dizkioten ekarpenak (bigarren araua) funts bereki 

edo propio, finantza-tresna konposatu edo pasibo gisa kalifikatu daitezke, itzulgarriak 

diren ala ez, eta ekarpenen ordainsaria nahitaezkoa den ala ez kontuan hartuta. 

Bereizketa horrek desberdintasunak dakartza kasu bakoitzean egozten diren kontuei, 

haien kontabilitate-balioztapenari eta urteko kontuen errubriketan duten kalifikazioari 

dagokienez. 

• Bazkideek kooperatibari egindako ekarpenen ordainsaria (bigarren araua) 

kontabilitatean jaso daiteke, edo, bestela, emaitzaren banaketatzat hartu, ekarpenak 

funts propio gisa kalifikatu badira, edo gastu gisa kalifikatu badira, azkenak nahitaezko 

izaera badu. 

• Nahitaezko erreserba-funtsa (laugarren araua) legezko erreserba bat da, eta kooperatiba 

finkatzea, bermatzea eta garatzea du helburu. Euskadiko araudiaren kasuan, banaezina 

da (EKLren 71 artikulua); beraz, kontabilitateko funts propiotzat jo behar da. 

• Kooperatiben eta interes publikoko beste helburu batzuen hezkuntza-, prestakuntzaeta 

sustapen-funtsa (seigarren araua) kooperatibetan nahitaez eratu behar diren 

zenbatekoei lotzen zaie, bazkideei, langileei eta, hala badagokio, komunitateari, oro 

har, onurak ekartzen dizkieten jarduera jakin batzuetan aplika daitezen (EKLren 72. 

artikulua). Kontabilitatean, funts horren zuzkidura gastua da kooperatibarentzat, 

eta funtsa pasibotzat, korrontetzat edo ez-korrontetzat joko da, mugaegunaren 

arabera (urtebete baino gehiago edo gutxiago). Pasiboaren barruan, “hornidurak eta 

kontingentziak” epigrafearen barruan jasotzen da. 

• Emaitza zehaztean (zazpigarren araua), KPOn edo ETEen KPOn jasotako printzipio 

eta nahitaezko arauak aplikatzea xedatu da, zortzigarren arautik hamargarrenera 

bitartean jasotako arau espezifikoei kalterik egin gabe. 

• Kooperatibako ekarpenez bestelakoak diren bazkideekiko harremanak ere badira 

agindu honen xede, euren izaera espezifikoagatik. Hala, bazkideei eskuratutako 

ondasun gisa kontabilizatu behar direla adierazi da (zortzigarren araua), bazkideei 

eskuratutako lan-zerbitzu gisa (bederatzigarren araua) edo bazkideekiko eragiketen 

ziozko diru-sarrera gisa (hamargarren araua). 

• Emaitzen banaketak (hamaikagarren araua) ezartzen duenez, kooperatibak jarduerasail 

bat baino gehiago darabilenean, emaitzaren banaketa eta galeren egozpena bereizita 

egingo dira horietako bakoitzarentzat, betiere legeak horretarako aukera ematen badu 

eta sozietatearen estatutuek hala galdatzen badute. 


Kooperatibek urteko kontuak prestatzeari dagokionez, KSKPren hamahirugarren arauak 

kooperatiben berezitasunak eta erabili beharreko ereduak jasotzen ditu (KSKPren I. eta 

269


II. eranskinak). Agindu honen arabera berariazkoa ez den guztian, KKPPOO direlakoak 

aplikatuko dira. 

Ikuspuntu praktikotik, kooperatibak honako egoera hauetakoren batean egon daitezke: 

• ETEen KPOri lotzaen zaizkion enpresek hiru kontu egin behar dituzte urtean: balantzea, 

galera-irabazien kontua eta memoria. ETEtzat hartzeko ezarritako baldintzak, 

1515/2007 EDren 2. artikuluan jasotakoak, betetzen dituzten kooperatibek aplikatu 

ahal izango dute plan hori; bestela, mikroenpresentzako arau espezifikoak, esandako 

erregelamenduaren 4. artikuluak jasotako eskakizunak betetzen badituzte. Beste 

alde batetik, erregelamenduaren 2.2 artikuluak ezartzen ditu aplikazio-salbuespenak. 

Kooperatiba horiek bete beharreko eredu zehatzak KSKPn ageri dira, hain zuzen 

ere, planak laburtutzat hartzen dituenak, eranskinak berak adierazitako salbuespenak 

aintzat hartuta: (^) enpresa txiki eta ertainentzat, eta (^^) mikroenpresentzat. 

• Haien borondatez edo, bestela, ETEtzat hartzeko baldintzak betetzen ez dituztelako 

kontabilitate-plan orokorrari lotzen zaizkion kooperatibek bost kontu prestatu behar 

dituzte urtean: balantzea, galera-irabazien kontua, memoria (ETEak balira bezala) 

eta, gainera, ondare garbiaren aldaketen egoera-orria eta diru-fluxuen egoera-orria. 

KSKPren I. eranskinean jasotako eredu arruntak erabiliko dituzte horretarako. 

• Gerta daiteke KPOri lotutako kooperatibek eredu laburtuak erabili ahal izatea. Eredu 

horiek baliatu ahal izateko betekizunak KPOren hirugarren zatian (“urteko kontuak 

egiteko arauak”), 4. arauan (“urteko kontu laburtuak”) jasota daude, eta ereduak 

KSKPren II. eranskinean ageri dira. 

EKLren 75.2 artikuluak jasotzen duenez, halaber, derrigorrezkoa da urteko kontuekin batera 

kudeaketa-txostena aurkeztea, merkataritza-legeriari jarraiki, eta, hala badagokio, informazio 

ez-finantzarioaren egoera-orria ere bai, dela kudeaketa-txostenaren barruan, dela txosten 

bereizi batean. 

Kooperatiba bat kudeaketa-txostena egitera behartuta dagoen jakiteko, KSLren 262. artikulura 

jo behar dugu. Artikulu horren hirugarren atalean jasota dago ez daudela horretara behartuta 

balantze eta ondare garbiaren aldaketen egoera-orri laburtuak aurkezten dituzten sozietateak. 

Enpresa txiki eta ertainen KPOri lotzen zaizkion kooperatibek ere ez dute kudeaketa-txostenik 

egin behar. 

Edukiari dagokionez, esan behar da KSLren 262 artikuluaren 1, 2 eta 4. ataletan zehazten dela: 

• Negozioen bilakaera eta sozietatearen egoera, aurre egin beharreko arrisku eta 

ziurgabetasun nagusien deskribapenarekin batera. 

• Ekitaldi-itxieraren ondoren, sozietatearentzat izandako gertaera garrantzitsuak, 

aurreikus daitekeen sozietatearen bilakaera, ikerketa- eta garapen-arloko jarduerak eta, 

lege honetan ezarritako moduan, akzio propioen eskuratzeak. 

• Sozietateak finantza-tresnak erabiltzen dituenean, eta bere aktiboak, pasiboak, 

finantza-egoera eta emaitzak baloratzeko garrantzitsuak direnean, sozietatearen 

finantza-arriskua kudeatzeko helburuak eta politikak ere aurkeztu behar dira, bai eta 

sozietateak izan ditzakeen arriskuak ere: prezio-arriskua, kreditu-arriskua, likideziaarriskua 

eta eskudiruaren fluxuaren arriskua. 

270


Informazio ez-finantzarioaren egoerari dagokionez, baldintza hauetakoren bat betetzen duten 

enpresek egin behar dute (KSLren 262.5 artikulua): 

• Ekitaldian, batez beste, 500 langile baino gehiago izatea. 

• Interes publikoko erakundeak izatea, kontu-auditoretzaren legeriaren arabera (Kontu 

Auditoretzaren Legearen 3.5 artikulua, aurrerantzean, KAL). 

• Elkarren segidako bi ekitalditan zehar, ekitaldi bakoitzaren itxiera-datan, gutxienez, 

honako baldintza hauetako bi betetzea (34/2013 Zuzentarauarekin bat etorriz): 

− Aktiboaren partiden guztizkoa 20.000.000 eurotik gorakoa izatea. 

− Urteko negozio-zifraren zenbateko garbia 40.000.000 eurotik gorakoa izatea. 

− Ekitaldian enplegatutako langileen batez besteko kopurua berrehun eta berrogeita 

hamarretik gorakoa izatea. 

Informazio ez-finantzarioaren egoerari dagokionez, baldintza hauetakoren bat betetzen duten 

enpresek egin behar dute (KSLren 262.5 artikulua): 

• Ekitaldian batez beste 500 langile baino gehiago izatea. 

• Interes publikoko erakundetzat hartzea, kontu-auditoretzaren legeriaren arabera 

(Kontu Auditoretzaren Legearen 3.5 artikulua, aurrerantzean, KAL). 

• Elkarren segidako bi ekitalditan zehar, ekitaldi bakoitzaren itxiera-datan, gutxienez 

honako baldintza hauetako bi betetzea (34/2013 Zuzentarauarekin bat etorriz): 

• Betebehar hori bertan behera geratuko da, baldin eta ondoz ondoko bi ekitalditan 

arestian ezarritako baldintzaren bat betetzeari uzten badiote. 

Sozietatea sortu eta lehenengo bi ekitaldietan, informazio ez-finantzarioaren egoera-orria 

egin beharko du sozietateak, baldin eta lehenengo ekitaldia ixtean, gutxienez, hirugarren 

inguruabarrean aipatutako hiru egoeretatik bi betetzen badira; betiere, ekitaldia ixtean, gainera, 

lehen paragrafoan xedatutako baldintza betetzen bada, hau da, batez beste, 500 langiletik 

gorako kopurua badu. 

Txosten horren edukiari dagokionez, KSLren 262.5 artikuluak MKren 49. artikulura igortzen 

du eta azkena abenduaren 28ko 11/2018 Legeak aldatu zuen. Erreforma horrek Europako 

zuzentarauen transposizioa egiten du, enpresen atarramentua eta horrek gizartean duen eragina 

neurtzen, gainbegiratzen eta kudeatzen laguntzeko, bai eta jasangarritasuna neurtzeko ere, epe 

luzeko errentagarritasuna gizarte-justiziarekin eta ingurumenaren babesarekin uztartuz. Nahiz 

eta Merkataritza Kodearen 49. artikuluak kontu bateratuen informazio ez-finantzarioaren 

egoera-orriaren edukiak aipatzen dituen, KSLk hala adierazita, eduki bera eska dakieke egoeraorri 

hori idaztera behartuta dauden banako sozietateei. 

MKren 49. Artikuluaren 6. atalak xehe-xehe jasotzen du dokumentu horren edukia. Oro har, 

enpresaren bilakaera, emaitzak eta egoera ulertzeko behar beste informazioa jaso behar duela 

ezartzen da, bai eta enpresaren jarduerak honako arlo hauetan duen eragina ere: 

• Ingurumen-alderdiak, hala nola kutsadura, ekonomia zirkular, hondakinen prebentzio 

eta kudeaketa, baliabideen erabilera jasangarri, klima-aldaketa edo biodibertsitateari 

buruzkoak. 

• Sozietateari eta langileei buruzko gaiak, emakumeen eta gizonen arteko tratueta 

aukera-berdintasunaren printzipioa eta diskriminaziorik eza garatzeko nahiz 

271


desgaitasuna duten pertsonen inklusioa eta irisgarritasun unibertsala bultzatzeko hartu 

diren neurriak barne. 

• Giza eskubideen errespetua, behar bezalako arreta-prozedurak, giza eskubideak 

urratzen dituzten arriskuak prebenitzeko prozedurak eta, hala badagokio, egindako 

abusuak arintzeko, kudeatzeko eta konpontzeko neurriak aplikatuz, besteak beste. 

• Ustelkeriaren eta eroskeriaren aurkako borroka: ustelkeria eta eroskeria prebenitzeko 

hartutako neurriak; kapitalen zuriketaren aurka borrokatzeko neurriak, fundazioei eta 

irabazi-asmorik gabeko erakundeei egindako ekarpenak. 

• Sozietateak berak jasangarritasunarekin duen konpromisoaz denaz bezainbatean, 

hornitzaileak eta azpikontratak, kontsumitzaileak edo informazio fiskala herrialdeka. 

Atal horietako bakoitzaren eduki zehatzak Merkataritza Kodearen 49. artikuluan bertan 

zehaztuta daude, bana-banaka. Era berean, adierazten da behartutako enpresek lehendik dauden 

esparruetan oinarritu behar dutela, hala nola EMAS (ingurumen-kudeaketa eta -auditoretzako 

sistema), GJH (garapen jasangarrirako helburuak) edo GRI (global reporting iniciative) 

esparruetan, horietako gutxi batzuk aipatzearren. 

Bestalde, enpresak atal horretan araututako gairen batean politikarik aplikatzen ez badu, 

informazio ez-finantzarioaren egoera-orriak horri buruzko azalpen argia eta arrazoitua 

emango du. 

Informazio ez-finantzarioaren egoera-orriaren edukiaren publizitateari dagokionez, jendearen 

eskura jarriko da, doan, eta erraz eskuratzeko moduan egongo da sozietatearen webgunean, 

finantza-urtea amaitu eta hurrengo sei hilabeteen barruan, eta bost urterako (MKren 49.9 

artikulua). 

Azkenik, gogorarazi behar da kooperatibetako bazkideek informazio-eskubidea aitortuta 

dutela, eta, kooperatibaren kontabilitateari, emaitzei eta egoera ekonomikoari dagokienez, 

honako alderdi hauetan zehazten dela, labur-zurrean esanda (EKLren 24. artikuluaren 3-6 

atalak): 

• Edozein bazkidek eska dezake idatziz kooperatibaren funtzionamenduari edo emaitzei 

buruzko informazioa. 

• Kontabilitateko dokumentazioa eskuragarri jarri behar da, batzar orokorrean, gaizerrendan 

jasotakoari jarraiki, ekitaldiko kontuei edo zeinahi proposamen ekonomikori 

buruz eztabaidatu behar denean. Halaber, bazkideek idatziz eskatu ahal izango dituzte, 

batzarra egin baino bost egun lehenago, gutxienez, dokumentazio ekonomikoari 

buruzko azalpenak eta argibideak, batzarraren ekitaldian erantzun daitezen. 

• Gutxienez, boto sozial guztien ehuneko hamar ordezkatzen duten bazkideek 

beharrezkotzat jotzen duten informazioa eskatu ahal izango dute, idatziz, une oro. 

• Administratzaileek kooperatibaren aldagai sozioekonomiko nagusien berri eman 

beharko diete bazkideei edo haiek ordezkatzen dituzten organoei, gutxienez hiru hilean 

behin eta egokitzat jotzen duten modua erabiliz. 


Azkenik, EKLren 75. artikuluaren hirugarren atalean, urteko kontuen gordailua aipatzen da: 

272


• Euskadiko Kooperatiben Erregistroan egingo da. 

• Epea hilabetekoa izango da onartzen denetik, eta enpresei oro har aplikatzen zaien 

berbera izango da. 

• Urteko kontuak, auditoretza-txostena eta kudeaketa-txostena gordailutu behar dira. 

Artikuluak aipatzen ez badu ere, informazio ez-finantzarioaren egoera-orria barneratuta 

dagoela ulertu behar da, KSLren 279.1 artikuluarekin bat etorriz, kudeaketa-txostenetik 

bereiz egin bada. 

• Administratzaile guztiek sinatu behar dituzte urteko kontuak, eta sinaduretako bat falta 

bada, horren arrazoia adierazi behar da. Oro har, enpresei eskatzen zaien baldintza 

berdina da. 

EKLren 17. artikuluak, Euskadiko Kooperatiben Erregistroaren funtzioez diharduenak, c) 

atalean adierazten du bere eginkizuna dela aurkeztutako dokumentuak legeak eskatutakoak 

direnetz kalifikatzea, batzar orokorrak behar bezala onartuta dauden eta nahitaezko sinadurak 

dauden ala ez egiaztatzea. 

Urteko kontuak gordailutzeko prozedura zehatzak Euskadiko Kooperatiben Erregistroaren 

erregelamenduan jasota dago, eta, arestian aipatu bezala, bertan ezarri da araudi berria egingo 

dela, EKLk txertaturiko berrikuntzetara egokitzeko (EKLren 4. xedapen gehigarria). 

10.4. Kontu-auditoretza 

76. artikulua.– Kontu-auditoretza. 

1.– Kooperatibek kanpo-auditoretza baten mende jarriko dituzte, Kontu Auditoretzari 

buruzko Legean eta lege hori garatzen duten arauetan ezarritako baldintzetan, 

kooperatiben urteko kontuak eta ekitaldiko kudeaketa-txostena honako egoeraren bat 

gertatzen denean: 

a) Gainditzen direnean erregelamenduz finkatutako mugak, honako hauei 

dagozkienak gutxienez: negozio kopurua, balantzearen araberako aktiboaren 

zenbateko osoa eta enpleguen batez besteko kopurua, aipaturiko legearen edo 

hura garatzeko arauen aplikazioaren ondoriozkoak. 

b) Hala eskatzen duenean batzar orokorraren deialdia egiteko eskatzen den 

gutxieneko bazkide kopuru berak, betiere hori eskatzen dutenek aurre egiten 

badiete auditoretzak dakartzan gastuei, hargatik eragotzi gabe gastuon 

zenbatekoak itzultzea funtseko akatsik edo irregulartasunik antzematen bada 

kontabilitatean. 

c) Estatutuek xedatzen dutenean, edo hala erabakitzen duenean batzar orokorrak 

edo artezkaritza-kontseiluak edo zaintza-batzordeak. 

2.– Batzar orokorrak izendatuko ditu kontu-auditoreak. Nolanahi ere, batzar orokorrak 

egokiro izendatzen ez baditu edo izendatutako pertsonek ezin badituzte beren funtzioak 

bete, administratzaileek izendatu ahalko dituzte auditoreak, eta horren berri emango 

diote batzar orokorrari hark egiten duen lehenengo bilkuran. 

273



Kontu-auditoretzari buruzko erregulazioa Kontu-auditoretzari buruzko uztailaren 20ko 

22/2015 Legean (KAL) dago jasota, 2010. urtekoa ordeztu duenekoan. Lege horrek 2014ko 

2014/56/EB Zuzentarauak txertatutako aldaketetara egokitu zuen Espainiako barne-legeria, 

aurreko erregulaziotik ekonomia- eta finantza-testuinguruan izandako eraldaketaren eta, batez 

ere, aurreko urteetako finantza-krisiaren ondoren. 

Kontu-auditoretzaren jarduerak dimentsio publikoa du; izan ere, zerbitzu bat emateaz eta 

berrikusitako erakundeari eragiteaz gain, hirugarrenentzat ere garrantzitsua da, ikuskatutako 

informazio ekonomiko eta finantzarioaren kalitatea ezagutzea ahalbidetzen baitu. Arauaren 

helburua da, alde batetik, auditoreek beren jardueran duten gardentasuna, independentzia eta 

objektibotasuna indartzea, eta, bestetik, auditoretza-merkatua dinamizatzea eta irekitzea. Neurri 

horiekin guztiekin batera, apirilaren 16ko 537/2014 (EB) Erregelamenduan gehitu direnak 

ditugu, honako hauen ingurukoak, hain zuzen: baterako auditoretzak egiteko pizgarriak, tamaina 

txikiagoko erakundeek nahitaezko lizitazio-prozesu publiko eta aldizkakoetan parte hartzea, 

auditorearen hautaketa sinplifikatuz arautzen direnak, eta kanpo-errotazioaren betebeharra. 


Artikulu honetan, kooperatiba baten urteko kontuak eta kudeaketa-txostena kanpoauditoretzaren 

mende jartzea zein kasutan den nahitaezkoa jasotzen da. Lehenengo atalak 

idazkera aldatu du, baina ez edukia; izan ere, unean-unean indarrean dagoen arauari lotzen zaio, 

1993ko legeak egin bezala, nahiz eta ikuskatzea derrigorrezkoa den ala ez erabakitzeko oro har 

aplikatzen diren irizpideak zehazten dituen. Irizpide horiek hiru dira: negozio-zifra (negozioen 

urteko bolumenaren zenbateko garbia, kontabilitateko merkataritza-nomenklaturaren arabera), 

aktibo osoa balantzearen arabera, eta batez besteko enplegu-kopurua. Irizpide horiek erabiltzen 

dira, besteak beste, enpresa batek aplikatu beharreko kontabilitate-plana (orokorra edo ETEena) 

zehazteko, edo urteko kontuetan eredu ohikoak edo laburtuak erabili behar dituen zehazteko. 

Bazkideen gutxiengo batek auditoria egiteko eskatuz gero, berrikuntza bat dakar, eskatzaileek 

auditoriaren ziozko kostuak ordain ditzatela eskatzen baitu. Kontabilitatean funtsezko akatsak 

edo irregulartasunak antzemanez gero, dirua itzultzeko aukera ere aitortzen du. Auditoretza 

eskatzeko behar diren pertsonen gutxieneko kopurua ez da aldatu aurreko araudiarekin 

alderatuta. 

Hirugarren kasuak ez du aldaketarik 1993ko arauaren aldean. Idatz-zati horretan, estatutuetan 

ikuskaritza bat egiteko derrigortasuna ezarrita egoteko aukera aipatzen da, bai eta batzar 

orokorrak, kontseilu errektoreak edo zaintza-batzordeak erabakitzeko aukera ere. 

Bigarren atalak, auditoreen izendapenari buruzkoak, ez dakar inolako berritasunik aurreko 

erregulazioarekin alderatuta. 


EKLren 76. artikuluak, lehenengo paragrafoan, kooperatiben urteko kontuak eta kudeaketatxostena 

kanpo-auditoretzari lotzeko betebeharra jasotzen du, honako kasu hauetan: 

1.- Legez ezarritako mugak, KSLren 263.2 artikuluak ezarritakoak, oro har, gainditzen 

direnean. Salbuetsita dago ondoz ondoko bi ekitalditan zehar, ekitaldi bakoitzaren 

274


itxiera-datan, hurrengo inguruabarretatik gutxienez bi betetzen dituzten sozietateei 

auditoretza egiteko betebeharra: 

a) Aktiboaren partiden guztizkoa bi milioi zortziehun eta berrogeita hamar mila 

eurotik gorakoa ez izatea. 

b) Negozioen urteko zifraren zenbateko garbia bost milioi zazpiehun mila eurotik 

gorakoa ez izatea. 

c) Ekitaldian zehar enplegatutako langileen batez besteko kopurua berrogeita 

hamarretik gorakoa ez izatea. 

2.- Batzar orokorrerako deialdia eskatzeko adina bazkide dituen gutxiengo batek eskatzen 

duenean. Gutxieneko hori boto guztien ehuneko hogeikoa izango da, gutxienez 

(EKLren 35.3 artikulua). Berritasun horrek adierazten du eskatzaileek nahitaez 

ordaindu behar dutela auditoria horretatik sortutako kostua. Arauak kostu horren 

itzulketa ere jasotzen du, egindako auditoretzaren ondorioz, kontabilitatean funtsezko 

akatsak edo irregulartasunak antzematen badira. 

3.- Kooperatiba batek bere borondatez ezar dezake auditoria, nahiz eta legeak ezarritako 

mugak gainditu ez. Estatutuetan bertan ezar daiteke aukera hori, edo batzar nagusiak, 

artezkaritza-kontseiluak edo, halakorik balego, zaintza-batzordeak erabaki dezakete. 

Kooperatiba batek zaintza-batzordea badu, EKLk eginkizun garrantzitsua aitortzen du 

kontuak berrikusteari dagokionez: 

• Kooperatiba finantza-egoerak kontu-ikuskaritza bati lotzera behartuta ez badago, 

organo horrek nahitaezko txosten bat egin beharko du urteko kontuei buruz, bai 

eta soberakinak banatzeko edo galerak egozteko proposamenari buruz ere, batzar 

orokorrean aurkeztu aurretik (EKLren 56.1 artikulua). 

• Kooperatibak bere finantza-egoerak ikuskatu behar baditu, kideek komenigarritzat 

jotzen badute, zaintza-batzordeak kontabilitate-euskarriak aztertu ahal izango ditu 

eta, hala badagokio, horiei buruzko txostena egin ahalko du. Aurreko kasuan ez 

bezala, txostena ez da loteslea izango kooperatibaren urteko kontu ikuskatuak 

onartzeko. Zaintza-batzordeak soberakinak banatzeko edo galerak egozteko 

proposamenari buruzko txostena ere egin dezake. Kasu horietan, zaintzabatzordeak 

administratzaileei jakinarazi beharko die kooperatibaren urteko 

kontuei eta soberakinak banatzeko edo galerak egozteko proposamenari buruzko 

txosten ez-loteslea aurkezteko asmoa duela, bazkideek aztertu ahal izan dezaten 

ohiko batzar orokorraren deialdia argitaratzen den unean bertan (EKLren 56.2 

artikulua). 

Kooperatibak urteko kontuak kanpo-auditoria bati lotzen badizkio, dela legez hala ezartzen 

delako, dela bere garapen-arauek hala ezartzen dutelako, administratzaileen erabakiz, legelari 

aholkulari bat izendatu beharko dute ( EKLren 77.1 artikulua). 

Era berean, kontu-auditoretzaren arloko kasu espezifikoak ageri dira arauaren barruan: 

• Kooperatibaren barruan sailak badaude, kreditukoak edo bestelakoak, kontuauditoretza 

eskatuko da horiekin kontratatzen dutenen alde (EKLren 6.6 artikulua). 

• Etxebizitza-kooperatibek urteko kontuak ikuskatu beharko dituzte ohiko batzar 

orokorrean aurkeztu aurretik, batzarrak aztertu eta onar ditzan. Legezko betebehar 

275


horrek indarrean iraungo du, harik eta etxebizitza edo lokalak bazkideei esleitu edo 

laga arte (EKLren 121.1 artikulua). 

• Kooperatiba-sozietate txikientzat (EKLren 137. artikulua eta hurrengoak), auditoretza 

nahitaezkoa izango da araudiaren arabera, baina, horrez gain, bere kontuak ere 

ikuskatu beharko ditu, batzar orokorrak hala erabakitzen duenean, bertaratutako eta 

ordezkatutako bazkideen gehiengoz, edo bazkide batek eskatzen duen guztietan. 

Azken kasu horretan, auditoriaren zioz sortutako gastuak estatutu-erregulazioaren 

arabera ordainduko dira, EKLren 76.1.b) artikuluak ezarritakoari jarraiki. 

• Kooperatiben batasunek, federazioek eta konfederazioek kontabilitateari eta kontuauditoretzari 

buruzko EKLren xedapenak bete beharko dituzte (EKLren 164.7 

artikulua). 

• EKLren 165. artikuluak Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseilua (CSCE/EKGK) 

aipatzen du, eta 6. atalean adierazten du kanpo-auditoretzari lotuko zaizkiola 

erakundeak onartzen dituen urteko kontuak, eta kontu horiek aplikagarri zaion 

finantza-informazioko arau-esparruaren arabera formulatuko direla. 

Ikuskatu beharreko dokumentazioari dagokionez, honako agiri hauek ikuskatuko dira: 

• Urteko kontuak. 

• Kudeaketa-txostena. 

• Informazio ez-finantzarioaren egoera-orriaren kasuan, egin dela eta kudeaketatxostenean 

jasota dagoela egiaztatu behar du, edo, hala badagokio, txosten bereiziari 

dagokion aipamena txertatu dela egiaztatu. Hala ez bada, auditoretza-txostenean 

adieraziko du. (KALren 35.2.a) artikulua). 

Auditoreen izendapenari dagokionez, arauak honako kasu hauek ezartzen ditu (EKLren 76.2 

artikulua): 

• Eskuarki, batzar orokorrak izendatuko ditu. 

• Batzar orokorrak izendapena behar bezala egin ez badu edo izendatutako pertsonek 

beren eginkizunak bete ezin badituzte, administratzaileek egin ahalko dute izendapen 

hori, eta horren berri emango diote egiten den lehenengo batzar orokorrari. 

10.5. Legelari aholkularia 

77. artikulua.– Legelari aholkularia. 

1.– Baldin eta, Kontu Auditoretzari buruzko Legeak xedatutakoa edo haren garapenarauak 

betetzeko, kooperatibek beren urteko kontuen kanpoko auditoretza egin 

behar badute, kooperatibek, administratzaileek erabakita, legelari aholkulari bat 

izendatu beharko dute. 

2.– Legelari aholkulariak irizpen bat eman eta sinatuko du, non adieraziko baitu ea 

zuzenbidearen araberakoak diren ala ez batzar orokorrak edo artekaritza-kontseiluak 

hartutako erabakiak, Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatzekoak direnak. 

Erabaki horien ziurtagirietan, jasota geratuko da akta-liburuan azaltzen direla 

legelari aholkulariaren irizpenaz emandako erabaki horiek. 

276


3.– Zabarkeria profesionalik izanez gero, legelari aholkulariak arlo zibiletik erantzun 

beharko du kooperatibaren aurrean, haren bazkideen aurrean eta hirugarren ezbazkideen 

aurrean. 

4.– Legelari aholkularia ezin daiteke izan, bateraezinak baitira haien funtzioak, ez 

zuzendari kudeatzaile, ez administratzaile, ez errekurtso-batzordeko kide, ezta 

zaintza-batzordeko kide ere. 

5.– Kooperatibaren eta legelari aholkulariaren arteko harremana izan daiteke zerbitzuerrentamendukoa 

(langile profesional gisa, lan-kontratupekoa) edo sozietateharremana 

(kooperatibako bazkide langile gisa edo lan-bazkide gisa). 

Abokaturik izanez gero, zerbitzu hori kooperatiben batasunek edo federazioek 

eta beste kooperatiba batzuek eman ahal izango dute, eta abokatuek izango dute 

irizpena exekutatzeko erantzukizun profesionala. Abokatu horien eta aipaturiko 

entitateen arteko harremanak ez badira profesional liberal gisa emandako zerbitzuerrentamendukoak, 

entitate horiek arlo zibiletik erantzungo dute, abokatuarekin 

batera, legelari aholkulari kargua egikaritzean kooperatibari sortutako kalteengatik. 


Artikulu honek ez du aldaketarik izan 1993ko araudiaren aldean. Azken horretan gehitu zen 

lehen aldiz legelari aholkularia, kooperatibaren barruko irregulartasun juridikoak saihesteko 

helburuz. 

Nolanahi ere, legelari aholkulariaren erregulazioa berria da etxebizitza-kooperatiben kasuan, 

horietan, eginkizun handiagoak baitituzte (EKLren 117. artikulutik 122.era). Egoera hori ez 

da gertatzen arauan jasotako beste kooperatiba batzuei dagokienez. Legelari aholkulariaren 

aldeko irizpena behar da, oro har jasotakoaz gain, jarduera-multzo jakin bat bideratzeko, 

iruzkin honetako etxebizitza-kooperatibei buruzko kapituluan zehazten den bezala. Ekinbide 

horren bidez, etxebizitza-kooperatibetan parte-hartze eraginkorra eta kudeaketa demokratikoa 

bermatzeko helburua lortu nahi da, funtsezko eragiketa juridiko-ekonomikoei buruzko irizpena 

behar baitute. 


Legelari aholkularia nahitaezkoa da kooperatibek urteko kontuak kanpo-auditoretzaren 

mende jarri behar badituzte, merkataritza-araudiaren arabera. Betebehar hori, 10.4.3 atalean 

adierazi den bezala, KSLren 263.2 artikuluak legez ezarritako mugak gainditzen direnean 

gertatzen da. 

Legelari aholkularia izendatzea nahitaezkoa bada, kooperatibako administratzaileek 

erabakiko dute kargu hori nork betetzen duen. 

Dena dela, eginkizun hori (4. atala) bateraezina da kooperatibaren barruko honako zeregin 

hauekin: 

• Zuzendari kudeatzailea. 

• Administratzailea. 

277


• Errekurtsoen batzordeko kidea. 

• Zaintza-batzordeko kidea. 

Legelari aholkulariaren eta kooperatibaren arteko harremana hainbat modutan antola daiteke 

(5. atala): 

• Profesional liberal gisa, zerbitzuak kontratatuta. 

• Lan-kontratu bidez (besteren kontura). 

• Bazkide langile gisa (lan elkartuko kooperatibetan) edo lan-bazkide gisa (gainerako 

kooperatiba-motetan) onartuta. 

Kooperatiben batasunek edo federazioek, bai eta beste kooperatiba batzuek ere, zerbitzu hori 

eman ahal izango dute abokatuak badituzte, eta haiei egokituko zaie irizpenaren betearazpena 

eta irizpenaren erantzukizun profesionala (5. atala). 

Legelari aholkulariaren eginkizunei dagokienez, bigarren atalak adierazten duenez, legelariak 

ebatzi eta sinatu beharko ditu batzar nagusiak edo artezkaritza-kontseiluak hartutako erabakiak, 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskriba daitezkeenak, zuzenbidearen araberakoak diren 

ala ez dioten irizpenak. EKLren arabera, kooperatibak sortzeaz gain (EKLren 11. artikulua), 

honako akordio hauek inskribatzeko modukoak dira: 

• Administratzaileak izendatzea, izendapenak baliogabetzea eta kargutik kentzea 

(EKLren 43.6 eta 46. artikuluak); era berean, artezkaritza-kontseiluaren ahalmenen 

bat batzorde betearazleari edo kontseilari eskuordetu bati modu iraunkorrean 

eskuordetzea inskriba daiteke (EKLren 48.5 artikulua). 

• Zaintza-batzordeko kideen izendapena baliogabetzea eta kargutik kentzea (EKLren 

53. artikulua), sozietate-kontseiluko kideena (EKLren 57. artikulua) eta errekurtsobatzordekoena 

(EKLren 58. artikulua). 

• Kooperatibaren estatutuak aldatzea (EKLren 78.2 artikulua). 

• Sozietatearen egoitza aldatzea (EKLren 79. artikulua). 

• Transformazioa (EKLren 89. artikulua), bat-egitea (EKLren 86.3 artikulua) eta 

kooperatibaren zatiketa (EKLren 88. artikulua). 

• Kooperatiba desegitea (EKLren 91.4 artikulua) eta berraktibatzeko aukera (EKLren 

91.5 artikulua) bai eta haren likidazioa ere (EKLren 100. artikulua). 

• Likidatzaileak izendatzea (EKLren 94.1 artikulua). 

Erabaki horien inguruko ziurtagiriek agerrarazi behar dute erabakiok akta-liburuan jasota 

daudela, legelari aholkulariak irizpena eman ondoren. 

Era berean, legelari aholkulariaren erantzukizuna ezarri da (3. atala), eta, xedatutakoari jarraiki, 

legelariak erantzukizun zibila izango du lanbide-zabarkeriaren kasuan, bai kooperatibaren eta 

haren bazkideen aurrean, bai bazkide ez diren hirugarren pertsonen aurrean. 

Eginkizun hori kooperatiben batasun edo federazioetako abokatuekin eskutik gauzatzen 

bada, eta horiekiko lotura profesional liberal baten zerbitzuak kontratatzearen ziozkoa ez 

bada, esandako erakundeek erantzukizun zibila izango dute, abokatuarekin batera, legelari 

aholkulariaren kargua betetzean kooperatibari sorrarazten zaizkion kalteen gainean (5. atala). 

278

11. ESTATUTUAK ALDATZEA* 1 . 

78. artikulua.– Estatutuak aldatzea. 

1.– Batzar orokorrak erabakiko ditu sozietatearen estatutuetan egiten diren aldaketa 

guztiak; horretarako, baina, honako baldintza hauek bete beharko dira: 

a) Proposamenaren egileek txosten idatzi bat aurkeztea, adieraziko duena zergatik 

egin behar diren aldaketak. 

b) Deialdian argi eta garbi adieraztea zer puntu aldatu behar diren. 

c) Deialdian espresuki azaltzea bazkide guztiek eskubidea dutela sozietatearen 

egoitzan aztertzeko proposaturiko aldaketaren testu osoa eta hura justifikatzen 

duen azalpen-txostena, eta dokumentu horiek eskatzeko edo etxean dohainik 

jasotzeko. 

2.– Eskritura publikoan idatziko da aipaturiko erabaki hori, eta Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroan inskribatuko. 

3.– Horrez gain, sozietatearen izena, egoitza edo helburua aldatzea erabakitzen bada, 

sozietatearen egoitza dagoen lurralde historikoan zabalkunde handia duen egunkari 

batean iragarriko da erabakia inskribatu baino lehen. 

4.– Kooperatiba mota edo kooperatibaren helburu soziala nabarmenki aldatzea 

erabakitzen bada, bazkideek kooperatibatik alde egiteko eskubidea izango dute baldin 

eta proposamenaren kontrako botoa eman badute edo, batzarrera joan ez arren, 

administratzaileei idazki bidez zuzentzen badiete beren desadostasuna, berrogei 

eguneko epean, erabakia Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatzen denetik 

aurrera kontaturik. Horrelakoetan, bidezkotzat joko da baja. 

79. artikulua.– Egoitza soziala aldatzea. 

Estatutuek besterik xedatu ezean, ez da batzar orokorraren erabakirik beharko udalerri 

berean egoitza sozialaz aldatzeko. Administratzaileek berek erabaki dezakete hori; eskritura 

publikoan jaso beharko dute, eta, gero, eskritura publiko hori Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroan inskribatu. 

11.1 Sarrera: legezko arauketaren xedea eta egitura 

Autoerregulazioa, hau da, erakunde pribatuek euren funtzionamendua artezteko arauak 

sortzea, kooperatibaren funtsezko ezaugarria da sozietate-tresna gisa. Kooperatiben legearaubideak, 

batez ere, iruzkintzen ari garen lege honek jasotzen duenak, erregulatzeko 

aukera ugari jasotzen ditu, eta horien aplikazioa estatutu-aldaketaren bidez era formalean 

adierazitako eta gauzatutako sozietateko kideen nahiaren araberakoa izango da. Gainera, 

sozietateak beste tresna batzuk ere baliatu ahalko ditu, araututa egon gabe ere, kooperatibaren 

* Fernando Aberasturi Lauzirika abokatuak eta IKASGILTZAko kudeatzaileak egindako iruzkina. 

279

ESTATUTUAK ALDATZEA 

barruan sortutako harreman juridikoen eguneroko funtzionamenduan eta arauketan lagun 

dezaketenak, muga bakar bati men eginda: Kooperatiben Legearen beraren edo beste edozein 

legeren aurka ez joatea. 

Kooperatibako kideen kontrol demokratikoaz diharduen bigarren printzipio kooperatiboaren 

ondorioetako bat da. Printzipio horren arabera, Nazioarteko Kooperatiba Aliantzak, NKAk, 

1995ean ezarritako nortasun kooperatiboaren adierazpenaren arabera, “kooperatibak kideek 

kontrolatutako erakunde demokratikoak dira, eta kide horiek gogotik parte hartzen dute 

sozietatearen politikak ezartzen eta erabakiak hartzen”. Printzipio demokratiko horretan 

oinarrituta, bazkideak enpresaren kudeaketaren erantzukizuna bere gain hartzeko aukera 

ematen duen ordezkatze-modua gorabehera, printzipio demokratiko horren adierazgarririk 

handiena dugu bazkideek kooperatibarekiko harremana gobernatzen duten arauak ezartzen 

parte-hartzea. 

Legegileak nahitaez bete beharreko gutxieneko oinarriak ezarri ditu, eta horien garapena 

bazkideen borondateari lotuta geratuko da; izan ere, pertsona horiek legeak araututako aukerak 

hauta ditzakete edo irtenbide berritzaileak proposa ditzakete, betiere kooperatiba bakoitzaren 

kulturara eta ohiturara egokitu behar dela kontuan hartuta, eta aplikatu beharreko beste 

edozein arauren aurka jotzen ez duela bermatuta, zuhurtasun osoz. Esandakoa konpainiaren 

kudeaketa errazten duen tresna baliotsua da, eta konponbide azkarrak eta eraginkorrak 

eskain ditzake balizko gatazken aurrean, gatazka horietan, oro har, balantzan jartzen baitira 

sozietatearen beraren eskubideak eta betebeharrak zein sozietateko bazkideenak. 

Autoerregulatzeko gaitasun horren adierazgarririk behinena kooperatiba eratzeko unean 

gertatzen da. Bertan, fundatzaileek ex novo edo berriren berri ezarriko dituzte haien arteko 

harremanak eta osatuko duten sozietatearekiko harremanak arautzen dituzten xedapenak, 

bai eta sozietateak berak hirugarren pertsonekin dituen harremanak arautzen dituenak ere. 

Ordutik aurrera, bazkideen lege-araubide hori moldatzeko bidea estatutuen aldaketa da, lege 

berriaren VIII. kapituluak arautzen dituen baldintzetan. 

Beste atal batzuetan bezala, legearen idazketa berrian, estatutuak aldatzeari dagokion legearaubidearen 

ezarpena aurreko legearen egituraren antzera garatu da, eta, hartara, gai horri 

buruzko artikuluen zenbakiak baino ez dira aldatu. 

Honako kapitulu hau bi artikulutan egituratu da: 

78. artikulua.– Estatutuak aldatzea. 

79. artikulua.– Egoitza soziala aldatzea. 

Kapital-sozietateen legeriak ez bezala, sozietatearen bizitzan berebiziko garrantzia 

daukan erakunde juridiko horren euskal kooperatiba-arauketaren lautasun edo soiltasunak 

bi artikulutan bildu ditu barne-araudiaren aldaketei ekiteko behar diren betekizun formalak 

eta materialak. Eta hori guztia egin da bazkideen eta hirugarrenen eskubideak babesteko 

beharrezko bermeak alde batera utzi gabe. 

Alde batetik, 78. artikuluan, estatutuetako testua oro har aldatzeko eragiketaren betekizunak 

xedatu dira, eta 79. artikuluak sozietatearen egoitza aldatzea dakarren kasu berezia jaso 

du. Azken kasu horretan, eragiketak estatutuak aldatzea badakar ere, prozedura orokorraz 

bestelakoa da, prozedura hori gauzatzeko ahala zein organori dagokion zehazterakoan. 

280


Kapital-sozietateak arautzen dituen legerian gertatzen den moduan, administrazio-organoak 

erabaki dezake sozietatearen egoitza arautu diren baldintzetan aldatzea. Hori guztia, jakina, 

estatutuetan berariaz kontrakorik adierazten ez bada. 


Kapitulu hau osatzen duten bi artikuluek ez dute sakoneko aldaketarik izan lege berria 

indarrean hasi zenean. Kontzeptuaren ikuspegitik, edukia aurreko idazkeraren berdinberdina 

da, idazketa era formalean aldatzeari kalterik egin gabe, hizkuntza inklusiboaren 

egokitzapenak eraginda edukietan. Hala ere, arestian esan bezala, egokitzapen formal 

horretatik harago, eduki materialak ez du inolako aldaketarik izan. 

Indargabetu berri den Euskadiko Kooperatiben ekainaren 24ko 4/1993 Legeak bilakaera 

garrantzitsua ekarri zuen arlo horretako aurreko legeriak (Kooperatibei buruzko otsailaren 

11ko 1/1982 Legea) jasotzen zuen araubidearekin alderatuta. 1993koa dela medio, hainbat 

alderdiren inguruko eskakizun berriak ezarri ziren: sozietatearen ikuspegitik, aldatzeko 

erabakia hartu behar duen organoari buruzko ahala, akordio hori formalizatzea eta inskribatzea, 

publizitate-betekizun bereziak eta bazkidearen banantze-eskubideari buruzko betekizunak. 

Gai horiek guztiak ez zeuden 1982ko Legean jasota; prozedura horri dagokionez, aldaketaakordioari 

balioa emateko, bi hereneko gehiengoa eskatzeko zuhurtzia besterik ez zuen 

arautzen. Bidenabar, esan dezagun 1994ko Legeak ez ziola kasurik egin esandako zuhurtasun 

horri, eta kooperatiben lege berriak ere ez duela galdatu, Kapital Sozietateei buruzko Legeak 

ez bezala. Azkenak, merkataritza-sozietateen esparruan, bai eskatzen du gehiengo indartua 

estatutuen edozein aldaketa aurrera ateratzeko. 

Horren ondorioz, legegileak erabaki du elementu hori ez aldatzea eta aurreko legearen 

erregulazioari eutsi dio, jarraian azalduko dugun bezala, 78. artikuluan jasotako estatutualdaketen 

erregulazio orokorraren esparruan, nahiz 79. artikuluak xedatzen duen udalerri 

beraren barruan sozietatearen egoitza aldatzeko manu espezifikoaren esparruan. 

11.3. Manuaren izaera edo indar juridikoa 

78. artikuluaren izaera loteslea beharrezkoa eta aginduzkoa da nagusiki, baina 79. 

artikuluarena ez; izan ere, azkenak xedapen-izaeraz ezarri du administrazio-organoak 

estatutu-testua aldatzeko eskumena izateko aukera, sozietatearen egoitza aldatzea dakarrena, 

betiere aldaketa udalerriaren barruan egiten bada. Hala eta guztiz ere, arau hori indargabetu 

daiteke, era berean xedatu baita kooperatibak aukera hori ukatu ahal izango duela, estatutuetan 

berariaz debekatuz. 

Xedapen horien aginduzko izaeraren irismenari buruzko ñabardurak kontuan hartuta, 

zehatz-mehatz aztertuko ditugu. 

Hasteko, 78. artikuluak batzar orokorrarentzat gorde du, oro har, estatutuak aldatzeko 

ahalmena, 33.3 artikuluaren f) atalarekin bat etorriz. Artikulu horrek batzar orokorraren 

eginkizun gisa jaso du, organo horri dagozkion eskumen esklusiboetan jasotzen denez. 

Esklusibotasun horretatik salbuetsi behar da, arestian azaldu dugun moduan, estatutuen 

aldaketa sozietatearen egoitza aldatzearen ziozkoa den kasua, baldin eta aldaketa hori 

udalerriaren barruan egiten bada eta estatutuetan berariaz debekatzen ez bada. 

281


Beharrezko izaera bera dute, kasu honetan salbuespenik gabe, gainerako artikuluan 

jasotako baldintzek. Bai justifikazio-txostena egiteko betebeharra, bai deialdiaren publizitate 

espezifikoa, bai aldatu beharreko alderdiak behar bezain argi adieraztea, bai bazkideei 

dagokien informazio-eskubidearen osagarria, saihestezinak dira ikuspuntu formaletik, 

estatutu-aldaketa formalizatuko bada. Hain dira saihestezinak ezen, Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroaren antolamenduari eta funtzionamenduari buruzko Erregelamenduak berak 

(martxoaren 29ko 59/2005 Dekretua), 57. artikulua dela bide, arautu duen erregistroak 

baldintza horien egiaztapena kontrolatuko duela, aldaketa eragiten duten erabakiak 

jendaurrean jartzeko eskrituran jasota utzirik. 

Baldintza horiek azaletik aipatu ditugun arren, aipatu behar dugu jarraian estatutu-aldaketa 

Batzar Orokor Unibertsalaren esparruan egiten den kasuetan gertatzen den salbuespena. Hau 

da, oro har araututako epeei lotutako deialdi formala tartean izan gabe balio osoz eratutako 

batzarraren esparruan. Batzar hori baliozkoa izango da bazkide guztiek parte hartzen dutelako 

eta batzarra eratzeko nahia aho batez hartzen dutelako. 

Kasu horretan bakarrik, Merkataritza Erregistroaren Erregelamenduaren 158.2 artikuluaren 

aplikazio analogikoaren ondorioz, merkataritza-sozietateei dagokienez, eta, gainera, 

Kooperatiben Erregistroak onartu ohi duelako, ez da beharrezkoa izango 78.1 artikuluak 

jasotako betekizunak betetzea. 

Bestalde, baldintza horiei gagozkiela, arazorik korapilatsuena dugu aldatu beharreko 

alderdiak “behar bezalako argitasunez” adierazi behar direla deialdian. 

Komatxo artean ageri den esapidearen interpretazio-irismenak jurisprudentzia-bilakaera 

handia eragin du jarrera formalisten eta posibilisten artean. Jurisprudentziaren bilakaera hori 

aztertzea iruzkin honen xedea ez denez, Josefa Brenés Cortés (Merkataritza Zuzenbidea. 3. 

liburukia. Merkataritza-sozietateak. Marcial Pons. 2013) aipatuko dugu. Hizpide darabilgun 

azterketari azkena emateko, Brenés irakasleak “aldatu beharreko alderdiak behar bezain 

argi” adierazteko beharraren inguruan azaldu duenez, ez da nahikoa “estatutuen aldaketa 

orokorra aipatzea aztergaien zerrendan; aitzitik, gutxienez, aldatu nahi diren klausula 

zehatzak adierazi behar dira, eta gomendagarria litzateke haien esanahiari eta irismenari 

buruzko azalpenen bat txertatzea”. 

Legeak berak ezarritako berme osagarriak indartu egiten du jarrera hori, hau da, aldaketaproposamenaren 

erantzuleei justifikazio-txostena prestatzeko eta bazkideen esku jar dadila 

eskatzeko ekimena. Baldintza horretara batzen da modu biribilean legelariaren nahia, 

bazkidearen sozietate-eskubideak modu arduratsuan eta informatuan baliatzeko behar duen 

informazioa bermatzekoa. 

78. artikuluaren bigarren atalak agertzen duenez, estatutuak aldatzeko sozietate-erabakiak 

eskritura publiko bihurtzeko eta tresna hori Kooperatiben Erregistroan erregistratzeko 

betebehar formala dago eta hori ere aginduzkoa da. Inskripzio hori, legearen 16.2 artikuluaren 

arabera, adierazpenezkoa baino ez da izango. Horrek esan nahi du, beraz, aldaketa 

dakarten erabakiek ondorio guztiak hedatzen dituztela bazkideen artean batzar orokorrean 

baliozkotasunez hartzen diren unetik bertatik aurrera. 

78. artikuluaren hirugarren atalak, aurrekoek bezala, aginduzko izaera daukanak, kooperatibaz 

282


kanpoko pertsonekiko eragin handiena izan dezaketen akordioak gizarteratzea helburu duen 

beste betebehar formal batez dihardu: izena, helbidea edo sozietatearen xedea aldatzea. 

Zehazki, sozietateak helbidea dagoeneko lurralde historikoan zabalkunde handia duen 

egunkari batean argitaratzera behartzen du, inskribatu aurretik. 

Harrigarria da baldintza horri eustea, kapital-sozietateen esparruan 2011. urtetik 

gainditutzat jo baita, publikotasunaren inguruko betekizun hori indargabetu baitzen 

abuztuaren 1eko 25/2011 Legearen xedapen indargabetzaile bakarrari jarraiki (25/2011 

Legea, abuztuaren 1ekoa, Kapital Sozietateei buruzko Legea zati batean aldatu zuena eta 

Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren uztailaren 11ko 2007/36/EE Zuzentaraua, 

sozietate kotizatuen eskubide jakin batzuk baliatzeari buruzkoa, gehitu zuena). 

Badirudi euskal kooperatiben legelariak ere ez duela nahi izan publizitate-tresna hori 

teknologiaren egungo egoerarekin bat datozen bitartekoen arabera eguneratu, nahiz eta 

horrek erraztu eta merkatu egingo lukeen izapide horien kudeaketa. Esan nahi duguna zera da: 

betekizuna betetzat jo litekeela egunkari digitaletan argitaratuta, horretarako baimena ematen 

baita batzar orokorraren deialdiaren kasuan, legearen 35.5 artikuluak ezartzen duen bezala. 

Deialdia argitaratzeko berariazko baimenari dagokionez egin ez duen bezala, legelariak ez 

du aukera hori berariaz jaso izenaren, xedearen edo helbidearen aldaketa argitaratzen den 

kasuan, eta horregatik interpretatu behar dugu ez dela onartzen. 

78. artikuluaren azken atalak bazkidea banantzeko eskubidea ezarri du, lehen esan dugun 

bezala, aginduzko izaeraz. Berme horrek kooperatiba uztea ahalbidetzen dio bazkideari, 

eta, beraz, sozietate-konpromisoetatik askatzeko ere bai, legeak arautzen duen ohiko bajaprozeduratik 

kanpo. Estatutu-aldaketa baten bidez, sozietatearen egitura nabarmen aldatzen 

denean gertatzen da eta bazkideak hitzemanda zituen baldintzak gainditzen direnean; 

halakoetan, proiektua bertan behera uzteko aukera ematen zaio, bajaren kalifikazioari 

dagokionez ondorio kaltegarririk sortu gabe. 

Egia da “ate irekien” printzipio kooperatiboak aukera ematen diela bazkideei edozein 

unetan baja emateko, baina, bestetik, egia da baja-eskaera egoera jakin batzuetan egin 

behar dela, bazkidearentzat ondorio ekonomiko kaltegarririk izan ez dezan, baja justifikatu 

gabekotzat kalifikatzeak eragin ditzakeen kenkariak direla kausa. 

78. artikuluaren azken paragrafoak dakarren kasuan, hain zuzen ere, egoera horretan 

gertatzen den banantze-eskubideari bajaren kalifikazio automatikoa ematen zaio, eta, 

horrela, eragotzi egiten dira bazkideak pairatu beharreko ondorio ekonomiko kaltegarriak, 

lehen aipatu dugun bezala. 

Banantze-eskubide hori mugatu egiten da sozietatea motaz aldatzen den kasuetara edo 

sozietatearen xedea funtsean aldatzen den kasuetara. Eskubidea egikaritzeko, idazki bat 

bidali behar zaie administratzaileei, hartutako erabakiarekin ados ez daudela adierazteko, 

erabakia Kooperatiben Erregistroan inskribatu eta 40 eguneko epearen barruan. Kasu 

horretan, banantze-eskubidea baliatzearen zioz sortutako baja justifikatutzat hartu beharko 

da, lehen esan dugun moduan. 

Bestalde, 79. artikuluak, lehenago aurreratu dugun bezala, estatutuak aldatzeko eskumenaren 

ohiko esleipena salbuesteko aukera jaso du, aldaketa hori sozietatearen egoitza udalerri beraren 

283


barruan aldatzean datzanean. Zeharo indargabetu daitekeen xedapena da; izan ere, edukia 

hitzez hitz hartuta, estatutuek aurkako xedapenik ezarri ezean baliatu ahal baita aukera 

hori. Edo, bestela esanda, administrazio-organoari eskumen hori esleitzea saihets dezakegu, 

estatutuetan jarduera horren aurkako aipamena gehituta. 

Indar lotesleari buruzko atal hau ixteko, egokia iruditu zaigu lege berriaren bigarren 

xedapen iragankorraren edukia gogoratzea; xedapen horren bidez, ezarri da kooperatiba 

guztiek nahitaez egokitu behar dutela estatutuen edukia lege berriaren xedapenetara, bi 

urteko epean, legea indarrean jarri eta hurrengo egunetik aurrera zenbatzen hasita. Ondorioz, 

kooperatiba guztiak behartuta daude estatutuak aldatzera, aurretiaz azaldu bezala, 2022ko 

urtarrilaren 30a baino lehen. 

Arestian azaldutako manua bete ezean, aurreko araudiak ex lege edo legearen xedapenez 

desegitera behartzen zituen estatutuak egokitzen ez zituzten kooperatibak, baina, oraingo 

honetan legelariak ondorio laxoagoaren alde egin du, eta erregistroaren blokeo moduko bat 

ezarri du, egokitzapen egokia egiaztatzen den arte. 

11.4. Esanahi praktikoa 

Atal honetan, aztertutako xedapenen hartzaileak zein diren aztertuko dugu. 

Xedapenok eragiten dieten kooperatibei dagokienez, 78. eta 79. artikuluak edozein 

kooperatiba-motatan dute eragina, edozein motatakoak edo egituratakoak direla ere. Lege 

berriaren aplikazio-eremuan dagoen edozein kooperatibak zorrotz bete beharko ditu xedapen 

horiek, estatutuak behar bezala aldatze aldera. 

78. artikuluak subjektu ugariri eragiten die: aldaketaren sustatzaileei, administratzaileei, 

bazkideei eta, zeharka, kooperatibatik kanpoko hirugarrenei. Eta lotura hori bi alderditan 

gauzatzen da: eskubideak sortzea eta betebeharrak sortzea. 

Alde batetik, aldaketa-proposamenaren egileek egin behar dute aldaketaren justifikaziotxostena. 

Normalean, administratzaileek hartuko dute aldaketaren ekimena, horiek baitira 

estatutu-araubideak izango dituen aldaketa-beharrizanen berri errazena izan dezaketenak. 

Hori guztia gorabehera, legegileak atea ireki du bazkideetatik edozeinek egokitzat jotzen 

dituen aldaketak proposa ditzan; kasu horretan, aldaketa proposatzen duen justifikaziotxostena 

idazteaz arduratu beharko da. 

Horri dagokionez, aldaketa Batzar Unibertsalean egiten bada, baldintza horretatik 

salbuesteari buruz arestian aipatutakoari helduko diogu. 

Aldaketa-proposamenari lotutako izapidea hasi ondoren, gainerako betebeharrak 

administratzaileentzat dira, argi eta garbi, bazkideen eskubideak babesten dituzten bermeak 

eta zuhurtziako neurriak barneratzen diren izapideen arduradun diren aldetik. Gauzak 

horrela, administratzaileak arduratzen dira deialdia behar bezain argi idazteaz, bazkidearen 

informazio-eskubidea bertan sartzeaz, argitalpen egokiak egiteaz, hala badagokio, 

proposatutako aldaketen testu osoa eta justifikazio-txostena bazkideen eskura jartzeaz, 

erabakiak eskritura publikoan jasotzeaz eta erabakiak Kooperatiben Erregistroan inskriba 

daitezen aurkezteaz. 

284


Azken ondorio horietarako, gogora dezagun legearen 39.6 artikuluan jasotako betebeharra, 

Kooperatiben Erregistroan inskribatzeko erabakiak aurkezteko epeari dagokionez, nahitaezko 

izapideak egin ondoren. Erabakiak akta onartu eta hurrengo hogeita hamar egunen barruan 

aurkeztu beharko dira. 

Bi artikulu horietatik datozen eskubideei doakienez, bazkideak izango dira hartzaile 

nagusiak. Izan ere, bazkideentzat dira informazio-eskubidea indartzen duten bermeak: 

deialdia behar bezala argitzeko betebeharra, proposatutako aldaketaren testu osoa aztertzeko 

eskubidea, justifikazio-txostenarena, eta dokumentu horiek doan bidaltzeko ere eskatzeko 

eskubidea. 

Bereziki, aldaketak kooperatiba-motaren aldaketari edo sozietatearen xedearen funtsezko 

aldaketari eragiten dionean xedatzen den banantze-eskubidearen hartzaile dira bazkideak. 

Goian esan dugu xedapen horien zeharkako hartzaileak egon badaudela; izan ere, gure 

ustez, izendapenari, helbideari edo sozietatearen xedeari buruzko aldaketak zabalkunde 

handiko egunkari batean argitaratzeko betebeharraren helburua da aldaketa garrantzitsu 

horiek gizarteratzea eta kooperatibatik kanpoko pertsonei komunikatzea. Eta hori guztia, 

pertsona horientzat oso garrantzitsua delako ezagutza hori, kooperatibarekin beste zeinahi 

harreman- mota dutelako lehendik euren trafiko juridikoaren esparruan. 

Beste alde batetik, 79. artikulua administratzaileentzat da, sozietatearen egoitza udalerri 

baten barruan aldatzea erabakitzeko eskumenaren esleipenaren hartzaile diren aldetik, bai 

eta kooperatibarentzat berarentzat ere, aukera hori estatutuetan jasoz gero, debekua ezarri 

ahal delako. 


Estatuko kooperatiben araubidearen erregulazioa Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 

27/1999 Legean jasota dago. Lege hori ez da Euskadin aplikatzekoa, ezpada, euskal araudiak 

izan ditzakeen hutsuneak osatzeko kasuetan. 

Estatuko araudiak ez du EAEkoak bezain sistematikoki arautzen, eta berariazko kapitulu bat 

eskaintzen dio estatutua aldatzeko prozedurari. Artikuluetan zehar, prozedura horri eragiten 

dioten betekizun jakin batzuk aletzen ditu, baina horiek ez datoz bat euskal araudiarekin. Era 

berean, artikulu horiek ez dute arautzen hemen jasotzen ez den gairik, eta, beraz, legeak ezin 

du bete hutsuneak osatzeko eginkizunik. 

Atal honetan, Kooperatiben Erregistroaren Erregelamenduan jasotako araudia aipatzea 

komeni da; izan ere, legean jasota dagoen aldaketa-erabakia eskritura publiko bihurtzeko 

derrigortasunaz gain, eskritura horren edukiaren berariazko eduki xehatua ezartzen du 

erregelamenduak; ildo horretan, gogora dezagun, eduki horren egiaztapena erregistroak 

berak inskripzioa ebatzi aurretik egiten duen azterketaren barruan dagoela. Hau da: hartutako 

aldaketa-erabakia, erantsitako edo aldatutako artikuluen hitzez hitzeko transkripzioa, 

txostena eta deialdia behar bezalako argitasunez idatzi izanaren egiaztagiria, tresna publikora 

helarazita, eta, hala badagokio, aldaketa argitaratzen duen iragarkia ere erantsita. 

285

12. KOOPERATIBAREN BAT-EGITEA ETA ZATITZEA* 1. 

12.1. Bat-egitearen modalitateak eta ondorioak 

80. artikulua.– Bat-egitearen modalitateak eta ondorioak. 

1.– Kooperatibek bat egin ahal izango dute, dela kooperatiba batzuk batu eta beste 

berri bat sortuta, dela sorturik dagoen kooperatiba batek beste bat edo batzuk 

bereganatuta. 

2.– Kooperatiba berri batean bat egiten duten kooperatibak edo beste kooperatiba 

batek bereganatzen dituen kooperatibak desegingo dira, baina ez dira likidatuko. 

Haien sozietate-ondareak, denak batera, eskualdatuko zaizkio kooperatiba berriari 

edo kooperatiba bereganatzaileari, zeinek bereganatuko baitituzte azkentzen diren 

kooperatiben eskubideak eta betebeharrak. Era berean, kooperatiba berrian edo 

bereganatzailean sartuko dira bat-egitearen ondorioz azkendutako kooperatibetako 

bazkideak. 

3.– Kooperatiba berria edo kooperatiba bereganatzailea jabetuko da bat-egitearen 

ondorioz azkentzen diren kooperatiben nahitaezko funts guztiez. 


Bat-egiteak elkartzeko beharrari erantzun ohi dio, ikuspegi ekonomikotik trinkoago batu 

eta proiektu bat partekatzen dela. Sinergiak sortu ohi ditu. Kooperatiben arteko bat-egiteek 

bi kooperatiba-sozietateri edo gehiagori eragiten diete, eta berdin dio autonomia bateko 

lege bati edo beste lege bati lotuta dauden, bata euskal legeari eta bestea estatuko legeari 

lotuta dauden, eta, ondorioz, kooperatibetako guztiak edo batzuk azkentzen dira, guztien 

bazkideak eta bat egindako sozietateen aktiboak eta pasiboak erakunde bakar batera biltzeko. 

Erakunde berria kooperatiba sortu berria izan daiteke edo, bestela, bat-egitean parte hartu 

duen kooperatibetako bat izan daiteke (xurgapen bidezko bat-egitea). 

Bi kooperatiben arteko bat-egiteak gertaera biziki konplexuak dira; izan ere, kapitalsozietateetan 

sortzen diren ohiko kontuei (ondareen bateratzea) jarduera kooperatibizatu 

oso desberdinetan jardun dezaketen bazkideak bateratzearen ziozkoak gehitu behar zaizkie 

(kasurako, kooperatiba-mota desberdinen arteko bat-egiteak direnean). 


80. artikuluaren testua bat dator, hitzez hitz, Euskadiko Kooperatibei buruzko 4/1993 

Legearen 76. artikulu zaharraren edukiarekin (hizkera inklusiboaren erabilera gorabehera, 

legezko testu osoan gertatzen den moduan). 

* Iñigo Nagore Aparicio jaunak, Zuzenbideko doktoreak, LEGALKIDE ABOGADOS SLPko bazkideak, 

UPV/EHUko irakasle elkartuak (Enpresa Zuzenbidearen Arloa) eta BITARTU-Kooperatiben Arbitrajeko 

Euskal Zerbitzubitartekariak, egindako iruzkina. 

287

KOOPERATIBAREN BAT-EGITEA ETA ZATITZEA 


80. artikulua gutxienekoen aginduzko manua da, eta ezin izango da beherantz aldatu 

estatutu-erregulazioaren bidez, ez barne-araubideko erregelamenduaren bidez, ez bat 

egiten duten kooperatiben batzarren nahiaren bidez. Esan liteke artikulu horretan sozietatezuzenbidearen 

arauketa klasikoa jaso dela, kooperatiben berezitasunetara egokituta. 

Artikuluak, hurrenez hurren, hiru zenbakitan arautu ditu bat-egite motak edo modalitateak, 

bat-egiteak nahitaez ekarriko dituen ondorioak eta azkentzen diren kooperatiben nahitaezko 

sozietate-funtsen xedea. 

4/1993 Legearen 76. artikuluan bezala, orain indarrean dagoen 80. artikuluaren 1. zenbakiak 

sozietate-zuzenbidean dauden bi aukera klasikoak aipatzen ditu, bat-egiteari dagokionez: 

kooperatiba-sozietate berria sortzearen ziozko bat-egitea (gutxienez, bi kooperatibaren bategitearen 

emaitza) eta xurgatze bidezko bat-egitea (lehendik dagoen sozietate batek beste 

bat edo gehiago xurgatzearen emaitza). Kooperatibak bat egin dezake, bai kooperatiba batek 

baino gehiagok bat eginda, kooperatiba berria sortzeko, bai lehendik dagoen kooperatiba 

batek beste kooperatiba bat edo gehiago xurgatuta. 

Legean arautu den bat-egitea kooperatiben arteko bat-egitea da, baina horrek ez du esan 

nahi kooperatibek, nahitaez, euskal araudiari lotuta egon behar dutenik. Bat-egiteak euskal 

legearen mendeko kooperatibak eta beste autonomia batzuetako legearen edo estatuko 

legeriaren mendeko kooperatibak hartzen dituenean, Kode Zibilaren nazioarteko zuzenbide 

pribatuari buruzko araudira jo beharko dugu. Horrela, 9.11. artikuluaren bigarren paragrafoak 

dioena, 16.1.1 artikuluarekin lotuta, aplikatuz gero, kooperatiba bakoitzari dagozkion 

egintzak zuzenean aplikagarria zaion legearen arabera arautuko dira (hots, kooperatibari 

lotuta legearen arabera), eta banako-egintzak, aldiz, kooperatiba berriak edo xurgatzaileak 

bete behar duen legearen arabera. Hala ere, batzuetan, aztertu beharko da ondoriozko 

kooperatibak bete beharreko baldintza batzuk prozesu osoan bete behar diren. 

Artikuluaren 2. zenbakian, sozietateen zuzenbideak azaltzen duenez, bat-egiteen kasuei 

ohituraz doazkien ondorio guztiak jaso dira: xurgatutako kooperatibak desegitea, eta, 

ondorioz, berria sortzea; sozietate-ondasunak eta bazkideak kooperatiba berriari edo 

xurgatzaileari eskualdatzea. Hala, kooperatiba berria sortzeko bat egiten duten kooperatibak 

edo xurgatzen direnak desegin egingo dira, likidaziorik egin beharrik gabe, eta sozietateondasunak 

kooperatiba berriari edo xurgatzaileari eskualdatuko zaizkio oso-osorik eta 

batera, eta berriak bere gain hartuko ditu azkentzen diren eskubide eta betebeharrak eta, era 

berean, bazkideak. 

Osoko eskualdaketa horri esker, ondasun, eskubide eta betebehar guztiak egintza bakarrean 

eskualdatuko zaizkio sozietate sortu berriari, eta hura izango da sozietatea osatzen duten 

guztien ondorengoa. 

Hirugarren zenbakiak, nahitaezko sozietate-funtsen banaezintasun-printzipioaren arabera, 

ezarri du bat-egitearen ondorioz azkentzen diren kooperatiba-sozietateen nahitaezko 

sozietate-funts guztiak kooperatiba berriaren edo xurgatzailearen funtsetan barruratuko 

direla. 

Aurreko zenbakian xedatutakoa urratzen bada, gainera, arau-hauste oso astunetan arautzen 

diren zehapenak ezar litezke, Kooperatiben Legearen beraren 159.2.c) letrak xedatutakoari 

jarraiki (aurreko legearen 139.3 artikuluaren c) letran ageri den eduki berdina). 

288



Euskadiko Kooperatiben Legearen 80. artikuluaren arauketak euskal legeak artezten 

dituen kooperatiben arloa xedatzen du, eta ez da aplikagarria izango Kooperatiben 27/1999 

Legearen 63. artikuluaren lehen ataletik hirugarrenera arautzen den Estatuko araudia. Hala 

ere, haren edukia oso antzekoa da (horrek ez gintuzke harritu behar, ez baitirudi bat-egitearen, 

modalitateen eta funtsezko erregulazioaren definizioak desberdinak izan daitezkeenik arau 

baten edo bestearen arabera); guztiaz ere, ondokoak erantsi dira: 

• Desegindako sozietateen funts guztiak, nahitaezkoak zein borondatezkoak, 

kooperatiba berriaren edo xurgatzailearen mota berekoetan txertatuko direla 

arautu da (63.3 artikulua). Xedapenak zentzuzkoa dirudi, bat egiteko proiektuan 

besterik ezarri ezean (adibidez, bat egin beharreko kooperatiba bateko bazkideen 

borondatezko ekarpenen zati bat nahitaezko bihurtzea, zati batean edo osorik, 

ondoriozko sozietateko bazkideen nahitaezko ekarpenak berdinak izan daitezen). 

• Likidazioan dagoen kooperatiba-sozietate batek bat-egitean parte hartzeko aukera 

arautu da, betiere ekarpenak itzultzen hasi ez bada (63.2 artikulua). Egoera 

hori indarrean dagoen euskal legean ere xedatu da, desegindako kooperatiba 

berraktibatzea ahalbidetzen baitu (92.5 artikulua) baldin eta ekarpenak itzultzen hasi 

ez bada (euskal kooperatiben aurreko legearen 88.5 artikulua). 

Kooperatiben arteko bat-egiteen kasuan, beste araudi batera jo beharko da, bakar-bakarrik, 

bat egin behar dutenetako bat bestelako araudi horri lotzen bazaio. Aurreko atalean, 80.1 

artikuluari buruz egindako iruzkina azter daiteke. 

Era zuzenagoan, kooperatiben erregistroko erregelamenduek edo aplikatu beharreko legea 

garatzeko edozein arauk ezartzen dutena hartu beharko da kontuan. 

12.2. Bat-egiteari buruzko proiektua 

81. artikulua.– Bat-egiteari buruzko proiektua. 

1.– Bat-egitean parte hartzen duten kooperatiben administratzaileek bat-egiteari 

buruzko proiektu bat idatzi beharko dute, eta aurretiazko hitzarmen gisa sinatu. 

2.– Bat-egiteari buruzko proiektuak honako aipamen hauek jasoko ditu gutxienez: 

a) Zein den bat-egitearen proiektuan parte hartzen duten kooperatiben izena, 

mota eta egoitza, eta, halakorik erabakita badago, kooperatiba sortu berriaren 

izena, mota eta egoitza; Euskadiko Kooperatiben Erregistroko inskripzioa 

identifikatzen duten datuak ere jaso beharko dira. 

b) Zer sistema erabiliko den zehazteko ea zer partaidetza-zati dagokion azkentzen 

diren kooperatibetako bazkide bakoitzari, kooperatiba-kapitalari egindako 

ekarpen modura, kooperatiba berrian edo bereganatzailean; horretarako, 

kontuan hartuko dira borondatezko erreserba banagarriak, halakorik badago. 

c) Zer eskubide eta betebehar onartzen zaizkien azkendutako kooperatibako 

bazkideei kooperatiba berrian edo kooperatiba bereganatzailean. 

d) Zer egunetatik aurrera ulertuko da kooperatiba berriak edo kooperatiba 

bereganatzaileak eginak direla, kontabilitate-ondorioetarako, azkendutako 

kooperatiben eragiketak. 

289


e) Zer eskubide izango dituzten azkendutako kooperatiben partaidetza berezien 

titularrek edo partaidetza-tituluen eta antzeko beste titulu batzuen jabeek 

kooperatiba berrian edo kooperatiba bereganatzailean. 

3.– Bat egiteko proiektua onartuta, bat egiten duten kooperatiben administratzaileek ez 

dute egingo proiektua onartzea oztopa dezakeen ezein egintzarik edo kontraturik, 

ezta azkendutako kooperatiben bazkideek kooperatiba berrian edo kooperatiba 

bereganatzailean duten partaidetzaren proportzioa nabarmen alda dezakeen 

egintzarik edo kontraturik ere. 

4.– Proiektua bertan behera geratuko da baldin eta hura onartu eta sei hilabetera 

onartzen ez badute prozesuan parte hartzen duten kooperatiba guztiek. 


Sozietateen bat-egiteei eskatzen zaie gutxieneko alderdi batzuk jasotzen dituen aurretiko 

azterketa bat egitea. Kooperatibei dagokienez, gutxieneko horiek handitu egiten dira 

kooperatiben berezko alderdiak aintzat hartuta, hala nola funts propioen sistema konplexu 

eta desberdina. 


Artikulua Euskadiko Kooperatibei buruzko 4/1993 Legearen 77. artikulu zaharrarekin bat 

dator, 2. artikuluaren a) letran adierazitako presioagatik izan ezik; izan ere, bertan aipatzen 

den erregistroa Euskadikoa da. 


Bat-egiteko akordio bat egin baino lehen, aldez aurreko jarduketa batzuk egin behar 

dira. Hala, 81. artikuluak bat egiteko proiektua idazteko eskatzen die esku hartzen duten 

kooperatibetako administratzaileei, eta aurretiazko hitzarmena bailitzan sinatu behar dute. 

Idazketaren aginduzko izaera gorabehera, ulertu behar da administratzaileren bat bategitearen 

alde egon ezean, proiektuaren inguruko arrazoiak adierazteko betebeharra duela, 

Kooperatiben Legeak berak 75.3 artikuluak ezarritakoaren ildotik, hauxe ezartzen duelarik: 

urteko kontuetan administratzaileren baten sinadura falta bada, berariaz adieraziko da 

horren arrazoia (apirilaren 3ko 3/2009 Legearen 30.bat artikuluak, merkataritza-sozietateen 

egiturazko aldaketei buruzkoak, esandakoaren ildoan). Ez gaude ahobatezkotasuneko 

eskakizun baten aurrean, eta esku hartzen duten kooperatiben administrazio-organoak 

bat egiteko proiektua onar dezake, horrelako erabakiak hartzeko ezartzen den gehiengoa 

baliatuta. 

Euskadiko Kooperatiben Legearen 48. artikuluak ez du gehiengo kualifikaturik eskatzen 

proiektua onartzeko, proiektua batzar orokorrak onartu behar baitu, organo horrek hartzen 

duelako behin betiko erabakia. Hala eta guztiz ere, kooperatibaren jarduerak nabarmen 

handitzeari edo aldatzeari buruzko erabakiak, kooperatibaren antolaketa esanguratsuak 

egiteko edo kooperatibarentzat etengabeko lankidetza-harreman baliotsua dakarten beste 

erakunde batzuekiko harremanak lantzeko edo amaiarazteko buruzko erabakiak hartzeko, 

ematen diren botoen bi herenen aldeko emaitza beharrezkoa denez, boto kualifikatu hori 

290


beharrezkoa dela uler liteke. Gehiengo kualifikatua berariaz eskatzen ez denez, eta bat 

egiteko erabakia batzar orokorrak hartu behar duenez, gure ustez, estatutuetan gehiengo 

kualifikatua eskatzen ez bada, erabakiak hartzeko oro har araututakoa nahikoa izango da. 

81. artikuluaren bigarren zenbakian, berariaz ezarri dira bat-egiteko proiektuak izan behar 

dituen gutxieneko aipamenak. Gutxienekoak direnez, ezin izango dira murriztu, bai, ordea, 

handitu. Proiektuan, parte hartzen duten kooperatibetako administrazio-organoek adostutako 

oinarriak jasoko dira, eta horien gainean egingo da bat-egitea, baldin eta parte hartzen duten 

kooperatibetako batzar orokorrek onartzen badute. Hala, proiektuak honako hauek jasoko 

ditu: 

a) Bat-egitean parte hartzen duten kooperatiben izena, mota eta helbidea, eta, hala 

badagokio, kooperatiba berriarenak, bai eta horiek Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroan inskribatu izana identifikatzen duten datuak ere. 

Lehen adierazi dugu “Euskadikoa” gehitzea izan dela artikuluak izan duen aldaketa 

bakarra, nahiz eta hori gabe ere zalantzarik ez zegoen zeri buruz ari zen. 

Kooperatiba berria identifikatzeak badakar haren izena gordeta izatea, bai Euskadiko 

erregistroan, bai estatukoan. 

b) Kooperatiba berriaren edo xurgatzailearen kapitalerako ekarpen gisa azkentzen diren 

kooperatibetako bazkide bakoitzari aitortzen zaion zenbatekoa finkatzeko sistema, 

borondatezko erreserba banagarriak zenbatuta, halakorik dagoenean. 

Arauak ez du zenbatekoa finkatzea eskatzen, hura ezartzeko sistema baizik; izan ere, 

bat-egiteko prozesua hasten denetik prozesua amaitzen den arte, kopuruak aldatu egin 

daitezke. Era berean, nahitaez konpondu da esku hartzen duten kooperatibetan izan 

daitezkeen borondatezko erreserba banagarrien arazoa. Izan ere, bazkideek eskubide 

batzuk izan ditzakete erreserba horien gainean, eta bat-egiteko proiektuan jaso 

ezean, eskubide horiek gal ditzakete, proiektuan sartuko liratekeen bazkide berrien 

ekarpenekin nahasita. Horrela, erreserba banagarri horiek dituzten entitateetako 

bazkideak diskriminatzea saihestuko litzateke, erreserbarik ez duten entitateetako 

bazkideen aldean. 

Hala ere, legeak ez ditu jasotzen borondatezko erreserba horiek banatzeko modukoak 

izan daitezen batzar orokorrak ezarri ahal izan dituen hainbat kasu, eta, hortaz, 

erreserbak zenbatzeko eskatzen du. 

c) Azkendu den kooperatibako bazkideei kooperatiba berrian edo xurgatzailean 

aitortzen zaizkien eskubideak eta betebeharrak. 

Gai hori bereziki garrantzitsua izango da sozietate-xede desberdinak dituzten 

kooperatiben bat-egiteen aurrean gaudenean, baita mota desberdinetakoak direnean 

ere. Alderdi horiek ez dira soilik kontuan hartu behar kooperatiba-jarduera zuzenean 

egiten duten bazkideei dagokienez, baita bazkide laguntzaileei, ez-aktiboei, iraupen 

mugatuko lotura dutenei edo lan-bazkideei dagokienez ere. 

d) Azkentzen diren kooperatiben eragiketak kooperatiba berriaren edo xurgatzailearen 

kontura egindakotzat noiztik aurrera aintza hartuko diren, kontabilitate-ondorioetarako. 

e) Kooperatiba berrian edo xurgatzailean azkentzen diren kooperatiben partaidetza 

berezien, partaidetza-tituluen edo antzeko tituluen titularrei dagozkien eskubideak. 

291


Hirugarren zenbakiak eskatzen du, bat egiteko proiektua onartu ondoren, bat egiten duten 

kooperatibetako administratzaileek ez dezatela inolako egintzarik egin edo kontraturik sinatu, 

baldin eta horrek proiektua onartzea eragozten badu, edo azkendutako kooperatibetako 

bazkideek kooperatiba berrian edo xurgatzailean duten partaidetzaren proportzioa nabarmen 

alda badezake. Horrela, sozietateak bat egiteko edozein proiektutan bezala, kontua da 

partaideen administratzaile guztiek negoziatutako eta ezarritako gutxieneko jarraibideak 

gerora ez indargabetzea bakoitzaren administratzaileek geroago egiten dituzten jarduketen 

bidez. Arauaren berariazko agindua da, esku-hartzaileen fede onari datxekion kontua izan 

arren. Arauak funtsezkotasuna ezartzen du, negozioaren eguneroko kudeaketa hutsak eta 

bat egiteko proiektua onartzen denetik hura gertatzeko behar diren urrats guztiak eman 

arte igarotzen den aldian galerak edo irabaziak aterako baitira, eta horiek eragina izango 

baitute. Ulertu behar da, beraz, eginbehar horiek proiektua sinatu zuten administratzaileak 

eta halakotzat aritu daitekeen edonor behartzen dituztela, geroago eta onartu behar duen 

batzar orokorraren aurretik. 

Azkenik, laugarren zenbakiak, hirugarren zenbakian eskatutakoari dagokionez, eta 

proiektua onartzea oztopa dezakeen edo bazkideen parte-hartzea nabarmen alda dezakeen 

edozein kontratu egitean parte ez hartzeko betebehar hori dela eta, ezartzen du proiektua 

ondoriorik gabe geratuko dela baldin eta bertan parte hartzen duten kooperatiba guztiek ez 

badute bat-egitea onartzen proiektuaren hasiera-datatik sei hilabeteko epean. Legeak berak 

sei hilabeteko epea ematen du, bat-egitearen proiektua sinatzen denetik hasita, hura buka 

dadin, eta, bestela, alderdiak aipatutako proiektuan jasotako betebeharretatik askatzen ditu. 

Kooperatiben Erregistroaren Erregelamendu berririk ezean, egungo 61. artikuluan 

(59/2005 Dekretua) artikuluaren aginduzko izaera indartu egin da, kooperatiba bakoitzeko 

administratzaileei proiektua gordailutzeko betebeharra ezartzen dien betekizun erantsia dela 

eta (61.1 artikulua), eta aurkeztutako dokumentua legezko aginduak eskatutakoa den eta 

behar bezala sinatuta dagoen kontuan hartuta kalifikatuko da; era berean, bazterreko oharra 

egingo da hamabost eguneko epean, esku hartzen duen kooperatiba bakoitzari irekitako 

orrian (61.2 artikulua). Bazterreko oharra aurretiazko baldintzatzat jo behar da, aginduzkoa 

baita bat-egiteari buruzko erabakia hartzen duten batzarren deialdia argitaratu ahal izateko 

(61.3 artikulua). Erregistroak idatzoharra jakinaraziko dio bat-egitean parte hartzen duten 

sozietate guztiei. 


Arlo honetan, bereziki, garapen-araudian ezartzen denari eta Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroaren Erregelamenduan arautzen denari erreparatu beharko zaie. Berria falta denez, 

59/2005 Dekretuaren 62. artikuluan ezartzen da proiektua gordailutu behar dutela bat egin 

behar duten kooperatiba bakoitzeko administratzaileek, eta debekatuta dagoela batzar 

orokorrerako deialdia egitea proiektua gordailutu arte. 

Estatuko legeriari dagokionez, esan beharra dago Kooperatibei buruzko 27/1999 Legearen 

63. artikuluaren lau, bost eta seigarren paragrafoak ez liratekeela osagarri gisa aplikatuko, 

eta, nolanahi ere, bat-egitearen aurreko eragiketak eta bat-egiteko proiektua euskal legean 

xedatutakoaren modu berean arautuko liratekeela (estatuko arauan borondatezko erreserba 

banagarririk ez dagoela kontuan hartuta). 

292


Hala ere, bat-egitean estatuko edo euskal autonomia erkidegokoa ez den beste lege baten 

araberako kooperatibek parte hartuko balute (euskal lege bati lotuta dagoen kooperatiba 

batez gain), lege horietan proiektuaren betekizunei buruz xedatutakoa bete beharko litzateke; 

izan ere, parte hartzen duten guztientzako proiektu erkidea izanik, lege guztietan ageri diren 

betekizunak bete beharko lirateke. 

12.3. Bat-egiteari buruzko informazioa 

82. artikulua.– Bat-egiteari buruzko informazioa. 

Bat-egitea onartu behar duen batzar orokorreko deialdia egitean, honako dokumentu 

hauek jarri beharko dira bazkideen eskura sozietatearen egoitzan: 

a) Bat-egitearen proiektua. 

b) Bat-egitearen onurak eta ondorioak azaltzen dituzten txostenak, kooperatiba 

bakoitzaren administratzaileek idatziak. 

c) Bat-egitean parte hartzen duten kooperatiben urteko kontuak, azken hiru 

ekitaldietakoak, eta, hala badagokio, kudeaketa-txostenak eta kontu-auditoreenak. 

d) Kooperatiba bakoitzaren bat-egitearen balantzea, onartu den azken urteko 

balantzeaz bestelakoa baldin bada balantze hori. Azken urtean onartutako balantzea 

jo ahal izango da bat-egitearen balantzetzat, baldin eta bat-egitearen onarpenaren 

aurreko sei hilabeteren barruan itxi bada. 

e) Kooperatiba berriaren estatutu-proiektua edo kooperatiba bereganatzailearen 

estatutuetan sartu beharreko aldaketak jasotzen dituen testu osoa. 

f) Bat-egitean parte hartzen duten kooperatiba guztietan indarrean dauden estatutuak. 

g) Bat-egitean parte hartzen duten sozietateetako administratzaileen izen-abizenak 

eta adina, pertsona fisikoak badira, edo izena edo izen soziala, pertsona juridikoak 

badira, eta, batean zein bestean, nazionalitatea eta helbidea, eta noiztik dauden 

kargu horietan, eta, hala badagokio, bat-egitearen ondorioz administratzaile 

proposatuko diren pertsonen datu berberak. 


Sozietateen gainerako zuzenbidean gertatzen den bezala, bat-egiteari buruzko erabakia 

hartzen duten bazkideek hori egiteko behar den informazioa izan behar dute. Gutxienekotzat 

jotzen den informazioa ezarri da, estatutuetan arautzen den gainerako informazioari edo 

administratzaileek, euren erabakiz, eman dezaketenari kalterik egin gabe. 

Artikuluaren helburua da bazkideek, hartutako informazioari esker, irizpide bat lantzeko 

modua izan dezaten, proposatzen zaien erabakiaren alde ala kontra bozkatzeko. 


Hizpide darabilgun 82. artikuluak 4/1993 Legearen 78. artikuluaren eduki berdina dakar, 

baina c) letran, urteko kontuen ordez, kontu horiek osatzen dituztenei buruzko aurreko 

aipamena ageri da: balantzea, galera-irabazien kontua eta memoria. 

293



Legeak gutxieneko dokumentu batzuk ezarri ditu, eta dokumentu horiek bazkideen eskura 

egon behar dute bat-egitea onartu behar duen batzarrerako deialdia egiten denetik. Horrez 

gain, administratzaileek egokitzat jotzen duten informazioa eman dezakete. Ondokoek 

bazkideen eskura egon behar dute sozietatearen egoitzan: 

a) Bat-egiteko proiektua, dagoeneko aipatu duguna, eskatzen den gutxieneko 

informazioa jasota. 

b) Proiektatutako bat-egitearen komenigarritasunari eta ondorioei buruzko txostenak, 

kooperatiba bakoitzeko administratzaileek idatzitakoak. 

Legeak ez du besterik esaten, eta txosten horietan bat-egitea onartu behar dela uste 

ez duten kontseilukideen kontrako iritziak jasoko dira. 

Merkataritza-sozietateen egitura-aldaketei buruzko apirilaren 3ko 3/2009 Legearen 

33. artikuluak ezarri ez bezala, ez da txosten horren edukia xedatu, nahiz eta honako 

alderdi hauek aipatzen diren: “alderdi juridikoak eta ekonomikoak, bereziki, akzioen, 

partaidetzen edo kuoten truke-mota eta izan litezkeen balorazio-zailtasun bereziak 

aipatuta, bai eta bat-egiteak bazkideengan, hartzekodunengan eta langileengan 

dituen ondorioak ere”. 

Hala ere, badirudi ondorio juridiko eta ekonomikoei buruzko aipamena nahitaez 

egin behar dela, bai eta bat egingo duten kooperatiben kapital eta erreserbak nola 

geratuko diren azaldu ere. 

Balorazioa egiteko balizko zailtasunei dagokienez, kooperatiben araubide 

ekonomikoaren berezitasunak bereziki kontuan hartuta (adibidez, filialen balioa 

Espainian edo atzerrian, gainbalioak dituzten lurrak), komenigarria litzateke 

bazkideari oraingo eta etorkizuneko ondorioei buruzko informazioa ematea, baina 

testuak ez du ezer eskatzen. 

Are arazo gehiago dakartza hartzekodunei eta langileei buruzko aipamenak; izan 

ere, haien interesak sistema kooperatibotik kanpo ez badaude ere, testuan ez dira 

horien aipamenik ageri. Ildo horretan, esan behar da artikuluak botoa emango duten 

bazkideei informazioa ematea duela xede, ez hirugarrenei informazioa ematea. 

c) Bat-egitean parte hartzen duten kooperatiben azken hiru ekitaldietako urteko 

kontuak, eta, hala badagokio, kudeaketa-txostenak eta kontu-auditoreenak. 

d) Kooperatiba bakoitzaren bat-egitearen balantzea, onetsitako azken urtekoa ez denean. 

Bat-egitearen balantzetzat har daiteke onartutako azken urteko balantzea, baldin eta 

bat-egiteko proiektua onetsi aurreko sei hilabeteen barruan itxi bada. 

e) Kooperatiba berriaren estatutuen proiektua edo kooperatiba irenslearen estatutuetan 

gehitu beharreko aldaketen testu osoa. 

Bat egindako sozietatea arautzen duten estatutuak zein izango diren jakitea da 

kontua. 

f) Bat-egitean parte hartzen duten kooperatiba guztien indarreko estatutuak. 

g) Bat-egitean parte hartzen duten sozietateen administratzaileen izenak, abizenak 

eta adina, pertsona fisikoak badira, edo sozietatearen izena, pertsona juridikoak 

badira, eta, bi kasuetan, nazionalitatea eta egoitza, eta karguak zein datatik aurrera 

294


betetzen dituzten, eta, hala badagokio, bat-egitearen ondorioz administratzaile gisa 

proposatuko direnen aipamen berberak. 


Arestian adierazi dugun bezala, 27/1999 Legea ez da modu osagarrian aplikatzekoa, baina, 

nolanahi ere den, lege horren edukia ia bat dator 63. artikuluaren 7. zenbakiak xedatzen 

duenarekin. 

Hala ere, bat-egitean estatuko edo autonomiako beste lege bati lotutako kooperatibek parte 

hartuko balute (euskal legeari lotutako kooperatiba batekin batera), lege horietan bazkideei 

eman beharreko informazioari buruz xedatutakoa bete beharko litzateke; izan ere, nahiz eta 

formalki kooperatiba bakoitzari aplikatu beharreko lege bakoitzean eskatutakoa emanez 

beteko litzatekeen, desberdintasunik balego, ondok alegazioa aurkez liteke: emandako 

informazioa desberdina izan dela, eta, beraz, bazkideek ez dutela informazio berdina eskura 

izan erabakia hartzerakoan. 

12.4. Bat-egiteari buruzko erabakia 

83. artikulua.– Bat-egiteari buruzko erabakia. 

1.– Bat-egitean parte hartzen duten kooperatiba guztietako batzar orokorrek hartu 

beharko dute bat-egiteari buruzko erabakia, bat-egiteari buruzko proiektuarekin 

bat etorriz. 

2.– Estatutuak aldatzeko legeetan eta estatutuetan bertan ezarrita dauden arauak 

aintzat harturik, batzar orokorra egiteko deialdian azaldu beharko da bat-egitearen 

proiektua gordailutu dela Euskadiko Kooperatiben Erregistroan, eta bazkide guztiek 

eskubidea dutela sozietatearen egoitzan aztertzeko aurreko artikuluan adierazitako 

dokumentu guztiak, baita dokumentu horien testu osoa eman edo doan helaraz 

diezaieten ere. 

3.– Bat-egitearen erabakia 38.2 artikuluan xedatutako gehiengoak onartu beharko du, 

eta erabaki horrek ezin izango du aldatu lehendik hitzartuta dagoen bat-egitearen 

proiektua. 

4.– Bat-egitearen erabakiak kooperatiba berri bat sortzeko legez exijitzen diren 

aipamenak bildu beharko ditu; kooperatiba bereganatzailearen kasuan, berriz, 

estatutuetan egin behar diren aldaketak bildu beharko ditu erabakiak. 

5.– Prozesu horretan parte hartzen duten kooperatibetako batzar orokorrek proiektua 

onartuz gero, kooperatiba horiek behartuta egongo dira bat-egitearen prozedurarekin 

jarraitzeko. 

6.– Bat-egitea erabaki ondoren, Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratuko 

da erabakia, baita bat-egitean parte hartu duen kooperatibetako bakoitzak helbide 

soziala duen lurralde historikoan zabalkunde handia duten bi egunkaritan ere. 


Bat-egitearen akordioaren araudiak gutxieneko arau batzuk ezartzen ditu batzarren 

295


deialdiari, akordioaren edukiari eta onarpenari, onespenaren ondorioei eta argitaratzeko 

eskakizun bereziei buruz. 


Indarrean dagoen 83. artikulua 4/1993 Legearen 79. artikulu zaharrari dagokio, baina 

artikuluaren hirugarren zenbakiak egiten duen igorpena, 36. Artikuluaren bigarren zenbakiak 

xedatutako gehiengoari buruzkoa, ordeztu da, eta gaur egun gehiengo hori arautzen duen 

artikuluaren aipamena, 38.2 artikuluarena, alegia, egin da. 


83. artikuluak gutxieneko batzuk ezartzen ditu, akordioa baliozkoa izan dadin bete behar 

direnak, bai eta, esku hartzen duten kooperatiben batzar orokorrek eta hirugarrenentzako 

informazio-bideak onartu ondoren, akordio horrekiko lotura ere. 

Lehenengo zenbakian ezarri da bat-egitearen erabakia bertan parte hartzen duen kooperatiba 

bakoitzaren batzar orokorrek hartu behar dutela, bat-egiteko proiektuaren arabera. Erabakia 

bat-egitearen proiektuaren arabera hartzeko derrigortasuna artikulu bereko hirugarren 

zenbakian ere ageri da, geroago ikusiko dugun bezala. 

Bigarren zenbakiak, batzar orokorraren deialdiari buruzkoak, eskatzen du deialdia estatutuak 

aldatzeko araututako legeeta estatutu-arauekin bat etor dadin, eta bat-egitearen proiektua 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroan gordailutu dela adieraztera behartzen du, bai eta bazkide 

guztiek 82. artikuluan adierazitako dokumentuak sozietatearen egoitzan aztertzeko eskubidea 

jasotzera eta haien testu osoa doan emateko edo bidaltzeko eskatzera ere. 

Horrela, bazkideek jakin behar dute gutxieneko informazioa dagoela eta deialdia zabaldu 

ondotik eskuragarri dutela, bai sozietatearen egoitzan aztertzeko, bai, modu errazagoan, nahi 

duten lekuan kontsultatu ahal izateko, doan igortzeko eskatu ondoren. 

Gutxieneko alderdi horiek estatutuetan edo aldebakartasunez zabal ditzake deitzaileak 

berak. 

Legeak ez du arautu bat-egiteari buruzko akordiorik eman dezakeen biltzar orokor 

unibertsalaren aukera, eskatutako dokumentazio eta informazioaren eskuragarritasunari uko 

eginez gero. Ikuspuntu teorikotik begiratuta, ez dirudi inolako arazorik egon daitekeenik 

ulertu ahal izateko, merkataritza-sozietateen egiturazko aldaketei buruzko apirilaren 3ko 

3/2009 Legearen 42. artikuluaren lehenengo zenbakiaren ildotik, bat egiteko erabakia legeak 

eskatzen dituen dokumentuak aldez aurretik argitaratu edo gordailutu beharrik gabe hartu ezin 

denik, bai eta bat-egitearen proiektuari buruz administratzaileek egindako txostena aurkeztu 

gabe ere, baldin eta bat egiteko erabakia “batzar unibertsalean eta boto-eskubidea duten 

bazkide guztien ahobatezkotasunez eta, hala badagokio, legeak edo estatutuek diotenari 

jarraiki, boto-eskubidea balia dezaketenen ahobatezkotasunez” hartzen bada, batzar 

unibertsala bidezkoa bada eta, ahobatezkotasunik izanez gero, gutxieneko alderdi horien 

bidez babestu nahi diren eskubideak dituzten bazkide guztiek uko egiten badiote; dena dela, 

82. artikuluaren edukia balizko interpretazio horren aurkakoa da, artikulu horrek arautzen 

duenez, bat-egiteak modua izango du bat-egitearen proiektua Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroan gordailutzen bada eta gainerako betekizunak betetzen badira. 

296


Hirugarren zenbakian, bat egiteko erabakia onartzeko behar den gehiengoa araututa dago, 

eta 38.2 artikuluak araututako gehiengoari lotzen zaio (bertaratutako edo ordezkatutako 

bazkideek balio osoz emandako botoen bi hereneko gehiengoa, betiere bertaratutako eta 

ordezkatutako botoen kopurua kooperatibaren boto guztien % 75 baino txikiagoa bada; 

bestela, balio osoz emandako botoen erdia). Gehiengo hori bat-egitean esku hartzen duten 

kooperatiba guztietan lortu behar da, bat-egitea gehiengo horren bidez onartu behar baita 

kooperatiba bakoitzean. 

Gehiengo horiek estatutuen arabera goititu daitezke. 

Era berean, zenbaki horrek berak ezarri du itundutako bat-egitearen proiektua aldatzea 

ezinezkoa dela. Batzarrak baiezkoa edo ezezkoa eman beharko du, eta bozketaren emaitza 

ezezkoa bada, bat-egitea hasieratik negoziatu ahalko da berriro, baldin eta esku hartzen duten 

beste kooperatibek artean interesa badute. Esku hartzen duten kooperatibek onartzen duten 

bat-egitea proiektu bakarrean oinarrituta egon behar da, eta, beraz, erabaki horiek proposatu 

diren moduan onartu behar dira. Ildo beretik, gogoratu behar da merkataritza-sozietateen 

egiturazko aldaketei buruzko apirilaren 3ko 3/2009 Legearen 40. artikuluak berariaz arautzen 

duela, lehenengo zenbakian, “bat-egitearen proiektua aldatzen duen sozietate baten edozein 

erabaki proposamena baztertzearen baliokidea izango da”. 

Laugarren zenbakiak bi kasu bereziten ditu: kooperatiba berria sortzea eta kooperatiba 

batek beste bat xurgatzea. Lehenengo kasuan, bat-egitearen akordioak kooperatiba berria 

sortzeko legez galdatzen diren aipamenak jasotzea xedatu da. Bigarrenean, aldiz, estatutuetan 

egin beharreko aldaketak onartzea. Eta kasuoi darien eztabaida akademikoa hauxe da: estatu 

berriak bi koopertaibek onartu behar dituzte ala kooperatiba xurgatzailearen batzarrak soilik. 

Egia esatera, estatutuen testua legearen 82. zenbakiaren e) letran ezarritako baldintza da, testu 

horrek beharrezko informazioa baitakar gerora onartuko den bat-egiteari buruz, eta, bestetik, 

deialditik aurrera esku hartzen duten kooperatiba bakoitzeko bazkideen eskura egongo baita. 

Zentzuzkoena litzateke, xurgatutako kooperatibako bazkideek, bat-egitearen erabakiaren 

barruan, sozietate xurgatzailearen estatutu aldatuak proiektuari erantsitakoak izango direla 

onartzea. Nolanahi ere, hori alde batera utzita, xurgatzailearen estatutuen aldaketa, azkenean, 

xurgatuak onartzen ez badu, ulertu beharko da bat-egiterik ez dela gertatu, estatutu horien 

testua bazkideek erabakia hartzerakoan zerabilten oinarrizko informazioetako bat zelako. 

Horrez gain, adierazi behar da 86.2 artikuluak kooperatiba xurgatzaileak erabakitako 

estatutu-aldaketez diharduela. 

Bosgarren zenbakiak ezarri ditu batzar orokorrek bat-egitearen proiektua onartzeak zernolako 

ondorio izan duen esku hartzen duten kooperatibentzat, eta bertan adierazi denez, 

proiektua onartzen den unetik kooperatibek aurrera atera beharko dutela. Aginduzko artikulu 

hori baliagarria izan daiteke esku-hartzaileren bateko administratzaileek bat-egitea burutzeko 

beharrezkoak diren egintzak egiteari uko egiten badiote, batzar orokorrak onartu ostean. 

Azkenik, seigarrenen artikuluan bat-egitaren erabakiaren beharrezko publizitatea arautu 

da, behin erabakia hartuta, eta galdatu da Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian eta 

bat-egitean parte hartzen duen kooperatiba bakoitzak sozietate-helbidea daukan lurralde 

historikoan zabalkunde handia duten bi egunkaritan argitaratu behar dela. Hau da, iragarkiaren 

testua bera denean eta parte hartzen duten kooperatiben helbidea lurralde historiko berean 

dagoenean, eskakizuna bete ahal izango da Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian iragarki 

bakarra argitaratuz eta egoitza dagoeneko lurralde historikoan zabalkunde handia duten bi 

297


egunkaritan argitaratuz. Aitzitik, bat egindakoen helbideak lurralde historiko desberdinetan 

badaude, lurralde bakoitzean bitan argiatartu beharko da beharko dira (hedapen handiko 

egunkaria bi lurralde horietan argitaratu ezean). Berdin gertatuko da kooperatiba bakoitzak 

bat egiteko hartutako erabakiaren onespena soilik argitaratzen duenean. Horregatik, datei 

eta argitalpenei dagokienez, erabakiak koordinatuz gero, eskakizuna erraztu egin daiteke, 

batez ere, argitaratzeak geroago aztertuko ditugun 80. eta 81. artikuluetan ageri diren epeak 

hasarazten dituelako. 

Kooperatiben Erregistroaren Erregelamendu berririk ezean, 59/2005 Dekretuaren 62.2 

artikuluaren a) letrak argitalpenen ale bana bat-egitearen eskriturari eranstea xedatzen du, 

adierazpen hutsa nahikoa ez dela. Eskakizun hori bete gabe, ezin izango da inskripzioa egin, 

eta, beraz, bat-egitea ezin izango da gauzatu. 


Lehen adierazi dugun bezala, 27/1999 Legea modu osagarrian aplikatu ezin den arren, 

esan dezakegu legearen 64. artikuluaren edukia ez dela hain zehatza. Hala ere, bat-egitean 

estatuko edo euskal autonomia-erkidegokoa ez den beste lege bati lotutako kooperatibek 

parte hartzen badute (euskal legeari lotutako kooperatiba batez gainera), gai horri buruzko 

arauetan xedatutakoa bete beharko da; izan ere, kooperatiba sortu berrian desagertu egingo 

baitira kooperatiben erregistro desberdinetan inskribatutako lehengo kooperatibak, eta 

xurgatze bidezko bat-egiteetan, berriz, xurgatutakoak. 

Horrez gain, aplikagarria ez bada ere, Merkataritzako sozietateen egiturazko aldaketei 

buruzko apirilaren 3ko 3/2009 Legearen 40. artikulutik 44. artikulura agertzen den 

erregulazioa azter daiteke, esku-hartzaileen bazkideei eman beharreko eskubide gehigarriei 

buruzko ideiak eman diezazkiekeelako administratzaileei. 

12.5. Bazkidearen eskubidea kooperatiba uzteko 

84. artikulua.– Bazkidearen eskubidea kooperatiba uzteko. 

1.– Bat-egitean parte hartzen duten kooperatibetako bazkide guztiek eskubidea izango 

dute kooperatiba uzteko baldin eta bat-egitearen kontrako botoa eman badute edo, 

batzarrera joan ez arren, bat-egitearen kontra azaltzen badira eta desadostasun 

horren berri ematen badiete administratzaileei, idazki bidez, berrogei eguneko 

epean, bat-egiteari buruzko azken iragarkia argitaratzen denetik aurrera kontaturik. 

2.– Eskubide hori baliatuz gero, bidezkotzat joko da bazkidearen baja. Kooperatiba 

berriaren edo bereganatzailearen betebeharra izango da bat-egitearen ondorioz 

azkentzen diren kooperatibetako bazkideei ekarpenak itzultzea. 


Bat-egiteak egiturazko aldaketak dakartza parte hartzen duten kooperatibetan, eta baliteke 

aldaketa horiek interesgarriak ez izatea kooperatiba osatzen zuten bazkideren batentzat, 

legeak banantze-eskubidea aitortzen baitie. Bat-egitea aurreko artikuluetan ezarritako 

gehiengoaren bidez erabaki behar da, baina zenbait baldintza betetzen dituzten bazkideak 

bategitearen proiektutik aldendu ahalko dira. 

298



Artikulua bat dator 4/1993 Legearen 80. artikuluarekin. 


Lehenengo zenbakiak kooperatibatik bereizteko eskubidea aitortzen die bat-egitean parte 

hartzen duten kooperatiba guztietako bazkideei, baldin eta: 

• bat-egitearen aurka bozkatu badute, 

• edo, batzarrera joan ez arren, desadostasuna adierazten badute administratzaileei 

bidalitako idazki baten bidez, berrogei eguneko epearen barruan, bat egiteko 

erabakiaren azken iragarkia egin zenetik zenbatzen hasita. 

Legeak aurka bozkatzea xedatzen du, eta hori egiaztatu ahal izateko, beharrezkoa izango da 

bazkidearen botoaren emaitza aktan agerraraztea. Batzarrera joan ez bada (bertaratutakoen 

zerrendaren bidez egiazta daiteke), akordioarekiko desadostasuna idatziz adierazi beharko 

die administratzaileei, 40 eguneko epearen barruan, 83.6 artikuluak jasotako bat-egitearen 

erabakiaren azken iragarkia egin zenetik zenbatzen hasita. 

Banantzeko eskubidea aurreko baldintzak betetzen dituzten kooperatiba jarduleetarik 

bateko bazkideei ematen zaie, eta, horrela, xurgatze bidezko bat-egiteetan, kooperatiba 

xurgatzaileko bazkideei. 

Banantze-eskubidea baliatzen duen bazkidearen baja justifikatutzat jotzen da (84.2 

artikulua), eta kooperatiba berriak edo xurgatzaileak itzuli beharko ditu haren ekarpenak. 

84. artikuluaren bigarren zenbakiak ekarpenaren itzulketaz dihardu, bat-egitearen ondorioz 

azkentzen diren kooperatibetako bazkideentzat, eta betebehar hori kooperatiba berriari edo 

xurgatzaileari dagokiola ezarri da. Hala ere, betebehar bera ezarri zaio xurgatzaileari, lehen 

kide ziren bazkideei dagokienez. 

Kooperatiben Erregistroaren Erregelamendurik ezean, 59/2005 Dekretuaren 62.1 

artikuluaren d) letrari jarraiki, bat-egitearen eskrituraren nahitaezko edukia da egilesleen 

adierazpena, banantze-eskubidea egikaritu duten bazkideak identifikatuz eta ekarpenak 

itzultzeko baldintzak jasoz. 


Bat-egitea arautzen duten gainerako artikuluak bezala, 27/1999 Legearen 65. artikulua 

ez da zuzenean aplikatzekoa, eta, nolanahi ere, erregulazioa oso antzekoa da. Beharbada, 

idazketa zehatzagoa izango luke aldeko botoa eman ez duten bazkideak aipatuko balitu, 

oro har, baja-eskaeraren idazkia artezkaritza-kontseiluko buruari edo presidenteari helarazi 

behar zaiola zehaztuko balu (euskal legearen kasuan, beti ez dago organo hori, kooperatiba 

hainbat modutan administratu ahal delako) eta “bat-egitearen ondoriozko kooperatiba”ren 

gaineko itzulketa egiteko betebeharra ezarriko balu. 

Euskal kooperatiba batekin bat egiten duten zenbait autonomia-legeri edo estatuko legeari 

lotutako kooperatibek esku hartzen badute, horietako bakoitzak banantze-eskubideari buruz 

duen erregulazioa hartu beharko da kontuan. 

299


12.6. Hartzekodunek aurka egiteko eskubidea 

85. artikulua.– Hartzekodunek aurka egiteko eskubidea. 

1.– Kooperatibek bat egiteko, hilabete igaro beharko da 83.6 artikuluan xedatutako 

azken iragarkia jartzen denetik aurrera kontaturik. Epealdi horretan, bat-egitean 

parte hartzen duten kooperatibetakoren baten hartzekodunak idatziz azaltzen badira 

bat-egitearen kontra, kooperatibak ezin izango dira batu harik eta erabat kitatu arte 

hartzekodun horiekin dituzten kredituak, edo zorrak dituen sozietateak edo bategitearen 

ondorioz sortzen den kooperatibak nahikoa berme eskaini arte. 

2.– Hartzekodunek ezingo diote aurka egin ordainketari, nahiz eta epeak amaitu gabe 

egon. 

3.– Bat-egiteari buruzko erabakiaren iragarkian, espresuki aipatu beharko da 

hartzekodunek aurka egiteko eskubidea dutela. 


Kooperatiben batzarrek erabakitako egiturazko aldaketak eragina izan dezake sozietate 

berriko hartzekodunetan eta azkenak sozietate berriaren hartzekodun bihurtuko lirateke. 

Baliteke sozietate berriaren kaudimena aldatzea, jatorrizko sozietatearen edo sozietateen 

aldean, edo jarduera nagusiari zein hartzekodunari hartzekodun bihurtu zuen eragiketa ez 

egitea iradokiko zion beste edozein alderdi garrantzitsuri dagokionez. 

Horregatik guztiagatik, bat-egiteak arautzen dituen sozietate-araudiak, oro har, 

hartzekodunak bat-egiteak ekarriko lukeen aldaketaren aurka egiteko aukera arautzen du, 

hainbat ñabardura eta baldintzarekin. Ez da bat-egitea blokeatzeko aurkaritza, banandu 

daitekeen bazkidearen antzeko eskubidea baizik. Hartzekoduna sozietatetik bereiz daiteke 

eta bere kreditua ordaintzeko eskatu edo, gutxienez, kreditua kobratuko duelako berme 

nahikoa lortu. 


Indarrean dagoen 85. artikulua bat dator 4/1993 Legearen 81. artikulu zaharrarekin, eta 

artikuluaren lehen zenbakiak 79. artikuluaren 6. zenbakian arautzen ziren iragarkietatik 

lehenengoari egindako igorpenaren ordez, oraingo artikuluaren (83. artikuluaren 6. zenbakia) 

ageri da. 


83.6 artikuluan araututako azken iragarkia argitaratzen denetik hilabeteko epean, ezin 

izango da bat-egiterik egin (85. Artikuluaren lehenengo zenbakia). Epe horretan, bat-egitean 

parte hartzen duten kooperatiben zeinahi hartzekodunek (ez xurgatuarenak bakarrik) bategitearen 

aurka egin dezake idatziz. Eta idatzizko aurkaratzea aurkeztu ondoren, bat-egitea 

ezin izango da gauzatu hartzekodunaren kredituak osorik ordaintzen ez badira edo sozietate 

zordunak edo bat-egitearen ondoriozko kooperatibak behar besteko bermerik ematen ez 

badu. 

Dena dela, ez da adierazi berme nahikotzat zer jotzen den. Merkataritza-sozietateen 

300


egiturazko aldaketei buruzko apirilaren 3ko 3/2009 Legearen 44. artikuluaren 3. zenbakiak 

honako hau adierazten du: “Hartzekoduna gogobetetzen duen bermea, edo, bestela, 

fidantzak emateko behar bezala gaituta dagoen kreditu-erakunde batek sozietatearen aldeko 

fidantza solidarioa eratu duela hartzekodun horri jakinarazten dion arte; fidantza horrek 

hartzekodunaren jabetzako kredituaren zenbatekoa estaliko du, eta indarrean egongo da 

fidantza eskatzeko egintza preskribatzen ez den artean”. Hartzekodunak bermea onartzen 

badu, nahikoa izango da, eta hala egiten ez badu, aipatutako artikuluan beste aukera bat 

ezarri da, bermeak ematen dituena eta hartzekodunaren ekintza eragozlea ekiten duena. 

Artikuluaren bigarren zenbakian, artean kredituak mugaeguneratuta ez dituen 

hartzekodunari kredituak ordaintzeko aukera ematen da, hartzekodunak bat-egitearen kontra 

egin baitezake muga-eguna iritsi bitartean. Horrela, bermea emateko modu bat eskaintzen 

da, ordainketa aurreratzea ahalbidetuta. 

Azkenik, hirugarren zenbakian eskatzen da bat-egiteko erabakiaren iragarkian berariaz 

aipa dadila aurka egiteko hartzekodunen eskubidea. Hartzekodunak eskubidea baduela 

gogorarazteko ekintza da, gerta baitaiteke, hartzekodunak iragarkia ikusi eta eskubide hori 

baduela ez jabetzea. 

Kooperatiben Erregistroaren Erregelamendu berririk ez dagoenez, 59/2005 Dekretuaren 

62.1 artikuluaren c) letrak ezartzen du bat-egitearen eskrituraren nahitaezko edukia dela 

egilesleek adieraztea bat-egitean parte hartzen duten kooperatibetako hartzekodunetako bat 

ere ez dela horren aurka agertu, hilabeteko epean, azken iragarkia argitaratu den datatik 

zenbatzen hasita. Bestela, aurka dauden hartzekodunak adierazi behar dira, eta horien 

helbidea agertu behar da, bai eta bakoitzaren kredituaren zenbatekoa eta sozietate zordunak 

edo bat-egitearen ondoriozko kooperatibak horiek ordaintzeko emandako bermeak ere. 


Bat-egitea arautzen duten gainerako artikuluak bezala, 27/1999 Legearen 66. artikuluaren 

1. zenbakia ez da aplikatzekoa; nolanahi ere, haren arauketa oso antzekoa da, baina epea bi 

hilabetera luzatu da eta hartzekodun arruntetara mugatu da. 

Autonomia-erkidego batzuetako zenbait legeri edo estatuko lege bati loturik dauden 

kooperatibek esku hartzen badute bat-egitean –ondoriozko kooperatiba euskal legeari 

lotutakoa dela− horietako bakoitzak aurka egiteko eskubideari buruz duen erregulazioa 

aintza hartu beharko da. 

12.7. Bat-egitearen eskritura eta inskripzioa 

86. artikulua.– Bat-egitearen eskritura eta inskripzioa. 

1.– Eskritura publiko bakar batean formalizatuko dira bat-egiteari buruzko erabakiak, 

eta eskritura horretan azalduko dira: batetik, bat-egitearen erabakia, batzen 

diren kooperatiben batzar orokorrek hartzen dutena, eta, bestetik, azkentzen diren 

kooperatiben bat-egitearen balantzeak. 

2.– Kooperatibek bat egitearen ondorioz kooperatiba berri bat sortuz gero, legez sortzeko 

aurreikusten diren aipamenak ere jaso beharko dira eskrituran. Kooperatiba 

batek beste bat bereganatuz gero, kooperatiba bereganatzaileak zer aldatzen duen 

estatutuetan, aldaketa horiek jaso beharko dituzte eskriturek. 

301


3.– Bat-egitea eraginkorra izan dadin, ezinbestekoa izango da kooperatiba berria 

inskribatzea, edo, bereganatze-prozesu bat izan bada, kooperatiba bereganatu 

dela inskribatzea. Bat-egitearen ondoriozko sortze berriaren edo bereganatzearen 

gaineko eskritura Euskadiko Kooperatiben Erregistroan behin inskribatuta, 

deuseztatuko dira azkentzen diren kooperatiben erregistro-idazpenak. 


Aurreko urratsak bete ondoren, bat-egitea burutzeko, eskritura publikoa egiletsi eta 

erregistroan inskribatu behar da. 


Artikulua bat dator 4/1993 Legearen 82. artikuluarekin. 


Artikulu honek ere aginduzko izaera dauka. 

86. artikuluaren lehenengo zenbakiak ezartzen duenez, bat-egitearen erabakiak eskritura 

publiko bakarrean formalizatuko dira. Eskritura horretan, bat egiten duten kooperatiben 

batzar orokorrek onartutako bat-egitearen erabakia eta azkentzen diren kooperatiben 

bat-egitearen balantzea jasoko dira. Eskritura bakarrari eutsi zaio, 4/1993 Legearen 82. 

artikuluaren idazketa berari oratuta. Bat-egitearen inguruko erabakiak aldi berean jasoko 

dira, eta horien artean, xurgatzailearen estatutuetan edo kooperatibaren estatutu berrietan 

izan daitezkeen aldaketak, artikuluaren hurrengo zenbakian adierazten den bezala. 

Bigarren zenbakiak zehazten duenez, bat-egitearen ondorioz kooperatiba berria sortzen 

bada, eskriturak, gainera, kooperatiba eratzeko legez eskatzen diren aipamenak jaso beharko 

ditu. Kooperatiba berri horrek kooperatiba sortu berriei eska dakizkiekeen aipamenak 

betetzea da helburua. Xurgatze bidezko bat-egiteetan, berriz, eskrituran kooperatiba irensleak 

erabakitako estatutu-aldaketak jaso behar dira; aldaketa horiek, jakina denez, xurgatuaren 

bazkideek erabakia hartzeko erabilitako dokumentazioaren barruan egon behar ziren. 

Artikuluaren hirugarren zenbakiak, lege beraren 16. artikuluaren bigarren zenbakiak 

ezarritakoaren ildotik, bat-egitearen inskripzioak izaera eratzailea duela ezarri du. Horren 

eraginkortasuna kooperatiba berria inskribatzearen edo, hala badagokio, xurgatzea inskribatzeari 

lotuta geratuko da. Hala ere, inskripzioa eragiten duen kalifikazio positiboak ez ditu zuzentzen 

aurkaratzea ekar lezaketen eta judizialki ebatziko liratekeen akordioaren akatsak. 

Azkenik, hirugarren zenbakiak berak adierazi du bat-egitearen bidezko eraketaeskritura 

edo xurgatze-eskritura Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatu ondoren, 

azkendutako kooperatiben erregistro-idazpenak ezereztuko direla. Kooperatiba bat sortzeak 

edo bertara xurgatzeak gainerako gainerakoak hiltzea dakar erregistroan, ezereztuta. 


62.1 artikuluak bat-egitearen eskritura publiko bakarraren nahitaezko edukia ezartzen du. 

Eskritura hori kooperatiba parte-hartzaile guztiek egiletsi behar dute, eta, bertan, garai hartan 

indarrean zegoen Euskadiko Kooperatiben Legearen 82.2 artikuluaren (gaur egun, 86.2 

artikulua) inguruko igorpenez gain, honako hauek jasotzen dira: 

302


a) Bat-egiteko erabakia, bat-egitean parte hartzen duten batzar orokorrek hartutakoa, 

lege horren 79. artikuluan (gaur egun, 83. artikulua) xedatutakoaren arabera. 

b) Egilesleen adierazpena, euren erantzukizunpean eginikoa, bazkideek aipatutako 

informazioa izan dutela adieraziz, eta lege beraren 78. artikuluan (gaur egun 82. 

artikulua) ezarritako baldintzetan. 

c) Egilesleen adierazpena, bat-egitean parte hartzen duten kooperatibetako 

hartzekodunek, hilabeteko epean, bat-egitearen aurka egin ez dutela adierazten 

duena, lege horren 79.6 artikuluak (gaur egun 83.6 artikulua) jasotzen dituen 

iragarkietatik azkenetik zenbatzen hasita. Bestela, aurka dauden hartzekodunak eta 

horien helbideak eman beharko dira, bai eta haien kredituen zenbatekoa eta sozietate 

zordunak edo bat-egitearen ziozko kooperatibak horiek ordaintzeko emandako 

bermeak ere. 

d) Banantze-eskubidea baliatu duten bazkideen identifikazioa eta ekarpenak itzultzeko 

baldintzak, egilesleen adierazpenaren bidez. 

2. zenbakiak eskatzen du bat-egitearen eskritura publikoarekin batera honako agiri hauek 

aurkeztu behar direla: 

a) Lege horren 79. artikuluaren (gaur egun, 83.6 artikulua) 6. zenbakian jasotako 

argitalpenen ale bana. 

Bat-egitearen erabakiaren iragarkian espresuki jaso behar da hartzekodunen 

eskubidea aurka egiteko. 

b) Prozesu horretan parte hartzen duten kooperatiben bat-egitearen balantzea. 

Onetsitako azken urtekoa halakotzat jo daiteke, baldin eta bat-egiteari buruz ebatzi 

behar duen batzarra egin aurreko 6 hilabeteen barruan itxi bada. 

c) Bat-egitean parte hartzen duten kooperatiba bakoitzeko administratzaileek idatzitako 

txostenak, proiektatutako bategitearen komenigarritasunari eta ondorioei buruzkoak. 

Hala, g) artikuluaren 78. artikuluaren g) letran (gaur egun, 82. artikuluaren g) 

letra) ezarritako aipamenak jaso beharko dira, bai bat-egitean parte hartzen duten 

kooperatiba bakoitzeko administratzaileei dagokienez, bai, hala badagokio, bategitearen 

ondorioz administratzaile gisa proposatzen direnei dagokienez. 

Azkenik, Kooperatiben Erregistroaren Erregelamenduaren 63. artikuluak (59/2005 

Dekretua) ezartzen duenez, Euskadiko Kooperatiben Legearen 82.3 artikuluak (gaur egun, 

86.3 artikulua) ezarritakoarekin bat etorriz, bat-egitearen eraginkortasuna erregistroan 

inskribatzeari loturik geratuko da (legearen 16.6 artikuluak ere xedatu du), eta, hori egin 

ondoren, iraungitako Kooperatiben idazpenak ofizioz ezereztuko dira. 


Bat-egitea arautzen duten gainerako artikuluak bezala, 27/1999 Legearen 64.4 eta 66. 

artikuluak ez dira zuzenean aplikatzekoak, eta, nolanahi ere, erregulazioa oso antzekoa da, 

euskal legean araututakoa gehitzen edo osatzen ez dutela. 

Euskal kooperatiba batekin bat egiten duten zenbait autonomia-legeri edo estatuko legeari 

lotutako kooperatiba batzuek esku hartzen badute, eskrituran, horietako bakoitza nola 

arautzen den aintzat hartu beharko da; izan ere, eskritura inskribatuta geratzen den erregistroan 

303


aurkeztu beharko da, eta handik gainerakoetara bidali. Koordinazio hori gertatzen ez bada, 

kooperatibak egin beharko du, desagertzen direnen idazpenak ezereztu daitezen. 

12.8. Bat-egite bereziak 

87. artikulua.– Bat-egite bereziak. 

1.– Lege-aginduren batek espresuki debekatu ezean, kooperatibek bat egin ahal izango 

dute sozietate zibilekin, merkataritza-sozietateekin edo bestelako entitateekin, 

kooperatibak entitate edo sozietate horiek bereganatuz edo sozietate berri bat sortuz. 

Bestelako entitate batek kooperatiba bat bereganatuta bat egiten duen kasuan, 

lege honen 89.4 artikuluan transformazioari buruz erregulatutakoa aplikatuko da, 

artikulu horretan aipatzen diren funtsei dagokienez. 

Horrelako bat-egiteetan, bat egiten duten sozietateen arauak aplikatu beharko dira. 

2.– Aurreko zenbakian ezarritakoa beteko da nekazaritzako eta elikagaien kooperatibek 

eta eraldaketako nekazaritza-sozietateek bat egiteko. 


Kooperatiba-arloko doktrinan, bat-egite berezia esaten zaio kooperatiba-sozietate batek 

formula juridiko ez-kooperatiboa duen beste sozietate batekin bat egiteari. Horrela, bada, 

kontzeptua ez dator bat merkataritza-sozietateen egiturazko aldaketei buruzko apirilaren 

3ko 3/2009 Legean erabilitakoarekin. Lege horrek EBko zenbait zuzentarau barneratu ditu, 

eta kontzeptua erabili du partaidetza osoa edo kapitalaren ehuneko laurogeita hamar baino 

gehiago duten sozietateen xurgapenez jarduteko (49. artikulua eta hurrengoak). 


Legeak berak zioen azalpenean adierazten duenez, “lehen ere irizpide bezala finkatuta zegoen 

alderdi bat xedatu da espresuki bat-egite berezien kasuetarako: sozietate kooperatiboek bat 

egin ahal izatea beste sozietate mota batzuekin, zibilekin edo merkataritzakoekin, baldin eta 

ez badago hori espresuki eragoz lezakeen bestelako legezko agindurik”. 

Amaiera eman zaio, horrela, doktrinaren eztabaidari. Hau da, erreforma egin aurretik, 

aukera hori ba ote zegoen eztabaidatzeari, batetik, debekatuta ez zegoelako eta, bestetik, 

beste lege-testu batzuetan onartuta zegoelako, edo, bestela, bat-egitearen aurretik edo aldi 

berean transformazioa egin behar ote zen eta transformazioaren emaitzak bat egin behar 

zuen. Azken batean, kooperatiba baten transformazioa edo kooperatiba bihurtzea. Oraingo 

legearekin bat, aurretiazko urrats hori, egiatan, ez da beharrezkoa, nahiz eta komenigarria 

izaten jarrai dezakeen beste arrazoi batzuengatik (ikus Transformazioen kapitulua). 

Horrela, zabaldu egin da aurreko aukera, lan elkartuko kooperatiben eta lan-sozietate 

anonimoen bat-egiteak, betiere kooperatiba bihurtuta, berariaz arautzen zituena. Sozietate 

zibilak, merkataritza-sozietateak eta beste edozein motatako erakundeak bat egitea 

ahalbidetu egin da. Bada, beraz, arau ahalbideratzailea, eta arauketa baimenduna eskatzen du 

bat-egite bereziei dagokienez arauketa ez-kooperatiboan, dela estatukoan, dela autonomiaerkidegoetako 

legerian. Autonomia-erkidegoen legeriari berari dagokionez (kasurako euskal 

304


legeari lotutako sozietate baten eta euskal legeari lotutako kooperatiba baten arteko bategitea), 

artikulu horrek eskakizuna betetzen duela uler daiteke. 

Zioen azalpenean bertan gaineratu denez, “Kooperatiba transformatzen den kasurako 

proposatutako aldaketen ildoari jarraikiz, tratamendu bera aurreikusten da 89.4 artikuluan 

finkatutako funtsetarako, bat-egite prozesu batean sozietate ez-kooperatibo batek sozietate 

kooperatibo bat bereganatzen duenean”. 

Era berean, bigarren zenbakiak, nekazaritzako kooperatibez gain (horiek lehendik 

agertzen ziren), oraingo legearen 112. artikuluan eta hurrengoetan jasota dauden elikagaien 

kooperatibak sartu ditu, halakoak eraldaketako nekazaritza-sozietateekin bat eginez gero, 

aurreko sistemaren aplikagarritasuna arautzean. 


Arauketa berriak, 87. artikuluaren lehenengo zenbakian, bidea eman du sozietate zibilak, 

merkataritza-sozietateak edo beste edozein motatako erakundeak kooperatibekin elkar 

daitezen, kooperatibek sozietateak xurgatuz edo sozietate berria eratuz, baldin eta hori 

berariaz debekatzen duen legezko manurik ez badago. Bat-egite berezietan, gutxienez, bi 

arau erregulatzaile egongo dira, bat esku hartzen duen sozietate bakoitzeko eta, batzuetan, 

gehiago (adibidez, bat egin behar duten hiru sozietate desberdin, edo jatorrizko sozietatea eta 

amaierakoa desberdinak direnean). 

Gainera, kooperatiba bat beste mota bateko erakunde batek xurgatzearen ziozko bategitearen 

kasuan, legearen 89.4 artikuluak transformazioari buruz araututakoa aplika dadila 

xedatu da, artikulu horretan ageri diren funtsei dagokienez. Artikulu horren inguruko 

iruzkinari lotuko gatzaizkio. 

Lehenengo zenbakia amaitzeko, legeak dio bat-egite horietan bat egiten duten sozietateak 

erregulatzen dituzten arauak aplikatu behar direla. Arauok bat-egitea ahalbidetu beharko dute 

edo, berariaz bat-egitearen aurka egin ezean, arauetan xedatutakoekin bat etor daitezkeela 

interpretatzea izan beharko genuke. 

Bigarren zenbakiak argitu du lehenengo zenbakiak xedatutakoa nekazaritzako eta 

elikagaien kooperatiben eta eraldaketako nekazaritza-sozietateen arteko bat-egiteei ere 

aplikatzen zaiela. 


65. artikuluaren 1. eta 2. zenbakiek arautu dute, aplikatu beharreko kasu bakoitzerako 

legeriak eskatzen duena betetzen dela egiaztatzeko, erregistroko arduradunak informazio-, 

lankidetza- eta kontsulta-harreman egokiak ezar ditzala parte hartzen duten kooperatibaz 

kanpoko erakundeak inskribatuta dauden erregistroekin, beharrezkoa den erregistrokoordinazioa 

bermatzeko, ezinbestekoa baita bat-egitearen zioz azkentzen diren erakundeen 

erregistro-idazpenak ezerezteko. Gogoan izan behar da aurreko legea dela medio, lansozietate 

anonimoekin eta eraldaketako nekazaritza-sozietateekiko bat-egite bereziak baino 

ez zirela arautzen, betiere kooperatiba berria sortuta. 


Artikulu horretan araututako gaiak kooperatibaren eremua gainditzen du. Kooperatiba- 

305


sozietate bat kooperatiba ez den beste sozietate batekin elkartuko dugu, batak bestea 

xurgatuta edo, emaitza gisa, beste sozietate bat sortzeko, azkena kooperatiba dela zein ez 

dela. Arauak berariaz aitortzen du bat egiteko aukera, ez besterik, baina beharrezkoa da 

euskal kooperatibak bat egiteko erabiliko duen formula juridikoa arautzen duen manuak ere 

aukera hori onartzea, edo, berariazko debekurik egon ezean, aukera hori gauza daitekeela 

interpretatzea. 

Hori dela eta, estatuko eta autonomia-erkidegoko formula juridiko ez-kooperatiboa 

erregulatzen duen araua (adibidez, elkarte batekin bat egitea) intentsitate handiagoz edo 

txikiagoz aplikatuko da, hasieran bat egiten duten erakunde bati bakarrik aplikatu ahal zaion 

edo bat-egitearen emaitzari aplikatuko zaion kontuan hartuta. 

Estatuko 27/1999 Legearen 67. artikulua ez da zuzenean aplikatzekoa izango, baina aplikatu 

ahalko da parte-hartzaileetako bat araudi horri loturik badago (adibidez, estatuko kooperatiba 

bat euskal kooperatiba batekin eta kooperatiba ez den beste batekin elkartzea, edo estatuko 

legearen araberako bat-egite kooperatiboaren emaitza). Kooperatibek sozietate zibilekin 

edo merkataritza-sozietateekin bat egitea besterik ez du xedatu artikuluak, eta lege horren 

64., 65. eta 66. artikuluen aplikagarritasuna gogorarazi du, erabakia hartzeari eta bazkideen 

eta hartzekodunen eskubideen bermeei dagokienez, bai eta sozietate xurgatzailearen edo bategitearen 

ondorioz eratutako sozietatearen araudi erregulatzailearen aplikazioari dagokionez 

ere. Arauketa hori argigarria da, eta, nolanahi ere, eragiketaren logikari datxekiolako beteko da. 

Beste kontu bat da EAEko Legeak, garatzen deneko eskumen-eremua aintzat hartuta, 

estatukoaren antzeko aldarrikapena egin ote zezakeen, eskumen-eremu hori gainditzen duela 

uler baitzitekeen. Horregatik, laburragoa eta gaitzaile hutsa da, EKLren 89.4 artikuluak 

jasotzen dituen funtsak araututa. 

12.9. Kooperatiba zatitzea 

88. artikulua.– Kooperatiba zatitzea. 

1.– Honela zatitu daitezke kooperatibak: 

a) Azkenduta, aurretiko likidaziorik gabe, kooperatibaren bazkideak banatuz 

eta ondarea bitan edo zati gehiagotan zatituz; ondare-zatiak denak batera 

eskualdatzen dira beste kooperatiba edo entitate ez-kooperatibo sortu berri 

batera edo batzuetara, edo denak batera bereganatzen dituzte dagoeneko 

existitzen den beste kooperatiba edo entitate ez-kooperatibo batek edo batzuek; 

bazkideak kooperatiba edo entitate ez-kooperatibo hauei atxikitzen zaizkie. 

b) Kooperatibaren ondarearen zati bat edo batzuk eta bazkideak bereizita, 

kooperatiba azkendu gabe, bereizitakoa dena batera eskualdatuz eta bazkideak 

atxikiz kooperatiba edo entitate berri bati edo batzuei edo jada existitzen den 

bati edo batzuei. 

c) Kooperatibaren ondarearen zati bat edo batzuk bereizita, kooperatiba azkendu 

gabe, bereizitakoa dena batera eskualdatuz kooperatiba edo entitate ezkooperatibo 

berri bati edo batzuei edo jada existitzen den bati edo batzuei. 

2.– Parte hartzen duten entitateen administratzaileek hitzartutako zatitze-proiektuak 

proposamen bat jaso beharko du, zehazten duena zein ondare-zati eta, hala 

306


badagokio, zenbat bazkide eskualdatuko diren entitate bereganatzaileetara edo 

prozesu horren ondorioz sortzen diren entitateetara. 

3.– Entitate onuradun batek ez badu betetzen zatiketaren ondorioz hartu duen 

betebeharren bat, gainerako entitate onuradunek izango dute horren gaineko 

erantzukizun solidarioa, horietatik bakoitzari zatiketan egotzi zaion aktibo garbiaren 

zenbatekoraino. Zatitutako sozietatea zatitzearen ondorioz desagertzen ez bada, 

zatitutako sozietateak berak izango du betebehar guztiaren erantzukizuna. 

4.– Kooperatibek bat egiteko aplikatzen diren arau berak aplikatuko dira haiek 

zatitzeko, aurreko zenbakietan azaltzen diren salbuespenekin; kooperatibak 

zatitzeko prozeduran parte hartzen duten kooperatibetako bazkide eta hartzekodunek 

kooperatibek bat egitean izaten dituzten eskubide berak baliatu ahal izango dituzte. 

5.– Kooperatibaren ondarea edo bazkideak bereizten direnean kooperatiba ez den 

entitate baten alde, eta, gainera, zatitzearen ondorioz erabat edo partzialki 

eskualdatzen badira lege honen 89.4 artikuluan transformaziorako aipatzen diren 

funtsak, kooperatibaren balantzearen pasiboan erregistratuak izan direnak, artikulu 

horretan xedatutako erregelak aplikatuko dira. 


Zatiketa bat-egitearen alderantzizko ekintzatzat hartu izan ohi da, baina bi-biek elementu 

asko partekatzen dituzte. Bat-egitean bat baino gehiago izatetik bat izatera igarotzen bada, 

zatitzean, bat izatetik bat baino gehiago izatera igarotzen da emaitza, edo baten zati bat 

(kooperatibetan: ondarea eta bazkideak) beste kooperatiba bat edo batzuk bihurtzen dira. 

Bat-egitean, proiektu bat partekatzen da eta sinergiak azaleratzen dira; zatiketan, berriz, 

proiektua espezializatu, hedatu eta onbideratu egin daiteke (krisian dagoen unitate bat 

banatuz), eta batzuetan, oso salbuespenezko kasuetan, bazkideen arteko liskar-arazoak 

konpon daitezke. 

Legeak ez du zatiketa berezia arautzen, eta bat-egite bereziaren eduki baliokidea arautzen 

da zatiketaren barruan. 


Legearen zioen azalpenak dioen bezala, “espresuki erregulatzen dira, aipaturiko bategite 

bereziak ez ezik, sozietate kooperatiboak entitate ez-kooperatibo baten alde zatitzea 

edo bereiztea ere; praktika kooperatiboan beharrezkoa ikusi da aukera hori, eta, beraz, 

sozietate-arauak aukera hori ahalbidetu behar du, kooperatiba-legeria autonomikoan eta 

merkataritza-legerian gertatzen den bezala”. Horrenbestez, zatiketa emaitza kooperatiboak 

ez dituen emaitzetara zabaldu da, eta, beraz, emaitza horietan ere zatitu egin daiteke, bitarteko 

eraldaketak saihestuta. Kooperatiba bat bi kooperatiba edo gehiagotan zatitu daiteke, edo 

bere ondarearen zati bat edo batzuk beste kooperatiba batzuetan zatitu; baina, horrez gain, 

kooperatiba ez den era juridiko bat izan daiteke emaitza edo banandutako zatia kooperatiba 

ez den erakunde batean txertatzea. Hori dela eta, bat zenbakiaren c letran, kooperatibako 

bazkideek bertan jarraitzeko aukera arautu da, kanporatu nahi duten ondarearen zatia baino 

ez zatituta. 

307


Azkenik, bosgarren zenbakia gehitu da, eta bertan ezarri denez, kooperatiba ez den emaitza 

sortzen deneko kasuetan, legearen beraren 89.4 artikuluak transformazioetan araututako 

funtsak osorik edo zati batean eskualdatzen direnean, artikulu horretan xedaturiko arauak 

aplikatuko dira. Kasu horietan, zatiketa sozietate kooperatibo batetik kooperatiboa ez 

den sozietate batera igarotzea denez, funts horietarako arautu erregulazioa aplikatuko da 

transformazioan, zatiketaren bidez lortu baita. 

Gainerakoa 4/1993 Legearen 84. artikuluaren ia berdina da. 


Artikuluaren lehenengo zenbakiak zatiketa-moduak jaso eta azaldu ditu: 

a) Bazkideak banatzea eta ondarea zati bitan edo gehiagotan banatzea. Horiek guztiak 

batera eskualdatuko zaizkie beste kooperatiba edo erakunde ez-kooperatibo sortu 

berri bati edo batzuei, edo, bestela, lehendik dauden beste kooperatiba edo erakunde 

ez-kooperatibo batzuek xurgatuko dituzte, eta haiei atxikiko zaizkie. Eta azkenduko 

dira, aurretiko likidaziorik gabe. 

b) Ondarearen zati bat edo batzuk eta kooperatibako bazkideak bereiztea, azkendu edo 

amaitu gabe, banandutakoa osorik eskualdatuta eta bazkideak kooperatiba bati edo 

gehiagori edo lehendik dauden beste erakunde batzuei atxikita. Ohartarazi behar da 

legezko betekizuna dela bazkideak kooperatiba batera edo gehiagotara atxikitzea, 

nahiz eta bazkide berberak hainbat kooperatibatara atxikita egon (adibidez, jarduera 

laboreen arabera zatitzen duen nekazaritza-kooperatiba batean, badira pertsona 

batzuk sozietate zatituen artean banatutako hainbat labore lantzen dituztenak, eta 

interesgarritzat jo dute ondoriozko sozietateetan parte hartzen jarraitzea, bazkidearen 

izaerari eusteko, erakunde bakoitzean eskatzen diren kapitalei heltzeko egin 

beharreko ekarpenak gorabehera. 

c) Kooperatibaren ondarearen zati bat edo batzuk banantzea, azkendu gabe, 

banandutakoa kooperatiba edo erakunde ez-kooperatibo sortu berri bati edo gehiagori 

edo lehendik daudenei eskualdatuta. Aukera honetan, kooperatibako bazkide guztiak 

geratuko dira eta ondare-elementuak aterako dira. 

Zatiketaren gainerako erregulazioak bat-egitearenaren alderantzizko egitura du. 

Hala, bigarren zenbakia zatiketa-proiektuari buruzkoa da, eta ezarri da bertan parte hartzen 

duten erakundeetako administratzaileek sinatu behar dutela, eta ondarearen zatiari buruzko 

proposamen xehatua jaso behar duela, bai eta, hala badagokio, emaitzazko erakundeei edo 

xurgatzaileei eskualdatuko zaizkien bazkideei buruzkoa ere. 

Hirugarren zenbakiak erantzukizun-araubidea arautu du. Erakunde onuradun batek bere 

gain hartutako betebehar bat betetzen ez badu, gainerako erakunde onuradunek modu 

solidarioan erantzungo diote betebehar hori betetzeari, zatitzean bakoitzari esleitutako aktibo 

garbiaren zenbatekoa betetzeraino. Zatitutako sozietatea zatiketaren ondorioz azkendu ez 

bada, zatitutako sozietatea bera izango da erantzule, betebeharraren guztizkoa bere gain 

hartuta. 

Laugarren zenbakiak bat-egitearen erregulazioaren aplikazioa ezarri du, aurreko 

zenbakietan berariaz araututako salbuespenak ere aintzat hartuta: “Kooperatibek bat egiteko 

308


aplikatzen diren arau berak aplikatuko dira haiek zatitzeko, aurreko zenbakietan azaltzen 

diren salbuespenekin; kooperatibak zatitzeko prozeduran parte hartzen duten kooperatibetako 

bazkide eta hartzekodunek kooperatibek bat egitean izaten dituzten eskubide berak baliatu 

ahal izango dituzte”. 

Eta bosgarren zenbakiak, funts jakin batzuk eskualdatuta zatiketa berezi gisa izenda litekeena 

araututa, kooperatibako ondarea eta/edo bazkideak kooperatibaz kanpoko erakunde baten 

alde bereizten diren kasuak jaso ditu, eta, horrez gain, bereizketa gauzatzearen ondorioz, lege 

honen 89.4 artikuluak transformazioaren kasuan aipatutako funtsak osorik edo zati baten 

eskualdatuko dira, aipatutako kooperatibaren balantzearen pasiboan erregistratutakoak, 

eta artikulu horretan xedatutako arauak aplikatuko direla dio. Kasu horietan, zatiketa 

sozietate kooperatibo batetik sozietate ez-kooperatibo batera igarotzea denez, funts horiei 

transformazioan arautu den erregulazioa aplikatuko zaie. Horren inguruan arituko gara 

transformazioari buruzko artikulua aztertzen dugunean. 

Kooperatiben Erregistroaren Erregelamendu berririk ezean, 59/2005 Dekretuaren 

64. artikuluak lehengo 84. artikuluak araututako zatiketak baino ez ditu jaso, hau da, 

kooperatibetatik kooperatibetara. Beraz, pentsatu behar dugu egokia izan beharko duela 

erregelamenduaren aldaketa desiratuan. 

− Zatiketa inskribatzea: eskritura publiko bidez egingo da, eta bertan erregelamenduaren 

62. artikuluak (bat-egiteak) jasotako aipamenak jaso beharko dira, aplikagarriak 

diren heinean, eta Euskadiko Kooperatiben Legearen 84.2 artikuluak (gaur egun, 

88.2 artikulua) jaso duen proposamen xehatua kontuan hartuta. Gainera, zehaztu 

beharko da zatitzen den kooperatiba azkentzen den ala ez, eta zatitzearen onuradun 

diren kooperatibak sortu berriak diren edo lehendik bazeuden. 

− Administratzaile berriak: zatiketa osoaren zein partzialaren kasuan, nahitaezkoa 

da administratzaile berriak aukeratzea onuradunak kooperatiba sortu berri bat edo 

gehiago direnean edo lehendik zeuden kooperatibetara igarotzen diren bazkideen 

kopurua zatiketa baino handiagoa denean. 

Administratzaileen hautaketa estatutu-arauetara egokitu beharko da, eta, halakorik ezean, 

zatiketa-batzarrerako deialdian jaso behar da. Deialdi horrek ondoko arauak izan ditzake: 

a) Sozietate onuraduna kooperatiba sortu berri batez edo gehiagoz osatzen denean, 

zatiketa erabakitzen duen batzarrean bertan aukera daitezke, behin-behinean, 

haien administratzaileak, kooperatiba horiek eratuko dituzten bazkideen bozketa 

bananduaren bidez. Hala eta guztiz ere, bozketa hori behin betikoa izango da, baldin 

eta deialdiak iragarri badu batzar sortzailearen izaera emango zaiola saio bereizi 

horri. 

b) Sozietate onuraduna lehendik zegoen kooperatiba batez edo gehiagoz osatzen 

denean, kooperatiba horietara igarotzen diren bazkideen arteko bozketa banandua 

sozietate horien batzar orokorraren prestatze-biltzarrean egin dela jo daiteke eta, 

bidenabar, zatitutako ondarea jasotzea onartu behar du. 

– Zatitzen den kooperatiba azkentzen bada, kooperatiba horri buruzko erregistroidazpenak 

ezereztuko dira, lehendik zeuden kooperatiba edo kooperatibak 

zatitzearen edo horiek xurgatzearen ondoriozko kooperatiba berria(k) 

kooperatiba xurgatzaileei dagozkien orrietan inskribatu ondoren, 

309


– Zatiketa partziala bada, bereizketa kooperatiba bereizleari irekitako orrian 

inskribatuko da, bai eta zatiketaren onuradun diren sozietateei dagozkienetan 

ere, sortu berriak zein xurgatzaileak izanik. 

Zatiketaren inskripzioa eratze-inskripzioa izango da, 11/2019 Legearen 16.2 artikuluak 

xedatutakoari jarraiki. 


Ikusi dugunez, zatiketari buruzko artikulua aldatu egin da, eta berariaz ahalbidetu da 

euskal kooperatiba bat zatitzearen ondoriozko eraketa juridikoa kooperatiboa izatea edo ez. 

27/1999 Legeak eraketa kooperatiboa besterik ez zuen jaso (68. artikulua) euskal legearen 

84. artikulu zaharraren antzeko moduan. 

Zatitutako kooperatiba euskal legeari lotuta badago eta emaitza euskal legearen araberako 

kooperatiba bihurtzen edo kooperatiba batean txertatzen bada, Euskadiko Kooperatiben 

Legeak arautuko du prozesu osoa. Aitzitik, esku hartzen duten kooperatiba-sozietateetako 

bat euskal kooperatiben legeari lotuta dagoenean, eta beste bat estatuko edo Euskadikoa 

ez den autonomia-erkidego bateko kooperatiba-legeari edo kooperatibez kanpoko estatuko 

edo autonomia-erkidego bateko legeari loturik dagoenean (adibidez, kapital-sozietateen 

egiturazko aldaketei eta balizko igorpenei eta garapen-erregulazioari buruzko legeari, 

elkarteen legeari edo besteri loturik dagoenean), araudi hori aztertu beharko dugu, eta 

eragiketa baimentzen duen edo, behintzat, berariaz debekatzen ez duen eta baimentzeko 

modukoa dela interpreta daitekeen egiaztatu. Eragiketa diseinatu beharko da aplikagarri 

diren legeek eragiketaren amaiera egokirako eskatzen dituzten baldintzak bete ahal izateko 

moduan. 

310

13. TRANSFORMAZIOA* 1. 

13.1. Kooperatiba transformatzea 

89. artikulua.– Kooperatiba transformatzea. 

1.– Kooperatibak transformatu, eta sozietate zibil edo merkataritza-sozietate bihur 

daitezke, betiere betekizun hauek betetzen badira: 

a) Kooperatiben sistema juridikoan, administratzaileen ustez, ezin gauzatuzkoak 

diren sozietate-konponbideak exijitzen dituzten enpresa-beharrengatik bakarrik 

egin ahal izango da transformazioa. Hartara, administratzaileek horri buruzko 

txosten bat egin beharko dute, transformazioaren eskritura publikoari erantsiko 

zaiona eta zeinaren berri emango zaion, ondorengo b) letran aipatzen den 

erabakia hartu baino lehenago, Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluari. 

b) Batzar orokorraren erabakia beharko da, berariazkoa eta aldekoa. Hori 

erabakitzeko, estatutuak aldatzeko dauden betekizun berak bete beharko dira. 

c) Batzarraren erabakia Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratuko 

da, baita kooperatibak egoitza duen lurralde historikoko hedapen handiko bi 

egunkaritan ere. 

d) Transformazioaren eskritura publikoak hautatzen den sozietate mota sortzeko 

legez eta arauz aurreikusten diren aipamen guztiak bilduko ditu, eta lege 

honetan ezarritako guztia errespetatu beharko du. Eskritura horri, behar izanez 

gero, aditu independenteek sozietate-ondare ez-diruzkoari buruz egiten duten 

txostena erantsiko zaio, merkataritza-legeriak aurreikusten duena. 

e) Eskritura publiko hori, lehenengo Euskadiko Kooperatiben Erregistroan 

aurkeztu beharko da, dagokion baja inskribatzeko; gero, hala badagokio, 

merkataritza-erregistroan edo erregistro eskudunean ere aurkeztu beharko 

da, entitateak hartzen duen forma hartzen duela, haren lehenengo inskripzioa 

egiteko. Eskriturarekin batera, balantzea aurkeztu beharko da, transformazioerabakia 

hartu zen egunaren bezperan itxia; bestela, azken ekitaldia 

amaitzerakoan itxitako balantzea, baldin eta sei hilabete baino gehiago igaro 

ez badira azken ekitaldia itxi zenetik eta hura sozietatearen egoitzan aurkeztu 

bazen eta bazkideek aztertzeko moduan jarri bazen batzar orokorreko deialdia 

egin zen egun beretik aurrera. 

f) Kooperatibaren transformazioa ezin izango da inskribatu harik eta Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroan egiaztatzen den arte ezen bete dela hurrengo 4. 

paragrafoan erregulatutakoa lege honen 98.2.d) artikuluan xedatutakoari 

dagokionez. 

* Iñigo Nagore Aparicio jaunak, Zuzenbideko doktore, LEGALKIDE ABOGADOS SLPko kide, UPV/ 

EHUko irakasle elkartu (Enpresa Zuzenbidearen arloa) eta BITARTU-Kooperatiba Arbitrajearen Euskal 

Zerbitzuko bitartekariak egindako iruzkina. 

311

TRANSFORMAZIOA 

Halaber, zerrenda batean jasoko da zein bazkidek egikaritu duen kooperatiba 

uzteko eskubidea, zer kapital ordezkatzen duten bazkide horiek, eta zein den 

azken balantzea, administratzaileek egina eta eskritura egilesten den egunaren 

bezperan itxia. 

2.– Kooperatiba transformatu arren, ez da aldatuko haren nortasun juridikoa, sozietate 

berriak nortasun juridiko berari eutsiko baitio. 

3.– Bazkideek kooperatiba uzteko eskubidea izango dute, baldin eta batzarrean ezezko 

botoa eman badute edo, batzarrean azaldu ez arren, bat ez badatoz eta hori adierazten 

badiete administratzaileei, idazki bidez, berrogei eguneko epean, erabakiaren azken 

iragarkia argitaratzen denetik aurrera kontaturik. Bazkide horiek eskubidea izango 

dute kapitalari egindako ekarpenak itzul dakizkien, transformatze-erabakiaren 

egunetik estatutuek zehazten duten egunera bitartean edo batzarrak erabakitzen 

duen epean, baina 66. artikuluan aurreikusitako epea luzatu gabe. Atzeratutako diru 

kopuruengatik dagozkien legezko interesak ere jasoko dituzte. 

4.– Nahitaezko Erreserba Funtsaren dotazioen balioa eta, hala badagokio, borondatezko 

erreserba-funtsak, estatutuetan izaera banaezina dutenak eta batzar orokorrak izaera 

horrekin erabaki dituenak, Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren esku jarriko 

dira. Nolanahi ere, ez dira Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren esku jarriko 

aplikazio eta helmuga zehatz bat ezarri zaizkien borondatezko erreserba-funtsak. 

Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren esku jarri beharreko funtsen balioa 

kalkulatzeko, haien balio nominaletik kendu beharko dira batzar orokorrak 

onartutako transformazio-balantzearen arabera konpentsatzeko dauden galerak. 

Nolanahi ere, aplikatu beharreko legeriaren arabera aditu independente baten 

txostena aurkeztu behar bada eta sozietate berriaren balantzean aktiboek izandako 

minusbalioa erregistratu behar bada, minusbalio hori Euskadiko Kooperatiben 

Goren Kontseiluaren esku jarritako funtsen balioari aplikatuko zaio, funts horiek 

ondare garbi osoaren gainean duten proportzioaren arabera. 

Estatutuetan aurreikusitako xedeetarako erabiliko da kooperatiba-heziketa eta 

-sustapenerako eta interes publikoko beste helburu batzuetarako ekarpena, eta, 

halakorik ezean, lege honen 98.2.a) artikuluan kooperatibaren likidazio-kasurako 

ezartzen den xederako. 

5.– Kooperatiba transformatzea onartzerakoan, batzar orokorrak aukera izango du 

entitate berri horren partaidetza ekonomiko bihurtzeko kapital sozialari egindako 

ekarpenak, bazkide bakoitzak kooperatiban jarri zuen kapitalaren araberako 

proportzio zuzenean, kooperatiban zuen boto-eskubidearen araberako proportzioan, 

edo bi irizpide horiek konbinaturik. 


“Transformazioaren ondorioz, sozietate batek beste sozietate-mota bat bereganatzen du, 

baina nortasun juridikoari eusten dio” (Merkataritza-sozietateen egitura-aldaketei buruzko 

apirilaren 3ko 3/2009 Legearen 3. artikulua). Emaitza ez da ondare-elementuak eta bazkideak 

eskualdatu direla; bertan jarraitzen dute, nortasun juridikoari eusten baitzaio, berbera da, 

baina funtzionamendu-arau juridikoak aldatu dira. 

312


Horrela, era juridiko jakin baten bidez garatzen den proiektua beste era juridiko batera 

aldatu egiten da, likidatu eta desegin beharrik gabe, edo elementuak desegin eta beste 

sozietate-mota bati eskualdatu beharrik gabe, eta hori guztia, nortasun juridikoari eutsita. 


Legearen zioen azalpenak honela deskribatu du transformazioa: 

“Sozietate motak birmoldaketa-bideen bitartez berregituratzeko prozesuak, esku hartzen 

duten kooperatiben izaera kooperatibista kontrolatzen dutenak eta sozietateen zuzenbidearen 

araugintza-teknikak aprobetxatzen dituztenak, indarreko terminoetan formulatu dira, salbu 

eta Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluak transformazio-prozesuan izan beharreko 

esku-hartzeari dagokionez eta, hala badagokio, zaintza-batzordeak prozesuan izan beharreko 

esku-hartzeari dagokionez. 

Ildo horretan, eta kooperatibei buruzko lege autonomiko ezberdinen erregulazioarekin bat, 

aztertu da zergatik eta zertarako esleitu zaion Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluari 

homologazio-funtzioa, eta nolakoa eta zenbatekoa den aipatutako organo horren esku 

partaidetza-kontu gisa jarri beharreko ondarea. 

Azterketa horren ondorioz, erregulazioa aldatu da, transformatzeko betekizun gisa 

aipaturiko homologazioa behar izatea bertan behera utziz, ulertzen delako ezen, nahiz 

eta Euskadiko Kooperatibei buruzko ekainaren 24ko 4/1993 Legea aitzindari izan zen 

kooperatiben transformazio erregulatzen, hartan ezarritako betekizun batzuk gehiegizko 

bihurtu direla, denboraren joanean, kautelazko neurri gisa. Hala, homologazioaren ordez 

aipaturiko organoari informazioa eman beharra ezarri da, eta, gainera, malgutu da funts 

banaezinak organo horretara transferitzeko modu operatiboa; argitzen da ezen aplikazio 

zehatzen mende dauden helburu-izaerako erreserbak ez direla sartzen mugimendu 

kooperatiboa sustatzeko atxiki beharreko ondarearen barruan; bestalde, doitzen da funtsa 

horien benetako balioa, kontuan hartuz balantzean agertu diren eta konpentsatu gabe 

dauden galerak, edo aditu independente baten txostenaren ondorioz aktiboaren elementuen 

gainean ager litezkeen minusbalioak. 

Modu berean, zaintza-batzordeari buruz aurreikusitako esku-hartzea ez da, erregulatu 

zenetik, gertatu; beraz, ez da egoki jotzen lege berri honetan sartzea, araugintza-teknika 

egoki baten mesedetan”. 

Hain zuzen ere, Euskadiko Kooperatiben ekainaren 24ko 4/1993 Legea aitzindaria izan 

zen eraldaketa ahalbidetzen, modu mugatuan bada ere (“Enpresak koperatibei buruzko 

legerian aurkitzen ez diren irtenbideak behar dituenean, orduantxe soilik egin daiteke 

eraldaketa. Kudeatzaileek ebatziko dute egoera nolakoa den eta, balego, koperatibako 

Zaintza-batzordeak ere iritziko dio; azkenik, Euskadiko Koperatiben Kontseilu Nagusiak 

onartu beharko du” (85. artikuluaren bat ataleko a) letra). Neurri batean, transformazioa 

ez zen onartzen bazkideen borondate hutsagatik –nahiz eta, hasiera batean, sozietate 

kooperatiboaren alde egiteko balio izan zuen−, baizik eta gaitz txikiena eragiteko aukera 

ematen zelako, ez baitzegoen orduan irtenbide juridiko kooperatiborik unean uneko enpresabeharrei 

erantzuteko, zergatiak aldez aurretik egiaztatuta (Euskadiko Kooperatiben Goren 

Kontseiluaren homologazioa). 

313


Lege berrian ere, bazkideen borondate soila ez da nahikoa, “enpresa-beharren” eskakizunari 

eutsi baitzaio, baina aurretiazko homologazioaren betekizuna kendu da, adierazitako zergatiak 

ez egoteak lekarzkeen ondorio juridikoak aipatu ez badira ere. Homologazioa desagertu denez, 

nahitaezko funts banaezinen gaineko kontrola zehaztu da. Zenbait aldaketa egin badira ere, 

funts horiek Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluari eman beharko zaizkio, lehengo 

moduan. 

Zioen azalpenean ikusi dugunez, lege berriak zaintza-batzordearen egiaztapena kendu du, 

eta kooperatibaren kapitalaren eraldaketa argitu du, EKGKri eman beharreko funts banaezinei 

dagokienez; ildo horretan, argitu du funtsak nola doitu behar diren konpentsatzeko dauden 

galeren eta balizko minusbaliotasunen aurrean. 

Transformazioa beti baloratu beharko da sozietatea desegiteari eta likidazioari ekin aurretik, 

batak edo besteak bazkideentzat izan ditzakeen ondorio ekonomikoak direla eta. 


Euskal kooperatibak edozein motatako sozietate zibil edo merkataritza-sozietate bihur 

daitezke, baldin eta legeak ezartzen dituen baldintzak betetzen badira. Hala ere, Kooperatiben 

Erregistroaren Erregelamendu berririk ez dagoenez, 59/2005 Dekretuaren 59. artikulua 

zabalagoa da, edozein motatako pertsona juridikoak ere kontuan hartzen baititu, Legearen 

beraren 90. artikuluarekin bat etorriz, alderantzizko transformazioa (kooperatiba bihurtzea) 

arautzen duenean baino eskuzabalago jokatzen duelarik. Aurreko legean ere bazegoen esandako 

aldea erregulazioan, eta ez da baliatu lege-mailan ebazteko, beharbada, gai horrek ia eraginik 

ez duelako maila praktikoan. Egiatan, erregelamendua bere eta beste lege-xedapen batzuetan 

jasotako xedapenak gaitzea nahikotzat jo da euskal kooperatibak beste era juridiko bat bihur 

daitezen ahalbidetzeko. 

Betekizunak, funtsean, lehen eskatzen ziren berberak dira, ñabarduraren bat edo beste eginda: 

a) Administratzaileen iritzira, sistema juridiko kooperatiboan bideraezinak diren sozietateirtenbideak 

eskatzen dituzten enpresa-beharrizanen zioz bakarrik egin daiteke 

transformazioa. Halakoetan, administratzaileek egoera horri buruzko txostena egin 

behar dute, eta Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluari jakinarazi behar diote, 

hurrengo idatz-zatian jorratzen den transformazioaren inguruko erabakia hartu aurretik. 

Oraingo legeak ez du eskatzen EKGK-k zergatiak aldez aurretik homologatzea, 

baina argudiatutako arrazoien berri eman behar zaio kontseiluari. Oraingoz ez dago 

erregulaziorik EKGK-k zergatirik ez dagoela iriztearen ondorioei buruz, ezta epeei 

buruz ere. 

Txostena transformazioaren eskritura publikoari erantsi behar zaio. 

b) Batzar orokorraren esanbidezko eta aldeko erabakia, estatutuak aldatzeko ezarritako 

betekizunei jarraiki hartutakoa. Kapitulu horretan (estatutuak aldatzea) adierazitakoari 

lotzen gatzaizkio. 

c) Batzarra aldatzeko erabakia Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian eta kooperatibak 

egoitza duen lurralde historikoan zabalkunde handia duten bi egunkaritan argitaratu 

behar da. 

d) Transformazio-eskritura publikoak dena delako erakundea eratzeko legez eta 

314


erregelamendu bidez eskatzen diren aipamen guztiak jaso behar ditu, eta, gainera, 

11/2019 Legeak xedatutakoa errespetatu behar du. Merkataritza-legeriak xedatzen 

duenarekin bat, pertsona aditu independenteek egindako diruz kanpoko sozietateondareari 

buruzko txostena eskatzen denean, txosten hori eskriturari erantsi behar zaio. 

Berirro ere, esan daiteke arauketa argigarria dela, baina baliteke arauketaren 

eskumen-esparrutik haratago joatea, betekizunaren eskakizuna merkataritza-legean 

ezarri behar baita. Lege horretan badago, araua ez da premiazkoa, eta ez badago, 

hutsala da. 

e) Eskritura publiko hori ondoz ondo aurkeztu behar da Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroan, dagokion baja inskribatzeko, eta, hala badagokio, Merkataritza 

Erregistroan edo, hartzen duen eitea zein den, dena delako erakundearen lehenengo 

inskripzioa egiteko erregistro eskudunean. 

f) Eskriturarekin batera balantzea aurkeztu behar da, transformazio-erabakiaren 

aurreko egunean itxitakoa, edo, bestela, azken ekitaldia amaitzean, baldin eta sei 

hilabete baino gutxiago igaro badira ekitaldia itxi zenetik, sozietatearen egoitzan 

gordailutu bada eta bazkideen esku utzi bada batzar orokorraren deialdia egin zen 

egunetik. 

Onetsitako azken balantzea ala ez erabiltzea kontu handiz baloratu beharreko 

aukera da, epeak horretarako modua ematen duenean. Transformazio askotan, 

kapitalen kontuak “berrantolatu” beharko dira, transformazioa gauzatzeko erabakia 

hartu aurretik. Are gehiago, itxiera batek aukera eman dezake emaitzak irizpide 

kooperatiboen arabera egozteko, eta irizpide horiek ez dira zertan transformazio egin 

ostean hartuko direnen berdinak izan; hortaz, aztertu beharko da egozteko irizpidealdaketa 

horrek bazkideei nola eragingo dien, balantzea erabili edo, osterantzean, 

beste itxiera bat egin behar den erabakitzeko. 

g) Kooperatibaren transformazioaren inskripzioa ezin da egin 4. zenbakian araututakoa 

betetzen dela Euskadiko Kooperatiben Erregistroan egiaztatu arte. Geroago ikusiko 

dugu manu hori, legearen beraren 98.2.d) artikuluak xedatutakoaren ildoan. 

h) Halaber, geroago iruzkinduko dugun banantze-eskubidea baliatu duten bazkideak 

ere jaso behar dira. 

i) Bai eta bazkide horiek ordezkatzen duten kapitala. 

j) Administratzaileek prestaturiko eta eskritura egiletsi aurreko egunean itxitako azken 

balantzea. 

Bigarren zenbakiak gogorarazten digu transformazioak ez diola transformatutako 

kooperatibaren nortasun juridikoari eragiten, kooperatibak izaera berriari loturik iraungo baitu. 

Hirugarren zenbakian bazkideen banantze-eskubidea arautzen da. Batzarrean, transformazioaren 

aurkako botoa ematen duten bazkideei banantze-eskubidea aitortzen zaie zaie, baita batzarrera 

joan ez eta desadostasuna adierazten dutenei ere, administratzaileei igorritako idazki baten bidez, 

erabakiaren azken iragarkia argitaratu eta berrogei eguneko epearen barruan. Bazkide horiei 

kapitalari egindako ekarpenak itzultzeko eskubidea aitortzen zaie, eraldaketa-erabakiaren 

datatik zenbatuta eta 66. artikuluak (ekarpenen itzulketa) xedatutakoa gainditu gabe, 

estatutuetan zehaztutako edo batzarrean erabakitako epean. Itzuli arteko aldian, atzeratutako 

zenbatekoen gaineko diruaren legezko interesa jasotzeko eskubidea ere aitortzen zaie. Gaur 

egun, nahiko ezohikoa da estatutuek gai hori arautzea. 

315


Araututako baldintzetan, arreta bereziz aztertu behar du banantze-eskubidea baliatu nahi 

duen bazkideak, hartzen den formula juridikoaren eta transformatu beharreko sozietatearen 

balantzearen arabera. Hala, onuragarriagoa suerta liteke eraldaketan jarraitzea eta geroago 

eskualdatzea. 

Artikuluaren laugarren zenbakiak hainbat berritasun dakartza aurreko legearen aldean, eta, 

gainera, zenbait zalantza argitu dira funts propioak eraldatzeak dituen ondorioei buruz. 

• Derrigorrezko Erreserba Funtsean gordetako zuzkiduren balioa eta, hala badagokio, 

estatutuei jarraiki banaezinak diren borondatezko erreserba-funtsen balioa, eta batzar 

orokorrak berariaz izaera horri atxikirik erabakitakoak Euskadiko Kooperatiben 

Goren Kontseiluaren esku jarri behar dira. Batzar orokorrak erabakitakoei buruzko 

aipamena berria eta arrazoizkoa da; izan ere, banaezinak badira, ez dauka inolako 

garrantzirik estatutuek zehazten duten edo batzar batek berariaz erabakitzen duen. 

• Nolanahi ere den, aplikazio edo xede jakin bat ezarrita duten borondatezko erreserbafuntsak 

ez dira lehen aipatutako funtsen esku-jartzeari lotuko. Badirudi “edonola ere 

esapidearen bidez nabarmendutako legearen berritasun hori borondatezko erreserbafunts 

banaezinei buruzkoa dela, besteak ez baitzaizkio EKGKri eman behar. 

Beraz, funtsa banaezina bada, baina aplikazio edo xede jakin bat badu (adibidez, 

etorkizuneko galeren konpentsazioa), ematetik kanpo geratuko da. Alabaina, legeak 

ez du ezarri helburu zehatza funtsa eratzean edo edozein batzarretan erabaki behar 

den, transformazioaren aurreko zeinahi akordiotan. 

• Gainera, berritasun gisa, ezarri da Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren esku 

jarri behar diren funtsen balioa kalkulatzeko, haien balio izendatutik kenduko direla 

batzar nagusiak onartutako transformazio-balantzean ageri diren konpentsatzeko 

dauden galerak. Idazketa hori dela eta, hainbat alderdi jorratu beharko ditugu 

manuaren irismenari buruz: 

- Edukia aginduzkoa da. 

- Konpentsatzeko dauden galerak kenduko dira. Eta ez da ehunekorik ezarri, ez 

eta egozgarria ez den gutxienekorik ere, 73.1.b artikuluan ageri diren galeren 

egozpenean, oro har, ez bezala. 

- Bereizi ez direnez, transformazioaren aurreko balantzea ixteagatik sor daitezkeen 

galerak kontuan hartu behar dira. 

- Legearen 73.3 artikulukoei dagokienez (bost urtean amortizatzeko kontu berezia), 

ez dago zalantzarik. 

- Zalantza gehiago sortzen zaizkigu 73. artikuluaren 2. zenbakikoak, bazkideei 

egotzitakoak. Horiei egotzitakoan, ulertuko beharko genuke esleituta daudela eta 

horrezkero ez direla kooperatibarenak. Kontua da, balantzean agertzen badira, 

artikuluaren esangurak bai jasoko lituzkeela, eta horrek kooperatibaren jardueran 

oinarritutako egozpenari eraso egin liezaiokeela, jarduera transformazioan 

apurtuko litzatekeela eta. Kontuan hartu behar da ezen, kooperatiba-jarduerak 

denboran aldatu badira, aldi horretako konpentsazio-mailaren eta bazkide berriak 

sartzearen ondorioz, ordaintzeko dagoen zatia era linealean eta nahitaezko funtsen 

kontura konpentsatu ahalko da, akordioa hartu zen unean araututakoaz beste, 

ez erabakia hartu zuen organoak berak erabakia aldatu delako, transformazioa 

arautzen duen arauaren aginduzko idazketaren ondorioz. 

316


Are bitxiagoa da laugarren zenbakiaren hurrengo atal berriaren idazketa. Arestian esandakoa 

“hala ere” lokailuaren bidez salbuetsita, aplikatu beharreko legeriak aditu independenteen 

txostena eskatzen badu eta sozietate berriaren balantzean aktiboen balio-galera erregistratu 

behar bada, prezio-jaiste hori Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren esku 

jarritako funtsen balioari aplikatuko zaio, funts horiek ondare garbi osoaren gainean duten 

proportzioaren arabera. Arauak ez dauka eraginik balio-galera izateagatik, ezpada, aplikatu 

beharreko lege berriak eskatzen duen aditu independenteen txostenaren ondorioz agertzen 

bada. Hau da, badirudi gaia kontuan hartu beharko dugula formula juridikoa aukeratzeari 

begira. Autu horretan, konpentsazioa funts horien eta ondare garbi osoaren arteko 

proportzioaren arabera egin behar da, eta horren arrazoibidea da aktiboaren balio-galerak 

proportzioan eragin behar duela. Orokorretik aldentzen den tratamenduaren bitxikeria da 

ekitaldi berean ondasuna aldez aurretik bereiziz gero, aukera eman diezagukeela guztizko 

balio-galera osoa nahitaezko funtsen eta funts banaezinen aurka egozteko. Gainera, horrek 

ez die kalterik egingo, salbuespenaren ordez, emaitza orokor berdinaren emaitza izango 

luketen beste kontabilitate-eragiketa batzuei. 

Amaitzeko, laugarren zenbakiak badio kooperatiben heziketarako eta sustapenerako eta 

interes publikoko beste helburu batzuetarako ekarpena estatutuetan araututakoaren arabera 

aplikatu behar dela, eta, halakorik ezean, 98.2.a) artikuluak ezarritakoaren arabera (Euskadiko 

Kooperatiben Goren Kontseiluari ematea), kooperatiba likidatu behar deneko kasuan. 

Desegitearen kasuan baino eduki zabalagoa dakarrenez, benetako aukera gehigarriren bat 

ematen duen ikusi beharko dugu. 

Aipatutako funtsa jasotzen duen 72. artikuluak adierazten duenez, estatutuetan edo batzar 

orokorrean ezarritako oinarrizko ildoak aplikatuz, legeak interes publikokotzat jotzen dituen 

zenbait helburutara bideratuko da (lehenengo zenbakia), eta ekitaldi ekonomikoan aplikatu 

ez dena irabazi-asmorik gabeko erakundeei ematera behartzen du, ekarpen horretarako 

ezarritako interes publikoko helburuetara bideratzeko helburuz (laugarren zenbakia). Beraz, 

zenbateko hori izan beharko litzateke transformazioaren aurretik onartutako azken ekitalditik 

aplikatzeko dagoena, edo emaitza positiborik egotekotan, itxieran sortuko litzatekeena 

(transformazio-dataren arabera). 

Dirudienez, desegite eta likidazioaren eta eraldaketa-tratamenduen arteko aldea da, bigarren 

kasu horretan, aukera ematen dela diru-kopuru hori 72.1 artikuluak jasotako helburuak 

betetzen dituen onuradunen bati emateko, ez EKGKri. Transformazio-balantzearen aurreko 

emaitzei buruzko akordioa dagoenean, transformazioaren aurretik aplikatu ahal izango da, 

eta, beraz, badirudi inguruabarra transformazio-balantzearen beraren ondorioz edo, bestela, 

artean onartu gabe dagoen aurreko ekitaldiaren ondorioz sortzen direnetara mugatuko dela. 

Azkenik, bosgarren zenbakiak aurreko legearen edukiari eutsi dio, eta beraz, transformazioa 

onartzean, batzar orokorrak, sozietatearen kapitalari egindako ekarpenak erakunde berriaren 

partaidetza ekonomiko bihurtzerakoan, aukera hauen artean hautatu beharko du: bazkide 

bakoitzak kooperatiban ordaindutako kapitalaren zuzeneko proportzioan, kooperatiban zuen 

boto-eskubidearen proportzioan edo bi irizpideak konbinatuz. 

Irtenbidea malgua da, baina ez du konpondu gehiengoz lehendik dauden azaleratu gabeko 

gainbalioen banaketa-arauak aldatzea gehiengoz onartzeak dakarren arazoa. Adibidez, 

balantzean gainbalioak badaude, eta transformazioan, akzio edo partaidetza berrien balizko 

eskualdatze-prezioetan kontuan hartzen badira, horiek sortu ziren ez bezala banatuta buka 

daitezke. 

317


Onena da bazkideen ahobatezkotasuna lortzea, aurretik zer-nolako eskubideak zituzten eta 

gerora zer-nolakoak izango dituzten argi utzita. 

Artikuluan jasotako transformazioaz gain, edo horretarako arrazoi gehigarri gisa, 

deskalifikatze baten ondoriozkoak ere badira. 11/2019 Legearen 161.4 artikuluan honako 

hau ezarrita dago: 

“4.– Behin deskalifikatzeko ebazpena irmoa denean, ofizioz izango ditu erregistroondorioak, 

eta horrek ekarriko du kooperatiba desegitea edo transformatzea, sei hilabeteko 

epean, administrazio-ebazpena betearazlea denetik aurrera kontaturik”. 

Deskalifikatutako sozietatea transformatzea ere bideragarria da. Hala ere, esan liteke, aukera 

arautu baino, aukera badagoela gogorarazi egiten dela. 161.1 artikuluaren deskalifikatzearrazoiak 

aztertuz gero, ikusiko dugu halakoak ez direla “sistema juridiko kooperatiboan 

bideraezinak diren sozietate-irtenbideak eskatzen dituzten enpresa-beharrak” (89.1.a 

artikulua), baina deskalifikazioa ez da izango eskatutako betekizuna salbuestea justifikatzen 

duen arrazoi nahikoa. Horregatik, badirudi deskalifikatzearen beraren betekizun gehigarria 

dela, eta sozietateak transformazioa hautatu ahal izango duela, betetzen duela uste badu. 

Kooperatiben Erregistroaren Erregelamendu berririk ezean, 59/2005 Dekretuaren 59. 

artikuluak era zabalagoan arautu du eraldaketa edo transformazioa: “Kooperatiba bat 

edozein motako sozietate zibil, merkataritza-sozietate edo pertsona juridiko bihurtzeak 

kooperatibaren erregistro-idazpenak ezeztatzea dakar berekin”. 

Edukiari dagokionez, hirugarren zenbakiak eskatzen du, sozietate eraldatu berria eratzeko 

behar diren legezko eta erregelamenduzko betekizunez gain (horien artean, erregistro 

eskudunari eskatutako izena egon behar da), honako hauek ere egikaritu behar direla: 

a) Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren homologazioa. Gaur egun, 

indargabetuta. 

b) Kooperatibaren batzar orokorraren berariazko eta aldeko erabakia, Euskadiko 

Kooperatiben Legearen 36. artikuluan (gaur egun 38. artikulua) ezarritako 

gehiengoz –gutxienez− hartutakoa, bertan dauden eta ordezkatuta dauden bazkideen 

quorumaren arabera. 

c) Euskadiko Kooperatiben Legearen 85.1.b artikuluak (gaur egun 89.1.b artikulua) 

eskatzen dituen baldintzak betetzen direla egiaztatzea. 

d) Transformazioaren erabakia Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian eta 

kooperatibaren egoitza dagoeneko lurralde historikoko hedapen handiko bi 

egunkaritan argitaratu izanaren justifikazioa. 

e) Euskadiko Kooperatiben Legearen 85.1 artikuluaren e) letrak eta azken paragrafoak 

aipatzen dituzten balantzeak (gaur egun, 89.1 artikuluaren e letra eta azken 

paragrafoa). 

f) Banantze-eskubidea erabili duten bazkideen zerrenda, ordezkatzen duten kapitala 

adierazita. 

g) Heziketarako eta Kooperatiba Sustapenerako Funtsa aplikatu izanaren egiaztagiria, 

bai eta batzar orokorrak Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluari dagozkion 

partaidetzako kontuen tituluei buruz hartutako erabakia ere, Euskadiko Kooperatiben 

Legearen 85.4 artikuluan arautzen den moduan. Gaur egun, 89.4) artikuluak dakarren 

sistema berriaren arabera ulertu beharko litzateke. 

318


h) Eta diruz kanpoko sozietate-ondareari buruz aditu independenteek egindako 

txostena, merkataritza-legerian araututakoarekin bat etorriz, baldin eta kooperatiba 

araudi horri lotutako sozietate bihurtzen bada. 


Estatuko legeriak artikulu bakar batean jasotzen du kooperatibaren eraldaketa eta 

kooperatiba bihurtzea, hain zuzen ere, 69. artikuluan, (27/1999 Legea), kooperatiba edozein 

motatako sozietate zibil edo merkataritza-sozietate bihurtzea ahalbidetzen duela; gainerako 

erregulazioa 1. zenbakiaren bigarren eta hirugarren esaldietan, 2. zenbakian eta 6. zenbakian 

ageri da. Estatuko kooperatiba-araudia ez da aplikatzekoa, baina, nolanahi ere, ez du ekarpen 

garrantzitsurik egin arlo horretan. 

Horrez gain, beti izango dugu helmugako erregulazioa. Kooperatiba beste izakunde 

juridiko bat bihurtzen da, eta izakunde horren eskakizunak bete beharko ditu, eraldaketa edo 

transformazioa behar bezala egin dadin. 

13.2. Kooperatibatan transformatzea 

90. artikulua.– Kooperatibatan transformatzea. 

1.– Lege-aginduren batek espresuki debekatu ezean, sozietate zibilak, merkataritzasozietateak, 

elkarteak, taldeak edo kooperatiba ez diren bestelako entitate motak 

lege honetan erregulatzen diren kooperatiba motetako batean transformatu ahal 

izango dira. 

2.– Batzar orokorrak erabakiko du kooperatibatan transformatu daitekeen ala ez; 

bestela, sozietatearen borondatea adierazten duen sistema baliokide baten bidez 

erabakiko da, aplikatu beharreko legeriak ezarritako gehiengoarekin. Kooperatiba 

bihurtutakoaren nortasun juridikoak bere hartan jarraituko du, eta hala adieraziko 

da eskritura publikoan, non ezinbestez jasoko baitira kooperatiba bat sortzeko lege 

honetan aurreikusten diren aipamen guztiak. 

3.– Transformazioaren eskritura publikoa inskribatzeko, merkataritza-erregistroan 

aurkeztuko da, eta, hala badagokio, sozietate-ondare ez-diruzkoari buruz aditu 

independenteek egindako txostena erantsiko zaio. Eskritura hori, hala badagokio, 

bidezko diren beste erregistro guztietan ere aurkeztuko da; nolanahi ere, beti aurkeztu 

beharko da Euskadiko Kooperatiben Erregistroan, transformazio-erabakiaren 

egunaren bezperan itxitako balantzearekin batera. 

4.– Kooperatiba bihurtzeak ez du aldatzen transformatutako entitateko bazkideek 

lehendik zuten erantzukizun-araubidea, kooperatiba bihurtu aurretik sozietateak 

zituen zorren ondorioa dena, salbu eta hartzekodunek espresuki onartzen dutenean 

transformazio hori. 


Aurreko artikuluak kooperatiba bat beste izakunde juridiko bat bihurtzea arautzen du, eta 

honek alderantzizko eragiketa ahalbidetzen: kooperatiba ez den erakunde bat euskal legeari 

lotutako kooperatiba bihurtzea. 

319



Aurreko 4/1993 Legearen 86. artikuluak sozietate eta elkarte ez-kooperatiboen eraldaketa 

jasotzen zuen. Lege berriaren 90. artikuluak eduki zabalagoa dakar, eta aurrekoak, elkarteak 

eta, oro har, izaera ez-kooperatiboa duen edozein erakunde biltzen ditu. 90. artikuluaren 

gainerakoa lehengo 86ko testuarekin bat dator. 


Artikuluaren lehenengo zenbakiak aukera zabala ematen du euskal kooperatiba bihurtzeko: 

izaera ez-kooperatiboa duen edozein sozietate zibil, merkataritza-sozietate, elkarte edo beste 

mota bateko erakunde bat 11/2019 Legeak arautzen dituenetako kooperatiba bihur daiteke, 

baldin eta horretarako berariazko debekuri ezartzen duen lege-agindurik ez badago. Beraz, 

jatorrizko arauan debekurik ez egoteari lotuta dago jatorrizko izakundea beste bat “bihurtzea”. 

Jatorri ez-kooperatiboa daukan izakundea erregistroren batean inskribatuta dagoenez, eta 

baja eman behar zaionez Euskadiko erregistroan alta eman aurretik, adierazitakoa berariaz 

jo behar da asmo-agerpentzat. Eraldatzeko aukerak ezarrita egon behar du jatorrizkoan, edo, 

gutxienez, ez du berariaz debekatuta egon behar, eta hortaz, beste arrazoi batzuetan oinarrituta, 

onartutzat hartu ahal izateko moduan, baina interpretazio hori jatorrizko erregistroak aldeztu 

beharko du, edo ukatzea errekurritu beharko da. 

Bigarren zenbakiak ezarrita dauka transformazioa batzar orokorrak erabaki behar duela, 

edo sozietatearen nahia adierazteko baliozko sistema baliokidearen bidez onetsi behar 

dela, aplikatzekoa den legeriak eskatzen duen gehiengoarekin, eraldatutako erakundearen 

nortasun juridikoari eragin gabe, eta eskritura publikoan agerrarazi behar direla kooperatiba 

bat eratzeko lege honetan araututako betekizun guztiak. 

Edukia argia da, baina, egiatan, eraldaketa hura arautzen duen manuak ezarritako moduan 

eta baldintzetan egin behar da; horregatik, eztabaidagarria da euskal araua aplikatzerik 

dagoen, ezta analogiaz ere, jatorrizkoan erregulaziorik ez badago, euskal legeari lotutako 

izakunde juridikoen eraldaketetan izan ezik (adibidez, euskal elkartea). 

Nortasun juridikoak irautea transformazioaren osagai erkidea da, eta eskritura publikoa 

egilesteko eskakizuna, kooperatiba bat eratzeko behar diren betekizun guztiak biltzen dituena 

(izena barne, hau da, Euskadiko eta estatuko erregistroaren ziurtagiria), horien arauketarekin 

bat dator. 

Hirugarren zenbakiak transformazioaren eskritura publikoan, hala dagokionean, diruzkoa 

ez den sozietate-ondareari buruzko aditu independenteen txostena txertatzea eskatzen du, bai 

eta txosten hori merkataritza-erregistroan eta bidezkoak diren gainerakoetan inskribatzeko 

aurkeztea ere, betiere kooperatiben erregistroan, transformazio-erabakiaren aurreko egunean 

itxitako balantzearekin batera. 

“Merkataritza-erregistroan eta, hala badagokio, bidezkoak diren gainerakoetan aurkeztea” 

jatorrizko erregistroan eta, ondoren, euskal kooperatiben erregistroan inskribatu behar dela 

ulertu behar da. Legearen beste artikulu batzuetan, Euskadi jaso da, baina hemen 4/1993 

Legearen edukiari eutsi zaio, nahiz eta ezin den interpretatu beste bati buruzkoa denik, 

inskripzio horrek kooperatiba bihurtuko baitu euskal legeari loturik (eraketa-inskripzioa da, 

Legearen 16.2 artikuluaren arabera). 

320


Azkenik, laugarren zenbakian azpimarratzen da kooperatiba bihurtzeak ez duela aldatzen 

erakundea eraldatu aurretik erakunde eraldatuko bazkideek hartutako sozietate-zorrengatik 

zeukaten aurreko erantzukizun-araubidea, hartzekodunek eraldaketa berariaz onartu ez 

badute. Hau da, izakunde ez-kooperatiboan, erantzukizuna mugatu ez bada, aurreko zorrek 

iraungo dute aldaketa egin ondotik, horren onuradunek (hartzekodunek) araubide horri uko 

egin ezik. 

Kooperatiben Erregistroaren araudi berririk ezean, 59/2005 Dekretuaren 60. artikuluak ez 

du ezer gehigarririk proposatu, bigarren zenbakiak dakarren erregistroko koordinazioa salbu: 

“2.- Kooperatiba bihurtzeko egintza Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatzen 

denean, eraldatutako sozietatea aurrez inskribatuta zegoen Erregistroari horren berri eman 

behar zaio, dagozkion ondorioetarako”. 


27/1999 Legearen 69.1 artikuluak kooperatiba bihurtzea arautzen du, eta aukera ematen 

du “izaera kooperatiboa ez duen edozein elkarte edo sozietate eta interes ekonomikoko 

elkarte” bihur dadin, baldin eta sektoreko legeriaren baldintzak betetzen badira eta sozietate 

horietako kideak lankide izan badaitezke eraldaketaren ondoriozko erakundeari ezartzen 

zaion sozietate-xedeari dagokionez. 

Artikulu horri buruzko kritika zehatzik ez dugu egingo, ez baita aplikagarria, baina 

erabilgarria izan daiteke, baldin eta eraldaketa izakunde ez-kooperatibo bati loturik egiten 

ez bada, izakunde hori estatuko legeari lotuta badago. Berariaz jasotzen ez deneko kasu 

horietan, kooperatiba bihurtzeko gaitasuna ematen duen estatu-mailako arau bat izango dugu, 

eta zentzugabea izango litzateke euskal legearen araberako kooperatiba bat nahi badugu, 

estatuko legeari lotutako kooperatiba eraldatzera behartzea, eta, gero, kooperatiba-jarduerak 

egiteko eremua murriztuz eta estatutuak egokituz, euskal legeari lotzea. 

Horrez gain, kooperatibaz kanpoko izakunde juridikoaren arauketa osoa izango dugu, eta 

hori aztertu beharko da transformazioa burutu dadin. 

321

14. KOOPERATIBAK DESEGITEA ETA LIKIDATZEA* 1 

14.1 Sarrera: legezko erregulazioaren egitura eta xedea 

Edozein sozietate azkentzeko, prozesuan interes legitimoa izan dezaketen alderdi guztien 

segurtasun juridiko ahalik eta handiena lortzeko, beharrezkoa da hura modu ordenatuan 

gauzatzea ahalbidetuko duten betekizun eta prozedura batzuk betetzea. Horrela, oro har, 

aipatutako azkentze-prozesuaren aurretik, nahitaez, desegitea egin beharko da; salbuespen 

izango dira kasuan kasuko konkurtso-prozeduraren ondorioz gerta daitezkeen azkentzeak. 

Desegiteak, sozietatea azkentzeko aurretiazko eta beharrezko urrats gisa, sozietatearen 

likidazio-aldia irekitzea dakar, eta, horregatik, beharrezkoa da azkentzeko xede horretarako 

eragiketak aztertzea. Hau da, likidazio-aldia irekita, sozietateak bere enpresa-aktiboa garatzen 

jarrai dezan edo jarraitzeko modua daukala, ohikoa (enpresa-proiektuaren bideragarritasuna 

lortzea bere ohiko jardueraren bidez) ez den beste helburu bati lotuta egin behar du, hau 

da, sozietatea desagertzea. Helburu hori gauzatzeko, funtsean, egiteke dauden kredituak 

kobratu beharko dira, hala badagokio, ondasun aktiboak likido (diru) bihurtuko dira, zorrak 

ordainduko dira eta eragiketa horien zioz, sozietatearen ondasunak esleituko dira, legez 

ezarritako baldintzetan eta pertsona fisiko eta juridikoen alde. Horiek guztiak amaituta, 

kooperatibaren azkentzea benetan formalizatzeko aukera ematen du legeak. 

Horrela, legelariak “Kooperatibak desegitea eta likidatzea” arautu du I. tituluaren XI. 

kapituluaren barruan. Kapitulu hori hamaika artikuluk osatzen dute, 91. artikulutik 101. 

artikuluraino, biak barne. Hona hemen: 

91. artikulua.– Desegiteko arrazoiak. 

92. artikulua.– Desegiteko arrazoien eraginkortasuna. 

93. artikulua.– Likidatzeko prozesua. 

94. artikulua.– Likidatzaileen izendapena. 

95. artikulua.– Funtzioak eskualdatzea. 

96. artikulua.– Likidatzaileen funtzioak. 

97. artikulua.– Likidazioan kontu-hartzea. 

98. artikulua.– Sozietatearen ondasunak adjudikatzea. 

99. artikulua.– Azken balantzea. 

100. artikulua.– Erregistroa ezereztea. 

101. artikulua.– Kooperatibaren konkurtsoa 

* Gotzon Gondra Elgezabal jaunak, abokatu eta Deustuko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultateko 

irakasleak, egindako iruzkina. 

323

KOOPERATIBAK DESEGITEA ETA LIKIDATZEA 

Legegilea ez berritzaileena izan legearen kapitulu honetan, baina berritasun batzuk 

ekarri ditu, irizpide tekniko eta juridikoak aintzat hartuta garrantzi berezirik ez dutenak, 

baina ikuspegi praktiko eta juridikotik funtsezkoak direnak. Hala jaso da Legearen 

zioen azalpenean bertan, non ohartarazi baita kaudimengabeziaren ziozko terminologia 

(ordainketa-etenduraren eta porrotaren kasu zaharrak) konkurtso-arloan indarrean dagoen 

legeriara egokitu dela, eta, hortaz, kooperatiba prozedura arautu horri eta berezko ondorio 

juridikoak betetzeari lotu behar zaiela; horrek guztiak ez dio kalterik egiten sozietatea bera 

eta horren jarduera arrunta berraktibatzeko aukerari eta, zioen azalpenean esaten denez. 

Era berean, sozietatea azkentzearen ondorioz sor daitezkeen gatazkak aztertu eta ebazteko 

eskumena duen jurisdikzio-ordenari buruzko aipamena egokitu da, eta, ezarri denez, gatazka 

horiek merkataritza-arloko epaitegien mendean geratuko dira, baldin eta kooperatiba lehen 

indarrean zegoen kooperatiba-legeriaren ondotik eratu bada. Berebiziko berrikuntza horrek 

badakar bazkideak ez diren pertsonak likidatzaile izendatzeko aukera, sozietatearen azkentzeprozesuan 

eraginkortasun handiagoa eta, hala badagokio, profesionaltasun handiagoa 

bilatuta; gainera, batzar orokorraren eskumen esklusibotzat ezarri du, hala egoki iritziz 

gero, horiek bete beharko duten funtzionamendu-araubidea zehaztu eta finkatzeko modua; 

eskumen hori batzar orokorrari era esklusiboan dagokion pertsonak izendatzeko ahalmenetik 

eratortzen da. Batzar orokorrak onartutako azken balantzea aurkaratzeko epea ere ezarri da, 

eta eskumen esklusibokoa eta baztertzailea ere izango da kooperatibaren desegiteari eta 

likidatzeari dagokienez, eta egindako likidazio-eragiketetatik dator; hori guztia, aipatutako 

erabakiak jendaurrean jarri aurretik. Eskritura publiko hori, ordura arte ez bezala, ez dago 

kooperatibaren dokumentazioarekin batera aurkeztu beharrik erregistro-idazpenak ezerezteko 

eskaera-prozesuaren esparruan, eta likidatzaileen zaintzapean eta babespean gera daiteke sei 

urteko aldi berean, betebehar horretatik eratortzen den erantzukizuna sortuko dela. 

Desegitearen eta likidazioaren arloan jasotako berrikuntza nagusiak nabarmendu badira 

ere, gai horiek eta lotutako beste batzuk zehatzago aztertu eta horietan sakontzeko, atal bat 

eskainiko diogu kapituluaren artikulu bakoitzari. 

14.2. Desegiteko arrazoiak 

91. artikulua.– Desegiteko arrazoiak. 

Honako hauek dira kooperatibak desegiteko arrazoiak: 

1.– Estatutuetan finkatutako epemuga betetzea. 

2.– Sozietatearen helburua betetzea, edo argi eta garbi ikustea ezin dela hura bete. 

3.– Bi urtetan jarraian, sozietatearen organoak geldirik edo jarduerarik gabe geratzea, 

edo, arrazoirik gabe, kooperatiba-jarduera etetea. 

4.– Kooperatiba sortzeko legez eskatzen den gutxienekotik behera murriztea bazkide 

kopurua, baldin eta murrizketa horrek hamabi hilabete baino gehiago irauten badu. 

5.– Estatutuetan ezartzen den gutxienekotik behera murriztea sozietatearen kapitala, 

baldin eta hamabi hilabete edo gehiago irauten badu murrizketa horrek. 

324


6.– Kooperatiben bat-egitea edo erabateko zatiketa. 

7.– Kooperatibaren likidazio-fasea irekitzea konkurtso-prozeduran. 

8.– Batzar orokorrak desegiteko erabakia hartzea, 38.2 artikuluan ezarritako gehiengoaren 

erabakiz. 

9.– Legeetan edo sozietatearen estatutuetan ezarritako beste edozein arrazoi. 


Ez dago inolako aldaketarik kooperatiba desegiteko egungo 91. artikuluak jaso dituen 

arrazoien zerrendan, indargabetutako legearen 87. artikuluan jasotakoen aldean, 7. 

paragrafoan araututako kaudimengabezia-kasua (porrota) konkurtso-legeriaren araberako 

egokitze juridikoaz harago. 

Horrenbestez, kooperatiba desegiteko arrazoien zerrendan ageri diren baldintzek lehengoan 

diraute. Honako hauek dira: 

a) Estatutuetan finkatutako epemuga betetzea, hau da, kooperatibaren iraupen gisa 

estatutuetan ezarritako epea. Horrek guztiak ez du esan nahi kooperatibak, batzar 

orokorraren bidez, epemuga bete baino lehen estatutuetan aldaketak egiteko 

(iraupena luzatzeko) aukera izango ez duenik. 

b) Sozietatearen helburua betetzea, edo hura ezin dela bete argi eta garbi ikustea, batez 

ere, estatutuek sozietate-helburu jakin eta finitu bat aurrez ezarri duten kasuetan, edo 

sozietate-helburu hori zehaztearen beraren ondorioz, helburua gauzatzea nabarmen 

eta objektiboki ezinezkoa zela ondorioztatzen den kasuetan. 

c) Bi urtetan jarraian, sozietatearen organoak geldirik edo jarduerarik gabe geratzea, 

edo, arrazoirik gabe, kooperatiba-jarduera etetea. Kasu horretan, egokitzat jotzen da 

bereiztea gizarte-organoen jarduerarik eza, hau da, erabaki egokiak hartzeko bilerarik 

ez egitea, manu hau aplikatzea ekarriko lukeena, eta bilera horiek egitea, baina 

adostasunik eta gehiengo nahikorik gabe esandako akordioak hartzek. Kooperatibajarduera 

arrazoi justifikaturik gabe eteteari dagokionez, jarduera kooperatibizatua 

etetera mugatzen da, estatutuetan araututako sozietate-xedearen arabera. 

d) Kooperatiba sortzeko legez eskatzen den gutxienekotik behera murriztea bazkide 

kopurua, baldin eta murrizketa horrek hamabi hilabete baino gehiago irauten 

badu. Alde horretatik, kontuan izan behar da legeak indargabetutako legeriaren 

artean Euskadiko Kooperatiba Sozietate Txikiei buruzko ekainaren 25eko 6/2008 

Legeak jasotakoa dagoela, baina lege horretan jasotako erregulazioa II. tituluaren II. 

kapituluan txertatu dela (136. artikulua eta hurrengoak); beraz, kooperatiba eratzeko, 

gutxienez 2 bazkide egon daitezke, legeak berariaz horretarako gaitutako kasuetan. 

e) Estatutuetan ezartzen den gutxienekotik behera murriztea sozietatearen kapitala, 

baldin eta hamabi hilabete edo gehiago irauten badu murrizketa horrek. Nolanahi 

ere, Legeak xedatzen duenaren arabera, ezin izango da hiru mila eurotik beherakoa 

izan. Estatutuek, ordea, zenbateko handiagoa arautu ahal izango dute, eta, kasu 

horretan, kooperatibak ahalmena izango du, batzar orokorraren bidez, estatutuak 

aldatu eta legeak ezarritako gutxieneko mugaraino murrizteko. 

325


f) Kooperatiben bat-egitea edo erabateko zatiketa; horrekin batera, desegitea ez ezik, 

sozietatearen likidazioa eta azkentze automatikoa ere egin beharko dira, likidazioaldirik 

ireki eta likidazio-eragiketak gauzatu beharrik gabe; izan ere, bat-egite eta 

zatiketa osoari doazkionak dira. Ez kooperatibak beste sozietate bat xurgatzeko 

egindako bat-egitearen ondorioz, ez zatiketa partzialaren ondorioz, kooperatiba 

ez litzateke desegingo, kooperatibak enpresa-jarduerari eutsiko liokeelako, beste 

sozietatea xurgatu duelako jarduera hori zabalduz, lehengo moduan edukiz edo 

jarduera murriztuz, horren zati bat bereizi delako. 

g) Kooperatibaren likidazio-fasea irekitzea konkurtso-prozeduran. Manu hori berria 

da, indargabetutako legeak arautu nahi zuen egitatezko kasu bera (porrotaren 

ondoriozko kaudimengabezia) konkurtso-legeriak jasotako erregulaziora egokitu 

baitu, ordainketa-etenduraren eta porrotaren kasuak bilduta. Ildo horretan, adierazi 

behar da konkurtso-legerian jasotako erregulaziotik ondorioztatzen den berezitasun 

bat dela batzar orokorrak likidazio-aldia hasteko desegitearen inguruaren hartutako 

erabakia ez dela nahitaezkoa; aitzitik, likidazio-aldia irekitzea merkataritza 

arloko epaitegiak aipatutako prozedura judizialaren esparruan emandako ebazpen 

judizialetik bertatik dator zuzenean eta era automatikoan. 

h) Batzar orokorrak desegiteko erabakia hartzea, 38.2 artikuluan ezarritako gehiengoaren 

erabakiz. Kontua da behin eta berriz adieraztea kooperatibak bere batzarraren bidez 

borondate askez desegitea erabaki ahal izateko gehiengo kualifikatua behar dela, 

baldin eta kooperatibara ehuneko hirurogeita hamabosteko (gutxieneko quoruma) 

ehunekora iristen ez bada; hala eginez gero, gehiengo soila nahikoa izango da. Hori 

horrelakoa da sozietatearen edozein egitura-aldaketak eskatzen duen segurtasun 

juridikoagatik, hizpide darabilgun kasu zehatzean gertatzen den bezala. 

i) Legeetan edo sozietatearen estatutuetan ezarritako beste edozein arrazoi. Hau da, 

edozein legetan jasota dagoen eta kooperatiba desegiteko arrazoiren bat badaukala 

ondorioztatzen deneko erregulazioa kontuan hartuta, kooperatibaren estatutuetan 

berariaz jaso daitekeen beste edozein arauz gain. 


Kooperatiba bat desegiteko arrazoia zein kasutan egon daitekeen ezarri du 91. artikuluak. 

Garrantzitsu deritzogu desegiteko arrazoiak legezkoak edo estatutuei loturikoak izan 

daitezkeela aipatzeari, manuaren beraren edukian ondoriozta daitekeenez. Gainera, 

legezko kausetan, batzuk-batzuk automatikoki aplikatu beharrekoak dira, eta beste batzuk 

kooperatibaren beraren borondatearen edo ahalmenaren araberakoak dira, batzar orokorrak 

hala erabakita. 

Hala, nabarmendu behar dugu ezen, indarreko legeriak adierazitako kasuak alde batera 

utzita ezar litezkeen desegite-kausekin gertatzen den bezala, hau da, estatutuen ziozko 

kausekin (9. atalean jasotakoak) gertatzen den moduan, arestian deskribatutako legezko 

kausa askoren aplikagarritasuna kooperatibak, batzar orokorraren bidez, hura ondoriorik 

gabe geratzeko erabakia hartzeko aukerari lotu behar zaizkiola. Ikusi, kasurako, kooperatibak 

326


iraupen mugagabea adosten dueneko kasua, eta enpresa- edo merkataritza-jarduera gisa 

(sozietatearen xedea) gauzapen materiala daukan zeinahi jarduera ezarrita; hala, egiatan, 1. 

eta 2. ataletan jasotako legezko kausak ondoriorik gabe geratuko lirateke. 

Beste alde batetik, esan beharra dago kooperatibak eragina izan dezakeela, batzar orokorrak 

hartutako erabakien bidez, legez ezarritako mugetara egokitzerakoan. Hau da, baliteke 

kooperatibaren estatutuek ez murriztea legeak 3. paragrafoan aipatutako kasuetarako ezarri 

duen ondoz ondoko 2 urteko epea, edo bazkideen gutxieneko kopurua eta sozietatearen 

gutxieneko kapitala bat etorraraztea 4. eta 5. paragrafoek legez araututakoekin. Nolanahi ere 

den, kooperatibak har ditzakeen akordioak gorabehera, desegiteko arrazoia era objektiboan 

gertatzen bada, desegite hori automatikoa izango da. Kooperatibak bere estatutuetan legez 

sozietatearen interesen mesederako ezarri diren mugekin bat egiteko aukera izateaz gain, 

arrazoizko epeak balia ditzake, barne-erabakien bidez, desegiteko arrazoia eragin duen 

egoera juridiko-ekonomikoa konpontzen saiatzeko, desegite hori gertatu eta 12 hilabeteko 

epean: 

a) Bazkide berriak sartuta (4. atala). Alde horretatik, azpimarratu behar da gutxieneko 

bazkide-kopurua 2koa dela (ikus II. tituluaren II. kapitulua – Legearen 136.3 

artikulua−), eta kasu horretan, sozietatea kooperatiba txikitzat kalifikatuko da; 

praktikan, gerta liteke bazkide bakar batek osatutako kooperatiba bat egotea, gehienez 

ere, 12 hilabeteko epean, sozietatearen administratzaile bakar gisa jarduten duena, 

eta, gutxienez, beste bazkide bat sartzen ahalegintzen dena, desegitea saihesteko. 

b) Behar den kapital-gehikuntza eginda, hiru mila euroraino (5. atala). 

6. eta 8. zenbakietan legez ezarritako arrazoiak kooperatibaren beraren borondateari loturik 

daude, oso-osorik. Horrela, sozietatea eratzea bazkideen ageriko borondateari datxekion bezala, 

zentzuzkoa dirudi ondorioztatzea, halaber, bazkideek ahalmena izan behar dutela sozietatearen 

desegitea eta likidatzea erabakitzeko, egoki iritziz gero (6. paragrafoa). Era berean, bazkideek 

askatasunez eta borondatez adostu ahal izango dute erabateko bat-egitea edo zatiketa. Hori 

dela eta, akordioaren garrantzia eta horrek dakartzan ondorio juridiko-ekonomikoak kontuan 

hartuta, beharrezkoa da, gutxienez, boto guztien hiru laurdenak batzarrera joatea (quoruma), 

gehiengo soilak erabakia har dezan, edo, bestela, batzar horren esparruan dauden botoen bi 

herenen gehiengo kualifikatua behar. Hori guztia diogu, bat-egite eta erabateko zatiketa kasuei 

buruz esandakoa errepikatzeari bidezko deritzogula, honako alderdi hauei dagokienez: 

a) Desegiteko legezko arrazoi gisa araututa dagoen arren, egiatan, ikuspegi juridiko 

eta ekonomiko hertsiki batetik, aipatutako egiturazko aldaketa-prozesuetatik ezin da 

desegitea eta likidazio-aldiaren irekitzea ondorioztatu, baizik eta eragiketak berak 

sozietatea automatikoki azkentzea dakarrela; 

b) Kooperatibak bat-egitearen prozesuaren ondorioz irauten duenean, hau da, 

kooperatiba xurgatzailea denean, edo jatorrizko kooperatibaren zatiketa erabatekoa 

ez denean, eta ordura arte egiten zuen jardueraren edo jardueren zati bati esker 

jardunean dagoenean, ez dago, ez desegiterik, ez sozietate-likidazio eraginkorrik, 

ez sozietatea azkentzerik, eta kooperatibak aurrera jarraituko du, lehenengo kasuan, 

gainera, ondare handiagoarekin (xurgatu duen sozietateari dagokiona). 

327


Jakina denez, beste edozein legetan (9. paragrafoa) jasotako erregulazioa aplikatzean 

sortzen den desegiteko arrazoia automatikoa izango litzateke dena delako egitatea gertatzen 

denean, kooperatibaren partez horretarako akordiorik behar ez dela, aplikazio horren 

esparruan, gertaera adierazten duen administrazio-ebazpena behar izatetik harago. 

Azkenik, konkurtso-prozeduraren esparruan emandako likidazio-aldia irekitzeko ebazpen 

judizialetik datorren desegite-kasua aztertu behar dugu (7. atala), likidazio-eragiketak 

automatikoki hastea eragiten duena, aldez aurretik desegin behar ez bada ere. Hori dela 

eta, oro har, likidazio-prozesua desegitea hasi aurreko izapidea izanik ere, ulertu behar da 

likidazio-aldia zuzenean irekitzeak badakarrela, ezinbestean, sozietatea desegitea eta, hortaz, 

haren ohiko jarduera amaitzea, eta kooperatiba, aurrerantzean, arestian deskribatutako 

likidazio-eragiketei ekin beharko die. 


Argi dago 91. artikuluan jasotako erregulazioaren hartzaile nagusia kooperatiba bera 

dela, bai eta kooperatiba desegiteko interesa izan dezaketen gainerako guztiak ere, hala 

nola kooperatiba osatzen duten bazkideak eta harekiko merkataritza-harremanak dituzten 

hirugarrenak. 

Legez ezarritako desegite-arrazoien aginduzko izaerak esan nahi du kooperatibak 

ezin duela arrazoi horiek aldatu edo ezabatu; hau da, arrazoi horiek aplikagarriak dira 

sozietatearen estatutuetan berariaz islatu beharrik izan gabe. Alabaina, horrek ez dio 

kalterik egingo kooperatibak estatutuetan muga murriztaileagoak ezartzeko aukerari, 

baldin eta muga horiek ez betetzea desegite-arrazoitzat jotzeko legez araututakoekin bat 

badatoz, edo desegite-arrazoitzat legez araututakoez bestelako kasuak xedatzeko aukerari, 

betiere xedatutakoak legeen aurkakoak ez badira eta kooperatiba-sozietatearen printzipio 

orientatzaileen aurkakoak ez badira (Legearen 12.3 artikulua, 1.1 artikuluak aratutakoarekin 

eta NKAk onartutako Kooperatiba Printzipioekin bat). 

Manu hori eskuarki aplikatuko zaie kooperatiba guztiei, haien tamaina eta mota edozein 

izanda ere, sektore bakoitzeko araudi espezifikoak desegitearen arloan kooperatiba horiei ere 

eragin diezaiekeen eratik harago. 


Autonomia-erkide bateko legean jasotako erregulazioa denez, eta, beraz, Euskadiko 

lurralde-eremura mugatuta aplikatu beharrekoa denez, soilik, kooperatiba-arloan, eta hori 

guztia Gernikako Autonomia Estatutuaren 10.23 artikulua dela bide, Euskal Autonomia 

Erkidegoak berariaz jasotako eskumenaren arabera, Espainiako Konstituzioaren 148. 

artikuluak dioenarekin bat etorriz, ezin da beste araudirik aplikatu. Ildo horretan, adierazi 

behar da, halaber, legegileak desegiteko arrazoien zerrenda ezarri duenez gero, gai horri 

ez zaiola aplikagarri Estatuko kooperatiben legerian jasotako erregulazioa (Kooperatibei 

buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 70.1 artikulua), autonomia-erkidegoko legeak 

arautu ez duen guztiari modu osagarrian aplikatzekoa. Nolanahi ere, esan behar da estatuko 

328


legeriak ez diola ezer gehitzen edo ez duela osatzen EKLk desegiteko arrazoiei buruz 

xedatutakoa. 

14.3. Desegiteko arrazoien eraginkortasuna 

92. artikulua.– Desegiteko arrazoien eraginkortasuna. 

1.– Finkaturiko aldia amaitzeak erabateko ondorioak izango ditu, salbu eta batzar 

orokorrak espresuki luzatzen badu epe hori 38.2 artikuluko gehiengoaren bidez, 

eta luzapen hori Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatzen bada. Epealdia 

luzatzea erabakitzen bada, horrek bide emango du bazkidearen baja bidezkotzat 

jotzeko, baldin eta hark kooperatiba uztea erabakitzen badu, eskubide hori onartuko 

baitzaio bazkideari 78.4 artikuluan xedatutako moduan. 

2.– Kooperatibak bestelako arrazoi batengatik desegiteko, ezinbestekoa izango da batzar 

orokorraren erabakia, ohiko gehiengoaren bidez hartua, salbu eta aurreko artikuluko 

6. eta 8. ataletan aurreikusitako kasuetan. Halakoetan, administratzaileek batzar 

orokorreko deialdia egin beharko dute bi hilabeteren epean. Zaintza-batzordeak edo 

edozein bazkidek eskatu ahal izango die administratzaileei deialdia egin dezatela. 

3.– Administratzaileek eskatu beharko dute kooperatiba judizialki desegiteko, baldin 

eta batzar-deirik egiten ez bada, batzarrik egiten ez bada estatutuetan ezarritako 

epean edo, batzarra egin arren, ezin bada desegiteko erabaki, edo kooperatiba 

ez desegitea erabakitzen bada. Halakoetan, edozein interesdunek ere eskatu ahal 

izango du kooperatiba judizialki desegiteko. Nolanahi ere, interesdunak izango 

dira: Eusko Jaurlaritzan lan-eskumena duen saila, Euskadiko Kooperatiben Goren 

Kontseilua, kooperatiben ordezkaritzarik handiena duten federazioak eta, hala 

badagokio, Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa. 

4.– Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatu beharko da desegiteko erabakia 

edo desegitea deklaratzen duen ebazpen judiziala, eta Euskal Herriko Agintaritzaren 

Aldizkarian argitaratu beharko da, baita sozietatearen egoitza dagoen lurralde 

historikoko zabalkunde handiko egunkari batean ere. 

5.– Desegindako kooperatiba berriro jarri ahal izango da jardunean, desegiteko 

arrazoia desagertzen baldin bada eta bazkideen ekarpenak itzultzen hasi ez bada. 

Horretarako, beharrezkoa izango da batzar orokorraren erabakia, 38.2 artikuluan 

aurreikusitako gehiengoaren bitartez hartua. Erabaki horrek ez du ondorerik sortuko 

harik eta Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatu arte. 

Konkurtso-prozeduren kasuan, eta likidazio-fasea hasi bada, hitzarmen bat sinatu 

behar da hartzekodunekin kooperatiba berriro jartzeko jardunean. 


Praktikan, bi berrikuntza formal txertatu dira, bi-biak arauaren idazketa elkartze eta 

legegintza errealitate berrira egokitzean daudelarik. Hona hemen: 

329


a) Batetik, gehitu da erakunde, entitate eta antolakundeen artean, desegite judiziala 

eskatzeko legitimazioa izango dutela, batzarrak berak hala erabakitzen ez badu, nahiz 

eta kooperatibak legezko kausa bat izan, Euskadiko Kooperatiben Konfederazioaren 

aurrean. Horrela, EKL elkartegintza kooperatiboaren ingurumari berrira egokitu da. 

b) Beste alde batetik, kooperatiba desegindakoan berraktibatzeko aukerari buruz 

jasotako erregulazioaren esparruan, dagoeneko indargabetuta dagoen porrotaren 

tresna juridiko-ekonomikoari buruzko aipamenaren ordez, konkurtso-prozedurari 

buruzkoa ageri da, gaur egun indarrean dagoena. Eta, aldi berean, egitatezko kasu 

zehatza (likidazio-aldia hasitakoan berraktibatzea) konkurtso-legerian jasotako 

araudira egokitzeko ahalegina egin da. 


Horrela, eta aurreko artikuluaren esparruan legez araututako eta aztertutako desegitearrazoien 

indar juridikoari eta eraginkortasunari dagokienez, arrazoi horiek bereizi egin 

behar ditugu, bakoitzaren izaera juridikoa kontuan hartuta. Horrela, funtsean, 3 talde bereiz 

ditzakegu: 

1.- Estatutuetan ezarritako epea betetzeari buruzkoa; izan ere, ipso iure edo zuzenbidearen 

araberakoa bada ere, benetan, erraz konpon daiteke, kooperatibak epemuga hori 

baino lehen hartutako erabaki egokiaren bidez, aipatutako epea luzatuta, modu 

zehatzean edo mugagabean. Nolanahi ere, kontuan hartuta, batetik, batzar orokorrak 

sozietatearen estatutuak aldatzeko erabaki horrek kooperatiban bertan izango lukeen 

garrantzia, eta, bestetik, erabaki horrek kooperatiba osatzen duten bazkideengan 

izango lukeen eragina, egiturazko alderdi baten funtsezko aldaketa ekarriko lukeelako, 

estatutuetan araututako epetik harago luzatzearen ondorioz, manuak berme batzuk 

dakartza, bi alderdi horien inguruko segurtasun juridiko handiagoa lortzeko. Alde 

batetik, kooperatibaren beraren interesaren aurrean, erabakia gehiengo kualifikatu 

batek hartzea, batzarrera bertaratutakoen eta ordezkatutakoen artean emandako 

baliozko botoen bi herenek, baldin eta botoen ehuneko hirurogeita hamabostera 

iristen ez bada. Eta, bestetik, bazkidearen interesari erreparatuta, bazkideak banantzeeskubidea 

egikaritu ahal izango du, eta, kasu horretan, banantzea justifikatutzat jo 

beharko da nahitaez, baldin eta kooperatibaren iraupen-epea luzatzeko erabakiaren 

aurka bozkatu badu batzarraren esparruan, edo, batzarrera joan ez bada, desadostasuna 

berariaz jakinarazten badie administratzaileei idazki bat bidalita, erabakia erregistratzen 

denetik berrogei egun balioduneko epearen barruan. Estatutuen aldaketari buruzko 

erabakia, kooperatibaren jarduera kooperatibizatuaren iraupenaren eta garapenaren 

epea luzatzea helburu duena, nahitaez inskribatu behar da erregistroan. 

2.- 91. artikuluaren 2., 3., 4., 5. eta 7. ataletan jasotako kasuetan, batzar orokorrak hartutako 

erabakia beharko da kooperatiba desegiteko, gehiengo soilaren bidez. Gainera, kasu 

horietan, administratzaileek batzar orokorra deitu beharko dute bi hilabeteko epean, 

desegitea eragin duen gertaera jazo denetik zenbatzen hasita, azaldutako kasuren 

batean gertaera eragilea zer epe zehatzetan jazo den zehazteak ekar lezakeen 

330


zailtasunaz harago, desegiteko erabakia edo, hala badagokio, gertaera eragilea 

zuzentzea lortzeko, kooperatibak aurrera jarrai dezan. Zaintza-batzordeak, halakorik 

balego, edo edozein bazkidek, gertaera eragilea jazo ondoren, administratzaileei 

batzar horretarako deialdia egin dezatela eskatzeko ahalmena ere arautu da. 

3.- 91. artikuluaren 6. eta 8. puntuetan araututako arrazoiei dagokienez, horietan ere 

batzar orokorrak hartutako erabakia beharko da kooperatiba desegiteko, baina bi 

kasuetan gehiengo kualifikatuz hartu beharko da erabakia, batzarrera bertaratzen 

direnen (bertaratuen eta ordezkatuen artean) baliozko eran emandako botoen bi 

hereneko gehiengo kualifikatuz, baldin eta botoen ehuneko hirurogeita hamabostera 

iristen ez bada. 

Horrek guztiak ez dio kalterik egingo desegiteak beste lege batzuetan jasotako erregulazioa 

edo estatutu sozialetan berariaz araututako beste kasu batzuetatik etortzeari; kasu horretan, 

aipatutakoen izaera hartu beharko da kontuan, desegiteak eraginkortasuna izateko. 

Administratzaileek batzar horretarako deialdia bi hilabeteko epean edo zaintza-batzordeak 

edo zeinahi bazkidek eskatzen diotenean egiten ez badute eta deialdia egin bada, edo 

batzarra deituta, legez eta estatutuen arabera araututako epean egiten ez bada, edo batzarra 

bildu dela, akordioa hartu ezin bada edo desegitea deklaratzearen aurkako erabakirik 

hartzen bada, administratzaileek desegite judiziala eskatu beharko dute, euren ardurapeko 

eginkizunak betez. Era berean, edozein interesdunek desegite judiziala eskatu ahal izango 

du, eta legegileak izaera hori eman dio Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen 

sailari, EKGKri, bazkideekiko ordezkaritza handiena duten federazioei eta, hala badagokio, 

Euskadiko Kooperatiben Konfederazioari. Hau da, bai administrazio publikoari, bai 

legeak berak berariaz aitortutako kooperatibismoaren elkarte-sektoreari (ikus legearen IV. 

tituluaren azterlana). Hori guztia, manuak aitortutako balizko interesdunen zerrenda hori 

zerrenda esklusibo eta baztertzaile gisa interpretatu behar izan gabe; izan ere, bazkideak eta 

hartzekodunak ere, besteak beste, interesdunak izango dira. 

Desegitea erregistroan inskriba daitekeen egintza bat denez, eta inskripzio horrek izaera 

eratzailea duenez (gertatu arte ez du ondoriorik izango), desegitea batzarrak ildo horretan 

hartutako erabakiaren ondorioz edo hala adierazten duen ebazpen judizialaren ondorioz 

gertatzen bada, desegitea inskribatu aurretik argitaratu beharko da, behar bezala egiaztatuta 

erregistro-inskripzioa bera izapidetzearen esparruan, EHAAn eta kooperatibaren egoitza 

dagoeneko lurralde historikoko hedapen handiko egunkari batean. Desegitea argitaratzeko 

helburua dugu interesdun izan daitezkeenek gertakariaren berri izatea. Horregatik, 

desegitearen arrazoia estatutuetan araututako iraupen-epea mugaeguneratzeari lotzen 

zaionean, hau da, eskubide osoko desegitea denean, erregistroko inskripzioa automatikoa 

izango da, inolako argitalpenik egin beharrik gabe. 

Nolanahi ere, kooperatibaren desegitea inskribatzeak ez dakar, ezinbestean, gerora likidatzea 

eta erregistro-idazpenak ezereztea. Horrela, beren-beregi arautu da balizko berraktibatzearen 

aukera, eta, horretarako, i) berraktibatze hori eragin zuen arrazoia desagertzea eskatuko da, 

ii) bazkideen aldeko ekarpenen itzulketa hasi aurretik egitea, eta iii) batzarrak gehiengoz 

hartutako erabaki baten ondorio izatea, balio osoz emandako guztizko botoen bi herenen 

331


aldeko emaitza aterata (bertaratutakoen eta ordezkatutakoen artean), batzarrera joan behar 

izanez gero, batzarrean boto guztien ehuneko hirurogeita hamabost ez badaude; dena dela, 

quorum hori gaindituz gero, gehiengo soila nahikoa izango da. 

Desegiteko erabakiarekin gertatzen den bezala, sozietatea berraktibatzeko erabakia, 

merkataritza-trafikoan jarduten jarraitzeko asmoa duelako, kooperatiba-jardueraren garapenaren 

bidez, aurrekoa ondoriorik gabe utzita, nahitaez inskribatu behar da erregistroan (eratzeizaera 

dauka); hau da, ez du ondoriorik izango inskripzioa eraginkorra izan arte. Ildo horretan, 

kontuan hartu behar dugu berraktibazio-erabakia inskribatzeko ez dela publizitaterik egin 

behar, desegiteari dagokionez ez bezala. 

Amaitzeko, legegileak konkurtso-prozedura batean dauden kooperatibak berraktibatzeko 

aukera arautu du, eta adierazi du hura –berraktibazioa– likidazio-aldia ireki denean bakarrik 

abiatu ahal izango dela, hartzekodunekiko hitzarmen egokia egin ondoren. Hau da, likidazioaldia 

ireki aurreko berraktibazioa kooperatibaren beraren borondatearen araberakoa 

izango da soilik, eta kooperatibak xedapen-ahalmen hori galduko du, gaia aztertzen ari 

den merkataritza- arloko epaitegiak likidazio-aldia irekita dagoela ebatzi ondoren. Une 

horretatik aurrera, kooperatibak nahitaez saiatu beharko du hitzarmena formalizatzen eta 

hura egiaztatzen sozietatearen hartzekodunekin, kooperatiba berraktibatzen ahalegintzeko. 


Legeak arautzen duen guztian kooperatibak baliagarri ez duen aginduzko araua da, 

kooperatibak berak xedatzen duenarekin kontraesanean ez dauden zehaztapenak txertatzeko 

aukerari kalterik egin gabe; esate baterako, erabakiak hartzeko gehiengo indartuak xedatzea 

edo eskubideak aitortzea berrindartzearekin ados ez daudela berariaz adierazi duten 

bazkideen alde. 

Arauaren hartzaileak, lehenik eta behin, kooperatiba bera eta haren sozietate-organoak izango 

dira, batez ere, administratzaileak, eta horiei ezarri zaie batzarrerako deia egiteko betebeharra, 

desegitea eragin duen gertaera jazo ondoren. Aldi berean, interesdunen kolektibo hauek 

ditugu: zaintza-batzordeko kideak, euren eginkizunak betetzean, administratzaileei deialdia 

egiteko eskatu ahal izango dietenak; kooperatiba osatzen duten bazkide guztiak, eskubide 

bera izango dutenak; administrazio publikoa, Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen 

sailaren bidez; eta kooperatibismoaren elkarte-sektorea –EKGK eta federazioak, elkartutako 

kooperatiben aurrean− eta Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa. Hori guztia, erregistratzen 

duenarentzat ere aginduaren idazketaren zuzeneko interesaren berezitasunari kalterik egin 

gabe, kooperatibak estatutuetan araututako iraupen-epea amaitzeko arrazoia zuzenbide 

osokoa baita; horrela, erregistratzaileak kooperatiba desegitearen inskripzio automatikoa 

egin beharko du, batzarrak erabakirik hartu behar izan gabe, edo ebazpen judizialik edo 

hirugarren interesdunak egindako errekerimendurik gabe. 

Kooperatiba guztiei aplika dakieke, edozein motatakoak izanda ere, eta dituzten baldintza 

bereziak dituztela ere (bazkideen kopurua, ondarea...). 

332



Erregulazio zehatza eta soilik kooperatiboa izanik, ez da beste araudirik aplikatu behar. 

Ezta estatuko legerian jasotakoa ere (27/1999 Legearen 70. artikulua), EKLri osagarri gisa 

aplikatzekoa, ez baitio ezer gehitzen EKLri edo hura osatzen, biak oso antzekoak direla, 

alderdi formal eta zehatz batzuk kenduta, hala nola erabakiak erregistroan inskribatzeko 

izapideei buruzko deskribapen handiagoa estatukoan. 

14.4. Likidatzeko prozesua 

93. artikulua.– Likidatzeko prozesua. 

1.– Behin kooperatiba desegin ondoren, likidazioaldia irekiko da, bat-egiteetan edo 

erabateko zatitzeetan izan ezik. Kooperatibak bere nortasun juridikoari eutsiko dio, 

baina «likidazioaldian» hitza gehituko dio bere izenari aldi horretan. 

2.– Likidazioaldian, batzar orokorren araubidearen gaineko legeeta estatutu-arauak 

beteko dira. Administratzaileek egingo dituzte batzar orokorren deialdiak, eta 

batzarburu jardungo dute batzarretan; batzar horietan, likidazioaren berri eman 

beharko dute, interes erkideari komeni zaiona erabakitzeko. 


Manu honetan jasotako testua eta lege indargabetuaren 89. artikuluaren edukia berdinak 

dira. Salbuespen bakarra dugu administratzaileek batzar orokorretarako deialdia egin behar 

dutela, likidatzaileek egin beharrean, lege horretan jasotzen zen bezala. Nolanahi ere, 

aldaketa horren garrantzia eta ondorio juridikoa formala baino ez da, batzar orokorretarako 

deialdia egiteko eskumena berariaz xedatuta baitago administratzaileen alde legearen 35.1 

artikuluaren arabera. Ildo horretan, batzar orokorrak likidatzaile izendatutako pertsonak hartu 

behar dira likidazio-aldian dauden kooperatibako administratzaileak eta, hortaz, aurreko 

testua argigarriagoa zelakoan gaude. Izan ere, likidatzaile berba irakurtzean, ohartu behar 

ginen, eta orain ohartu behar gara, kooperatiba likidazio-prozesu batean barruan dagoela, 

eta prozesu horretan, sozietatearen administrazioak ez duela ohiko jarduera (sozietatearen 

xedea) garatzen. 


Manuak ezartzen duenez, likidazio-prozesua nahitaez ireki behar da kooperatiba desegin 

ondoren; beraz, nahitaezkoa da hura aplikatzea, eta kooperatibak, organo sozialen bidez, 

ezin du kontrako erabakirik hartu. Eta hori guztia, kapitulu honen azterketan eta analisian 

arestian aipatu ditugun bi salbuespenak aintzat hartuta, artikuluan berariaz jasotzen direnak, 

bada, bat-egite kasuak (gogoratu kooperatiba xurgatzailea ez dela desegiten) eta erabateko 

zatiketa. Bi eragiketa horien bidez, sozietatearen azkentzea lor daiteke erregistro-idazpenak 

ezereztuz, aldez aurretik desegin beharrik izan gabe, edo likidazio-prozesurik egin gabe. 

Likidazio-aldia irekitzearen helburua da, lehen azaldu dugun moduan, likidazio-eragiketak 

333


izapidetzea eta horiek kudeatzea: ordaintzeke dauden kredituak kobratzea, hala badagokio, 

ondasun aktiboak likido (dirua) bihurtzea, zorrak ordaintzea, eta, eragiketa horien guztien 

zioz ateratzen den hartzekoa legez ezarritako baldintzetan esleitzea pertsona fisiko eta 

juridiko egokien alde. 

Kooperatiba likidazio-prozesuan dagoen bitartean –likidazioak aldi baterakoa izan behar 

du, kooperatiba berriro aktibatzen delako edo behin betiko likidatu eta sozietatea azkentzen 

delako− sozietateak nortasun juridikoari eutsiko dio, eta, beraz, aldi horretan, amaitzeke 

dauden jarduketak kudeatzeaz gain, merkataritza-trafikoan merkataritza-jarduketa berriak 

egin ahal izango ditu. Horregatik, kooperatibarekin merkataritza- eta lan-lotura duten edo 

izan dezaketen hirugarren interesdunentzako gardentasun eta segurtasun juridiko handiena 

bermatzeko, beharrezkoa da sozietatearen izenari “likidazioan” esapidea gehitzea, eta hal 

jaso beharko da aurrerantzean egiten diren transakzio eta eragiketa guztietan. Horrela, 

hirugarren interesdun orok jakin ahalko du kooperatibaren egoera juridiko-ekonomikoa 

zein den, horren inguruko ikerketarik egin behar izan gabe, eta sozietatearen izena 

irakurri, besterik ez du egin behar izango, aipatutako esapidearekin batera. Hau da, 

informazio esanguratsua helarazi nahi da jendaurrean, sozietatearen izenean nahitaez 

jasotako informazioarekin batera, izen horrek berak duen irismen juridikoari buruzkoa, 

hortik alderdi garrantzitsuak ondorioztatu ahal direla, hala nola hura osatzen duten kideei 

aplikatu beharreko erantzukizun-araubidea. Adierazpen horrek kooperatibaren uneko 

errealitate juridiko-ekonomikoaren berria ematen du, aipatutako likidazio-prozesuaren 

esparruan lortu nahi diren helburu eta xedeetan izan den aldaketa konponezinaren 

ondorioz, kooperatiba bere jardueraren ohiko garapenetik sozietatearen balizko likidazio 

eta azkentzera bideratutako likidazio-eragiketetara igaroko delarik. 

Beste alde batetik, manuaren edukian ondorioztatzen da batzar orokorrak berebiziko 

garrantzia duela kooperatibaren bizitzan, eta horrek likidazio-prozesuan ere duen 

garrantziari eutsi egiten diola, batzarra nahitaez egin beharra ezarri baita, legearen I. 

tituluaren V. kapituluaren 1. atalean eta sozietatearen estatutuetan xedatutakoaren arabera. 

Hau da, likidazio-prozesua urtebetetik gora luzatzen bada, gutxienez, batzar orokorrak bilera 

bat, ohiko bilkuraren baliokidea, egin beharko du urtero. Eta hori guztia, kooperatibako 

administratzaileek, ordurako likidatzaile jarduten dutenek, horretarako deialdia egin ondoren 

eta batzar orokorreko buru izanik, sozietatea osatzen duten bazkide guztiei kooperatiba 

dagoen likidazio-eragiketen eta egoera juridiko-ekonomikoaren berri eman diezaieten, 

SALren 371. artikuluak dioenari jarraiki. Batzar orokor horrek, bai aztertutako aginduan 

jasotako erregulazioaren hitzez hitzeko edukiari, bai likidazio-prozesua hasterakoan 

kooperatibarentzat eratortzen den araubide juridiko-ekonomiko bereziari erreparatuta, 

pentsatzekoa da ez dituela urteko kontuak onartu behar, EKLren 35.3.c) eta 34. Artikuluek 

xedatutako baldintzetan; hala, sozietatearen interes erkidearen alde komenigarrientzat jotzen 

duena adostera mugatu ahalko da, sozietateak une horretan duen egoerari eta egindako 

likidazio eragiketei dagokienez. 

Interes orokor horrek, likidazio-prozesuaren esparruan gauzatutako jarduketen eta horien 

nondik norakoez gain, beste gai batzuk ere har ditzake bere baitan, hala nola administratzaileei 

334


–hau da, likidatzaileei− prozesu hori kudeatzeko irizpide eta jarraibide zehatzak ezartzea, 

baita kooperatiba berraktibatzea ere, likidazio-prozesua bertan behera utziz eta ohiko 

jarduerari berriro ekinez, eta, hortaz, kooperatibaren izenaren ondotik “likidazioan” esapidea 

kendu beharko dela. 


Kooperatibak bere sozietate-estatutuen bidez balia ezin dezakeen aginduzko manua da; 

hala ere, estatutuetan arau osagarriak xedatu daitezke, betiere xedapenok legearen aurkakoak 

ez badira, ezta kooperatiba-sozietatea eratzen duten printzipioen aurkakoak ere. Kooperatiba 

guztiei aplika dakieke, mota, tamaina eta gainerako baldintzak edozein direla ere. 

Kooperatibari berari eragiten dio zuzenean, eta nabarmentzekoa da batzar orokorraren 

funtzionamenduaren garrantziari eutsi diola, legeak eta estatutuek araututako ohiko 

baldintzetan, sozietatearen organo gorena den aldetik, bai eta likidatzaile gisa eratutako 

administratzailearen karguari ere, administratzaileak kooperatibaren kudeaketaren 

eta ordezkaritzaren arduradun diren aldetik. Halaber, manuak arreta berezia jarri dio 

kooperatibarekin lan egiten duten hirugarren interesdunen gardentasun eta segurtasun juridiko 

egokiari, kooperatibari ezarritako betebeharraren bidez: kooperatibak likidazio-prozesuan 

dagoen sozietatea dela iragarri behar du, sozietatearen izenaren alboan, “likidazioan” 

esapidea txertaturik. 


Aztertutako aginduan jasotako erregulazioaren eta SALren ildo berean jasotakoaren 

arteko bat etortzeari kalterik egin gabe, arlo kooperatiboari doakion gaia besterik ez da. 

Horrela, estatuko legeria ere (Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 71. 

artikuluaren 1. eta 5. atalak), EKLk xedatu ez duen guztian osagarri gisa aplikatu behar 

dena, ez da aplikagarria; izan ere, hemengo legeak berariaz xedatzen du likidazio-prozesua 

irekitzeko egin nahi den arauketa eta haren funtzionamendu organikoa, eta, gainera, estatuko 

legeak EKLren edukiaren oso antzekoa dakar. 

14.5. Likidatzaileen izendapena 

94. artikulua.– Likidatzaileen izendapena. 

1.– Batzar orokorrak likidatzaile bat edo gehiago hautatuko ditu, ahal bada kooperatibako 

bazkideen artetik, beti kopuru bakoitietan. Bidezko arrazoia adieraziz bazkideetako 

inork ez badu nahi likidatzaile izan, kooperatibako bazkide ez diren pertsona fisiko 

edo juridikoen artean izendatu beharko da. Likidatzaileei ordaindu ahal izango zaie. 

Izendapenak ez du ondorerik sortuko hirugarren ez-bazkideen aurrean Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroan inskribatu arte. 

2.– Kooperatiba desegin eta bi hilabeteren buruan inor ez bada likidatzaile izendatzen 

eta inork ez badu izendapen hori onartzen, administratzaileek sozietatearen egoitzako 

335


merkataritza-arloko epaitegiari eskatu beharko diote likidatzaileak izendatzeko, 

zeinak kooperatibako bazkide ez diren pertsonak izan ahalko baitira. 

Era berean, edozein interesdunek ere egin ahal izango du eskaera hori, kontuan 

hartuta zer zehazten den 92.3 artikuluan. 


Artikulu honen barruan, idazketa generoa aintzat hartzen duen hizkera inklusiboaren 

arabera egokitzeaz gain, funtsezko berritasun bat txertatu da, hau da, kooperatibaren batzar 

orokorrak bazkideak ez diren hirugarren pertsonak likidatzaile izendatzeko ahalmena berariaz 

aitortzea. Ahalmen hori, gainera, arauaren arabera, betebehar bilakatuko da bazkide bakar 

batek ere ez badu onartzen likidatzaile izateko izendapena, aldez aurretik horretarako arrazoi 

egokia egiaztatuta. Betebehar hori manuan bazkideak likidatzaile izendatzeko beharrezkoa 

den lehentasunari buruzko berariazko adierazpenaren ondorioa da. Hirugarren pertsona(k) 

likidatzaile izendatzeko gaikuntza horren ondorioz, arauak ezartzen du likidatzailea(k) 

pertsona juridikoa(k) eta fisikoa(k) izan daite(z)keela, jakina denez. 

Bazkideak ez diren hirugarrenak likidatzaile izendatzeko aukera kasu jakin batean 

baino ezin zen erabili, indargabetutako legean: batzarrak desegitea erabaki eta bi hilabete 

igarotakoan batzarrak izendapenik ez egitea edo, izendapena egin arren, izendatuek kargua 

nahitaez ez onartzea. Kasu horretan, administratzaileek likidatzaileen izendapen judiziala 

eskatu behar zuten, hau da, bazkide ez ziren hirugarren pertsonak bakarrik izenda zitezkeen 

likidatzaile, ildo horretan emandako ebazpen judizial baten bidez. 

Horrela, erregulazio berrian eutsi zaionez administratzaileek izendapen judiziala nahitaez 

eskatzeko betekizunari arestian deskribatu dugun kasu berean (batzarrak desegitea erabaki 

ondoren, bi hilabete igaro badira eta batzarrak izendapen egokirik egin ez badu, edo, 

izendapena egin arren, izendatuek kargua nahitaez onartu ez badute), kooperatibari berariazko 

ahalmena emango zaio (batzar orokorraren bidez, izendapen orokorrik gabe) likidatzaileen 

izendapena bazkide ez diren pertsonen alde egiteko, errekerimendu judizialik egin behar 

izateke. Ahalmen hori betebehar bihurtuko da bazkide batek ere onartzen ez duenean, modu 

arrazoituan, likidatzaile izateko kargua betetzea eragiten dion izendapena. 

Horrekin guztiarekin batera, likidatzaileak izendatzeko eskumena aitortzen zaie, lehen 

auzialdiko epaitegien ordez, kooperatibaren sozietate-egoitza duteneko merkataritza arloko 

epaitegiei, lehen azaldu moduan, administratzaileek jurisdikzio ordena horren aurreko 

errekerimendua egiten badute. 


Kooperatibak, kooperatiba desegin ondoren, likidatzaile kopuru bakoitia izendatzeko 

betebeharra xedatu du arauak, pertsona bakarra izan edo batzuk izan. Gainera, lehen ohartarazi 

dugunez, berrikuntza garrantzitsu bat dakar, indargabetutako arauak ez bezala, bazkide ez 

diren pertsonak likidatzaile izendatzeko aukera ematen baitu. Eta horrek ez du eragotziko, 

manuaren edukiaren arabera, bazkideen izendapenak lehentasuna izatea bazkideak ez 

diren pertsonen izendapenaren aurretik. Horrela, arauak berak bihurtu du betebehar hasiera 

336


batean eskubide gisa uler zitekeena, baldin eta, bazkideen artean likidatzaileak izendatzeko 

lehentasunaren kudeaketaren esparruan, bazkide batek ere izendapen hori onartzen ez 

badu, betebehar horretatik desenkusatzeko arrazoi zuzena egiaztatuta. Hau da, bazkide ez 

den pertsona bat likidatzaile izendatu aurretik, bazkideek likidatzaile izateko izendapenari 

uko egitea justifikatu beharko dute. Egintza hori, hau da, bazkideek likidatzaile izateko 

izendapena ez onartzea, egiaztatu beharko den arren, aginduan jasotako erregulazioak berak 

jasotzen duen bezala, egia da justifikatutzat jo daitezkeen arrazoien zerrendarik xedatu ez 

denez, nahiz eta, adierazpenezko edo adibidezko zerrenda izan eta mugatua ez izan, ez eta 

emandako arrazoiak egiaztatzeko jarraitu beharreko prozedura ere, bi gai horiek ahalik eta 

modu zabalenean eta ahalgarrienean interpretatu beharko liratekeela. Hori guztia Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroaren antolamendu- eta funtzionamendu-erregelamenduaren esparruaren 

baitan, gaiak izan dezakeen garapenari kalterik egin gabe; izan ere, likidatzaileak izendatzea 

inskribatzeko moduko akordioa da, hirugarrenen aurrean ondorioak izan ditzan. Eta badirudi 

zentzuzkoa dela ondorioztatzea desenkusatzeko arrazoi zuzenaren egiaztapena bazkide ez 

diren pertsonak likidatzaile gisa erregistroan inskribatzeko erabakiari atxiki beharko zaiola. 

Aldi berean, eutsi egin zaio indargabetutako legean araututa dagoen aukera honi: batzarrak 

erabaki ahal izatea likidatzaile-kargua betetzeagatiko ordainsaria, likidatzailea izateko 

bazkide bat edo kooperatibako kide ez den hirugarren bat (pertsona fisikoa edo juridikoa) 

izendatuta ere. Interpreta dezakegu akordio hori hartzea ohikoa izango dela bazkide ez 

diren hirugarrenak likidatzaile izendatzen direnean, nekez hartuko baitu bere gain karguari 

dagokion erantzukizuna likidazio-prozesuan bertan interes zuzenik ez duen pertsona 

batek, etekin ekonomiko bat lortzearen truke ez bada. Ulertzekoa denez, erantzukizun hori 

nabarmen areagotuko da kargu hori betetzea ordaindua denean, ordaindutako karguari, ustez, 

aitortzekoa zaion profesionalizazioaren ondorioz. 

Kooperatiba desegiten bada eta bi hilabete igarotzen badira kooperatibako batzar orokorrak 

likidatzaileak izendatu gabe, administratzaileek sozietatearen egoitza merkataritza-arloko 

epaitegiak likidatzaileak izendatu ditzala eskatu beharko dute, eta epaitegiak hirugarren 

pertsona bat edo batzuk izendatu ahal izango ditu likidatzaile. Sozietatearen interesak eta 

likidazio-prozesuan interesa duten pertsonen interesak zaintzeko betebeharrari dagokionez 

–indargabetutako legeak ere bazekarren−, ondoriozta daiteke batzarrak bazkideak ez diren 

pertsonak likidatzaile izendatzeko aldez aurreko gaikuntza eginda, administratzaileek 

izendapen judizialaren errekerimendua formulatzeko beharra eta derrigortasuna saihestu 

nahi dela. 

Likidatzaileak judizialki izendatzeko eskaera, kooperatiba desegiten denetik bi hilabete 

igaro ondoren, zeinarentzat edozein interesdunek ere legitimatuta egongo baita, hirugarren 

interesdunek desegite deklarazioa eskatzeko eskubidearen inguruan azaldu eta aztertu diren 

baldintza berberetan (legeak zuzeneko igorpena egiten du 92.3 artikuluak jasotzen duen 

arauketara). Hau da, likidatzaileak izendatu behar diren batzarra biltzeko deialdirik egiten ez 

bada, deialdia egin arren, epearen barruan biltzen ez bada, izendapen-erabaki egokirik hartzen 

ez badu edo izendapen horren aurkako erabakirik hartzen badu. Aldi berean, lan-arloan 

eskumena duen Eusko Jaurlaritzako saila, EKGK, kide diren kooperatibei erreparaturik, 

ordezkaritzarik handiena duten federazioak eta, hala badagokio, Euskadiko Kooperatiben 

Konfederazioa jaso dira pertsona interesdun gisa. Arrazoizkoa dirudi interesdunen zerrenda 

337


horri kooperatiba osatzen duten bazkideak eta kooperatibaren hartzekodunak gehitzea. 

Ahalmen hori, berriz diogu, administratzaileekin gertatzen den bezala, sozietatea desegin 

eta legez ezarritako bi hilabeteak igaro ondoren bakarrik balia daiteke, eta epe hori erabili 

beharko litzateke berezko eskumena duen sozietatearen organoak, hau da, batzar orokorrak, 

izendapena egin dezan. 


Aginduzko araua da, eta kooperatibak ezin du erabili manuak berariaz xedatzen duenari 

dagokionez. Nolanahi ere, sozietateak aukera izango du, batzar orokorraren bidez, legeak 

maniobratzeko tartea ematen duen heinean, hainbat gai estatutuen bidez zehazteko, hala 

egokitzat jotzen badu: adibide soil gisa, izendatu beharreko likidatzaileen kopuru jakina 

zehazteko aukera, arauak ezarritako kopuru bakoitia errespetatuz; likidatzaile- edo likidatzailekargua 

betetzeko izaera ordaindua edo ez-ordaindua erabakitzea, eta, ordaintzeko aukera 

erabakitzekotan, horren zenbatekoa; likidatzaileek jarraitu beharreko sistema aplikagarria 

zehaztea zereginak betetzeko eta, hala badagokio, zeregin horien banaketa. 

Kooperatibari berari eta, bereziki, batzar orokorrari doakio araua, berez (izendapen judiziala 

alde batera utzita) likidatzaileak izendatzeko eskumena era esklusiboan daukan sozietatearen 

organoa delako. Era berean, kooperatiba-sozietatearen egoitza dagoeneko merkataritzaarloko 

epaitegiak izendapen judizialaren eskaera egiteko legitimazioa duten pertsonentzat 

ere interesgarria da araua; hau da, administratzaileentzat. Gainera, administratzaileek egin 

beharko dute hasiera batean izendapen hori ebatzi behar duen batzar orokorraren deialdia, 

eta horrek ez dio kalterik egiten gerora bide judizialez eskatzeko betebeharrari, baldin eta, 

batzarra egiten ez bada, edo, batzarra egin arren, likidatzaileen izendapena erabakitzen ez 

bada, arrazoia edozein izanda ere, eta interes legitimoa duen beste edozein pertsonaren alde. 

Horiez guztiez gain, erregistroko arduraduna ere interesduna da, likidatzaileak izendatzea 

inskribatzeko moduko egintza baita, eta hirugarrenean aurreko izendapenaren ondorioak ere 

erregistroko inskripzioan ere ezarrita geratuko dira. 

Kooperatiba guztiei aplika dakiekeen manua da, edozein motatakoak direla eta haien 

ezaugarri bereziak zeinahi direla (bazkide-kopurua, ondarea...). 


Erregulazio zehatza eta soil-soilik kooperatiba-esparrukoa denez, ez da beste araudirik 

aplikatu behar. Ezta estatuko legerian jasotakoa ere (27/1999 Legearen 71. artikuluaren 1., 2. 

eta 3. atalak), EKLren osagarri gisa aplikatu behar denez gero; izan ere, ez du ezer gehitzen, 

ez hemengoa osatzen ere, eta bietan jasotako edukia oso antzekoa da. 

14.6. Funtzioak eskualdatzea 

95. artikulua.– Funtzioak eskualdatzea. 

Behin kooperatiba desegin eta gero, administratzaileek ordezkatze- eta kudeatze-lanetan 

jarraituko dute, baina kalteak saihesteko baino ez, eta likidatzaileak izendatu bezain pronto 

338


utziko dute kargua; bestalde, kooperatibaren inbentarioa eta balantzea sinatu beharko 

dute likidatzaileekin batera, likidazioa hasten den egunari egokitua eta likidatzaileak beren 

funtzioak betetzen hasi baino lehen. 

Horrez gain, eta likidatzaileek argibiderik eskatzen badiete, administratzaileek informazio 

eta aurrekari guztien berri eman beharko diete likidazio-eragiketak egin ditzaten. 


Ez da berrikuntzarik egin, eta indargabetutako legean jasotako erregulazioaren edukiari 

eutsi zaio oso-osoan, testuan generoaren araberako hizkera inklusiboa erabiltzeari kalterik 

egin gabe. 


Kooperatiba desegin ondoren, arrazoia edozein izanda ere, eta likidatzaileak izendatu arte, 

administratzaileek izango dute sozietatearen kudeaketarekin eta ordezkaritzarekin jarraitzeko 

ardura, sozietatearentzat eta likidazio-prozesuan interesa duten pertsonenentzat gerta 

litezkeen balizko kalteak saihesteko helburuz. Ildo horretan, aurreko manuan xedatutakoa 

zorrotz betez, gogora dezagun aldi hori ez litzatekeela bi hilabetetik gora luzatu behar; 

izan ere, epe hori igarotakoan, administratzaileek izendapen judiziala eskatu beharko dute 

(kooperatiba-sozietateak egoitza dueneko merkataritza-arloko epaitegian). Hala eta guztiz 

ere, horrek ez dio kalterik egingo likidatzaileak aldi berean (jarraian) izendatzeko aukera eta 

komenigarritasunari, desegitea erabakiz gero. Legelariak azaldutako izendapena paratu du 

aurreko atalean azaldutako eta aztertutako baldintzetan. 

Likidatzaileak izendatzeko unean, administratzaileek ordura arte betetzen zituzten 

kudeaketa- eta ordezkaritza-eginkizunak utziko dituzte, dela kooperatibaren beraren 

jardueraren garapenaren esparruan, hura desegiteko erabakiarekin batera gertatzen denean, 

dela balizko kalteak saihesteko helburuz, izendapena aldi berekoa ez denean. Likidatzaileak 

izendatzean, bi alderdiek (administratzaileek eta likidatzaileek) kooperatibaren inbentarioa 

eta egoeraren balantzea prestatu eta sinatuko dute, likidazio-prozesua hasi aurreko 

egunekoa (gogora dezagun likidazioa sozietatea desegitearekin batera gertatzen dela); eta, 

nolanahi ere, likidatzaileak euren eginkizunak betetzen hasi aurretik. Garrantzi handikoa 

da hori, kooperatiba deseginda, aurrerantzean ez baitira beteko araubide ekonomikoari 

aplikatu beharreko legeeta estatutu-arauak, emaitzak zehazteari, soberakinak banatzeari 

edo galerak egozteari dagokienez. Beraz, gainbaliorik gertatuz gero, hartzeko likidoaren 

soberakintzat hartuko dira, eta, beraz, legez ezarritako destinoa izango dute [EKLren 

98.2.d) artikulua – ikus azterketa aurrerago]. 

Likidatzaileak izendatzeko unean administratzaileek beren eginkizunak uzteari kalterik 

egin gabe, lehenengoen kudeaketaren emaitza bigarrenekin sinatutako inbentarioan eta 

egoeraren balantzean jasota geratuko delarik, administratzaileek badute likidatzaileei 

likidazio-eragiketak bideratzeko eska dakiekeen kooperatibari buruzko informazio guztia 

emateko betebeharra. Hau da, administratzaileek betebeharrak izaten jarraituko dute, 

sozietatearen kudeatzaile eta ordezkari gisa bete dituzten eginkizunak utzi ondoren ere. 

339



Aginduzko araua da, kooperatibak baliatu ezin duena, eta, batez ere, sozietatea bera dugu 

hartzailea; izan ere, sozietatearen kudeaketan eta ordezkaritzan hutsik ez egoteko bermea 

ematen du, eta, hortaz, administratzaileek funtzio horiei eutsiko diete likidatzaileak izendatzen 

diren arte. Horren ondorioz, interesgarria da, halaber, bereziko garrantzi juridikoa duelako, 

bai administratzaileentzat, kargua utzi ondoren ere atxiki behar duten betebehar bat ezartzen 

zaielako (likidatzaileei informazioa ematea), bai likidatzaileentzat, azkenek kooperatibaren 

kudeaketa eta ordezkaritza euren gain noiz hartuko duten zehazten duelako. Aldi berean, 

baterako betebehar bat dago, hau da, inbentarioa eta egoeraren balantzea sinatzea likidazioprozesua 

hasi aurreko egunean, eta horrek zehaztuko du funtzioak eskualdatzeko unea. 





aplikatu behar. Ezta estatuko legerian jasotakoa ere (27/1999 Legearen 71. artikuluaren 3. 


ez hemengoa osatzen ere, eta bietan jasotako edukia oso antzekoa da. 

14.7. Likidatzaileen funtzioak 

96. artikulua.– Likidatzaileen funtzioak. 

1.– Likidatzaileak hainbat direnean, batzar orokorrak erabakiko zu zer araubide 

aplikatuko den. 

2.– Likidatzaileek ahalmena izango dute likidazio-eragiketa guztiak egiteko. Esleitzen 

zaizkien funtzioak betetzeko, kooperatiba ordezkatuko dute epaiketan eta 

epaiketatik kanpo, eta sozietatea obligatuko dute hirugarren ez-bazkideen aurrean, 

kooperatibaren administrazio-organoa obligatzen den modu berean. 

Bereziki, eginkizun hauek izango dituzte: 

a) Aurreko artikuluan aipatzen diren inbentarioa eta hasierako balantzea sinatzea. 

b) Kooperatibaren liburu eta gutunak betetzea eta jagotea, eta ondareak osorik 

jarrai dezan zaintzea. 

c) Gauzatzeke dauden eragiketak bukatzea, eta kooperatiba likidatzeko egin 

beharreko zeregin guztiak egitea. 

d) Sozietatearen ondasunak besterentzea. 

e) Gauzatzeke dauden kredituak erreklamatzea hirugarren ez-bazkideei edo 

bazkideei, eta kredituok jasotzea. 

f) Sozietatearen interesek hala eskatzen dutenean, transakzioak eta arbitrajeak 

hitzartzea. 

340


g) Hartzekodunei eta bazkideei ordaintzea eta kooperatibaren gerakinak 

transferitzea, 98. artikuluan ezarritakoaren arabera. 

3.– Likidatzaileen funtzioak amaituko dira likidazioa erabat burutzen denean, batzar 

orokorrak izendapena errebokatzen duenean edo, botoen ehuneko hogei ordezkatzen 

duen bazkide-talde batek bidezko arrazoiengatik eskatuta, ebazpen judiziala ematen 

denean. Likidatzaileen erantzukizuna administratzaileena adinakoa izango da. 


Testua generoaren araberako hizkera inklusiboz idazteaz gain, bi berritasun jasotzen 

ditu aginduak: alde batetik, aitortzen du batzarrak ahalmena duela, likidatzaile bat baino 

gehiago izendatuz gero, horiei aplikatu beharreko funtzionamendu-araubidea zehazteko. 

Indargabetutako legeak xedatutakoaren arabera, kide anitzeko organo gisa bakarrik bete 

zitzaketen eginkizunak likidatzaileek, batzarrak beste ezer adosteko inolako gaitasunik ez 

zeukala. 

Bestetik, indargabetutako legearen 92. artikuluaren 3. paragrafoan jasotako erregulazio osoa 

kendu da. Horren arabera, likidatzaileek jardun jakin bat egin behar zuten, kooperatibaren 

kaudimengabezia gertatuz gero. Ildo horretan, aintzat harturik konkurtso-prozedura guztiei 

aplika dakiekeen araudi espezifikoa dagoela (kaudimengabezia-kasuak ere barne hartzen 

dituena), hots, merkataritza-esparruko eremu zabal osoan aginduzko izaera duen konkurtsolegeria, 

eta, ondorio horietarako, kooperatibak eremu zabal horren barruan daudela ulertuta, 

ez da inolako erregulaziorik behar ildo horretan. Bada, konkurtsoaren kasuan, likidatzaileak 

edo likidatzaileek egin beharreko jarduketak aipatutako araudi espezifiko aplikagarrian 

berariaz jasotzen direnak edo araudi horretatik eratortzen direnak izango dira. 


Aurreneko funtsezko gaia, arestian ohartarazi dugunez, honako hau da: hainbat likidatzaile 

izendatzen direnean, likidatzaileek, kide anitzeko batzordekide legez jarduteaz gain, modu 

solidarioan edo mankomunatuan bete ahal dituzte eginkizunak. Hau da, haiek izendatzen 

dituen batzarrak berak erabakiko du zein funtzionamendu-araubide aplikatuko zaien, eta, 

eraginkortasunari begira, komeni da araubidea izendapena egiten den unean bertan zehaztea; 

nolanahi ere, batzarrak egokitzat jo ahalko izango du araubide hori aldatzea geroko edozein 

unetan. 

Ondorio praktikoetarako, esan dezagun likidatzaile berriek administratzaileek ordura arte 

betetzen zituzten eskumen berberak izango dituztela, hau da, kooperatibaren kudeaketaz eta 

ordezkaritzaz arduratuko dira, eta berariazko ahalmena izango dute likidazio-prozesuaren 

esparruan eskatzen den edozein likidazio-eragiketa egiteko. Horren haritik, ordezkaritzaren 

ikuspuntutik esan nahi da, desegin aurreko ohiko trafikoan administratzaileei esleitutako 

funtzioak (kooperatiba-jardueraren garapena) oso antzekoak dira eta ia ez dira aldatzen, eta 

arauak berariaz gogorarazten digu ahalmen hori sozietateak parte har dezakeen prozedura 

judizialetara ere zabalduko dela, baina kudeaketaren ikuspegitik, ordea, aldeak garrantzitsuak 

341


dira. Desberdintasun horiek ez datoz sozietatearen kudeaketa-funtzioaren noziotik, baizik 

eta hura gauzatzearen bidez lortu nahi diren xede eta helburuetatik. Hala, administratzaileen 

kudeaketak kooperatiba-jarduera ahalik eta ondoen garatzea eta sozietate-helburuak lortzea izan 

behar du (proiektuaren bideragarritasuna, emaitza positiboak erdiestea…), baina likidatzaileenak, 

nahitaez, kooperatibaren likidazioa izan behar du helburu, dagokion azken balantzea eta 

sozietatearen ondasunak banatzeko proiektua eginez. Horregatik, hain zuzen ere, bi kargu horien 

araubide funtzionala ia bera dela aintzat hartuta, manuak berariaz xedatu du administratzaileei 

aplika dakiekeen erantzukizun-araubidearen zuzeneko estrapolazioa –murrizteko aukerarik 

gabe– (ikus EKLren 51. artikuluaren azterketa) likidatzaileei, eta kooperatibaren egoitza 

dagoeneko tokiko merkataritza-arloko epaitegiek dute hori epaitzeko eta ebazteko eskumena. 

Lehen ohartarazi dugun bezala, erantzukizun-araubide hori dator likidazio-prozesuan zehar 

likidatzaileak kooperatibaren kudeaketaz eta ordezkaritzaz hartzen duten arduratik. 

Horrela, likidazio-prozesuaren esparruan, likidatzaileek egin ditzaketen jarduketa eta 

eragiketa ugariei kalterik egin gabe, benetan, behin baino gehiagotan esan dugun moduan, 

mugagabetzat jotzen direnak baldin eta jarduketok kudeatzea helburu badute eta batzarraren 

alde eta era esklusiboan legez ezarritako eskumen-esparrua errespetatzen badute, arauak berak 

jaso du, kooperatiba desegitea xede duen likidazio orokorrari lotutako likidazio-eragiketa 

kooperatiboen zerrenda, adierazpenez, likidatzaileek nahitaez gauzatu beharrekoak. 

Likidazio-eragiketa zehatz horiek, bi funtzio-taldetan bil ditzakegu: 

a) Sozietatearen ohiko egoerari eustea likidazio-prozesuak irauten duen bitartean; 

prozesu hori (i) inbentarioa eta hasierako balantzea izenpetzean sortzen da, eta 

geroago (ii) kooperatibaren liburuak eta gutuneria kudeatu eta zaindu behar ditu, eta 

(iii) kooperatibaren ondarearen osotasuna zaindu behar du, eta (iii) egiteke dauden 

eragiketak eta kooperatiba likidatzeko beharrezkoak edo komenigarriak diren 

eragiketa berriak gauzatu behar ditu. 

b) Sozietatea benetan likidatzea helburu hertsia dutenak, hala nola (iv) sozietatearen 

ondasunak besterentzea, (v) ordaintzeke dauden kredituak erreklamatzea eta 

jasotzea, bazkide ez diren hirugarren pertsonen aurka edo bazkideen aurka, (vi) 

transakzioak eta arbitrajeak hitzartzea sozietatearen interesentzat komeni denean, eta 

(vii) hartzekodunei eta sozietateko pertsonei ordaintzea eta gerakina transferitzea, 

EKLk berak sozietatearen hartzea esleitzearen inguruan xedatutakoari jarraiki (ikus, 

aurrerago, azterketa). 

Sozietate-ondasunak besterentzea; horrek ez du esan nahi ondasun horiek nahitaez 

monetarizatu behar direnik, nahiz eta, aukera hori komenigarriena dela esan behar den, 

sozietatearen hartzekoa geroago banatzea errazten baitu. Era berean, ordaintzeke dauden 

kredituak eskualdatzeak likidazio-prozesua nabarmen zailduko luke, nahiz eta eskualdatzea, 

ikuspegi juridikotik, zuzenbidearen araberakoa izan. Hori guztia bideratu behar da bazkideen 

interesek eta, batez ere, hirugarren interesdunenek kalterik har ez dezaten ahaleginduz, besteak 

beste, EKGKrenek, geratzen den azken hartzekoaren titularra den aldetik (ikus, aurrerago, 

sozietatearen ondasunen esleipenari buruzko azterketa). Hori dela eta, zuhurtasun-printzipio 

342


batetik abiatuta, gomendagarria da erakunde publiko hori jakinaren gainean egotea uneanunean 

egiten ari diren likidazio-eragiketei buruz. 

Likidatzailearen (edo likidatzaileen) zereginak bete beharreko eginkizunak eraz betetzen 

dituenean amaituko dira, hau da, kooperatibaren likidazioa eraginkorra denean, edo, bestela, 

batzar orokorrak kargutik kentzen duenean (likidatzaile gisa izendatzeko baldintza berdinak 

bete behar dira), edo ebazpen judiziala dela medio (kooperatibaren egoitza dagoeneko 

merkataritza-arloko epaitegiek emanda), behar bezala arrazoituta, gutxienez, kooperatiban 

diren botoen ehuneko hogei osatzen duten bazkideek hala eskatuta, (ikus EKLren 37. 

Artikuluak xedatzen duen boto-eskubideari buruzko iruzkina). 


Arauaren aginduzko izaera alde batera utzi gabe, ondorioztatu behar da kooperatibak 

nolabaiteko xedatze-gaitasuna daukala legeak ezarritako mugen barruan, hala nola 

likidatzaileek izan behar duten funtzionamenduaren araubideari dagokionez (kide anitzeko 

organo bati atxikitakoak, solidarioak, mankomunatuak), haiek betetzen dituzten ahalmenen 

finkapena eta mugaketa arautzeko aukera dutela (adibidez, batzarrak berretsi behar izatea 

zenbateko jakin batetik gorako eragiketak), bai eta legeak adierazitakoez gain, likidazioegintza 

zehatz batzuk ere nahitaezkotzat jotzeko modua ere (adibidez, bazkideei informazioa 

emateko beharra, aldizkakotasun jakin batekin). 

Manua, batik bat, likidatzaileentzat da; izan ere, beharrezkoa den edozein likidazioeragiketa 

egiteko ahalmena esleitzeaz gain, agintzen zaizkion eginkizun guztien barruan, 

nahitaez bete beharreko egintza zehatz batzuen zerrenda ere ezarri delako. Likidatzaile(ar)en 

eginkizun eta ahalmen horiek kontuan hartuta, arauak berebiziko interesa dauka likidazioprozesuaren 

barruan harekin edo haiekin batera jarduten duten hirugarrenentzat ere bai, 

kooperatibaren izenean jarduten duten pertsonen legitimitatea eta ordezkagarritasuna 

bermatutzat joko baitute ondorio horietarako. Era berean, esan dezakegu kooperatibarentzat 

berarentzat eta kooperatiba osatzen duten bazkideentzat ere interesgarria dela; likidatzaile 

hori edo horiek zein funtzionamendu-araubideri lotuta egon behar duten zehaztu behar 

baitute, eta, gainera, kargutik kendu ahalko dituzte, batzarraren erabakiaren bidez, betiere 

izendapena berresteko behar den gehiengoz hartzen bada lehenengo kasuan (kooperatiba) eta 

errekerimendu judizialez bigarrenean (gutxienez, boto guztien ehuneko hogei ordezkatzen 

duten bazkideak). Azaldutakoaren ondorioz, likidatzaileak kargutik kentzeko eta, hala 

badagokio, likidatzaile berriak izendatzeko eskaera ebazteko eskumena duen epaitegiari 

ere eragingo dio: hots, kooperatibaren egoitza dagoeneko merkataritza-arloko epaitegiei. 

Amaitzeko, aipatutako epaitegien eskumen-eremuaz denaz bezainbatean, likidatzaileen aurka 

abiaraz daitezkeen erantzukizun-akzioak ere auzibideratu beharko baitituzte, erakargarria da 

ondorio horietarako legitimatuta dauden pertsonentzat, hau da, administratzaileen aurkako 

akzio berdinak hasarazteko eskumena duten pertsonentzat. 



343






ez hemengoa osatzen ere, eta bietan jasotako edukia oso antzekoa da. Ildo horretan, esan 

beharra dago EKLk dakarren erregulazioa askoz xeheagoa dela. 

14.8. Intervención de la liquidación 

97. artikulua.– Likidazioan kontu-hartzea. 

1.– Likidazio-eragiketak fiskalizatzeko, bazkideen ehuneko hogeik sozietate-egoitzako 

merkataritza-arloko epaitegiari eskatu ahal izango dio kontu-hartzaile bat edo 

gehiago izendatzeko. 

2.– Likidatzen den ondarea handia denean, bazkide asko dagoenean edo likidazioa 

garrantzitsua denean beste edozein arrazoirengatik, Eusko Jaurlaritzan lanarloko 

eskumena duen sailburuak pertsona bat edo gehiago izendatu ahal izango 

ditu, ofizioz edo interesdunen eskariz, likidazioan esku hartzeko eta legeak nahiz 

sozietatearen estatutuak betearazteko. 

3.– Likidatzaileen egintzek ez dute baliorik izango, baldin eta kontu-hartzaileek parte 

hartzen ez badute. 


Esan genezake, EKL osoan gauzatu den generoaren araberako hizkera inklusiboaz gain, 

EKLren araudi berrian jasotako berritasun nagusiak, dagoeneko indargabetuta dagoen 

araudiaren aldean, egiatan, formalak direla likidazioa bideratzeko moduari dagokionez, nahiz 

eta bietatik ondorio juridikoak sortzen diren. Berrikuntza horien bidez, likidazio-prozesua 

fiskalizatzen duten kontu-hartzaileak izendatzeko eskumena zuten erakundeak ordeztu dira, 

eta erregulazioa errealitate politiko-administratibo berrira egokitu da. Hau da: 

a) Kontu-hartzaileak izendatzeko eskumena duten epaitegiak ordeztu dira, eta lehen 

auzialdiko epaitegietatik kooperatiba-sozietateak egoitza duen tokiko merkataritzaarloko 

epaitegietara igaro dira. Hori guztia merkataritza-arloko epaitegiak eratzearen 

eta horien eskumen-eremua finkatzearen ondorioz, uztailaren 9ko 8/2003 Lege 

Organikoak, Konkurtsoa erreformatzekoak −Botere Judizialaren Lege Organikoa 

ere aldarazi zuen lege horrek−, xedatutakoari jarraiki. 

b) Kontu-hartzaileak izendatzeko eskumena duen autonomia-erkidegoko administrazioorganoaren 

aipamena ordeztu da, likidazio-prozesua interes orokorrekoa (publikoa) 

denean, haren garrantzia eta eragina dela eta, eta Lan eta Gizarte Segurantzako 

sailburuaren ardura izatetik Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen saileko 

titularraren eskuetara igaroko da, azkenaren kargua zeinahi delarik ere. 

344



Likidazio-prozesuen garrantzi juridiko-ekonomikoa kontuan hartuta, EKLk bat egiten 

du KSLek dioenarekin (381. artikulua); horrek aukera ematen du, likidazio-prozesuak 

irauten duen artean, kooperatiba kudeatzeaz eta ordezkatzeaz arduratzeko izendatu diren 

likidatzaileen lana hirugarrenek fiskaliza (begiratu eta kontrolatu) dezaten. Derragun, kontuhartzaile 

gisa hautaturiko pertsonen izendapenaz, nolanahi ere, kooperatibatik kanpoko 

hirugarrenak jabetuko direla, eta, hala, agintzen zaizkien eginkizunak (likidazio-eragiketak 

fiskalizatzea eta legeak eta sozietatearen estatutuak betetzen direla zaintzea) ahalik eta 

inpartzialtasun handienaz betetzen ahalegintzeaz gain, adituak eta profesionalak izango dira 

gaia lantzeko orduan. 

Horrela, izendapen hori bi bidetatik egin daiteke: 

a) Kooperatiba-sozietateak egoitza duen tokiko merkataritza-arloko epaitegiak 

izendatuta, kooperatiba osatzen duten bazkideen % 20k, gutxienez, hala eskatuta. 

Hau da, kooperatiba osatzen duten bazkideen % 20k, gutxienez, eskatu beharko du 

izendapena egin dadin, eta ez da beharrezkoa izango bazkide horiek sozietatearen 

boto guztien % 20 izatea. Beraz, kooperatibaren sozietate-osaerari doakion 

kopuruzko irizpide soila hartuko da kontuan. 

b) Eusko Jaurlaritzan, lan-arloko eskumena duen saileko titularrak: 

b.1) Ofizioz: likidazio-prozesua Euskadirentzat interes sozial eta interes orokor 

nahikotzat jotzearen ondorioz, 

b.2) Alderdi interesdunak eskatuta: alderdi interesduntzat jo behar dira kooperatiba 

osatzen duten bazkideak eta haien hartzekodunak, EKGK, eta, hala badagokio, 

dena delako kooperatiba kooperatiben elkarte bateko kide bada, azken hori ere 

bai (EKLren 163. artikulua, IV. tituluaren I. kapituluan jasotakoa−ikus haren 

iruzkin xehea). 

Bi kasuetan, autonomia-erkidegoko administrazioak egindako izendapen 

horrek arrazoi objektibo bat izan behar du, Euskadiren interes soziala eta 

interes orokorra defendatu behar duela, legearen 156. artikuluaren 1. eta 2 

ataletan xedatutakoarekin bat etorriz (III. titulua, kooperatiba-sozietateei eta 

administrazio publikoari buruzkoa–ikus iruzkin xehea aurrerago). Horrela, 

EKLk berak berariaz ohartarazten du zein irizpide hartu behar diren kontuan 

arrazoi objektibo gisa, eragiketak eragindako zenbateko ekonomikofinantzarioan 

eta eragindako bazkideen kopuruan oinarrituta: 

• Likidatu beharreko ondare handia; 

• Eragindako bazkide-kopuru handia; 

Ildo horretan, kontuan hartu behar da arauak ez duela zehazki ezartzen 

ondarearen zenbateko zehatz bat, ezta gutxieneko bazkide-kopuru bat ere, 

horietatik abiatuta, autonomia-erkidegoko administrazioak kontu-hartzaileak 

izendatzeko egintza automatikoki aplikagarria izango dela ulertzeko. Beraz, 

izendapen hori erabakitzen duen administrazio-ebazpena administrazio horren 

eskumenari lotuko zaio, eta kasu bakoitzaren berezitasunak aintzat hartuta 

emango du ebazpena. 

345


Ildo beretik, administrazioak ildo horretako ebazpenik har lezakeen kasuen 

numerus clausus delakoa ezartzen saiatuko ez garela, inguruabar horri atxikitako 

erregulazio batetik sor litekeen segurtasun juridikorik ezagatik eta, orobat, kasu 

bakoitzaren egoera bereziaren arabera esku hartzeko beharra izango luketen 

kasuak kanpoan geratuko liratekeelako, EKLk nahas-mahasa xedatu du, eta 

bertan sar liteke beste edozein egitatezko kasu: 

Likidazioaren garrantzia, hori justifikatzen duen beste edozein arrazoirengatik. 

Beraz, haren barruan, beste edozein irizpide objektibo edo objektibagarri uler 

daiteke, adibidez, eremu geografiko jakin bati eragitea. 

Beste alde batetik, EKLk xedatzen duenari erreparatuta, merkataritza-arloko epaitegiak 

izendatuz gero, kontu-hartzaileen eginkizuna likidazio-eragiketak fiskalizatzea izango 

litzateke, eta administrazioak izendatuz gero, berriz, arestian aipaturiko eginkizunaz 

landa, legeak eta sozietatearen estatutuak betetzen direla zaintzea. Halatan, bidezkoa da 

ondorioztatzea azken eginkizun hori, bigarren kasuan berariaz araututakoa (administrazioebazpenaren 

bidezko izendapena), ebazpen judizialez (merkataritza-arloko epaitegiek 

emandako ebazpenez) izendaturiko kontu-hartzaileek ere bete beharko luketela. Hori 

diogu, praktikan, ezinezkoa litzatekeelako likidatzaileek egindako likidazio-eragiketak 

fiskalizatzea, eragindako interesak defendatzen saiatzen direla, egintza horien inguruan 

estatutuetan jasotako erregulazio eta zuzenbidearekin bat ote datozen ere fiskalizatu gabe. 

Izendapena banakakoa edo pertsona anitzekoa izan daiteke, eta EKLk ez du ezarri azken 

kasu horretan, nahitaez, kopuru bakoitia izan behar duenik, likidatzaileen kasuan gertatzen 

den bezala. Nolanahi ere den, kasu horretan, aintzat hartu beharko da, izendapenak egiten 

direnean, kontu-hartzaile bakoitzari dagozkion eginkizunak zehaztu beharko direla, 

azken horiek euren izenean eta ordezkaritzan jardungo baitute, banaka eta nork bere 

erantzukizunpean, manuak ez duelako ezer xedatu kide anitzeko organo gisa eratzeko 

beharrari buruz. 

Kontu-hartzaileek eginkizunak betetzean izan behar duten funtzionamenduari dagokionez, 

hau da, likidazio-eragiketak fiskalizatzeari eta legeak eta estatutuak betetzen direla zaintzeari 

dagokienez, izendapena eragin zuten interes babesgarritzat jotako interesen defentsan, nahiz 

eta egia den EKLk berak likidatzaileek gauzatutako egintzen gaineko beto-eskubide moduko 

bat ematen diela, Kapital Sozietatearen Legeak arautzen duen guztiaren kontra, argiro esan 

behar da ez direla zehatz arautu haiek kooperatibaren sozietate-bizitzan izan behar duten parte 

hartzea. Eta “beto-eskubide modukoa” diogu, arauak berariaz xedatzen baitu likidatzaileen 

egintzak ez direla baliozkoak izango, baldin eta kontu-hartzaileek parte hartu gabe egiten 

badira. Agindu horrek, ezinbestean, bagaramatza “kontu-hartzaileen parte-hartzea” zertan 

datzan gure buruari galdetzera. Azaldutako edukiaren interpretazio zabala eginez, ondoriozta 

liteke parte-hartze hori kontu-hartzaileek edozein likidazio-eragiketa gauzatu aurretik eman 

behar duten nahitaezko oniritziari dagokiola, eta, beraz, kooperatibaren kudeaketa dela 

eta, kontu-hartzaileen eta likidatzaileen legezko gaitasuna parekatzeaz gain, lehenengoak 

bigarrenen gainetik ere jarriko lituzke. Esan nahi da, likidatzaileen erabakia biribiltzeko 

beharrezkoa den nolabaiteko erabaki erkidea eta/edo berrespena lortu behar dute likidatzaileek, 

kooperatibaren legezko ordezkari gisa jarduten dutenean. Itxuraz, interpretazio hori ez 

346


da zuzenbidez bidezkoa, EKLn jasotako erregulazioaren xedapen orokorrei erreparatzen 

badiegu; bada, EKLk ez die kontu-hartzaile izendatutako pertsonei botorik emateko 

eskubiderik aitortu likidatzaileen bileretan (EKLren 43. eta 48. Artikuluetan xedatutakoaren 

ildoan), ez eta batzar orokorrera joateko eskubidea ere (EKLren 36.2 artikulua) eta, hortaz, 

ezin izango dute batzar orokorrean botorik eman (37. artikulua). Horrek ez dio kalterik 

egiten kontu-hartzaileek parte hartzeko aukerari –batzar orokorrera bertaratuta− eta, hala 

badagokio, komenigarritasunari, likidatzaileek egiten dituzten bilera guztietan, hitzarekin 

baina botorik gabe (EKLren 48. artikulua), eta batzar orokorretan (EKLren 36.10 artikulua), 

baldin eta estatutuek horretarako modua ematen badute edo sozietatearen bi organoetako 

edozeinek baimena ematen badu. 

Horregatik guztiagatik, gure aburuz, kontu-hartzaileek likidatzaileek gauzatzen dituzten 

egintzetan parte hartzea era murriztaileagoan ulertu behar da eta ez da inola ere gutxietsi 

behar haien indar juridiko esanguratsua. Hain zuzen ere, ez horrenbeste likidatzaileek hartzen 

dituzten erabakiei betoa jartzeko eskubidea aitortu zaielako, ezpada, likidatzaileek nahitaez 

une oro jakinarazi behar dizkietelako egin asmo dituzten likidazio-eragiketa guztiak, kontuhartzaileek 

aginduzko erabakia hartu baino lehen eta egintzak gauzatu ondotik. Gainera, horrek 

ez die kontu-hartzaileei eragotziko kooperatibari buruzko informazio eta dokumentazio guztia 

eskuratzeko eskubidea, ez soilik likidazio-prozesuari buruzko informazioari dagokiona. Hau 

da, kontu-hartzaileen informazio-eskubidearen zentzu zabaleneko interpretazioa oinarri 

hartuta, beraien eginkizunak behar bezala betetzeko (likidazio-eragiketak fiskalizatu, jagon 

eta kontrolatzea, legeak eta estatutuak betetzen direla zainduz), likidatzaileek duten irispide 

bera izan beharko dute nahitaez; hau da, kooperatibari buruzko informazioa mugarik gabe 

eskuratu ahal izango dute, bai barne-harremanei dagokienez (sozietatearen barrukoak) 

bai kanpo-harremanei dagokienez (merkataritza-arlokoak). Alabaina, kontu-hartzaileek 

likidatzaileen jarduketetan beto-eskubidea erabiltzeko gaitasunik ez dutela kontuan hartzeak 

ez liguke pentsarazi beharko ikuskapen-eginkizunaren esangura eta garrantzia apalak direnik; 

izan ere, eginkizun horrek bere baitakoa du likidatzaileek hartutako erabakiak aurkaratzeko 

akzioa egikaritzeko legitimitatea, eta, horrez gain, haiek deusez daitezela eskatu behar dute, 

legearen edo estatutuen aurka doazela uste dutenean, bai eta kooperatibaren interesei kalte 

egiten dietela uste dutenean ere, eta egintza horien ziozko erantzukizun-akzioak egikaritzeko 

ardura ere haiena da. Hori guztia halakoa da nahiz eta emandako interpretazioak kalte egin 

diezaiokeen segurtasun juridikoari, azkenak, besteak beste, merkatuan kooperatibarekin 

batera eta likidatzaileek formalizatu dituzten harekiko negozio juridikoak gauzatuz jarduten 

duten hirugarren onustedunak babestu beharko bailituzke, egintza horiek gerora baliogabetu 

ahal izango liratekeelako, hain zuzen ere, kontu-hartzaileek aurretiaz parte hartu ez dutelako. 

Aipatzekoa dugu, halaber, EKLk ez duela eperik ezarri kontu-hartzaileek likidazioeragiketen 

fiskalizazio-jarduera gauzatzeko edo luzatzeko, edo jarduerok legeak eta estatutuak 

betetzen dituztela jagoteko, eta, hortaz, ondoriozta dezakegu epe hori iraunkortzat jo behar 

dela, izendapena erabakitzeko legitimazioa duen erakundeak beste zerbait erabaki ahal izateari 

kalterik egin gabe, dela izendapenaren unean bertan, dela likidazioak iraun artean, beste 

edozein unetan. Hau da, karguaren iraupena zehaztea, izendapenaren unea edozein izanda 

ere, hura erabaki duen erakundeari dagokio, dela merkataritza-arloko epaitegiari, gutxienez, 

bazkide guztietatik 20k hala eskatuta, dela Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen 

347


saileko titularrari, ofizioz edo alderdi batek eskatuta. Izendapen hori, EKLk xedatutakoaren 

arabera, merkataritza-arloko epaitegiaren aurrean formulatutako errekerimenduaren kasuan, 

automatikotzat jo badaiteke ere, gaiaren funtsari buruz eztabaidatu beharrik gabe eta gaiaren 

kudeaketa eta izapidetzea kontraesaneko prozedura arrunt gisa hartu beharrik gabe, badirudi 

administrazio bidezko izendapenari gagozkiola, EKLk Eusko Jaurlaritza (zehazki, lanarloan 

eskumena duen saileko titularra) behartzen duela erabakia behar bezala justifikatzera 

eta arrazoitzera. 

Kontu-hartzaileen izendapena eraginkorra izan dadin, likidatzaileen izendapenean gertatzen 

den bezala, hautaturiko pertsonek kargua onartu behar dute, eta, gainera, erregistroan 

inskribatu beharko da, izendapenak ondorioak izan ditzan hirugarrenen aurrean. Inskripzio 

hori, Euskadiko Kooperatiben Erregistroaren antolamenduak eta funtzionamenduak eduki 

daukan erregelamendu-garapenari kalterik egin gabe, ebazpen judizialaren lekukotzaren edo 

hala xedatu duen administrazio-egintzaren kopiaren bidez egin beharko litzateke. 

14.8.3 Esanahi praktikoa 

Manu honen hartzaile nagusiak kontu-hartzaileak izendatzeko interesa eta legitimazioa 

dutenak izango lirateke, hala nola: 

a) Kooperatiba osatzen duten bazkideak: 

a.1) Modu mankomunatuan, betiere bazkide guztien % 20ra iritsita, merkataritzaarloko 

epaitegi eskudunaren aurrean eskatzeko; 

a.2) Eskatzen dutenen kopurua edozein dela ere, Eusko Jaurlaritzan lan-arloko 

eskumena duen saileko titularrari eskaera eginez. 

b) Kooperatibako hartzekodunak, Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen saileko 

titularrari egindako eskaeraren bidez bakarrik. 

c) EKGK, Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen saileko titularrari egindako 

eskaeraren bidez bakarrik. 

d) Kooperatiba atxikita dagoen kooperatiba-elkartea Eusko Jaurlaritzan lan-arloko 

eskumena duen saileko titularrari eskaera eginez. 

Bai eta kontu-hartzaileen izendapena ebazteko legitimatuta dauden erakundeak, hala nola: 

a) Kooperatibak egoitza duen tokiko merkataritza-arloko epaitegia, kooperatiba 

osatzen duten bazkideen % 20k, gutxienez, egindako eskaeraren bidez bakarrik; 

b) Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen saileko titularra; erabaki hori ofizioz 

hartu ahal izango du, bai eta aurretik adierazitako alderdi interesdunek eskatuta ere. 

Likidatzaileentzat ere interesgarria da; izan ere, kontu-hartzaileak izendatzearen ondorioz, 

likidatzaileen eginkizun funtzionalak fiskalizatu egingo lirateke, hain zuzen ere, likidazioeragiketak, 

eta kontu-hartzaileek kontrolatu egingo lukete horiek egiten direla legeek eta 

sozietatearen estatutuek xedatzen dutena zorrotz betez. 

Ez da kooperatibak baliatzeko moduko gaia, aipaturiko izendapena egiteko eskumena 

eta legitimazioa duten erakundeek kasuan-kasuan eman dezaketen ebazpen judizial edo 

administratiboari lotuta baitago haren eraginkortasuna. Hau da, kooperatibak ezin ditu legez 

348


ezarritako baldintzak aldatu, inola ere ez: ezin ditu handitu, EKLk izendapen hori eskatu ahal 

izateko ematen duen eskubidea mugatu edo murrizteko helburuz, ezta malgutu ere, esandako 

izendapena ebazteko eskumena duten erakundeen erabakimenaren autonomia mugatzeko 

helburuz. 

Hasiera batean, kooperatiba guztiei aplikatu behar zaie, edozein motatakoak direla edo 

dituzten berezitasunak dituztela, baina azpimarratu behar da administrazio-ebazpenari 

doakion esku-hartzeak motibazio objektiboa behar duela, ekonomiaren eta finantzen 

garrantzian funtsatuta (ondarearen zenbatekoa erreferentziatzat hartuta), gizartean eta 

sozietatean oinarritua (eraginpean dauden kooperatiba-bazkideen kopurua erreferentziatzat 

hartuta) edo neurria justifikatzen duen beste edozein arrazoi oinarri hartuta, bazkideen 

eta, oro har, Euskadiren interesa jagote aldera (EKLren 156 artikuluak, kooperatibez eta 

administrazio publikoaz diharduenean, ezarritakoarekin bat etorriz). 


Kooperatiba-eremuari datxezkion gaia denez, ez da beste araudirik aplikatu behar. Ildo 

horretan, aintzat hartu behar da estatuko kooperatiben legeriak (27/1999 Legearen 72. 

artikulua), EKLren arauen osagarri gisa aplikatu behar denak, ez duela ezer gehitzen, ezta 

euskal legea osatzen ere, eta gainera, ez da nahikoa, bazkideen % 20k eskatuta, ebazpen 

judizial bidez, ez bestela, izendatzeko aukera ezarri baitu. Ez du irizpiderik ezarri horien 

funtzionamenduari buruz, ez eta izango lituzketen eskumen funtzionalei buruz ere. 

14.9. Sozietatearen ondasunak adjudikatzea 

98. artikulua.– Sozietatearen ondasunak adjudikatzea. 

1.– Sozietatearen ondasunak ezin izango dira ez adjudikatu ez banatu sozietatearen 

zorrak erabat kitatu arte, zorrok kontsignatu arte edo muga-egunera iritsi ez diren 

kredituak ordainduko direla ziurtatu arte. 

2.– Zor horiek kitatu ondoren, hurrenkera honetan adjudikatuko dira sozietatearen 

gainerako ondasunak: 

a) Kooperatiba-heziketa eta -sustapenerako eta interes publikoko beste helburu 

batzuetarako ekarpena Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren esku 

jarriko da. 

b) Bazkideek sozietatearen kapitalari egindako ekarpenak (hala badagokio, 

eguneratuak) bazkideei itzuliko zaizkie; lehenengo eta behin, borondatezkoak, 

eta gero, nahitaezkoak. 

c) Bazkideek borondatezko erreserba-funtsetan duten partaidetza bazkideen artean 

banatuko da, hori egitea zilegi bada estatutuen arabera edo batzar orokorrak 

erabakitakoaren arabera, eta estatutuetan edo erabaki horretan ezarritako 

arauak beteta. Halako araurik ez badago, bazkide bakoitzak azken bost urteetan 

kooperatibarekin egin dituen eragiketa, zerbitzu edo jardueren proportzio 

berean banatuko da, edo, bost urtetik beherako kooperatiben kasuan, haiek 

sortu zirenetik hasita. 

349


d) Nºahitaezko Erreserba Funtsetik edo kooperatibaren ondasun likidotik geratzen 

dena: halakorik geratzen bada, Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren 

esku jarriko da, salbu bigarren mailako edo maila handiagoko kooperatibetarako 

150. artikuluan xedatzen dena. 

3.– Harik eta 60.1.b artikuluan aurreikusitako ekarpenak itzuli arte, bajan dauden 

titularrek eta kooperatibak itzulketa ukatu dien bazkideek sozietatearen ondasunen 

adjudikazioan parte hartuko dute, kooperatiba-heziketa eta sustapenerako eta 

interes publikoko beste helburu batzuetarako ekarpenaren ostean, eta, sozietateestatutuek 

kontrakorik aurreikusi ezean, gainerako ekarpenak itzuli baino lehenago. 


Lehen aipatu dugun artikuluaren 1. eta 2. ataletan jasotako erregulazioa, 4/1993 Legearen 

94. artikuluak zekarrenaren eta 6/2008 Legearen laugarren xedapen gehigarrian ageri zenaren 

berdina da; bi lege horiek indargabetu ditu egungo EKLk. Hau da, 1. eta 2. idatz-zatiei 

dagokienez, gertatu den aldaketa bakarra hauxe da: kooperatiba-heziketa eta sustapenerako 

eta interes publikoko beste helburu batzuetarako ekarpena (KOIPH) deritzon funtsa berariaz 

jaso dela, 6/2008 Legeak ezarritako baldintzetan, aurreko Hezkuntzarako eta Kooperatiba 

Sustapenerako Funtsaren ordez (4/1993 Legea, indargabetua). 

Berria da, ordea, EKLn gehitu den 3. zenbakia, orain arte ez zegoena. Horren bidez, 

sozietatearen “lehentasunezko” ondasunen esleipenaren banaketan parte hartzeko eskubidea 

arautu da kooperatiban, baja emanda itzulketa egiteari uko egin zaien bazkideen aldekoa, 

EKLren 60.1.b) artikuluak ezarritakoari jarraiki, araubide ekonomikoaren esparruan aztertu 

den moduan. “Lehentasunezko” eskubide hori honetan datza: egiteke eta bigarrenak izateko 

uko eginda dauden itzulketa horiek EKLk xedatutako lehentasun-hurrenkeran aintzat hartzea, 

hain zuzen ere, KOIPH delako funtsean dauden zuzkidurak EKGKren esku jartzearen 

atzean, eta azken balantzea nahiz sozietatearen ondasunak banatzeko proiektua onartzen den 

egunean kooperatiba osatzen duten bazkideen sozietate-kapitalaren ekarpenen itzulketaren 

aurretik. Hori guztia horrela bideratutako da sozietatearen estatutuetan bestela arautu ezean. 

Hau da, kooperatibak gai horri buruz duen xedatze-ahalmenari kalterik egin gabe, baina 

berariaz adierazi beharko da. 

14.9.2 Manuaren izaera edo indar juridikoa 

EKLk ezarri duenez, sozietatearen ondasunak ezin dira esleitu edo banatu harik eta 

sozietatearen zor guztiak kitatu arte, zor horiei dagozkien zenbatekoak kontsignatuta edo, 

bestela, mugaeguneratu gabeko kredituen ordainketa bermatu –ziurtatu− arte. Alderdi 

garrantzitsua da hori, eta zabal jorratu du legelariak hurrengo artikuluan, azken balantzeari 

buruzkoan. Hau da, ezin da esleitu –bestela esanda, ezin da sozietatearen ondasunen zati 

baten gaineko titulartasuna aitortu− ez eta aldez aurretik aitortutako zenbatekoaren banaketa 

eraginkorra –likidazioa− egin, harik eta kooperatibako hartzekodunen kobrantza-eskubideak 

bermatzen diren arte. 

350


Sozietatearen zorrak ordaindu ondoren, edo zor horiek ondorio horietarako dagokion 

kontsignazioaren edo berme-ematearen bidez ziurtatu ondoren, likidatzaileek sozietatearen 

hartzekoa esleituko dute, EKLk berak ildo horretan berariaz ezarritako lehentasunaren 

arabera. Honako hau da: 

1.- EKGKren esku jartzea KOIPH delako funtsean dauden zuzkidurak. 

2.- Kooperatiba osatzen duten bazkideek sasoia zenean sozietatearen kapitalari egindako 

ekarpenak itzultzea, eguneratuta, hala badagokio, borondatezko ekarpenetatik hasita, 

halakorik balego, eta likidezia soberan geratuz gero, nahitaezko ekarpenetatik 

jarraituta. 

Kooperatibak, batzar orokorraren bidez, sozietate-kapitalaren ekarpenak 

eguneratzea erabakitzeko aukerari kalte egin barik, berebiziko garrantzia dauka gai 

hau aztertzeak bazkideek ordaindutako ekarpenak osorik itzultzeko sozietatearen 

likidezia –altxortegia− nahikoa ez den kasuetan. Horregatik, kooperatibak, manuak 

horri buruz ezer agintzen ez duenez gero, itzulketa arautuko duten irizpideak erabaki 

behar ditu, borondatezko ekarpenei zein nahitaezko ekarpenei doakienez. Horrela, 

nahiz eta lehenengoak (borondatezkoak) itzultzeko aukera nahikoa zabala dirudien 

(haien antzinatasunaren arabera; epemugaren arabera; hein proportzionalean…), 

zentzuzkoa da ondorioztatzea, nahitaezko ekarpenei dagokienez, kooperatibaren 

erabakimena txikiagoa izan beharko litzatekeela, eta, hala badagokio, itzulketa 

proportzionala egin beharko lukeela, itzulketa osoa egiteko altxortegiaren eskasia 

kontuan hartuta. 

Hala berean, zentzuzkotzat jotzen da, borondatezko ekarpenak nahitaezkoen aurretik 

itzultzeko lehentasuna; izan ere, azkenak hertsiki lotuta daude bazkide-izaera 

eskuratzearekin, eta, beraz, zuzenean josi behar zaizkio enpresa-arriskuaren eta 

hirugarrenekiko bermearen –erantzukizunaren− kontzeptuari. Hau da, sozietatearen 

zorrei aurre egiteko balizko prozesu batean, lehen kaltetuak dira. 

3.- Estatutuak araututa edo batzarrak erabakita, banatzeko modukoak diren borondatezko 

erreserba-funtsak itzultzea. Horretarako, funtsen inguruan berariaz araututako 

irizpideei jarraitu beharko zaie, hala badagokio, estatutuetan araututakoei, edo, 

bestela, banatzeko modukoak direla erabaki zuen batzarraren erabakiaren esparruan 

araututakoei. Kasu honetan, borondatezko eta nahitaezko ekarpenen itzulketari buruz 

adierazi dugunaz bestera, lege-manuak berak ezartzen du zein irizpide jarraitu behar 

den sozietatearen estatutuetan araututa ez badago eta batzarrak zehaztu ez badu. 

Hala, barne-araudirik ez badago, bazkide bakoitzak azken bost urteetan egindako 

jarduera kooperatibizatuaren arabera egingo da itzulketa, edo, kooperatibak bost urte 

bete ez baditu, sortu zenetik zenbatzen hasita. Hau da, bazkide bakoitzak garatutako 

jarduera kooperatibizatua erreferentziatzat hartuta, azken bost urteetako guztizkoaren 

proportzioan, edo, kooperatibak bost urte baino gutxiago baditu, sortu zenetik. 

4.- Nahitaezko Erreserba Funtsetik (NEF) edo kooperatibaren hartzeko likidotik geratzen 

den soberakina EKGKren esku utzi beharko da, EKLk ezarritako soberakin jakinaren 

destinoa izan ezik (150. artikulua), bigarren mailako edo hortik gorako kooperatibak 

351


likidatzen badira; kasu horretan, legeak xedatutakoa berariaz beteko da, kooperatiba 

horiei dagozkien berezitasunak aintzat hartuta (ikus aurrerago ageri den gaiaren 

iruzkina). 

Modu berean jokatu beharko da izan daitezkeen borondatezko erreserba-funts banaezinei 

dagokienez, hau da, EKGKren esku jarrita. 

Lehentasun-xedapen horrek, bigarren mailako edo maila goragoko kooperatiba-sozietateen 

likidazioei dagokienez xedatu den salbuespenaz gain –lehengo erregulazio indargabetuan 

araututa zegoena–, beste bat ere badu: itzulketak ukatu zaizkien eta ordaintzeke dauden 

bazkideen lehentasuna finkatzea, hain zuzen ere, bigarren lekuan, aipatutako lehentasunhurrenkeran, 

KOIPH funtsak EKGPren esku jartzearen atzetik, baldin eta, jakina denez, 

KOIPH funtsik badago. Lehentasun hori, gainera, automatikoa da, estatutuetan kontrakorik 

arautu ez bada, behintzat. Hau da, arauak ahalmena eman dio kooperatibari, legez xedatutako 

lehentasun-hurrenkeren esparruan, ekarpenen horien itzulketari beste leku bat esleitzeko, 

baina esanbidez eta era arautuan gauza dezala behartzen du, eta estatutuetan jaso beharko du 

nahitaez, eragindako interesdun eta balizko interesdun guztien segurtasun juridiko handiagoa 

bermatzeko. Esan beharra dago EKLk ez duela inolako banaketa-irizpiderik ezarri ordaintzeke 

dauden eta ukatu diren ekarpenen gainean eta, beraz, ulertu behar da kooperatibak baduela 

ekarpen horiek itzultzeko lehentasuna finkatzeko ahalmena; adibidez, ukatzearen antzinatasunirizpideen 

arabera, modu proportzionalean… 


Aginduzko araua da, eta, beraz, kooperatibak ez du horren gainetik xedatzeko gaitasunik, 

sozietatea osatzen duten taldeen (bazkideak) barruan, sozietatearen ondasunak banatzeko 

irizpideak zehaztetik at, berariaz azaldu den moduan, dela estatutuetan jasotako erregulazioaren 

bidez, dela batzar nagusiak hartutako erabakien bidez, gai horren eskumen esklusiboa daukan 

sozietate-organoa den aldetik. Irizpide-aukerakotasun hori, nolanahi ere, legezko mugen 

barruan kokatu behar da (irizpideak ezin dira indarrean dagoen legeriaren aurkakoak izan), 

betiere, kooperatiba-sozietatea eratzen duten printzipioek xedatutakoa urratu gabe. 

Batez ere, likidatzaileentzako araua da, haiei baitagokie sozietatearen hartzekoa edo 

ondasunak esleitzeko proposamena egitea (sozietatearen ondasunak banatzeko proiektua) 

eta, hala badagokio, onartutako baldintzetan banatzea. 

Lehen mailako kooperatiba orori aplikatu beharreko manua dugu, sozietatea edozein 

motatakoa dela ere, eta kooperatiba horri datxezkion gainerako berezitasunak gorabehera. 

Bigarren mailako edo hortik gorako kooperatibak, zati batez, araua aplikatzetik salbuetsita 

daude, arestian adierazi den moduan (ikus bigarren mailako edo hortik gorako kooperatiben 

soberakinaren destinoaren berezitasunei buruzko azterketa, EKLren 150. artikulua, II. 

tituluaren III. kapituluaren 1. atalekoa). 




352



ez hemengoa osatzen ere, eta bietan jasotako edukia oso antzekoa da. Are gehiago, kontuan 

hartzen badugu bi erregulazioen arteko sozietatearen ondasunen helburuak oso desberdinak 

direla, horrek agerian uzten baitu bakoitzak daukan asmoa eta lortu nahi dituen helburuak. 

14.10. Azken balantzea 

99. artikulua.– Azken balantzea. 

1.– Sozietatearen zor guztiak kitatu ondoren, likidatzaileek kooperatibaren ondareegoerari 

buruzko azken balantzea egingo dute, eta sozietatearen ondasunak 

banatzeko proiektua idatziko, aurreko artikuluan ezarritakoaren arabera. 

2.– Azken balantzea eta sozietatearen ondasunak banatzeko proiektua batzar orokorrean 

aurkeztuko da, onartzeko, zaintza-batzordeak txostena egin eta gero, edo, hala 

badagokio, kontu-auditoreek eta -hartzaileek irizpena eman eta gero. Onarpen hori 

Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian eta sozietatearen egoitzako lurralde 

historikoan hedapen handia duen egunkari batean argitaratuko da, eta iragarkian 

jaso beharko da ezen erabaki horiei buruzko dokumentazioa sozietatearen egoitzan 

dagoela interesdunek eskura dezaten. 

3.– Iragarki hori argitaratuta, berrogei eguneko epea egongo da kaltetuta sentitzen 

diren bazkideek eta kredituak kitatuta edo bermatuta ikusi ez dituzten hartzekodunek 

erabakia aurkara dezaten, batzar orokorrak horretarako ezarritako prozeduraren 

arabera. 

4.– Ondoriozko aktiboa ezin izango da banatu aurkaratzeko epea igaro arte edo 

erreklamazioak epai irmoz ebatzi arte. Nolanahi ere, likidatzaileek ordainketak 

egin ahal izango dituzte sozietatearen ondasunen kontura, baldin eta, zenbatekoak 

direla-eta, erreklamazioen emaitzen pentzutan ez badaude. 


Lege berriak erraz bereiz daitezkeen bi berrikuntza dakartza, artikuluaren 3. eta 4. zenbaki 

berrien edukian jasota daudenak, lehengo araudian (hau da, indargabetutako legean) ageri ez 

zirelako. Horrela, 1. eta 2. atalen edukia indargabetutako legean jasota zegoenaren berdina 

izanik, testua generoaren araberako hizkera inklusibora egokitu dela, EKL osoan egin bezala, 

berrikuntzak honako hauek dira: 

a) Azken balantzea aurkaratzeko epeari dagokionez, estatuko legerian jasotako 40 

eguneko epea (74.2 artikulua, 27/1999 Legearen 76. artikuluak xedatutakoarekin bat 

etorriz), EKLra estrapolatu da beren-beregi. Horretarako eskatzen den iragarpenaren 

hurrengo egunetik aurrera hasiko da zenbatzen epe hori, EKLren 100 artikuluak 

dioenari jarraiki, aurrerago ikusiko dugun bezala. Egiatan, Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroak aintzat hartzen zuen epe hori, estatuko legea osagarri gisa aplikatuta. 

Halaber, ezarri da aurkaratzea abiarazteko legitimitate osoa izango dutela euren burua 

iraindutzat hartzen duten bazkideek, bai eta hartzekodunek ere, azkenen kredituak 

353


likidatzeko edo bermatzeko badaude. Hori guztia, batzar orokorraren erabakiak 

aurkaratzeko legez ezarritako prozedurari jarraituz (EKLren 41. artikulua). 

b) Ezarritako aurkaratze-epeari dagokionez, EKLk ere xedatu du epe horren ondorio 

juridikoak zein diren. Hala, aipatutako aurkaratze-epea igaro arte, edo epe horren 

barruan egindako erreklamazioak epai irmo bidez ebatzi arte, likidatzaileek ezin 

izango dituzte ondasunak banatu. Nolanahi ere, likidatzaile horiek sozietatearen 

ondasunen konturako ordainketak egin ahal izango dituzte egindako erreklamazioei 

buruzko ebazpen irmoa egon aurretik, baldin eta, eztabaidatutako zenbatekoa delaeta 

(erreklamatzen dena), ebazpenak ez badie eragiten sozietatearen ondasunen 

kontura egindako ordainketei. 


Lehenengo gaiari dagokionez, artikuluak xedatu du azken balantzea ezin izango dela 

prestatu sozietatearen zor guztiak kitatu arte. Ondorioz, ezin da zorrik jasotzen duen azken 

balantzerik egin. Gainera, likidatzaileek azken balantze hori egiten dutenean, sozietatearen 

zor guztiak ordaindu ondoren, sozietatearen hartzekoa banatzeko proiektua ere idatzi beharko 

dute. Proiektu hori, nahitaez, EKLk berak aurreko artikuluan (98.a) ezarritako arauen arabera 

egin beharko da, eta aldez aurretik aztertu beharko da. 

Bai azken balantzea, bai sozietatearen ondasunak banatzeko proiektua batzar orokorrak 

onartu beharko ditu, ondorio horietarako, organo horrek eskumen esklusiboa baitauka, 

33.3.k) artikuluak xedatutakoari jarraiki, aldez aurretik zaintza-batzordeak, halakorik balego, 

edo, hala badagokio, auditoreek, dokumentu horiei buruzko txostena egin ondoren, baldin 

eta kooperatibak bere kontuen kanpoko auditoretza egin behar badu (EKLren 76. eta 121.1 

artikuluak). Txostena likidatzaileak ez diren beste pertsona batzuek egiteko arrazoia dugu 

ahalik eta segurtasun juridiko gehien lortzea. Batzar orokorrak onartu beharko du txostena, 

eta, jakina denez, horretarako deialdi egokia egin beharko da (batzarra izaera unibertsalarekin 

egiten den kasuan izan ezik –ikus aipatutako sozietate-organoari buruz egindako azterketa, 

I. tituluaren V. kapituluaren 1. atalean arautua). Bertan, berariaz jaso beharko da bazkide 

guztien esku jarri behar dela aipatutako dokumentazioa, hots, bozkatuko dena, bai eta 

bazkideen eskubidea ere dokumentazioa doan jasotzekoa, ohiko batzar orokorren esparruan, 

urteko kontuei buruz xedatu denaren baldintza berdinetan. 

Azken balantzea eta sozietatearen ondasunak banatzeko proiektua onartzeko erabakia 

hartuta, −horretarako, desegite-erabakian ez bezala, nahikoa izango da baliozkotasunez 

emandako botoen gehiengo soila, batzarra egiteko legez ezarritako quorumaren beharrik gabe 

(36.2 artikulua)−, EHAAn eta kooperatibaren egoitza dagoen lurralde historikoko zabalkunde 

handiko egunkari batean argitaratu beharko da. Iragarki horretan, berariaz jaso beharko da 

batzarrak hartutako erabakiei buruzko dokumentazioa (azken balantzea eta sozietatearen 

ondasunak banatzeko proiektua) kooperatibaren egoitzan dagoela, interesdunen eskura. 

Erabakien onarpena argitaratu ondoren, eta kooperatibak nahitaez egin behar dituen bi 

iragarkietatik azkena erreferentziatzat hartuta, 40 eguneko aldia zenbatzen hasiko da. Egun 

horiek baliodunak edo lanegunak izango dira, EKLren lehenengo xedapen gehigarrian 

354


jasotako erregulazioaren arabera, bere burua iraindutzat hartzen duen edozein bazkidek eta 

ordaindu ez zaion edo bermatu ez zaion edozein hartzekodunek (horien artean, EKGK egon 

daiteke, sozietatearen ondasunak banatzeko proiektua egiteko prestatzen den azterketaren 

esparruan adierazitakoa kontuan hartuta) aurkaratu ahalko dituzte erabakiak. Ildo horretan, 

kontuan hartu behar da aurkaratzeko prozedura ohikoa dela batzarraren erabakietarako (41. 

artikulua), eta hortaz, ulertu behar dugu bere burua iraindutzat jotzen duen bazkidea dela 

batzarrera joan eta erabakiak onartzearen aurka bozkatu duen edo batzarrera joan ez den 

pertsona. Hau da, batzarraren esparruan erabakiekin bat datorrela adierazi duen bazkideak 

ezin izango ditu erabaki horiek aurkaratu, ez eta bozketan abstenitu denak ere. Hartzekodunei 

dagokienez, berriz, legitimitate aktiboa izango du kreditu bat likidatzeko edo bermatzeko 

duenak. Ondorioz, kooperatibak, likidatzaileen bidez, ordaintzeko dauden kredituen likidazioa 

bermatu ahal izango luke, eta, horrela, kreditu horien titularrei legitimazioa kenduko litzaieke 

aipatutako erabakiak aurkaratu ahal izateko. Horrela, likidatzaileak gaituta geratuko lirateke 

likidazio-erabaki horiek jendaurrean iragartzeko eta erregistro-idazpenak ezerezteko. Azken 

gai horrek, hasiera batean, kontraesankorra lirudike lehen adierazitakoarekin, likidatzaileek 

ezin dutelako azken balantzea prestatu aldez aurretik sozietatearen zor guztiak ordainduta 

ez badaude, baina zorra kitatuta ezz duten kredituen jabe diren hirugarren hartzekodunen 

segurtasun juridikorik handiena bermatzen da horrela, likidatzaileak, dena dela, aipaturiko 

kredituak jasotzen ez dituen azken balantzea onesten saiatzen badira. 

Horrela, aurkaratzeko epea igaro arte, inongo aurkaratzerik aurkeztu ez dela, edo 

erreklamazioren bat hasi bada, dela bazkide batek edo batzuek, dela hartzekodun batek edo 

batzuek egindakoa, horren gaineko ebazpen irmoa eman arte, likidatzaileek ezin izango dute 

sozietatearen ondasunak banatu. Deskribatutako gertaeren epemuga etorri arte, sozietatearen 

ondasunak banatzeko debeku horrek salbuespen bat du: ordainketak egiteko aukera 

sozietatearen ondasun horien kontura, erreklamatutako zenbatekodunak, horien gainean 

emandako ebazpena edozein izanda ere, ordainketa horiek eraginik jasaten ez dutenean. Ildo 

horretan, kontuan hartu behar da manuak erreklamazioren bat egin den kasuetarako baino ez 

duela arautzen aukera hori, baina ondorioztatu behar da, zuhurtzia-printzipioa aplikatuz baino 

ez bada ere, salbuespen hori kasu guztietan aplikatu beharko litzatekeela, aurkaratzeko epea 

igaro ondoren, eta, beraz, likidatzaileek badakitela erreklamazio gehiagorik egitea ez dagoela. 

Hortik ondorioztatuko litzateke, ezintasuna ez bada, bai, behintzat, sortutako hartzekoaren 

banaketa ez egitea, kasu batean ere, legez ezarritako aurkaratze-epea amaitu baino lehen. 

Epe horiek kontuan hartu behar dira, era berean, erregistro-idazpenen likidazioa eta 

ezereztea (sozietatearen azkentzea) eragingo duten erabaki horiek jendaurrean jartzeko, 

hurrengo atalean aztertuko diren baldintzetan. 


Manu honen hartzaile nagusiak likidatzaileak dira, likidazio-prozesuan kooperatibako 

administratzaileak, eta haiek egin beharko dute azken balantzea eta sozietatearen ondasunak 

banatzeko proiektua prestatu, EKLk berak xedatutakoaren arabera. Aldi berean, interes 

berezikoa da honako hauentzat ere: 

355


• Aipatutako dokumentuei buruzko txostena egin behar duten pertsonak, hala nola 

zaintza-batzordeko kideak (halakorik badago), ikuskatzaileak (halakorik badago) eta 

ikuskatzaileak (izendatu badira). Eta, jakina denez, 

• Aurkaratzeko akzio hasarazteko legitimazioa duten beste batzuk, aipatutako 

dokumentuak onesten dituzten erabakiak (azken balantzea eta sozietatearen 

ondasunak banatzeko proiektua) deusezak izan daitezen saiatuz, hala nola batzarrean 

parte hartu ez duten edo, hala egin arren, aurkako botoa eman duten bazkide minduak, 

eta likidatzeko zain eta bermatu gabe dauden etekinak dituzten hartzekodunak 

(EKGK barne). 

Aginduzko arau bat denez, kooperatibak ez du ahalmenik arlo horretan araututakoari 

buruz xedatzeko; nolanahi ere, egokitzat jo ahal izango du beste xedapen batzuk gehitzea, 

murriztaileagoak edo bermatzaileagoak, ahal bada, baina ezin izango dira inola ere indarrean 

dagoen legeriaren kontrakoak izan, ezta kooperatiba-sozietatea eratzen duten printzipioen 

aurkakoak izan ere (EKLren 12.3 artikulua). 

Aztertutako erregulazioa kooperatiba guztiei aplika dakieke, edozein motatakoak izanda 

ere, eta dituzten baldintza bereziak dituztela ere (bazkideen kopurua, ondarea…). 


Arautzen den gaia kooperatiba-esparrukoa baino ez denez, ez da beste araudirik aplikatu 

behar, ezta estatuko legerian (27/1999 Legea) jasotako erregulazioa ere. Arestian nabarmendu 

dugun bezala, 40 egun balioduneko aurkaratze-epearen berariazko aipamena jaso da, 

batzarraren erabakiak, azken balantzeari eta sozietatearen ondasunak banatzeko proiektuari 

buruzkoak, deusezak izan daitezen saiatzeko, baina ez du besterik gehitu, ezta osatu ere 

Aurkaratze-epea betetzeko baldintza, izatez, lehendik eskatzen zuen Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroak, bi erabaki horiek erregistroan inskribatzeari eta kooperatibaren erregistroidazpenak 

ezeztatzeari begira, hain zuzen ere, estatuko legerian jasotako erregulazioaren 

aplikazio osagarria kontuan hartuta. 

14.11. Erregistroa ezereztea 

100. artikulua.– Erregistroa ezereztea. 

Likidazioa amaitu eta sozietatearen ondasunak aurreko artikuluetan ezarritakoaren 

arabera banatu ostean, likidatzaileek Euskadiko Kooperatiben Erregistroari eskatuko diote 

kooperatibaren idazpenak ezerezteko, eta sozietatearen trafikoari lotutako merkataritzaliburuak, 

korrespondentzia, dokumentazioa eta ziurtagiriak gordailutuko dituzte, eskritura 

bidez, zeinari azken balantzea eta likidazio-eragiketak erantsiko baitzaizkio, salbu eta 

eskritura horretan likidatzaileek eginbeharra hartu dutenean liburu nahiz agiriak gordetzeko 

sei urteko epean, sozietatearen ezerezte-idazpenetik aurrera kontaturik, edo adierazi 

dutenean sozietateak ez duela halakorik. 

Dokumentuak gordailutzekotan, euskarri elektronikoan edo baliabide elektronikoen bidez 

gordailutu ahal izango dira. 

356



Generoa kontuan hartzen duen hizkera inklusiboa erabiliz, edukia egokitzeaz gain, 

kasurako, gizonezko likidatzaileez gain, emakumezko likidatzaileak izendatzeko aukera 

berariaz aipatuta −nahiz eta, egiatan, aukera hori ere bazen−, arauketa berriak bi berritasun 

baditu indargabetutako arauaren aldean. Biak ere funtsezkoak dira, eta honako hauek dira: 

a) Kooperatibaren agiriak eta likidatzeko erabakia, azken balantzea eta horren 

ondoriozko eragiketak jasotzen dituen eskritura publikoa –eragiketak horietan, 

sozietatearen ondasunak banatzeko proiektua agertu behar da, EKLren 98. artikuluak 

xedatutako baldintzetan−, gordailutzeko nahitaezkotasunaren ordez, likidatzaileek 

horiek guztiak zaindu eta jagon ditzaten arautzeko aukera. Hori guztia, sei urteko 

epeari eutsita, aldi horren barruan, aipatutako dokumentazioa hirugarren interesdun 

legitimatuen eskura beharko delako, aztertzea eta eta ikustea izan dezaten. 

b) Dokumentazioaren xehetasuna zabaltzea eta zehaztea, dokumentazioa Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroan eskritura publikoarekin batera gordailutu beharko delako 

edo, bestela, likidatzaileek gorde beharko dutelako,. Ildo horretan, arauak liburu eta 

dokumentu orokorrak aipatzen zituen lehen, eta merkataritza-liburuak, gutuneria, 

dokumentazioa eta sozietatearen trafikoari buruzko egiaztagiriak jasotzen ditu orain. 


Kooperatiba-sozietatearen likidazioa Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatzeko 

moduko egintza denez, indarrean dagoen erregelamenduak xedatzen duen bezala, eta 

EKL onartzearen ondorioz horrek izan dezakeen erregelamendu-garapenari kalterik egin 

gabe, erabaki egokiak hartzeaz gain, prozedura izapidetu behar da, jarraian azaltzen diren 

baldintzetan: 

a) Gai horretan eskumen esklusiboa duen batzar orokorraren deialdia, berariaz adierazita 

bazkideen esku jarri dela edo sozietatearen likidazioa onesteko euskarri den agiriteria 

doan bidal diezaietela eskatzeko eskubidea dutela bazkideek. Funtsean, honako 

dokumentu hauek biltzen ditu esandako agiriteriak: azken balantzea, likidazioeragiketen 

emaitza, eta sozietatearen ondasunak banatzeko proiektua, EKLk berak 

berariaz ezarritako arauekin bat datorrena (98. artikulua, lehen aztertutakoa). 

b) Aipatutako batzar orokorra garaiz eta behar bezala egitea, eta azken balantzea eta 

sozietatearen ondasunak gehiengo soilez banatzeko proiektua onartzea. 

c) Aipatutako erabakiak argitaratzea, eta berariaz adieraztea hirugarren interesdunen esku 

jarriko direla aipaturiko agiriak, ikustea eta aztertzea izan dezaten, bai kooperatibaren 

egoitza dagoeneko lurralde historikoan zabalkunde handia duen egunkari batean, bai 

Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian (EHAA). 

d) Sozietatearen ondasunak 98. artikuluak xedatutako baldintzetan esleitzeko arauak bete 

direla, EKGKren “homologazioaren” bidez. 

e) Ondorio horietarako legitimatuta dauden bazkideek (batzarrera joan ez direnek 

edo, joan arren, erabakiaren aurka bozkatu dutenek) eta likidatu gabe edo bermatu 

357


gabe dauden kredituak dituzten hartzekodunek erabakiak aurkaratzeko 40 egun 

balioduneko epea igaro dela egiaztatzen duen agiria. Azken iragarkia argitaratzen 

den egunetik aurrera hasiko da zenbatzen epea, atal honetako c) letran adierazi den 

moduan. Nolanahi ere, likidatzaileek aukera izango dute hartzekodunei kredituak osoosorik 

ordaindu zaizkiela ziurtatzeko, edo kredituen guztizko zenbatekoa kontsignatu 

dela, edo ordainketa segurtatu dela ziurtatzeko, eta erabakia kooperatiba osatzen duten 

bazkide guztien aldeko botoaren bidez hartu zela, aipatutako aurkaratze-epea igaro 

baino lehen. 

f) Likidatzaileek eskritura publikoa egitea, eskrituraren oinarri diren erabakiak (azken 

balantzea eta sozietatearen ondasunak banatzeko proiektua), euren erantzukizunpean, 

eta aurretik deskribatutako gainerako baldintzak betetzen dituztela egiaztatzea. Hori 

guztia, eskritura publikoarekin batera, sozietatearen agiriak 6 urtez gordailututa 

egongo direla jasotzen duen dokumentu zehatzaren aipamena eginda, edo, halakorik 

ezean, esanbidez adieraziz dokumentazioa likidatzaileek zaindu eta jagongo dutela eta 

haien erantzukizunpean geratzen dela. 

Ildo horretan, adierazi behar da, gainera, likidazioa erregistroan inskribatzeak eta 

erregistro-idazpenak ezerezteak ez duela zuzenketa-ondoriorik, likidazio horren 

inskripzioa ukatuz ebatzi bada. Hori dela eta, egintza horiek inskribatu arren 

(erregistro-idazpenen likidazioa eta ezereztea), ados ez dagoen pertsona kaltedun 

orok, bazkideak edo hartzekodunak izanik ere, erregistro-ezereztearen inskripzioa 

deuseztatzeko eska dezake, likidazio-prozesua berriz ireki dadila saiatuta, eta, 

hala badagokio, hura kudeatu eta izapidetu duten likidatzaileen erantzukizunari 

ere berriro oratuta. 


Gai hori aginduzkoa da, ez bakarrik kooperatibaren eremura mugatuta, ezpada, bereziki, 

erregistroaren arloan, eta, beraz, kooperatibak ezin izango dio heldu sozietate-estatutuen 

eta bertako organoen bidez. Hori guztia, estatutuetan beste arau murriztaileagoak edo 

bermatzaileagoak ezartzeko aukerari kalterik egin gabe. Dena dela, arau horiek ezin dira 

izan indarrean dagoen legeriaren aurkakoak, ezta kooperatiba-sozietatea eratzen duten 

printzipioen aurkakoak ere. 

Arauaren hartzaile nagusia kooperatiba bera dela dirudien arren, egia da likidatzaileek egin 

behar dituzten jarduketen eta adierazpenen ondoriozko erantzukizuna, nahitaezko eskritura 

publikoan berariaz jasota dagoena, aintzat hartuta, interesa batzar orokorretik likidatzaile 

horiengana hedatzen dela. Horren ondoren, bazkideen eta hartzekodunen interesa ere izango 

genuke, halakoen eskubideak asebeterik ez daudela iritzita, kooperatibaren erregistroidazpena 

ezereztea eta kooperatibaren sozietate-azkentzea eska bailitzakete. 

Aztertutako erregulazioa kooperatiba guztiei aplika dakieke, edozein motatakoak izanda 

ere, eta dituzten baldintza bereziak dituztela ere (bazkideen kopurua, ondarea…). 

358



Kooperatiba-esparrura hertsiki mugatutako arauketa da; estatuko legeria (Kooperatibei 

buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 76. artikulua), EKLk xedatu ez duen guztian 

modu osagarrian aplikatu behar dena, ez da aplikagarria inguruabar zehatz horretan; are 

gutxiago, EAEko legegileak azken balantzea aurkaratzeko epea (40 egun baliodunekoa), 

27/1999 Legearen 74. artikuluak xedatu duena, kontuan hartu duenetik, azken balantzeari 

buruzko iruzkinean azaldu dugun bezala. Hori horrela, estatuko legeriak ez dio ezer gehitzen 

EKLk araututakoari ezta hura osatzen ere. 

Eraikuntzaren Antolamenduari buruzko azaroaren 5eko 38/1999 Legean jasotako 

erregulazioa aplika daiteke, baina etxebizitza-kooperatibei besterik ez. Zehatzago esanda 

hamar urteko aseguruaren indarraldiaren derrigortasuna ezartzen duen manua [38/1999 

Legearen 19.1.c) artikulua] aplikatzekoa da, etxebizitzak bazkide esleipendunentzat sustatu 

dituzten kooperatibentzat, baldin eta esleipendunek sustatutako elementuak likidatzen eta 

erregistro-idazpenak ezerezten badituzte esleipen eraginkorra egin denetik 10 urte igaro 

baino lehen –esleipendunen alde eskrituratzea−. Egiaztapen hori zuzenean egin daiteke 

hamar urteko aseguruaren kopia eskritura publikoan erantsita. 

14.12. Kooperatibaren konkurtsoa 

101. artikulua.– Kooperatibaren konkurtsoa. 

Kooperatibei konkurtso-legeria aplikatuko zaie, eta Euskadiko Kooperatiben Erregistroan 

inskribatu beharko dira erregistro-publizitateari buruz ematen diren ebazpen judizial guztiak. 


Berrikuntza honetan datza: 

a) Batetik, aginduan jasotako edukia konkurtso-legeriak modu bateratuan arautu dituen 

kaudimengabezia-prozesuen errealitate juridikora egokitzea (lehen ordainketaetendura 

eta porrota esaten zitzaien prozesu horiei). Hau da, kaudimengabeziakasuak 

antolatu eta ikuspegi juridiko-prozesaletik tratatu direnez, legeak lehiaketak 

kudeatzeko onartutako araudi espezifiko eta espezializatu horietarako igorpena 

egin du. 

b) Bestetik, konkurtso-prozeduraren esparruan eman daitezkeen eta erregistropublizitate 

hori behar duten ebazpen judizialak Euskadiko Kooperatiben Erregistroan 

inskribatzeko betebeharra ezartzea. Indargabetutako legeak ordainketa-etenduraren 

edo porrotaren eskaeraren ondorioz eman beharreko probidentzia judiziala 

erregistroan inskribatzeko betebeharra baino ez zuen ezartzen, eta hura aurkeztutzat 

jotzen zuen. 


Legezko manua sozietateen kaudimengabezia-kasuen errealitate juridiko berrira egokitu 

359


behar direnez, eta erregulazio berriaren baldintzak egokitzat jotzen direnez, aurrerago 

azalduko dugun bezala, ezin dugu alde batera utzi, atal honen esparruan, legegileak 

manua beste leku batean kokatzeko aukera alferrik galdu duela. Izan ere, kooperatibak 

desegiteko eta likidatzeko kapituluaren azken xedapenean, horren inguruko aipamenari 

eutsi badio ere, egia da kooperatiba desegitea edo sozietatea likidatzea ez dela berez 

gertatzen kooperatibak konkurtso-eskaera egiten duenean edo konkurtsoaren deklarazio 

judiziala adierazten denean. Hau da, konkurtsoa deklaratzeari hasiera eman eta deklarazio 

hori ondorio horietarako araututako prozeduraren bidez judizialki izapidetu ondoren, 

kooperatiba prozedura horretatik irten daiteke likidazio-aldia ireki gabe, eta, beraz, 

desegiteko prozedura bete gabe. Gertakari hori jazo daiteke baldin eta, kooperatibak 

bere jardueraren esparruan garatzen dituen eragiketen –hasiera batean, ohiko eragiketak 

garatuta– eta konkurtso-prozeduraren zioz, konkurtsoaren deklarazioa eragin zuen egoerari 

buelta eman eta atzean utziko balu. 

Aurrekoa azalduta, eta kooperatibei konkurtso-arloko merkataritza-legeria aplikatzeko 

aukera indargabetutako legearen esparruan artean ebatzita dagoela, nahiz eta, esanahi 

hertsian, halakoak merkataritza-sozietateak ez izan, Konstituzio Auzitegiak uztailaren 

29ko 72/1983 epaian ebatzi zuen bezala, ondoriozta daiteke konkurtso-legera egiten den 

igorpena egokia dela. Are gehiago, konkurtso-prozeduraren esparruan emandako ebazpen 

judizial oro berariaz ireki badaiteke erregistroan inskribatzeko moduko egitate gisa, ebazpen 

horrek hala agintzen badu dagokion erregistro-publizitatea egiteko; ez bakarrik konkurtsoeskaerari 

buruzko probidentziak. Egitate hori nahitaezkoa zen, bai konkurtso-legeria bera 

aplikatuz, zeinak xedatzen baitu konkurtso-prozeduraren esparruan eman behar diren hainbat 

ebazpen nahitaez inskribatu behar direla, bai Euskadiko Kooperatiben Erregistroa arautzen 

duen indarreko araudia aplikatuz, zeinak konkurtsoaren deklarazio judiziala eta gainerako 

ebazpen judizialak, EKLk edo erregelamenduak berak araututakoaren arabera, hurrenez 

hurren, nahitaez inskribatu beharreko egitate gisa arautzen baititu. Horrek guztiak dio 

kalterik egiten EKL “berriari” lotutako Euskadiko Kooperatiben Erregistroaren antolaketa 

eta funtzionamenduaren erregelamendu bidezko garapenari. Bada, konkurtso-prozedurak 

korapilatsuak eta garrantzi handikoak direnez, eta haien balizko ondorioak kontuan 

harturik, publizitate hori beharrezkoa da interesdunen eta eragindakoen segurtasun juridikoa 

bermatzeko. 


Nahiz eta aginduan jasotako erregulazioaren hartzaile nagusia kooperatiba bera izan, egia da 

konkurtso-legeria aplikatuz beste pertsona batzuei egotz dakiekeen erantzukizun-araubidea, 

funtsean haiek erruduntzat jotzearen ondorioz, bereziki interesgarria dela kooperatibaren 

administratzaileentzat eta likidatzaileentzat, bai eta balizko hartzekodunentzat ere. Berriro 

diogu, administratzaileak ez ezik, likidatzaileak ere izan daitezkeela kooperatibaren konkurtsodeklarazioa 

eskatzeko ardura izan dezaketenak, likidazio-aldian dagoen kooperatibaren 

kudeaketaren eta ordezkaritzaren erantzuleak diren aldetik, kooperatiba desegiteko aldez 

aurreko erabakiaren eta likidatzaile izendatzearen ondorioz, konkurtsoaren deklarazioa 

360


bidezkoa balitz, sozietatea likidazio-aldian dagoela, ondorio horietarako konkurtso-legeriak 

xedatutako beharrezko inguruabarrak betetzeagatik. 

Konkurtso-legeriaren aplikazioa aginduzkoa izanik, kooperatibak ezin du gai hori bere 

estatutuen bidez xedatu, eta konkurtso-legerian jasotako erregulazioa zorrotz bete eta hari 

men egin behar dio. 


Manu hau arlo kooperatiboa gainditzen duen estatuaren eskumen-eremuko merkataritzalegeriari 

–eta konkurtso-legeriari− lotzen zaio. Hori dela eta, beste ezein araudi ez da 

aplikagarria, araudi horretarako bidalketak aplikazio osagarriaren premia oro ebazten 

baitu, hala nola estatuko kooperatiben legeriarena (27/1999 Legea). Azkena, nolanahi ere, 

aztertutako manuak aipatzen duen konkurtso-legeria bera baino lehenagokoa izanik, berariaz 

xedatutakoa gehitu edo osatu beharrean, indargabetuta zeukan haren laugarren xedapen 

gehigarrian jasotako erregulazioa, indargabetutako legean jasotakoaren ia berdin-berdina 

baitzen. 

361

15. KOOPERATIBA MOTAK: 

LAN ELKARTUKO KOOPERATIBAK* 1 

15.1. Sarrera: legezko arauketaren egitura eta xedea 

“KOOPERATIBA-MOTAK” izenburuaren ildoan, EKLren II tituluaren I. kapituluak 

metodo kooperatiboan oinarritzen diren kooperatiba-sozietateen tipologia juridikoa aletu du 

hamahiru sailetan. Kooperatiba-mota horien guztien izendapenak eta horiek arautu dituzten 

artikuluak ondokoak dira: 

• 1. atala: Sailkapena eta aplikatu beharreko araudia (102. artikulua). 

• 2. atala: Lan elkartuko kooperatibak (103-107 artikuluak). 

• 3. atala: Kontsumo-kooperatibak (108. artikulua). 

• 4. atala: Irakaskuntza kooperatibak (109-111 artikuluak). 

• 5. atala: Nekazaritzako eta elikagaien kooperatibak (112-113 artikuluak). 

• 6. atala: Erkidegoan ustiatzeko kooperatibak (114-116 artikuluak) 

• 7. atala: Etxebizitza-kooperatibak (117-122 artikuluak). 

• 8. atala: Finantza-kooperatibak (123. eta 124. artikuluak). 

• 9. atala: Osasun-kooperatibak (125. eta 126. artikuluak). 

• 10. atala: Zerbitzu-kooperatibak (127-131 artikuluak). 

• 11. atala: Junior kooperatibak (132. artikulua). 

• 12. atala: Gizarteratze-kooperatibak (133. eta 134. artikuluak). 

• 13. atala: Enpresak sustatzeko kooperatibak (135. artikulua). 

Era berean, “Kooperatiba Sozietate Txikia” izenburuaren ildoan, EKLren II. tituluaren II. 

kapituluak kooperatiba-mota hori arautu da 136. artikulutik 145.era, sei ataletan banatuta. 

Kooperatiba-motak arautzearen helburua EKLren XII. ataleko zioen azalpenaren lehen 

idatz-zatian dago:“Oro har, modu irekian sailkatu dira kooperatibak, orain arte bezala; 

horretarako, kontuan hartu da zer helburu duten kooperatibek eta zer egoera juridiko duten 

bazkideek; espezifikoki erregulatu gabeko alderdietarako, kooperatiba mota bakoitzari 

dagozkion berariazko alderdiak lehenetsi dira arau orokorren gainetik”. 

15.2. Sailkapena eta aplikatu beharreko araudia 

102. artikulua.– Sailkapena eta aplikatu beharreko araudia. 

* Francisco Javier Sanz Santaolalla jaunak, BITARTU-Arbitraje Kooperatiboko Euskal Zerbitzuko 

buru, Elkar-Lan, S. Coop.eko zuzendari eta Euskal Mugimendu Kooperatiboaren Batzorde Juridikoaren 

koordinatzaileak, egindako iruzkina. 

363

KOOPERATIBA MOTAK: LAN ELKARTUKO KOOPERATIBAK 

1.– Kooperatibak sortzeko, oinarritzat hartu beharko dira kapitulu honetan arautzen 

diren kooperatiba motak. Nolanahi ere, bestelako kooperatibak ere eratu ahal izango 

dira, estatutu-bidez, baldin eta argi eta garbi zehazten bada zein den kooperatibajarduera 

eta kooperatiban parte hartu behar duten bazkideen posizio juridikoa. Kasu 

horretan, erregistroak eta interesdunek aplikatuko dituzte kooperatiba horiekiko 

analogia handiena duten entitateentzat legez xedatu diren arauak. 

2.– Hona zein den kooperatiba mota edo tipo bakoitzari legez ezartzen zaion muga 

bakarra: ezin izango da dagokion motako bigarren mailako entitaterik sortu, baldin 

eta bazkide kooperatzaile gehienak pertsona fisikoak izan behar badira nahitaez. 

3.– Kooperatiba bakoitzak, bestalde, bete beharko ditu, bai lege honetan bere burua 

sortzeko ezartzen diren printzipioak, bai dagokion motari aplikatu beharreko 

xedapen bereziak; dagokion atalean aurreikusten ez den guztirako, berriz, arau 

orokorrak bete beharko ditu. 


Ez dago inolako berritasunik, testua indargabetutako 4/1993 Legearen 98. artikuluaren 

artikuluaren berdin-berdina baita. 


1. atala aginduzkoa da; izan ere, EKLk arautako kooperatiba-motetako bat sortu nahi bada, 

haren gutxieneko edukiak behar bezala zedarriztatuta egon behar du, eta, aldi berean, sortu 

nahi den kooperatiba EKLn jasota ez badago, sortu ahalko dela arautu da, betiere bazkideen 

jarduera kooperatiboa eta posizio juridikoa zehazten badira. Kasu horretan, EKLn jasota 

dagoen eta sortu nahi den kooperatibarekiko antzekotasunik handiena duen araudia aplikatu 

beharko da (halabeharrez). Azken batean, EKLn jasota ez dagoen kooperatiba-mota bat sortu 

nahi bada ere, jasota ez egoteak ez du esan nahi sortu ezin denik, aipatutako araudiak hori 

sortzeko modua jaso baitu, lehen azaldu den moduan. 

2. atala hautazkoa da; izan ere, kasu horretan, kooperatibako bazkideen nahia beharrezkoa 

litzateke, hau da, autoerregulazioa baliatzea, bazkide laguntzaile gehienak pertsona fisikoak 

izatea eskatzeko edo betekizun gisa ezartzeko, eta, beraz, ezinezkoa litzateke bigarren 

mailako kooperatiba bat sortu. 

3. paragrafoa aginduzkoa da, kooperatiba bakoitzak zeren arabera egokitu behar duen mugatu 

baitu: lehenik eta behin, EKLn jasotako kooperatiba-sozietatea sortzeko printzipioetara. 

Bigarrenik, kooperatiba-mota jakin baten arabera araututako xedapen berezietara (adibidez, 

kooperatiba-sozietate profesionalei dagokienez, 2/2007 Legea, lanbide-sozietateei buruzkoa) 

eta, hirugarrenik, atal berezian arautu gabekoari dagokionez (kooperatiba-mota aintzat 

harturik), EKLren arau orokorretan jasotako manuetara egokitu beharko da. 


Estatuko Kooperatiben Legearen azken xedapenetatik bigarrena aplikatu ahal izango 

litzateke EKLk gai hori arautu izan ez balu, eta estatuko legea osagarria balitz, Espainiako 

Konstituzioaren 149.3 artikuluak dioenari jarraiki. 

364


EKLren erregulazioa askoz ere osoagoa da; izan ere, ohiko kooperatiba-moten zerrenda 

egiteaz gain, zerrendan ageri diren kooperatiba-moten barruan jaso ez den beste mota bateko 

kooperatibak sortzea ahalbidetzen du, eta ezohiko kooperatiba horrentzat egokienak diren 

xedapenak kidetasunez aplikatu. Hori guztia, EKLren azken xedapenetatik bigarrenean 

ezarritakoari kalterik egin gabe, eta iruzkin honetan horri buruzko azaldutakora bidalita. 

15.3. Lan elkartuko kooperatibak 

15.3.1. Helburua eta arau orokorrak 

103. artikulua.– Helburua eta arau orokorrak. 

1.– Lan elkartuko kooperatibak dira batez ere pertsona fisikoak elkartzen dituztenak 

lanaldi osoan edo partzialean edozein jarduera ekonomiko edo profesional egiteko, 

eta elkarrekin hirugarren ez-bazkideentzako ondasunak edo zerbitzuak ekoizteko. 

Bazkide langileek sozietate-harremana izango dute kooperatibarekin. 

2.– Bazkide langile izateko, gai izan behar da nork bere lana legez kontratatzeko. 

Atzerritarrak ere bazkide langile izan daitezke, betiere Espainiako estatuan lan 

egiteko legeria espezifikoan xedatutakoaren arabera. 

3.– Bazkide langile izateari uzteak ekarriko du behin betiko uztea kooperatiban lan 

egiteari. 

4.– Lan elkartuko kooperatiben helburua da bazkideei enplegu bat ematea eta haiek 

lan egitea. Hala eta guztiz ere, kooperatibek besteren konturako kontratuak ere egin 

ahal izango dituzte, baina kontratu horiek inoiz ezin izango dute gainditu bazkide 

langileek urtean egiten dituzten orduen ehuneko hogeita hamarra. Enpresaren 

premia objektiboak direla-eta, portzentaje hori gainditu ahal izango da, baina hiru 

hilabetean baino ez. Epe hori luzatzeko, baimen arrazoitua eskatu beharko zaio 

Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen sailari. Sail horrek hamabost eguneko 

epean ebatzi beharko du, eta, isiltasuna gertatzen bada, baimena onartutzat joko da. 

Portzentaje horretan ez dira zenbatuko: 

a) Mendeko lan-zentroetan edo ataletan urtean egindako orduak, edo zentro edo 

atal osagarrietan eginak. 

Nolanahi ere, mendeko lan-zentroan edo lan-zentro osagarrian egindako 

lantzat joko da kooperatibek kontratatutako besteren konturako langileek 

egiten dutena, epe mugatu bateko zerbitzuak emateko bezeroen edo onuradunen 

lokaletan eta Administrazio publikoarentzat. Halaber, era horretako lantzat joko 

dira kooperatibak obretan, muntaketa-lanetan edo jarduera laguntzaileetan 

egin behar dituen jarduerak, betiere jarduera horiek ez badira kooperatibaren 

helburu sozial nagusia, eta, jarduerak berak hala eskatuta, kooperatibako 

lokaletatik kanpo egin behar badira, eta, horrez gain, kooperatibarekin duten 

harremana ez bada, argi eta garbi, egonkorra eta iraupen mugagabekoa. 

365


b) Legezko subrogazioaren ondorioz, kooperatibetan integratuta dauden besteren 

konturako langileek egiten duten lana, eta subrogazio horien mende dauden 

jardueretan hasten diren langileek egiten dutena. 

c) Eszedentzian edo aldi baterako ezintasun-egoeretan edo amatasun-, adopzioedo 

harrera-egoeretan dauden edo familia eta lana uztartu nahi duten bazkide 

langileen edo soldatapeko langileen ordezkapenak egiten dituzten langileek 

egiten duten lana. 

d) Bazkide langile izateari esplizituki uko egiten dioten langileek egiten duten lana. 

e) Kooperatibak aldi baterako laneko enpresa gisa jarduten duenean, enpresa 

erabiltzaileen esanetara jartzeko kontratatzen diren langileek egiten duten lana. 

f) Enplegu eta prestakuntza-programetan prestakuntza, orientazio eta lanbitartekaritzako 

kooperatibetako ikasleek egiten duten lana. 

g) Praktika- eta prestakuntza-kontratuak dituzten langileek egiten duten lana. 

h) Gutxienez ehuneko hogeita hamahiruko desgaitasun fisiko, psikiko edo 

sentsoriala onartuta duten pertsonek egiten duten lana, salbu enplegu-zentro 

berezi modura kalifikatu eta onartu diren lan elkartuko kooperatibetan. 

i) Kooperatibak Administrazioarekin edo nagusiki administrazio publikoen 

partaidetza duten enpresekin, partzuergoekin, fundazioekin eta gainerako 

entitateekin duen kontratuaren ondorioz lanean hasten diren langileek egiten 

duten lana. 

Zenbaki honetan xedatutakoa gorabehera, zortzi bazkide langile baino gutxiago 

dituzten kooperatibek aukera izango dute gehienez ere bi langile enplegatzeko 

besteren konturako lan-kontratuaren bidez. 

5.– Estatutuetan finkatu ahal izango da zer prozedura bete behar den soldatapeko 

langileak bazkide izatera iristeko. Baldin eta artikulu honetan erregulatzen 

diren kooperatibek soldatapeko lanetarako ezarritako muga gainditzen badute, 

bazkide langile modura onartu beharko da epemugarik gabeko kontratua izan eta 

kooperatiban urtebete baino gehiagoko antzinatasuna duen langilea, probaldirik 

gabe, gainerako baldintza guztiak betetzen baditu eta hala eskatzen badu eskubide 

hori baliatzeko aukera duenetik eta hurrengo hamabi hilabeteetan. 

Bazkide izateko aukera ezin baliatu dezaketen soldatapeko langileek, edo aukera 

hori baliatzea izan arte, kooperatibaren emaitzen partaidetza izango dute, emaitzak 

positiboak direnean, estatutuek definitu behar duten proportzioan, zeina inoiz ez 

den izango lanbide-maila bereko edo antzeko bazkideei onartutako kooperatibaitzulkinaren 

ehuneko hogeita bost baino txikiagoa. Soldatapeko langilearen baja 

gertatzen denean, batzar orokorrak onartutako azken kontuak hartu ahal izango 

dira oinarritzat partaidetza hori kalkulatzeko. Irabazietako partaidetza horrek lege 

honetako 70.5 artikuluan adierazten den izaera izango du. 

6.– Lan egiteagatik, bazkide langileek eskubidea dute aldian-aldian –hilabeteko epean, 

gehienez ere– lan-aurrerakinak jasotzeko, zeinak ez baitira lanbide arteko gutxieneko 

soldata baino txikiagoak izango, urteko zenbatekotan. 

366


7.– Kooperatiba mota hauen lan-zentroek eta haien bazkideek lan-arriskuen prebentzioari 

buruzko arau orokorrak bete beharko dituzte. 

Halaber, 18 urte beteta ez dituzten bazkide langileek lan-arloko legeriak 18 urtez 

azpiko langileentzat ezarritako mugak izango dituzte gaueko lanak egiteko edo lan 

osasungaitz, nekagarri, kaltegarri edo arriskutsuak egiteko. 

8.– Gizarte Segurantzaren ondorioetarako, besteren konturako langileekin edo langile 

autonomoekin parekatuko dira bazkide langileak. Estatutuek aukeratuko dute zein 

araubide aplikatuko den, bata ala bestea. 

Lan elkartuko kooperatibek estatutuetan erabakitzen badute beren bazkide langileak 

kasuan kasuko araubide bereziko langile autonomoekin parekatzea, bat etorriz 

Gizarte Segurantzaren Lege orokorraren testu bateginaren 14. artikuluarekin – 

urriaren 30eko 8/2015 Legegintzako Errege Dekretuak onartua–, beren gain 

hartuko dute bazkideen kuotak eta obligazioak ordaintzeko betebeharra, haiek 

kooperatibetan eta zerbitzaldian dauden bitartean, betiere horrela jasota badaukate 

estatutuetan, hargatik eragotzi gabe Gizarte Segurantzari dagokion araubide nagusia 

bete beharra. Ordaindutako zenbatekoak ez dira aurrerakinaren parte izango, eta 

partida kengarritzat joko dira legearen 69. artikuluan definitutako soberakin garbia 

zehazteko orduan. 

9.– Kooperatiben uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 86.2 artikuluaren arabera, 

lan elkartuko kooperatiba batek bertan behera uzten badu zerbitzu-kontrata 

edo administrazio-emakida bat berari egoztekoak ez diren arrazoiengatik eta 

beste enpresaburu bat egiten bada haren kargu, kontrata edo emakida horretan 

lanean jarduten diren bazkide langileen eskubideak eta betebeharrak izango 

dira kooperatiban besteren konturako langile gisa lan egin balute, indarrean den 

araudiaren arabera, izango zituzketen eskubide eta betebehar berberak. 

Aurreko paragrafoan azaltzen den egoeran dauden langileek lehentasun-eskubidea 

izango dute, bost urtean, jatorrizko kooperatibara itzultzeko, baldin eta lanpostu 

berririk sortzen bada eta lanpostu berriak haien lanpostuak zuen eduki bera edo 

antzekoa badu. 

15.3.1.1 Berrikuntza nagusiak aurreko araudiaren aldean 

1. atalean, hiru berrikuntza txertatu dira, eta horietako bat oso garrantzitsua da: 

a) Lana lanaldi partzialekoa edo osokoa izan daiteke (aurreko araudiak ez zekarren 

zehaztapen hori). 

b) “Hirugarrenentzat” adierazpenaren ordez, “Bazkide ez diren hirugarrenentzat” jarri 

da. Genero-hizkuntzaren aldaketa bat da (gaztelaniazko bertsioan). 

c) Lehenengo aldiz, Euskadiko Kooperatiben Legearen artikulu batean honako hau esan 

da: “Bazkide langileak kooperatibarekin duen harremana sozietate-harremana da”. 

Aurreko legean, zioen azalpenean, honako hau jaso zen: “..bazkide langileak bere 

kooperatibarekin duen harreman berezi, sozietate autogestionatu bati atxikia eta 

lanez kanpokoari erreparatuta”. Baina zioen azalpena ez da legea. 

367


Idazketa hori erabilta, aurrerapen garrantzitsua lortu da, sozietate-harremana 

argudia baitezakegu, EKLren 103.1 artikuluak xedatutakoari jarraiki; hori funtsezko 

berrikuntza da, aurreko legearen aldean. 

2. atalean ez dago berritasunik, genero-hizkerarena izan ezik. 

3. atalean ez dago berritasunik, genero-hizkerarena izan ezik. 

4. atalean, berrikuntza hauek gehitu dira: 

a) Bazkide langileek urtean egindako lanordu guztien ehuneko hogeita hamarrera 

igo da (aurreko araudian ehuneko hogeita bostekoa zen muga). 

b) Besteren konturako langileek lan egindako orduen zenbaketan, honako hauek 

jaso dira salbuespen gisa: 

1.- Kooperatiba guztientzat: 

1.1. Familia eta lana bateragarri egitea (ikus EKLren 103.4.c) artikulua. 

1.2. Praktikaldiko eta prestakuntzako kontratuak dituzten langileek egindako lana 

(ikus EKLren 103.4.g) artikulua). 

1.3. Kooperatibak administrazioarekin edo administrazio publikoen partaidetza 

nagusia duten enpresa, partzuergo, fundazio eta gainerako erakundeekin 

egindako kontratu baten zioz sartu diren langileek egindako lana (ikus EKLren 

103.4.i) artikulua. 

1.4. Gutxienez, ehuneko hogeita hamahiruko desgaitasun fisiko, psikiko eta/edo 

sentsoriala duten pertsonek egindako lana. Salbuespen hori ez zaie aplikatuko 

enplegu-zentro berezi gisa kalifikatu eta aitortu diren lan elkartuko kooperatibei 

(ikus EKLren 103.4.h) artikulua). 

2.- Enpleguko eta prestakuntzako programetan, prestakuntzan, orientazioan eta lanbitartekaritzan 

diharduten kooperatibentzat bakarrik: ikasleek egindako lana (ikus 

EKLren 103.4.f) artikulua). 

3.- Aldi baterako laneko enpresa gisa jarduten duten kooperatibentzat bakarrik: enpresa 

erabiltzaileen esku uzteko kontratatutako langileek egindako lana (ikus EKLren 

103.4.e) artikulua). 

5. ataleko lehenengo paragrafoak bi berritasun dakartza: bata, genero-hizkerari buruzkoa, 

eta bestea, soldatapeko langileek edo besteren konturako langileek kooperatibako bazkide 

langile mugagabe gisa sartzeko eskubidea baliatzeko baldintza ezarri duena; izan ere, aukera 

hori baliatzeko, kooperatibak gainditu egin behar du kooperatiban egindako soldatapeko 

lanaren muga. 

Bigarren paragrafoa soldatapeko langileek kooperatibaren emaitzetan duten partehartzeari 

buruzkoa da, eta berritasun bakarra du genero-hizkera kontuan hartuta idatzi dela. 

Gainerakoan, haren edukia aurreko araudian araututakoaren berdina da. 

6. atalak ez dakar inolako berritasunik, genero-hizkerarena izan ezik. Bada, bai lanaurrerakinaren 

aldizkakotasuna, bai urteko gutxieneko zenbatekoa, ezarrita zeuden aurreko 

araudian. 

368


7. atalak ez dakar berritasunik, lehenengo paragrafoak izan ezik, laneko segurtasunari eta 

higieneari buruzko arauen ordez “laneko arriskuen prebentzioari buruzko arau orokorrak” 

ageri baitira; azken batean, gai horri buruzko araudia aldatzea/egokitzea da. Genero-hizkerari 

lotutako aldaketa bat ere badago. 

Bigarren paragrafoan, genero-hizkerak eragindako aldaketa izan ezik, ez dago inolako 

aldaketarik kooperatiben aurreko legearen 8. paragrafoan jasotako erregulazioari dagokionez. 

8. atalaren lehen paragrafoan, genero-hizkerak dakarren moldaketa baino ez dago; izan ere, 

Gizarte Segurantzaren ondorioetarako, aukera ematen du kooperatibako bazkide langileak 

araubide orokorrean edo langile autonomoen araubide berezian sar daitezen. 

8. atalaren bigarren paragrafoan jaso den edukiari dagokionez, berria da kooperatiben 

aurreko legearen aldean, −ez, ordea, erregelamenduaren 3. artikuluaren testuaz denaz 

bezainbatean, edukia berdina delako, genero-hizkerak eragindako moldaketa eta Gizarte 

Segurantzaren Lege Orokorraren testu bateginari doakion arau-egokitzapena gorabehera−. 

Hala, bazkide langileak kasuan kasuko araubide bereziko langileekin parekatzea erabaki 

bada, jarduteko modua ezarri da. 

9. atalak aurreko Kooperatiben Legearen 99.9 artikuluaren eduki bera dakar. 

15.3.1.2 Iruzkin orokorra eta esanahi praktikoa 

1. atala aginduzkoa da; izan ere, kooperatiba horietan, bazkide langileak elkartu behar 

dira gehienbat, eta horiek lanaldi osoan (adibidez: lansaio osoko sozietate-kontratua) edo 

lanaldi partzialean (adibidez: lansaio erdiko sozietate-kontratua) lan egin dezakete jarduera 

ekonomikoak edo profesionalak egiten. Horrela, hirugarrenentzako ondasunak ekoitzi 

(adibidez: moldeen fabrikazioa) edo zerbitzuak (adibidez: aholkularitza-zerbitzuak) emango 

dira. 

Kooperatiba-mota horretan, lana da jarduera kooperatibizatua, eta, hain zuzen ere, jarduera 

horrek erabakiko du lan-kooperatiba elkartu baten edo beste kooperatiba-mota baten aurrean 

gauden. Dena dela, kooperatibako bazkide gehienak bazkide langileak izan behar dira. 

Atal horretan, argiro zehaztu da bazkide langileen eta kooperatibaren arteko harremana 

sozietate-harremana dela, hau da, ez da lan-harremana, eta horrek berezko autoerregulazioaren 

bidea ireki du bazkide langileen eta kooperatibaren arteko lotura garatzeko. 

2. atala aginduzkoa da, bertan zehaztu baita zer pertsona kontrata daitekeen bazkide langile 

gisa eta zer pertsona ezin den kontratatu. 

3. atala aginduzkoa da; izan ere, pertsona batek bazkide langile izateari uzten badio, era 

automatikoan eta aldi berean utzi behar dio kooperatiban lan egiteari. 

Horixe dugu bazkide langilearen eta kooperatibaren arteko sozietate-harremanaren ondorio 

argia. 

Azken batean, jasota utzi nahi da, edozein arrazoi dela kausa, borondatezko baja edo 

nahitaezko baja hartzen denean, bazkide langile izateari uzteak badakarrela nahitaez eta aldi 

berean kooperatiban lan egiteari uztea, eta horrek esan nahi du bazkide langile ohiak ez 

duela inolako eskubiderik kooperatiban lan egiten jarraitzeko, bazkide langile izateari utzi 

369


baino lehen, lanean baitzegoen bazkide langile zelako (horixe baita bazkide langile izateak 

esleitzen dion jarduera, betiere bazkide-mota horrentzat ezarritako baldintzak betetzen 

dituelako onartu bada, eta, hala badagokio, egin zaion probaldia gainditu badu, eta hasierako 

nahitaezko ekarpen guztiak harpidetu eta eskatu zaion zenbatekoa ordaindu badu); hala, 

pertsona batek bazkide langile izateari uzten dionean, kooperatibako lana egiteari ere utziko 

dio, pertsona batek prestazio horri ekin behar baitio bazkide langilearen izaera eskuratzeko 

eta, gainera, prestazio horri ekiteko obligazioa hartu duelako bazkide langilearen izaerari 

eusten dion artean. 

Hala eta guztiz ere, kooperatibak besteren konturako langile gisa kontratatu ahal izango 

du bazkide langile izateari utzi dion pertsona bat, baina kasu horretan, kooperatibarekiko 

lotura lan-kontratukoa izango litzateke, eta ez sozietate-harremana. Egoera hori ez da ohikoa 

izaten kooperatibetan, baina egia da, batzuetan, arrazoi ugari direla medio (pertsonalak, 

ekonomikoak, etab.) gerta daitekeela. Kooperatibaren administrazio-organoak edo, hala 

badagokio, kooperatiban besteren konturako langileak kontratatzeko eskumena duenak 

baloratu beharko ditu arrazoi horiek guztiak eta erabakiak hartu. 

4. atala mistoa da, hots, xedapenezko zati bat dauka eta beste bat aginduzkoa. Atal horretan, 

lan elkartuko kooperatibaren helburua bazkideei lana ematea dela aitortzen da, enplegua 

sortuz, baina, era berean, aukera ematen da, kooperatibak egokitzat jotzen badu (beraz, 

kooperatibak iritzira balia dezakeen aukera da: xedapenezko zatia), besteren konturako 

langileak kontratatzeko, gainditu ezin diren muga batzuk ezarrita (atalaren aginduzko zatia), 

premia objektiboen ziozko kasu jakin batzuetan izan ezik, urtean zehar hiru hilabete baino 

gehiagoz (adibidez, kooperatibari eskaera edo kontratu bat esleitzearen ondorioz, bazkideen 

kopuruak baino pertsona gehiagok lan egin behar dutenean, urteko lan-ordu guztien ehuneko 

hogeita hamar baino gehiago, eta 14 hilabeteko aldian baino denbora luzeagoan). Halakoetan, 

eskaera arrazoitua egin behar da, Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Sailaren aldi baterako 

baimena lortzeko. Baimen hori hamabost eguneko epean ebatzi behar da, eta, halakorik 

ezean, baimena eman dela ulertuko da. 

Azken batean, legegileak besteren konturako kontrataziorako muga orokor bat ezarri die 

lan elkartuko kooperatibei: kooperatibako bazkide langileek urtean egindako ordu guztien 

ehuneko hogeita hamar; Muga horretan, bazkide langile mugagabeen orduak eta iraupen 

mugatuko bazkideenak zenbatu behar dira. Adibidez, kooperatibak 25 bazkide langile 

mugagabe eta iraupen mugatuko 5 pertsona baditu (horietako bik urte osoko iraupena dute, 

bazkide langile mugagabeen lanaldi bera, eta beste hirurek 6 hilabeteko iraupena dute, 

seihilekoan 930 orduko arduraldia beteta), horietako bakoitzaren urteko orduak zenbatu 

beharko dira (adibidez, 1.726 ordu x 27 (25 langile mugagabe eta iraupen mugatuko 2 

langileei dagozkien orduak) = 46.690 ordu + 2.790 ordu (iraupen mugatuko hiru langileek 

ematen dituztenak, seihilekoan, 930 ordu) = 49.392 ordu, eta kopuru horren gainean, 

gehienez ere % 30eko muga ezarrita dago, 14.818 ordukoa, hau da, ordu-kopuru hori da 

besteren konturako langileek ekitaldi ekonomikoan zehar eman ditzaketen orduena. 

Arestian esan bezala, orduen muga orokor hori aldi baterako gainditu ahal izango 

litzateke, betiere premia objektiboko kasuak tarteko badaude. Premia objektibo hori eskaera 

370


arrazoituan egiaztatu beharko da, eta Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu sailari baimena 

eskatuko baitzaio, lehen azaldu den bezala. 

Eta, azkenik, zortzi bazkide langile baino gutxiago dituzten kooperatiben kasuan, besteren 

konturako lan-kontratua duten bi langileren mugari eutsi zaio, edozein modalitatetan, betiere 

kooperatiba horiei lehenago lotutako salbuespenak aplikatzeari kalterik egin gabe. 

5. atalaren lehenengo paragrafoa mistoa da; izan ere, alde batetik (atalaren xedapenezko 

zatia) kooperatibari aukera ematen dio soldatapeko pertsonak, mugagabeak edo iraupen 

jakinekoak izan, bazkide izateko prozedura estatutuetan arautzeko. Eta, bestetik (aginduzko 

zatia), artikulu honetan soldatapeko langileen kontratazioari dagokionez ezarritako mugak 

gainditu baditu kooperatibak, lan-kontratu mugagabea duen edozein langile, gutxienez 

urtebeteko antzinatasuna duena, bazkide langile mugagabe gisa sartzeko eskatzen badu, 

hamabi hilabeteko epean, antzinatasun-urtea amaitu eta hurrengo hamabi hilabeteetan, 

bazkide langile gisa onartu beharko da, probaldirik gabe, eta ezarritako gainerako baldintzak 

betetzen baditu. Adibidez, demagun 2016an kontratatutako langilea, 2019ko uztailean 

mugagabea, eta 2020ko urrian (2020ko uztailetik urtebeteko antzinatasuna du), kooperatiban 

bazkide langile gisa sartzeko eskatu du. Kooperatibak, soldatapekoen lanaren muga gainditzen 

badu, bazkide langile gisa kontratatu beharko du, eta hala egiten ez badu, besteren konturako 

langileak demanda jarri ahalko dio kooperatibari lan-arloko jurisdikzioaren aurrean (EKLren 

107.2.e) EEL). 

Kooperatibak soldatapekoen lanaren muga gainditzen ez badu, besteren konturako 

langileak egindako eskaera atzera bota edo onartu ahal izango du, baina eskaerari ezezkoa 

ematea erabakiz gero, komeni da egiaztatzea kooperatibak ez duela kontratazio-muga 

gaindituta eskaeraren datan eta ezespenaren datan. 

Aintzat hartu behar dugu besteren konturako langileen eskubidea desagertzen dela hamabi 

hilabete igaro ondoren, langile mugagabe gisa urtebeteko antzinatasuna izan zuenetik 

zenbatzen hasita. Nolanahi ere, hamabi hilabete horiek igarotakoan, interesdunak bazkide 

langile mugagabe gisa sartzea eska dezake, nahiz eta, kasu horretan, kooperatibak onartzeko 

inolako betebeharrik ez duen. 

Eta bigarren paragrafoak eduki mistoa dakar, aginduzkoa eta xedapenezkoa kooperatibarentzat. 

Idatz-zati horrek arautzen duenez (aginduzko edukia), besteren konturako langileek 

kooperatibaren emaitzetan parte hartzeko eskubidea dute: 1.- Bazkide langile izateko 

aukerarik ez duten soldatapekoek (adibidez, obra edo zerbitzu bakoitzeko aldi batera 

kontratatutako edo zereginen pilaketaz kontratatutako soldatapeko langileak, bitarteko 

lanetan kontrataturikoak….) eta 2.- Bazkide izateko aukera baliatu ezin duten soldatapekoek 

(kasurako, urtebeteko gutxieneko antzinatasunik ez dutelako, aukera baliatu ezin duten 

soldatapeko langileek). 

Horrenbestez, ez dute emaitzetan parte hartzeko eskubiderik izango hamabi hilabeteko 

epea igarotzen utzi duten besteren konturako langileek, urtebeteko antzinatasuna duten 

unetik zenbatzen hasita, ezta kooperatibak bazkide langile mugagabe gisa sartzea eskaini 

dien eta eskaintza horri uko egin dioten pertsonek ere. 

371


Emaitzetan izandako partaidetzaren zenbatekoari dagokionez, kooperatibak aukera dauka 

(atal honen xedapenezko edukia) estatutuetan egoki iritzitako proportzioan finkatzeko, 

baina, gutxienez (atalaren aginduzko edukia), kategoria profesional bereko edo baliokideko 

bazkide langile batek jasoko lukeen itzulketaren ehuneko hogeita bostekoa izan beharko du. 

Adibidez, kooperatiba bateko tornulariaren lanpostua esleituta duen bazkide langile batek 

8.000 euro jaso ditu itzulkin gisa, eta emaitzetan parte hartzeko eskubidea duen soldatapeko 

langile batek kooperatibaren estatutuen arabera dagokion zenbatekoa jaso beharko du, 

eskuarki, ehuneko hogeita bostekoa (EKLn ezarritako gutxienekoa); beraz, adibide honetan, 

2.000 euro jasoko lituzke, eta zenbateko horrek soldata-izaera du, lan honetan dagoeneko 

iruzkindu den EKLren 70.5 artikuluak adierazi bezala. 

Hala berean, langileak jardun dueneko lanaren emaitza zein izan den jakiteko ekitaldia 

itxi arte itxaron beharrean, kooperatibak emaitzen zatia esleitu ahal izango dio langileari, 

aurreko ekitaldiko emaitzetan oinarriturik. Aukera hori baliagarria da bi aldeentzat; izan ere, 

besteren konturako langileak lehenago kobratuko du, eta kooperatibak kitapena eta Gizarte 

Segurantzarekikoak izapidetuko ditu (langileen izen-zerrenda eta kotizazioen likidazioordainagiria, 

lehen TC1 eta TC2 deiturikoak) lan-harremana amaitzean. 

EKLk zehaztu du kooperatibaren emaitzetan parte-hartzeak ordeztu egingo duela 

aplikatzekoa den lan-araudian ezarritako antzeko osagarria, hala badagokio; esate baterako, 

soldatapeko langileei aplikatzekoa den hitzarmen kolektiboan aurreikusitako irabazien 

hirugarren ordainsaria, osagarri hori baino txikiagoa bada izan ezik; kasu horretan, osagarria 

aplikatuko da. 

6. atala aginduzkoa da, eta atal horretako edukiak esan nahi du kooperatibek beren bazkide 

langileen eskura jarri behar dituztela lan-aurrerakinak, gutxienez hilean behin, eta horien 

urteko zenbatekoa ezin izango dela inoiz izan 2020an lanaldi osoko urteko 13.300 euroko 

LGS baino txikiagoa. 

Horrek esan nahi du kooperatiba batek, adibidez, 4 hilabetez, 900 euro ordain ditzakeela, 

hau da, hilean 950 euro baino gutxiagoko hileko lan-aurrerakinak, eta beste hilabete 

batzuetan zenbateko handiagoetan, adibidez, 1.400 eurokoak; horrela, ekitaldiaren amaieran, 

gutxienez, zenbateko osoa 13.300 eurokoa edo handik gorakoa izango da (adibide honetan, 

esaterako, zenbateko hori gaindituko litzateke, 13.800 euro guztira). 

Nolanahi ere, urteko zenbaketa orokorrean aurreikusitako lan-aurrerakina oso txikia da 

lanaldi osoan aritzen den bazkide langile mugagabe batentzat. 

7. paragrafoan, edukia aginduzkoa da, bi paragrafoetan. Lehenengoan, lan-arriskuen 

prebentzioari buruzko arau orokorrak ezartzen dira, bai kooperatiben lantokietan bai langile 

bazkideei dagokienez, eta, jakina, EKLk aipatzen ez baditu ere, besteren konturako langileei 

aplikatuko zaizkie. Beraz, lan elkartuko kooperatibek nahitaez bete beharreko araudiak 

bidaltzen ari gara (atal honetan mota horretako kooperatibak baino ezin ditugu aipatu). 

Bigarren paragrafoa ere aginduzkoa da, eta hemezortzi urtetik beherako bazkide langileei 

buruzkoa da. Langile horiei lan-legeriak jasotzen dituen mugak aplikatuko zaizkie gaueko 

lanei dagokienez (ez dute lanik egin behar hogeita bi: 00etatik sei: 00etara bitartean), 

osasungaitzak, nekagarriak, kaltegarriak edo arriskutsuak badira. Araudi horren zerrenda 

15.3.1.3 azpipuntuan egingo dugu, 7. atalari heltzen zaionean. 

372


7. ataleko edukia aginduzkoa da, bi paragrafoetan. Lehenengoan, lan-arriskuen 

prebentzioari buruzko arau orokorrak ezarri dira, bai kooperatiben lantokietan bai langile 

bazkideei dagokienez, eta, jakina denez, EKLk aipatzen ez baditu ere, besteren konturako 

langileei aplikatuko zaizkie. Beraz, lan elkartuko kooperatibek nahitaez bete beharreko 

araudietarako igorpena egiten ari gara (atal honetan, mota horretako kooperatibak baino ezin 

ditugu aipatu). 

Bigarren paragrafoa ere aginduzkoa da, eta hemezortzi urtetik beherako bazkide langileei 

buruzkoa da. Langile horiei lan-legeriak jasotzen dituen mugak aplikatuko zaizkie gaueko 

lanei (hau da, ez dute lanik egin behar gaueko hamarretatik goizaldeko seiak bitartean), 

osasungaitzei, nekagarriei, kaltegarriei edo arriskutsuei dagokienez. Araudi horren zerrenda 

15.3.1.3 azpiatalean egingo dugu, 7. atalari heltzen zaionean 

8. atalaren lehenengo idatz-zatia aginduzkoa da, eta, horregatik, kooperatibak honako 

modalitate hauen artean aukeratu behar du bazkide langileentzat sozietate-estatutuetan: 

besteren konturako langileekin parekatutako langile gisa (araubide orokorrari edo Gizarte 

Segurantzaren araubide bereziren bati atxikita, dagokion jardueraren arabera), edo norbere 

konturako langile gisa, dagokion araubide berezian. Aukera hori sozietate-estatutuak 

aldatzeko izapidea erabiliz bakarrik alda daiteke, eta soilik aldatu nahi den Gizarte 

Segurantzaren araubideari atxikitzeko egin den aukeratik, gutxienez, bost urte igaro ondoren. 

Bigarren idatz-zatiak izaera mistoa du; izan ere, arautu denez gero, kooperatibak bere 

bazkide langileak dagokion araubide bereziko langile edo norbere konturako langileekin 

parekatzea erabaki badu, estatutuetan ezarri ahalko du (aukerakoa da) kooperatiban 

jardunean dauden bitartean (hau da, bazkide langile izaten jarraitzen duten bitartean) bazkide 

langileen kuotak eta betebeharrak ordaintzeko betebeharra kooperatibak bere gain hartuko 

duela (aginduzkoa den arren), dagokion Gizarte Segurantzaren araubide berezia aplikatzeari 

kalterik egin gabe. Kooperatibak kontzeptu horien kariaz ordaindutako zenbatekoak ez 

dira bazkide langileen lan-aurrerakinaren zati izango, eta kooperatibaren soberakin garbia 

zehazteko sail edo partida kengarritzat hartuko dira; azken batean, kooperatibaren gastu gisa 

zenbatuko dira. 

9. atalaren lehen idatz-zatia aginduzkoa da. Bertan aletu dira kooperatibak zerbitzukontrata 

edo administrazio-emakida batean, jarduera uzten ditueneko kasuak, bere nahiarekin 

zerikusirik ez duten arrazoiengatik, eta kooperatibaren ordez beste enpresa lanean hasten 

denean. Inguruabar horretan, kooperatibako bazkide langileei eta besteren konturako langileei 

eskubide berberak aitortzen zaizkie subrogazioa egonez gero, eta subrogazioa estatuaren 

eskumen esklusiboa denez, estatu-mailako Kooperatiben Legearen 86.2 artikuluari lotzen 

gatzaizkio, hartara, subrogazioetan, kooperatibako langileek besteren konturako langileek 

duten tratu berbera izan dezaten. Azken batean, bazkide langileen sozietate-kontratuak 

besteren konturako lan-kontratu bihurtuko dira, eta kooperatiban besteren konturako langile 

gisa lan egin izan balute legozkiekeen eskubide eta betebehar berberak aitortuko zaizkie. 

9. ataleko bigarren idatz-zatiak aginduzko izaera du kooperatibarentzat, eta, 5 urteko epean, 

zerbitzu-kontrata batean edo administrazio-emakida batean beste enpresa batek kooperatiba 

ordeztu zuen unetik zenbatzen hasita, kooperatiban berriz sartzeko lehentasunezko 

eskubideari eustera behartzen du kooperatiba ordeztu zuen enpresak subrogatu zituen 

373


pertsonak, kooperatiban lehendik zuten lanaren antzeko zereginak dituzten lanpostu berriak 

sortzen direnean. Kooperatiban lehentasunez laneratzeko eskubideari lotutako epe hori 

igarotakoan, eskubidea galdu egingo da, baina horrek ez du esan nahi estatutuen bidez luza 

ezin daitekeenik, edo bazkide ohiek kooperatiban laneratzeari uko egin ezin diezaioketenik, 

baldin eta kooperatibak berriro lanean hasteko eskaintzen badie, kooperatiban izandako 

lanen antzeko zereginak dituzten lanpostu berriak edo antzeko jarduerak sortu direlako. 

Subrogazioaren erregulazio espezifikoari kalterik egin gabe, egokiena da kooperatibak 

egoera hori arautzea, EKLk ematen dion autoerregulazioa erabiliz. 

15.3.1.3 Beste arau aplikagarri batzuk 

1. idatz-zatiari dagokionez, estatuko legeriaren artikulu baliokidea 80.1 artikulua da; 

hala eta guztiz ere, artikulu hori ez dugu ezertarako baliatu behar. Izan ere, gure arauketa 

artikulu horren edukia baino osatuagoa da, nahiz eta estatukoaren testuan honako hau jaso 

zen: “Bazkide langileen eta kooperatibaren arteko lotura sozietate-harremana da”. Azken 

batean, estatuko araudiak, kasu honetan, ezin da izan indarrean dagoen EKLren arau osagarria 

(EKren 149.3 artikulua). 

2. idatz-zatiari gagozkiola, estatuko kooperatiba-araudiaren artikulu baliokidea 80.2 

artikulua da eta horren edukia gure 2. paragrafoaren testuaren berdina; beraz, ezin da izan 

indarrean dagoen EKLren arau osagarria (EKren 149.3 artikulua). 

Hala ere, lana kontratatzeko gaitasuna legez nork duen jakiteko, lehenik eta behin, 

LELTBra jo behar dugu, hain zuzen ere, 7. artikulura: 

“7. artikulua. Kontratuak egiteko gaitasuna. 

Pertsona hauek egin ditzakete beren lan-zerbitzuak betetzeko kontratuak: 

a) Kode Zibilean xedatutakoaren arabera, jarduteko gaitasun osoa daukatenek. 

b) Hemezortzi urte baino gutxiago, eta hamasei baino gehiago edukita, independente 

bizi direnek, baldin eta gurasoen edo tutoreen onespenez, edo bere kargura dauzkan 

pertsonaren edo erakundearen baimenez aurkitzen badira egoera horretan. 

Baldin eta gaitasun mugatua daukan pertsonaren baten legezko ordezkariak, 

berariaz edo isilbidez, lanen bat egiteko baimena ematen badio hari, kontratutik 

sortutako eskubideak gauzatzeko eta betebeharrak betetzeko baimena ere ematen 

dio, baita kontratua eteteko ere. 

c) Atzerritarrek ere egin ditzakete kontratuak, gai horren inguruko berariazko legeetan 

xedatutakoarekin bat etorriz. 

Merkataritza Kodeak (315. eta 322. artikuluak), bestalde, zehaztu du adin nagusiko 

pertsonek, hau da, hemezortzi urtetik gorakoek, jarduteko gaitasuna dutela. 

Adingabeei dagokienez, EKLk kontuan hartu beharreko zenbait murrizketa jaso ditu, 

hala nola EKLren 44.1 eta 53.3 artikuluetan xedatutakoak, emantzipatu gabeko adingabeak 

administratzaile edo zaintza-batzordeko kide izatea eragozten dutenak, baina emantzipatutako 

adingabeak izan daitezke; edo 103. artikuluaren 7. atalean xedatutakoak. Azkenaren arabera, 

18 urtetik beherako bazkide langileek eta 18 urtetik beherako besteren konturako langileek 

374


lan-legerian ezarritako muga berberak izango dituzte gaueko lan edo lan osasungaitz, 

nekagarri, kaltegarri edo arriskutsuei dagokienez. 

Eta atzerritarren kontratazioari buruzko legeriari dagokionez, honako hau nabarmendu 

nahi dugu: alde batetik, Kode Zibilaren 27. artikuluak espainiar nazionalitatekoei aitortzen 

zaien gaitasun orokor berdina aitortzen die, baina gai horren inguruan lege berezietan eta 

nazioarteko tratatuetan zehaztutakoak ez ditu aipatu; bestalde, kontuan izan behar dugu 

urtarrilaren 11ko 4/2000 Lege Organikoa, a; bai eta atzerritarrek Espainian dituzten eskubide 

eta askatasunei eta haien gizarteratzeari buruzko apirilaren 20ko 557/2011 Errege Dekretua 

ere, 4/2000 Lege Organikoaren Erregelamendua onartzen duena, 2/2009 Lege Organikoak 

aldatu ondotik. Eta, azkenik, otsailaren 16ko 240/2007 Errege Dekretua, Europar Batasuneko 

estatu kideetako eta Europako Esparru Ekonomikoari buruzko Akordioan parte hartzen duten 

beste estatu batzuetako herritarrak Espainian sartu, aske ibili eta bizitzeari buruzkoa. 

3. idatz-zatiari dagokionez, estatuko legeriaren artikulu baliokidea 80.3 artikulua da. Hala 

eta guztiz ere, artikulu hori ez dugu ezertarako baliatu behar, gure erregulazioa berdina 

baita, eta, beraz, estatuko araudia, kasu honetan, ezin da izan indarrean dagoen EKLren arau 

osagarria (EKren 149.3 artikulua). 

4. idatz-zatiari gagozkiola, estatuko legeriaren artikulu baliokidea 80.3 artikulua da eta 

urteko orduen muga orokorra jaso du besteren konturako langileei dagokienez, baina muga 

horren salbuespenak handiagoak dira gure araudian, eta, beraz, ezin da izan indarrean dagoen 

EKLren arau osagarria (EKren 149.3 artikulua). 

Nolanahi ere, lan-kontratuen xede izan daitezkeen orduen zenbaketa lanaldi bihurtu ahal 

izateko, Langileen Estatutuaren Legearen Testu Bateginera jo behar dugu, zehazki 34.1 

artikulura. Artikulu horretan, ondokoak zehaztu dira: “1. Lanaldiak hitzarmen kolektiboetan 

edo lan-kontratuetan itundutakoa iraungo du. 

Lanaldi normalaren gehieneko iraupena, astean, berrogei ordukoa izango da, benetan 

lanean egindakoetan, urteko batez bestekoa hartuta”. 

Xedapen hori oinarri hartuta, besteren konturako langileen kontratuan eta bazkide langileen 

lan-kontratuan berdin finka dezakegu lanaldia, betiere hori bat badator ondorio horretarako 

araututako xedapenekin, lanaldiari dagokionez, aplikatzekoa den hitzarmen kolektiboan eta, 

betiere, Langileen Estatutuaren Legearen Testu Bateginaren 34.1 artikuluak jasotako lan 

eraginkorraren asteko batez bestekoa errespetatuta. 

Besteren konturako langileen subrogazioaren kasuan, aurrekoaz gain, kontuan hartu 

beharko dugu enpresaren ondorengotza arautzen duen LELTBren 44. artikulua. Artikuluak, 

besteak beste, hauxe dio: “Enpresa baten, lantoki baten edo produkzio-unitate autonomo 

baten titulartasuna aldatuta ere, horrek, besterik gabe, ez du ekarriko bertako langileekiko 

lan-harremana azkentzea; izan ere, enpresaburu berriak aurrekoak lan-arloa eta Gizarte 

Segurantza dela-eta zituen eskubide eta betebeharrak subrogatuko ditu, horien artean direla 

pentsioen inguruko betebeharrak, beti ere gai horren inguruko araudi berezian esaten dena 

kontuan izanda. Orokorrean, lagatzaileak babes sozial osagarriaren arloan bereganatutako 

betebehar guztiak subrogatuko ditu enpresaburu berriak”. 

375


Praktikaldiko eta prestakuntzako kontratuei dagokienez, Langileen Estatutuaren Legearen 

Testu Bateginaren 11. Artikulua aintzat hartu behar dugu, bertan definitu baitira bi kontratuak 

eta aipatutako kontratu-modalitate bakoitzean bete beharreko arauak. 

Aldi baterako laneko enpresak arautzen dituen ekainaren 1eko 14/1994 Legearen hirugarren 

xedapen gehigarriak aukera ematen die lan elkartuko kooperatibei enpresa erabiltzaileen esku 

jarri behar dituzten langile guztiak kontratatzeko. Azken batean, lege horrek salbuespen bera 

ematen die aldi baterako laneko enpresa gisa jarduten duten kooperatibei (EKLren 103.4.e) 

artikulua). 

Eta, gutxienez, ehuneko hogeita hamahiruko desgaitasun fisiko, psikiko eta/edo sentsorial 

aitortua duten pertsonak kontratatzeari dagokionez, honako hauek hartu behar ditugu kontuan: 

azaroaren 29ko 1/2013 Legegintzako Errege Dekretua, desgaitasuna duten pertsonen 

eskubideei eta haien gizarteratzeari buruzko lege orokorraren testu bategina onartzen 

duena, eta 44/2007 Legea, abenduaren 13koa, laneratze-enpresen araubidea arautzekoa, eta 

bereziki, lege horren bigarren xedapen gehigarria, laneratze-prozesuan dauden langileen 

zenbaketari buruzkoa; izan ere, enplegua sustatzeko aldi baterako kontratua duten langileak 

ez dira zenbatuko bazkide ez diren langileek lan elkartuko kooperatibetan parte hartzeko 

baimendutako gehieneko ehunekoa ezartzearen ondorioetarako. 

40/2015 Legea, urriaren 1ekoa, Sektore Publikoaren Araubide Juridikoarena, besteren 

konturako langileen bidez egindako lanei buruzkoa, kooperatibak administrazioarekin edo 

administrazioen gehiengo partaidetza duten enpresa, partzuergo, fundazio eta gainerako 

erakundeekin egindako kontratuen arabera. 

5. ataleko lehen paragrafoan, estatuko legeriaren artikulu baliokidea 80.8 artikulua da. 

Hala eta guztiz ere, artikulu hori ez dugu ezertarako baliatu behar, gure erregulazioa berdina 

baita, eta, beraz, estatuko araudia, kasu honetan, ezin da izan indarrean dagoen EKLren arau 

osagarria (EKren 149.3 artikulua). 

Atal horretako bigarren paragrafoari dagokionez, estatuko legean ez dago artikulu 

baliokiderik. 

6. atalean, ez dugu estatuko kooperatiben legediaren artikulu baliokiderik, eta, beraz, kasu 

honetan ere ezin da izan indarrean dagoen EKLren arau osagarria EKren 149.3 artikulua). 

Hala ere, kontuan hartu behar dugu lanbide arteko gutxieneko soldata (LGS) ezartzen duen 

araudia, 2020ko ekitaldian honako hau izan zelarik: 231/2020 Errege Dekretua, otsailaren 

4koa, 2020rako lanbide arteko gutxieneko soldata finkatzen duena, hau da, 31,66 euro 

eguneko edo 950 euro hileko, soldata egunka edo hilabeteka finkatuta dagoen kontuan hartuta. 

Atal honetan ezarritakoaren arabera, horixe da lanaldi osoko bazkide langile mugagabe batek 

jaso dezakeen gutxieneko zenbatekoa. 2020an, LGSren urteko zenbatekoa 13.300 eurokoa 

izan zen. 

7. paragrafoan, estatuko legeriaren artikulu baliokidea 80. artikulua da, eta horren 5. eta 6. 

atalak. Hala eta guztiz ere, artikulu hori ez dugu ezertarako baliatu behar, gure erregulazioa, 

funtsean, berdina baita, eta, beraz, estatuko araudia, kasu honetan, ezin da izan indarrean 

dagoen EKLren arau osagarria (EKren 149.3 artikulua). 

Hala ere, honako arau hauek hartu behar ditugu kontuan atal honetan: 31/1995 Legea, 

376


azaroaren 8koa, laneko arriskuen prebentzioari buruzkoa; 1957ko uztailaren 26ko Dekretua, 

arriskutsuak edo osasungaitzak izateagatik emakumeei eta adingabeei debekatutako industria 

eta lanei buruzkoa; Kontseiluaren 94/33/EE Zuzentaraua, 1994ko ekainaren 22koa, gazteak 

lanean babesteari buruzkoa; eta Langileen Estatutuaren Legearen Testu Bateginaren 6.2 

artikulua, eta uztailaren 21eko 23/2015 Legea, Lan eta Gizarte Segurantzaren ikuskatzailetzasistema 

antolatzen duena, bereziki 12.1.f) eta 19.1.f) artikuluak. 

8. paragrafoari dagokionez, ez dugu estatuko kooperatiben legediaren artikulu baliokiderik. 

Hala ere, estatuko legeria hau kontuan izan behar dugu, bere eskumen esklusiboko gaia 

delako: 8/2015 Legegintzako Errege Dekretua, urriaren 30ekoa, Gizarte Segurantzaren Lege 

Orokorraren testu bategina onartzen duena. 

9. atalari gagozkiola, estatuko legeriaren artikulu baliokidea 86.2 artikulua da. Horretarako 

igorpena egin du, hain zuzen ere, EKLk, estatuak arlo horretan duen eskumen esklusiboa 

kontuan hartuta. Baina, horrez gain, aintzat izan behar dugu LELTBren 44. artikuluan eta 

Sektore Publikoko Kontratuen azaroaren 8ko 9/2017 Legearen 130. eta 308.2 artikuluetan 

xedatutakoa. Lege horren bidez, Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2014ko 

otsailaren 26ko 2014/23/EB eta 2014/24/EB Zuzentarauen transposizioa egin da Espainiako 

ordenamendu juridikora. 

15.3.2. Probaldia 

104. artikulua.– Probaldia. 

1.– Estatutuek probaldia ezar dezakete langile bat bazkide gisa hartzeko baldintzatzat. 

Probaldia ez da sei hilabete baino gehiago luzatuko. Nolanahi ere, probaldia 

hamazortzi hilabetera arte luza daiteke administratzaileek –edo batzar orokorrak, 

hala ezartzen bada espresuki estatutuetan– finkatutako lanpostuak, lanbideeskakizun 

bereziak dituztenak, betetzeko. Lanpostu horiek ezin izango dira izan 

kooperatibako lanpostu guztien ehuneko hogei baino gehiago. 

2.– Probaldian, bazkide langilegaiek bazkideek dituzten eskubide eta betebehar berak 

izango dituzte, berezitasun hauekin: 

a) Nork bere kabuz ebatzi ahal izango du lan-harremana eten ala ez. Kooperatibako 

administratzaileek ere ahalmen bera izango dute. 

b) Ezin izango dira hautagai izan sozietatearen organoetako karguak betetzeko. 

c) Ez dute ez betebeharrik ez ahalmenik izango sozietatearen kapitalari ekarpenik 

egiteko, ezta sarrera-kuota ordaintzeko ere. 

d) Ez diete eragingo probaldian zehar kooperatibak izan ditzakeen galerek, eta ez 

dute eskubiderik izango kooperatiba-itzulkinak jasotzeko, nahiz eta eskubidea 

duten irabazien portzentaje bat kobratzeko, soldatapekoei onartzen zaienaren 

adinakoa izango dena. 

3.– Ez da probaldirik ezarriko baldin eta langileak probaldia egin eta gainditua badu 

baina ez bada bazkide bezala sartu harremana ebatzi zenetik 

377



Ez dakar inolako berritasunik lehen bi atalei dagokienez, baina 3. atalak berritasun bat 

dakar; izan ere, langile bati ezin izango zaio probaldirik egin, baldin eta aurretik egoera 

horretan egon bada eta gainditu egin badu, bazkide gisa sartu gabe, kooperatibarekin lotzen 

zuen harremana eten zenetik. 

15.3.2.2. Iruzkin orokorra eta esanahi praktikoa 

1. atalak xedapenezko izaera dauka kooperatibentzat; izan ere, aukera ematen du sozietateestatutuetan 

pertsona bat bazkide langile gisa onartu ahal izateko baldintza gisa finka dadin, 

betiere sei hilabetetik gorakoa ez den probaldia behin betiko gainditzen badu, baldintza 

profesional bereziak eskatzen dituzten lanpostuetan (adibidez, arduradun bat, finantzazuzendari 

bat, arloko arduradun bat, etab.) izan ezik. Kasu horretan, epea hemezortzi 

hilabetekoa izango da, baina kooperatibak ezin izango du egoera horretan egoera horretan 

eduki, hau da hemezortzi hilabete arteko probaldi horiekin, kooperatibaren lanpostu guztien 

ehuneko hogei baino gehiago, hau da, bazkide langileena zein besteren konturako langileena. 

Kooperatibetan, pertsonaren lanbide-ezaupideak egiaztatzeko (modu objektiboan edo ez 

hain objektiboan egiaztatu daitezkeenak) eta kooperatibaren enpresa-kulturara egokitzeko 

(balorazio subjektiboagoa da) bitarteko gisa ulertu behar da probaldia. Biak dira garrantzitsuak, 

eta behar bezala gainditu behar dira, pertsona bat bazkide langile gisa onar dadin, edo hobeto 

esanda, probaldian dagoen bazkide langileak gainditu dezan. Une horretan, eskubide osoko 

bazkide langilearen izaera juridikoa hartuko du, mugagabea edo iraupen jakinekoa (ez da oso 

ohikoa, baina teorian egin daiteke). 

2. atala aginduzkoa da kooperatibentzat, eta esan nahi du probaldian dauden bazkideek 

kontuan hartu beharreko berezitasun batzuk dituztela: 

a) Probaldian dagoen bazkide langileak eta kooperatibak beren kabuz azken dezakete 

sozietate-kontratua, aurreabisurik eta kalte-ordainik gabe. 

b) Probaldian dauden bazkide langileak edo lan-bazkideak ezin dira aukeratu 

kooperatibaren sozietate-karguak betetzeko (hau da, administrazio-organoan − 

bazkide ez den pertsona gisa hautatua izan ezean, ikus EKLren 43.2 artikulua−, 

errekurtso-batzordean, zaintza-batzordean, sozietate-kontseiluan, edo kooperatiba 

sor dezakeen beste ezein sozietate-organotan). Arrazoia praktikoa da, gerta baitaiteke 

pertsona horrek probaldia ez gainditzea, bere borondatez edo administrazioorganoaren 

erabakiz. 

c) Kooperatibak galerak baditu, ezin izango zaizkie probaldian dauden bazkideei egotzi 

(doktrinak bazkide langileen izangai ere izendatzen ditu), baina ez dute itzulkinik 

jasotzeko eskubiderik izango, eta soberakin garbietan parte hartzeko eskubidea 

izango dute, besteren konturako langileek bezala, hau da, estatutuetan finkatutako 

proportzioan, eta inoiz ez besteren konturako langile baten antzeko kategoria daukan 

bazkide bati esleitutako ehuneko hogeita bost baino gutxiagoko kopuruan. Hala 

ere, sozietate-estatutuen bidez edo batzar orokorraren erabakiaren bidez, langileek 

besteren kontura jasotzen dutena baino zenbateko handiagoa ezarri ahal izango 

378


litzateke, edo, are gehiago, bazkide langile mugagabeek edo iraupen jakinekoek 

jasotzen duten zenbateko berdina esleitu ahal izango litzaioke. 


Estatuko kooperatiba-araudiaren artikulu baliokidea 81. artikulua da. Estatukoaren edukia 

eta gurea desberdinak dira eta, hortaz, indarrean dagoen EKLren arau osagarria izan liteke 

(EKren 149.3 artikulua), batez ere, Estatuko arauak hauxe agintzen duenean: “batzar 

orokorrean bozkatzeko eskubidea dute gai guztietan, gai pertsonaletan eta zuzenekoetan izan 

ezik”, baina gure arauak gauza bera aitortu du artikuluen edukian, ez 104. artikuluan bertan. 

Azken batean, estatuko legeriak boto-eskubidea eratxiki die eta EKLk boto-eskubidea 

aitortu die bazkideei (ikus EKLren 37.1 artikulua), baina batzuetan ez dakigu, ez baita 

bereizten, ez antzematen, probaldian dauden bazkide langileek “gainerako bazkideek dituzten 

eskubide eta betebehar berberak izango dituztela” (ikus 104.2 artikulua) eta, hain zuzen ere, 

horrexegatik dute sozietate-harremana kooperatibarekin probaldian, eta horregatik ematen 

zaie alta Gizarte Segurantzaren araubidean, kooperatibak bazkide langileentzat aukeratzen 

baitu (adibidez, langile autonomoen araubide berezian), hori ezingo bailitzateke egin 

harremana lanekoa balitz; izan ere, kasu horretan, alta eman beharko litzaioke langileari 

Gizarte Segurantzaren araubide orokorrean, 104.2 artikuluak araututako berezitasunak 

aintzat hartuta, eta, probaldian bada ere, bazkideak direnez, botoa emateko eskubidea dute. 

15.3.3. Lan-araubidea 

105. artikulua.– Lan-araubidea. 

1.– Estatutuek edo barne-araubideko erregelamenduak ezarriko dute zein den bazkide 

langileen lan-araubideko oinarrizko esparrua; estatuturik edo erregelamendurik ez 

badago, batzar orokorrak ezarriko du oinarrizko esparru hori. 

2.– Araubide horretan erregulatu daitezke lanaren antolaketa, lanaldiak, asteko 

atsedenaldia, jaiegunak, oporrak, baimenak, lanpostuen sailkapena, mugigarritasun 

funtzionala eta geografikoa, eszedentziak, lan-harreman kooperatiboa eten edo 

azkentzeko arrazoiak eta, oro har, bazkide langileak egiten duen lanarekin zerikusia 

duten eskubide nahiz betebeharrei buruzko gaiak. 

3.– Edonola ere, kooperatibak berak zehaztutako lan-erregimenak, lan-baldintza duinak 

eta Lanaren Nazioarteko Erakundeak zehaztutako gutxieneko lan-estandarrak 

errespetatuko ditu. 


1. paragrafoan, barne-araubideko erregelamendua gehitu da, baina berrikuntza hori ez da 

hainbesteko berritasun, aurreko araudian horretarako aukera ematen baitzen, EKLn bezala, 

batzar orokorrak erabakiak har ditzan, bazkide langileen lan-araubidearen oinarrizko esparrua 

ezartzeko, bai eta barne-erregelamendua ere (testu artikulatua izan arren, batzar orokorraren 

erabaki baten bidez onartzen dena). Era berean, genero-hizkeraren arabera moldatu da testua. 

379


2. atalean ez da berritasunik txertatu aurreko araudiarekin alderatuta, genero-hizkerari 

lotutakoa izan ezik. 

3. atalean, atal osoa da berria, aurreko araudian ez baitzegoen, eta kooperatiba bakoitzari 

bi muga ezartzean datza, bazkide langileentzako lan-araudia garatzerakoan: 

1.- Kooperatibak onartutako lan-araubideak errespetatuko ditu bazkideak. 

2.- Bazkide langileen lan-baldintzak duinak izango dira eta Lanaren Nazioarteko 

Erakundeak ezarritako gutxieneko estandarrak errespetatuko dira 


1. atalak xedapenezko izaera du kooperatibarentzat; izan ere, aukera ematen du, batzar 

orokorrak hala erabakitzen badu, lan-bazkideen lan-araubidearen oinarrizko esparrua 

arautzeko, azken batean, autoerregulatu ahal izateko edo bazkide langileek lan egin dezaten 

oinarrizko arauak finkatzeko, dela sozietate-estatutuen bidez, dela barne-araubidearen 

erregelamenduaren bidez, dela batzar orokorraren berariazko akordioen bidez, nahiz eta 

horiek barne-araubideak izan. 

2. atalak xedapenezko izaera dauka kooperatibarentzat, kooperatiben bazkide langileentzako 

lan-araubidearen oinarrizko esparrua osatzen duten zenbait gai aipatzen ditu, baina zerrenda 

itxirik osatu gabe: 

- Lanaren antolaketa: kooperatiba bakoitzak egokien datorkion moduan garatuko 

du, egiten dituen jardueren arabera; azken batean, bazkide bakoitzak produktuak 

fabrikatzeko edo zerbitzuak emateko bere lana nola egingo duen zehaztuko da. 

- Lanaldiak: modu jarraituan egiten den zehaztuko da (adibidez, 8:00etatik 16:00etara); 

lanaldi zatituz, non gutxieneko atsedenaldi bat egin behar den (adibidez, 8:30etatik 

13:30etara eta 15:00etatik 18:00etara); txandaka (adibidez, 06:00etatik 14:00etara 

eta 14:00etatik 22:00etara) malgua den (ekoizpenaren edo zerbitzuak emateko 

eguneroko beharren arabera), telelanez beteko den (langileak etxetik egingo du 

lan), lan-aste trinkoa erabiliko den (esate baterako, 10 orduko lansaioa astelehenetik 

ostegunera)… 

- Asteko atsedenaldia: kooperatibak erabakiko du, adibidez, astean bi egunetan (oro 

har, larunbatean eta igandean, baina kooperatiba bakoitzaren jardueraren araberakoa 

izango da). 

- Jaiegunak: kooperatiban zehaztu ohi direnak, normalean, Eusko Jaurlaritzak ezartzen 

dituenak izango dira, eta lurralde historiko bakoitzeko eta kooperatibaren egoitza 

dagoen udalerriko jaiegunak. 

- Oporrak: kooperatibak zehaztuko ditu. Kooperatiba oporretan ixten bada (adibidez: 

abuztuan), bazkide langile guztienntzat oporraldia izango da. 

- Baimenak: kooperatibak zedarriztatuko ditu, baita lan-aurrerakin bidez ordainduko 

diren edo ordaindugabeak edo berreskuragarriak diren ere (lan egin gabeko orduak 

ordaindu egingo dira, baina berreskuratu egin behar dira, esate baterako, hurrengo 

hilabetean). 

380


- Lanbide-sailkapena: bazkide langileen lanbide-kategoriei dagokie (1. eta 2. mailako 

ofizialak, arduraduna, administrari laguntzailea, goi-mailako tituluduna, etab.). 

- Mugigarritasun funtzionala: kooperatiban arautuko da, egokitzat jotzen den 

moduan, kontuan hartuta barruan edo kanpoan emandako titulazio akademikoak edo 

profesionalak edo prestakuntza-ikastaroak. 

- Mugigarritasun geografikoa: kooperatiban arautuko da, egokitzat jotzen den moduan, 

eta bazkide langileek bizilekua aldatu behar dutenean gertatuko da. 

- Eszedentziak (nahitaezkoak eta borondatezkoak) edo kooperatiba-lana eteteko 

beste edozein arrazoi, hala nola: bazkide langilearen eta administrazio-organoaren 

arteko adostasunez hartutakoak; bazkide langilearen aldi baterako ezintasunagatik 

hartutakoak; jaiotzagatik hartutakoak; besteak beste. 

- Kooperatibako lan-harremana azkentzeko arrazoiak: kooperatiba bakoitzean 

arautuko dira, egokitzat jotzen den moduan, eta kasu hauek izan daitezke bazkide 

langilearentzat: borondatezko edo nahitaezko baja; iraupen mugatuko sozietatekontratuan 

hitzartutako denbora amaitzea; heriotzagatik; baliaezintasun handiagatik; 

edo ezintasun iraunkor oso edo absolutuagatik; erretiroagatik; kanporatzeagatik. 

- Eta, oro har, bazkide langileak lan egitearen ziozko eskubide eta betebeharrekin 

lotura zuzena duen beste edozein gai, hala nola: bazkide langileek jasotzen dituzten 

lan-aurrerakinak, lan-baldintzen funtsezko aldaketak, besteak beste. 

3. atala aginduzkoa da kooperatibentzat. Horri jarraiki, kooperatibek onartutako lanaraubideen 

esparruan, lan-baldintza duinak izan behar dituzte bazkide langileentzat eta 

Lanaren Nazioarteko Erakundeak (LANE) ezarritako gutxieneko lan-estandarrei men egin 

behar diete. 

Egia esatera, kooperatibek betidanik betetzen duten aginduzko manua da, eta kooperatiba 

bateko bazkide langileen lan-baldintzak duinak ez badira, normalena da Lan Ikuskaritzan 

salaketa jartzea 

Bazkide langileen lan-baldintzak aldez aurretik ezarri badira kooperatibarekin lotzen 

duen sozietate-kontratuan, edo kooperatibaren estatutuetan, barne-araubidean edo batzar 

orokorraren akordio espezifikoetan jasotako barne-erregulazioan, eta halakorik ezean, 

kooperatiba kokatuta dagoen sektoreko hitzarmen kolektiboan ezarritakoak aplikatzen 

bazaizkio, edo, bestela, Langileen Estatutuaren Legearen Testu Bateginean jasotako 

lan-baldintzak aplikatzen bazaizkio, dena delako kooperatibak lan-baldintza duinak 

badarabiltzala pentsatuko dugu. Nolanahi ere, kooperatibak bere autoerregulazioa erabiltzean 

oinarrizko lan-araubidearen esparruan arautzen diren guztiak hartuko dira halakotzat, 

betiere kooperatibak adostutako lan-baldintza bakoitzean dituen legezko mugen barruan 

badaude. Lan-baldintza duinen adibidea: asteko gutxieneko atsedenaldia etenik gabeko 

egun eta erdikoa izango da; lan-aurrerakinen sorta: gutxienez, lanaldi osoko LGSa; lanaldia: 

egunean zortzi ordukoa edo hamar ordukoa, egoerak hala eskatzen duenean; aldi baterako 

ezintasunagatiko bajaren kasuan, kooperatibak ez du osatuko Gizarte Segurantzatik jasotzen 

duen eguneroko sorospena (edo, bestela, % 20ko osagarriarekin osatuko du, adibidez, hileko 

lan-aurrerakinaren zenbatekoaren gainean, edo kooperatibak kontingentzia horiek estaltzeko 

381


kontratatuta duen aseguru pribatuari dagokion zenbatekoa erabiliz); bazkide langileak 

babesteko planen diseinua, lan-baldintza duinak eta seguruak izan ditzaten. 

LANEk kooperatiben lan-araubideetan ezarritako gutxieneko lan-estandarrei men egiteari 

dagokionez, kooperatiba bakoitzak lehenik eta behin ezagutu beharko lituzke bere bazkide 

langileentzat aplikagarriak diren LANEren gutxieneko lan-estandarrak, eta egiaztatu beharko 

luke kooperatiban indarrean dagoen lan-araubidean kooperatiban bazkide langileentzat 

ezarritako lan-baldintza guztiak betetzen direla. 


Estatuko kooperatiba-araudiaren artikulu baliokidea 83. artikulua da; horren edukia 

gurearen desberdina denez, indarrean dagoen EKLren arau osagarria izan liteke (EKren 149.3 

artikulua), batez ere, estatuko legerian arautzen diren gaiak kooperatibak autoerregulatzeko 

aukera erabiltzen ez duenean, hala nola: lanaldi baten eta bestearen artean egon behar duen 

gutxieneko denbora-tartea, adingabeek lan egin dezaketen lanaldia, nahitaez bete beharreko 

jaiegunak, adingabeentzako eta hirurogei urtetik gorakoentzako urteko oporrak, baimenak 

eta horien izaera ordaindua edo ordaintzeko proportzioa. 

Era berean, kooperatibei aitortzen zaien autorregulazioa erabiltzen ez bada, estatutuen, 

barne-araubideko erregelamenduaren edo batzar orokorreko akordioen bidez, bazkide 

langileen lan-araubidea prestatzean, bere hedadura osoan, kooperatibaren jarduera kokatuta 

dagoen sektoreko hitzarmen kolektibora eta Langileen Estatutuaren Legearen Testu 

Bateginera jo beharko dugu, baina berriro diogu hori bakarrik baliatu behar dela kooperatibari 

aitortzen zaion autoerregulazioa –bazkideek duten sozietate-harremana, ez lan-harremana− 

erabiltzen ez denean. 

Hala berean, kontuan hartu behar da urriaren 13ko 901/2020 Errege Dekretua, berdintasunplanak 

arautzen dituena eta maiatzaren 28ko 713/2010 Errege Dekretua, lan-hitzarmen eta 

-akordio kolektiboak erregistratzeari eta gordailutzeari buruzkoa, aldatzen duena; izan ere, 

dekretu horren 45. artikuluaren arabera, gutxienez, berrogeita hamar langile edo gehiago 

dituzten kooperatibei (bazkideak izan edo ez) eta haien bazkide langileei aplika dakieke. 

Eta urriaren 13ko 902/2020 Errege Dekretua, emakumeen eta gizonen ordainsariberdintasunari 

buruzkoa; printzipioz, kooperatibetako besteren konturako langileei bakarrik 

aplikatuko litzaieke, xedapen horren 2. artikuluak esandakotik ondoriozta daitekeenez 

15.3.4. Diziplina-araubidea 

106. artikulua.– Diziplina-araubidea. 

1.– Estatutuek, barne-araubideko erregelamenduak edo, halakorik ezean, batzar 

orokorrak finkatuko dute zein den bazkide langileen diziplina-araubidearen oinarrizko 

esparrua. 

2.– Diziplina-araubidean erregulatuko dira lana egitean gerta daitezkeen faltak, 

zehapenak, zehapen-ahalmenak delegatuta dituzten organoak eta pertsonak, eta 

zehapen-prozedurak, izapideak, errekurtsoak eta epeak adierazita. Edonola ere, 

382


beti errespetatuko dira bazkide espedientatuen defentsa-bermeak, hau da, deskarguorriak 

eta aurretiazko nahitaezko entzunaldiak baliatzeko aukerak eta, halaber, falta 

astunen eta oso astunen kasuan, errekurtsorik jarri bada, errekurtso-batzordeak 

edo, halakorik ez badago, batzar orokorrak, espedienteak berraztertzeko aukerak. 

3.– Administratzaileek baino ezin izango dute erabaki bazkide langileak kanporatzea; 

erabaki horren kontra, berriz, langileek errekurtsoa jarri ahal izango diote errekurtsobatzorderi 

edo, halakorik ez badago, batzar orokorrari, hamabost eguneko epean, 

erabakiaren jakinarazpena jasotzen duten egunetik aurrera kontaturik. Nahiz eta 

kanporatzeko erabaki horrek ez duen indarrik izango dagokion organoak berretsi 

arte edo errekurtsoa aurkezteko epea amaitu arte, kooperatibak enplegurik gabe 

utzi ahal izango du bazkide langilea, zeinak bere eskubidea gordeko baitu, behinbehinean, 

dagozkion lan-aurrerakinak lanean jarraituko balu bezala jasotzeko. 


Ez dago berrikuntzarik, genero-hizkerari lotutakoa izan ezik. 


1. atala aginduzkoa da kooperatibarentzat, eta ezarri du bazkide langileen diziplinaaraubidearen 

oinarrizko esparrua jorratu eta arautu dezakeen sozietate-organo bakarra, 

bazkideek ematen duten prestazioagatik, batzar orokorra dela, eta hasieran, edo geroago, 

estatutuetan, barne-araubideko erregelamenduan edo batzar orokorraren erabakien bidez 

egin dezakeela. 

Sozietatearen diziplina-arauak ez bezala −horiek kooperatiba ororen sozietate-estatutuen 

gutxieneko edukia osatu behar baitute (ikus EELren 13.1.h) artikulua), ez da horrela gertatzen 

bazkide langileen lan-prestazioarekin lotutako diziplina-araubideari dagokionez; izan ere, 

ohikoena da gai hori estatutu sozialetan ez jorratzea (gai horrek aldaketak eta moldaketak 

izaten dituelako etengabe eta, horregatik, ahal dela, estatutuetatik at lantzea komeni da, 

kasu honetan egin den bezala), baina oso ohikoa da horietan berariaz aipatzea laneko arauhausteak 

eragiten dituzten diziplina-urratzeak, hau da, bazkide langileen lan-hutsegiteak, 

kooperatibaren barne-araubidean edo batzar orokorraren erabakien bidez arautuko direla. 

2. atala aginduzkoa eta gutxienekoei buruzkoa da kooperatibarentzat; izan ere, alde batetik, 

batzar orokorrak jorratu beharreko gaiak zedarriztatu ditu, bazkide langileen lan egiteagatiko 

diziplina-araubidea arautzea erabakitzen denean, eta, beste alde batetik, mota horretako 

diziplina-prozedura baten xede diren bazkide langileek beti izan beharko dituzten bermeak 

zehaztu ditu. 

Diziplina-araubide honetan, honako gai hauek jorratu behar dira beti: 

a) Falta motak. 

Ohikoena da, garrantziaren, irismenaren eta intentzionalitatearen arabera, arinak, 

astunak eta oso astunak izatea. 

Tipifikazioa librea da, sen onari kalterik egin gabe, oso astuntzat ez jotzeko; adibidez, 

383


seihileko batean berandu iristea, justifikaziorik gabe. Edo hutsegite arintzat jotzeko 

da lan-istripu larriak edo kalte larriak eragitea kooperatiban, laneko arduragabekeria 

edo barkatu ezinezko zabarkeriagatik. 

B) Zehapenak 

Anitzak izan daitezke. Berriro ere autoerregulazioa lehenetsi da. Adibidez: 

Falta edo hutsegite arinak: hitzezko/idatzizko ohartarazpena. Lana eta lan-aurrerakina 

bi egunez etetea. 

Falta astunak: lana eta lan-aurrerakina etetea, hamabost egunera arte. Hasierako 

nahitaezko ekarpenaren zenbatekoaren % 10era arteko diruzko zehapena. 

Kooperatibako lanpostua aldatzea. 

Falta oso astunak: lana eta lan-aurrerakina etetea, gehienez ere hogeita hamar egunez. 

Itzulkinen deskontu partziala edo osoa uneko urteko lanagatik. Gehienez ere, 3 urteko 

epean lanbide-kategoriaz igotzeko desgaikuntza. Diruzko zehapena, une bakoitzean 

indarrean dagoen hasierako nahitaezko ekarpenaren zenbatekoaren % 30erainokoa. 

Gizarte Segurantzan baja automatikoa duen kooperatibatik eta kooperatibak dituen 

gainerako gizarte-osagarrietatik kanporatzea eta nahitaezko baja ematea. 

Nolanahi ere, kooperatiba bakoitza dugu “bere errealitatea” ondoen ezagutzen 

duena eta zigorrak bere neurrira ezarri behar dituena. Abantaila hori dauka 

autoerregulazioak, eta kooperatibek modu egokian eta neurriz gauzatu behar dute. 

c) Eskuordetutako zehapen-ahalmenak dituzten organoak eta pertsonak. 

Zehatzeko eskumena administrazio-organoarena da, baina falta sozialetan ez bezala 

(ikus EKLren 29.3.a) artikulua) –halakoetan, administratzaileek zehatzeko eskumen 

esklusiboa dute− lan-prestazioarekin zerikusia duten hutsegiteetan, ahalmen hori 

eduki arren, aukeran, zehatzeko ahalmena pertsona jakin batzuei esleitu ahal diete, 

administrazio-organoak berariaz emandako eskuordetzearen bidez, betiere hala 

aurreikusita badago eta berariaz araututa badago kooperatibako bazkide langileen 

diziplina-araubidean, lan-prestazioaren esparruan. 

Adibidez, zehapen-ahalmen hori zuzendari-kudeatzailearen esku utz daiteke, eta 

enpresaren tamainaren arabera, arduradunari. 

d) Espedientea ireki zaien bazkideak defendatzeko gutxieneko bermeak: deskarguorriak, 

aldez aurreko nahitaezko entzunaldiak, eta, falta astunen edo oso astunen 

kasuan, berraztertzea, betiere errekurtso-batzordearen aurrean eta, halakorik ezean, 

batzar orokorraren aurrean errekurritzen badira. 

Ezin bestela izan, EKLk bazkide langileak “zaindu” behar ditu; izan ere, 

kooperatiba pertsonek osaturiko sozietatea da, eta, horregatik, lan egiteagatik 

diziplina-espediente baten xede direnean izan behar duten defentsarako eskubidea 

aldarrikatzen du, gutxienekoen eskakizun gisa, eta modu zabalean egiten du, neurri 

guztiak errespetatzera behartuz, defentsa-berme deiturikoen barruan. 

Horrekin lortu nahi dena hauxe da: bazkide langile bat ez zehatzea EKLn araututako 

gutxieneko defentsa-bermeen neurriak aplikatu ez bazaizkio edo horiek erabiltzeko 

384


modua ahalbidetu ez bazaio. Neurri horiek, nolanahi ere, diziplina-araubidean jasota 

egon beharko dute. Hona hemen neurrien zerrenda: 

1.- deskargu-orria: espedientea ireki zaion bazkideak aldez aurretik kargu-orria jaso 

behar du, eta bertan, instruktoreak edo, hala badagokio, instruktoreek, egozten 

zaizkion egitate edo ez-egiteen berri eman behar diote, bai eta zehapenen 

proposamena ere, eta zehaztu behar dute zer epe duen deskargu-orria egiteko; 

deskargu-orrian, egotzi zaizkion egitateak edo ekintzak ezeztatzeko edo 

aldatzeko egokitzat jotzen dituen argudio guztiak jasota uzteko aukera emango 

zaio, bai eta deskargu-agirian adierazten duena egiaztatzeko egokitzat jotzen 

dituen frogak aurkezteko aukera ere. 

2.- Nahitaezko aurretiazko entzunaldiak: espedientea ireki zaion pertsonari aldez 

aurreko zitazioa bidaliko zaio, administrazio-organoan edo zehatzeko ahalmena 

duen pertsonaren aurrean ager dadin, dagokion erabakia hartu aurretik, defentsa 

ahoz egin ahal izan dezan. Horrela, organo zehatzaileak edo zehatzeko ahalmena 

duen pertsonak ebatzi ahal izango du deskargu-pleguari buruz edo bazkide 

langileak berak egindako azalpenari buruz zuen edozein zalantza. 

3.- Berrikuspena edo berraztertzea: hasiera batean hartutako erabakia edo emandako 

ebazpena bigarren auzialdian berrikusteko/berraztertzeko aukera ematen du, 

baldin eta espedientepeko pertsonak lehen auzialdian hartutako erabakian 

edo emandako ebazpenean ezarritako epeen barruan eskatzen badu. Beraz, 

espedientepeko bazkide langilearen hautazko bidea da. Esate baterako, falta 

astunen edo oso astunen ziozko espediente batean, administrazio-organoak 

hartutako kanporatze-erabakia, dagokion errekurtsoa jartzen bada zehapenprozedurak 

ezarritako epean, bazkide langileen lan-prestazioarekin lotutako 

hutsegiteengatiko diziplina-araubidearen erregulazioaren barruan, batzar 

orokorrak berrikusiko du, errekurtso-batzordea dagoen kooperatibetan izan ezik. 

Azken horrek, administrazio-organoaren erabakia ezetsi edo berretsi aurretik, 

espedientepeko bazkide langileari aginduzko entzunaldiaren zitazioa egingo dio 

(baldi eta errekurtso-batzordeak errekurtsoa auzibideratu behar badu), eta batzar 

orokorrak errekurtsoa ebatzi behar badu, bilkura egokian egingo du, bazkide 

langileak aldez aurretik esku hartuta, non bere interesen defentsarako egokitzat 

jotzen dituen argudio guztiak azalduko dituen, eta batzar orokorrak ebatziko 

du errekurtsoa, isilpeko bozketaz, eta kooperatibaren barruko bideari azkena 

emango zaio. 

Berme horri esker, espedientea bigarren auzialdian auzibideratzeko aukera 

ematen da. 

d) zehapen-prozedurak, izapideak, errekurtsoak eta epeak adierazita. 

Ohikoena da, langile bazkideari egozten zaion laneko hutsegitearen edo leporatzen 

zaizkion hutsegiteen arabera, zehapen-prozedura bat edo beste erabiltzea. Prozedura 

horretan zehaztuko da nork hasaraziko duen, nola izapidetuko duen eta, hala, karguorria 

osatuko da. Agiri horretan, nahitaez, bazkide langileari egotzi zaizkion egintzak 

385


edo ez-egiteak eta egite- edo ez-egite datak jasoko dira, bai eta aplikatzekoak diren 

estatutuetako barne-xedapenenak ere, aplikatu diren oinarri juridikoak adierazita 

(estatutuak, kooperatibaren barne-erregelamendua, batzar orokorraren erabakiak…), 

kasuan kasuko artikuluak eta/edo atalak aipaturik, eta zehapen-proposamena edo 

proposamen batzuk jasota, baita deskargu-orria aurkezteko epea ere, egoki iritziz 

gero, eta berariaz adieraziko da interesdunak zer sozietate-organoren aurrean 

aurkeztu behar duen. 

Zehapen-prozeduren adibideak, horien izapide, errekurtso eta epeak. 

I) Hutsegite arinengatik, goi-hurrengo arduradunak izapidetuko du espedientea, 

eta hark idatziz jakinarazko dio zuzendari-kudeatzaileari, eta, halakorik ezean, 

administrazio-organoko kideen artetik izendatutako instruktoreari. Azkena 

espedientepeko bazkidearekin bilduko da, haren alegatuak edo iritziak entzuteko, 

aldez aurreko nahitaezko entzunaldian. Entzunaldi horren ondoren, falta 

kalifikatuko du, eta, hala badagokio, zehapena ezarriko dio. Bazkideak errekurtsoa 

jarri ahal izango du administrazio-organoaren aurrean. Kasu horretan, aldez 

aurreko nahitaezko entzunaldira deituko da berariaz, eta, horren ondoren, bazkidea 

bertaratu ala ez, administrazio-organoak ebatziko du, kooperatibaren barne-bidea 

agortuta. 

II) Zuzendari-kudeatzaileari dagokio falta astun eta oso astunengatiko espedienteen 

izapidetzea egitea, eta, halakorik ezean, haien arteko administrazio-organoak 

izendatzen duen instruktoreari. Azkenak idatziz jakinaraziko dizkio bazkide 

interesdunari egotzi zaizkion egintzak edo ez-egiteak, hutsegitearen behin-behineko 

kalifikazioa eta zehapen-proposamena. Bazkideak deskargu-orria aurkeztu ahalko 

du zuzendari-kudeatzailearen aurrean, eta hark ebatziko du lehen auzialdian, aldez 

aurretik, bazkideari entzunda. Proposatutako zehapena kooperatibatik kanporatzea 

bada, administrazio-organoak bakarrik erabaki ahal izango du. Administrazioorganoaren 

kanporatzeko ebazpenaren aurkako errekurtsoa jarri ahal izango da 

batzar orokorraren aurrean, hamabost eguneko epean, jakinarazi denetik zenbatzen 

hasita, errekurtso-batzordearen aurrean eta, halakorik ezean, batzar orokorraren 

aurrean. 

III) Horrelako hutsegiteetan, espedientepeko bazkideak entzunaldirako eskubidea 

izango du, gutxienez hitzezkoa, zuzendari-kudeatzaileak kargu-orria formulatu 

aurretik, eta, halakorik ezean, administrazio-organoko instruktoreak formulatu 

aurretik. 

IV) Aurreko paragrafoetan araututako errekurtsoak aurkezteko epeak hamar egunekoak 

izango dira falta arinetan, eta hamabost egunekoak falta astunetan eta oso astunetan, 

zehapen-espedientearen ebazpenaren jakinarazpena jasotzen denetik zenbatzen 

hasita. 

V) Behar bezala eta epearen barruan errekurritu ez diren zehapenak, bai eta geroko 

errekurtsorik onartzen ez dutenak ere, berehala betearaztekoak izango dira, 

dagozkien jurisdikzio-ekintzei kalterik egin gabe. 

386


VI) Era berean, zuzendari-kudeatzailearen eta, halakorik ezean, administrazio-organoari 

atxikitako instruktorearen iritziz, espedientea izapidetzen ari den bitartean, arazoak 

sor badaitezke kooperatibaren barruko bizikidetzan, diziplinan, gertaeren ikerketan 

edo antzeko zailtasunak jazo badaitezke, espedientepeko bazkide langileari aldi 

baterako eten ahalko dio enplegua, haren eskubide ekonomikoei kalterik egin gabe. 

VII) Aurreko paragrafoetan berariaz ezarri ez den guztiari dagokionez, sozietateestatutuetan 

kanporatzeari eta zehapen-prozedurei buruzko artikuluetan xedatutakoa 

beteko da, hurrenez hurren. 

Ohikoena da kooperatibak autoerregulazio berariazkoa baliatzea eta bere diziplinaaraubidea 

ezartzea, baina, haatik, aplikagarriak izan daitezkeen araudi sektorialak ere aintzat 

hartu beharko ditugu. 

Jakina denez, kooperatibak legelari aholkularia badu, komenigarria da administrazioorganoak 

diziplina-araubideari buruzko proposamena egitea, eta proposamen hori legelariari 

bidaltzea, azter dezan eta, hala badagokio, bidezkoak diren zuzenketak eta irizpenak egin 

ditzan; bestalde, kontuan hartu behar da, horren erregulazioa sozietatearen estatutuetan 

txertatu nahi bada, legelariaren sinadura beharrezkoa litzatekeela batzarrak erabakia edo 

erabakiak hartzen dituenean, erabakiok legelariaren aldeko irizpena izan behar baitute, 

zuzenbidekoa dela baiesteko (ikus EKLren 77.2 artikulua). Erabaki horretan, sozietateestatutuetan 

txertatuko dela adierazi beharko da eta Euskadiko Kooperatiben Erregistroan 

inskribatu beharko da, 

Abokatu aholkularirik ez, diziplina-prozedura araututa ez duten baina kooperatiban ezarri 

nahi duten kooperatiben kasuan, egokiena da prozedura prestatzea. Horretarako, lehenik 

eta behin, ahal den guztietan, kooperatibako administrazio-organoak diziplina-araubidea 

arautzeko proiektua landu beharko luke, oinarrizko eredu bat erabiliz, −segurutik, Euskadiko 

Kooperatiben Konfederazioak, KONFEKOOPek edukiko du elkartuko kooperatiba guztiei 

bidaltzeko−, eta gero, administrazio-organoak prestatu ondotik, gomendagarriena da 

aholkulari batek ikuskatzea (kasu honetan, ez da beharrezkoa legelari aholkularia izatea), 

izan ditzakeen hutsak edo gabeziak zuzenetzeko, eta ondoren batzar orokorrera eramatea, 

hark onar dezan, aldez aurreko informazio-bilerak eginda edo egin gabe, kooperatibaren 

tamainaren arabera. 

3. atalaren edukia aginduzkoa da, bai kooperatibaren administrazio-organoarentzat, bai 

batzar nagusiarentzat, bai errekurtso-batzordearentzat, bai bazkide langileentzat, bai lanarloko 

jurisdikzioarentzat. Oso esanahi garrantzitsua du, eta, aldi berean, erraza, kontuan 

harturik bazkide langileentzako diziplina-zehapen handiena aletu duela: kanporatzea. 

Zehapen hori kooperatibako administrazio-organoak bakarrik ezar dezake (ezin da inor 

eskuordetu zehapena ezartzeko), ondorio horretarako izapidetutako diziplina-espedientea 

bideratu ondoren, lan-prestazioarekin zerikusia duen hutsegite batengatik (kasu honetan, 

inoiz ez sozietate-faltengatik, ikus EKLren 28. artikulua), ezarritako prozedurari jarraiki 

eta espedientepeko pertsonaren defentsa-berme guztiak beteta, betiere langileari egotzitako 

laneko falta edo faltak oso astuntzat jotzen badira, kooperatibak egindako tipifikazioan falta 

arinak, astunak eta oso astunak ageri badira. 

387


Administrazio-organoak diziplina-espedientea ebatzi ondoren, espedientepeko bazkide 

langileari jakinaraziko zaio, eta hark, egoki baderitzo, errekurtsoa jarri ahal izango du 

errekurtso-batzordearen aurrean (sozietate-organo hori kooperatiban badago, ikus EKLren 

58. artikulua) eta, halakorik ezean, batzar orokorraren aurrean. 

Kooperatibak daukan barne-erregulazioa kontuan hartu behar dugu errekurtso-batzordeak 

errekurtsoa ebazteko duen epea zein den jakiteko, eta eskumena batzar orokorrarena bada, 

kasuan kasuko bilkuran aztertuko dela errespetatu beharko da (adibidez: 30 eguneko epean 

egin beharreko batzar orokorrean edo errekurtsoa aurkeztu ondoren egiten den lehenengo 

batzar orokorrean aztertu beharko dela ezar daiteke). 

Sozietate-organo eskuduna errekurtso-batzordea izanez gero, organo horrek auzibideratuko 

du, espedientepeko bazkideari nahitaez entzun ondoren, eta kideen isilpeko botazioaren bidez 

ebatziko da. Berdinketa gertatuz gero, presidenteak ez du kalitateko botorik izango; beraz, 

kasu horretan, errekurtsoa baietsitzat joko litzateke, errekurtso-batzordearen gehiengoa lortu 

ez duelako (ikus EKLren 58.3 artikulua). 

Errekurtsoa batzar orokorrak ebatzi behar badu, ohikoena da, ebazpena eman aurretik, 

bertaratutako bazkideen eta behar bezala ordezkatutakoen isilpeko botazioaren bidez, 

batzarburuak diziplina-espedientean gertatutakoaren azalpena egitea, eta, nahitaez, hitza 

eman beharko dio espedientepeko bazkide langileari, bere interesak defendatzeko egokitzat 

jotzen duen azalpena egin dezan, administrazio-organoak hura kanporatzeko paratu duen 

diziplina-espedientean egotzi zaizkion egitateak edo ez-egiteak ezeztatuz edo aldatuz, eta 

esku-hartze hori nahitaezko aurretiazko entzunalditzat hartuko da, administrazio-organoak 

hartutako kanporatze-erabakiari buruzko errekurtsoa ebatziko duen sozietate-organoaren 

aurrean. Aurretiazko entzunaldia amaitu ondoren, batzarburuak bazkideen esku-hartzeen 

txanda ireki dezake (aukerakoa), edo zuzenean isilpeko bozketa agindu dezake errekurtsoa 

ebazteko, errekurtsoa ezetsita edo baietsita, administrazio-organoaren erabakia berretsita, 

hori guztia kooperatibaren barne-araudian horretarako ezarritako gehiengoaren bidez, 

ohikoena gehiengo arrunta ezartzea da, hau da, baliozko botoen erdia baino gehiago (ez 

dira boto zuriak eta abstentzioak kontuan hartuko (ikus EKLren 38.1 artikulua). Dena 

dela, estatutuan jasotako arauketaren ondorioz, gerta daiteke kanporatze-erabakia hartzeko 

gehiengo kualifikatua eskatzea ere bai. 

Administrazio-organoak hartutako kanporatze-erabakia ez da betearazlea, hau da, ez du 

ondoriorik izango edo ezin da aplikatu, harik eta egoera hauetakoren bat gertatzen ez den 

arte: 

a) Espedientean dagoen bazkide langileak errekurritzeko duen epea igarotzea, edo 

b) Bazkide langileak kanporatze-erabakiaren aurka jarritako errekurtsoa sozietateorgano 

eskudunak berrestea (errekurtso-batzordeak eta, halakorik ezean, batzar 

orokorrak). 

Aurrekoa gorabehera, kooperatibak, administrazio-organoaren bitartez, eten egin ahal 

izango dio lan-prestazioa bazkide langileari eta, behin-behinean, eutsi egingo dio lanaurrerakina 

jasotzeko eskubideari, kooperatiban lan egiten ariko balitz bezala, eta eskubide 

indarrean izango da kanporatzeko erabakia exekutiboa izan arte. Egia da neurri hori hartu ohi 

dela garrantzi handiko kausak edo arrazoiak tartean daudenean, baina, egia esatera, inguruar 

hori ez da beharrezkoa erabakia hartzeko. 

388



Estatuko kooperatiba-legeriaren artikulu baliokidea 82. artikulua da. Artikulu horren 1. 

Atalak dioenari jarraiki, zehapen-prozedurak sozietate-estatutuetan arautu behar dira (EKLn 

aukerakoa da), baina diziplina-araubidea estatutuetan edo barne-erregelamenduaren bidez 

bakarrik landu daiteke (ez da aurreikusi barne-araubideko erregelamendua osatzen ez duten 

batzar orokorraren akordioen bidez arautzea). Atal hori, beraz, ez zaie inola ere aplikatuko 

gure kooperatibei. 2. atala EKLren 106.2 artikuluak dakarren edukiaren lehen zatiaren 

berdina da eta, beraz, ez litzateke aplikagarria izango, eta, gainera, gure atala zabalagoa eta 

bermatzaileagoa da, lan-bazkideak defendatzeko estatuko legeak ez arautzen, ez galdatzen, 

ez dituen bermeak eskatzen baititu. 

Nolanahi ere, hirugarren paragrafoa bai aplikatu daiteke, baldin eta kooperatibaren barneerregulazioak 

zehaztu ez badu errekurtsoa ebazteko epea, errekurtso-batzordeak ebatzi behar 

duela (bi hilabetekoa izango da) edo batzar orokorrak ebatzi behar duela (errekurtsoa jarri 

ondoren egiten den lehen batzarrak auzibideratu behar duela ezarrita dago). Azken batean, 

atal hori nahitaez bete beharko litzateke kooperatibaren barne-erregulazioan horretarako 

berariazko erregulaziorik ez balego, eta, kasu horretan, indarrean dagoen EKL arau osagarria 

izango litzateke (EKren 149.3 artikulua). 

15.3.5. Auziak 

107. artikulua.– Auziak. 

1.– Lan-arloko organo judizialek ebatziko dituzte lan elkartuko kooperatiben eta 

haien bazkide langileen artean sustatzen diren auziak, kooperatibako bazkide 

izatearren sortzen direnak. Ondorioz, merkataritza-arloko epaitegi eta auzitegien 

jurisdikzioaren mende geratuko dira auziak, baldin eta zerikusirik ez badute lotura 

soziolaboral berezi horrekin eta beste edozein kooperatibaren eta bazkideen arteko 

auzien antzekoak badira. 

2.– Ondorio horietarako, honako gai hauek baino ez dute zerikusia lankidekooperatibaren 

eta haren bazkide langileen arteko ohiko harremanarekin: 

a) Lan-aurrerakinak edo haien prestazio osagarriak edo ordezkoak jasotzea, 

halakorik eska daitekeen neurrian. 

b) Diziplina soziolaboraleko arauak hausteagatik ezarritako zehapenen aurkako 

errekurtsoak, arrazoi berberagatik jarritako kanporatze-zehapenaren aurkako 

errekurtsoa barne. 

c) Lan-eteteak eta eszedentziak. 

d) Gizarte Segurantzari buruzko gaiak. 

e) Soldatapeko langile izatetik bazkide langile izatera pasatzea. 

f) Oro har, kooperatibako lanaren araubidearen barne-arauetan jatorria duten 

eskubide eta betebeharrak. 

3.– Edozein kasutan, halako auzigaiak ebazterakoan aplikatuko dira lege hau, 

389


sozietatearen estatutuak eta kooperatibaren gainerako barne-erabakiak eta, oro 

har, kooperatibismoaren printzipioak. Soilik halakorik ez badago, lan-legeriaren 

xedapenak aplikatuko dira, analogiaz. 


1. atalean, ordena zibileko epaitegi eta auzitegien ordez, merkataritzako epaitegi eta 

auzitegiak ezarri dira, bai eta hizkera inklusiboaren araberako aldaketa ere egin da. 

2. atalean, hizkera inklusiboari lotutako berritasuna baino ez da txertatu. 

3. atalean, garrantzi handiko berrikuntza bat gehitu da; izan ere, atal horretan ezarri da 

lan-arloko jurisdikzio-organoek analogiaz baino ez dituztela aplikatuko lan-legeriaren 

xedapenak, bazkide langileen eta lan elkartuko kooperatiben arteko auziak ebazteko, baldin 

eta horien ebazpena EKLren xedapenak, sozietate-estatutuak eta kooperatiben gainerako 

barne-akordioak eta, oro har, printzipio kooperatiboak aplikatuz araututa ez badago. 


1. atala aginduzkoa da lan elkartuko kooperatibentzat eta haien bazkide langileentzat, 

bai eta lan-bazkideak dituzten beste kooperatiba mota batzuentzat ere (ikus 21.2 artikulua); 

horrek esan nahi du lan-arloko jurisdikzioko epaitegiek eta auzitegiek ebatzi behar dituztela 

aipatutako kooperatiben eta haien bazkide langileen edo lan-bazkideen artean sortzen 

diren auzigaiak/gatazkak, lan-bazkide edo bazkide langile izateagatik, baina ez, ordea, 

kooperatibarekin izan ditzaketen auziak eta gatazkak, lanaren prestazioarekin zerikusirik 

ez duten beste arrazoi batzuengatik edo antzeko beste arrazoi batzuengatik sortzen badira. 

Kasu horretan, merkataritza-arloko auzitegiek eta epaitegiek izango dute gatazkak sortzeko 

eskumena (adibidez, kapital sozialari egindako ekarpenen itzulketari buruzko auzia). 

Horrenbestez, auzigaia zein den, eskumena jurisdikzio batena edo bestearena izango da, 

baina horrek ez die kalterik egingo arbitrajearen irizpenari lotzeko modukoak izan daitezkeen 

gaiei, baldin eta konpromiso-klausularen bat badago edo alderdien artean berariazko itunen 

bat badago, adibidez, EKGKren arbitrajearen bidez ebatz dadin; kasu horretan, auzibidetik 

kanpo ebatziko litzateke auzia. 

2. atala aginduzkoa da lan elkartuko kooperatibentzat eta haien bazkide langileentzat, bai eta 

laneko bazkideak dituzten beste kooperatiba mota batzuentzat ere, nahitaez kooperatibaren 

eta haren bazkide langileen edo lan-bazkideen arteko harreman arruntaren osagaitzat jotzen 

diren gaiak ukitzen baitituzte, hau da, lan-prestazioagatik edo haren ondorioengatik. Hona 

hemen: 

a) Lan-aurrerakinak edo horien prestazio osagarriak edo ordezkoak jasotzea, eskatzen 

diren neurrian. 

Azken batean, soberakinen kontura bazkide langileei edo lan-bazkideei emandako 

zenbatekoekin lotutako partida guztiak sartuko dira arlo honetan. 

b) Gizarte- eta lan-diziplinako arauak hausteagatik ezarritako zehapenen ziozko 

errekurtsoak, arrazoi horrengatik kanporatzeko errekurtsoa barne. 

Bazkide langileei edo lan-bazkideei lan egiteagatik kooperatibaren diziplina- 

390


araubidea aplikatzearen ziozko zehapenei buruz ari da, edo, halakorik ezean, izan 

direnei buruz. 

c) Lana eteteko egoerak eta eszedentziak. 

Erabakigarria izango da kooperatibak gai horietan daukan erregulazioa. 

d) Gizarte Segurantzari lotutako gaiak. 

Gizarte Segurantzako prestazioekin lotutakoak ebatziko ditu, langabezia-babesa eta 

jarduera uzteagatiko babesa barne, besteren konturako langileen araubide berezian 

dauden bazkide langileen kasuan, bai eta kooperatibari edo hirugarrenei Gizarte 

Segurantzako prestazioen gaineko erantzukizunak egozteari buruzkoak ere. 

Desgaitasun-maila balioesteari, aitortzeari eta kalifikatzeari buruzko auzigaiak ere 

ebatziko ditu. 

Gizarte Segurantzaren babes-jarduera hobetzeko sistemen aplikazioari buruzko 

auziak ere bideratuko ditu, bai eta prestazioen edo kalte-ordainen osagarriei 

buruzkoak ere. 

e) Soldatapeko langilea bazkide langile bihurtzea. Erabakigarria izango da kooperatibak 

arlo horretan daukan barne-erregulazioa. 

f) Oro har, kooperatiba-lanaren araubideari buruzko barne-arauetatik datozen eskubide 

eta betebeharrak. 

Azken atal horrek jasotzen dituen ia gai guztiak badira aurretiaz aipatu ez direnak eta 

kooperatibak dituen barne-arauei doazkien eskubide edo betebeharrekin zerikusia dutenak. 

Hain zuzen ere, bazkide langileen edo lan-bazkideen lan-prestazioari atxikitako gai guztiak 

lotuta daudenez gero, horietako edozeinetan auziren bat izanez gero, lan-arloko jurisdikzioko 

epaitegi eta auzitegiei dagokie eskumena; hala ere, demandatzaileak lehenago egiaztatu 

beharko du EKLn, hura garatzeko arauetan, sozietate-estatutuetan edo kooperatibaren 

arauetan (barne-araubideko erregelamendua edo berariazko akordioak) araututako barruko 

bide kooperatiboa agortu dela, EKLren 165.1.f) artikuluak ezarritakoari jarraiki. Lan honetan, 

artikulu horri buruzko egindako iruzkinari lotzen natzaio. 

3. atala aginduzkoa da lan-arloko jurisdikzioko epaitegi eta auzitegientzat. Horrek esan 

nahi du, alderdi gisa, kooperatibei eta bazkide langile edo lan-bazkideei eragiten dieten 

auziak ebazteko, EKL, sozietate-estatutuak eta kooperatibaren gainerako barne-akordioak 

eta, oro har, printzipio kooperatiboak aplikatuz ebatzi beharko dituztela. Dena dela, auziaren 

xede den gaia EKL aplikatuz edo kooperatibaren barne-araudia aplikatuz edo printzipio 

kooperatiboen bidez ezin bada ebatzi, eta kasu horretan bakarrik, lan-arloko jurisdikzioko 

epaitegi edo auzitegiek analogiaz aplikatuko dituzte lan-esparruko legeriaren xedapenak. 


Estatuko kooperatiba-legeriaren artikulu baliokidea 87. artikulua da, eta haren edukiaren 

arabera, kasu honetan, ez da aplikagarria gure autonomia-erkidegoan; beraz, ez du egingo 

egun indarrean dagoen EKLren arau osagarriarena (EKren 149.3 artikulua), 3. atalak xedatzen 

duenari dagokionez izan ezik. Atal horrek dioenez, kooperatibetan araututa ez badago, 

391


kooperatiben barneko bidea agortzen den bitartean eten egingo da akzioak egikaritzeko edo 

eskubideak baieztatzeko preskripzio- edo iraungitze-epeen zenbaketa. 

Era berean, araudi hauek hartu behar ditugu kontuan: 

a) Botere Judizialaren uztailaren 1eko 6/1985 Lege Organikoa, bereziki 86 ter.2. a) 

artikulua. 

b) Lan-arloko jurisdikzioa arautzen duen urriaren 10eko 36/2011 Legea, bereziki, 2.c) 

artikulua (eskumena esleitzea), 103. artikulua eta hurrengoak (kanporatze-kasua); 

114. artikulua (zehapenak aurkaratzea), besteak beste, auziaren gaiaren arabera. 

c) LELTB eta kooperatibaren jarduera jasota dagoen sektoreari aplika dakizkiokeen 

hitzarmen kolektiboak, EKLk, barne-kooperatibaren araudiak eta printzipio 

kooperatiboek arautzen ez dituzten gai guztietan. 

d) 8/2015 Legegintzako Errege Dekretua, urriaren 30ekoa, Gizarte Segurantzaren Lege 

Orokorraren testu bategina onartzen duena, bereziki, 7.1.c) artikulua (lan elkartuko 

kooperatibetako langile bazkideei aplika dakieke); 14. artikulua (langile eta laneko 

bazkideei doakiena); 152.1 eta 215.5 artikuluak (erretiro partzialaz dihardutenak); 

327. artikulua (jarduera etetea); 330.2 artikulua (jarduera eteteagatiko prestazioa 

sortzea); 335. artikulua (jarduera eteteko kasuak); hogeita zortzigarren xedapen 

gehigarria (laneko istripu eta lanbide-gaixotasunagatiko kontingentzien, jarduera 

etetearen eta lanbide-heziketaren salbuespenak); eta hemeretzigarren xedapen 

iragankorra (lan-bazkide jakin batzuen araubidea). 

392

16. KONTSUMO-KOOPERATIBAK* 1 

16.1. Sarrera 

Kontsumo-kooperatiben jatorria, historiak dioenez, Ingalaterrako Rochdale herrian hasi 

zen mugimendu kooperatiboari atxikita dago, zehazki, 1844ko abuztuaren 24an, hiriko 

ehuleek sortutako Rochdale Pionners Equitable Society izeneko sozietateari. Ehule horiek 

etxeko gauzakien eta elikagaien biltegi kooperatiboa eratu zuten, bazkide bakoitzak astean 

behin ematen zuen bi penny-ko kapitala baliatuz. Antolatzeko era hori eredugarri bilakatu 

zen egungo kooperatiba modernoa ekarri zuten beste kooperatiba batzuentzat. 

Gure inguruan, 1887ko Elkarteen Legeak kontsumo-kooperatibak sozietate zibil gisa 

arautu eta haien oinarrizko printzipioak ezarri baino lehen, Bizkaiko Labe Garaien enpresako 

langileek sortutako Barakaldoko Langileen Kooperatiba Sozietatea izan zen aitzindaria, 

1884ko uztailaren 1ean sortu zen, eta gerora, antzeko beste batzuk sortu ziren, enpresei eta 

langile-mugimendu sozialistari, abertzaleari edo katolikoari lotutakoak. 

Kontsumo-kooperatibak euren kabuz ekoizteko edo merkatuan kalitate- eta preziobaldintza 

onenak bilatzeko eratu ohi ziren, bazkideek behar zituzten ondasun eta zerbitzuez 

hornitzeko, batez ere elikagaiez, bai eta jantziez, uraz edo argiaz ere. Gainera, batzuetan, 

bazkideentzako hezkuntza-, kultura- edo laguntza-zerbitzuak finantzatzeko onurak lortzen 

zituzten. 

Gaur egun, kontsumo-kooperatibek edo kontsumitzaile eta erabiltzaileen kooperatibek 

bilakaera nabarmena izan dute, merkatuaren errealitatera egokitu dira beste erakunde batzuekin 

baldintza berdinetan lehiatu ahal izateko, eta haien elkarte-izaera demokratikoa garrantzia 

galduz joan da, haiek kudeatzen dituztenek hartzen dituzten erabakien mesedetan, enpresa 

kapitalistetan gertatzen den moduan. Hala eta guztiz ere, gehien-gehienek tamaina txikiko 

erakundeak izaten jarraitzen dute, eta sozietatearen jarduera tokiko eremura mugatuta dago, 

salbuespenak salbuespen, horiek baitira fakturazioaren zatirik handiena barneratzen dutenak. 


Euskadiko Kooperatiben abenduaren 20ko 11/2019 Legeak (aurrerantzean EKL) 

indargabetutako araudiaren aldean, azkena genero-ikuspegiaren arabera egokitu, besterik ez 

du egin 


16.3.1. Kontzeptua 

EKLren 108. artikuluak ondoko helburua aitortzen die kontsumo-kooperatibei: “ondasun 

nahiz zerbitzuak eskaintzea bazkideei eta haiekin bizi direnei, eta kontsumitzaile eta 

erabiltzaileen bidezko eskubide eta interesak defendatzea eta sustatzea”. 

* Carlos Díaz-Aguado Jalón jaunak, UPV/EHUko Zuzenbide Zibila Saileko Zuzenbide Zibileko irakasle 

titularrak, egindako iruzkina. 

393

KONTSUMO-KOOPERATIBAK 

EKLren 108.1 artikuluaren edukiaren berbaz berbako interpretazioa eginda, ondorioztatu 

behar dugu kontsumo-kooperatibak kontsumitzaileen eta erabiltzaileen elkarteak ere badirela, 

kontsumitzaile eta erabiltzaileen eskubide eta interes legitimoak defendatzea eta sustatzea 

baitute helburu. Hala eta guztiz ere, abenduaren 22ko 6/2003 Legeak, Kontsumitzaileen eta 

Erabiltzaileen Estatutuarenak (KEE), dakarren 29. artikulua ikusita, eduki hori ñabartu behar 

dugu, artikuluak dioenez, “Lege honen ondorioetarako… Kontsumitzaileek kooperatibalegerian 

oinarrituta sortzen dituzten erakundeak ere kontsumitzaileen eta erabiltzaileen 

elkarteak izango dira, baldin eta horien helburuetako bat kideak hezi eta prestatzea bada 

eta horretarako funtsa eratzera behartuta badaude, legeria zehatzaren arabera”, hau 

da, kontsumitzaileek eratutako kooperatibak, KEEren ondorioetarako, kontsumitzaileen 

elkarteak izango dira, baldin eta haien helburuen artean nahitaez bazkideak heztea eta 

prestatzea badaude eta xede horretarako funts eratzera behartuta badaude. 

Berariaz ezarrita ez badu ere, Kontsumitzaileak eta Erabiltzaileak Babesteko Lege 

Orokorraren Testu Bategina (KEBLOTB) onartzen duen azaroaren 16ko 1/2007 

Legegintzako Errege Dekretuaren 24. Artikuluak eta beste lege osagarri batzuek estatumailan 

ezartzen duen esanahiari lotuta interpretatu behar da; artikulu horrek dioenaren 

arabera, KEEk xedatutakoari jarraiki eratutako kontsumitzaileen elkarte edo kooperatibak 

dira kontsumitzaileen eta erabiltzaileen izenean eta haien interes orokorrak ordezkatuz 

jardun dezaketen bakarrak.Hori aitortzen diete berariaz KEEren 28.1 artikuluak; aitzitik, 

esandako artikuluak araututako betekizunak betetzen ez dituztenek bazkideak edo elkartearen 

interesak soilik ordezkatu ahal izango dituzte, baina ez kontsumitzaileen interes orokorrak, 

kolektiboak edo lausoak. 

Nolanahi ere, hori guztia alde batera utzita, bi elkarte horien arteko aldea dugu 

kontsumitzaileen eta erabiltzaileen kooperatiba gisa eratutako erakundeen helburua dela 

bazkideak eta haiekin bizi direnak erabili edo kontsumitzeko ondasunak edo zerbitzuak 

bilatzea, eta, gainera, EKLren 108.2 artikuluak dioenarekin bat etorriz, kontsumitzaileen eta 

erabiltzaileen eskubide eta interes legitimoak defendatzea eta sustatzea. Kontsumitzaileen 

eta erabiltzaileen elkarteek, aldiz, ez dute esandako lehen helburua. 

16.3.2. Kontsumo-kooperatibak sortzea 

Bereiz aztertu behar ditugu EKLk eta EEK-k galdatzen dituzten betekizunak. 

EKLk ia ez die manu berezirik eskaintzen kontsumo-kooperatibei, aipatutako 108. 

artikuluaz gain; beraz, kooperatiba guztientzat I. tituluaren II. kapituluan ezarritako aginduek 

arautzen dute haien sorrera. 

Kooperatiba mota hori eratzeko bazkide-kopuru handia behar dela pentsa daitekeen 

arren, EKLk ez dio salbuespenik ezarri 19.1 artikuluaren arau orokorrari. Horren arabera, 

“Kooperatiba sortzen den unean, sortzen den kooperatiba motako hiru bazkidek, gutxienez, 

osatu beharko dituzte lehen mailako kooperatibak”; legegilearen aburuz, kooperatiba txikiak 

egoteko aukera ematen du, eta, horrez gain, hasiera batean, gutxienez, hiru bazkidek izan 

behar dutela eskakizuna den arren, bazkide gehiago izateko debekurik ez dago eta, bestetik, 

ondo antolatutako pertsonek behar bezala sor dezakete kooperatiba eta, atxikipen askeko 

printzipioari jarraiki, kooperatiba gerora haz daiteke. 

394


Berezitasun gisa, kooperatiben sorrera erregulatzen duten arauen artean, kooperatiben batzar 

orokorra lehen edo bigarren deialdian soilik biltzeko arau orokorraren aurrean, salbuespen 

gisa, EKLren zioen azalpenean azaltzen den bezala, batzar orokorra egiteko lehen bi saiakera 

horiek, quorum-faltagatik, emaitzarik izan ez badute, EKLren 13.1.l. artikuluak modua eman 

du hirugarren deialdia ere ezartzea aukera gisa kontsumo-kooperatibetan, estatutuotan hauxe 

agertu behar dela: “Nola deituko den batzar orokorra, ohikoa zein berezia: publizitatea eta 

epea; lehenengo edo bigarren deialdian, edo hirugarrenean kontsumo-kooperatibetan…”. 

Eta, kasu horretan, 36.2 artikuluak ezartzen duenez, batzar orokorra lehen deialdian 

behar bezala eratzeko beharrezkoa izango da bertaratutakoen edo ordezkatutakoen botoen 

gehiengoa bertaratzea, eta, bigarren deialdian, botoen ehuneko hamar edo ehun boto dituzten 

bazkideak egotea, baina estatutuetan hirugarren deialdia arautu ahalko da; kasu horretan, 

batzarra egin ahal izango da, bertaratutako edo ordezkatutako botoen kopurua edozein 

dela ere; nolanahi ere, bigarren eta hirugarren deialdien artean, sozietatearen estatutuetan 

ezarritako tartea egon beharko da. 

Gainera, EKLren 36.5 artikuluak, kontsumo-kooperatibak direla eta, ondokoa dakar: 

“Estatutuetan hala jasotzen bada,…, ezkontideak edo familiako besteren batek –estatutuetan 

onartzen den ahaidetasun-mailaraino–, edo legezko tutoreak ordezkatu ahal izango 

du bazkidea batzar orokorrean, baldin eta jarduteko gaitasun osoa baldin badu. Orobat 

zehaztu beharko da estatutuetan ea ahalorde berezi bat behar den batzar bakoitzerako, edo 

ordezkaritza-idatziak haietan zehaztutako eperako balio izango duen”. 

Berezitasun horiek guztiak aplika dakizkieke irakaskuntza-kooperatibei, baldin eta 

ikasleen gurasoak, horien legezko ordezkariak edo ikasleak elkartzen badituzte (EKLren 

109.2 artikulua) eta osasun-instalazioetako kooperatibei, halakoek ematen duten zerbitzuaren 

espezialitatea eta jarduten duten sektorea kontuan hartuta erregelamendu bidez ezar 

daitezkeen egokitzapenak aintzat hartuta (EKLren 126.2 artikulua). 

KEEk ematen dizkien onurak gozatu ahal izateko, erregelamenduak ezarritako baldintzei 

dagokienez, kontsumitzaile eta erabiltzaileen kooperatibek honako baldintza hauek bete 

beharko dituzte sorreran: 

1. Euskadiko Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen El-karteei buruzko Erregistroan 

inskribatuta egotea. 

2. Egoitza Euskal Autonomia Erkidegoan izatea. 

3. Onura-mota bakoitza lortzeko legez ezartzen zaiz-kien baldintzak eta betekizunak 

biltzea. Betekizun hauek erregelamenduz zehazteko unean, besteak beste,honako 

irizpideak jarraituko dira: Euskal Autonomia Erkidegoan duten lurralde-ezarpena, 

kide-zenbakia etajarduera-programa. 

4. Kontsumitzaileen eta erabiltzaileen elkarteek fedeonaren, leialtasunaren eta 

prestasunaren printzipioetan oinarrituz egingo dituzte beren jarduketak. Ez dute 

daturik zabalduko horretarako akreditazio, analisi-emaitza edo behar bezala 

kontrastatutako kalitate-kontrolik ez badago. Dena dela, honek guztiak ez dio 

kalterik egiten elkarteek egoki ikusten dituzten salaketak jarri ahal izateko duten 

eskubideari. 

395


Azkenik, KEEren 29.2 artikuluak ondokoa dio: “Kontsumitzaileek kooperatiba-legerian 

oinarrituta sortzen dituzten erakundeak ere kontsumitzaileen eta erabiltzaileen elkarteak… 

baldin eta horien helburuetako bat kideak hezi eta prestatzea bada eta horretarako funtsa 

eratzera behartuta badaude, legeria zehatzaren arabera”. EKLren 70.2.a) eta 72 1.a) 

artikuluek jaso duten funts berdina da; Lehen artikuluaren arabera, “Urtero, honela bideratuko 

dira soberakinak: a) Ehuneko hogeita hamar, gutxienez, Nahitaezko Erreserba Funtserako 

eta kooperatiba-heziketa eta -sustapenerako eta interes publikoko beste helburu batzuetarako 

ekarpenerako. Portzentaje horretatik, gutxienez ehuneko hamar kooperatiba-heziketa eta 

-sustapenerako eta interes publikoko beste helburu batzuetarako ekarpenerako bideratuko 

da…”, eta, bigarrenaren arabera, “Estatutuek edo batzar orokorrak finkatutako oinarrizko 

ildoak aplikatuz, interes publikoko helburu hauetakoren bat izango du soberakinei 70.2.a) 

artikuluan ezartzen zaien nahitaezko ekarpenak: a) Bazkideak eta langileak prestatzea eta 

heztea kooperatibismoaren eta kooperatiba-jardueren arloan eta lanpostuarekin lotuta ez 

dauden beste arlo batzuetan”. 

16.3.3. Bazkideak 

Kontsumitzaileen eta erabiltzaileen kooperatiba bateko bazkideen mota aldatu egiten da, 

lehen edo bigarren mailako kooperatiba den: 

a). Lehen mailako kooperatibak 

Lehen mailako kooperatibetan, EKLren 19.1 artikuluak dioenarekin bate etorriz, 

bazkide izan daitezke pertsona fisikoak zein juridikoak, publikoak zein pribatuak. Eta, 

kontsumitzaileen eta erabiltzaileen kooperatiben kasuan, 108.1 artikuluak dio bazkide 

izan daitezkeela pertsona fisikoak eta entitate edo erakundeak, baina betiere kooperatibak 

eskainitako ondasun edo zerbitzuen azken hartzaile badira. 

“Ondasunen edo zerbitzuen azken hartzaileak” esapidearen jatorria dago uztailaren 

19ko 26/1984 Legean, gaur egun indargabetuta dagoen kontsumitzaileak eta erabiltzaileak 

babesteari buruzkoan. Lege horrek honela ezarri zuen kontsumitzaile eta erabiltzaileen 

kontzeptua: azken hartzaile gisa ondasun higigarriak edo higiezinak, produktuak, zerbitzuak, 

jarduerak edo funtzioak eskuratu, erabili edo gozatzen dituzten pertsona fisiko edo juridikoak 

dira, eta kontsumitzaile edo erabiltzaile izaera ukatu zien azken hartzaile ez direnei. “Ondasun 

edo zerbitzu baten azken hartzailea” esapidearen esanahia zehazteko zailtasuna dela eta, 

estatuko legegileak berak kontzeptu hori baztertu du indarrean dagoen KEBLOTBen. 

Azkenak kontsumitzailetzat hartzen ditu merkataritza- edo enpresa-jarduera batetik 

kanpoko eremu batean irabazi-asmorik gabe jarduten duten pertsona fisikoak edo nortasun 

juridikorik gabeko entitateak, eta, Euskadiren eremuan, hauxe dio KEEren 3. artikuluak: 

“lege honen ondorioetarako, kontsumitzaileak eta erabiltzaileak dira edozein nazionalitate 

edo bizilekutako pertsona fisiko edo juridikoak, baldin eta azken hartzaile gisa ondasun 

higigarriak edo higiezinak, produktuak eta zerbitzuak eskuratzen, erabiltzen edo gozatzen 

badituzte, eta hornitzailea enpresa profesionala bada edo administrazioa bera, zerbitzuak 

ematen edo produktuak hornitzen baditu zuzenbide pribatuko araubidearen arabera”. 

Eta, gaia areago argitzeko, honako hau erantsi dudu: “ez dira kontsumitzaile edo 

erabiltzailetzat hartuko produktuak, ondasunak eta zerbitzuak merkaturatzeko edo zerbitzuak 

emateko ekoizpen-prozesu batean txertatzen dituzten pertsona fisiko edo juridikoak, txertatze 

horrek zuzeneko onurarik ez badakar ere”. 

396


Funtsezkoa da, beraz, bazkideek eurek edo elkarrekin bizi diren pertsonek kontsumitzeko 

eskuratzea ondasunak edo zerbitzuak, irabazi-asmorik gabe, eta merkatura itzultzeko inolako 

asmorik ez dutela, merkataritza- edo enpresa-jardueraren bat eginez. 

Bazkide izan ahal izateko, bazkideek estatutuetan ezarritako onartze-baldintzak bete 

beharko dituzte, oro har, elikagaien merkataritza-banaketan aritzen diren kooperatiben 

kasuan, azken hartzaile izatea. Estatutuetan araututako hasierako nahitaezko ekarpena ere 

egin beharko dute. 

Bazkideek honako betebehar hauek dituzte: 

1. Batzar orokorraren eta deitzen dieten gainerako organoen bileretara joatea. 

2. Karguren baterako izendatu badituzte, onartzea, salbu eta ez onartzeko bidezko 

arrazoia dagoen kasuetan. 

3. Kooperatibaren helburu diren jardueretan parte hartzea. 

4. Ez egitea kooperatibaren helburu sozialarekin lehian dagoen jarduerarik, eta ez aritzea 

lankidetzan horrelako jarduerak egiten dituztenekin; salbu eta administratzaileek 

espresuki horretarako baimena ematen duten kasuetan. 

5. Isilpean gordetzea kooperatibaren jarduerak eta datuak. 

6. Aurreikusitako baldintzetan egitea kapital sozialari egin behar dizkion ekarpenak. 

7. Galerak beren gain hartzea, batzar orokorrak erabakitako kopuruan. 

8. Legeen eta estatutuen ondorioz sortzen diren gainerako betebeharrak betetzea, eta 

kooperatibako organoek balio osoz hartutako erabakien ondorioz sortzen direnak 

betetzea. 

Bazkideek eskubide hauek izango dituzte: 

1. Kooperatibako organoetako karguetarako kideak hautatzea, eta kargu horietarako 

hautatuak izatea. 

2. Batzar orokorrean edo batzarkide diren gainerako organoetan proposamenak egitea 

eta hartzen diren erabaki guztietan parte hartzea hitzez eta botoa emanez. 

3. Kooperatibaren jarduera guztietan parte hartzea, diskriminaziorik gabe. 

4. Eskubideak baliatzeko eta betebeharrak betetzeko beharrezkoa den informazio 

guztia jasotzea. 

5. Bidezkoa bada, sozietatearen kapitalera egindako ekarpenak eguneratzea eta 

itzultzea, baita, hala badagokio, sortutako interesak jasotzea ere. 

6. Kooperatiba-itzulkina jasotzea, hala badagokio. 

7. Lege eta estatutuen ondoriozko gainerakoak. 

b) Bigarren mailako kooperatibak 

Hazteko eta merkatuan hobeto lehiatu ahal izateko helburuz, beste kooperatiba batzuekin 

lankidetzan aritzeko beharra dela eta, batzuetan, kooperatibek bigarren mailako beste 

kooperatiba batzuk sortzen dituzte, EKLren 146.1 artikuluak ezarri duen bezala, erakunde 

kideen eta sortzen den taldearen jarduera ekonomikoa osatu, sustatu, koordinatu, indartu edo 

integratzeko xedez, estatutuek jasotzen duten esanguran eta hedaduraz. Azkenik, estatutuek 

397


kooperatiba berrien organoei eskualdatzen dizkieten funtsezko ahalmenak ere ezarri beharko 

baitituzte, xedea garatzeko beharrezkoak direlako. 

Bigarren mailako kooperatibak, gutxienez, bi kooperatibak osatzen dituzte, eta horiei beste 

pertsona juridiko batzuk eta banakako enpresaburuak atxiki dakizkieke. Kooperatiba horiek 

ezin izango dute, inola ere, bigarren mailako kooperatiban dauden boto guztien erdia baino 

gehiago izan. 

Bigarren mailako kooperatiba enpresa-integrazio helburuz eratzen denean, estatutuetan 

zehaztuko dira jarduera-arlo integratuak, taldearen zuzendaritza gauzatzeko oinarriak eta 

ezaugarriak. 

Estatutuetan arautuko dira, halaber, elkartutako erakundeen proposamenak azalpenezkoak 

eta, beraz, lotesleak ez diren gaiak edo arloak. 

16.3.4. Xedea 

Kontsumitzaileen eta erabiltzaileen kooperatiba baten sozietate-xedea da, EKLren 108. 

artikuluak berariaz ezarri duen bezala, “bazkideak eta haiekin bizi direnak erabili eta 

kontsumitzeko ondasunak edo zerbitzuak ematea”, eta, EKLren 13.1.c) artikuluak dioen 

bezala, estatutuetan kooperatibaren sozietate-helburua osatzen duen jarduera jaso beharko 

da, kooperatibak garatu nahi dituen jarduera espezifikoak zehaztuta. 

Arestian esan bezala, kooperatibak ondasunak eta zerbitzuak eskaintzen dizkien bazkideek 

eta haiekin bizi direnek, nahitaez, ondasun eta zerbitzu horien azken hartzaileak izan behar 

dute, hau da, beren kontsumorako erabili behar dituzte, inolako jarduera ekonomikotan 

baliatu gabe. Eta hori aplikagarria da, bai pertsona fisikoak direnean, bai nortasun juridikoa 

duten edo ez duten erakundeak direnean. 

Kooperatibak bere bazkideei ematen dizkien ondasun edo zerbitzuen izaerari dagokionez, 

estatuaren eremuan, Kooperatibei buruzko Legearen 5.12 xedapen gehigarriak dio 

kooperatibek bazkideei emandako ondasun-emateak eta zerbitzu-prestazioak, direla 

kooperatibek sortutakoak, beraien sozietate-helburuak betetzeko, direla hirugarrenei 

eskuratutakoak, ez direla salmentatzat hartuko, eta, gehiago zehaztuta, Gaztela-Mantxako 

Kooperatiben Legearen 144.2 artikuluak dioenaren arabera, kooperatibak bere bazkideei 

egindako hornidurak barruko sozietate-eragiketak dira, kooperatibak zuzeneko kontsumitzaile 

bateratu edo komunitario gisa jarduten baitu. 

Hirugarrenekiko jarduerak 

Egia da EKLren 108. artikuluan adierazita dagoela kontsumo-kooperatiben xedea dela 

bazkideei eta haiekin bizi direnei ondasunak eskuetaratzea edo zerbitzuak ematea, bazkideek 

erabiltzeko edo kontsumitzeko, eta, beraz, kooperatiben jarduera, funtsean, horretan datza. 

Dena dela, artikulu berak, 2. zenbakian, gaineratu du bazkideak ez diren pertsona edo 

erakundeei ondasunak edo zerbitzuak eskuratu eta eman ahal izango dizkietela, estatutuek 

hala arautzen dutenean eta betiere sozietateen lurralde-eremuaren barruan. 

Izan ere, batzuetan, sozietate-xedea gauzatu ahal izateko, kontsumo-kooperatibek bazkide 

ez diren pertsonekin jardun behar dute; izan ere, zer egin behar dute, adibidez, bazkideen 

398


eskaria gainditzen duen ekoizpenaren zatiarekin? Horregatik, zenbait sektoretan gertaera 

horrek beti eragin duen aurkaritza gaindituta, gaur egungo legeria gehienek onartzen dute 

kontsumo-kooperatibek bazkideak ez diren pertsonei edo erakundeei produktuak edo 

zerbitzuak eskaintzeko aukera. 

Gure kasuan, EKLren 5.1 artikuluak, 108.2 artikuluak kontsumo-kooperatibentzat berresten 

duena aurreratuta, hau da, kooperatibek kooperatiba-jarduera egin ahal izango dutela bazkide 

ez diren pertsonekin, legeetan eta kooperatiben estatutuetan ezarritakoak baino muga 

gehiagorik gabe, eta kooperatibek hirugarrenekiko jarduerak egin ahalko dituztela onartuta, 

kendu egin du gaur egun indargabetuta dagoen EKLren hurrengo artikuluak zekarren muga, 

hau da, hirugarrenekiko kooperatiba-jarduerak bazkideekiko jardueraren osagarria edo haren 

mendekoa izan behar zuela, nahiz eta, bazkide ez diren pertsonentzako hornidura bideragarria 

izateko, kooperatibaren estatutuetan jasota egon behar zuela eta, beraz, kooperatibaren 

jarduerarekin nola edo hala lotuta egon behar zuela, osterantzean, estatutuetako xedapena 

lekuz kanpokoa izango zelako. 

Gutziaz ere, EKLren 108.2 artikuluak muga honi eutsi dio: bazkide ez diren pertsona edo 

erakundeentzako hornidura kooperatibaren lurralde-eremuaren barruan egin beharko da. 

Kontsumitzaile edo erabiltzaileen eskubide eta interesak defendatzea 

EKLren 108. artikuluak, ondokoa ezarri du kontsumo-kooperatiben xedean, eta, beraz, 

kooperatiba bakoitzaren estatutuek ez dute ezarri behar: “kontsumitzaile eta erabiltzaileen 

bidezko eskubide eta interesak defendatzea eta sustatzea”. Gainera, KEEren 29.2 artikuluaren 

xedapenez, hauxe gehitu behar zaio xede horri, , “kideak hezi eta prestatzea”. Ildo horretan, 

24.2 artikuluak dioenez, “Kontsumitzailearen eta erabiltzailearen heziketa-bidez, alderdi 

hauek lortu nahi dira: 

a) Pertsonaren prestakuntza osoa garatzea eta kontsumo arduratsua bultzatzea. 

b) Eskubideak zein diren eta eskubideez nola baliatu jakitea. 

c) Ondasunak eta zerbitzuak erabiltzeak eta kontsumitzeak dakartzan arriskuen berri 

izatea. 

d) Kontsumitzeko jarraibideak egokitzea, baliabideak arrazoizko eran erabiltzera 

jotzeko, ekologiako balioak aintzat hartuz, era horretan kontsumitzaileek eta 

erabiltzaileek kontzientzia har dezaten ingurumena zaintzeko eta garapen jasangarria 

lortzeko duten erantzukizunaz. 

Azkenik, 25. artikuluak xedatu duenez, Eusko Jaurlaritzak, kontsumitzaileak eta 

erabiltzaileak babesteko gaietan eskumena duten organoen bidez, kontsumitzaileak eta 

erabiltzaileak hezteko eta prestatzeko programak antolatuko, sustatuko eta garatuko 

ditu, baina ez dago inolako oztoporik kontsumo-kooperatibek ere gauza bera egin ahal 

izateko, EKLren 108. artikuluak sozietatearen xedean txertatu baitu “kontsumitzaileen eta 

erabiltzaileen eskubide eta interes legitimoak defendatzea eta sustatzea”. 

Heziketa- eta prestakuntza-programak dira, eta, horien artean, 25. artikuluaren bigarren 

paragrafoan adierazi den bezala, ondokoak aipatu behar ditugu kontsumo-kooperatibei 

bereziki aplikatzekoetan, testuak halako kooperatibak aipatzen ez dituen arren: 

399


a. Kontsumitzaileak babesteko gaietan eskumenak dituzten langileen prestakuntza 

sustatzea, gehienbat merkatua kontrolatzeko lanetan eta kontsumitzaileei eta 

erabiltzaileei informazioa eta orientabidea ematen aritzen diren langileena eta, 

orobat, kontsumitzaileen eta erabiltzaileen elkarteetako langileena. 

b. Enpresa-erakundeekin batera, enpresa-sektoreen kontsumo-arloko prestakuntza 

sustatzea eta garatzea. 


Kontsumo-kooperatibek, ezinbestean −bizitzan, oro har, gertatzen den moduan−, bilakatu 

behar izan dira gizarte-aldaketetara egokitzeko. Kooperatiba-mota berrientzako eredu 

izatetik gaur egun, kasu batzuetan, izugarri hazi dira, tamaina handiko erakunde bihurtu arte, 

edo hirugarrenekiko jarduerak egitea onartu zaie, aldaketa esanguratsu batzuk aipatzearren. 

Etengabeko bilakaera horri kontsumo-kooperatiben kontzeptua partez aldatzen duen 

alderdi bat gehitu behar zaio gaur egun, gizarteak kontsumitzaileak eta erabiltzaileak 

babesteko beharra azaleratu zuenetik, haiek babesteko legeria modernoarekin bat eginda. 

Kontsumo-kooperatibek bazkidek eta haiekin bizi direnek erabiltzeko eta kontsumitzeko 

ondasunak lortzeari edo zerbitzuak emateari lotutako ohiko helburuari kontsumitzaileen 

eta erabiltzaileen interes legitimoen defentsa babestea gehitu diote, bai eta horien heziketa 

eta prestakuntza sustatzea ere. Horren ondorioz, kooperatibatzat ez ezik, kontsumitzaileen 

elkartetzat ere jo behar dira, horrek dakarren guztia aintzat hartuta. 

Bada, aurrekoa esanda, Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Estatutuari buruzko abenduaren 

22ko 6/2003 Legea aipatu behar dugu arau aplikagarri gisa. 

400

17. IRAKASKUNTZA-KOOPERATIBAK* 1 

109. artikulua.– Helburua eta modalitateak. 

1.– Irakaskuntza-kooperatibak dira irakaslanak egiten dituztenak jakintza edo 

prestakuntzako edozein maila, etapa, ziklo, gradu eta modalitatetan. Eskolaz kanpoko 

ekintzak eta haiekin zerikusia dutenak ere egin ditzakete; era berean, eskola-zerbitzu 

osagarriak eman ditzakete, eta irakaslanak errazten dituzten zerbitzu guztiak. 

2.– Ikasleak, haien gurasoak edo haien legezko ordezkariak elkartzen dituztenean, lege 

honetan kontsumo-kooperatibetarako ezarritako arauak aplikatuko zaizkie, bai eta 

36.2 artikuluan xedatutakoa ere. Irakasleak eta ikastetxeko gainerako langileak 

ere sartu ahal izango dira kooperatiban, edo lan-bazkide modura, edo bazkide 

laguntzaile modura. Beste interesdun batzuen artean, ikasle ohiek ere izan dezakete 

azken posizio hori. 

3.– Irakaskuntza-kooperatibek irakasleak, irakasle ez diren langileak eta zerbitzulangileak 

elkartzen dituztenean, 36.2 artikuluan adierazitakoa ez ezik, lege honetan 

lan elkartuko kooperatibentzat ezarritako arauak ere aplikatuko zaizkie, salbu eta 

30. artikuluan erregulatutakoa, eta bazkide laguntzaileen posizioa izan ahalko dute 

ikasleek, haien gurasoek edo legezko ordezkariek eta ikasle ohiek, besteak beste. 

4.– Estatutuetan aurreikusiz gero, integrala edo sektoreartekoa izan daiteke 

irakaskuntza-kooperatiba; horretarako, batetik, gutxienez irakasle eta irakasle ez 

diren langile gehienak bildu behar dira, eta, bestetik, ikasle gehienak edo haien 

ordezkari gehienak; edo, bestela, halako gehiengoetara iritsi gabe, mota horretako 

kooperatiba bat sortzeko estatutuetan eskatzen den bazkide kopurura heldu beharko 

da talde bi horietako kideekin. 

110. artikulua.– Irakaskuntza-kooperatiba integralen berezitasunak. 

1.– Aurreko artikuluko 4. atalean aipatzen diren kooperatibei dagokienez, 36.2 artikuluan 

jasotakoa ez ezik, honako hau ezar daiteke estatutuetan: 

a) Probaldiak jartzea kooperatiba osatzen duten bi taldeetako bazkideei; gehienez 

ere, ikasturte batekoak izango dira probaldiok. 

b) Aurreikustea kooperatibako organo sozial guztiek gehiengo indartuz funtzionatuko 

dutela, organo bakoitza sortzeko behar den quorumaren hiru laurdenak gainditu 

gabe. 

c) Oro har finkatzea, erabakiak hartzeko aurreikusten den gehiengo indartua 

lortzen ez den kasuetarako, edo horrek ardura ez duen kasuetarako, zenbat 

izango diren gehienez ere kontseilariak eta zenbat boto esleitu ahal izango 

zaizkion batzar orokorrean bazkide erabiltzaileen taldeari lan-bazkideekin 

gorde beharreko oreka gal ez dadin. 

* Fernando Aberasturi Lauzurika jaunak, abokatu eta IKASGILTZAko kudeatzaileak; eta Gotzon 

Gondra Elgezabal jaunak, abokatu eta Deustuko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultateko irakasleak, 


401

IRAKASKUNTZA-KOOPERATIBAK 

d) Arautzea batzarretara joateko eta haietan hitz egiteko eskubideen egikaritzea, 

oreka zaintzeko neurriak jarrita edo jarri gabe, are bazkide erabiltzaileek 

aurretik biltzar berezi bat edo batzuk egin ahal izatea ere, hurrengo batzar 

orokorrean eta, hala badagokio, estatutuek zehazten duten epearen barruan 

egiten diren hurrengo batzarretan izango dituzten ordezkariak hautatzeko. 

e) Kide anitzeko organoetako lehendakariak txandakatzeko sistema bat 

aurreikustea; hala, kooperatiba osatzen duten bi taldeetako bazkideek aukera 

izango dute iraupen berbereko aldietan txandakatzeko kide anitzeko organo 

guztietako lehendakaritzetan. 

f) Batzorde erabakitzaile bat arautzea, osaera parekidea izango duena eta 

adituek parte hartzea onartuko duena, organoetan batzuetan gertatzen diren 

berdinketak ebazteko; horretarako, batzorde horri delegatu ahal izango zaio 

dagokion organoak adostu ezin dituen gaiak erabakitzeko ahalmena, zeinahi 

ere den gaiaren edukia. 

2.– Aurreko zenbakian azaldutako neurriak aldizka edo metatuta ezarri ahal izango 

dira, baldin eta estatutuek hartarako bidea ematen badute. Era berean, estatutuek 

arau berezi batzuk ezarri ahal izango dituzte bazkide laguntzaileek behar bezala 

parte har dezaten. 

3.– Bazkide-kolektibo bat besteari sistematikoki nagusitzen zaiolako, sozietatearen 

organoak nabarmen eta maiz geldiarazi edo oztopatzen direlako edo behar bezala 

oinarritutako arrazoiak daudelako, estatutuek zehaztu ahal izango dute zein 

jarraibide edo irizpide erabili beharko diren erabakitzeko egoki den kooperatiba 

eramatea aurreko artikuluko 2. eta 3. zenbakietan arauturiko modalitateetako 

batera, sozietatea zatituz edo zatitu gabe. 

111. artikulua.– Izaera edo onura publikoko bazkideak. 

1.– Entitate eta erakunde publikoak eta onura publikoko pribatuak bazkide erabiltzaile 

izan ahal izango dira ikasle adingabeen edo ezgaien legezko zaintza eta babesa 

egikaritzen ari direnean edo beren mendeko etxe, egoitza edo establezimenduetan 

hartu dituzten ikasle adinez nagusiek beren ordezkari izateko ahalmena espresuki 

eman dietenean, hargatik kaltetu gabe bazkide laguntzaile gisa, are aldi berean ere, 

onartuak izateko aukera. 

Estatutuetan espresuki erregulatuko da, lege honen esparruan eta hezkuntza-arloan 

indarrean dauden xedapenen esparruan, zer ondorio duen aldi berean bazkide 

laguntzaile eta bazkide erabiltzaile izateak. 

2.– Halako entitate eta erakundeek, zuzenbidezko edozein tituluren bitartez, era 

guztietako ondare-ekarpenak egin ditzakete kooperatiba sortzeko edo egoki 

garatzeko; besteak beste, lursail, etxe eta bestelako ondasun higiezinak laga ahal 

izango dituzte, tresneriaz hornituak edo hornitu gabeak. 

3.– Estatutuek aurreikusiz gero, bazkide instituzional horiei lekua gordeko zaie 

artezkaritza-kontseiluan, eta, bazkide erabiltzaile diren aldetik, ordezkatzen dituzten 

ikasleen araberako boto kopurua izango dute batzar orokorretan, 37.2 artikuluko 

mugarik gabe. 

402



Oro har, kooperatibismoak bezala, irakaskuntzak sustrai sendoak dauzka eta garapen 

handia izan du gure herrialdean. Iruzkin hau argitaratu orduko, kooperatiben erregistroan 

inskribatutako irakaskuntza-kooperatiben kopurua (3 modalitateetan) 90 ingurukoa da, 

74.000 ikasle baino gehiago dituzte eta 6.500 lanpostu inguru sortuta dituzte. Horren 

ondorioz, kooperatibak arautzen dituen euskal araudian ohikoa den bezala, legeak atal bat 

eskaini dio kooperatiba-mota horien erregulazioari, bigarren tituluaren (xedapen bereziak) 

lehen kapituluaren barruan (kooperatiba-motak). 

Aurreko legearen erregulazioan garatutako egituraren antzera (artikuluen zenbakiak baino 

ez dira aldatu), atal honen egungo egiturak hiru artikulu ditu: 

• 109. artikulua.– Helburua eta modalitateak. 

• 110. artikulua.– Irakaskuntza-kooperatiba integralen berezitasunak. 

• 111. artikulua.– Izaera edo onura publikoko bazkideak. 

Ezarritako araubidearen helburu nagusia, hain zuzen ere, egitura horretatik ondorioztatzen 

da, eta legegilearen asmo bikoitza igartzen da. 

Alde batetik, irakaskuntza-kooperatibak osatzen dituzten bi talde handien (ikasleak 

eta langileak) beharrak batera jartzean sortutako aukeretatik sortzen diren irakaskuntzakooperatiben 

motak arautzea. 

Bestetik, izaera edo onura publikoko bazkideen parte-hartzea arautzea, mota horretako 

kooperatibetan ezarpen handiko sozietate-tresna baita. 

Legearen zioen azalpenean aurreratu bezala, irakaskuntza-kooperatibek euren konfigurazio 

juridikoari eutsi diote, eta aldaketa bakarra da irakasleak eta irakasle ez diren langileak 

lotzen dituzten kooperatibetan, 30. artikulua aplikatzeko era, aurrerago ikusiko dugunez, eta 

batzarrak hirugarren deialdian egiteko aukera ere badagoela. 


Atal hau osatzen duten 3 artikuluek ez dute sakoneko aldaketarik izan atal honetan aipatuko 

ditugun uneko moldaketetatik landa, baina, gainerako artikuluetan bezala, idazketa hizkera 

inklusiboaren moldera egokitu da, eta, beraz, testua ez da aurreko araudian ageri zenaren 

berdin-berdina. 

Mota horretako kooperatiben araubideari eragin dion aldaketa nagusia batzar orokorra 

hirugarren deialdian egiteko aukera da, Legearen 36.2 artikuluak arautzen duen moduan. 

Lege berria aldarrikatu aurretik, zenbait adituk berariaz aldeztu zuten aukera hori, eta, beraz, 

bete egin da sektorearen etengabeko eskaeretako bat. 

Goian esan dugun bezala, bazeuden batzarrak hirugarren deialdian egitea aldezten zutenak, 

aurreko legearen 34.4 artikuluan jasotako kontzeptua kidetasunez aplikatuta, “familiabeharrak 

asetzera bideratutako beste edozein (kooperatiba)” aipatzen baitzen bertan. 

Zalantzarik gabe, irakaskuntza-kooperatibak, familiak lotzen dituztenak behintzat, tipologia 

horretan koka daitezke, baina lege berriak gai gatazkatsu hori konpondu du. 

403


Funtzionamendu-araubidearen funtsezko beste aldaketa bat, irakasleak eta irakaskuntzaz 

kanpoko langileak eta zerbitzuetakoak lotzen dituzten irakaskuntza-kooperatibei eragiten 

diena, kooperatiba guztientzat, oro har, legearen 30. artikuluan ezarritako prozeduraren 

aplikaziotik kanpo uztea da, bazkide langilearen edo lan-bazkidearen nahitaezko etetea edo 

baja arautze aldera, arrazoi ekonomikoak, teknikoak, antolamendukoak, ekoizpenekoak edo 

ezinbesteko arrazoiak direla medio. Lege berriaren 109.3 artikuluak berariaz baztertu ditu 

irakasleak eta irakasle ez diren langileak eta zerbitzu-langileak lotzen dituzten irakaskuntzakooperatibak 

prozedura horretatik, eta, aldi berean, lan elkartuko kooperatibak erregulatzen 

dituzten gainerako arauetara igorri ditu, azkenak aplika daitezen. 

Legearen zioen azalpenak salbuespena justifikatu du: “salbuespen horren arrazoia da kooperatiba 

horiek ezaugarri bereziak dituztela: hezkuntza-proiektuak garatzen dituzte, alderdi 

soziala nabarmenduz –ia gehienak irabazi-asmorik gabeko onura publikoko entitatetzat 

jotzen dira–, eta, ondorioz, kooperatiba horietan garatzen diren lanek ere ezaugarri bereziak 

dituzte, gainerako kooperatiba motetako lan-bazkideek edo langile bazkideek egiten 

duten lanarekin guztiz parekatu ezin direnak, ez behintzat kooperatiba mota horien gaur 

egungo enpresa-bilakaeraren barruan”. 

Azkenik, kronologiaren eta garrantziaren hurrenkeran, 111.1 artikuluaren aldaketa dugu. 

Berrikuntza horren harira, kendu egin da aurreko legeak 108.1 artikuluan ageri zen ongintzako 

erakundeen berariazko aipamena, bazkide erabiltzaile edo laguntzaile izateko subjektu 

gisa. Ulertu behar dugu kooperatiba batean bazkide gisa parte har dezaketen erakundeen 

irismen subjektiboa argitzea izan dela legelariaren nahia. 


Irakaskuntza-kooperatibak arautzen dituzten artikuluetan jasotako xedapenen aginduaren 

irismena ezartzerakoan, artikulu bakoitzaren banakako azterketa egitea komeni da. 

Lehenik eta behin, mota horretako kooperatiben xedea eta modalitateak arautzen dituen 109. 

artikuluak nahitaez ezarri du deskribatutako jarduerak garatzen dituzten kooperatibek bete 

beharreko araudia: “Irakaskuntza-jarduerak maila, ziklo, gradu eta modalitate desberdinetan, 

jakintzaren edo prestakuntzaren edozein arlotan”. 

Horrela, zehatz-mehatz ezarri da zer kooperatiba-motari atxiki behar zaizkion jarduera 

horiek, eta, kasu honetan ere, hautazko izaeraz ezarri da jarduera horiek eskolaz kanpoko 

eta lotutako jarduerak ere egin ahal izango dituztela, bai eta eskola-zerbitzu osagarriak eta 

irakaskuntza-jarduerak errazten dituzten gainerako zerbitzuak eman ere. 

Era berean, garrantzitsua da artikulu honen 2. eta 3. zenbakietan jasotako aginduzko izaera, 

kooperatibaren arabera aplikatu beharreko arau espezifikoak ez baitira berdinak ikasleen 

gurasoek edo irakasleek eta irakasle ez diren zerbitzuetako langileek osatzen dituzten. 

Lehenengoei, aginduzko izaeraz, kontsumo-kooperatibei buruzko lege-arauak aplikatuko 

zaizkie, eta bigarrenei, berriz, lan elkartuko kooperatibei dagozkienak. 

Artikuluaren amaieran, 4. paragrafoak ezarri du, aukeran, kooperatibek izaera integrala 

izan dezaketela, honako kasu hauetan: mota horretako kooperatibetan (kontsumo- eta lan- 

404


kooperatibetan) lan egin dezaketen bazkide gehienak biltzen dituztenean edo, gehiengo 

horiek egon gabe, estatutuetan araututako izaera hori lortzeko aurreikuspena erdiesten 

denean. Esan dugu manu hori aukerakoa dela hala idatzita dagoelako, aukera gisa jasota. 

Egitatezko baldintza betetzeak ez du esan nahi izaera integrala lortzearen ondorio juridikoa 

nahitaez sortu behar denik, baizik eta, estatutu-aldaketa baten bidez, sozietatearen nahiaren 

adierazpena tarteko dela. Hain da zabala legeak mota horretako kooperatibak eratzeko 

jasotzen dituen aukerak, ezen ez baitu zehatz-mehatz ezarri bi bazkide-taldeen artean zer 

proportzio behar den integralaren kategorian sartzeko; aitzitik, baldintza kuantitatibo hori 

kooperatibaren beraren borondatearen esku utzi da, eta kooperatibak berak molda dezake 

estatutu-arauketa egokiaren bidez. 

110. artikuluari dagokionez, bertan ezartzen den erregulazioa, kooperatiba integralen 

funtzionamenduari buruzkoa, guztiz hautazkoa da. Legeak, berriro ere, kooperatibak 

esandako bi bazkide-motak batzen dituenean antolatzeko ezar ditzakeen tresna sorta zabala 

proposatu du. 2. atalak adierazi du kooperatibak aukera baduela tresna horiek aukerako 

moduan edo era metagarrian ezartzen dituen erabakitzeko. 

Era berean, integraltasunaren ezaugarri hori aske erabiltzeko seinale gisa, artikuluaren 

amaieran, 3. paragrafoak dio kooperatibak izaera integral horri uzteko modua duela 

estatutuen bidez eta, legearekin bat etorriz, kooperatiba “birbideratu” ahal duela irakaskuntzakooperatiben 

beste mota batera. 

Hiru kasutan arautu da kooperatiba integralak beste mota batzuetara “bideratzeko” aukera: 

kolektibo bat beste kolektibo baten gainean sistemaz ezartzen denean, sozietate-organoak 

nabarmen eta maiz geldiarazten edo oztopatzen direnean, edo estatutuetan behar bezala 

jasota dauden funtsezko beste arrazoi batzuengatik. 

Kasu horretan, halaber, legeak bide ematen du, prozedura horrek sozietatearen zatiketa 

ekarriko duen ala ez xedatzeko. 

Azkenik, 111. artikulua, izaera edo onura publikoko bazkideei buruzkoa, hautazkoa da ere 

bai, izaera edo onura publikoko bazkideek parte hartzeko aukera ematen baitu, kooperatiban 

kolaboratzaile edo erabiltzaile gisa parte hartu ahal izateko. 111. artikuluaren azken 

paragrafoak xedatu du modua badagoela kolaboratzaile-izaera eta erabiltzaile-izaeraren 

metaketa estatutuetan arautzeko. 

Kooperatiba mota horien erregulazio orokorraren hautazko izaerarekin jarraituz, 111. 

artikuluaren amaieran, aukera eman da erakunde-mota horiek ondare-ekarpenak egin 

ditzaten, administrazio-organoan kargu-erreserbak izan ditzaten eta batzarrean boto haztatu 

moduko bat izan dezaten, zenbat erabiltzaile ordezka dezaketen kontuan hartuta. 

Bitxia da, baina ez da berria, 108.3 artikulu zaharrean bezala arautu baita, 37.2 artikuluan 

ezarritakoa, hau da, sozietate boto guztien herenaren mugatik salbuestea kooperatibak ez 

diren bazkideentzat. Legegilearen ustez, erakunde batek bazkide erabiltzaile gisa parte 

hartzen badu bere baitan hartutako pertsonen ordezkari gisa, Kudeaketa Demokratikoaren 

Printzipio Kooperatiboari euste aldera, beharrezkoa da kooperatibaren zerbitzuaren zuzeneko 

erabiltzaile diren bere erakundeko kideen kopuruarekiko partaidetza proportzionala izatea. 

405



Irakaskuntza-kooperatiben funtzionamendu-araubidea arautzen duten xedapenak, batez 

ere, 109. eta 110. artikuluak, mota horretako kooperatibetako bazkideentzat dira, funtsean. 

111. artikulua izaera edo onura publikoko erakundeak ditu helburu, baina, nolanahi ere, 

sozietate barruko harremanen funtzionamendua ere arautu du, azkenak kooperatiba bateko 

bazkide diren unetik. 

Arauketa horren esanahi praktikoa ezartzerakoan, aurreko atalean garatu dugun izaera 

juridikoarekin edo indar loteslearekin lotu behar dugu. 

109. artikuluaren lehen hiru atalek, gehienbat, aginduzko izaera dutenak, kooperatiba 

horien funtzionamenduari eta kalitateari buruzko arau orokorrak ezartzen dituzte; laugarren 

paragrafoak eta 110. eta 111. artikuluek, aldiz, xedapen-izaera handiagoa dutela eta, modua 

ematen dute kooperatiba bakoitzak berak gara ditzan legeak eskaintzen dituen aukerak, eta, 

ondorioz, xedapen horien esanahi praktikoa zabaltzen dute. Horiek horrela, kooperatibek 

hausnarketa sakona egin behar dute, kooperatibaren sozietate-errealitatea eta kultura 

legeak ematen dituzten aukeretara egokitu ahal izateko, lege-testuak eskaintzen dituzten 

baliagarritasunak ahalik eta gehien erabili ahal izateko. 

Hirugarren deialdia arautu duen berritasuna, lehen esan dugun bezala, sektorearen 

eskakizuna izan da, orain indargabetuta dagoen legea indarrean sartu zen egunetik bertatik. 

Aukera horrek baliozkotasuna emango die egiten diren batzar guztiei, bertaratutako bazkidekopurua 

edozein dela ere, lehenengo deialdi bien artean ezarritako denbora igaro ondoren, 

baldin eta lehenengo eta bigarren deialdian, batzarraren bilkura baliozkotasunez eratzeko 

gutxieneko bazkide-kopurua bete ez bada. 

Aukera onuragarria delakoan gaude irakaskuntza-kooperatiba guztientzat. Bai eta batzarra 

behar bezala eratzeko behar diren baldintzak betetzeko ohiko arazorik ez dutenentzat ere. 

Erabakitzeko organo gorenaren funtzionamendua bermatzeko klausula bat da guztientzat 

kooperatiban. Hala ere, aukera hori ere arazotzat har daiteke, bazkideen artean desmobilizazioa 

eragin baitezake batzarrean parte hartzeko, edo bazkideen gutxiengo txiki batek sozietateakordioak 

har baititzake. 

Hala eta guztiz ere, eta aukera hori gauzatu ahal izateko, legeak galdatzen duen estatutuarauketaren 

beharra azpimarratu behar dugu; beraz, ezin izango da aukera hori erabili, 

kooperatibaren estatutuetan berariaz jasota ez badago, batzarraren funtzionamendua 

arautzeko orduan. 

Kooperatiba integralei dagokienez, esan behar dugu arauaren esanahi praktikoak berebiziko 

garrantzia duela; izan ere, arauak ematen dituen aukerak baliatzeko, estatutuetan txertatu 

beharko dira. Kooperatibak integraltzat jotzen diren unetik bertatik, estatutuen bidez ezarri 

beharko da halako sozietateen funtzionamenduaren garapenik xeheena ere bai. 

Adierazgarria da, era berean, legeak dakarren erregulazioa kooperatiba integral batek 

izaera hori galdu eta lehengo egoeraren itzuli nahi duen kasuari buruz. Kooperatiba integralak 

osatzen dituzten kide-mota guztien interesa babesteko tresna interesgarria da; izan ere, beste 

bazkide-talde batek ezar ditzakeen ezarpen sistematikoetatik babestuko ditu, edo kolektiboen 

arteko gatazkagatik ere sor daitezkeen sozietate-organoak oztopatzetik libratuko. Era berean, 

406


estatutuen bidez arautu daitezke lehengo egoerara itzultzea bidezkoa den beste kasu batzuk. 

Horrek erraztu egingo du kooperatiba-mota horien osaera, itzulketa-klausula horrek bermeak 

eta babesa ematen baitizkie bazkide guztiei, eta, integratzeko orduan, errezelo uxatzea eragin 

dezake. 

Lehen esan dugun bezala, ezinbestekoa da kooperatibaren egungo ohitura eta kultura sakon 

aztertzea, legeak ematen dizkigun aukeren arabera, horrelako kooperatibetan integratzen 

diren bi bazkide-moten interesak eta beharrak ondoen orekatuko dituen funtzionamenduaraubidea 

ezartzeko. 


Estatuko kooperatiben araubidearen erregulazioa Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 

27/1999 Legean jasota dago. Lege hori ez da Euskadin aplikatzekoa, ezpada, euskal araudiak 

izan ditzakeen hutsuneak osatzeko kasuetan. 

Testu arauemaile horren 11. atalak artikulu bakarra dakar, 103. Artikulua, hain zuzen ere, 

eta horrek ez du eman Euskal Autonomia Erkidegoko legeriaren hutsuneak osatzeko balio 

dezakeen xedapenik. Mota horretako kooperatiben xedea eta horiek osatzen dituzten sozietatesubjektuaren 

arabera aplikatu beharreko arauak ezarri, besterik ez du aletzen edukiak. Hau 

da, bazkide erabiltzailez edo bazkide langilez osaturik dauden, kontsumo-kooperatiben edo 

lan elkartuko kooperatiben araubiderako igorpena egiten du, hurrenez hurren. Hori guztia, 

euskal legearen xedapenek egiten duten modu bertsuan. 

Hala ere, kooperatiba integralen arauketa berezi samarra da; estatuko legegileak 

irakaskuntzaren sektoretik bereizten ditu eta jarduera kooperatibizatu bikoitza edo anitza 

duten kooperatiben multzoan kokatu ditu. Euskal legeriaren 102. artikuluak ebatzi du 

kasu hori, kooperatiba-mota guztientzako arau erkideen barruan, eta, estatuko legegileak 

egin bezala, eta direnak direlako jarduerak garatzen dituen kooperatiba-mota bakoitzaren 

araubiderako igorpena egin du. 

Nolanahi ere, kooperatiba integralen izendapena, gure ordenamenduan, kooperatibaren 

sozietate-xedean interesa duten bi sektoreak biltzen dituzten irakaskuntza-kooperatibentzat 

gorde da, eta estatuko araubidearen edukiak baino garapen nabarmen handiagoa du; beraz, 

hutsuneak osatzeko funtzioak ez dauka inolako ibilbiderik. 

Interesgarria izan liteke estatuko legegileak kooperatiba integralen kontzeptua garatzeko 

erabili duen aipamena, kooperatiba horiek xede sozialaren barruko jarduera guztiei dagokien 

lege-tratamenduaren onuradun izan daitezen. 

Kasu horretan, uler dezakegu legegileak adierazi nahi izan duela kooperatiba horiek legemailan 

jaso ditzaketen onurak onuradun egokietaraino iritsi behar direla, bai erabiltzaileek 

osatutako kooperatibetaraino, bai bazkide langileek osatutako kooperatibetaraino. 

407

18. NEKAZARITZAKO ETA ELIKAGAIEN 

KOOPERATIBAK* 1 

112. artikulua.– Helburua eta jarduerak. 

1.– Nekazaritzako eta elikagaien kooperatibak dira nekazaritza, basogintza eta 

abelazkuntzako ustiategien edo ustiategi mistoen titularrak elkartzen dituztenak 

hornidurak, ekipoak eta zerbitzuak merkaturatzeko edo eskaintzeko edo honako 

hauek hobetzeko ekonomiaren eta gizartearen edozein arlotan: bazkideen 

ustiategiak, haien elementu eta osagaiak barne; kooperatiba bera edo landainguruneko 

bizimodua, besteak beste, kooperatibak bere langileekin eskaintzen 

dituen zerbitzuak, dela nekazaritza-lanak egiteko, dela aipatutako ustiategietan edo 

bazkideentzat eskaintzen dituen antzeko beste lan batzuk egiteko. 

Instituzio hori arautzen duen legerian ezarritako baldintzak betetzen dituen 

titulartasun partekatuaren kasuan, titulartasun partekatuko entitatea bera izango 

da bazkidea, berariazko erregistroan inskribatuta. Dena den, hura osatzen duten 

lagunetatik edozeinek ordezkatu ahal izango du, erregistro horretako ziurtagiria 

aurkeztuta. 

Era berean, titulartasun partekatua duen entitateren bat izendatzen bada 

administrazio-organoko karguren bat betetzeko, entitate horrek ziurtagiri bidez 

jakinarazi beharko du kideetako zeinek beteko dituen administrazio-organoaren 

berezko funtzioak. Betekizun hori bera bete beharko da, halaber, sozietate zibilen 

eta ondasun-erkidegoen kasuan eta nortasun juridikorik gaeko entitateen kasuan. 

Bazkide izatera iritsi eta hala jarraitu ahal izateko, kooperatibako estatutuen bidez 

konpromiso bat eskatu ahal izango da sozietatearen helburu den jardueran aritzeko, 

eta ez beste ezertan. 

2.– Helburu soziala betetzeko, nekazaritzako eta elikagaien kooperatibek, estatutuen 

arabera dagozkien jarduerak ez ezik, bestelako jarduerak ere egin ahal izango 

dituzte, baldin eta jarduerok aurrebaldintza, ondorio, osagarri edo baliabide badira 

kooperatibaren, bazkideen ustiategien, hauen elementuen eta landa-inguruaren 

hobekuntza ekonomiko, tekniko, laboral, ekologiko eta soziala lortzeko. 

113. artikulua.– Hirugarren ez-bazkideekiko eragiketak. 

1.– Merkataritzan jarduten diren nekazaritzako eta elikagaien kooperatibek, balioaniztunek 

zein espezializatuek, kooperatibaren edo bere bazkideen ustiategietatik ez datozen 

nekazaritza-produktuak merkaturatu ahal izango dituzte, edo merkaturatzearekin 

lotutako jarduerak egin ahal izango dituzte, are kontsumitzailearenganaino modu 

zuzenean heldu ere, honako kasu hauetan: 

* Carlos González Fernández jaunak, KONFEKOOP Euskadiko Kooperatiben Konfederazioaren legelari-aholkulariak, 


409

NEKAZARITZAKO ETA ELIKAGAIEN KOOPERATIBAK 

a) Ekitaldi ekonomiko bakoitzean, ehuneko bosteraino; portzentaje hori bananbanan 

aplikatuko zaio hirugarren ez-bazkideen nekazaritza-produktuak 

erabiltzen dituen jarduera bakoitzari. 

b) Estatutuek aurreikusiz gero, ehuneko berrogeita bederatziraino heldu ahal 

izango da gehieneko portzentajea ekitaldi ekonomiko bakoitzean. 

c) Kooperatibak, berari egotzi ezin zaizkion arrazoiengatik, aurreko mugak 

gainditzea duenean, lege honetako 5. artikuluan xedaturiko baimena eman 

zaiolako. 

Kooperatibak honako kasu hauetan azaldu ahal izango ditu estatutuetan muga 

horiek, aurreko apartatuan aurreikusitako baimena eskatu beharrik gabe: 

sektore-araudi espezifikoak daudenean edo haiek aplikatzeko beste batzuk 

eman direnean, kooperatibari aplikatu behar zaizkionak nekazaritza-elikagaiei 

loturiko jarduerengatik, eta arestian adierazitako mugak baino handiagoak 

ezartzen direnean hirugarren ez-bazkideekiko produktuetarako edo muga horiek 

handitzeko baimena ematen denean. Halakoetan, estatutuetan espresuki adierazi 

beharko da zer xedapenek ematen duen bide portzentaje hori aplikatzeko. 

2.– Beren ustiategiak edo kideenak hornitzeko lanetan ari diren nekazaritzako eta 

elikagaien kooperatibek –berdin izanik jarduera hori bakartzat edo bereizitzat 

duten– hirugarren ez-bazkideei eskaini ahal izango dizkiete produktuak edo 

zerbitzuak, aurreko zenbakiko a) eta b) letretan ezarritako mugen barruan eta 

antzeko kasuetan, hargatik eragotzi gabe kooperatiba-jardueraren ohiko geldikinak 

izanez gero kooperatibaz kanpoko edonori eskaintzea inolako mugarik gabe. 

18.1. Sarrera 

Iruzkin honen xedea den kooperatiben lege berriaren arauketak ez dakar funtsezko 

aldaketarik mota horretako kooperatiben egitura organikoari dagokionez; hala ere, aurrekoa 

gorabehera, berrikuntza garrantzitsu batzuk jaso dira. 

Izan ere, kooperatiba-mota horrek aurrerabide handia izan zuen Euskadiko Kooperatibei 

buruzko ekainaren 26ko 4/1993 Legea onartu eta argitaratu zenean. Lege horretan, kapitulu 

honetan aztergai erabiliko dugun klasea txertatu zen, Kooperatibei buruzko otsailaren 11ko 

1/1982 Legean ez bezala, azken horrek ez baitzekarren kapitulu zehatzik kooperatiba-mota 

honentzat. 

Beste alde batetik, lege berrian aldaketa edo egokitzapen batzuk jaso dira, eta, adierazi dugun 

bezala, aldaketa edo egokitzapen horiek ez dute eraginik kooperatiba-motaren egituran, ez 

eta haren funtsezko elementuetan ere; aitzitik, moldaketek kooperatiba horien erregulazioa 

oraingo eta egungo beharretara egokitzeko balio dute. Aldi berean, araudiaren eguneratzeak, 

oro har, segurtasun juridiko handiagoa ematen die kooperatibei, bai eta kooperatibak osatzen 

dituzten bazkideei eta haiekin jarduten duten hirugarrenei ere. 

Egungo konfigurazioari gagozkiola, lege berriak 5. atalaren egitura eta eduki berari eutsi 

dio, 4/1993 Legean, artean, mota horretako kooperatibak araututa baitzeuden. Horrela, atal 

hori osatzen zuten bi artikuluek iraun dute, hain zuzen ere, “Helburu eta jarduerez” eta 

410


“Hirugarren ez-bazkideekiko eragiketez” dihardutenek. Artikuluen edukia hitzez hitz jaso da 

testu honen atarian. 


Arestian adierazi dugun bezala, 5. atal honetan, aldaketa txiki batzuk baino ez dira gehitu, 

ez garrantzi txikikoak, ordea, baina, azken batean, mota horretako kooperatiben erregulazioa 

hobetzen eta eguneratzen laguntzen dutenak. 

Ikus dezagun berrikuntza horiek zein diren atala osatzen duten bi artikuluetan, eta nolako 

garrantzia duten. 

18.2.1. 112. artikulua. Helburu eta jarduerak. Aldaketak 

18.2.1.1. Izena 

Edukia berriak dakarkigun lehen berritasuna izendapenaren aldaketa da. Bada, 4/1993 

Legearen ildoan, nekazaritzako kooperatibak genituen lehen eta, orain, berriz, nekazaritza 

eta elikagaien kooperatiba deritze mota horretako kooperatibei, horien izena eguneratzeko 

asmoz. 

Nabarmentzekoa da gure eremuko legelariak ez duela “nekazaritzako elikagaien 

kooperatibak” terminoa erabili, “Nekazaritzako eta elikagaien kooperatibak” adiera bikoitza 

baizik; izan ere, nahiz eta aipaturiko terminoa kooperatiba horien egunerokotasunak 

eragindako eremu guztietan egon, eta erabilera erkidekoa izan, hizkuntzaren ikuspegitik, 

esan behar da egokiagoa dela “nekazaritzako eta elikagaien kooperatibak” izendapena 

“nekazaritzako elikagaien kooperatibak” terminoa baino. 

Gure ustez, funtsezkoena da gaur egungo izenak askoz ere modu zinezkoagoan jaso duela 

mota horri atxikita eratzen diren kooperatiba-erakundeek gara ditzaketen jardueren benetako 

irismen materiala, geroago azalduko den bezala. 

18.2.1.2. Berrikuntza terminologikoak. Generoa aintzat hartzen duen hizkera 

Nahiz eta berrikuntza horrek kapitulu honi bakarrik eragiten ez dion, ezpada, legearen 

eduki osoari eta, beraz, kooperatiba-mota guztiak berdin ukitzen dituen, horrek duen 

garrantziagatik, ez genuke nabarmendu gabe utzi behar, bereziki, lehen mailako ekoizpenarloan 

eta elikagaien industriaren sektorean, emakumearen presentzia ez delako inoiz 

ikusarazi eta gaur egun ere hala gertatzen delako. 

Esan dezagun atal honetan ere terminologia genero-ikuspegitik egokitu dela, hizkera 

inklusiboagoa erabiliz, batik bat, gaztelaniazko idazketan. 

Emakumeak kooperatiben bizitzan eta kudeaketan gogotik parte har dezan, lehenengo urratsa 

dugu horren arrastorik kooperatiban bertan aurkitzea. Ikuspuntu horretatik, hizkuntzak berak 

eginkizun barneratzailea edo baztertzailea izan dezake. Hori dela eta, legeari dagokionez, 

aldaketa txikia den, aurrerapauso handia da garrantzi kualitatiboari begiratuta. 

411


18.2.1.3. Zerbitzuak ematea kooperatibako langileen bidez bazkideen ustiategietan 

112. artikuluaren lehen paragrafoak tarteki berritzaile bat gehitu du amaieran, eta, nolabait 

ere, nekazaritzako eta elikagaigintzako kooperatibek egin ditzaketen jarduerak eta helburu 

sozialaren irismena bururatzen edo garatzen ditu. Tarteki horretan zehaztu denez, jarduera 

horien artean aintzat hartzen da kooperatibek bazkideen ustiategietan eta kooperatibako 

langileen bidez zerbitzuak ematea, langileak baitira funtsezko elementuak. 

Zerbitzu horiek aipatutako ustiategietan nekazaritza-lanak edo antzekoak egiteko balio 

behar dute, betiere ustiategi horien titular diren kooperatibako bazkideen onurarako. 

Aipatu behar da, gure legeari gagozkiola, aipaturiko berrikuntza garrantzitsua den arren, 

ez dela berritasuna nekazaritzako elikagaien kooperatiba-esparruan; bada, egiatan, hemengo 

legeak testu berrira ekarri du estatuko araudian txertatu zen alderdi bat, zehazki, Kooperatibei 

buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legean, Ekonomia Jasangarriari buruzko 2/2011 Legearen 

azken xedapenetatik bigarrenaren bidez. Lege hori Estatuko Aldizkari Ofizialean argitaratu 

zen, 2011. urtean. 

Hala ere, Euskadiko nekazaritzako elikagaien kooperatiba-arloan eta kooperatiben legean 

txertatzeak segurtasun juridiko handiagoa ematen die adierazitako eragiketei. 

18.2.1.4. Titulartasun partekatuko entitateak eta izaera juridikorik gabeko beste 

antolakunde batzuk 

4/1993 Legearen edukiak nolabaiteko segurtasun juridikorik eza sorrarazten zuen 

Euskadiko nekazaritzako elikagaien sektorean, halako kooperatiba bateko bazkide izan 

zitezkeen pertsonei buruzko definizioan, aukera hori mugatzen zelako pertsona fisiko zein 

juridikoetara. 

Hala eta guztiz ere, Kooperatibei buruzko beste lege batzuetan gertatu ez bezala, euskal 

legeak ez zituen sozietate zibilak, ondasun-erkidegoak eta nortasun juridikorik gabeko 

beste erakunde batzuk aipatzen, hau da, ohituraz, nekazaritza-ustiategiak modu zabalean 

antolatzeko erabili ohi direnak, ez bakarrik Euskal Autonomia Erkidegoan, baizik eta, oro 

har, estatu osoan. 

Beraz, izakunde horiek ez zeuden berariaz jasota kooperatiben 1993ko legean, nekazaritzako 

kooperatiba batean parte hartzeko eskubidea zuten subjektu gisa, nahiz eta, egiatan, 

horrela izaten zen sarritan nekazaritzako kooperatiba gehienetan. Horregatik, beharrezkoa 

zen inguruabar hori jasotzea, legean guztiz hedatuta zegoen gertaera bat barneratzeko eta 

izakunde horiei segurtasun juridiko handiagoa emateko, mota horretako kooperatiba bateko 

kide ziren aldetik. 

Azaldutakoa alde batera utzita, landa-eremuan emakumearen presentzia ikusarazteko 

asmoz, 2011. urtean 35/2011 Legea eman zen, urriaren 4koa, Nekazaritzako Ustiategien 

Titulartasun Partekatuari buruzkoa, familiako nekazaritza-ustiategiak antolatzeko tresna 

berria sortu zuena. Hala, tresna berri horrek nortasun juridikorik gabeko zuzenbideko subjektu 

berria sortu zuen, ondasun eta eskubideen erkidego tradizionalen antzeko erakundea zena, 

nekazaritza eta abelazkuntzaren sektoreari lotutakoa, familia-taldeetan oinarriturik, non bi 

ezkontideek nekazaritza-ustiategia kudeatzen duten, bertan batera lan eginda. 

412


Ondasun-erkidegoekin, sozietate zibilekin eta nortasunik gabeko beste erakunde batzuekin 

jazotzen zen bezala, izakunde berri horrekin ere gauza bera gertatzen zen, eta, beraz, egokia 

izan da legeak sektorearen eskaera onartzea, izakunde hori berariaz jasota. 

18.2.1.5. Titulartasun partekatuko entitateen eta izaera juridikorik gabeko beste 

izakunde batzuen ordezkaritza 

Legearen edukian berariaz aitortzeaz gain, nekazaritzako eta elikagaien kooperatibetan 

bazkide gisa duten parte-hartzea segurtasun juridikoz janzteko, kooperatiben barruan 

nolabaiteko segurtasun juridikorik eza sortzen zuen beste alderdi bat ere bideratu du izakunde 

berri horrek. 

Hain zuzen ere, Nekazaritzako Ustiategien Titulartasun Partekatuari buruzko urriaren 4ko 

35/2011 Legeak ezarri duenez, erakunde horiek beste sektore-erakunde batzuetako kide 

direnean, hura osatzen duten bi ezkontideetako edozeinek ordezkatuko ditu. 

Zinez, lege-arauketa horrek hainbat arazo sortu ohi zituen erakunde horiek kooperatibetako 

artezkaritza-kontseiluetako karguak betetzeko izendatzen zirenean; izan ere, erakunde 

horiek arautzen dituen legearen arabera, bietako edozeinek har zezakeen ordezkaritza. 

Nolanahi ere, artezkaritza-kontseilua osatzen duten pertsonak erregistroan inskribatzeko, 

pertsona juridikoak direnean, kontseilu horrek pertsona fisiko bat izendatzea eskatzen du 

Kooperatiben Legeak, karguari dagozkion eginkizunak bete ditzan. 

Segurtasun juridikorik gabeko egoera ugari gertatzen ziren, artezkaritza-kontseiluaren 

bileretan titulartasun partekatuko erakunde bateko zeinahi kide agertzen zela eta. Kontuan 

harturik artezkaritza-kontseiluko kide izatea izenduna dela eta ezin dela ordezkaritzarik 

egin, beharrezkoa zen Kooperatiben Legeak ordezkaritza hori gauzatzeko modua mugatzea 

−titulartasun partekatuko erakundeko edozein kidek horren ordezkari izateko eskubideari 

kalterik egin gabe− titulartasun partekatuko erakundea artezkaritza-kontseiluko kide 

izendatzen denean. 

Behar horri irtenbidea emanda, lege berriak eskatzen du mota horretako erakundeak 

ordezkaritza gauzatuko duen pertsona fisikoaren hautaketaren berri eman behar dutela, horri 

buruz emandako ziurtagiri baten bidez. 

Horrela, segurtasun juridiko handiagoa bermatzen da, eta, aldi berean, errespetatu egiten 

da bi kideek erakundearen ordezkaritza askatasunez egikaritzea; izan ere, erakundeak uneoro 

alda dezake ordezkaritza hori beteko duen pertsona, ordezkaritza baliatzen jarraituko duen 

pertsonaren jakinarazpen berri baten bidez. Dena dela, kooperatibak aldaketa horren berri 

jakinarazi beharko dio Euskadiko Kooperatiben Erregistroari, inskriba dezan. 

Azkenik, adierazi behar da, hori eginda, arrazoizkoa zela legeak neurri horren eragina 

nortasun juridikorik gabeko gainerako erakundeetara hedatzea, ordezkaritza gauzatzeari 

dagokionez zehaztapenik ezak arazo bera zekarrelako. 

Horren haritik, sektorearen eskaerei jarraituz, legegileak alderdi hori jaso du, eta, zalantzarik 

gabe, segurtasun juridiko handiagoa eman die, bai titulartasun partekatuko erakundeei, bai 

kooperatibei. 

413


18.2.2. 113. artikulua. Hirugarren ez-bazkideekiko eragiketak. Berrikuntzak 

Lege osorako aipatu dugun berrikuntza orokorraz gain, artikulu honek terminologia 

egokiagoa erabiltzen du genero-hizkeraren ikuspegitik eta beste bi berrikuntza garrantzitsu 

jaso ditu bazkide ez diren hirugarren pertsonekin egin daitezkeen eragiketen gehieneko 

mugen inguruan. 

18.2.2.1. Gehieneko ehunekoaren gehikuntza ekitaldi guztietan 

Berrikuntza horietako lehena dugu kooperatibak ekitaldi ekonomiko bakoitzean 

kooperatibaren ustiategietatik edo bazkideen ustiategietatik ez datozen produktuekin egin 

ditzakeen eragiketen gehieneko ehunekoa bederatzi puntu handitu dela. 

Orain arte, gehieneko ehuneko hori eragiketa guztien % 40koa zen, betiere estatutuetan 

jasota bazegoen, eta hemendik aurrera % 49raino igo ahal izango da, betiere kooperatibaren 

estatutuetan ehuneko hori jasotzen bada. 

18.2.2.2. Mugak handitzeko aukera 

Lege berriak artikulu honi gehitu dion bigarren berritasuna aurreko % 49ko gehieneko 

ehunekoa gainditzeko aukera da, nahiz eta, horretarako, funtsezko bi baldintza ezarri diren: 

- Lehenik eta behin, muga handiago hori kooperatibari aplikatzen zaion araudi 

sektorialen batean jasota egon behar da, eta kooperatibak bere helburu sozialean 

jasotako jarduerak egin behar ditu, baldin eta araudi sektorial horien eraginpean 

badaude. 

- Bigarrenik, eta aurreko gehieneko mugarekin gertatzen den bezala, lortu nahi den 

ehunekoak estatutuetan jasota egon behar du, eta, gainera, berariaz jaso behar da 

ehuneko hori legitimatzen duen xedapen sektoriala. 

Adierazi beharra dago, bi baldintza horiek alde batera utzita, eta horiek bete ondoren, 

manuak oro har ezarritako baimena eskatzeko eta lortzeko betebeharretik salbuesten 

duela kooperatiba, artikulu honetan baldintzak betetzen ez dituzten eta legearen beraren 5. 

artikuluan gainerako kooperatiba-mota guztientzat eskatzen den beste kasu batzuentzat. 

Eduki horrek, zalantzarik gabe, manuaren aplikazio praktikoa errazten du, 5. artikuluan 

aipatzen den baimena aldi jakin batera mugatzen baita; hala ere, manuak jarraitutasun-izaera 

berria dakar, ez baitago soilik ezarrita egoera jakin batzuentzat, ezpada, kooperatibaren 

bizitzaren barruko ohiko praktika jarraitu batentzat. 


18.3.1. Izena 

112. artikuluan txertatutako aldaketei dagokienez, alde batetik, argi utzi behar da legean 

jasotako izendapenak ez gaituela nahasi behar; ildo horretan, ezin dugu pentsatu erregulazio 

bat garatu dela non kooperatiba mota batzuk, nekazaritza-kooperatibak, izatetik, beste 

414


erregulazio bat izatera igaro garen, lehen bageneuzkan bi kooperatiba-mota, batetik, 

nekazaritza-kooperatibak eta, bestetik, elikagaien kooperatibak, elkartuta. 

Egiatan, hori ez da horrela, kooperatiba mota bakarra arautu delako, nahiz eta mota 

horretako kooperatiben artean oso sozietate desberdinak izan daitezkeen, eta oso jarduera 

desberdinak garatu ditzakete elikagaigintzaren balio-katearen barruan. Kasurako, lehen 

mailako ekoizpena eta azken kontsumitzailerainoko ekoizpena, manipulazioa, ontziratzea, 

eraldaketa, merkaturatzea eta horiei lotutako aldi guztiak. 

Ildo horretan, jarduerak garatzeko aukera zabal horren erakusgarri izan dadin, aipatzekoa 

da erabilera erkideko makinak baliatzen dituzten kooperatiben kasua. Halakoetan, 

kooperatibaren helburu nagusia da makina horiek elkarrekin erabiltzeko erostea, eta, horrela, 

makineria hori ezin eros lezaketen maila apalagoko nekazaritza eta abeltzaintzako ustiategiek 

berrikuntzarako sarbidea izatea. 

Harrigarria bada ere, kooperatiba horiek sekulako garrantzia hartu dute. Bada, Kooperatiben 

Legean azpiklase gisa ere aipatzen ez dira aipatzen, baina kooperatiba-motatzat hartu dira. 

Hain zuzen ere, laguntzak eta dirulaguntzak erregulatzen dituzten arau askotan laguntzalerro 

espezifikoak ezarri ohi dira, kooperatiba horiek benetako kooperatibak balira bezala 

hartuta, lan elkartuko kooperatibekin (LEK) edo komunitate-ustiapeneko kooperatibekin 

(KUK) parekatzen dituztela. 

Beste alde batetik, nekazaritza eta elikagaigintzaren kontzeptua gehitzeari dagokionez, 

nahikoa da lege berriko 112. artikuluaren lehen paragrafoa irakurtzea, eta ohartuko gara 

horrelako kooperatiben berezko jardueratzat deskribatzen direnak elikagaien eta horietatik 

eratorritako beste produktu eta azpiproduktu batzuen lehen eta hasierako ekoizpenetik askoz 

harago doazela. Horrez gain, abelazkuntzako eta basogintzako jarduerak ere aintzat hartu 

dira. 

Era berean, esan beharra dago, tradizioz, nekazaritzako eta elikagaigintzako kooperatiben 

esparruan, Euskadin ez ezik, nazioartean ere bai, gehienetan kooperatibizatzen dena ez 

dela aurreko paragrafoan aipatu ditugun elikagaien eta horien eratorrien hasierako eta 

lehen mailako ekoizpena; askotan, kooperatiba-sozietatearen xedea eta mota horretako 

kooperatibek partekatzen dutena ekoizkinen gaineko geroko aldiak edo jarduerak dira, 

hasierako ekoizkinak kooperatiba osatzen duten ekoizleen banako enpresa-ekimen 

pribatuaren esparruan ekoizten direla. 

Azken batean, esandakoak erakusten digu, kasu gehienetan, mota honetako kooperatiben 

benetako helburua edo jarduera elikagaien eta beste produktu batzuen lehen mailako eta 

hasierako ekoizpenetik haratago dagoela. Horrela, kooperatibak zinezko elikagai-enpresa 

bihurtzen dira, beren helburua edo jarduera, gehienbat, bazkideek banaka ekoitzitako 

nekazaritza-ekoizkinak eta elikagaiak eraldatzea eta egokitzea dela, eta horiek ematen dituzte 

ondoko aldietan merkatura kalitate-baldintzarik onenetan irits daitezen, balio erantsia eman 

eta merkaturatzeko preziorik onenak lortzeko helburuz. 

Denok izango ditugu buruan egunero-egunero merkaturatzen diren marka eta ekoizkin 

ezagun batzuk, hala nola esnekiak, arrautzak, haragiak, ardoak eta abar. Marka eta produktu 

415


horiek guztiak izaera juridiko kooperatiboa duten baina zuzenean ekoizten ez dituzten 

nekazaritzako elikagaien enpresek merkaturatzen dituzte, eta enpresa horiek osatzen dituzten 

ekoizleek ekoizten dituzte. 

Horregatik guztiagatik, bistakoa da “nekazaritza-kooperatiba” izendapena honezkero ez 

datorrela bat elikagaien enpresa horiek garatzen duten jardueraren benetako izaerarekin, 

jarduera askoz harago doalako, eta, ildo horretan, beharrezkoa zen mota horretako 

kooperatiben izena eguneratzea. 

Bestalde, ezin ditugu ahaztu duela hamarkada batzuetatik hona elikagaien osasun- eta 

segurtasun-baldintzak arautzen dituen legeria sektorialak berak eta erkidegoko nekazaritzapolitikak 

osatzen dituzten laguntzen eta dirulaguntzen programak eta lerro garrantzitsu eta 

ugariak arautzen dituen legeria zabalak, hala landa-eremua ukitzen dutenek (Landa Garapena) 

nola Merkatu Antolakunde Erkideei (MAE) atxikita dauden azken jomugek, ekoizpenarlo 

guztietan (ardogintza, frutagintza, barazkigintza, esneki eta zerealen industriak…) 

“nekazaritzako elikagaien” terminoa erabiltzen dute dagoeneko aldi guztiak hartzen 

dituen jarduera-kate hori guztia −nekazaritza eta abelazkuntzako ustiategietako ekoizpen 

primariotik hasita, ekoizkin eta elikagai horiek azken kontsumitzailearengana iristen diren 

arte− adierazteko. Hau da elikakatea deitu ohi duguna. 

Hori guztia dela eta, kooperatiben gaineko legerien esparruan, beharrezkoa da kontzeptu 

bakarra garatzea aipatutako elikakatearen jarduera-sorta osoa kontuan hartuko duena, non 

kate horren mailetan elkarreragiten duten operadoreek kooperatiben izaera juridikoa izango 

duten jarduera aldi horietako edozeinetan garatzeko. 

Era berean, ezin dugu alde batera utzi gaur egungo kooperatiba gehienek eta euren interesak 

defendatzeko eratzen dituzten antolakundeek (federazioak, batasunak, konfederazioak…), 

bai estatuan, bai Europar Batasunean, hamarkada bat baino gehiago daramatela “nekazaritza” 

terminoa gainditu eta, gehienbat, “nekazaritzako elikagaien” terminoa erabiltzen. Eta termino 

hori haien izenetan atxiki dute, hain zuzen ere, kooperatibek esandako antolakunde horien 

baitan egiatan ordezkatzen duten eremua hobeto adierazten baitu, elikakate osoa kontuan 

hartzen duelako. 

Azkenik, adierazi behar da adierazitako lurralde-eremu horietan dauden kooperatiben lege 

guztiek, halakoak dauden lekuetan, hamarkada bat baino gehiago daramatela “nekazaritzako 

elikagaien” terminoa jasotzen, tradizioz nekazaritza-kooperatiba gisa arautu izan dena 

aipatzeko. Gaztela eta Leongo Autonomia Erkidegoko Kooperatiben Legea azkena izan da. 

Hori guztia ikusita, justifikatuta dago mota horretako kooperatibak izendatzeko etorri den 

aldaketa, azken batean, gure kooperatiben legeak aurrera egitea eta islatzen ahalegintzen den 

errealitatera hobeto egokitzea dakarrelako. 

18.3.2. Genero-ikuspegia 

Genero-ikuspegia testu osoan lantzeari dagokionez, esan beharra dago terminologia 

egokiagoa erabiltzen dela berdintasun-elementuak asmo garbiz txertatzeko, eta horrek, 

behintzat, kooperatibak indarkeria sexistarik gabeko eremu bihurtzeko lehen harria jar dadin 

416


balio beharko luke, 13. artikuluak eskatzen duen bezala. Zalantzarik ez dago, indarkeria 

horren lehen agerpen agerikoa dela testuan erabiltzen den hizkera bera. 

Horregatik da garrantzizkoa eta oinarrizko elementua kooperatiben baitan eskubide eta 

betebeharren eremu berdinkidea sortzeko eta, batez ere, gizonentzako eta emakumeentzako 

aukera-berdintasunari heltzeko. 

18.3.3. Titulartasun partekatuko entitateak eta lanak egitea bazkideen ustiategietan 

Manu horrek, oro har, kooperatiba-mota horiek ezaugarri dituzten oinarrizko bi zutabeei 

eragiten die, hau da, kooperatiba horren parte izan daitezkeen pertsonei, bai eta gara ditzaketen 

jardueren irismenari ere, eta txertatutako berrikuntzek bi elementuak ukitzen dituzte. 

Bai kooperatibako langileek bazkideen ustiategietan lan egiteari dagokionez, bai nortasun 

juridikorik gabeko erakundeei buruzko berritasunei dagokienez, esan behar da bi berritasun 

horiek, azken batean, kooperatibako kide diren pertsonentzat eginda daude, hau da, ustiategien 

titularrentzat, azken finean, horiek baitira zeinahi motatako kooperatiben funtsezko osagaiak. 

Era berean, kasu honetan, arauak zinez gertatzen dena jasotzeaz gain, eta, hortaz, segurtasun 

juridiko handiagoa emateaz gain, ondorio praktikoak balio handiko bi alderdi dakartza. Alde 

batetik, kooperatibak bazkideen ustiategietan lanak egiteko erraztasunak eskaintzen ditu, 

kooperatibaren xedea eta jarduera goitik behera hedatuz elikakatearen jatorrirantz Eta, beste 

alde batetik, emakumea nekazaritzako elikagaien kooperatiben munduan sar dadin bultzatuz, 

erraztasunak ematen dituelako, eta, gainera, kooperatibetan titulartasun partekatuko 

erakundeen bidez eta, oro har, nortasun juridikorik gabeko gainerako erakundeen bidez parte 

hartzeko eta ordezkaritza gauzatzeko modua argitzen duelako. 

Lehenengoari dagokionez, ez da langileak lagatzea, besterik gabe, ezpada, zerbitzugintzaren 

antzeko ia kontratu baten bidez, kooperatiba-egitatearen irismena zabaltzea, edo kooperatibajardueraren 

beraren irismena elikakatean hedatzea, kasu honetan, atzerantz edo jardueraren 

jatorrirantz, hau da, azken batean, elikakatea osatzen duten alde guztiak garatuz, kooperatibak 

berak merkaturatuko dituen ekoizkinen lehen mailako ekoizpenerantz eginda. 

Eta hori guztia bidezkoa da, ez baitago inolako arrazoirik, kooperatibek bazkideen 

onurarako jarduerak balio-katearen norantza batean garatu ahal badituzte, hau da, katean 

aurrera eginda (eraldaketa, prestaketa, ontziratzea, kontrako norantzan egin ez dezaten, hau 

da, prozesuaren jatorrirantz. 

Bestalde, ohar gaitezen jarduera horiek, nolabait, gaur egun ere egiten direla. Hain zuzen 

ere, adibide gisa aipa dezakegu kooperatibek bazkide ekoizleen eskura jartzen duten ohiko 

laguntza: kooperatibako langileek aholkularitza teknikoa ematen dute bertatik bertara, 

ustiategiak bisitatuta. 

Beste adibide bat dugu erabilera erkideko nekazaritzako makinak erostea helburu duten 

kooperatibak, lehen aipatu ditugunak. 

Oro har, makina horiek gidatzen dituzten pertsonak kooperatibak berak kontratatutako 

langileak izaten dira, bazkideen ustiategian makinak erabiltzeko zerbitzua eman dezaten 

417


nekazaritza-lanak egiten, kooperatibak bere sozietate-helburua garatzeko erosi zituen 

makinak baliatuz. Hau da, azken batean, berrikuntza horri esker lortu dena segurtasun 

juridikoa hobetzea da, elikagaien sektorean dagoeneko ohikoa den errealitate bat berariaz 

arautzen baita. 

18.3.4. Hirugarrenekiko eragiketen ehunekoa handitzea 

Lege berriak 113. artikuluaren bidez dakartzan berritasunei dagokienez, bazkideen 

ustiategietatik ez datozen produktuekin egin daitezkeen eragiketen ehunekoa handitzeari 

buruzko berritasuna aurrerapen handia da nekazaritza- eta elikagaigintza-kooperatibentzat, 

eta horrek aukera ematen die, batetik, ekoizpen-jarduera programatzeko eta planifikatzeko, 

eta bestetik, merkataritza-jarduera antolatzeko, malgutasun handiagoz. Baina hortik harago, 

kasu batzuetan tresna bat izan daiteke kooperatibak galerak izan ditzaten saihesteko. 

Pentsa dezagun, adibidez, ohiko kasu batean: eguraldi txarraren ondorioz (izotza, 

kazkabarra, haizea…) gertatzen diren kalteak. Kasu askotan, kooperatibako bazkideen 

ustiategiek kalteak har ditzakete, eta azkenean, kooperatibari merkaturatzeko eman 

diezaioketen ekoizkinen bolumena nabarmen murriztu daiteke. 

Kooperatiba bat bazkideak ez diren hirugarren pertsonen bila joan eta haien ekoizpena 

baliatu ahal izatea merkataritza-jardueraren bolumenari eusteko, kooperatibaren iraupenari 

oratzeko bi alderdi jorratzen ditu aldi berean. Alde batetik, aukera horrek modua ematen dio 

kooperatibari errentagarritasun-atalasera iritsi ahal izateko, kostu finkoak ordaintzeko behar 

besteko diru-sarrerak lortu baititzake −bazkideen ekoizpenaren murrizketa handia gertatuz 

gero, ezin izango lituzke ordaindu− eta horrek, era berean, merkaturatzeko ekoizpenbolumenari 

eusten dio eta negoziazio-ahalmena handitu egiten du merkatuko operadoreen 

aurrean, bazkideen ekoizkina merkatuan baldintza onargarrietan saldu eta azken likidazioprezio 

nahikoa erdietsita. 

Beste alde batetik, horrela jokatuta, kooperatibak eutsi egingo die bezeroekin dituen 

salmenta-konpromisoei, bestela, bezero horiek galdu egingo balituzke bazkideen ekoizpenfalta 

beste bide batzuetatik lortutako ekoizkinez ordezteko aukerarik ez baleuka. Izan ere, 

zalantza izpirik ere ez dago, gaur egungo munduan, bolumena faktore kritikoa da jarduera 

askok iraun dezaten, eta, jakina, faktore kritikoa da nekazaritzako eta elikagaien kooperatibek 

egiten dituzten jardueretan. 

Labur-zurrean esanda, malgutasun handiagoak lehiakortasun-elementu berria eskaintzen 

die nekazaritza eta elikagaigintza-kooperatibei, eta horrek, azken batean, merkatuan duten 

posizionamenduari eusten laguntzen du, bai eta bezeroen aurrean antolatzeko gaitasuna eta 

negoziatzeko ahalmena handitzen ere, testuinguru globalizatu batean, non ekoizpenaren eta 

bolumenaren kontzentrazioa elementu funtsezko eta kritiko bihurtzen den. 

Hala eta guztiz ere, berritasun hori aurrerapen garrantzitsua den arren, edozein muga 

oraindik ere lehiatzeko desabantaila da kooperatibentzat, merkataritza-esparru berean 

kooperatibekin batera lan egiten duten merkatuko beste operadore batzuekin alderatuta, 

azkenek ez baitute horren inguruan legeriak ezarritako mugarik. 

418


Kontuan hartu behar da, % 49ko muga jarrita ere, izozte baten, harri-jasa baten edo uholde 

baten eraginez, bazkideen uztaren zatirik handiena galduko balitz, eta gabezia hori, gehienez 

ere, % 49raino soilik ordeztu ahalko balu kanpoko ekoizkinak eskuratuz, baliteke ekitaldi 

horretan kooperatiba oreka-puntura ez iristea eta galerak izatea. Horri gehitu beharko genioke 

bezeroak hornitzeko konpromisoa ezin bermatzeak dakarren arriskua, bezeroak une horretan 

gal baititzake kooperatibak eta, azken batean, galera unean unekoa baino behin betiko kalte 

bihur daitekeela sozietatearentzat. 


Legeak dakartzan berritasunekin lotuta identifikatu ditugun arauez gain, beste arau batzuk 

ere aipa ditzakegu, argitaratu berriak direlako edo aldatutako alderdiekin lotutako beste 

arrazoi batzuengatik edo horiei eragin diezaieketelako. 

Hala, alde batetik, kooperatiba-mota honen izendapenari eta “nekazaritzako elikagaien 

kooperatibak” terminoaren erabilerari dagokienez, 11/2019 Legeak termino hori zehazki 

jasotzen ez badu ere, aipatu behar da Gaztela eta Leongo Kooperatiben apirilaren 11ko 

4/2002 Legea aldatzen duen ekainaren 18ko 2/2018 Legea izan dela azkena terminologia 

hori erabiltzen. Lege hori autonomia-esparruko kooperatibei buruz aldatu den azken legea 

izan da, eta, beste gauza batzuen artean, “nekazaritzako elikagaien kooperatibak” izendapena 

esleitu die mota horretako kooperatibei. 

Horren aurretik, estatu mailan, Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 93. 

Artikulua ere aldatu zen, hots, nekazaritzako kooperatibak arautzen zituena, Nekazaritzako 

elikagaien kooperatiben eta bestelako elkarteen integrazioa sustatzeari buruzko abuztuaren 

2ko 13/2013 Legearen azken xedapenaren bidez. Kooperatiba-mota horren idazketa berrian, 

garai hartan, “nekazaritzako elikagaien kooperatibak” terminoa erabili zen mota horretako 

kooperatibak izendatzeko. 

Bazkide ez diren hirugarren pertsonekin egindako eragiketen inguruko aldaketei 

dagokienez, Kooperatiben Zerga Araubidea xedatzen duten arauak aipatu behar dira, hiru 

lurralde historikoetan indarrean daudenak. Hau da, ekainaren 9ko 16/1997 Foru Araua, 

Arabako Kooperatiben Zerga Araubideari buruzkoa, eta haren homologoak, maiatzaren 

22ko 2/1999 Foru Araua eta abenduaren 12ko 6/18 Foru Araua, Gipuzkoako eta Bizkaiko 

kooperatiben zerga-araubideari buruzkoak, hurrenez hurren. 

Eta, kasu zehatz honetan, aipamenaren arrazoia dugu foru-arau horiek zerga-arloan 

babestutako kooperatibaren izaera galtzeko arrazoi gisa jasotzen dutela bazkide ez diren 

hirugarren pertsonekin egiten diren eragiketa-mota horien ehunekoen mugak ez errespetatzea, 

honako jausa hau jasota: “bazkide ez diren hirugarrenekiko kooperatiba-eragiketak egitea, 

legeetan baimendutako kasuetatik kanpo”. 

Arlo horretan, gogora ekarri behar da arau horiek 4/1993 Legeak ezarritako portzentajemuga 

berdinak dituztela gaur egun, eta, ildo horretan, pentsa liteke kooperatiben lege berrian 

(11/2019 Legea) araututako muga berriek talka egin dezaketela esandako zerga-arauek 

dituztenekin, murriztaileagoak baitira. 

419


Dena dela, itxurazko kontraesan hori berez ebatziko dugu baldin eta arau fiskal horietan 

ezarritakoaren edukiari hitzez hitz erreparatzen badiogu; izan ere, nahiz eta, hasiera batean, 

arau horietan adierazitako mugak urratzeak zerga-arloan babestutako izaera hori galtzea 

ekarriko lukeen, galtzeko kausa litzateke “legeetan ezarritako mugak urratzea”, inolako 

muga zehatzik aipatzen ez dela. 

Hori dela eta, zerga-arauek ezarritako mugen eta kooperatiben legeak ezarritako mugen 

arteko kontraesana egon arren, kooperatibena legea denez, 11/2019 Legeak ezartzen dituen 

muga handiagoak aplikatuz gero, ez litzateke zerga-araua urratuko, eta, beraz, zerga-arloan 

babestutako izaera ez litzateke galduko. 

Beste alde batetik, zerga-arau horiek beraiek finkatutako baldintzak gainditzea ere arautzea 

dute, dagokion Ogasun Sailari baimena eskatzeko aukera emanda, kooperatibari berari egotzi 

ezin zaizkion salbuespenezko inguruabarrak gertatzen direnean eta kooperatibak jarduera 

horiek handitu behar dituenean, epe eta kopuru jakin batzuen arabera. 

Ikuspegi horretatik, esan genezake zerga-arauek, nolabait, kooperatiben legea osatzen 

dutela, eta legeak berak ere ematen duela ehuneko horiek gainditzeko aukera, horretarako 

baimen baten bidez; gainera, 11/2019 Legeak baimentzen dituen muga handienak lortzeko 

baimena eman daiteke 113.2 artikuluaren eduki berriak eskatzen dituen beharrezko baldintzak 

betetzen ez diren kasuetan ere bai, kasurako, aukera hori eskaintzen duen arau sektorialik 

egonez gero. 

Adierazitakoak, inolako zalantzarik gabe, jarduteko marjina handiagoa ematen die 

kooperatibei arlo horretan, eta, esan bezala, lehiakortasun-faktore bihur daiteke, eta, hortaz, 

kooperatibek bizirauteko irtenbide. 

420

19. ERKIDEGOAN USTIATZEKO KOOPERATIBAK* 1 

114. artikulua.– Helburua eta eremua. 

1.– Kooperatiba mota hauek honako hauek elkartzen dituzte: batetik, nekazaritzan 

ustiatzeko izan daitezkeen ondasunak erabili eta aprobetxatzeko eskubideen 

titularrak, eskubide horiek kooperatibari lagatzen dizkiotenak –han lanik egin gabe 

edo lan eginez–, eta, bestetik, entitatean lan egiten dutenak, erabiltze-eskubiderik 

laga ez arren. Haien helburua da lursailak eta bestelako ekoizpen-baliabideak denon 

eskura jartzea nekazaritzako enpresa edo ustiategi bakar bat sortu edo kudeatzeko 

eta enpresa edo ustiategi horretan batzeko kooperatibak dituen ondasunak, edo zein 

tituluren ondorioz dituenak. 

Helburu soziala lortzera zuzendutako edozein jarduera garatu ahal izango dute, hala 

nekazaritzako produktuak zuzen lortzeko jarduerak nola ustiategiaren atal, funtzio 

eta prozesu guztiak sortu eta hobetzeko prestakuntza-lanak egiteko jarduerak; 

era berean, bilketa- eta banaketa-lanak eta lan horiekin zerikusia dutenak eta 

osagarri direnak gauzatzeko jarduerak egin ahal izango dituzte, eta, oro har, berez 

nekazaritzakoak direnak edo jarduera horien aurreko edo osteko lanak eta lan 

osagarriak egiteko direnak ere bai. 

2.– Lege honek nekazaritzako eta elikagaien kooperatibetarako aurreikusten duena 

bete beharko da hirugarren ez-bazkideen produktuak merkaturatzera bideratutako 

kooperatiba-jarduerak gauzatzeko. Lan-kontratua duten langileak ezingo dira izan 

kooperatibako lan-bazkide guztien ehuneko hogeita hamar baino gehiago. 

3.– Kooperatiba hauetan, estatutuek mugatuko dute zein den kooperatibaren lurraldeeremua, 

hau da, non garatu behar duten lan-bazkideek kooperatiba-jarduera eta 

non kokatu behar diren ustiapena osatzen duten ondasun higiezin gehienak. 

115. artikulua.– Bazkideen araubidea. 

1.– Inoiz, bazkide bera, lan-bazkide ez ezik, ondasunak erabili eta aprobetxatzeko 

eskubideen bazkide lagatzaile ere bada aldi berean, bazkideak boto bakarra baino 

ez du izango. 

2.– Lege honek lan elkartuko bazkide langileentzat ezartzen dituen arau berak aplikatuko 

zaizkie lan-bazkideei, atal honetako salbuespenak salbuespen. 

3.– Estatutuetan ezarriko da zenbat denbora eman behar duten bazkideek gutxienez, 

ondasunak erabili eta aprobetxatzeko eskubideen lagatzaile diren aldetik, kooperatiban 

(hamabost urte gehienez ere), eta zeintzuk diren titularren eskubideak kooperatibari 

eskualdatzeko arauak. 

* Carlos González Fernández jaunak. KONFEKOOP Euskadiko Kooperatiben Konfederazioaren legelari 

aholkulariak, egindako iruzkina. 

421

ERKIDEGOAN USTIATZEKO KOOPERATIBAK 

4.– Errentariek eta gozamen-eskubideren baten gainerako titularrek laga ahal izango 

dute ondasunak erabili eta aprobetxatzeko eskubidea kontratuak edo lege-tituluak 

dirauen artean, gehienez ere, baina hori ez da arrazoitzat hartuko maizterra 

botatzeko edo kontratua desegiteko. 

Horrelakoetan, kooperatibak titularra salbuetsi ahal izango du estatutuetan 

ezarritako gutxieneko epe hori betetzetik, baldin eta erabiltze- eta aprobetxatzeeskubideen 

titularrak konpromisoa hartzen badu dagokion lotura juridikoaren 

indarraldia amaitu arte lagako dituela eskubide horiek. 

116. artikulua.– Egitura ekonomikoa. 

1.– Ekarpen mota bi bereizi behar dira: benetako ondare-ekarpenak (diruzkoak izan 

ala ez), sozietatearen kapitala osatzen dutenak, eta bestelako ekarpenak, lana, 

zerbitzuak edo laguntza teknikoa emateko betebeharrean oinarritzen direnak, kapital 

sozialaren parte ezin daitezkeenak izan. 

2.– Tokian tokiko errenta- eta lansari-mailaren parekoak izango dira soldataordainsarien 

eta ondasunen erabilera lagatzeagatik sortzen diren errentak. 

Bazkideek zer jarduera bete kooperatiban, halako itzulkinak egiaztatuko zaizkie, 

hain zuzen ere ondasunak erabiltzen uzteagatik kooperatibak ordaindu behar dituen 

errenten eta lan-aurrerakinen proportzio berekoak. 

3.– Itzulkinak aitortzeko erabiltzen diren irizpide berak erabiliko dira galerak egozteko 

ere, baina estatutuek edo batzar orokorrak zehaztuko dute zer egin behar den lanbazkideei 

gutxieneko konpentsazio bat bermatzeko, zeina eskualde berean pareko 

lanaren trukean ordaintzen denaren ehuneko hirurogeita hamarrekoa izango den, 

gutxienez, eta inoiz ere ez lanbide arteko gutxieneko soldata baino txikiagoa. 

4.– Estatutuetan erregulatuko da zer prozedura erabili denen artean ustia daitezkeen 

ondasunak balioesteko, baita gozamenerako utzi diren eta sozietatean erkidegoan 

ustiatzeko planaren ondorio diren ondasunei eragin diezaieketen obren, hobekuntzen 

eta zortasunen araubidea ere. Era berean, arau batzuk ezarri ahal izango dira 

ondasunak erabiltzeko eta aprobetxatzeko eskubidea kooperatibari uzten dioten 

bazkideek galarazita izan dezaten ondasun horiek hirugarren ez-bazkideei 

eskualdatzea, bazkideek kooperatiban nahitaez egon behar duten denbora guztian, 

baldin eta, horren ondorioz, kooperatibak ezin baditu erabili eta aprobetxatu 

ondasun horiek. 


Hiru artikuluk osatzen dute erkidegoan ustiatzeko kooperatibei eskainitako 6. atala: 

“114. artikulua.– Helburua eta eremua”; “115. artikulua.– Bazkideen araubidea” eta “116. 

artikulua.– Egitura ekonomikoa”. 

Egia esatera, ezer gutxi esan daiteke erkidegoan ustiatzeko kooperatibei eskainitako 6. atal 

horri buruz; izan ere, aurreko 4/1993 Legearekin alderatuta, hiru alderdi baino ez dira aldatu 

11/2019 Legean. 

422


Alde batetik, esan behar da artikuluen zenbakia aldatu dela; beraz, aurreko legean, 111, 

112 eta 113 zenbakiak zegozkien hiru artikulu horiei, hurrenez hurren, eta lege berrian, aldiz, 

114, 115 eta 116 zenbakiak ezarri zaizkie, hurrenez hurren. 

Bigarren alderdi berritzailea dugu genero-ikuspegia lantzen duen hizkeraren erabilera, 

testu osora hedatzen dena. 

Hirugarrenik eta azkenik, aurreko 113. artikuluan ageri zen 4. zenbakia kendu da gaur 

egungo 116 zenbakitik. 

“4. Ustiapen komunitarioko kooperatibetako lan-bazkideak besteren konturako langileekin 

parekatuta daude Gizarte Segurantzaren ondorioetarako”. 

Eta paragrafo hori ezabatu denez, artikulu berrian 5. zenbakia izan behar zuen hurrengo 

paragrafoari 4. zenbakia dagokio. 

Esandako paragrafoa ezabatzeak dakarren ondorio praktikoa deuseza bada ere, geroago 

ikusiko dugun bezala, egokia da, Gizarte Segurantzari buruzko alderdiak arautzeko 

eskumenak gainditu egiten baitu Gernikako Estatutuak Euskal Autonomia Erkidegoari 

kooperatiben arloa arautzeko ematen dion eskumena. 

Alabaina, hori horrela ez balitz ere, alderdi hori aurretik araututa zegoen, eta gaur egun 

Gizarte Segurantza erregulatzen duen araudian zehaztuta dago, egiatan, araudi horretan 

erregulatu behar baita. Beraz, kooperatiben legean jasota egoteak ala ez egoteak ez du 

inolako ekarpenik edo aldaketarik eragiten Gizarte Segurantzaren beraren arauan alderdi 

horri buruz lehendik zegoen aurretiazko erregulazioan. 

Horiexek dira 6. atala idazterakoan berriak diren alderdi bakarrak, eta antolaketa- edo 

egitura-arloko beste aldaketa batzuk ez dira beharrezkotzat edo bideragarritzat jo. 


Erkidegoan ustiatzeko kooperatibetan, aurrerantzean, EUK, lagunartean ezagutzen diren 

moduan, nekazaritzako eta elikagaien kooperatibekin gertatzen den bezala, kasu gehienetan, 

nekazaritza eta abeltzaintzako ustiategi txikien bidez edo nekazaritza-turismoko jardueren 

bidez garatzen da euren sozietate-helburua. Azken batean, familia-negozioak dira, eta 

horietan lan egiten duten pertsonak senar-emazteak dira edo, bestela, emakumeek presentzia 

handia duten familia-taldeak. 

Ikusmolde horretatik, 6. atal honi eragiten dion berritasun nagusia, haren antolamendu 

juridikoari eta kooperatiba-jardueraren egituratze materialari eragiten ez dion arren, 

berebiziko garrantzia dauka generoa aintzat hartzen duen hizkerari dagokionez egindako 

aldaketa soilak, emakumeak jarduera-arlo horretan benetan betetzen duen garrantzizko 

egitekoa ikusarazten ari delako, eta, horrekin batera, emakumeak laneko ingurunean 

gehiagotan parte hartzeko aukera ematen duelako, eta, horren ondorioz, emakumeek bat 

egiten dute arlo horrekin, haien egoera ikusarazten da eta eskubide-berdintasunari lotutako 

egoeran garatzen dute lan-ibilbidea. Ez bakarrik gizartearen barruko esparruan, ezpada, 

kooperatiba-enpresan garatzen duen lan-jardueraren inguruko benetako erantzukizun zibil, 

sozial eta fiskala ere bere gain hartuta. 

423


Sozietate-izakunde juridiko bat erregulatzen duen arau berria ematen denean, sozietateikuspegi 

juridikotik gertatzen diren aldaketa gehienetan ez bezala, kasu honetan, lege berriak 

ekarritako berritasunek ez diote inola ere eragiten sozietate-era horren egiturari, baizik 

eta haren erregulazio juridikoa ezertan aldatzen ez duen beste alderdi bati. Nolanahi ere, 

aldaketa guztiz garrantzizkoa da, azken batean, sozietate-era juridiko hau gogotik bultzatzen 

eta garatzen duelako. 

Horren haritik, esan behar da, gaur egun, kooperatiba-molde horren garapena oso urria 

dela, behintzat, Euskal Autonomia Erkidegoaren eremuari dagokionez. Hala eta guztiz 

ere, ikuspuntu horretan oinarri harturik, emakumearen garrantziak, edo, hobeto esanda, 

emakumearen benetako egitekoei dagokien garrantzia berreskuratzeak, eta sozietate horietan 

emakume gehiagok lan egin dezaten bultzatzeak eragin handia izan dezakete kooperatiben 

modalitate horren garapenean. 

Gaur egun, erkidegoan ustiatzeko kooperatiben kopurua oso txikia da. Harritzekoa da 

egoera hori, Euskal Autonomia Erkidegok daukan landa-ingurune kontuan hartuta; izan 

ere, orografia malkarragatik, oso zaila da latifundio edo lur-arlo handietan funtsaturiko 

ustiategiak baliatzea nekazaritza-ustiategiak enpresa bihurtzeko. Aitzitik, orografia horrek, 

bereziki, Bizkaian eta Gipuzkoan, beste ustiategi-mota batzuk erraztu ditu, txikiagoak eta 

familia-girokoak, eta horiek baldintza egokiak dakartzate halako kooperatibak sortzeko. 

Hala eta guztiz ere, esan bezala, badirudi sozietate-era horrek ez duela arrakasta handirik 

izan sektorean. 

Beste alde batetik, landa-eremuetako tradizioa ohiko “baserriaren” ereduan oinarritzen da, 

eta familiako kideak horren inguruan biltzen dira. Edonola ere, ustiategi horiek erkidegoan 

ustiatzeko kooperatiba-eredu juridikoari loturiko sortzeko bi baldintza benetan egokiak 

betetzen badira ere, kooperatiba-mota horrek ez du izan espero zitekeen garapena eta 

ezarpena. 

2008an, Euskadiko Kooperatiba Sozietate Txikiei buruzko ekainaren 25eko 6/2008 Legea 

eman zenean, lan elkartuko kooperatibak eta erkidegoan ustiatzeko kooperatibak baino ez 

ziren aintzat hartu kooperatiba txiki gisa egituratzeko, eta pentsatu zen orduan, kooperatiba 

bat bi bazkidek soilik eratzeko aukerak, goian aipatutako beste bi faktoreei gehituta, 

kooperatiba gehiago sortzea erraztuko zuela. 

Esandako erregulazioa sektorea antolatzeko aukera egokitzat ere jo zen, eta gainera, 

kasu gehienetan, sozietate zibil irregularren edo ondasun-erkidegoen bidez antolatzen ziren 

nekazaritzako eta abeltzaintzako familia-ustiategi horietako asko, nortasun juridikorik 

gabeko modalitate horiek sortzen zituzten arazo eta segurtasun juridikorik eza zirela eta, 

erkidegoan ustiatzeko kooperatiba txiki bihurtuko zirelako ustea nagusitu zen, kooperatibok 

segurtasun juridiko handiagoa izango zutelako, nortasun juridikoari esker. 

Hala ere, lege hura indarrean sartu zenetik 12 urte baino gehiago igaro dira, eta egungo 

egoerak kontrakoa adierazi digu. 

Ildo horretan, galdetu behar diogu gure buruari ea mota horretako kooperatiba gehiago 

eratzeko oztoporik izan ote dezakeen bazkideek Gizarte Segurantzaren araubidearen aukeren 

ondorioetarako aurki ditzaketen mugak. 

424


Izan ere, arestian aurreratu dugun bezala, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 

testu bategina onartzen duen urriaren 30eko 8/2015 Legegintzako Errege Dekretuaren 

14. artikuluak ezarritakoari jarraiki, kooperatiba horietako bazkideak besteren konturako 

langileen parekoak dira. Hori dela eta, norbere konturako langileen edo langile autonomoen 

araubide bereziari heltzeko aukera oro kentzen zaie bazkideei. Aukera hori, berriz, lan 

elkartuko kooperatibetan balia daiteke, eta gainera, malgutasun handiagoa ematen die 

sustatzaileei Gizarte Segurantzaren araubide bata edo bestea aukeratzeko, premien arabera. 

Hori guztia gutxi balitz, eta horren ondorioz, gaur egun, kooperatiba-mota horretako 

bazkideek beste arazo gehigarri bat dute, eta horrek ez du inola ere laguntzen sozietateen 

modalitate hori eratzen, guztiz kontrakoa baizik. 

Hain zuzen ere, arazoak sortzen ari dira kooperatiba-mota horiek inbertsio askori ekin 

ahal izateko berebiziko garrantzia duten laguntza-lerro batzuetan, laguntza horiek kudeatzen 

dituzten administrazio batzuek uste baitute laguntza horietako bazkideek ez dituztela 

betetzen nekazari profesionaltzat hartzeko beharrezko baldintzak, eta horixe da, hain zuzen 

ere, laguntza-lerro horiei heltzeko nahitaezko baldintzetako bat. 

Hala, arau horien interpretazio desegokiaren arabera, nekazari profesionalek Gizarte 

Segurantzan erabil dezaketen araubide bakarra autonomoen araubide berezia dela iritzi da. 

Arestian ikusi dugunez, ordea, EUKetan, Gizarte Segurantzaren araudiak besteren konturako 

langileekin parekatzen ditu, eta, beraz, Gizarte Segurantzaren araubide orokorrean egon 

behar dute nahitaez, eta ezin dute langile autonomoen araubide berezia aukeratu. 

Azaldu dugun arazo hori konpontzen ez bada, gaur egun, baliteke kooperatiben modalitate 

hori desagertzea edo, neurri handi batean, galarazi; izan ere, lehen esandako laguntzak 

kudeatzen dituen administrazioak berak ez die pizgarririk ematen espedienteen sustatzaileei 

erkidegoan ustiatzeko kooperatibak eratzeko. Beraz, itxura denez, etorkizun iluna dute 

sozietate-mota horiek. 

Hori dela eta, une zail honetan, emakumea laneratzea eta kooperatiba-modalitate horren 

bidez ikusaraztea errazten duen edozein neurri lagungarria izan daiteke kooperatiba-mota 

horren desagerpena saihesteko. 

Hori esanda, itxura batean 11/2019 Lege berriak ekarritako aldaketa txikiak, eta hizkera 

inklusiboa erabiliz, emakumea ikusarazteak, garrantzi handia dute, baldin eta horiei esker 

emakumearen parte-hartze eraginkorraren eta haren gizarte-aitorpenaren aldeko urratsak 

egiten badira. 

Azkenik, lehen aipatu den bezala, 4. paragrafoa kentzeari dagokionez, hau da, erkidegoan 

ustiatzeko kooperatibetako lan-bazkideak besteren konturako langileekin parekatzeari 

dagokionez, adierazi behar da asimilazio hori aipatzen zuen paragrafoa ezabatzeak ez duela 

ondorio praktikorik egungo egoeran. 

Hori horrela da aurreko legeak aipamen hori egin ala ez egin, Gizarte Segurantzaren Lege 

Orokorraren 14. artikuluak arautzen baitu gertaera hori. Beraz, kooperatiben legean jasota 

egonik ere, asimilazio horrek kooperatiben modalitate horretako bazkide diren pertsonei 

eragingo die beti, harik eta Gizarte Segurantzaren araua aldatzen den arte. Hori dela eta, 

paragrafoa ezabatzeak ez du benetako ondorio juridikorik. 

425



Kooperatiba-mota horri buruzko aipamen bereziko arau gisa, alde batetik, Kooperatiben 

Legearen 136.1 artikulua aipa dezakegu. II. titulua kooperatiba-sozietate txikiei buruzkoa da, 

eta, bertan, erkidegoan ustiatzeko kooperatibak jasotzen dira berariaz, kooperatiba txikiaren 

kategoria izan dezaketen bi kooperatiba-modalitateetako bat baita. 

Hala, manu horrek honako hau dio hitzez hitz: 

“1.–Sozietate kooperatibo txikia lehen graduko sozietate kooperatiboa da, lan elkartukoa 

edo erkidegoan ustiatzekoa, zeinaren araubide juridikoa kapitulu honen bidez 

arautzen baita, sozietate kooperatiboen barruko espezialitate gisa”. 

Bestalde, egin dugun aipamenaren arabera, kooperatiba horietako lan-bazkideak Gizarte 

Segurantzan txertatzeko esparru arauemailea zedarriztatzen duen Gizarte Segurantzaren 

araudia ere nabarmendu behar da: 

14. artikulua. Kooperatibetako bazkide langileak eta lan-bazkideak. 

1. Lan elkartuko kooperatibetako bazkide langileek Gizarte Segurantzaren onurez 

gozatuko dute, eta kooperatibak honako modalitate hauen artean aukeratu ahalko du: 

a) Besteren konturako langileen parekatu gisa hartzea. Kooperatiba horiek 

Gizarte Segurantzako Araubide Orokorrean sartuko dira, edo beraren araubide 

berezietako batean, kasuan-kasuan, beren jardueraren arabera. 

b) Dagokien araubide bereziko langile autonomo gisa hartzea. Kooperatibek beren 

estatutuetan egingo dute aukera horren alde, eta aukera hori aldatu ahalko dute 

soilik Gobernuak ezartzen dituen kasuetan eta baldintzetan. 

2. Lurraren ustiapenerako kooperatibetako bazkide langileek eta uztailaren 16ko 

27/1999 Legearen 13.4 artikuluak aipatzen dituen lan-bazkideak besteren konturako 

langileekin parekatuko dira Gizarte Segurantzaren ondorioetarako. 

3. Nolanahi ere, ez lan elkartuko kooperatibei, ez lurraren ustiapen komunitarioko 

kooperatibei, ez eta haiek osatzen dituzten bazkide langileei ez zaizkie aplikatzekoak 

izango Soldatak Bermatzeko Funtsaren kotizazioari eta prestazioei buruzko arauak. 

4. Baimena ematen zaio Gobernuari artikulu honetan aurreikusitako aukeraren norainokoa, 

moduak eta baldintzak erregulatzeko, bai eta, kasua bada, Gizarte Segurantzako 

araubideen arauak kooperatiba-jardueraren berezitasunei egokitzeko ere. 

Araudi horrek, gainera, beste berezitasun bat dakarkie kooperatiba-mota horiei: Soldatak 

Bermatzeko Funtsaren kotizazioari eta prestazioei buruzko arauak ez zaizkie aplikatuko, ez 

kooperatibei, ez kooperatiba horietako kide diren lan-bazkideei. Amaitzeko, esan dezagun 

iruzkin honen xedea ez dela arazo horiek guztiak aztertzea, baina horiek aipatzea eta, 

kooperatiba-mota honen esparruan, arazorik badela nabarmentzea jakingarri delakoan gaude. 

426

20. ETXEBIZITZA-KOOPERATIBAK* 1 

20.1. Helburua, eragiketak eta eremua 

117. artikulua.– Helburua, eragiketak eta eremua. 

1.– Etxebizitza-kooperatiben helburua da bazkideei etxebizitzak, lokalak, eraikinak eta 

eraikin osagarriak eta instalazioak eskaintzea; higiezin horiek eta denek erabiltzen 

dituzten elementu, zati edo eraikinak hobetzea, zaintzea eta kudeatzea; behar diren 

zerbitzuak antolatu eta ematea, eta etxebizitzak, lokalak eta eraikinak bazkideei 

zuzendutako instalazioak birgaitzea. 

Nolanahi ere, kooperatibak berak garatu beharko du, zuzenean, helburu soziala, 

gutxienez oinarrizko alderdietan. Hala eta guztiz ere, kooperatibak hirugarren ezbazkideak 

kontratatu ahal izango ditu helburua lortzeko edo osatzeko. Kontratu 

horiek kooperatibaren legelari aholkulariaren aldeko irizpena jaso beharko dute. 

2.– Etxebizitza-kooperatibek lursailak erosi, zatikatu eta urbanizatu ahal izango dituzte, 

eta, oro har, behar bezainbat jarduera eta lan egin ahal izango dituzte beren helburu 

soziala lortzeko. 

Era berean, kooperatibaren premiak bete eta gero, merkataritza-lokalak, lursailak, 

instalazioak eta eraikin osagarriak besterendu ahal izango dituzte, edo hirugarren 

ez-bazkideei errentan eman ahal izango dizkiete, betiere hala erabakitzen badu 

batzar orokorrak. 

Horretaz gain, kooperatibak bazkide ez diren hirugarrenei ere besterendu ahal izango 

dizkie sustatzen dituen etxebizitzak, baldin eta hori egin behar badu kooperatibasustapena 

finantzatzeko, eta, betiere, behin bermatu ondoren bazkide guztiek 

dutela etxebizitzarako irispidea. Kasu horretan, sustatutako etxebizitzen ehuneko 

hirurogeita hamar, gutxienez, adjudikatuko zaie bazkideei. Gainerako etxebizitzak 

hirugarren ez-bazkideei besterendu ahal izateko, Euskadiko Kooperatiben Goren 

Kontseiluaren homologazioa beharko da, premia hori dagoela egiaztatzen duena. 

3.– Etxebizitza-kooperatibek etxebizitza eta lokalak sustatu ahal izango dituzte –sustapen 

bakarra kooperatiba bakoitzeko– soilik beren jardute-eremuan, zeina estatutu 

bidez ezarriko baita. Bazkide gehienek eremu horretan bizi beharko dute, salbu 

eta kooperatiba gehienbat edo soil-soilik hirugarren adineko bazkideei zerbitzua 

emateko bada edo bigarren bizilekuak sustatzeko bada. Horrelako kasuetan, posta 

ziurtatu hartu-agiridunarekin egingo dira batzar orokorreko deialdiak, eta bazkideek 

horretarako adierazitako helbidera bidaliko dira gutunak. 

* Santiago Merino Hernández jaunak, Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluko letraduak, egindako 

iruzkina. 

427

ETXEBIZITZA-KOOPERATIBAK 


Zalantzarik gabe, etxebizitza-kooperatibak izan dira, garraio-kooperatibekin eta “junior 

kooperatiba” izenekoekin batera, euskal legegileak gehien berritu dituen kooperatibamotetako 

bat, eraikuntzari eta kudeaketari lotutako oinarrizko erabakiak kooperatibistek 

eurek, kooperatiba eratzen denetik unetik aurrera, era demokratikoan har ditzaten ziurtatzeko. 

Horrela, bada, printzipio kooperatiboak zorrotz betetzeak izan behar du enpresa-proiektuak 

garatzeko kontzeptuzko oinarria, azken urteotan aipatutako printzipioetatik urruntzeagatik, 

hain zuzen ere, eztabaida ugari egon diren sektorearen esparruan. 

Nolanahi ere, printzipio kooperatiboak bete beharko dira, nahiz eta, higiezinen sustapenak 

eskatzen duen profesionaltasuna dela-eta, beharrezkoa izango den erakunde kudeatzaile 

bat kontratatzea, kooperatibaren eraikuntzari eta finantzaketari buruzko aholkularitza eman 

dezan. Gogora dezagun kooperatiban elkartzen diren pertsonek askotan ez dutela elkar 

ezagutzen, eta, aldi berean, garrantzi ekonomiko handiko enpresa-proiektuak garatzen 

dituztela. Hori esanda, eta aipatutako profesionalizazioa beharrezkoa bada ere, sustapenaren 

kontrola kooperatibako bazkideen esku dago, eta eragiketa guztien informazioa eta 

gardentasuna bermatu behar dira beti. 


Kapitulu honetan, helburuari, eragiketei eta eremuari buruzkoan, eta aurreratu dugun bezala, 

berariaz adierazi nahi izan da sozietatearen helburua kooperatibak berak garatu beharko duela, 

gutxienez, oinarrizko alderdiei dagokienez, betiere eragotzi gabe kooperatibak kontratatzen 

dituen bazkideak ez diren beste pertsona batzuek eman edo osatu ahal izatea. Hain zuzen 

ere, kooperatibak garatuko du kooperatiba-jarduera, eta, azken batean, erabakiak hartzeko 

ahalmena du bere organo eskudunen bidez (batzar orokorra eta artezkaritza-kontseilua), ez 

enpresa kudeatzaileek, askotan gertatu izan den bezala. Enpresa horiek haiekin kontratatzen 

dena bete beharko dute, kode zibilaren arabera (betebeharrak eta kontratuak). Baina, aurreko 

araudiarekin alderatuta, berritasun garrantzitsu gisa, esan behar dugu kontratu horien aldeko 

irizpena eman beharko duela legelari aholkulariak. Legelariarenak aurrerago jorratuko 

ditugu, 121. artikuluan. 

Merkataritza-lokalak, lursailak, instalazioak eta eraikin osagarriak bazkide ez diren beste 

pertsona batzuei besterentzeko edo errentan emateko aukera bazegoen jasota indargabetutako 

legerian, baina indarrean dagoenak dio batzar orokorrak aldeko erabakia hartu behar duela. 

Berrikuntzekin jarraituta, esango dugu artikulu honek aukera ematen duela azaldutakoak ez 

ezik –nolabait esanda, sustatutako etxebizitzekin zuzenean lotuta ez daudenak−, sustatutako 

etxebizitzak ere hirugarren pertsonei besterentzeko, kooperatiba-sustapena finantzatzeko 

beharrezkoa denean eta bazkide guztiek etxebizitza eskuratzeko aukera bermatuta dutenean. 

Nolanahi ere den, sustatutako etxebizitzen ehuneko hirurogeita hamar, gutxienez, bazkideei 

esleituko zaizkie. Ehuneko hori gainerako kooperatiba-motetan hirugarrenekin egin 

beharreko eragiketetan ezarritako ehunekoaren testuinguruan ulertu behar dugu. Ehunekoa 

handiagoa zen arauaren hasierako zirriborroetan, baina egun ezarrita dagoena gailendu zen 

azkenean. Kooperatiba-mota hori irizpide kooperatiboen arabera normalizatu nahi izan 

bada, hirugarrenekin egindako eragiketen ehunekoa, gertatu den bezala, beste kooperatiba 

428


batzuentzat ezarritakoaren berdina izan behar zen, eta ez zen eragotzi behar, orain arte bezala, 

ezta kasu guztietan ezarritako ehuneko hogeita hamar gainditu ere. 

Aurrekoa gorabehera, bazkide ez diren hirugarren pertsonei gainerako etxebizitzak 

besterentzeko egintza Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluak (aurrerantzean, EKGK) 

homologatu beharko du, lehen aipatu dugun beharra egiazta dezan. Orduan, zalantza 

sortzen da erakunde publiko horrek sustapenaren finantza-beharrez uler dezakeenaren 

inguruan. Irizpide hori, gure ustez, erakundeak zehazten duenari kalterik egin gabe, ezin 

da sustapenaren aurretik finkatu, finantza-arazoak sortuz gero, zuhurtasun ekonomikoko 

irizpideari jarraiki, sustapena gauzatu beharko ez litzatekeelako. Aitzitik, kooperatiba 

eratu ostean gertatu diren inguruabarretan pentsatzen ari gara, baldin eta egoera horiek 

kooperatibaren bideragarritasuna arrisku bizian jartzen badute. Inguruabar horiek gertatzen 

dira, adibidez, hartutako konpromisoez arduratu ezin diren bazkideek baja ematen dutenean, 

eta, aldi berean, bazkide gehiago lortzea ezinezkoa denean, baina etxebizitzak hirugarren 

pertsonen alde besterendu daiteke. Egia esatera, EKGKren homologazioa eragingo lukeen 

aukera hori Gizarte Ekonomiari buruzko martxoaren 29ko 5/2011 Legearen bigarren xedapen 

iragankorrean aurkitu dugu, nolabait. Hauxe dio xedapenak: “etxebizitza-kooperatibek bazkide 

ez diren hirugarrenei besterendu edo errentan eman ahal izango dizkiete lege hau indarrean 

jarri aurretik hasitako beren jabetzako etxebizitzak. Kasu horretan, etxebizitzak besterentzea 

edo errentan ematea eta horien baldintza orokorrak batzar orokorrak erabaki beharko ditu 

aldez aurretik. Horrez gain, bazkide ez diren hirugarrenekin egindako eragiketa horiek, 

gehienez ere, bazkideekin egindako eragiketen ehuneko 50 izan daitezke. Batzar orokorrak 

erabakiko du, halaber, besterentzearen edo errentamenduaren bidez lortutako zenbatekoa 

zertarako erabiliko den”. Horko horretan, 2008ko higiezinen krisiaren ondorioak arindu nahi 

izan ziren, bai eta proiektu kooperatiboak amaitu ahal izatea ere. Gure aburuz, gertakari 

horrek eragin du EKLn gehitutako berritasuna, bai eta EKGKren beharrezko kontrola ere. 

Azkenik, uste dugu kooperatiben erakundea ez dela beste administrazio publiko batzuekiko 

lankidetzan aurkeztutako proiektuetatik kanpo geratuko homologazioan (adibidez, tokiko 

erakundeekin egindakoetan, bazkide izan gabe, sustapena egingo den lurzoruaren trukea 

egiten baitute etxebizitza-kopuru jakin bat eraikitzeko), edo, oraingoan, eremu pribatuan, 

etorkizunean sustatzen diren eta garatu ezin daitezkeen etxebizitzen edukitzarri lotutako 

truke-eragiketetatik kanpo. 

Bereziki aipatu behar dugu arauaren zioen azalpenean ageri den adierazpena, lehen 

esandako mugak “ordezko bizitokia emateko balizko jarduerak egiteari kalterik egin gabe” 

indarra izango duela dioena, baina salbuespen hori ez da jaso testuaren artikuluetan, eta, beraz, 

aplikazio horri buruzko zalantzak sortu zaizkigu. Konstituzio Auzitegiak irizpena eman du 

hainbatetan onartutako lege-arauen zioen azalpenen edo hitzaurreen arauzko balioari buruz. 

Kasurako, azaroaren 12ko 36/1981 Epaian. Horren 7. oinarri juridikoan honako hau adierazi 

zuen: “hitzaurreak ez du arauzko baliorik, nahiz eta kontuan hartu beharreko elementua den 

legeen interpretazioan”; edo urriaren 4ko 150/1990 Epaian, zeinaren 2. oinarri juridikoan 

honako hau adierazi zuen: “legeen hitzaurreek edo zioen azalpenek ez dute arauko baliorik, 

eta ezin dira konstituzio-kontrakotasuneko errekurtso baten xede izan”. Edo apirilaren 20ko 

90/2009 Epaian, zeinaren 6. oinarri juridikoak hauxe ezarri zuen: “izan ere, legeen hitzaurreek 

edo zioen azalpenek arauzko baliorik ez duten arren…”. Gainera, auzitegi horren ildo bereko 

429


beste epai batzuk aipa ditzakegu: besteak beste, ondokoak: 36/1981 Epaia, azaroaren 12koa, 

7. oinarri juridikoa; 150/1990 Epaia, urriaren 4koa, 2. oinarri juridikoa; 173/1998 Epaia, 

uztailaren 23koa, 4. oinarri juridikoa; 116/1999 Epaia, ekainaren 17koa, 2. oinarri juridikoa; 

edo 222/2006 Epaia, uztailaren 6koa, 8. oinarri juridikoa. Horrela, Konstituzio Auzitegiaren 

doktrinari jarraituz, araua interpretatzen, legegilea eta hark ezarritakoa nola aplikatu behar 

dugun ulertzen laguntzen digula esango dugu. Ildo horretan, harritzekoa da hirugarren 

pertsonekiko eragiketak egiteko ehuneko hogeita hamarreko mugak ordezko bizitokia 

emateko jarduerak alde batera utzita dioen adierazpena testuaren artikuluetan jaso ez izana. 

Horren aurrean, uste dugu, batez ere, etxebizitza babestuetako jarduketa horien ingurukoak 

ezartzen dituen administrazio-araudira jo behar dugula, bai eta EKGK-k hirugarrenekiko 

eragiketen kontrolean izan dezakeen interpretazio-irizpidera ere, eta ez hainbeste testuaren 

artikuluetan salbuespen orokortzat jo beharko litzatekeenera. 

Azkenik, berrikuntza garrantzitsu gisa, aipatu behar dugu etxebizitza-kooperatibek, orain 

arte ez bezala, etxebizitzen eta lokalen sustapen bakarra egin ahal izango dute kooperatiba 

bakoitzeko. Arauketa hori, indargabetutako arautegitik ez ezik, legeria autonomiko askotatik 

ere bereizi da, azkenetan, hain zuzen ere, sektorearen garapena justifikatzen baita askotariko 

sustapenen bidez, batzuek besteen bermearena egiten dutelarik. Esate baterako, Kooperatibei 

buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legean (aurrerantzean, KL) berariaz ezarri zen 90. 

artikuluan kudeaketaren eta ondarearen arteko autonomia aldien edo sustapenen artean, 

sustapen batzuek erantzun behar ez dutela besteetan sortutako zorren ondorioz (gainera, 

sustapenok izen espezifikoa eta bazkideen batzar bereziak dituzte, kooperatiba edozein dela 

ere). Ildo horretan, kooperatiba bakar baten esparruan aldiak edo sustapenak garatzeko edo 

ez garatzeko aukerari erreparatzen badiogu, bi eredu aurkituko ditugu. Sustapena amaitzeaz 

batera agortzen den aldi baterako ereduaren beste muturrean, sustapenen merkatuan irauteko 

asmoa duten kooperatibak ditugu, eta horren bidez, besteak beste, kostu finkoak txikiagotu 

nahi dira, sustapen guztiek partekatzen baitituzte kostuok. 

Bada, aurreko ereduaren aurrean, kontabilitate bereizia eramateko betebeharra eta sustapen 

bakoitzeko batzordeetan erabaki bereiziak hartzeko betebeharra gorabehera, balantze eta 

ustiapen-kontu bakarra zegoelako, praktikan, bazkideak beste batzuen erantzukizunak 

hartzera eraman dituena, baita diruko ekarpen handiak egitera ere, sustapen bakar batean 

izandako arazoei aurre egin eta kooperatibaren konkurtsoa saihesteko helburuz, askotan 

nagusi zen nahastea, batzuetan, interesatua, gainditzea erabaki du EKLk. Hala eta guztiz 

ere, euskal legegileak bazkideen segurtasun juridikoa bermatu nahi izan du proiektu 

kooperatiboan, bakoitzari benetan legokiokeen erantzukizuna esleituta, kooperatiba eta 

sustapena ezkonduta. 


Kapitulu honetan, kooperatiba-mota garrantzitsuenetako bati helduko diogu, batez ere, 

kontuan hartzen badugu gizarte-arloan eta ekonomian gero eta garrantzi handiagoa izan 

duela, urte askotan, gure herrialdeko lurzoruaren arazoei eta bizitegi-eredu berriei irtenbidea 

emateko. 

430


Iruzkintzen ari garen artikulua, 117.a, kooperatiba-mota horren helburuari, eragiketei eta 

eremuari buruzkoa da, eta, gai horiei dagokienez, oro har, indargabetutako arauan eta beste 

legeria autonomiko batzuetan ezarritako joerari lotu zaio. 

Hala ere, inolako zalantzarik ez dago, gero eta handiagoa den aniztasunak askotariko 

irtenbideak eskatzen dizkiola kooperatiba-mota bakoitzari, eta horixe erakusten du etxebizitzakooperatibak 

gure ingurune hurbileneko lege guztietan mota bereizi gisa agertzeak; edozelan 

ere, arauak, pentsatzekoa denez, ez du kontuan hartzen trafikoan ager daitezkeen kasuen 

aniztasuna. Hori dela eta, gai askotan, arauketa orokorrera jo behar izaten dugu, eta horrek 

ahalegin gehigarria eskatzen kooperatiba-mota horren ezaugarriak direla eta. 

Kooperatiba-mota horien xedea artikuluaren 1. atalean zehaztu da, eta, bertan, igar 

dezakegu bazkideak harreman berezia duela kooperatibarekin. Hala, bereiz ageri zaizkigu 

bazkideak sozietatearen kapitalean duen parte-hartzea (parte hartze ekonomikoa) eta 

sozietatearen organoetan parte-hartzea (kudeaketari atxikitako parte-hartzea) jarduera 

kooperatibizatuari lotutako parte-hartzetik. Zein da, baina, jarduera kooperatibizatu hori 

etxebizitza-kooperatibetan? Gure iritziz, zenbait eskubide eta betebehar betearazteak 

zehazten eta ezaugarritzen du jarduera kooperatibizatua. Alde batetik, bazkideak etxebizitza 

bat izateko eskubidea eta kooperatibak etxebizitza hori eskuratzeko betebeharra ditugu; eta, 

bestetik, kooperatibak bazkidearengandik sustapenari aurre egiteko behar beste baliabide 

lortzeko eskubidea dugu. Bazkideak Espainiako etxebizitza-kooperatibetan egiten duen 

jarduera kooperatibizatua, nagusiki, etxebizitzak sustatzea da, bazkideei jabetzan esleitzeko, 

eta salbuespenezkoak dira alokairuzko etxebizitzak sustatzen dituztenak edo jabetza 

horizontalaren administratzen dutenak, erabilera-lagapenaren araubideari dagokionez 

izandako esperientzia urriak ahaztu gabe. 

Deskribatzen ari garen harremanaren izaera juridikoa ezartzerakoan, esan behar dugu 

zeharkako ordezkaritzatzat hartu izan dela, non kooperatibak hirugarrenen aurrean jarduten 

duen, bere izenean, bere nortasun juridiko propioaren ondorioz, baina bazkidearen kontura, 

nolabait esatearren, titulartasun formal edo uste onezko egintza bati heldurik. Nolanahi ere, 

berariazko itunik edo beren-beregiko arauketarik ezean, kooperatibak kontura emandako 

zenbatekoak jasoko ditu, ez jabetzan, bazkidearen kontura eta intereserako baizik, eta, hain 

zuzen ere, kooperatiba-araubideari loturik kudeatzeko. Beraz, etxebizitzaren esleipenaren 

kontura emandako zenbatekoei dagokienez, helburu jakin bat lortzera bideratutako kudeaketa 

ekonomikoko masa benetakoak eta independenteak ditugu, jarduera ekonomikoa definitzen 

dutenak eta kontabilitate- eta zerga-tratu bereizia dutenak. 

Artikuluaren hirugarren paragrafoa, lurralde-eremuari dagokionez, estatutuetan ezarritakoari 

lotzen zaio, eta xedatu du eremu horren barruan bizi behar dela bazkideen gehiengoa (gure 

ustez, erdia gehi bat). Horren haritik, pertsona fisiko baten “ohiko bizilekutzat” (norberaren 

egoitzaz kanpoko kontzeptua) hartu behar dugu bazkidea normalean bizi den tokia, bertan 

lotura pertsonalak eta profesionalak dituelako. Zerga-arloan, urtean sei hilabetetik gorako 

iraupena duena da ohiko bizilekua. Araua salbuetsi egiten da kooperatiba hirugarren adineko 

bazkideei zerbitzu esklusiboa edo lehentasunezkoa emateko denean, edo bigarren etxea 

sustatzeko denean. Azken aipamen horrek ereduaren hedapena berretsi besterik ez du egiten, 

eta etxebizitza-kooperatibak ohiko etxebizitza eskuratzeko soilik eratu daitezkeelako ustea 

431


gainditu egiten baitu. Horixe gertatzen da, ordea, sustapena etxebizitza babestua eraikitzeko 

denean, baina ez du kooperatiba-mota horien helburu orokorra mugatzen. 

Azken batean, dagoeneko aletu ditugun berrikuntza garrantzitsuak dakartza artikulu honek, 

eta helburu sozial zabala duen kooperatiba-mota bat islatzen du. Kooperatiba-mota horrek 

sustapen-egitatea ez ezik, higiezinen eta/edo beste elementu komun batzuen hobekuntza, 

kontserbazioa eta administrazioa ere aintzat hartzen ditu, bai eta eraikinekin zerikusia duten 

zerbitzuak ematea ere, bazkideentzat. Horretarako, kooperatibak beharrezkoak diren jarduera 

eta lan guztiak egin ahalko ditu. 


Euskal etxebizitza-kooperatibagintzak estatuko araudian ezarritakoaz bestelako 

tratamendua izan du orain arte, eta bereizketa hori nabarmenagoa da indarrean dagoen 

EKLren edukian. Hala ere, ezin dugu ahaztu Kooperatiben Lege Orokorra (89-92 artikuluak, 

zehazki) araudi osagarria dela Euskal Autonomia Erkidegoan (aurrerantzean, EAE). 

Bestalde, estatuaren esparruan, kode zibila eta aplikazio orokorreko beste arau batzuk 

ahaztu gabe, etxebizitzaren arloari dagokionez, honako arau hauek ere aipatu behar ditugu: 

- 7/2015 Errege Dekretua, urriaren 30ekoa, Lurzoruari eta Hiri Birgaitzeari buruzko 

Legearen testu bategina onartzen duena. 

- 38/1999 Legea, azaroaren 5ekoa, Eraikuntzaren Antolamenduari buruzkoa. 

Gainera, EAEn, garapen-arauekin batera, honako arau hauek aipatuko ditugu esparru 

orokor gisa: 

- 2/2006 Legea, ekainaren 30ekoa, Lurzoruari eta Hirigintzari buruzkoa. 

- 2/2014 Legea, urriaren 2koa, Lurzoruari eta Hirigintzari buruzko 2/2006 Legea 

aldatzen duena. 

- 3/2015 Legea, ekainaren 18koa. 

20.2. Adjudikatzeko edo lagatzeko araubidea 

118. artikulua.– Adjudikatzeko edo lagatzeko araubidea. 

1.– Zuzenbidez onarturiko edozein tituluren bidez adjudikatu edo laga ahal izango zaizkie 

bazkideei etxebizitza eta lokalen jabetza edo erabilera eta luperketa, normalean 

erabiltzeko izan edo denboraldi baterako izan. 

2.– Kooperatiba desegin beharko da sustatzen dituen etxebizitza eta lokalen jabetza 

adjudikatu eta gero, baina, betiere, berme-epea eta ezkutuko akatsak direla-eta 

entitate sustatzaile modura erantzuteko aurreikusitako legezko epea igaro eta gero, 

zeina adjudikazioa egiten den egunetik kontatzen den, salbu eta estatutuek edo 

entitate publikoekin sinatutako hitzarmenek epe luzeagoa ezartzen dutenean. 

3.– Kooperatibak higiezin bakar modura etxebizitza eta lokal multzo bat sustatzen edo 

erosten duenean bazkideei lagatzeko, kooperatibaren jabetzakoa izango da higiezin- 

432


multzoa, jabari oso edo beste eskubide baten modura, epe mugagabe batean edo, 

estatutuetan hala erabakiz gero, epe mugatu batean. 

Halakoetan, bazkide kooperatzaileek eskubidea izango dute kooperatibak adjudikatzen 

dizkien etxebizitzak eta lokalak erabiltzeko kooperatibaren estatutu eta barneantolamenduko 

arauen arabera, zeinen bidez bazkideen eskubide eta betebeharrak 

arautuko baitira. 

Erabilera lagatzeko kooperatiba mota hauetan, kapital-ekarpen bat izendatu beharko 

da bazkide izateko, eta higiezina sustatzeko edo erosteko kostuen araberakoa izango 

da ekarpen horren gehienezko zenbatekoa. Bazkideek, gainera, aldian aldiko kuota 

batzuk ordaindu beharko dituzte, kooperatibako organoek finkatuak, etxebizitzarako 

higiezinaren mantentze- eta hobetze-lanetarako eta pareko kontzeptuetarako. 

Bazkideren baten baja gertatzen bada, artezkaritza-kontseiluaren esku geratuko 

da haren erabiltze-eskubidea, eta kontseilu horrek bazkide berri bati adjudikatuko 

dio. Erabiltze-eskubide hori mortis causa eskualdatu ahal zaie hildako bazkidearen 

kausadunei, bazkidetzat onartu eta gero, betekizun orokorrekin bat etorriz; 

horretarako, baina, haiek eskatu beharko dute hori egiteko, hiru hilabeteko epean. 

Bestela, eskubidea izango dute dagokien kreditua likidatzeko. 

4.– Itzultzen den zenbatekoari lege honen 119.6 artikulukoan xedatutakoa aplikatu 

beharko zaio. 


118. artikuluan, sustatutako etxebizitzen eta lokalen jabetza esleitu eta gero, kooperatibaren 

nahitaezko desegiteaz gain, berritasun garrantzitsuenetako bat jaso da: Espainiako estatu 

osoan, lehenengoz, erabilera-lagapeneko araubideari atxikitako etxebizitza-kooperatibak 

zuzenbide positiboari lotzea. Beste herrialde batzuetan, besteak beste, Danimarkan, 

Alemanian, Kanadan edo Uruguain dagoeneko finkatuta eta hedatuta dauden esperientzia 

horiek, haien berezitasun nabarmen eta guzti, behin betiko txertatu dira gure kooperatibazuzenbidean, 

indarrean dagoen EKLri esker. 

Egia esatera, Etxebizitzari buruzko 3/2015 Legeak eredu hori jasota dauka, hirugarren 

xedapen gehigarrian: “erabilera-lagatze araubidean, irabazi-asmorik gabeko elkarteek 

bizitegi-multzoak sustatzea edo eskuratzea”. Arau horrek Eusko Jaurlaritzak garatutako 

hainbat gobernu-politikatan balio izan du, eta garapen-eredu berri horien aldeko apustua 

egin du behin betiko, behintzat, esperientzia pilotu gisa, bizitegi-beharrak asetzeko. Horren 

adibide argia aurki dezakegu Eusko Jaurlaritzaren 2018-2020 Etxebizitzaren Gida Planean, 

eredu kooperatibo hori berariaz jaso baita planean. 


118. artikulu ia osoan bada berritasunik, eta indargabetutako arauditik etxebizitza eta 

lokalen esleipena, erabilera eta gozamena, ohikoa edo sasoikoa, zuzenbidean onartutako 

edozein tituluren bidez egiteko aukera besterik ez du jaso indargabetutako arauditik. 

433


Hala, 2. atalak beharrezko desegitea ezarri du (testuak “desegin egin beharko da” dakar), 

betiere erakunde sustatzaile gisa ezkutuko akatsei erantzuteko araututako berme-epea eta 

legezko epea igaro badira. Baina zein dira epe horiek? 

Eraikuntzaren Antolamenduari buruzko 38/1999 Legearen 17. artikuluarekin bat etorriz, 

beste kontratu-erantzukizun batzuk alde batera utzi gabe, eraikuntzaren prozesuan esku 

hartzen duten pertsona fisiko edo juridikoek (gure kasuan, kooperatiba; gogoratu kooperatiba 

erakunde sustatzaile gisa eratzen dela) eraikinen jabeen eta hirugarren erosleen aurrean 

erantzuten dutela, edo eraikinen zati baten jabeen eta hirugarren erosleen aurrean, baldin 

eta zatitzen badira, eraikinak jasandako ondoko kalte materialak direla eta, obra-harreraren 

datatik aurrera, inolako erreserbarik gabe, edo horiek zuzentzen direnetik: 

a) Hamar urtean, zimenduei, euskarriei, habeei, forjatuei, karga-hormei edo bestelako 

egitura-elementuei eragiten dieten eta eraikinaren erresistentzia mekanikoa eta 

egonkortasuna zuzenean arriskuan jartzen duten akatsek eraikinean eragindako kalte 

materialak. 

b) Hiru urtean, 38/1999 Legearen 3. artikuluaren 1. paragrafoaren c) idatz-zatian ageri 

diren bizigarritasun-baldintzak ez betetzea eragiten duten eraikuntza-elementuen 

edo instalazioen akatsek edo akatsek eraikinean eragindako kalte materialak. 

c) Azkenik, eraikitzailea izango da obren amaiera- edo akabera-elementuei eragiten 

dieten exekuzio-huts edo -akatsen kalte materialen erantzulea, urtebeteko epean. 

Epeak zenbatzeko dies a quo edo zenbatzen hasten den lehen egunari dagokionez, EKLk 

ezarri du esleipen-datatik aurrera izango dela. Gainera, EKLk islatu nahi izan du litekeena 

dela erakunde publikoekin sinatutako estatutuek edo hitzarmenek epe luzeagoa ezarri izana, 

eta, hala bada, estatutu horietan ezarritakoa bete beharko dugu. Aztertu dugun edukia ikusita, 

pentsa daiteke Euskadiko Kooperatiben Erregistroak ezin izango duela kooperatiba baten 

likidazioa inskribatu eta erregistro-idazpenak ezereztu 38/1999 Legearen 17. artikuluaren 

arabera azaldutako epeak igaro arte. Hala eta guztiz ere, aukeran, hori egin ahal izango 

du erregistroaren beraren aurrean egiaztatzen denean, ezkutuko akats horiei dagokienez, 

hirugarren batek ordainketa bermatu duela, sustatu dituen eraikin guzti-guztiei dagokienez, 

aseguratutako kopuruak adierazita, bai eta ordainketa bermatzen duen erakundea aipatuta 

ere. Erregistroaren araudi propioan oinarrituta dagoen interpretazio horrek jarduera 

kooperatibizaturik egiten ez duten kooperatibak denboran irautea saihestu besterik ez du 

nahi, eta hamar urtera irits daiteke, sor daitezkeen erantzukizunak behar bezala bermatu 

dituztenean. 

Artikuluaren 3. zatiak, eta, gure ustez, 4. zatiak ere bai, erabilera-lagapenaren araubideari 

lotutako kooperatibak arautu dituzte. Oro har aztertuko ditugu halakoak hurrengo artikuluan. 


Erabilera lagapenaren araubideari lotuta dauden kooperatibei buruzko iruzkinean 

sakonduta, etxebizitzen edo lokalen jabetza esleitu ondoren kooperatiba nahitaez desegin 

beharraren egintza aurreko atalean jorratu dugun heinean, esango dugu erregulazioa 

kooperatiba horien salbuespenetik sortu dela, bazkideei ez baitzaie esleitzen etxebizitza eta 

434


lokalen jabetza. Ildo horretan, esan beharra dago etxebizitzak sustatzeko kooperatibak (hala 

deitu behar izan zaie) eta sail bananduetan erabiltzeko lagapen-araubideko kooperatiben 

artean bereiztea, EKLk berak ematen dituen beste aukera batzuei kalterik egin gabe. Ez 

dago inolako ezbairik, legegileak aipatu dituen etxebizitza-kooperatibak, guk etxebizitzak 

sustatzeko kooperatibatzat sailkatu ditugunak, tipologia zeharo nagusia izan arren, ereduak 

eskaintzen duen aukeretako bat baino ez direla. 

Bereziki, erabilera-lagapenaren araubidean dauden kooperatibei dagokienez, mota 

horretako kooperatibak beste aukera bat besterik ez dira etxebizitzen kooperatibagintzaren, 

eta egungo araudiak aukeratzat ezartzen du, merkatu ia-ia osoa bete duen jabetza erosteko 

araubidearen aldean. Mota horretakoetan, kooperatibek atxikitzen dute ondasun higiezinen 

multzoaren jabetza, izaera mugagabeaz edo iraupen jakineko izaeraz (estatutuek hala 

jasotzen badute), jabari osoaren edo beste eskubide baten arabera, eraiki ondoren; horrela, 

bazkideak etxebizitza erabiltzeko eta gozatzeko eskubidea baino ez du, errenta, kontribuzio 

edo alokairu baten truke. 

Eredu hori Andel ereduarekin ere lotu ohi da. Andel eredua oso errotuta dago Eskandinaviako 

herrialdeetan, duela hamarkada batzuetatik, baina orain arte ez da ezarri gure ingurunean, 

unean-unean izan diren esperientziak gorabehera, arauzko esparruak iparraldeko eredu hori 

aplikatzea ahalbidetzen zuen arren. EKLren zioen azalpenean bertan, ondokoa iragarri da: 

“… erregulazio zehatza, indargabetutako arauan iradokitako aukera soila hobetzen duena, 

jabetzako esleipenaren hautabide gisa, erabilera-lagapena baliatzen duten etxebizitzakooperatibena”. 

Aipamen horrek berretsi du ezerk ez zuela eragozten erabilera-lagapenaren 

araubideari lotutako kooperatibak eratzea indargabetutako arauari jarraiki, nahiz eta 

kooperatiba-zuzenbide positiboan behin betiko barneratu diren, baita estatu osoan ere, 

EKLren eskutik. 

Andel eredu horretan sakonduz, esan dezagun Danimarkan jaio zela 1911. urtean, eta 

hazkunde handia izan zuela 70eko hamarkadara arte. Modu demokratikoan funtzionatzen du, 

eta Andel moldeko bizilagunek ezin dute ohiko jabetza bihurtu, nahiz eta maizter arrunt batek 

baino eskubide gehiago dituzten, eredu horrek, azaldu dugun bezala, etxebizitzaren erabilera 

mugagabea ezartzen baitu, oro har. Suedia, Danimarka edo Alemanian bereziki errotuta 

aurki ditzakegu esperientzia horiek. Hala, herrialde horietan, etxebizitza-kooperatibek pisu 

kuantitatibo nabarmena dute etxebizitza-parke osoaren gainean (Kooperatiba Sozietateen 

Zuzenbideari buruzko Tratatuaren 2019ko tirant lo blanc 2. edizioan jasotako datuak). 

Adibidez, Danimarkan, 125.000 etxebizitza kudeatzen dira Andel ereduaren bidez, bereziki 

hirietan. Alemanian, etxebizitza-kooperatibek pisu handia dute eraikitako parke osoan, 

eta erabilera-lagapenaren eredua da nagusi; beraz, 5 milioi pertsona inguru bizi dira 

kooperatibek sustatutako etxebizitzetan (Alemaniako biztanleen % 6 inguru). Suedian, HSB 

Suediako Kooperatiben Federazio Nazionalak 400.000 etxebizitza inguru kudeatzen ditu, 

eta horietatik gehienak (310.000) erabilera-lagapenaren pareko ereduari dagozkio; bertan, 

bizi diren pertsonak maizterrak dira eta kooperatibak jabetza dauka atxikita. Europako 

hainbat herrialdek erabili dute bide hori, eta Uruguain, Kanadan eta Israelen ere tradizio 

luzea du. Espainian, orain arte, legeriak horretarako aukera ematen duela aipatu dugun arren, 

oso esperientzia gutxi izan dira. Hala ere, gaur egun, hainbat eremutatik ikusten da gero 

eta interes handiagoa dagoela eredu horietan norbanakoen arazoei erantzuteko, hala nola 

435


eratorritako arazoei. Egoera hori gure gizartearen zahartzearen eta zainketen kudeaketaren 

adibide bat baino ez da. 

Artikuluaren 3. atalak berak ezarri duenez, bazkide laguntzaileek etxebizitza eta lokalak 

erabiltzeko eskubidea izango dute, eta kooperatibak eskubide hori esleituko die, estatutuen 

eta barne-antolamenduko arauen arabera, eta bertan ezarriko dira erabiltzaileen eskubideak 

eta betebeharrak. Araudi berekiari egindako igorpenak esleipen-moduaz dihardu, baina ezin 

da ñabardurarik egin, gure ustez, kode zibilean araututakoen artean, erabilera-lagapenaren 

ezohiko kontratutzat (erabilera eta gozamena) hartzen dugunaren inguruan. Begien bistakoa 

dirudi kontratu horretan, arauak dioen bezala, bazkideen eskubideak eta betebeharrak finkatu 

beharko direla, eta horiek, aldi berean, kooperatibaren barne-araudi osoan txertatu beharko 

direla. 

Legegileak kooperatibaren sortze-aldia darabil, kapitalari egindako ekarpenak eta 

bazkideek aldizka ordaindu beharreko kuotak bereizteko. Ez dakigu oso ondo zergatik ezin 

diren kapital-ekarpenak harpidetu bazkideei higiezinaren sustapen- edo eskuratze-kostuen 

arabera legozkiekeenez harago, baina baliteke ate irekiaren (eta berdintasunaren) printzipioa 

bermatu nahi izatea eta aukera horiei geroago heltzen dieten bazkideak zigortu nahi ez 

izatea. Gainera, nola ez, bazkideek kooperatibako organoek bizitegi-higiezinari ezarritako 

mantentze-lan, hobekuntza eta antzeko kontzeptuen inguruko aldizkako kuotak ordaindu 

beharko dituzte. 

Ikus dezagun, bada, hori guztia zehatzago. Kooperatiba horietan, hainbat betebehar 

dituzte bazkideek. Alde batetik, arestian ikusi dugun bezala, higiezinaren sustapenaren edo 

esleipenaren kostua ordaindu behar dute, eta bestetik, mantentze- eta hobekuntza-gastuak. 

Sustapen-kostua, oro har, kreditu sustatzaile batek finantzatu ohi du, eta, beraz, hasierako 

ekarpenak, kredituaren amortizazioa eta mantentzea bereizi behar ditugu. Kreditu sustatzaile 

hori eta, oro har, eratutako eredua kontabilizatzeko moduan, alde nabarmenak sortzen dira; izan 

ere, bazkide batek baja hartuz gero, kreditua amortizatzeko eskubidea izango du ala ez, nola 

kontabilizatu den. Diru-itzultzeak amortizatutako kopuruak aintzat hartzeak (amortizazioa 

kontuan hartu duten kapital-ekarpenak baldin baditugu), ziur asko, berdinkideago egiten du 

eredua, bazkide berriak iristen direnean, sortzaileek egindako ahalegin berdina egin behar 

baitute, nahiz eta bajak egonez gero, finantza-arazo handiak izan ditzakeen kooperatibak. 

Kreditua kooperatibarena izateak eta, behin amortizatuta, kapitalari egindako ekarpenekin 

inolako loturarik ez izateak, zalantzarik gabe, bazkide berrien sarbidea bermatuko du, eta, 

gainera, itzulketari lotutako finantza-arazorik ez da egongo etorkizunean. Gai horiek guztiak 

kooperatibaren estatutuetan zehaztu beharko lirateke, bai eta, kooperatibaren esparruan eta 

etxebizitzen erabileraren esparruan, bizikidetza-ereduen nondik norakoak argitu. 

Bazkideak baja hartzen badu, haren eskubidea artezkaritza-kontseiluaren esku jarriko da, 

eta kontseilu horrek bazkide berri bati esleituko dio, espekulazio-ondorioak izan ditzakeen 

biziarteko eskualdaketa eragotzita (gure ustez, modu egokian). Esan bezala, kooperatibako 

arduradunen fiskalizazioak bermatu egingo du eragiketa horretan ez dagoela irabazirik edo 

onura espekulatiborik, eta hori da, hain zuzen ere, erabilera-lagapenaren araudiko etxebizitzakooperatiben 

ezaugarririk behinena. Bestalde, erabiltzeko eskubidea hil ondoren eskualda 

dakieke hildako bazkidearen kausadunei. Kasu horretan ere, eskualdatzea bazkide-izaera 

436


eskuratzearen mende dago (heriotza gertatzen denetik hiru hilabeteren buruan eskatzen 

badu), eta, agerikoa denez, litekeena da eskubide hori ez betetzea, eta, orduan, oinordekoak 

zendutakoaren kapitalaren eskubidea baino ez luke eskuratuko. 

Ezin dugu iruzkin hau amaitu hauxe esan gabe: eredu horrek aukera-sorta zabal-zabala 

eskaintzen du gune erkideak partekatu eta sortzeko, pertsona guztiak espazio bakarrean 

integratzeari begira, esaterako, interes berdinak dituztenak, arreta soziosanitarioa behar 

dutenak, gastu partekatuak baliatu nahi dituztenak, belaunaldien arteko komunikazioa landu 

nahi dutenak… azken batean, elkarrekiko laguntza. 

Artikuluaren azken zatiak, laugarrenak ezarrita dauka itzulketaren zenbatekoari EKLren 

119.6 artikuluan araututakoa aplikatuko zaiola. Azken artikulu horrek dioenez, estatutuetan 

hala jasotzen bada, bazkideak etxebizitzen eta lokalen ordainketa finantzatzeko emandako 

zenbatekoei EKLren 66.1 artikuluan kanporatze-kasuetarako eta justifikatu gabeko bajakasuetarako 

ezartzen diren portzentajeen ehuneko berrogeita hamarrera arteko kenkariak 

aplikatu ahal izango zaizkie. Horri dagokionez, ez dakigu zergatik ez den jaso 3. atalean 

bertan, dirudienez, erabilera-lagapenaren araubideko kooperatibei buruzkoa baita. Eta horrela 

behar duela uste dugu, gai hori, oro har, lehen adierazitako 119.6 artikuluan bertan jasota 

dagoen heinean. Esan bezala, agian egokiagoa zatekeen aipamen hori 3. atalean txertatzea, 

paragrafo bereizi batean txertatu ere. 

20.3. Bazkideen araubidea 


1.– Etxebizitza-kooperatibak sortzeko, aurreko 117.1 artikuluak aipatzen dituen bazkide 

guztien ehuneko berrogeita hamar beharko da gutxienez, sustatutako proiektuaren 

arabera; proiektu horrek sortze-eskritura izan beharko du. 

Ehuneko hori ez dute bete beharko honako helburu hauetakoren bat duten etxebizitzakooperatibek: 

a) Euskal Autonomia Erkidegoak bultzatutako itunpeko sustapen bat egitea. 

b) Administrazio edo parte-hartze publikoa duen entitate batekin edo batzuekin 

hitzartutako sustapen bat egitea. 

c) Administrazio edo partaidetza publikoko entitate horien lursailak eskuratzea, 

besterentze zuzenaren zein lehiaketaren bidez. 

2.– Sortzen den unean, eta lege honetako 19.1 artikuluko hirugarren paragrafoan 

ezarritakoaren ondorioetarako, bazkide laguntzaileak kontatu ahal izango dira. 

Dena den, etxebizitzen adjudikaziodun edo lagapen-hartzaile diren bazkideak 

gerora gehitu ahal izango dira, babes publikoko etxebizitzen sustapenaren arloan 

indarrean dauden arauekin bat. 

Babes publikoko etxebizitzen kooperatiba bat sustatzen duten bazkideek sustapena behinbehinekoz 

kalifikatu aurretik benetan ezinbestekoak diren erabakiak hartu ahal izango 

dituzte soil-soilik. Edonola ere, lege honetako 121.2 artikuluan adierazitako erabakiak 

une honetan hartuko dira: kooperatiba sustatutako proiektuaren adjudikaziodun edo 

lagapen-hartzaile diren bazkideek eratuta dagoenean. 

437


3.– Pertsona fisikoak eta kooperatibak elkartuko dira, gehienbat, etxebizitzakooperatibetan. 

Legelari aholkulariak aldeko irizpena eman eta adierazi beharko 

du bazkide izateko baldintzak betetzen direla, salbu eta babes publikoko etxebizitzen 

sustapenetan. 

4.– Kooperatibak adjudikaziodunei eskatzen badie dirua aurreratzeko eraikuntzaren 

kontura, diru hori bermatuta egon beharko da, eta, horretarako, abal-kontratua edo 

asegurua sinatu beharko da kalte-ordainak ziurtatzeko kontratua betetzen ez den 

kasuetan, Eraikingintza arautzeko azaroaren 5eko 38/1999 Legean ezarritakoari 

jarraikiz. 

5.– Jabetza adjudikatzen den kooperatibetan, pertsona fisikoek ezin izango dute eskuratu 

bi etxebizitza baino gehiago kooperatiba-araubidean, salbu eta familia ugariei 

aitorturiko eskubideak dituztenean. 

6.– Bazkideren baten baja gertatzen bada, eta estatutuek hala onartzen badute, 66.1 

artikuluan finkaturiko kenkariak aplikatu ahal izango zaizkie bazkideak etxebizitzak 

eta lokalak finantzatzeko jarritako diru kopuruei; gehienez ere, zenbaki horretan 

ezarritako portzentajeen ehuneko berrogeita hamarreko kenkariak aplikatu ahal 

izango zaizkie. 

Aurreko paragrafoan aipatzen diren diru kopuruak, eta bazkideak sozietatekapitalari 

egin dizkion ekarpenak, bazkideari itzuliko zaizkio beste bazkide edo 

bazkide ez den hirugarren batek bereganatzean haren eskubide eta betebeharrak. 

Etxebizitzaren edo lokalaren adjudikazioa formalizatu aurretik bazkideak kooperatiba 

uzten badu, bazkideak jarraitu beharko du hura eraikitzeko hartutako konpromisoei 

aurre egiten, gehienez ere hura adjudikatzeko azken preziora iritsi arte. Hori egin 

beharko du beste bazkide batek edo hirugarren ez-bazkide batek bereganatu arte hark 

adjudikatuta zituen etxebizitza eta lokalaren gaineko eskubideak eta betebeharrak. 

Dena den, kooperatiba uzten duen bazkideak bere betebeharrak bete beharko ditu 

bazkide berria edo hirugarren ez-bazkidea kooperatiban sartu baina harena ez den 

beste etxebizitza edo lokal bat esleitzen bazaio. 

7.– Etxebizitza-kooperatibetako bazkideen erantzukizuna mankomunatu sinplea da, eta 

haren gehieneko muga da sozietatearen kapitalari egin behar dizkion ekarpenak, 

nahitaezkoak eta borondatezkoak, gehi eraikitzeko kontuan sartutako diru kopuruak 

eta etxebizitza edo lokala adjudikatzeko prezioa osatzeko egin behar dituen guztiak, 

salbu eta Administrazioak ezarritako gehienezko prezio bat duenean; izan ere, 

kasu horretan, prezio hori izango da erantzukizun-muga ondorio guztietarako, bai 

kooperatibaren aurrean, bai bazkide eta hirugarren ez-bazkideen aurrean. 


Bazkideen araubideari buruzko kapitulua ia-ia ex novo edo berriren berri idatzi da. 

Kooperatiba-araubideko bi etxebizitza baino gehiagoren titular izateko aukerari edo justifikatu 

gabeko kanporatze- edo baja-kasuetarako etxebizitzaren esleipenaren kontura emandako 

zenbatekoaren gaineko kenkariak aplikatzeko aukerari buruzko gai batzuk izan ezik, eduki 

438


berria dugu, bazkidearen eta kooperatibaren arteko harremanaren segurtasun juridikoa bilatu 

duena, iraganean interpretazio-zalantzak sortu dituzten zenbait alderdi argituta. 


Arestian esan bezala, artikulu honi buruz hurrengo atalean egingo dugun iruzkinari kalterik 

egin gabe, gehitutako berrikuntzak honako gai hauei buruzkoak dira: 

- Gutxieneko bazkide-kopurua, sustatutako proiektuaren arabera. 

- Bazkideek abal- edo aseguru-kontratu bidez kontura emandako zenbatekoen 

beharrezko bermea. 

- Bazkideek hartutako konpromisoei aurre egiteko betebeharra. 

- Bazkideen erantzukizunari buruzko argipena eta irismena. 

Beraz, ikus dezagun bazkideen araubide orokorra arautzeari buruzko iruzkin orokorra. 


EKLren alderdi berritzaileenetako bat dugu kooperatiba eratzea, gutxienez, bazkide 

guztien ehuneko berrogeita hamarrekin, sustatutako proiektuaren arabera. Gainera, proiektu 

hori eratze-eskritura publikoari erantsi beharko zaio. EKL ez da bakarra eratzeko orduan 

gutxieneko bazkide-kopurua eskatzeari dagokionez. Hain zuzen ere, Errioxan, adibidez, 

etxebizitzen kooperatiba-sozietaterik eratuko bada, sustapenaren bazkideen % 75 gutxienez 

bildu dela egiaztatu behar da (ErKLren 119.1 artikuluaren bigarren paragrafoa); edo 

Andaluzian, non ezartzen baita etxebizitza-kooperatiba osatzen duten bazkide erkideen 

kopurua erakundeak sustatutako etxebizitzen ehuneko hogeita bostekoa edo handik gorakoa 

izatea beharrezkoa izango dela (Andaluziako Kooperatiba Sozietateei buruzko abenduaren 

23ko 14/2011 Legearen Erregelamendua onartzen duen irailaren 2ko 123/2014 Dekretuaren 

87.2 artikulua). Posizio murriztaile hori areagotu egiten da babes publikoko etxebizitzen 

sustapena bada. Nahikoa da Nafarroako kasua aipatzea; foru-komunitatean, behin-behineko 

kalifikazioa behar da administrazio publikoek bazkide izan daitezkeenen zerrenda aurkez 

dezaten, lehia askearen eta publikotasunaren printzipioa bermatzeko. Dena dela, adierazi 

beharrik ez dago, bazkideei bermedun eta kontrol demokratikoan oinarritutako proiektua 

izatea bermatu nahi zaiela. 

Horren guztiaren helburua da, sortzearen unean, bereziki, ekimena bazkideena izatea, 

eta ez hirugarren pertsonena, askotan sustatutako etxebizitzen esleipendun ere ez baitira. 

Horrela, funtsa nagusia da oinarrizko erabakiak bazkideek har ditzatela. Ildo horretan, zer 

erabaki da garrantzitsuagoa kooperatiba bera sortzea baino? Horrek guztiak iradokitzen 

digu beste aldi batek egon behar duela sortze-egitatea baino lehen, kooperatibako kideak 

elkartu egin behar direlako, sustatu nahi duten proiektua izan behar dute, eta hori, lehen 

ikusi dugun bezala, eraketa-eskriturari erantsi behar zaio. Zalantza barik, aurretiazko aldi 

horretan, hirugarren interesdunen lidergoak ager daitezke (kudeatzailea, eraikuntza-enpresa, 

arkitektoak edo eta 121. artikuluan jasotako profesionalak ere), edo gerora bazkide izango 

diren sustatzaileek jardun dezakete sustapen-aldi horren buru. Ezin dugu ukatu etxebizitzak 

sustatzeko kooperatiben proiektu gehienak aipaturiko pertsonek bultzatzen dituztela, eta, 

439


horren ondorioz, legelariak nahi izan duela, −gure ustez, oso modu egokian− kooperatiben 

bizitzaren hasieratik bertatik, bazkideek erabakiak har ditzaten, areago, kooperatiba sortzeko 

garaian, une horretan, gainera, sustapenaren etorkizunerako garrantzi handiko beste erabaki 

batzuk hartuko baitira. 

Hala ere, 1. artikuluak dioen bezala, ehuneko hori ez zaie eskatuko Euskal Autonomia 

Erkidegoak bultzatutako sustapen itundua egin behar duten etxebizitza-kooperatibei, hau da, 

partaidetza publikoa duten administrazio edo erakunde batekin edo batzuekin hitzartutako 

sustapen bat egin behar dutenei, edo administrazio horien edo partaidetza publikoa duten 

erakundeen lurrak eskuratu behar dituztenei, dela zuzenean besterenduz, dela lehiaketa 

bidez. Salbuespen hori, eragin kuantitatibo handikoa da, pribatuak ez diren sustapenak ugari 

direlako (salbuespena ez zen ageri 2018ko maiatzaren 24ko Lege Aurreproiektuan, bai, ordea, 

2018ko abenduaren 18koan), kooperatiba-sektoreak proposatutako hobekuntza gisa sartu 

zen, uste baitzen, bestela, kooperatiba-araubideari lotutako etxebizitza babestuak proiektuak 

prestatzea eragotziko lukeen baldintza bat izango lukeela. Kasu horretan ere, legegileak 

irizpide egokiz ulertu du ekimen publikoko sustapenetan badirela kontrol demokratikoa 

bermatzen duten tresnak, eta, aldi berean, askotan bazkideen benetako parte-hartzea ex post 

edo gerora etorri behar dela botere publikoek bultzatutako administrazio-prozeduretara. 

Horren erakusgarria dugu, kasurako, toki-erakunde batzuek proposatzen dituzten zozketak, 

eta horien eraginez, ez du zentzurik etxebizitzen esleipendun suerta ez daitezkeen pertsonek 

kooperatiba bat eratu behar izatea. 

Salbuespen hori babes publikoko etxebizitzentzat arautzeak aukera ematen du bazkideen 

gutxiengo batek egintzak gauzatu ahal izateko, baina egintza horiek, behin-behineko 

kalifikazioa lortu arte, behar-beharrezkoak direnak baino ez dira izango. 

Gainera, sustatutako proiektuaren esleipendunek edo lagapen-hartzaileek (erabileralagapenaren 

araubideari lotutako kooperatiben kasuan) onartu beharko dituzte beste bazkide 

batzuk onartzeari edo ordezkatzeari buruzkoak, kudeatzailearekin egindako kontratua, 

eraikitze-kontratua eta estatutuetan zehaztutako guztiak. Edukiaren argitan, zalantza sor 

daiteke bazkide guztiek egon beharko duten, edo, halakorik ezean, erabaki horiek noiz har 

daitezkeen. Ildo horretan, bazkide guztiak egotea desiragarriena izango balitz ere, uste dugu 

erabaki horiek sortze-unean har badaitezke (ikus 1. atala) bazkide gehienen (erdia gehi bat) 

botoa baliatuz, horixe izan behar dela bazkideek aipatutako kontratua formalizatzeko unea 

zehazteko irizpidea. 

Horrek guztiak, gainera, berebiziko garrantzia du, artikuluaren 2. atalak ezartzen baitu, 

sortzeko unean, bazkide laguntzaileak ere zenbatu daitezkeela, babes publikoko etxebizitzen 

sustapenaren arloan indarrean dauden arauak betetzeari kalterik egin gabe. Hala, adibidez, 

kudeatzaile batek, adibidez, bazkide gutxi dituen kooperatiba bat susta dezake (19.1 artikuluak 

hiru aipatzen ditu), baita hiru bazkide horietako kide izan ere, baina arau berriaren harira ezin 

izango da erabaki erabakigarririk hartu, ikusi dugun bezala, behin-behineko kalifikaziora 

bideratutako egintzetatik harago. 

1. atalari amaiera emateko, esan behar dugu sustatutako proiektua aipatzen denean, badirudi 

arkitektoak idatzitako oinarrizko proiektua izan litekeela; hala ere, zehaztu ez denez eta 

interpretazio zabala eginda, uste dugu nahikoa daitekeela proiektatutako etxebizitzen eta/edo 

440


lokalen kopuruari buruzko deskribapen eta xehetasuna aurkeztea; hori guztia beharrezkoa da 

kooperatiba bazkide-kopuru nahikoak sortu duen jakiteko. 

3. atalean jaso denez, aurreko arauan ere jasota egon den moduan, etxebizitza-kooperatibek 

pertsona fisikoak eta kooperatiba-erakundeak batuko dituzte gehienbat, eta guztiek ere 

etxebizitzaren eta/edo lokalaren esleipendun izan beharko dute, sustapenari lotutako 

espekulaziorik egon ez dadin. Inguruabar horri dagokionez, gogoraraz dezagun, lehen aipatu 

dugun bezala, bazkideak ez diren pertsonentzako esleipena EKGK-k homologatu beharko 

duela. Hori guztia, gainera, legelari aholkulariak fiskalizatu beharko du, babes publikoko 

etxebizitzen sustapenak izan ezik, horietan bazkide-izaera lortzeko baldintzak administrazioirizpideen 

araberakoak baitira. 

119. artikuluari buruzko iruzkinarekin jarraituz, 4. atalak ezarri du etxebizitza edo 

lokalaren esleipenaren kontura emandako zenbatekoak bermatu behar direla (abala edo 

asegurua), Eraikuntzaren Antolamenduari buruzko 38/1999 Legeak dioenari jarraiki. Hala, 

EKLk iraganean zegoen zalantza bat argitu du, aipamen hori ez baitzen egiten gaur egun 

indargabetuta dagoen Legean. Izan ere, zalantza zegoen berme horren beharraz, kooperatibak 

zirelako edo, bestela esanda, autosustapena egiten zelako. Sektoreak argudiatzen zuenaren 

arabera, ez zirudien oso zentzuzkoa denik nork bere burua abalatzea (zenbatekoak bazkide 

den kooperatibari ematen zaizkio), 38/1999 Legearen helburua baitzen, eta egungoarena 

bada, elkarren artean zerikusirik ez duten bi esku-hartzaileren artean aurretiazko zenbateko 

batzuk eman daitezen bermatzea. Betebehar horrek, sektorearen iritziz, ez zuen aipatutako 

legeak bilatzen zuena betetzen, eta, gainera, bazkideak gastua gehigarria jasan behar 

izaten zuen ustiapen-kontuan. EKGK-k ere iritzia eman zuen iraganean, 38/1999 Legearen 

esparruan, berme hori nahitaez eratu beharrari buruz, kooperatibak izan arren, beste arrazoi 

batzuen artean, zenbatekoen emailearen eta sustatzailearen artean identifikazio juridikorik 

ez dagoelako. Kontrakoa pentsatzea kooperatibaren berezko nortasun juridikoa zalantzan 

jartzea izango litzateke, eta kooperatibaren barruan garatzen diren fluxu ekonomiko eta 

egintza juridiko guztiak ukatzea, hori guztia, aipatutako legea zuzenean aplikatzeari kalterik 

egin gabe, horixe bera uste genuen moduan. Indarrean dagoen EKLk, joera horri jarraituz, 

zeinahi zalantza argitu du eta berme hori testu artikulatuan txertatu behar dela adierazi du. 

Etxebizitzaren esleipenaren kontura emandako zenbatekoei buruz adierazitakoaren harira, 

horiek sakonago aztertzeko unea da, horien izaera juridikoa argitze aldera. Etxebizitzakooperatibetan, 

kooperatiba-jardueraren ondorioz, etxebizitzaren esleipenaren kontura 

emandako zenbatekoak ezin dira nahastu, batzuetan gertatzen den bezala, bazkideek 

kapitalari egiten dizkioten ekarpenekin. Kontu hori bereziki garrantzitsua da kontabilitatearen 

ikuspegitik aztertzen badugu. Gogora dezagun jarduera kooperatibizatuaren ezaugarria 

bazkideen interesen kudeaketa dela; beraz, baztertu egin behar dugu kooperatibak etxebizitzak 

bazkideei saltzea; aitzitik, sozietateak etxebizitzak esleitu egiten ditu, eta esleipen hori 

kontura emandako kopuruekin konpentsatu. Auzitegi Gorenaren 1990eko urriaren 2ko, 

1990eko abenduaren 4ko, 1991ko urriaren 1eko, 1993ko maiatzaren 8ko, 1993ko ekainaren 

16ko eta 1993ko azaroaren 8ko epaiek, besteak beste, berretsi dute translazio-negozioa 

esleipen edo adjudikazio bati dagokiola, ez salmenta bati. 

Bazkideak kapital sozialari egindako ekarpenak –sozietate-partaidetzaren ziozkoak– 

441


kooperatibaren baliabide propiotzat kontabilizatu behar dira; etxebizitzaren esleipenaren 

kontura emandako zenbatekoak, berriz, halakotzat hartu beharko dira kanpoko baliabideen 

kapituluan (bazkide-kontu batekin pareka daitezke edo, era berean, hirugarrenekiko zor 

batekin ere), hori guztia, bi emateen izaera juridikoaren ondorioz. Bestalde, zenbaitek ikusi 

nahi izan dute aipatutako emateen izaera juridikoa, sozietatearen kapitaltzat ulertu beharrean, 

mandatu-harreman bati lotutako funtsen hornidura dela. Irizpide horiek aldatuz gero, 

kooperatibaren kontabilitatearen irudi leiala aldatuko litzateke, eta aldaketa handiak egingo 

lirateke eskuragarritasunaren, diruzaintzaren, finantza-kaudimenaren, egitura-bermearen eta 

zorpetzearen ratioetan; eta ratio horiek guztiak erabakigarriak dira sozietatearen finantzaegoeraz 

jakiteko. 

Etxebizitza-esleipenaren kontura emandako zenbatekoetan gehiago sakonduta, zehaztu behar 

dugu zer gastu eta zer inbertsio finantzatu ahal izango dituzten horiek, eta, kooperatibaren funts 

propioak erabiliz, aldiz, zer finantzatuko den, auzi hori zalantzazkoa baita askotan. Badirudi 

ordainketen multzoak (etxebizitzen esleipenaren kontura emandako zenbatekoak) bazkide 

bakoitzarentzat sustapen eta indibidualizazio fisiko eta juridikoa gauzatzeko beharrezko 

kostua baino ez duela kontuan hartu behar; horien artekoak ditugu, halaber (eraikuntzaren 

egitatetik bertatik eratorritakoez gain), lurzorua eskrituratu eta inskribatzekoak, obra 

berriaren deklaraziokoak eta banaketa horizontalekoak, hipoteka-kredituarenak konturako 

zenbatekoak jasotzeari lotutako asegurukoak, eta kreditua amortizatzekoak eta antzeko 

beste batzuk. Aitzitik, ezin izango dira kontura emandako zenbatekoen bidez finantzatu 

kooperatibak egiten dituen gainerako jarduerak, sustapenekoak izan ala ez, eta horiek 

bazkideen bestelako ekarpenen bidez finantzatu beharko dira. 

Bazkideen araubideari dagokionez, indargabetutako arauari jarraituz, inor ezin izango 

da araubide kooperatiboko bi etxebizitza baino gehiagoren titular izan, familia ugariei 

aitortutako eskubideak alde batera utzita. Kontuan izan, kasu horretan, etxebizitzaren jabetza 

esleitzeaz hitz egiten dela, ez 117.1 artikuluan jasotzen diren aukerez. Horren bidez, berriro 

ere, sozietate horietan kooperatiba-jarduera zorrotz betetzea dugu arauaren helburua; izan 

ere, gogora dezagun, oro har, helburua dela bazkideei etxebizitzak eskuratzea, bazkideek 

erabil ditzaten, eta erabilera hori etxebizitza bakarrean egin daitekeela, bistakoa den bezala. 

Familia ugariak salbuestekoak dira adierazitako guztiari dagokionez, haien ezaugarriak 

direla eta. 

Bazkidearen baja aintzat hartuta, EKL indarrean hasi arte ezarritakoak balio du, estatutuek 

hala arautzen badute, justifikatu gabeko kanporatze- edo baja-kasuengatiko kenkariak 

aplikatu ahal izateko, hark etxebizitzen eta lokalen ordainketa finantzatzeko emandako 

zenbatekoei ere aplikatu ahal izango zaizkie, gehienez ere, bertan ezartzen diren portzentajeen 

ehuneko berrogeita hamarrera arte. Ez luke zentzurik beste zigor bat arautu izan balitz, 

batez ere, kapitala askotan oso txikia den kooperatibetan. Arauketa horren justifikazioa 

kooperatiba-sozietatearen finantza-babesa da; izan ere, bazkide baten irteerak, sustapenaren 

azken unean, adibidez, zorpetze handia sorraraz dezake, eta hori minimizatu egin behar 

da. Esan dugun bezala, ez luke zentzurik izango kooperatiba babesteko finantza-neurri 

batzuk ezartzea nahitaezko ekarpenei dagokienez, eta ez egitea gauza bera etxebizitzaren 

esleipenaren kontura emandako zenbatekoekin, azkenak direlako, egiatan, sustapenaren 

benetako finantza-euskarria, eta, beraz, finantza-arazo handiak sor ditzaketenak, itzuli 

442


behar izanez gero. Nolanahi ere, arauak dioenez, zenbateko horiek sozietate-kapitalarekin 

berarekin batera itzuli beharko zaizkio bazkideari, hark izandako eskubide eta betebeharrak 

bazkide ez den beste pertsona batek edo hirugarren batek eskuratzen dituenean. Hala, azken 

xedapen horretan esan bezala, bazkide ez diren pertsonen aldeko esleipenak egin ahalko dira, 

EKGK-k homologatzen baditu. 

Esandakoari zuzenean lotuta dago kapital-ekarpenen itzulketak eta kooperatiban baja hartu 

duten pertsonen kontura emandako kopuruak direla eta sortutako arazoa, bazkidetza uzten 

duen pertsonaren eskubide eta betebeharrak eskualdatzeko aukerarik ez dagoenean; gainera, 

zenbateko horien atxikipena bost urtetik gorakoa izan daiteke (urtebetekoa, heriotza gertatuz 

gero) 66.4 artikuluak jasotzen duen itzulketa gauzatzeko. Gai horrek eztabaida handiak sortu 

ditu gaurdaino, bai arbitraje-zerbitzuan, bai epaitegietan, eta oso auzi garrantzitsua izan da, 

askotan, kooperatiben etorkizuna horren mendean egon baita, aldi berean, baja ugari gertatuz 

gero, eta kooperatibak finantza-ahalmenik izan ez badu aipatu itzulketari aurre egiteko. 

Oraingoan, EKLk arazoa konpondu du, gerta litekeen eragin ekonomikoa minimizatuz, eta 

adierazi du baja hartzen duen pertsonak eraikitzeko hartutako konpromisoak ordaintzen 

jarraitu beharko duela, gehienez ere, esleipenaren azken prezioa mugatzat jarrita. Gogora 

dezagun bazkideak etxebizitza esleitzeko kontratua sinatzen duela kooperatibaren beraren 

esparruan, eta kontratua betetzeko konpromisoa hartzen duela, kode zibilaren beraren esparru 

juridikoarekin bat etorriz. Are gehiago, betebehar horri eutsiko zaio bazkide berri bat edo 

bazkide ez den hirugarren pertsona bat sartzen denean, eta hari berea ez den beste etxebizitza 

edo lokal bat esleitzen zaionean. Hau da, konpromisoak betetzeko ezin eska daitekeen aukera 

bakarra da eskubideak eta betebeharrak beste pertsona baten alde hertsiki subrogatzea. 

Esan dugun moduan, bazkidea atxikitze-kontratu baten bidez sartzen da kooperatiban, 

horren ondorioz, kontratu-hitzarmen bat sortzen da, eta kontratu-hitzarmen horren negozio 

juridikoak kooperatiba eta bazkidea behartzen ditu. Hala, beharrezkoa da arreta jartzea 

bazkideak sustapenaren partaide eta onuradun gisa hartzen dituen konpromisoei dagokienez 

sor daitekeen erantzukizuna dela eta, batez ere, kontratazioaren xedean aldaketak gertatzen 

direnean. 

Hain zuzen ere, sustapen-jarduera osatzen duten partida asko zehaztugabeak direnez, 

ohikoa da egikaritze-kostu berriak agertzea, etxebizitzaren esleipen-prezioan ezinbestean 

eragiten dutenak, eta kostu horiek, jakina denez, ez dira lehen aipatutako atxikitze-kontratuan 

jasotzen eta, kasu horretan, kontratu-harremana berritu egiten da. Hala ere, bistakoa da gastu 

erantsi horiek galerak sortuko dituztela kooperatiban, eta horrela jaso beharko direla ustiapenkontuan, 

baina, hasiera batean, kooperatibak zuzenean erantzun beharko die, gerora bazkideari 

galerak egozteari kalterik egin gabe, kooperatiba-jardueraren arabera. Horren arrazoia hauxe 

da: ez dago kontratu-harreman zuzenik bazkidearekin eta legitimazio prozesalak korrelazioprintzipioa 

falta du; beraz, auzietan kooperatibak parte hartu beharko du, inoiz ez bazkideak. 

Bestalde, erantzukizun hori kooperatibako kudeatzaileari jasanarazteko aukera egongo da 

beti, baldin eta frogatzen bada kudeaketa eskasa izan dela eta kudeaketa txar horrek galerak 

sortzea eragin duela. 

Azkenik, artikulu horren 7. atalak kooperatiba horietako bazkideen erantzukizuna arautu 

du. Hala, erantzukizun hori mankomunatu sinpletzat jotzen da, eta gehieneko muga kapital 

443


sozialari egindako nahitaezko eta borondatezko ekarpenen zenbatekoari dagokiona izango 

da, bai eta eraikuntzari aurre egiteko kontura emandako zenbatekoei eta etxebizitza edo 

lokalaren esleipen-prezioa ordaintzeko eman behar dituen zenbatekoei dagokiena ere. Hau 

da, erantzukizuna, hasteko eta bat, sozietate-kapitalera mugatuta dago (ikus, ildo horretan, 

59.2 artikulua), eta eraikuntzaren benetako kostuetara hedatuko da, dela etxebizitzarena, dela 

lokalarena, jurisprudentziak agerian utzitako bidegabeko aberastasun ezaren tesiari jarraituz. 

Adibidez, Auzitegi Gorenaren 1991ko ekainaren 18ko Epaia aipa dezakegu, honako hau 

zioena: “etxebizitzen sustapen egoki batean parte hartzen duten bazkideek, euren sozietateekarpenak 

gorabehera, esleitu zaien etxebizitzaren eraikuntza-gastuak ordaindu behar 

dituzte, eta horrek, jakina, ez dakar bateraezintasunik edo kontraesanik erantzukizun 

mugatuaren printzipioarekin.., are gehiago, gizarte-etxebizitza jakin bat eraikitzetik 

eratorritako zorpekoak sozietate-ekarpenen parekoak ez direnean”. Zalantzarik gabe, 

bazkideek gauzek benetan balio dutena ordaindu behar dute; bestela, arestian adierazi dugun 

bezala, bidegabeko aberastea gertatuko litzateke, ondare-balio jakin bat eskuratuko bailukete 

benetako kostuaren azpitik. Horrek guztiak ez du eragotziko kooperatibako kudeatzaileek 

edo administratzaileek izan dezaketen erantzukizuna, baldin eta kudeaketaren ondorioz 

desbideratzerik edo kostu-igoerarik hautematen bada. Horregatik, bazkideek eraikuntzakostuengatik 

erantzun beharko dute, eta ondoren, hala badagokio, kudeatzailearekiko 

harremanetik erator daitekeen kontratu-erantzukizunean oinarrituta, adibidez, gehiegizko 

kostuak jasanarazi. Gogora dezagun, ildo horretan, Kode Zibilaren 1101. artikuluak hauxe 

adierazi duela: “Eragindako kalte-galeren ordaina eman behar dute euren betebeharrak 

betetzean doloz nahiz zabarkeriaz jarduten dutenek edo berandutza-egoeran jarri direnek, 

bai eta edozein modutan betebeharron edukia urratzen dutenek ere”. Bestalde, zilegi 

da administratzaileen aurkako erantzukizun-akzioa bideratzea, EKLren 51. artikuluak 

ezarritakoari jarraiki. 

EKLk doktrinari darion eztabaida bat itxi nahi izan du, aditu batzuek erantzukizun mugatuko 

etxebizitza-kooperatibarik ez dagoela ere adierazi baitute; izan ere, erantzukizunaren muga 

horren onura hirugarrenekin egindako eragiketetan baino ez zaio ematen bazkideari, hau da, 

sustapena osatzen duten lokalei, garajeei edo bestelako aktiboei buruzko eragiketetan, eta 

hori guztia, aipatutakoek diotenez, etxebizitza-kostuaren irizpide objektibo eta murriztailerik 

ezartzen ez delako, kapital urriak dakartzan hutseko onura erabiltzen delako eta etxebizitzakooperatibak 

denboran mugatzen direlako gertatzen da. Lehen adierazi dugun bezala, EKLk 

bazkideen erantzukizuna eta muga argitu ditu. Egoera horretatik harago, kaudimengabeziakasuetan, 

kooperatibak konkurtso-prozedura batera jo beharko du. 

Azkenik, EKLk argitu du, etxebizitza publikoen kasuan, administrazioak ezarritako 

gehieneko prezioa kooperatibaren, bazkideen eta bazkide ez diren hirugarren pertsonen 

aurrean izango duen erantzukizun-muga izango dela ondorio guztietarako. Gai hori ez da 

batere samurra, batez ere, kooperatibak kaudimengabezia-egoera jasan dezakeelako, askotan, 

bat-batean sortutako kostuak agertzen direlako, eta, etxebizitza babestua denez, bazkideek 

euren gain hartzen ez dituztelako. Zer gertatuko litzateke kasu horretan? Bazkide esleipendun 

subsidiarioen erantzukizunaren aldean –erantzukizun hori pertsonal eta mugagabetzat jo 

genezake, baldin eta kooperatibak ordaintzen ez badie kooperatibarekiko kontratua egin 

444


duten hornitzaile edo eraikitzaileei− bazkideek, diogun legez, administrazioak zehaztutako 

prezioaren erantzukizuna baino ez lukete izango eta, hortaz, kooperatibak aipatutako 

konkurtso-prozedurara jo beharko luke. 

20.4. Artezkaritza-kontseilua 

120. artikulua.– Artezkaritza-kontseilua. 

1.– Estatutuek espresuki besterik onartu ezean, administratzaile-kargua etxebizitzakooperatiba 

bakarrean bete ahal izango da. 

Kargu horien titularrek ezin izango dute jaso inongo ordainsaririk beren funtzioa 

betetzeagatik, hargatik eragotzi gabe lan horretan izandako gastuen kalte-ordaina 

jasotzeko eskubidea. 

2.– Artezkaritza-kontseiluak behar beste ahalorde delegatu edo egiletsi ahal izango 

du helburu soziala betetzen laguntzeko. Ahalorde horiek inoiz ere ez dira luzatuko 

helburu sozialerako gauzatzen diren egintza edo kontratuak baino gehiago, ezta 

eraikitzeko eta finantzatzeko oinarrizko erabakiak eta hirugarren ez-bazkideekiko 

kontratuak baino gehiago ere. Ahalorde horiek Euskadiko Kooperatiben Erregistroan 

inskribatu beharko dira, legelari aholkulariak aldeko irizpena eman eta gero. 


Kooperatiba-sozietatean, bazkideen eskubideetako bat artezkaritza-kontseiluko kideak 

hautatu eta kide gisa hautatua izatea da. Bada, sozietate-organo horrek darabilen araudi 

orokorrak dioena gorabehera, eutsi egin zaie aurreko testuak ezarritako berariazko debekuei, 

hau da, artezkaritza-kontseiluko kideek ordainsaririk ezin jasotzeko debekuari, bai eta 

etxebizitza-kooperatiba batean baino gehiagotan sozietate-organo horretako kide izateko 

bateraezintasunari ere 


Egiazki, artezkaritza-kontseiluaren inguruan jaso diren berezitasunei lotutako alderdiak 

berariazko artikulu batean islatu dira, indargabetutako arauan baino zuzenago; izan ere, 

orain arte, gai horiek bazkideen kapituluan jasotzen ziren, baina xedapenak, zinez, sozietateorgano 

bati dagozkio, eta, beraz, argi eta garbi bereizi behar da horietatik. 

Hori esanda, artikulu honen berritasuna 3. atalean aurki dezakegu, honako hau ezarrita: 

artezkaritza-kontseiluak sozietatearen xedea bete dadin errazteko beharrezkoak diren 

ahalordeak eskuordetu edo eman ahal izango ditu, baina ahalak ez dira inola ere hedatuko 

xedea oso-osorik hartzen duten egintza edo kontratuetara, ezta bazkide ez diren hirugarren 

pertsonekin egindako eraikuntzari, finantzaketari eta kontratuei buruzko oinarrizko 

erabakietara ere. Horrela, iraganean izandako jokaera batzuk eten nahi izan dira, sarritan, 

kooperatibak eratzeko unean ere (askotan, hurrengo protokolo-zenbakian ere), oro har, 

kudeatzailearen aldeko ahal orokorrak ematen ziren, eta kudeatzaile horrek, horrenbestez, 

445


sustapena kontrolatzen zuen, eta kontuak batzar orokorraren aurrean ematen zituen, urtean 

behin baino ez. Jardunbide hori ezagututa, legegileak salbuetsi egin ditu kooperatiba-mota 

honetako sozietateak EKLren 43.6 artikuluan jasotako ahalordetze orokorren arautik, baita 

merkataritzako erabilera eta jardunbideetatik ere. Nolanahi ere, 120.3 artikuluak xedatzen 

dituen ahalak Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatu beharko dira, legelari 

aholkulariaren aldeko irizpena jaso ondoren. 


Etxebizitza-kooperatibak, EKLn konfiguratu diren moduan, erakunde ez-profesional gisa 

ageri dira, eta berariaz jasotzen da administratzaileek ezin dutela ordainsaririk jaso beren 

kargua betetzeagatik. Eta hori horrela ezarri da, hain zuzen ere, lege horretan gai horri 

buruzko erregulazio berria xedatu denean, 45. artikuluak ordainsaria jasotzea ahalbidetzen 

duela (betiere, estatutuetan hala jasotzen bada) eta, are gehiago, artezkaritza-kontseiluan 

bazkide ez diren pertsonak egotea onartu da, estatutuetan berariaz debekatu ezean, 42.2 

artikuluak jaso duen bezala, eta pertsona horiek profesionalak izan daitezke. Gainera, 47.2 

artikuluan, oro har, esaten da estatutuetan arautu daitekeela idazkaria kooperatibako bazkide 

edo kontseiluko kide ez izatea. 

Esparru horretan, ordea, euskal legegilearen helburua da, argi eta garbi, kooperatiba 

horien administrazio-organoan bazkideen parte-hartze zuzena eta eraginkorra izan dadila, 

administratzaile gisa kooperatiba bakarrean parte hartuta (estatutuek berariaz onartzen 

dutenean izan ezik), ordainsaririk jaso gabe eta sozietatearen helburu osoari edo jardueraren 

oinarrizko erabakiei eragiten dieten ahalordetzeak egin gabe. Azken batean, eta iruzkin 

honetan esan dugun bezala, asmoa da jarduera kooperatibizatuaren baitako erabaki horiek 

esleipendunek edo gerora erabiltzaile izango diren kooperatibako kideek hartzea. 

20.5. Kontuak auditatzeko eta legelari aholkularia izateko betebeharra 

121. artikulua.– Kontuak auditatzeko eta legelari aholkularia izateko betebeharra. 

1.– Etxebizitza-kooperatibek kontu-auditoretza baten esku jarri beharko dituzte urteko 

kontuak, aztertu eta onartzeko ohiko batzar orokorrari aurkeztu baino lehenago. 

Lege-betebehar horrek indarra izango du bazkideei etxebizitzak edo lokalak 

adjudikatu edo laga arte. 

2.– Etxebizitza-kooperatibek legelari aholkulari bat izan beharko dute, zeinak, gutxienez, 

117, 118 eta 119. artikuluek aipatzen dituzten erabakiei buruzko irizpenak emango 

dituen, baita honako erabaki hauei buruzkoak ere: 

a) Bazkideak onartzeari edo atxikitzeari buruz. 

b) Bazkide ohiak ordeztea bazkide berriekin edo bazkide ez direnekin. 

c) Kudeatzaileekiko kontratuak. 

d) Eraikitze-kontratuak. 

e) Etxebizitza-kooperatibaren estatutuetan finkatzen direnak. 

446



Artikulu bat berritzailetzat jotzekotan, ez indargabetutako araudiari dagokionez, ezpada, 

estatuko zein autonomia-erkidegoko zuzenbide konparatu osoari dagokionez, 121. 

artikulua jo behar dugu, ez horrenbeste edukian lehendik dagoen kontu-auditoretzaren 

derrigortasunagatik, baizik eta kooperatiba horietan legelari aholkulariak jardun behar 

duelako, bere jarduera profesionalaren bidez, partaidetza eraginkorra eta kudeaketa 

demokratikoa bermatzeko, funtsezko eragiketa juridiko-ekonomikoei dagokienez. 


Arestian azaldu dugun bezala, mota horretako kooperatibetan, berritasun nagusia legelari 

aholkulariaren beharrezko erregulazioa izan da. Oraingo EKL indarrean hasi arte, mota 

horretako kooperatibek legelari aholkularia izendatu beharra zuten soilik urteko kontuak 

kanpo-auditoretzaren eraginpean jartzera behartuta zeudenean, Kontu Auditoretzaren 

Legeak ezarritakoari jarraiki (ikus indargabetutako arauaren 73. artikulua). Arautegiak berak 

zalantza sortzen zuen etxebizitza-kooperatiba guztiek legelari aholkularia izendatu behar ote 

zuten, kooperatiba guzti-guztiek kontuak auditatu behar zituztelako, harik eta etxebizitza 

edo lokalak bazkideei esleitu edo laga arte (ikus, halaber, indargabetutako arauaren 117. 

artikulua). Bada, nahiz eta kooperatiba askok legelari aholkularia izan, beti pentsatu izan 

dugu betebehar hori urteko kontuen auditoretza egitera behartzen zuten eta Auditoretza 

Legean bertan jasota zeuden zenbait baldintza betetzetik zetorrela, eta ez hainbeste 117. 

artikuluan jasotako betebeharragatik. Gainera, legelari aholkulari horren egiteko bakarra 

zen artezkaritza-kontseiluak edo batzar orokorrak hartutako akordioak, Kooperatiben 

Erregistroan inskribatu beharrekoak, zuzenbidearekin bat zetozen ala ez adieraztea, ez 

besterik. 

Horren aurrean, eta aurreratu dugun bezala, 121. artikuluan, kontu-hartzailetzat jo 

dezakegun karguduna aurkitu dugu; kargudun horren, inskribatzeko moduko egintzen berri 

ez ezik, kooperatibaren funtsezko eragiketa juridiko-ekonomiko guztien berri ere eman 

behar du, nahitaez. 


Lehenik eta behin, esan behar dugu etxebizitza-kooperatiba guztietan ikuskatu edo auditatu 

behar direla kontuak, sozietateen tamaina eta Auditoretza Legea bera gorabehera. Betebehar 

horren iturria EKL bera da eta betebeharrak badirau etxebizitzak eta lokalak bazkideei esleitu 

edo laga arte. Asmatu egin du legegileak “esleipena edo lagapena” adierazi duelako; beraz, 

erabilera-lagapenaren araubideko kooperatibetan, erabilera-lagapenari lotutako kontratu 

guztiak sinatu ostean, urteko kontuak auditatzeko betebeharra indargabetuko litzateke, 

haatik, Auditoretza Legeak ezarritako betekizunengatik, betebehar horri eutsi behar izateari 

kalterik egin gabe. Argi dagoena zera da, EKLtik eratorritako eta betebeharra, guk erabat 

aldezten duguna, sustapen-egitateari dagokiola, une horretan gertatzen baitira, jakina denez, 

eragiketa ekonomiko handienak. 

Agian, argitu zitekeen betebehar horrek irauten ote duenetz etxebizitzak edo lokalak 

saltzeko geratzen direnean. Gure ustez, hori ezin da horrela izan, “etxebizitza edo lokal 

447


guztiei” buruz ez hitz egiteaz gain, badirudi betebeharra etxebizitza edo lokala esleitu behar 

zaien bazkideak egiatan egotearekin lotzen duela. Beraz, indargabetutako arauaz bezala, 

oraingoan ere pentsatzen dugu, bazkiderik ez badago eta saltzeko aktibo ibilgetuak geratzen 

badira, ez dagoela kontuak auditatzeko betebeharrik; eta ondorio horri berresten dugu 

iraganean jazotako gertakari batzuk aintzat hartuta. Baziren inolako jarduerarik egiten ez 

zuten kooperatibak eta, hala ere, besterentzea ezinezkoa zitzaien lokal txiki bat zegoenez, 

mugimendurik gabeko kontuak auditatzeko betebeharra zutela uste zuten. Interpretazio horri 

erreparatuta, ez dugu uste betebehar horrek iraun behar duenik sustapenaren lokalak edo 

garajeak soberan edo esleitu gabe geratzen direnean, eta ohikoa da, askotan, bazkideei edo 

hirugarrenei saltzea, baina horiek ez dute zuzeneko loturarik bazkideek, hau da, jarduera 

kooperatibizatua nagusiki osatzen dutenek, sinatu duten esleipen- edo lagapen-kontratuarekin. 

Artikuluaren 2. atalak ekarri duen berritasun handiari helduz, legelari aholkulariak, 77. 

artikuluak profesional horientzat ezarritakotik askoz haratago jardun dezakeela, erabaki 

beharko du zuzenbidearekin bat datozen −ez bakarrik EKLrekin bat− oro har aplika 

daitekeen legeria publiko eta pribatuarekin bat datozen kooperatibaren organoek hartzen 

dituzten akordioak, eta gutxienez, 117., 118. eta 119. artikuluetan jasota dauden akordioak. 

Arauak “gutxienez” dioenez, gure ustez egin den errakuntza konpondu du, 117., 119. eta 

120. artikuluak aipatzean. Izan ere, 119. artikuluak ez dakar legelari aholkulariaren inguruko 

aipamenik; bai, ordea, 120. artikuluak, zehazki, 120.2 artikuluaren amaieran. Garrantzirik 

gabeko kontua izan daitekeela bazter utzita, legelari aholkulariak garrantzi handia dauka 

etxebizitza-kooperatibetan, erabaki behar baitu, besteak beste, sozietatearen xedea erraztu 

edo osatuko duten hirugarren pertsonekin sinatzen den (bereziki, kudeatzaileak eta 

eraikuntzarekin lotutako enpresek), bazkide izateko baldintzak betetzeko betebeharra (eta 

gainera, bazkideen onarpena edo atxikimendua, eta horien ordezpena), bai eta hirugarrenen 

ahalordetzeak ere, estatutuetan berariaz jasotzen direnak eta kooperatibarentzat funtsezkoa 

izan daitezkeen eragiketa juridiko-ekonomiko guztiak ere bai. 

Kasu horretan ere, badirudi erabilera-lagapenaren araubideari lotutako kooperatibei 

aplikatu behar zaiela, nahiz eta, lehen ikusi dugun bezala, legelari aholkularia 118. artikuluan 

aipatzen ez den, baina badirudi erabilera-lagapenaren kasuan ere legelaria asmo garbia duela 

mota horretako kooperatibek legelari aholkularia izan dezaten. 121. artikuluaren 2. atalak 

dioenez, “Etxebizitza-kooperatibek izan beharko dute…”, eta, beraz, kooperatiba guztiek, 

baita erabilera-lagapenaren araubidekoek ere, izan behar dute abokatu aholkularia, nahiz 

eta, ustez, etxebizitzak edo lokalak esleitu edo laga ondoren, eta, ondorioz, sustapen-egitatea 

amaituta, haien jarduera nabarmen murriztuko den. Alde nabarmena dago derrigorrezko 

kontu-auditoretzarekin, kasu horretan bai, etxebizitzak esleitzeaz edo lagatzeaz batera 

amaituko dena. Beraz, erabilera-lagapenaren araubideari lotutako etxebizitza-kooperatibetan, 

baliteke kontuak ikuskatzera behartuta egotea ala ez (Kontu Auditoretzaren Legeak ezarritako 

irizpideen araberakoa izango da), baina, jakina, legelari aholkulari bat izan beharko dute beti. 

Legelaria aholkulariak kooperatibarekin duen loturari dagokionez, 77. artikuluak oro har 

ezarritakoari lotzen gatzaizkio; hala ere, legelari aholkulariak etxebizitza-kooperatibetan 

duen posizio bereziagatik, gogorarazi behar dugu legelari aholkulari izendatzen diren 

pertsonek ezin izango dutela inolako kontratu-loturarik edo interesik izan, ez zuzenean, 

ez zeharka, kooperatibako artezkaritza-kontseiluko kideekin edo beste sozietate-organo 

448


batzuetako kideekin, ez kooperatibarekin kontratatzen duten erakundeetako kideekin edo 

sozietate kooperatibarekiko interes erkideak dituztenekin, bereziki, kudeatzailearekin edo 

eraikuntzari lotutako enpresetako kideekin. Esan gabe doa zerbitzu profesional horiek ezin 

direla jaso kudeatzailearekin sinatzen den zerbitzuen errentamendu-kontratuan, gaur egun 

arte, askotan gertatu den bezala. Alde horretatik, ezin dugu ahaztu legelari aholkulariak 

erantzukizun zibila egikarituko duela kooperatibaren aurrean, edo haren bazkide eta bazkide 

ez diren hirugarrenen aurrean, 77.3 artikuluak adierazi bezala, bai eta, hala badagokio, jakina 

denez, erantzukizun penala ere bai. 

Kapitulu honi amaiera emateko, 77.5 artikulua gogoratuko dugu: kooperatibaren eta legelari 

aholkulariaren arteko harremana zerbitzu-errentamendukoa izan daiteke profesional liberal 

gisa kontratatuta, lan-kontratua edo sozietate-kontratua egin ahalko zaio edo kooperatibako 

bazkide langile zein lan-bazkide izan daiteke. 

20.6. Babes publikoko etxebizitzak sustatzea eta eskubideak eskualdatzea 

122. artikulua.– Babes publikoko etxebizitzak sustatzea eta eskubideak eskualdatzea. 

1.– Etxebizitza-kooperatibak babes publikoko etxebizitzak sustatzen dituenean mota 

horretako etxebizitzak erregulatzen dituen araudia bete beharko du beti. 

2.– Bazkideek etxebizitza edo lokalak inter vivos eskualdatzeko, errespetatu beharko 

dira Administrazioko araubidean aurreikusten diren mugak eta lehentasunezko 

eskuratze-eskubideak; halakorik ez badago, mota horretako kooperatibei buruzko 

ordezko araudi orokorra ezarriko da. 

Aurreko paragrafoan sartzen ez diren etxebizitza-kooperatibei dagokienez, 

estatutuetan edo barne-erregelamenduan zehaztuko da zer baldintza edo muga 

dauden bazkide baten etxebizitza eta lokalak besterenganatzeko edo errentan 

emateko, eta zer eskubide duten zain dauden bazkideek. 


Etxebizitza-kooperatibagintzari buruz estatuan eta EAEn izandako aurrekariak oso 

lotuta daude etxebizitza babestuarekin, eta horren araudia lehentasunez aplikatu behar da 

kooperatiben erregulazioaren gainetik. Euskal legegileak, arau-hierarkiaren irizpide hori 

finkatzeaz eta horretara jotzeaz gain, egun indarrean dagoen EKL ordeztu duen kooperatibaaraudiko 

biziarteko eskualdatzeen mugei eta eskubideei buruzko araudia zehaztu du. 


Hain zuzen ere, babes publikoko etxebizitzak arautzen dituen araudira jotzea da berritasun 

nagusia, aurreko araudiarekin alderatuta, eta artikuluaren lehen atalean jaso da. Arestian 

adierazi dugun moduan, legelariak egungo arau-hierarkia islatu nahi izan du, eta gai 

horri buruzko iraganeko zalantza batzuk gainditu. Gogora dezagun aztergai darabiltzagun 

etxebizitza publikoen sustapenak parametro kooperatiboen arabera antolatzen eta kudeatzen 

direla, baina horiek ez dituztela inola ere baldintzatzen sustapena gertatzeko erabiltzen diren 

449


administrazio-irizpideak; hori dela eta, gogorarazi behar da mota horretako etxebizitzen 

araudia bete behar dela. Alderdi hori jasoko ez balitz ere, jakina denez, ez luke esan nahi 

izango legea aplikatu behar ez denik, baina euskal legegileak asmatu egin du araudian jasota, 

sustapen horien gaineko alderdi pedagogikoa eta errazago ulertzeko bilatu duela. 

Bestalde, inter vivos edo bizien arteko eskualdatzeari dagokionez, idazketa nabarmen 

hobetu da. Izan ere, oro har ezarri da dagokion administrazio-araubidean araututako 

lehentasunezko eskuratzeen mugei eta eskubideei lotuta egongo dela; indargabetutako 

araudiak, aldiz, bazioen muga hori aplikatu behar zela kooperatibak erakunde publikoetatik 

dirulaguntzak edo laguntzak jasotzen zituenean. Bada, esan bezala, idazketa hobetu egin da, 

eskualdatzea baldintzatzeaz denaz bezainbatean, administrazio-araudira egindako igorpen 

orokorra erabiliz, helburuak betetzeagatik dirulaguntzak edo laguntzak lortu diren ala ez 

bazter utzita. 

Gainera, administrazio-araubide jakin bati lotuta ez dauden kooperatiben kasuan, barnearaudian 

ezarri ahal izango dira −ez estatutuetan bakarrik− batez ere, erraztasun handiagoa 

bilatuta horiek aldatzeko orduan. Ildo horretatik, nahiago genukeen baldintzak eta mugak 

estatutuetan bakarrik jaso izan balira, batik bat, kooperatibaren bilakaeran erabakigarriak 

direlako eta, beraz, Kooperatiba Erregistroaren legezkotasun-kontrolaren mende egon 

behar dutelako. Gogora dezagun, inguruabar honetan, estatutuak nahitaez inskribatu behar 

direla, bai eta estatutuak erregistro horretan aldatu behar direla ere, inskripzioari berari 

doakion ezagutza orokorraren mesedetan; barne-erregelamendua, aldiz, ez dago nahitaezko 

inskripzioari lotuta. Hala eta guztiz ere, oraingo honetan gehitu den berritasunaren mesedetan, 

legelari aholkularia izendatzeak, hasiera batean, behintzat, ordeztu egin du esandako 

legezkotasun-kontrol hori. Legelari aholkulariak, barne-araubideko erregelamendua ez ezik, 

aipatu ditugun eskualdatze guzti-guztiak zuzenbidezkoak direla ebatzi beharko duelako. 


Bi gai jorratzen dira kapitulu honetan. Alde batetik, babes publikoko etxebizitzak arautzen 

dituen araudiarekiko lotura, eta, bestetik, lehentasunezko eskualdatze-eskubideei ezarritako 

mugak. 

Araudi publikoaren beharrezko aplikazioari dagokionez, hurrengo kapitulura jotzea, 

askoz gehiago ezin dugu egin, bertan alderi nabarmenenak jorratuko baititugu; nolanahi ere, 

gogorarazi behar dugu horrelako sustapenetan ere bizien arteko eskualdatzea administrazioaraubide 

jakin bati lotuta dagoela. Horren haritik, gogora dezagun kooperatibetan ez dela 

ate irekien printzipioa hasiera-hasieratik aldatu eta, printzipio horren arabera, bazkide batek 

edozein unetan utz dezake kooperatiba eta horrek etxebizitza eskualdatzea ekarriko luke. 

Kasu horretan, eragiketa ezin izango da askatasunez eskualdatu, eragiketa hori dagokion 

administrazio-araubidean xedatutako lehentasunezko eskuratzeen mugei eta eskubideei 

lotuta egongo baita. 

Horri dagokionez, ohar gaitezen inter vivos eskualdatzeez diharduen araudi publikora 

jotzeak ez duela argitzen eskualdatzea zer tituluren bidez egin daitekeen, baina, gure ustez, 

kasu guztiak aintzat hartzen ditu, kooperatiba uzten duen bazkidearen eta kooperatiban sartzen 

450


denaren arteko subrogazioa ere bai, bigarrenaren bazkidetza onartu ondoren. etxebizitzaren 

eskualdaketarekiko subrogazioa administrazio-araudiak ere baldintzatuko luke. Segurutik, 

eskualdatzea arautzen duen administrazio-araubidea bera dugu idazketaren oinarria. 

Atalaren bigarren paragrafoan ezarritakoari gagozkiola, hau da, estatutuei eta barnearaubideko 

erregelamenduari egiten zaien igorpenari dagokionez, kasu honetan, uste dugu 

subrogazioa berariaz aipatu behar izan dela, bereziki, zalantza sortzen delako pertsona batek 

etxebizitza edo lokala besterendu ondotik kooperatibako bazkide gisa jarraitzea bidezkoa 

ote den. Auzi hori barne-araudian argitu behar da, ezagutu ditugun egoera jakin batzuk 

saihesteko: etxebizitza besterentzen duten bazkideek kooperatibako bazkide izaten jarraitzen 

dute, urteetan jakin gabe, horrek dakarzkien ondorioak sortuta. Ohikoena da etxebizitza 

besterentzeko orduan, bazkidetzaren subrogazioa ere egitea, eta subrogazio hori, nolanahi 

ere, administrazio-organoak dena delako pertsona bazkide gisa onartzeko baldintzapenari 

lotu behar zaio. Argi dagoena da bazkide batek bere etxebizitza edo lokala besterendu ahal 

duela, baina askatasunik ez duela bazkide-izaera besteri emateko, estatutuetan berariaz jaso 

ez bada, eta, gainera, gogora ekarri behar dugu zain dauden bazkideek (itxarote-zerrenda 

deitu ohi dena) eskubide batzuk izan ditzaketela, EKLn ere arautu den legez. Gai hori jorra 

zitekeen, are handitu ere, bazkideen araubideari buruzko kapituluan (119. artikulua), eta 

sustapen publikoari kapitulu osoa eskaini. Hala eginez gero, ziur aski, arauaren sistematika 

hobetuko zen. 

Nolanahi ere, azken iruzkin gisa, galdetu behar da zer gertatuko litzatekeen eskubidemugarik 

ezarri ezean eta estatutuetan lehentasunezko eskuratze-eskubideak jaso ezean. 

Bada, inguruabar horietan, inolako mugarik ez dagoela uler badaiteke ere, estatuko legearen 

92. artikuluak xedatutako lehentasunez erosteko eta atzera eskuratzeko eskubidearen 

araubidea aplikatu beharko litzateke, 122.2 artikuluaren amaieran ageri den ordezko araudi 

gisa, mota horretako kooperatibei buruzko araudi orokor eta osagarriak ere ezarritako mugak 

kontuan hartuko direla adierazten duelarik, azken batean kooperatibei buruzko estatuko 

legeak ezarritakoak aplikatu behar direla. Hala eta guztiz ere, ohar gaitezen aipamen hori 

artikuluaren lehen paragrafoan baino ez dugula aurkituko; hau da, badirudi etxebizitza 

babestuen sustapenei baino ez dagokiela, eta administrazio-araudirik ezean (“halakorik 

ez badago” dio artikuluak), bigarren paragrafoak barne-araudirako bidalketa egiten 

duenez, ez da, beraz, araudi osagarririk aplikatu behar. Nolanahi ere, eraginkortasunaren 

mesedetan, estatuko legea modu osagarrian aplikatzearen zioz lehentasunez erosteko edo 

atzera eskuratzeko eskubiderik dagoen ala ez dagoen eztabaida antzua saihestearren –guk 

geuk kontrako iritzia azaleratu dugu halako inguruabarretan−, gomendagarria litzateke 

kooperatibaren estatutuetan argitzeko aukera baliatzea. 


EAEn indarrean dagoen eta horrelako etxebizitzak sustatzen dituzten kooperatibasozietateei 

aplikatu behar zaien babes ofizialeko araudiari dagokionez, honako hau 

nabarmendu behar da honako iruzkin hau egin orduko, kooperatiba-sozietateak berariaz 

ukitzen dituelako, aplikazio orokorreko beste araudi batzuei kalterik egin gabe: 

451


- 39/2008 Dekretua, martxoaren 4koa, babes publikoko etxebizitzen araubide 

juridikoari eta etxebizitzaren eta lurzoruaren arloko finantza-neurriei buruzkoa. 

Dekretu horretan, 6.4, 9.3, 32.3 eta 34.1 artikuluak kontuan hartu behar dira berariaz, 

araudi berezia ezartzen dutelako kooperatiba-sozietateentzat, aplikazio orokorrari 


- Agindua, 2012ko urriaren 15ekoa, Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio sailburuarena, 

etxebizitza-eskatzaileen erregistroari eta babes ofizialeko etxebizitzak nahiz 

autonomia-erkidegoko araubideari lotutako zuzkidura-bizitokiak esleitzeko 

prozedurei buruzkoa. Kasu honetan, 25.2, 70, 71 eta 72. artikuluak aipatuko ditugu 

berariaz, gainerakoei kalterik egin barik. Agindu horri dagokionez, ikus, halaber, 

Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio sailburuaren 2012ko abenduaren 12ko Agindua, 

lehenengoaren akatsak zuzentzen dituena. 

Gainerako araudiaren eta eguneratzeen berri izateko, ikus www.etxebide.euskadi.eus. 

452

21. FINANTZA-KOOPERATIBAK* 1 

Euskadiko Kooperatiben 11/2019 Legeak (EKL) finantza-kooperatiben jarduera arautu 

du, II. tituluaren I. kapituluko 8. atalean jasotako bi manutan: 123. artikuluak kreditukooperatibez 

dihardu eta 124. artikuluak aseguru-kooperatibez. 

Sistematika horretan ikus daitekeenez, EKLk finantza-kooperatibei buruzko atal berean 

bildu ditu kreditu-jarduera edo aseguru-jarduera egiten duten bi adarrak, hurrenez hurren. 

Hedadura txikia eta eduki laburra kontuan hartuta, esan barik doa EKLk tratamendu 

urria eman diela finantza-kooperatibei; horren arrazoi nagusia da kreditua eta aseguruak 

antolatzeko araudia oinarrizkoa dela neurri oso garrantzitsu batean, eta, ondorioz, estatuaren 

eskumenekoa; beraz, euskal legegileak oso modu mugatuan arautu ditzake kooperatiba 

horiek. 

Izan ere, kreditu-kooperatibek eta aseguru-kooperatibek erregulazio berariazkoa dute 

berezigarri eta erregulazio hori, oinarrizkoa izateaz gain, neurri handi batean, oso luzea da. 

Horrez gain, Euskadin bakarrik jarduten duen kreditu-kooperatibarik eta asegurukooperatibarik 

ez dagoenez, ez dago eskakizun eta araudi espezifikorik euskal autonomiaren 

esparruan, eta Legebiltzarrak ez ditu beren-beregiko araudiak onartu mota horretako bi 

finantza-kooperatibentzat. Adierazi behar da Caja Laboral Popular S. Coop de Crédito, 

Laboral Kutxa, sozietate-egoitza Arrasaten duena, euskal kreditu-kooperatiba bakarra 

dela, 2012an, Ipar Kutxa Rural–Caja Rural Vasca sozietatearekin bat egin ondoren, baina 

autonomiaz gaindiko jarduera-eremua daukanez, estatuko kooperatiben legeari lotuta dago. 

21.1 Kreditu-kooperatibak 

123. artikulua.– Kreditu-kooperatibak. 

1.– Kreditu-kooperatibak dira helburu soziala dutenak beren bazkideen finantzapremia 

aktiboei eta pasiboei erantzutea, eta hirugarren ez-bazkideekin ere jardun 

daitezkeenak, eragiketa-eremu orokorrean jarduten den beste edozein kredituetxeren 

jarduerak eta zerbitzuak eginez. 

2.– Kreditu-kooperatibek «baserritarren kutxa» izena erabili ahal izango dute, baldin 

eta, beren estatutuen eta antolamenduaren ondorioz, batez ere landa-ingurunean eta 

ingurune horretako bizilagunei zerbitzua emateko sortzen badira. 

3.– Artikulu honetan erregulatzen diren entitateek kreditu-kooperatibei buruzko araudia 

eta kreditu-entitateei buruzko gainerako legeria sektoriala bete beharko dute beren 

eraketa, egitura, funtzionamendua eta jarduera gauzatzeko. 

* Alejandro Elejabarrieta Goienetxe jaunak, LABORAL KUTXAko Aholkularitza Juridikoaren zuzendari 

eta Artezkaritza Kontseiluko idazkari tekniko eta Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluko kideak, 

idatzitako iruzkina. 

453

FINANTZA-KOOPERATIBAK 

4.– Eusko Jaurlaritzan ogasun- eta finantza-eskumenak dituen sailak kreditukooperatiben 

gainean dituen funtzioak egikarituko ditu, indarrean dauden legeekin 

bat etorriz: proposatze-, arautze-, informatze- eta ikuskatze-funtzioak eta estatistikaeta 

diziplina-funtzioak. 


Kreditu-kooperatiben izaera bikoitza, kooperatiba-sozietateak direla, batetik, eta kredituerakunde, 

bestetik, kooperatibak arautzen dituen araudian islatzen da, eta, gai askotan, 

zail samarra da kooperatiben zuzenbidea eta kreditu-erakundeena uztartzea. Hala, azken 

urteotan, kooperatiben eta kreditu-erakundeen zuzenbidea aldatu egin da aldi berean, eta, 

gainera, bilakaera hori ezkondu behar izan da estatuko zuzenbide positiboarekin eta azkena 

Europar Batasunak emandako arauketari; gogora dezagun sektoreak sakoneko aldaketak 

izan dituela, ez horrenbeste kooperatiben esparruan, baina bai bankuen esparruan. Erreforma 

horiek guztiak hainbat alderditan bateratu du estatuan dauden hiru banku-erakunde moten 

araubide juridikoa, hots, bankuena, kreditu-kooperatibena eta aurrezki-kutxena (azkenena 

2008an hasitako krisi finantzario eta ekonomikoaren ondotik) eta kreditu-erakunde guztien 

errentagarritasuna hobetzeko premiei aurre egin behar izan diete, gaur egun ere ibili dabilen 

bat-egiteen oldea eraginda, eta, horren ondorioz, aurrezki-kutxen parte-hartzea oso txikia da 

banku-negozioan, ia-ia desagertu egin direla, desegin egin direlako edo, kasu garrantzitsu 

batzuetan banku-fundazio bihurtu direlako, eta eraldatu direneko bankuen jabetzari eusten 

diote, neurri handiagoan edo txikiagoan. Banku horiek dira, hain zuzen ere, banku-negozioa 

garatzen dutenak gaur egun. 

Zalantzarik gabe, erreforma-prozesuek bankarizatzeko joera etengabea dakarte, hau da, 

banku-sektorearen eredu gisa, sozietate anonimoena erabiltzekoa; bestela esanda, bankuek 

erabili ohi dutena. 

Joera sakonagoa da, kreditu-erakundeak, oro har, “interes publikoko erakunde” gisa 

hartzen baitira, eta horiei aplikatzen baitzaizkie “sozietate anonimo kotizatuei” eskatzen 

zaizkien gardentasun, gobernu on, kaudimen eta abarren inguruko eskakizunik handienak. 

Azken batean, gaur egun eta oraindik ere kooperatiba-araudia kreditu-kooperatibentzat 

garrantzitsua bada ere, jarduerari lotutako araudi sektorialari ez ezik, mota horretako 

kooperatibek kotizatutako sozietate anonimoen eta interes publikoko erakundeen 

merkataritza-legeriari “begiratu” behar diote, beste araudi batzuen bidez aldatzen ari den 

kreditu-kooperatiben araudiari baino gehiago. 

21.1.2. Aurrekariak 

Kooperatiba-kredituen lehen aurrekaria, manu espezifiko gisa, kreditu-kooperatibak 

arautzen dituen azaroaren 3ko 2680/78 Errege Dekretua izan zen. 1979ko otsailaren 26ko 

eta ekainaren 30eko aginduek garatu zuten errege-dekretu hura. 

Euskal Autonomia Erkidegoaren esparruan, Kooperatibei buruzko otsailaren 11ko 1/1982 

Legeak artikulu bat eskaini zien berariaz, 60. artikulua, hain zuzen ere, kreditu-kooperatibak 

mota horretako sozietate-mota bereizi gisa tipifikatuz, aseguru-kooperatibetatik bereiziz 

454


eta finantza-kooperatiben taldetik ateraz, ikuspegi subjektibo zein objektibo oso mugatua 

erabilita; izan ere, (sasoi horretan indarrean zegoen estatuko araudiaren ildotik, horri 

egokitu behar baitzitzaion): lehen multzoan (2. atala) bakarrik onartzen ziren bazkidetzat 

“kooperatibak eta kooperatibetako bazkideak, bai eta beheragoko lurralde-esparruko 

kreditu-kooperatibak eta transformazioko nekazaritza-sozietateak”; eta bigarren multzoan 

(1. atala), pasiboari lotutako eragiketak onartzen ziren, baina aktiboari edo finantzaketari 

lotutakoak, berriz, sozietate horiei lotutako kooperatibei eta kooperatiba horietako bazkideei 

baino ez zitzaien onartzen. Bestetik, “Caja Rural” izena hartzen zutenei dagokienez, eragiketa 

aktiboak nekazaritza-, basogintza- edo abeltzaintza-sektoreetan bakarrik egin zitzaketen, 

edo landa-inguruneko bizimodua hobetzera bideratutako eragiketak finantzatu. Hori dela 

eta, horien jarduera-eremua eta bideragarritasun ekonomikoa mugatzen ziren, nahiz eta 

adierazpen batzuen zehaztugabetasunak jarduteko tarte zabalagoa ematen zien erakundeei. 

Estatuan, Kooperatibei buruzko apirilaren 2ko 3/1987 Lege Orokorra etorri zen geroago. 

Lege horren 116. Artikuluan zehaztu ziren kooperatiba-motak, eta mota bereizi gisa tipifikatu 

zituen finantzakoak, nahiz eta ez zien eskaini berariazko artikulurik legezko testuan, eta 

kreditu-kooperatiba horientzako aurreikuspen bakarrak seigarren xedapen iragankorrean 

ezarri zituen, ziur asko, kreditu-kooperatibentzako berariazko lege bat prestatzen ari 

zirelako orduan. Kreditu-kooperatibei buruzko maiatzaren 26ko 13/1989 Legeak berehala 

indargabetu zituen seigarren xedapen iragankor horretan jasotako arauak, eta hainbat ate 

ireki ziren, hala nola bazkide izateko gaitasuna, mota horretako kooperatibek egin zitzaketen 

eragiketak eta zerbitzuak handitzeko modua eta hirugarrenekiko eragiketak egiteko aukera, 

nahiz eta baliabide guztien % 15era mugatu. 

Kreditu-kooperatibei buruzko 13/1989 Legea aitzindaria izan zen legegintza-joera 

orokorrean, eta mota horretako kooperatibentzat artean ezarri zuen kreditu-kooperatibek 

bazkideen eta bazkide ez diren hirugarren pertsonen finantza-premietarako balio izatea, 

haiekiko eragiketak egiteko aukerak zabalduz, kooperatiba-eremuan elementu guztiz 

berritzaile eta “iraultzaile” gisa boto plurala emateko aukera ezarriz, muga jakin batzuekin, 

kapitalaren arabera, eta. azken batean, araudi malguagoa ezarriz sozietate-mota hori 

beste batzuen aldean horren mugaturik ez egoteko eta, horrela, ekonomia lehiakor 

modernora egokitu ahal izateko, araudi historiko zurrunaren eraginez, enpresa-aukerak eta 

bideragarritasun ekonomikoa mugatzera behartu gabe. 

Geroago, euskal eremuan, Euskadiko Kooperatibei buruzko 4/1993 Legeak eta, estatuan, 

Kooperatibei buruzko 27/1999 Legeak, bai eta autonomia-erkidegoetako kooperatiben 

legeek ere, hasitako joerari jarraitu zioten, kooperatiba-moldea enpresa-proiektu mota 

guztietan erabili ahal izateko, ez lehenago gertatzen zen bezala, salbuespenak salbuespen, 

horietako asko euskal lurraldearen eremuan, eta, neurri handi batean, Mondragon Taldearen 

barruan, legezko mugek eta, kapitala eskuratzeko, eredu kooperatiboaren beraren zailtasunen 

eraginez, kooperatibak enpresa txikiak eratzeko erabili ohi ziren eta enpresa handiagoek 

sozietate kapitalisten moldearen arabera sortzen ziren. 

Euskadin indarrean dagoen Euskadiko Kooperatiben 11/2019 Legearen aurrekaririk 

hurbilena, 4/1993 Legea, 1/2000 eta 8/2006 legeek zati batean aldatutakoa, joera horri lotu 

zitzaion bide ugari eta askotarikoak erabiliz, eta berritzailea izan zen irtenbide horietako 

455


batzuetan, bai eta sozietate-arloko beste alderdi batzuetan eta sozietate-organoetan ere, horiek 

guztiek 11/2019 Lege berriaren testuan baitiraute, eta, ahal den neurrian, euskal esparruan 

jarduten duten kreditu-kooperatiben mugei dagokienez. 

21.1.3. Kreditu-kooperatibei aplikagarri zaien legeria 

Hurrengo 21.1.4 atalean kreditu-kooperatiben araubide juridikoa arautzen duten iturrien 

lehentasun-hurrenkera berariaz eta xehetasunez aletzeari kalterik egin gabe, eta legeriaren 

hedadura eta konplexutasuna antzemate aldera, kreditu-kooperatibei aplikatu beharreko 

legeria nagusiaren zerrenda emango dugu, sei taldetan banatuta. 

I.- Kreditu-kooperatibei buruzko sozietate-araudi berezia: 

- 13/1989 Legea, maiatzaren 26koa, kreditu-kooperatibei buruzkoa. 

- 84/1993 Errege Dekretua, urtarrilaren 22koa, Kreditu Kooperatiben Erregelamendua 

onartzen duena. 

II.- Kreditu-erakundeei buruzko araudi orokorra: 

a) Antolamenduari, gainbegiratzeari eta kaudimenari buruzkoak, bai eta gobernu korporatiboari 

buruzkoak ere: 

- 10/2014 Legea, ekainaren 26koa, kreditu-erakundeen antolamendu, gainbegiraketa 

eta kaudimenari buruzkoa. 

- 84/2015 Errege Dekretua, otsailaren 13koa, aurreko legea garatzen duena. 

- 2/2016 Zirkularra, otsailaren 2koa, Espainiako Bankuarena, kreditu-erakundeentzat, 

gainbegiratzeari eta kaudimenari buruzkoa, Espainiako ordenamendu juridikoa 

2013/36/EB Zuzentaraura eta 575/2013 (EB) Erregelamendura egokitzeko prozesua 

osatzen duena. 

- 13/1994 Legea, ekainaren 1ekoa, Espainiako Bankuaren autonomiari buruzkoa. 

- 5/2005 Legea, apirilaren 22koa, finantza-multzoak ikuskatzeari buruzkoa eta 

finantza-sektoreko beste lege batzuk aldatzen dituena. 

- 1332/2005 Errege Dekretua, azaroaren 11koa, aurreko legea garatzen duena. 

- 2/2012 Errege Dekretua, otsailaren 3koa, finantza-sektorearen saneamenduari buruzkoa. 

- 14/2013 Errege Dekretua, azaroaren 29koa, Espainiako zuzenbidea Europar 

Batasunaren finantza-jardueren gainbegiratze eta kaudimenaren arloko araudira 

egokitzeko premiazko neurriei buruzkoa. 

- 22/2018 Errege Lege Dekretua, abenduaren 14koa, Makrozuhurtziazko tresnak 

ezartzen dituena. 

- 102/2019 Errege Dekretua, martxoaren 1ekoa, Finantza Egonkortasunerako 

Kontseiluaren Makrozuhurtziazko Agintaritza sortu eta haren araubide juridikoa 

ezartzen duena. 

b) Baliabide propioak: 

- 13/1992 Legea, ekainaren 1ekoa, finantza-erakundeen baliabide propioei eta oinarri 

finkatuko ikuskapenari buruzkoa. 

456


- 216/2008 Errege Dekretua, otsailaren 15ekoa, finantza-erakundeen baliabide 

propioei buruzkoa. 

c) Gordailugileen bermea: 

- 2606/1996 Errege Dekretua, abenduaren 20koa, kreditu-erakundeen gordailuak 

bermatzeko funtsei buruzkoa (indarrean dago, 16/2011 Errege Lege Dekretuari 

aurka egiten ez dion guztiari dagokionez). 

- 16/2011 Errege Dekretua, urriaren 14koa, Kreditu Erakundeen Gordailuak 

Bermatzeko Funtsa sortzen duena. 

d) Hipoteka-kreditua eta kontsumo-kreditua: 

- 5/2019 Legea, martxoaren 15ekoa, higiezinen kreditu-kontratuak arautzen dituena. 

2014/17/EB Zuzentarauaren transposizioa. 

- EHA/2899/2011 Agindua, urriaren 28koa, banku-zerbitzuen gardentasunari eta 

bezeroaren babesari buruzkoa. 

- 5/2012 Zirkularra, ekainaren 27koa, Espainiako Bankuarena, kreditu-erakundeei 

eta ordainketa-zerbitzuen hornitzaileentzat, banku-zerbitzuen gardentasunari eta 

maileguak emateko erantzukizunari buruzkoa. 

- 16/2011 Legea, ekainaren 24koa, kontsumorako kreditu-kontratuei buruzkoa. 

- 2/1994 Legea, martxoaren 30ekoa. Hipoteka-maileguen subrogazioa eta aldaketa. 

- 1/2017 Errege Lege Dekretua, urtarrilaren 20koa, kontsumitzaileak zoru-klausulen 

arloan babesteko premiazko neurriei buruzkoa. 

- 536/2017 Errege Dekretua, maiatzaren 26koa, urtarrilaren 20ko 1/2017 Errege Lege 

Dekretuan araututako Jarraipen, Kontrol eta Ebaluazio Batzordea sortu eta arautzen 

duena (1/2017 Errege Lege Dekretua, urtarrilaren 20koa, kontsumitzaileak zoruklausulen 

arloan babesteko premiazko neurriei buruzkoa), eta urriaren 2ko 877/2015 

Errege Dekretuaren 6. artikulua aldatzen duena (abenduaren 27ko 26/2013 Legea, 

aurrezki-kutxena eta banku-fundazioena, garatzen duena). 

- 2/2009 Legea, martxoaren 31koa, kontsumitzaileekiko hipoteka-maileguak edo 

-kredituak eta mailegu- edo kreditu-kontratuak egiteko bitartekaritza-zerbitzuak 

kontratatzea arautzen duena. 

- 41/2007 Legea, abenduaren 7koa, Hipoteka Merkatua arautzen duen martxoaren 

25eko 2/1981 Legea eta hipoteka- eta finantza-sistemaren beste arau batzuk aldatzen 

dituena, alderantzizko hipotekak eta mendekotasun-asegurua arautzen dituena eta 

tributu-arau jakin bat ezartzen duena. 

e) Hipoteka-zordunen babesa: 

- 6/2012 Errege Lege Dekretua, martxoaren 9koa, baliabiderik gabeko hipotekazordunak 

babesteko premiazko neurriei buruzkoa. 

- 1/2013 Legea, maiatzaren 14koa, hipoteka-zordunak babesteko, zorra berregituratzeko 

eta alokairu soziala indartzeko neurriei buruzkoa. 

- 25/2015 Legea, uztailaren 28koa, bigarren aukerako mekanismoarena, finantzakarga 

murriztekoa eta gizarte-arloko beste neurri batzuei buruzkoa. 

457


f) Gardentasuna eta bezeroaren babesa: 

- 1/2007 Legegintzako Errege Dekretua, azaroaren 16koa, Kontsumitzaileen eta 

Erabiltzaileen Defentsarako Lege Orokorraren eta beste lege osagarri batzuen testu 

bategina onartzen duena. 

- EHA/2899/2011 Agindua, urriaren 28koa, banku-zerbitzuen gardentasunari eta 

bezeroaren babesari buruzkoa. 

- 5/2012 Zirkularra, ekainaren 27koa, Espainiako Bankuarena, kreditu-erakunde 

eta ordainketa-zerbitzuen hornitzaileentzat, banku-zerbitzuen gardentasunari eta 

maileguak emateko erantzukizunari buruzkoa (BOE, uztailaren 6koa) (hutsen 

zuzenketa, BOE, urriaren 11koa). 

- 22/2007 Legea, uztailaren 11koa, kontsumitzaileentzako finantza-zerbitzuak urrutitik 

merkaturatzeari buruzkoa. 

g) Ordainketa-zerbitzuak eta txekeak: 

- 19/2018 Errege Lege Dekretua, azaroaren 23koa, ordainketa-zerbitzuena eta 

finantza-arloko beste premiazko neurri batzuena. Barne-merkatuko ordainketazerbitzuei 

buruzko Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2015eko azaroaren 

25eko 2015/2366 (EB) Zuzentarauaren transposizioa egin zuen. 

- ECE/1263/2019 Agindua, abenduaren 26koa, ordainketa-zerbitzuei aplikatu 

beharreko informazio-baldintzen eta -betekizunen gardentasunari buruzkoa eta 

martxoaren 11ko ECO/734/2004 Agindua, finantza-erakundeetako bezeroaren 

arretarako eta defentsarako sail eta zerbitzuei buruzkoa, eta urriaren 28ko 

EHA/2899/2011 Agindua, banku-zerbitzuen gardentasunari eta bezeroaren babesari 

buruzkoa, aldatzen dituena. 

- 19/2017 Errege Lege Dekretua, azaroaren 24koa, oinarrizko ordainketa-kontuena, 

ordainketa-kontuen lekualdaketarena eta komisioen konparagarritasunarena. 

Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2014ko uztailaren 23ko 2014/92/EB 

Zuzentarauaren transposizioa, zati batean, egin zuen. 

- ECE/228/2019 Agindua, otsailaren 28koa, oinarrizko ordainketa-kontuei, ordainketakontuak 

lekualdatzeko prozedurari eta konparaziorako webguneen eskakizunei 

buruzkoa. 

- 164/2019 Errege Dekretua, martxoaren 22koa, kalteberatasun-egoeran edo finantzabazterkeria 

jasateko arriskuan dauden pertsonen onurarako oinarrizko ordainketakontuen 

doako araubidea ezartzen duena. 

- 19/1985 Legea, uztailaren 16koa, Aldaketari eta txekeari buruzkoa. 

- 11/2015 Errege Lege Dekretua, urriaren 2koa, kutxazain automatikoetan dirua 

ateratzeagatiko komisioak arautzekoa. 

- 2/2019 Zirkularra, martxoaren 29koa, Espainiako Bankuarena, Batzordeen 

eta Batzordeen Estatuaren informazio-dokumentuaren eta ordainketa-kontuak 

alderatzeko webguneen betekizunei buruzkoa, eta kreditu-erakundeei eta ordainketazerbitzuen 

hornitzaileei zuzendutako ekainaren 27ko 5/2012 Zirkularra aldatzen 

duena, banku-zerbitzuen gardentasunari eta maileguak emateko erantzukizunari 

buruzkoa. 

458


- 736/2019 Errege Dekretua, abenduaren 20koa, ordainketa-zerbitzuen eta ordainketaerakundeen 

araubide juridikoarena, eta honako hauek aldatzen dituena: 778/2012 

Errege Dekretua, maiatzaren 4koa, diru elektronikoko erakundeen araubide 

juridikoarena, eta 84/2015 Errege Dekretua, otsailaren 13koa, kreditu-erakundeen 

antolamendu, gainbegiraketa eta kaudimenari buruzko ekainaren 26ko 10/2014 

Legea garatzen duena. 

h) Banku-zerbitzu eta -produktuen publizitatea: 

- EHA/1718/2010 Agindua, ekainaren 11koa, banku-zerbitzu eta -produktuen 

publizitatea arautu eta kontrolatzekoa. 

- 4/2020 Zirkularra, ekainaren 26koa, Espainiako Bankuarena, banku-produktu eta 

-zerbitzuen publizitateari buruzkoa. 

- ECC/2316/2015 Agindua, azaroaren 4koa, finantza-produktuen informazio- eta 

sailkapen-betebeharrei buruzkoa. 

i) Finantza-produktuak/inbertsioa: 

- MiFID: finantza-tresnen merkatuei buruzko Europako Zuzentaraua. 2004/39/ 

EE Zuzentaraua eta 2006/73/EE Zuzentaraua, 2007ko azaroaren 1ean indarrean 

sartu zenetik zuzenean aplikatu beharreko 1287/20065 (EE) Erregelamenduarekin 

batera, MIFID araudia da. Espainian, Balore Merkatuari buruzko uztailaren 28ko 

24/1988 Legea aldatzen duen azaroaren 19ko 47/2007 Legearen transposizioa egin 

zen. 

- MiFID II (Markets in Financial Instruments Directive II): 2014/65/EU Zuzentaraua, 

finantza-tresnen merkatuei buruzkoa. Europar Batasunaren zuzentaraua, MIFIDekin 

ezarritako finantza-tresnen merkatuetan inbertitzailearen gardentasun- eta babesesparrua 

eguneratzen duena. 2018ko urtarrilaren 3an hasi zen indarrean. Espainiako 

zuzenbidea balore-merkatuaren arloan Europar Batasunaren araudira egokitzeko 

premiazko neurriei buruzko abenduaren 29ko 21/2017 Errege Lege Dekretuaren 

bidez txertatua. 

j) Erreklamazioak: 

- 7/2017 Legea, azaroaren 2koa, kontsumoaren arloko auzien ebazpen alternatiboari 

buruzko Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2013ko maiatzaren 21eko 

2013/11/EB Zuzentaraua Espainiako ordenamendu juridikoan txertatzen duena. 

- 44/2002 Legea, azaroaren 22koa, finantza-sistema erreformatzeko neurriei buruzkoa. 

- ECC/2502/2012 Agindua, azaroaren 16koa, Espainiako Bankuaren, Balore 

Merkatuaren Batzorde Nazionalaren eta Aseguruen eta Pentsio Funtsen Zuzendaritza 

Nagusiaren erreklamazio-zerbitzuetan erreklamazioak aurkezteko prozedura 

arautzen duena. 

- ECO/734/2004 Agindua, martxoaren 11koa, finantza-erakundeetako bezeroen 

arretarako sail eta zerbitzuei eta bezeroaren defendatzaileari buruzkoa. 

Kreditu-erakundeei buruzko araudi osoari Europako Banku Agintaritzaren (European 

Banking Authority – EBA) gidak gehitu behar zaizkio, interes handikoak baitira. Izan ere, 

gai ugari arautzen dituzte, baita gobernu korporatibo onari buruzkoak ere, eta, batez ere, 

kotizatutako sozietate anonimoak diren erakundeentzat izan arren, kreditu-erakunde guztiei 

aplikatzen zaizkie, neurri handi batean, “interes publikoko erakundeak” direlako. 

459


III.- Kooperatibei buruzko sozietate-arauak, oro har: 

- Autonomia Erkidegoko kooperatiben kasuan, dagokion autonomia-kooperatiben 

legea, Euskadiko Autonomia Erkidegoaren eremuan, iruzkin honetan aipatutako 

Euskadiko Kooperatiben abenduaren 20ko 11/2019 Legea. 

- Eta autonomiaz gaindiko kooperatibentzat, Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 

27/1999 Legea, autonomikoen osagarri ere izan daitekeena, hala badagokio, haien 

arau-hutsuneak osatzeko. 

IV.- Hainbat helburutako araudia: 

- 10/2010 Legea, apirilaren 28koa, kapitalak zuritzeari eta terrorismoa finantzatzeari 

aurrea hartzeari buruzkoa. Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2005eko 

urriaren 26ko 2005/60/EE Zuzentarauaren transposizioa, kapitalak zuritzeko eta 

terrorismoa finantzatzeko finantza-sistemaren erabilera prebenitzeari buruzkoa. 

- 6/2013 Errege Lege Dekretua, martxoaren 22koa, zenbait aurrezki- eta inbertsioprodukturen 

titularrak babesteari eta beste finantza-neurri batzuei buruzkoa. 

- 5/2015 Legea, apirilaren 27koa, enpresa-finantzaketa sustatzekoa. 

- 3/2018 Lege Organikoa, abenduaren 5ekoa, Datu Pertsonalak Babesteari eta 

Eskubide digitalak Bermatzeari buruzkoa, 2016ko apirilaren 14an onartutako 

Datuak Babesteko Erregelamendu Orokorrak (DBEO) definitutako europar narratiba 

Espainiako legeriara egokitu zuena. 

- Besteren konturako langileei dagokienez, lan-araubideari buruzkoak, Langileen 

Estatutua berezia da, eta arloari dagokion Kreditu Sozietate Kooperatiboen 

Hitzarmen Kolektiboa. 

V.- Zerga-arauak: 

- 20/1990 Legea, abenduaren 19koa, Kooperatiben Zerga Araubideari buruzkoa; eta 

1345/1992 Errege Dekretua, azaroaren 6koa, Kooperatiba Taldeentzako mozkin 

finkatuaren gaineko tributazioa arautzen duten xedapenak onartzen dituena. 

- 2/1997 Foru Araua, maiatzaren 22koa, Gipuzkoako Kooperatiben Zerga Araubideari 

buruzkoa. 

- 16/1997 Foru Araua, ekainaren 9koa, Arabako Kooperatiben Zerga Araubideari 

buruzkoa. 

- 6/2018 Foru Araua, abenduaren 12koa, Bizkaiko Kooperatiben Zerga Araubideari 

buruzkoa. 

VI.- Erregistro-arauak: 

- 59/2005 Dekretua, martxoaren 29koa, Euskadiko Kooperatiben Erregistroaren 

antolaketa eta funtzionamenduaren Erregelamendua onartzen duena. 

- 136/2002 Errege Dekretua, otsailaren 1ekoa, Estatuko Kooperatiba Sozietateen 

Erregistroaren Erregelamendua onartzen duena. 

- 1784/1996 Errege Dekretua, uztailaren 19koa, Merkataritza Erregistroaren 

Erregelamendua onartzen duena. Gai honen ondoko atal batean aztertuko da gaia, 

berariazkoa baita finantza-kooperatibentzat. 

460


21.1.4. Garrantzi handiko alderdiak kreditu-kooperatiben araugintza-esparruan. 

a) Kreditu-kooperatiben araubide juridikoa. Eskumenen banaketa eta mugaketa 

berezia. 

• Sarrera. 

Atal honen sarrera gisa, argigarria da Kreditu Kooperatibei buruzko maiatzaren 26ko 

13/1989 Legeak dakarren zioen azalpena. Hona hemen: 

“Jakina denez, estatuko legeriak zuzenbide osagarriaren izaera baino ez dauka 

kooperatiben arloan legegintza-eskumen osoa duten autonomia-erkidegoetako 

araudiaren aldean. Arau orokor ñabartu egin behar da, kreditu-kooperatibei dagokienez, 

ekainaren 28ko 1298/1986 Legegintzako Errege Dekretuak, kreditu-establezimenduen 

arloko legezko arauak Europako Ekonomia Erkidegoaren ordenamendu juridikora 

egokitzen dituenak, Espainiako Bankuaren Erregistro Berezian inskribatutako kreditukooperatibei 

kreditu-erakundearen izaera ematen dielako, banku pribatuei, aurrezkikutxei 

edo kreditu-erakunde ofizialei ematen dien moduan. 

Nabardura horiek egin dira Konstituzioaren 149.1 artikuluaren hamaikagarren 

paragrafoak estatuari ezarri diolako kredituaren eta bankuaren antolamenduaren 

oinarriak finkatzeko eskumen esklusiboa”. 

Kooperatibetan, eta batez ere, kreditu-kooperatibetan, eskumen-titulu ugari daude, eta 

horiek modu abstraktuan mugatzea zaila da, elkarren arteko gurutzaketa handia baita. 

Kreditu-kooperatibak, hasiera batean, kooperatiben mota erkidean sailka daitezkeenak, 

kreditu-jardueraren ziozko espezialitatea dela eta, kreditu-erakundeekin parekatu dira eta 

alor horretan txertatu dira; beraz, autonomia-erkidegoek kooperatiben arloan duten eskumen 

esklusiboak errespetatu egin behar du estatuak kredituaren ordenamenduaren oinarriak 

finkatzeko duen eskumen esklusiboa. Eta alderantziz. Azken batean, araugintza-eskumenak 

eta ikuskatze-eskumenak dituzten botere publikoek eskumen-banaketari men egin behar 

diote kreditu-kooperatiben araubide juridikoa ezartzerakoan. 

Gai horri buruzko doktrina konstituzionala ugaria da, eta horri lotuko gatzaizkio, 

Konstituzio Auzitegiaren honako epai hauek bereziki aipatuko ditugula: 155/1993 Epaia, 

maiatzaren 6koa; 204/1993 Epaia, ekainaren 17koa; 134/1992 Epaia, urriaren 5ekoa; 44/1984 

Epaia, martxoaren 27koa; 165/1985 Epaia, abenduaren 5ekoa; 96/1996 Epaia, maiatzaren 

30ekoa; 235/1999 Epaia, abenduaren 16koa; 275/2000ko Epaia, arazoaren 16koa; eta, oso 

modu berezian, 291/2005 Epaia, azaroaren 10ekoa. Azken horretan, arrazoibide juridikoetan 

ageri diren argudio batzuk azpimarratuko ditugu, kreditu-kooperatiben araubide juridikoari 

buruz berariaz jarduten dutelako. 

“Epaiketaren aurretiazko baldintza gisa, azaldutako konstituzio-doktrinak kreditukooperatiben 

izaera bikoitza dela egiaztatzeko aukera ematen digu: alde batetik, kredituerakundeak 

dira, ekainaren 28ko 1298/1986 Legegintzako Errege Dekretuak, kredituerakundeen 

arloan indarrean dagoen zuzenbidea Europako Erkidegokora egokitzeari 

buruzkoak (LBK 1986, 2109), 1.2 d) artikuluan dioenari jarraiki, eta, bestetik, 

kooperatiba-sozietateak dira, maiatzaren 26ko 13/1989 Legeak, kreditu-kooperatibei 

buruzkoak (LBK 1989, 1205), 1. artikuluan esaten denari jarraiki. Izaera bikoitz hori 

halako erakundeen araubide juridikoa xedatzen duen iturri-sisteman islatzen da. 

461


Estatuko legegileak, oinarrizko izaeraz, araubide juridiko hori zehaztu du 13/1989 

Legearen 2. artikuluan”. (4. oinarri juridikoa). 

“Kasu horretan, gogoratu behar dugu, hain zuzen ere, aurkaratutako tartekian, 

estatuak kreditu-kooperatibei buruzko 13/1989 Legearen (LBK 1989, 1205) 2. artikuluan 

ezarritako kreditu-kooperatiben araubide juridiko berdina jasotzen eta mugatzen duen 

iturrien lehentasun-sistema dakarren lege-agindu bat epaitzen ari garela, eta manu hori 

eman zela Espainiako Konstituzioaren (LBK 1978, 2836) 149.1.11 artikuluak estatuari 

esleitzen dion eskumena baliatuz, eta Konstituzio Auzitegiaren 155/1993 Epaiak, 

maiatzaren 6koak (LBK 1993, 155), oinarrizko izaera hori berretsi zuela (5. oinarri 

juridikoa). 

“Kredituaren eta bankuen antolamenduari buruzko oinarrizko eskumenaren gaineko 

aipamen zehatza egiten denez, hasieran bertan zehaztu dugu arlo honetako oinarriek 

barne hauexek aintzat hartzen dituztela: “egitura, barne-antolaketa era finantzabitartekarien 

funtzioak erregulatzen dituzten arauak, bai bitartekari horien jardueraren 

funtsezko alderdiak erregulatzen dituztenak ere” (1/1982 KAE, urtarrilaren 28koa, 3. 

OJ; 235/1999 KAEk, maiatzaren 6koak (KAEb 1999, 235, 3. OJ) berretsitakoa)” (6. 

oinarri juridikoa). 

“Araubide juridiko hori arautzen duten iturrien lehentasunaren definizioa 

oinarrizkotzat jo da kreditu-kooperatiben arloan, EKren 149.1.11 artikuluak estatuari 

esleitutako eskumenaren babesean eman baita, eta, beraz, orain ondoriozta dezakegu 

beste lege-testu batean ageri eta zedarriztatzen bada, izaera berdina izan behar duela” 

(6. oinarri juridikoa). 

Kreditu-kooperatiben araubide juridikoa arautzen duen iturrien sistemaren oinarrizko 

izaera inolako zalantzarik gabe ezartzen duen aurreko azterketa orokorragoaren ondoren, 

haren lurralde-mugaketari ekingo diogu; izan ere, hainbat lurralde-eremutan aplika 

daitezkeen arauak daudenez, funtsezkoa da jakitea zer arau eta zer-nolako lehentasunez 

aplika dakiokeen erakunde jakin bakoitzari, segurtasun juridikoa osoa izan dezagun. 

• Autuari aplika dakizkiokeen lege-aginduak. 

- Arestian aipatu dugun Kreditu-kooperatibei buruzko maiatzaren 26ko 13/1989 

Legearen bigarren artikulua: 

“Bigarren artikulua. Araubide juridikoa. 

Kreditu-kooperatibak lege honen eta bere garapen-arauen arabera arautuko dira, azken 

horiei dagokienez, autonomia-erkidegoek arlo horretan esleituta dituzten eskumenak 

baliatzean onartzen dituzten xedapenei kalterik egin gabe. Kreditu-erakundeen jarduera oro 

har arautzen duten arauak ere aplikatuko zaizkie. Kooperatibei buruzko legeria aplikatuko 

zaie osagarri gisa”. 

- Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 2. eta 104. artikuluak: 

“2. artikulua. Aplikazio-eremua. – Lege hau honako hauei aplikatuko zaie: 

A) Beren kooperatiba-jarduera hainbat autonomia-erkidegotako lurraldean garatzen 

duten kooperatiba-sozietateei, horietako batean nagusiki garatzen denean izan ezik”. 

462


104. artikulua. Araudi aplikagarria.- Kreditu-kooperatibak beren lege espezifikoaren 

eta garapen-arauen arabera arautuko dira. 

Era berean, kreditu-erakundeen jarduera oro har arautzen duten arauak aplikatuko 

zaizkie, eta, osagarri gisa, Kooperatibei buruzko Lege hau, baldin eta beren 

berariazko legearen arabera estatutuetan aitortutako jarduera-eremua autonomiaz 

gaindikoa edo estatukoa bada, eta, betiere, jarduera kooperatibizatua aipatutako 

eremuan benetan egiten badute”. (Zerga, Administrazio eta Gizarte Arloko Neurriei 

buruzko abenduaren 29ko 55/1999 Legearen 5. artikuluak egindako aldaketaren 

ondoko egungo idazketa). 

“104. artikulua. Araudi aplikagarria.- Kreditu-kooperatibak beren lege espezifikoaren 

eta garapen-arauen arabera arautuko dira. 


zaizkie, eta, osagarri gisa, Kooperatiben Legea” (27/1999 Legearen jatorrizko 

idazketa). 

- Euskadiko Kooperatibei buruzko abenduaren 20ko 11/2019 Legearen azken 

xedapenetako lehenengoa: 

Aplikazio-eremua. 

Sozietate kooperatibo guztiei aplikatuko zaie lege hau, baldin eta Euskal Autonomia 

Erkidegoan badute sozietatearen egoitza eta batez ere lurralde horretan betetzen badute 

beren kooperatiba-jarduera Kooperatiben uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 2.A) artikuluan 

aurreikusitakoaren arabera. 

- Otsailaren 1eko 136/2002 Errege Dekretuak, Estatuko Kooperatiba Sozietateen 

Erregistroaren Erregelamenduak, 2.1 artikuluan, jardueraren irizpide nagusia jaso 

du, haren aplikazio-eremua mugatzeko. 

- Era berean, Euskadiko Kooperatiben Erregistroaren Erregelamenduaren 2.1 

artikuluak (martxoaren 29ko 59/2005 Dekretua) jardueraren irizpide nagusia darabil 

aplikazio-eremua mugatzeko. 

• Doktrinaren abiaburuak eta horietatik eratorritako ondorioak. 

Atal honetan mahairatu den gai eztabaidagarria dugu Kreditu-kooperatibei buruzko 13/1989 

Legearen bigarren artikuluaren azken tartekiak adierazten duen “Kooperatiben legeria” 

(oinarrizko izaera eta lege berezia mota horretako kooperatibentzat) estatuko Kooperatibei 

buruzko 27/1999 Legearen 2. artikuluan agindutakoaren arabera zehaztu den edo, bestela, 

lege beraren 104. artikuluan ezarritakoaren arabera (egungo idazketari jarraiki) zehaztu den; 

artikuluok ez baitatoz bat: 2. artikuluak estatuko legea aplikatzea aldezten du kooperatibek 

autonomia-erkidego batean beren jarduera nagusia bakarrik gauzatzen ez dutenean; eta 104. 

artikuluak, berriz, badio estatuko legea aplikatuko dela kooperatiba-jarduera autonomiaerkidego 

batetik kanpo gauzatzen denean, modu eraginkorrean, jarduera txiki-txikia izanda ere. 

Edo, bestela esanda, desadostasuna honetan oinarritzen da: kooperatiben estatuko legeria 

orokorra aplikatzeko, kreditu-kooperatibak bere autonomia-erkidegotik kanpo gutxieneko 

jarduera eraginkorra egitea nahikoa den, ala beharrezkoa ote den jarduera nagusiki lurralde 

horretatik kanpo garatzea. 

463


Eta funtsezko kontua da: 

- Izan ere, auziaren ebazpenari lotuko zaio lege osagarria bata edo bestea izatea, eta 

horien ondorioak zeharo desberdinak dira. 

- Araubide juridikoa estatuaren oinarrizko eskumena izanik, kreditu-kooperatibak 

arautzen dituen lege berezi autonomiko batek ere ezingo lukeelako beste modu 

batean xedatu. 

Eta alde hori Espainiako estatuko kreditu-kooperatiba ia guztietara heda daiteke; bada, 

horietako asko jatorrizko autonomia-erkidegotik kanpo eta sozietatearen egoitza dagoen 

tokitik kanpora hedatu badira ere, segurutik, guztiek (edo ia guztiek), oso lekututa daudelako 

eta orain dela gutxi hedatu direlako, jarduera nagusiki jatorrizko autonomia-erkidegoan 

garatzen jarraituko dute. 

Azken batean, emaitza hauxe da: 104. artikuluko irizpidea erabiliz, kreditu-kooperatiba 

askori (negozio-bolumenagatik ikuspegi ekonomikotik garrantzitsuenak direnak) estatuko 

legea aplikagarri zaiela; eta 2. artikulukoa erabiliz, ia kooperatiba bakar bati ere ez litzaiokeela 

aplikatu beharko, eta bai, ordea, egoitza edo jatorria duten autonomia-erkidegoko legea. 

Zer irizpide jasotzen ari dira autonomia-erkidegoak bertako lege zehatzetan? Jakina denez, 

erkidegoen eskumen-esparrua eta garrantzi instituzionala handitzeko asmo legitimoaren 

baitan, estatuko legearen 2. artikuluak dakarren irizpidea aldezten ari dira, eta eskumena 

aldarrikatzen dute jarduera kooperatibizatua nagusiki autonomia-erkidegoaren barruan 

garatzen denean. 

Hala, Euskadiko Kooperatiben Lege zaharraren azken xedapenetako bigarrenak, 1993ko 

jatorrizko idazketan, 27/1999 Estatuko Legea onartu ondoren benetan egindako jarduerari 

buruz ziharduenak, 2000. urteko erreformaren ostean izaera nagusiaren irizpidea hartu 

zuen, hau da, Euskadiko Kooperatibei buruzko 11/2019 Lege berriaren azken xedapenetako 

lehenengoak jarraitzen duena. 

Aurrekoa esanda, azter ditzagun berriro ere dauden bi jarrerak: 

1.- Lurraldearen zedarriztapenaren irizpidea da Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 

27/1999 Legearen 2. artikuluak jasotakoa, eta autonomia-erkidegoetako kooperatiben 

zenbait legek partekatu dute, hala nola Euskadiko Kooperatiben 11/2019 Legearen 

azken xedapenetako lehenengoak: jarduera izaera nagusiz garatzea. 

2.- Irizpide hori baliatuz gero, 27/1999 Legearen 104. artikulua urratzen da, Kreditu 

Kooperatibei buruzko maiatzaren 26ko 13/1989 Legearen 2. Artikuluari dagokionez; 

izan ere, 27/1999 Legearen 2. artikuluko irizpidea manu horietatik kanpo geratzen 

da: jarduera modu eraginkorrean garatzea, nahiz eta nagusia ez izan. 

Hau da, 27/1999 Legearen 104. artikuluak ezarritako irizpideak aplikatu behar zaizkio, 

lehentasunez, lege-testu beraren 2. artikuluari; izan ere, lehenengoak (13/1989 Legearen 2. 

artikuluarekin lotuta) berariazkoak dira kreditu-kooperatibentzat, eta horregatik nagusitu 

behar dira. 

Gainera, oinarrizko izaera dutenez, nagusitu egin behar dira, nahiz eta autonomiaerkidegoetako 

kooperatiba-legeek jarduera nagusiaren irizpidea aukeratu. 

464


• Eta zein da Konstituzio Auzitegiak gaiari buruz duen doktrina? 

Zerga, Administrazio eta Gizarte Arloko Neurriei buruzko abenduaren 28ko 55/1999 Legeak 

104. artikulua erreformatu arteko aurrekariak aztertuko ditugu, Konstituzio Auzitegiaren 

doktrina nabarmenduta. Doktrina hori martxoaren 27ko 44/1984 eta maiatzaren 6ko 155/1993 

epaietan jasota dago, eta aipatutako lege-erreformaren ondoren, azaroaren 10eko 291/2005 

Epaian, lehen aipatutako 104. artikulua berariaz jorratzen duena. 

Lege- eta jurisprudentzia-aurrekariak 

Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legeak indargabetu egin zuen Kooperatiben 

aurreko Lege Orokorra (apirilaren 2ko 3/1987 Legea), eta aldaketa garrantzitsuak ekarri 

zituen aurreko lege-araubidearen aldean, bereziki, estatuaren eta autonomia-erkidegoen 

arteko eskumen-banaketaren antolamendu berria. 

Aurreko irizpidearen aurrean, hau da, autonomia-erkidego baten lurraldez gaindiko eremua 

zuten kreditu-kooperatibak estatuko legeari lotu beharrean, haien estatuko lurraldearen 

barruan sozietate-egoitza edozein izanik ere (1987ko Legearen 16.3 c) artikuluak kooperatiba 

horiek Estatuko Administrazio Zentraleko Kooperatiben Erregistroko Atal Nagusian 

inskribatzeko beharra ezarri zuen), 27/1999 Legearen 2. artikuluak arau orokor gisa ezarri 

zuen kooperatibentzat estatuko legeak aplikatuko zitzaiela jarduera kooperatibizatua hainbat 

autonomia-erkidegoren lurraldean garatzen zuten sozietateei, jarduera nagusiki autonomiaerkidego 

batean garatzen bazen izan ezik. 

Nagusitasunaren salbuespena (hau da, kooperatiba-jarduera nagusiki autonomia-erkidego 

batean garatzea) hain da orokorra, ezen, benetan, kooperatiben estatuko legea ez aplikatzea 

ekarri zuen, lege autonomikoen mesedetan. 

Legegintza-joera berriari jarraituz, Kooperatiben 27/1999 Legearen 104. artikuluak honako 

hau ezarri zuen kreditu-kooperatibentzat: 

“Kreditu-kooperatibak euren lege espezifikoaren eta garapen-arauen arabera 

arautuko dira. 


zaizkie, Kooperatiben Legearen osagarri gisa”. 

Legearen beraren 2. artikuluaren arabera interpretatuta, manu horrek “Kooperatiben Legea” 

eta “Kooperatiben Lege autonomikoa” identifikatzera behartzen zuen, eta gertaera horrek 

kreditu-kooperatiben segurtasunik eza eragin zuen, kreditu-kooperatiben erregelamendua 

onartzen duen urtarrilaren 22ko 84/1993 Errege Dekretuak honako hau ezarrita baitauka 7.1 

artikuluan, kooperatiben erregistro eskuduna finkatzean: 

“Aurreko artikuluan aurreikusitako ondorioetarako, Kooperatiben Estatuko 

Erregistroan inskribatu beharko dira ohiko jarduera-eremu arrunta, kooperatibizatua 

izan ala ez, autonomia-erkidego baten lurraldetik gorakoa duten sozietateak, egoitza 

soziala edozein udalerritan dutela ere. Autonomia-erkidegoei dagokie dagokion 

erkidegoaren eremua gainditzen ez duten erakundeak inskribatzea”. 

Konstituzio Auzitegiak, kooperatiben arloan, estatuaren eta autonomia-erkidegoen arteko 

eskumen-banaketari dagokionez, honako hau adierazi zuen martxoaren 22ko 44/1984 Epaian: 

“Era berean, kooperatiben arloko antolamendua estatuari era esklusiboan gorde ez 

zaionez, eskumena bere gain hartu duen autonomia-erkidegoari dagokio kooperatibek 

465


beren lurraldean egin ohi dituzten eragiketak antolatzea, antolamendu horrek 

kooperatibatik kanpo egiten diren eragiketa instrumentalak babesteari kalterik egin 

gabe (1983ko uztailaren 29ko epaia); harago ez litzateke konstituzionala izango”. 

Horiek horrela, Konstituzio Auzitegiak adierazi zuen kooperatiben gaineko eskumen 

autonomikoa hedatu eta mugatu egin behar zela “sozietatearen jarduera kooperatibizatua 

edo bazkideekin barne-jarduera ” izenekoaren erregulazioan, baldin eta jarduera hori 

koopertaibaren lurraldearen barruan egiten bazen; izan ere, harreman kooperatibo horiek 

arautzeko eskumen autonomikoa ezin zen lurraldez kanpo hedatu autonomia-estatutuetan 

mugatutako eskumen-eremutik harago. 

Horixe izan zen kooperatibak arautzeko eskumen-banaketaren irtenbidea, ez bakarrik 

estatuaren eta autonomia-erkidegoen arteko eskumenak mugatzeko, bai eta autonomiaerkidegoen 

arteko eskumenak mugatzeko ere. 

Horren guztiaren ondorioz, kooperatiba-sozietate jakin baten estatutuetan araututako 

lurralde-eremua kooperatibei buruzko legeria berezkoa zuen autonomia-erkidego baten 

lurraldea baino handiagoa zenean, hura arautzeko eskumena estatuko legeari zegokion, 

kooperatiba horrek ohiko jarduera arrunta egin zezakeelako, bazkideekin eta hirugarrenekin, 

autonomia-erkidego bakoitzak legeak egiteko eskumena zueneko lurralde-eremutik kanpo. 

Hala adierazi zuen aipatutako 44/1984 KAEk, eta epai horren edukia oso jakingarria da, 

kreditu-kooperatibei buruzkoa baita berariaz, hauxe ebatzi zuela: 

“Horrenbestez, Euskal Autonomia Erkidegorako Autonomia Estatutuan ezarritako 

lurralde-mugen gainetik dagoen kooperatibaren jarduera-eremua zabaltzeak kreditusozietate 

kooperatiboaren jarduera ohikoari eragiten dio; izan ere, harreman juridikofinantzario 

egonkorrak ezartzea baitakar sozietate-egoitza eta jarduera-eremua beste 

autonomia-erkidego bati dagozkion bazkideekin, autonomia-erkidego horretan bulego 

berriak irekitzeko aukera sortuta… ez dira, beraz, Euskal Autonomia Erkidegoaren 

barruan egiten diren jarduera juridikoen ziozko ondorio soilak, ez eta hirugarrenekiko 

harreman juridikoak edo haiekin gauzatzen diren izaera instrumentaleko jarduerak ere, 

lurraldez kanpoko dimentsioa funtsezkoa baita kooperatiba-erakundearen egituran”. (2. 


Zerga, Administrazio eta Gizarte Arloko Neurriei buruzko abenduaren 29ko 55/1999 

Legeak egindako lege-erreforma. 

Aurreko legeriak kreditu-kooperatibentzat sortutako segurtasun-gabeziako egoeraren 

ondorioz, eta Konstituzio Auzitegiak kooperatiben arloko legegintza-eskumenak banatzeari 

buruz emandako doktrinari jarraipenik ez egitearen ondorioz, 27/1999 Legearen 104. 

artikulua zuzentzea proposatu zen, kreditu-kooperatiben jarduera-eremua 13/1989 Lege 

bereziaren arabera koordinatzeko, aplikagarria den kooperatiben legearen eremua (estatukoa 

edo autonomia-erkidegokoa) kontuan hartuta. 

Horretarako, 27/1999 Legearen 104. artikulua aldatzea proposatu zen; hain zuzen ere, 

arau berezi gisa den aldetik, lege horren 2. artikuluan jasotako arau orokorrari lehentasunez 

aplikatu beharko zitzaiokeela ulertzen baitzen. Bestela esanda, 104. artikulua legearen beraren 

2. artikuluan jasotakoaren salbuespen gisa hartu beharko zatekeela, kreditu-kooperatibei 

bakarrik aplikatuta. 

466


Kooperatiben 27/1999 Legearen 104. artikuluan proposatutako testu berria honako hau 

izan zen: 

“104. artikulua. Aplikatu beharreko araudia: 

Kreditu-kooperatibak beren lege espezifikoaren eta garapen-arauen arabera arautuko 

dira. 

Era berean, kreditu-erakundeen jarduera oro har arautzen duten arauak aplikatuko zaizkie, 

eta, osagarri gisa, Kooperatiben Lege hau, baldin eta haien berariazko legearen arabera 

edo estatutuaren arabera aitortutako jarduera-eremua autonomia-erkidegoz gaindikoa edo 

estatukoa bada, betiere, kooperatiba-jarduera hori benetan gauzatzen badute”. 

Senatuan zuzenketa aurkeztu ondoren, ganbera horrek 1999ko abenduaren 17an onartu 

zuen, eta Diputatuen Kongresura bidali zen. Kongresuak zuzenketa onartu zuen, Zerga, 

Administrazio eta Gizarte Arloko Neurriei buruzko abenduaren 29ko 55/1999 Legearen 54. 

artikulu gisan. 

Arau hori kontuan hartuta, hauek dira kreditu-kooperatibei estatuko legea aplikatzeko 

betekizunak: 

1. Autonomia-erkidegoz gaindiko edo estatuko jarduera-eremua izatea, estatutuetan 

aitortua. 

2. Jarduera-eremu horrek Kreditu Kooperatiben Legean beharrezko kapital sozialari 

dagokionez araututakoari erantzutea (13/1989 Legearen 6. artikulua). 

3. Kooperatiba-jarduera autonomia-erkidegoz gaindiko eremuan edo estatuan benetan 

egitea. 

Lege-aldaketa horren arabera, kreditu-kooperatibei aplikatu beharreko iturrien lehentasunhurrenkera 

honela geratuko litzateke: 

1. 13/1989 Legea, maiatzaren 26koa, Kreditu-kooperatibei buruzkoa. 

2. 84/1993 Errege Dekretua, urtarrilaren 22koa, Kreditu Kooperatiben Erregelamendua 

onartzen duena. 

3. Kreditu-erakundeei buruzko arau orokorrak. 

4. Azkenik, eta aurreko legeriaren osagarri gisa, kooperatibei buruzko legeria orokorra 

aplikatuko da, eta kontuan hartu beharko da kreditu-kooperatibek legez mugatuta 

dutela jarduera-eremua, dituzten baliabide propioen mailaren arabera (13/1989 

Legearen 6. artikulua eta 84/1993 Errege Dekretuaren 3. artikulua). Horrela, 

erakunde horiek izan behar duten kapital sozialaren gutxieneko hiru maila bereizten 

dira, estatuko autonomiaz gaindiko edo handik goragoko eremuaren arabera. 

Horrekin guztiarekin bat etorriz: 

1. Estatutuen arabera, autonomia-erkidegoz gaindiko edo estatuko jarduera-eremua 

duten kreditu-kooperatibei Kooperatiben 27/1999 Legea aplikatuko zaie, baldin eta 

eremu horretan kooperatiba-jarduera egiten badute. 

2. Estatutuen arabera, autonomia-erkidegoz gaindiko edo estatuko jarduera-eremua 

duten kreditu-kooperatibei, eremu horretan kooperatiba-jarduera egiten ez badute, 

467


jarduera nagusia zein autonomia-erkidegotan garatzen duten, bertako kooperatibalegeria 

aplikatuko zaie. 

3. Estatutuen arabera, tokiko edo autonomia-erkidegoko jarduera-eremua duten 

kreditu-kooperatibei jarduera nagusia zein autonomia-erkidegotan garatzen duten, 

bertako kooperatiba-legeria aplikatuko zaie. 

4. Eta estatutuen arabera, tokiko edo autonomia-erkidegoko jarduera-eremua duten 

kreditu-kooperatibei, eta jarduera nagusia garatzen duten autonomia-erkidegoan 

kooperatiben arloko legeria propiorik ez badago, Kooperatiben 27/1999 Legea 

aplikatuko zaie, aldi baterako eta lege autonomikoa onartu arte. 

Bistan denez, aipatutako 104. artikuluaren aldaketak kontrako iritziak sortu zituen 

autonomia-erkidegoetan, erreforma horren bidez, eskumenak murriztu zizkietela eta kreditukooperatiba 

askoren gaineko araugintza- eta gainbegiratze-ahalmenak galduko zituztelakoan, 

horiek baitira garrantzitsuenak ekonomiaren ikuspegitik. 

Horren ondorioz, 2000ko martxoaren 29an, Konstituzio Auzitegian erregistratutako idazki 

baten bidez, Andaluziako Juntak konstituziokontrakotasun-errekurtsoa (1829/2000 zenbakia) 

aurkeztu zuen Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 104. artikulua 

berridatzi zuen abenduaren 29ko 55/1999 Legearen 54. artikuluaren aurka. Errekurtso horrek 

Konstituzio Auzitegiaren azaroaren 10eko 291/2005 Epaia ekarri zuen. Epai horrek 104. 

artikuluaren idazketa berriaren konstituzio-arauekiko legezkotasuna eta zilegitasuna berretsi 

zuen, nahiz eta, zati batzuetan zeukan trinkotasuna eta alderdi nahasiak direla-eta, haren 

esanahiari eta irismenari buruzko eztabaida piztu zen. 

Konstituzio Auzitegiaren epaiaren oinarriari oratzen dion doktrinaren funtsezko muina 

dugu Kooperatiben Legearen 104. artikulua oinarrizko arau gisa aitortzea, 6. zuzenbideoinarrian 

argi eta garbi adierazi den legez: “baztertu egin behar dugu orain Kooperatiben 

Legearen 104. artikuluak xedatutakoa estatuaren hondar-eskumenaren barruan dagoela 

Espainiako Konstituzioaren 149.3 artikuluaren bidez; izan ere, eztabaidagaia ez da estatuak 

daukan eskumena kooperatiben arau orokorra onartzeko, baizik eta kreditu-kooperatiben 

araubide juridikoa zehazteko helburuz, kooperatiben araubide juridiko horren iturri 

juridikoen lehentasunak zein izan behar duen ebazteko manua zein den”. Gatazkaren 

ikuspegi hori funtsezkoa eta erabakigarria da bertatik ateratzen duen ondorioari begira: 

“aipatutako 104. artikuluak oraindik ere indarrean dagoen 13/1989 Legearen 2. artikuluan 

xedatutakoa jasotzen eta mugatzen duenez, haren kreditu eta banka arloak antolatzeko 

oinarriak dagoeneko adierazi dituenez, izaera eta eskumen-estaldura bera aitortu beharko 

dizkiogu hizpide darabilgun manuari”. 

Konstituzio Auzitegiak Kreditu Kooperatiben Legearen 2. artikuluaren eta Kooperatiben 

Legearen 104. artikuluaren artean dagoen simetria berretsi du, eta horrek 2. artikuluak dituen 

izaera eta eskumen-irismen berberak aitortzen dizkio manuari, eta, horregatik, guztiz egokia 

da kreditu-kooperatibei aplikatu beharreko iturrien lehentasun-sistema arautzeko. 

Baliteke 104. artikuluaren erregulazioan oinarrizko arau izateari buruzko aipamen 

berariazkoa egin behar izana, baina horrek ezin dio ukatu manuari oinarrizko izaera. Hala 

aitortu zuen Konstituzio Auzitegiaren epaiak 7. zuzenbideko oinarrian. 

468


Azken batean, 104. artikuluak 27/1999 Legearen aplikazio-eremu osagarriaren zedarriztapena 

arautzen du kreditu-kooperatibentzat, oinarrizko gaia baita, eta kreditu-erakunde horien 

lurralde-jardueraren legezko mugak aintzat hartzen dituen ereduaren aldeko hautua egin du, 

Konstituzio Auzitegiak horren izaera misto bereziari buruz behin eta berriro jardun duenez. 

Nolanahi ere, gatazka konpontzeko hain da erabakigarria Kooperatiben Legearen 104. 

artikuluari oinarrizko izaera esleitzea, ezen Konstituzio Auzitegiak 7. oinarri juridikoaren 

azken arrazoibidea baliatzen duen doktrina garatzeko, honela: “Bada, Kooperatibei buruzko 

uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 104. artikuluaren azken tartekian xedatutakoak zentzua 

hartzen du soil-soilik lege horren testuinguru orokorrean aztertzen bada, eta kreditukooperatibei 

buruzko maiatzaren 26ko 13/1989 Legearen 2. artikuluaren azken idatzzatiarekin 

lotzen bada, horrek xedatzen baitu kreditu-kooperatibei, modu osagarrian, 

kooperatiben legeari aplikatuko zaiela”. Bestela esanda, 27/1999 Legearen beraren 

aplikazio-eremu osagarriaren zedarriztapenaren aurrean gaude, hau da, 13/1989 

Legearen 2. artikuluak kreditu-erakunde horien araubide juridikoa osatzeko aipatzen duen 

“Kooperatiben legeria” delakoaren zehaztapenaren aurrean, kooperatiba-sozietateak 

diren aldetik. Horrenbestez, araubide juridiko hori arautzen duten iturrien lehentasunaren 

definizioak kreditu-kooperatiben arloko oinarritzat hartu denez, EKren 149.1.11 artikuluak 

estatuari esleitutako eskumenaren babesean emanda, orain ondoriozta dezakegu beste legetestu 

batean agertzeak eta mugatzeak izaera bera izan behar duela”. 

Kreditu-kooperatiben araubide osagarria horrela definituta, 27/1999 Legea mota horretako 

erakundeei aplikatu ahal izateko, bi baldintza bete behar dituzte erakundeok: sozietatearen 

estatutuetan bertan jasotzea autonomiaz gaindiko jarduera-eremua dutela, eta, gainera, 

kooperatiba jarduera eremu horretan egiten dela. Hala zehazten du epaiaren 8. zuzenbideko 

oinarriak, Kooperatiben Legearen 104. artikuluaren interpretazioari dagokionez, honela: 

“bi betekizun horiek izatea, hau da, materiala –bazkideekiko finantza-jarduera garatzea 

autonomia-erkidegoaren lurraldetik kanpo– eta formala –estatuetan jasota egotea– 

eskumenak banatzeko konstituzio- eta estatutu-ordenarako garrantzia duten 27/1999 

Legearen aplikagarritasun-irizpideak betetzen ote diren aztertu ahal izateko”. 

Arau osagarria oinarrizko gaia denez, mota horretako kooperatibei kreditu-erakunde gisa 

eragiten dielako, legeria kooperatiboak kreditu-kooperatibentzat ezarritako arau osagarriaren 

hautua errespetatu behar du. 

Ildo horretan, Kooperatiben Legearen 104. artikuluak kreditu-kooperatiben berariazko 

legera eta horiek garatzeko arauetara egiten duen igorpena inolako erreserbarik gabe egin 

da, eta, beraz, manu hori oinarrizkotzat eta Kreditu Kooperatiben Legearen 2. artikuluan 

txertatutzat jo denez (lege hori garatzen du), ondorioztatu behar dugu kreditu-kooperatibek 

erabili behar duten araubide osagarria lehen aipatutako Kreditu-kooperatiben 2. artikuluak 

jasotzen duen iturrien lehentasunezko zerrenda Kooperatiben Legearen 104. artikuluak 

ezarri duena dela. 

Bestalde, adierazi behar dugu araubide osagarriari buruzko gatazkak –hau da, araudi 

osagarria estatukoa al autonomia-erkidegokoa den− eragin egiten diola kreditu-kooperatibak 

erregistratzeko egintzari. Eta, ildo horretan, nabarmendu behar da Kooperatiben Legearen 

104. artikuluaren erregulazioa bat datorrela Kreditu Kooperatiben Erregelamenduaren 7. 

artikuluak dioenarekin, aintzat hartuta, arau hori oinarrizkoa dela, inolako zalantzarik gabe. 

469


Azaroaren 10eko 291/2005 Epaiaren azterketatik ondorioztatzen bide zen gaia behin betiko 

ebatzita zegoela 104. artikuluan ezarritako irizpidea aplikatzearen alde (nahiz eta jarduera, 

batez ere, autonomia-erkidego batean garatu, jarduera eraginkorra autonomia-erkidego 

horretatik kanpo egiten bada, lege aplikagarria estatukoa izango da, ez autonomikoa). Baina 

ez da horrela izan, eta auziak eztabaida sortzen jarraitzen du, beharbada epaiaren alderdi 

batzuen astuntasunagatik eta zehaztasun faltagatik. 

291/2005 Epai horren aurretik, Extremadurako Justizia Auzitegi Nagusiak, maiatzaren 

20ko 446/2005 Epaia dela bide, kontrakoa ebatzi zuen Extremadurako Kreditu Kooperatibei 

buruzko maiatzaren 10eko 9/2001 Legearen 1. artikuluaren konstituzio-kontrakotasuna 

egotzi ziotenean. Hala, seigarren zuzenbideko oinarrian, honako hau zehaztu zuen: 

“eta legearen konstituzionaltasunari dagokionez, edo egoitza dela-eta kooperatibaizaera 

duten kreditu-erakundeak haren aplikazio-eremuari lotzeari dagokionez, 

Salak konstituzio-kontrakotasuneko auzia bakarrik bidera lezake Konstituzioaren 

162. artikuluak (LBK 1978, 2836), Konstituzio Auzitegiaren Lege Organikoaren 35. 

artikuluak (LBK 1979, 2383) eta Botere Judizialaren Lege Organikoaren 5. artikuluak 

(LBK 1985, azken ikustaldiaren arabera) ezarritakoarekin bat etorriz; baina hori ere ez 

da bidezkotzat jotzen, azken manu horrek ezarri duelako manuak Bermeen Auzitegiaren 

doktrinaren arabera interpretatu behar direla; eta, hartara, erabakia jurisprudentzia 

horri men egin behar diolako; alde batetik, gure autonomia-erkidegoak bere gain hartuta 

dituelako erakunde horiek arautzeko eskumenak, Estatutuaren egungo 7.1.23 artikuluak 

kooperatiben gaineko eskumen esklusiboa ematen baitio –Merkataritza-legeria 

errespetatuz–; bai eta, 36. paragrafoaren arabera, era esklusiboan, “Kooperatibakreditu 

publikoko eta lurralde-kredituko erakundeen” gaineko eskumena ere; dena 

dela, eskumen-titulu horrek ez dio eragingo “ekonomiaren antolamendu orokorraren 

esparruari, eta estatuak bere ahalmenez erabiliz ematen dituen xedapenei jarraiki” 

baliatu beharko da, baina egia da, era berean, Autonomia Erkidegoko Legeak ez duela 

esparru orokor hori aldatzen; are gehiago, “kredituaren, bankaren eta aseguruen” 

arloko eskumen betearazlea (sic) duelako (9.14 artikulua). 

Konstituzio Auzitegiaren 291/2005 Epaiaren ondoren, itxuraz gaia konpondu zuena, 

Andaluziako Justizia Auzitegi Nagusiaren otsailaren 13ko 276/2007 Epaiak ere ebatzi zuen 

291/2005 Epaiari emandako interpretazioaren aurka. Hala, epai honena, besteak beste, 

doktrina konstituzional gisa jaso arren, hainbat ondorio atera zizkion epaiari, eta ez zuen 

Konstituzioaren aurkakotzat jo Andaluziako Kooperatiba Sozietateei buruzko martxoaren 

31ko 2/1999 Legearen 1. artikulua. Hauxe dio: 

“Hala ere, Konstituzio Auzitegiaren 291/2005 Epaiak dioen bezala, bi baldintza horiek 

beharrezkoak dira, baina ez dira nahikoak, 27/1999 Legeak 2. artikuluan ezarrita baititu 

bere aplikagarritasun-irizpideak. Manu horren arabera, legea honako hauei aplikatuko 

zaie: “beren kooperatiba-jarduera hainbat autonomia-erkidegotako lurraldean garatzen 

duten kooperatiba-sozietateei, haietako batean nagusiki garatzen denean izan ezik” 

eta “jarduera kooperatibizatua Ceuta eta Melilla hirietan egiten duten kooperatibasozietateei” 

(2. artikulua). 

Ondorioz, 2. artikuluaren interpretazioak baztertu egiten du lege-testu hori Andaluziako 

kreditu-kooperatibei modu osagarrian aplikatzea; izan ere, Andaluziako Parlamentuaren 

470


2/1999 Legearen 1. artikuluaren arabera, “Andaluziakoak dira, eta lege honen xedapenei 

loturik daude sozietate-jarduera nagusiki Andaluzian garatzen duten kooperatibasozietateak” 

(hirugarren oinarri juridikoa). 

“Aurreko oinarri juridikoan nabarmendu den doktrina konstituzionalak errekurtsoa 

ezestera garamatza, eta, beraz ez da beharrezkoa konstituzionaltasun-auzirik bideratzea; 

hirugarrenez, kreditu-kooperatibak autonomia-erkidego batean egoitza duenean, edo, 

batez ere, autonomia-erkidego horretan jarduten duenean, autonomia-erkidegoko 

arauak arautu beharko du kooperatiba hori. Hala ere, horrek ez du eragotziko 

autonomia-erkidegotik kanpo jardutea edo haren egintzek autonomia-erkidegotik 

kanpoko ondorioak izatea. Ikusi dugu Konstituzio Auzitegiak baietsi duela, kasu 

horietan, autonomia-erkidegoko araudia zuzenean aplikatu behar dela”. (Laugarren 


Iruzkingile honek Konstituzio Auzitegiaren 291/2005 Epaiaz egindako esangura berean eta, 

ondorioz, Extremadurako eta Andaluziako justizia-auzitegi nagusiek emandako epaien aurka, 

Kordobako Merkataritza Arloko Epaitegiaren 5/2005 Epaiak, martxoaren 1ekoak, honako 

hau ezarri zuen: “Kooperatiba-araudi osagarri horrek estatukoa izan behar du (27/1999 

Legea, uztailaren 16koa, Kooperatibei buruzkoa (LBK 1999/1846), ez autonomikoa, ‘Caja 

Rural de Cordoba’ erakundeak Andaluzian zein Madrilen jarduten baitu”. 

Aipatutako bi epaiek, iruzkingile honek Konstituzio Auzitegiaren 291/2005 Epaiari 

emandako interpretazioarekin bat ez datozenak, errespetu osoz eta doktrina-eztabaidaren 

ingurumarian ulertuta, ez dirudite balio handikoak: 

- Extremadurako Justizia Auzitegi Nagusiaren epaiari dagokionez, aztergai darabilgun 

gaia, batez ere, ikuspuntu formaletik ebazten duelako, gaiaren funtsaren azterketa 

sakonik egin gabe. 

- Eta Andaluziako Justizia Auzitegi Nagusiaren epaiari dagokionez, ez baitirudi 

arrazoizkoa denik Konstituzio Auzitegiaren 291/2005 Epaiak ezarritakoa baliatzea, 

harekin bat ez datozen emaitzak dituen ebazpen batera iristeko. 

Azken batean, iruzkingile honek Konstituzio Auzitegiaren azaroaren 10eko 291/2005 Epaia 

aztertzean iritzia azaldu badu ere, aitortu behar du, halaber, ez dirudiela auziak zalantzarik 

sorrarazten ez duenik, eta, hortaz, ezin zaiola erabateko erantzun biribilik eman. 

Gainera, jarduera eraginkorraren irizpidea dela eta, nahiz eta gutxieneko jarduera izan, 

aplikatu beharreko legearen baldintzatzaile den aldetik, litekeena da kooperatiben zuzenbide 

autonomikotik ihes egitea, edo kooperatiba bakoitzeko organoek aplikatu beharreko legea 

aukeratzea euren interesen arabera, baina horren legezkotasuna oso zalantzazkoa da. 

Hain zuzen ere, estatuko legeak araubide malguagoa eta liberalagoa baliatzen duelako, 

merkataritza-sozietateen eredutik gero eta hurbilago dagoena, edo beste edozein 

arrazoirengatik, hala nola, arrazoi fiskal edo politikoengatik, erakargarriagoa izan daiteke 

kooperatiba bat eratu behar dutenentzat edo dagoeneko eratuta dauden bazkideentzat, 

kooperatiba hori estatuko legearen araubide juridikori lotu nahi izatea. Eta erabaki hori oso 

erraz gara daiteke, esaterako, banku-bulego komertziala irekita bere autonomia-erkidegotik 

kanpo edo beste autonomia-erkidego batzuetako bazkideak sartuta sozietatean. Irizpidea 

471


jarduera nagusia non garatzen den balitz, emaitza desberdina izango litzateke, ez baita 

erraza izaera nagusi hori zure esparrutik kanpo izatea, eta, gainera, kooperatibak hori izango 

balu, guztiz justifikatuta egongo litzateke estatuko legea aplikatzea, kooperatiba autonomiaerkidegoz 

gaindikoa izango bailitzateke, inolako zalantzarik gabe. 

Gogoeta gisa, esan behar da kreditu-kooperatibek duten esanguraren heineko garrantzia 

ekonomia- eta gizarte-sektore bati segurtasun juridikoa emateko, jurisdikzio-auzitegi 

gorenek, aukera dutenean, jarrera argia hartu beharko luketela, gaia argudio mardul asko 

erabiliz nahastu gabe. Izatez, kontua oso zehatza da, zaila baina zehatza: kreditu-kooperatiba 

batek jarduera eraginkor eta ez-nagusi bat egiten duenean, nahiz eta oso txikia izan, bere 

autonomia-erkidegotik kanpo, eta berezko lurraldean jarduera nagusia gauzatzen duenean, 

estatuko edo autonomia-erkidegoko legea aplikatu behar zaio? 

Edo, hobeto esanda, nagusi izan behar duen segurtasun juridikoa bermatzeko, komenigarria 

litzateke legegileak bere burua argi eta garbi definitzea gaiari buruz, dagozkion lege-aldaketak 

eginez, eta, horrela, ez litzateke epaileen (Konstituzio Auzitegia, kasu honetan) nahierara 

edo irizpidera zehaztu beharko, epaileek euren jurisdikzio-ahalmena erabili beharko baitute 

arauaren konstituzionaltasuna ebazteko, baina ez arauak zer esan nahi duen interpretatzeko 

B) Lege berezia-zuzenbide orokorra, kreditu-kooperatibentzat estatuaren eta autonomia 

erkidegoen artean eskumenak banatzeari dagokionez. 

Kreditu-kooperatibei buruzko maiatzaren 26ko 13/1989 Legea garatzeko Erregelamendua 

onartzen duen urtarrilaren 22ko 84/1993 Errege Dekretuaren zioen azalpenak honako hau dio: 

“Kreditu-kooperatibei buruzko maiatzaren 26ko 13/1989 Legeak urratu egin 

zuen erakunde horien gaineko gure zuzenbidearen araugintza-tradizio eskasa; izan 

ere, tradizio horren arabera, erakunde horien berezitasun ia guztiak eragozpen 

garrantzitsurik gabe legeperatzeko modukoak ziren –eta arauz legeperatzen ziren− beste 

mota batzuetako kooperatibei aplika dakiekeen eskema juridikora, eta, beraz, gainerako 

arazoei erregelamendu berezi baten bidez heldu ahalko zitzaien. Planteamendu hori ez 

zela egokia frogatu zuen kreditu-kooperatiben inguruan, 1978ko azaroan, onartutako 

maila bereko bi erregelamenduzko arauk arauketa arras desberdina jaso izanak, batetik, 

2710/1978 Errege Dekretuak eta, bestetik, 2860/1978 Errege Dekretuak , bai eta esparru 

bikoitz eta harmoniarik gabeko horretan sortutako zailtasunek eta auzibideek; baina, 

batez ere, esan beharra dago ikuspegia ezohikoa eta irreala zela, kreditu-kooperatiba 

guztientzako oinarria alderantzizkoa zelako, eta badelako, hau da, araudi berezia araudi 

orokorrari gailentzen zaiola, Sozietate Anonimoen Legeak beste sasoi batean adierazi 

eta gaur egun ere adierazten duen moduan”. 

Azken batean, aurreko a) letran araubide juridikoari buruz hitz egindakoarekin bat etorriz, 

kreditu-kooperatibak (aseguru-kooperatibak bezala) Konstituzioaren 149.1, 6, 7 eta 11. 

artikuluek estatuarentzat gordetako eskumenak baliatzean eman diren lan- eta merkataritzalegeriari 

eta kreditua antolatzeko oinarrizko arauei loturik geratzen dira; eta, bestetik, 

kooperatibak arautzen dituen legeari, dela estatuko legeari, dela tokian tokiko legeriari, 

kooperatibaren lurralde-eremua zein den. 

Oinarrizko gaiei dagokienez, ez dago inolako zalantzarik aplikatu beharreko araudiaren 

lehentasunezko hurrenkerari dagokionez: 

472


- Autonomia-erkidegoz gaindiko edo estatuko jarduera-eremua duten kreditukooperatibentzat: 

1.- 13/1989 Legea; 2.- 84/1993 Errege Dekretua; 3.- Kredituerakundeei 

buruzko arau orokorrak; 4.- 27/1999 Legea. 

- Eta tokiko edo autonomia-erkidegoko jarduera-eremukoentzat: 1.- 13/1989 Legea; 

2.- 84/1993 Errege Dekretua; 3.- Kreditu-erakundeei buruzko arau orokorrak; 

4.- Berezko lege autonomikoa (11/2019 Legea Euskadirentzat); 5.- (autonomiaerkidegoetako 

legeen osagarri) 27/1999 Legea. 

Bestetik, ez dago zalantzarik oinarrizkoak ez diren gai edo aginduetan, kooperatibaren 

jarduera-eremua autonomiaz gaindikoa edo estatukoa denean: oinarrizko gaietan, lehen 

aipatu den berbera: 1.- 13/1989 Legea; 2.- 84/1993 Errege Dekretua; 3.- Kreditu-erakundeei 

buruzko arau orokorrak; 4.- 27/1999 Legea. Hori guztia lege bereziaren nagusitasunagatik 

orokorraren gainetik eta eskumen-gatazkarik ez dagoelako. 

Honaino, iruzkingile honen irizpideak bat datoz aurreko “a)” atalean azaldutako bi 

doktrina-jarreretako edozeinekin. 

Zalantzazko arazoa edo autua oinarrizkoak ez diren gai edo manuetan sortzen da, kreditukooperatibaren 

jarduera-eremua tokikoa edo autonomikoa denean; izan ere, oinarrizkoak ez 

diren gai horien inguruan, lege autonomikoak Kreditu Kooperatiben 13/1989 Lege bereziaz 

eta hura garatzen duen Erregelamenduaz bestela xedatzen duenean, zein legezko testu dugu 

lehentasunez aplikatzekoa, 13/1989 Legea eta haren garapen-erregelamendua, lege bereziari 

lotutako lehentasun-printzipioa eskumen-araubide orokorrari nagusitzen zaiolako, edo lege 

autonomikoa, araugintzako eskumena duten botere publikoen arteko eskumen-araubidearen 

esparruan, autonomia-erkidegoei, hala nola Euskal Autonomia Erkidegoari, legegintzako 

eskumen osoa esleitzen dielako kooperatiben arloan? 

Arazoa ez da ebazten erraza, banaka ere zailtasunik izan dezaketen bi alderdi elkartzen 

baitira: 

- Kooperatibentzat, oro har, eskumen-titulu ugari egonik, horiek guztiak mugatzea 

zaila delako, elkarren gainean jarri eta elkarren artean lotzeko baitira. 

- Eta, gainera, kreditu-jarduerari doakion espezialitatea, sektore horretako kooperatibak 

kreditu-erakundeen motarekin parekatu eta multzo horretan txertatu dituelako. 

Iruzkingile honen ustez, nahiz eta lege bereziak lege orokorraren gainetik duen 

lehentasuna arauz onartutako printzipio juridiko bat izan, malgutasun nahikoaz interpretatu 

behar da autonomia-erkidegoek berenganatutako eskumenak edukiz ez husteko, eta haren 

aplikazioaren gainetik Espainiako Konstituzioak eta autonomia-estatutuek ezarri duten 

eskumen-banaketarekiko errespetua gailendu behar da, are gehiago Euskadikoa bezalako 

autonomia-erkidegoetan, non, alde batetik, kooperatiben gaineko eskumen esklusiboa 

dagoen, eta, bestetik, kreditua eta banka, oro har, antolatzeko eskumen batzuk ere badauden, 

eta azkenak indar handikoak dira kreditu-kooperatibetan eta aurrezki-kutxetan. Hau da, 

Konstituzio Auzitegiaren azaroaren 16ko 275/2000 Epaiak 4. oinarrian ezarri zuenez, 

espezialitate-printzipioak (dela estatuko lege berezia, dela autonomia-erkidegokoa) erabateko 

adostasuna eta errespetua izan behar du eskumenak banatzeko konstituzio- eta estatutusistemarekin, 

Konstituzio Auzitegiaren 44/1984 Epaiak ezarritako doktrinarekin bat etorriz. 

473


Ildo horretan, bereziki interesgarria da Konstituzio Auzitegiaren maiatzaren 6ko 155/1993 

Epaia, 3. oinarri juridikoan, honako hau ezarri zuena: 

“Horrela, beren-beregi aitortzen da autonomia-erkidegoek kreditu-kooperatiben 

araubide juridikoa arautzeko eskumena dutela, dagozkien autonomia-estatutuek 

xedatzen dutenarekin bat etorriz; halaber, kontuan hartu behar dira kreditu-kooperatiben 

ezaugarri bereziak, non, behintzat, aztergai darabilgunari dagokionez, kreditu-alderdiak 

eta kooperatiba-alderdiak ezkontzen diren –eta horiei, aldi berean lan- eta merkataritzaalderdiek 

eragiten dieten (Konstituzio Auzitegiaren 134/1992 Epaia, 2. oinarri 

juridikoa)−, eta, hartara, araudi autonomikoa Espainiako Konstituzioaren 149.1.11 

artikuluaren babesean emandako estatuko araudiaren osagarri izango da; horren 

araudia zuzenean aplikatzekoa izango da merkataritza- edo lan-izaera ez duten alderdi 

hertsiki kooperatiboetan (Espainiako Konstituzioaren 149.1.6 eta 7 artikuluak), horren 

eskumen esklusiboa autonomia-erkidegoena delako. Eskumen-banaketa hori, beraz, 

13/1989 Legearen 2. artikulua dela bide errespetatu behar da oso-osorik, arau-esparrua 

berariaz adierazten baititu “autonomia-erkidegoek arlo horretan esleituta dituzten 

eskumenak baliatzean onar ditzaketen xedapenak. Adierazpen hori nahikoa argia da eta 

aintzat hartzen du estatuak ematen duen kreditu-kooperatiben arloko legeria garatzeko 

eskumenari lotutako arau autonomikoak ez ezik, kooperatiben esparruan autonomiaerkidegoak 

daukan eskumen esklusiboaren babespeko arauak ere bai”. 

Hori guztia bat dator Konstituzio Auzitegiak berak azaroaren 16ko 37/1981 Epaian ezarri 

zuen irizpidearekin: “Arauen eta egintzen eraginkortasunaren lurralde-muga horrek ez du 

esan nahi, inola ere, autonomia-erkidegoko organoei, beren eskumenak erabiliz, debekatua 

zaienik nazioaren lurraldeko beste toki batzuetan ondorioak izan ditzaketen erabakiak 

hartzea”. 

Eta jurisprudentzia lagungarri gisa, halaber, Konstituzio Auzitegiaren azaroaren 10eko 

291/2005 Epaia dugu, Konstituzio Auzitegiak gai horri buruz egin zuen doktrina jasotzen 

duena. Hala, besteak beste, bertan adierazi zen Konstituzio Auzitegiak 72/1983 epaian 

landutako doktrinarekin jarraituz, “Konstituzioak ez diola estatuari zuzenean eta berariaz 

inolako eskumenik gordetzen kooperatiben arloan, eta, ondorioz, arauaren beraren 

149.3 artikuluak dioenari jarraiki, autonomia-erkidegoak badituela estatutuan jasotako 

eskumenak, eta estatuari dagozkiola autonomia-erkidegoak bere gain hartu ez dituen 

eskumenen gaineko ardura (3. oinarri juridikoa). 

Aurrekoaz gain, “kreditu-kooperatiben ezaugarri hauen arabera, non, behintzat, aztergai 

darabilgunari dagokionez, kreditu-alderdiak eta kooperatiba-alderdiak ezkontzen diren – 

eta horiei, aldi berean lan- eta merkataritza-alderdiek eragiten dieten (134/1992 KAE 

(LBK 1992, 1341, 2. oj)–, araudi autonomikoa EKren 149.1.11 artikuluaren babespean 

emandako estatuaren araudiaren osagarria izango da, eta zuzenean aplikatzekoa izango da 

kooperatiba-alderdi hutsei dagokienez; horien erregulazioa, merkataritza- edo lan-arlokoa 

ez denez (EKren 149.1.6 eta 7. artikuluak), autonomia-erkidegoen eskumen esklusiboa 

izango da. 

Eta, aurreko irizpenarekin bat etorriz, oinarrizkoak ez diren gaietan, toki-mailako edo 

autonomia-mailako kreditu-kooperatibei aplikatu beharreko araudiaren lehentasunezko 

474


hurrenkera, iruzkingile honen iritziz, honako hau izango da: 1.- Lege autonomikoa (11/2019 

Legea Euskadirentzat); 2.- 13/1989 Legea; 3.- 84/1993 Errege Dekretua; 4.- Kredituerakundeei 

buruzko arau orokorrak; 5.- 27/1999 Legea. 

Aurreko irizpena eskuan hartuta, iruzkingile hau ez dator bat aurreko “a)” azpiatalean 

azaldutako bi doktrina-jarrerekin; izan ere, bi jarrera horiek ez zetozen bat beste gai batean, 

hau da, modu osagarrian aplikatu beharreko kooperatiba-lege orokorra (estatukoa edo 

autonomikoa) zein zen, lurralde-eremua zehazteko erabilitako irizpidearen arabera (jarduera 

“eraginkorra” edo “nagusia”), baina bat zetozen 13/1989 Legea eta hura garatzeko arauak 

lehentasunez aplikatu behar zirela esatean, eduki osoari (oinarrizkoa ala ez) dagokionez, lege 

horren bigarren artikuluak dioebnari jarraiki eta estatuaren eremuko Kooperatibei buruzko 

27/1999 Legearen 104. artikuluak dioenarekin bat etorriz. 

Iruzkingile hau, jarrera horri eusten diotenen gaitasuna aitortu arren, ez dago ados horrekin, 

honako hau argudiatuta: horrela, estatuaren eta autonomia-erkidegoen arteko eskumenbanaketa 

urratu egingo litzateke. 

Iruzkingile honen jarrera aldezteko beste interpretazio-irizpide bat honako hau da: (nahiz 

eta 13/1989 Legearen bigarren artikulua, “Araubide juridikoaz” diharduena, oinarrizkotzat 

jotzen den legearen beraren azken xedapenetan bigarrenean, eta termino horrek legezko testu 

osoari eragiten dion eta horrek beste doktrina-jarrera batzuei eusteko balio, eta iruzkingile 

honen interpretazioarekin bat ez etorri) ez luke zentzurik lehen aipaturiko 13/1989 Legearen 

azken xedapenetako bigarrenak manuetako batzuk ez-oinarrizkotzat jotzea. Hau da, 13/1989 

Legeak berak adierazten du bere edukiaren zati bat (ia dena )oinarrizkoa dela eta zerbait ez 

dela; beraz, bereizketa hori eginez gero, zergatik izango da eduki osoa nahitaez betetzekoa, 

baita oinarrizkoa ez dena ere, tokiko edo autonomia-erkidegoko kreditu-kooperatibentzat, 

eskumenen banaketaren gainetik lege bereziaren lehentasun-printzipioa jarriz? 

Ondorioa ikusita, bitxia lirudike iruzkingile honek atal honetan aurreko “a)” azpiatalean 

baino jarrera autonomistagoa hartzea, uste baitzuen atal honetan Konstituzio Auzitegiaren 

doktrina tesi autonomistaren aurkakoa zela, baina bere ustez, teknika juridikoko irizpide 

batean funtsatuta, hori ez da kontraesankorra. 

Nolanahi ere, B) idatz-zati honetan eta aurreko A) idatz-zatian jorratutako gaiari 

dagokionez, eta, oro har, gai horiei buruzko zalantzazko edozein gairi dagokionez, esan 

behar da 2008an hasitako finantza- eta ekonomia-krisialdiaren eraginez, banku-erreskateak 

diru publikoz laguntzeko egindako ahalegin handia eta Espainiako ordenamendu juridikora 

nahitaez eraman beharreko Europako araudi gero eta garrantzitsuagoa, Espainiako 

Bankuaren, Gordailuak Bermatzeko Funtsaren nahiz dagoeneko garatu den Europako Banku 

Agintaritzaren antolamendu, ikuskapen eta kaudimen arloko eskumen gero eta handiagoak 

direla eta, aurreko azterraldi juridikoek ez dute inolako garrantzirik, eta inork ez du 

zalantzan jartzen, batetik, estatuko eta estatuz gaindiko agintari eta ikuskatzaileek gero eta 

nagusitasun handiagoa eta ia erabatekoa dutela autonomia-erkidegoetako agintarien gainean, 

kreditu-erakundeei dagokien guztian, eta bestetik, banku-araudia aplikatzen zaiela inolako 

bereizketarik egin gabe bankuei eta kreditu-kooperatibei, kooperatiben erregulazioa aplikatu 

beharrean, azkenaren baliagarritasunaren gaineko zalantza egiten baitute ikuskatzaileek 

kreditu-erakundeei aplikatzekotan. 

475


C) Erregistro-betebeharrak. 

Finantza-kooperatiben eta, bereziki, kreditu-kooperatiben beste berezitasun bat dugu 

horiek eratzeko administrazio-kontrol handia, bankuak sortzeko ezartzen denaren antzekoa, 

eta erregistroko betebehar handiagoak, bai sozietatea eratzeko unean, bai ondoren. 

Euskadiko Kooperatiben 11/2019 Legearen 11. artikuluak dioenez, kooperatiba bat 

kooperatiben erregistroan soilik inskribatu behar da –Euskadiko Kooperatiben Erregistroan 

ulertzen da−. Eta Kooperatiben 27/1999 Legearen 7. artikuluak (estatukoa) ere hala agintzen 

du, haren eremuko kooperatibak direnentzat, hau da, Estatuko Kooperatiben Erregistroan 

inskribatu behar direla ulertzen da. 

Hala eta guztiz ere, kreditu-kooperatibei buruzko 13/1989 Legearen bosgarren artikuluak, 

erregelamenduaren 1. artikulutik 9. artikulura garatutakoak, ezarrita dauka nahitaezkoa dela, 

kooperatiben erregistro eskudunean erregistratu aurretik, Espainiako Bankuaren erregistro 

egokian eta Merkataritza Erregistroan ere erregistratzea. 

Kreditu- edo aseguru-kooperatiba ez den sozietate batek kooperatiben erregistro 

eskudunean soilik inskribatu behar duenez, banku-sozietatea ez den merkataritza-sozietate 

batek beraren sozietate-egoitzari lotutako merkataritza-erregistroan bakarrik inskribatu 

behar duenez, eta merkataritzako banku-erakunde batek merkataritza-erregistro horretan eta 

Espainiako Bankuari dagokion erregistroan inskribatu behar duenez, esan dezakegu kreditueta 

aseguru-kooperatibak direla gehien “erregistratuta” dauden sozietateak. Eta, erregistroak 

juridikoak direnez eta publizitatea bermatzen dutenez, segurtasun juridiko handiena dutenak 

dira. 

Eta hori guztia kooperatibak irauten duen artean, ez bakarrik sortzean, zeren eta halako 

sozietateak desegin eta likidatzeagatik erregistroan ezerezten diren arte, erregistroetara 

jo beharko baitute sozietatearen funtsezko egintza edo dokumentu guztiak inskribatzeko 

edo gordailutzeko, Espainiako Bankuak bere erregistroari dagokionez ematen dituen 

arauei loturik egongo baitira, baita Merkataritza Erregistroaren Erregelamendua onartu 

zuen uztailaren 19ko 1784/1996 Errege Dekretuari loturik ere (manu horrek berariazko 

artikulu hauek dauzka: “Kreditu-kooperatibak, aseguru-mutualitate eta -kooperatiben eta 

gizarte-aurreikuspeneko mutualitateak” 254-258 artikuluak eta kooperatiben erregistro 

eskudunaren erregelamendua (martxoaren 29ko 59/2005 Dekretua, Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroari dagokionez, eta otsailaren 1eko 136/2002 Errege Dekretua, Estatuko 

Kooperatiben Erregistroari dagokionez); azkenik, Kreditu-kooperatiben 13/1989 Legea 

garatzen duen erregelamendua onartzen duen 84/1993 Errege Dekretuaren 1. artikuluaren 4. 

zenbakian (“Kreditu-kooperatibak baimentzea eta erregistratzea”) eta Kreditu-erakundeen 

antolamendu, ikuskapen eta kaudimenari buruzko 10/2014 Legea garatzen duen 84/2015 

Errege Dekretuaren 10. artikuluan “Sozietate-estatutuak aldatzea”) jasota dagoenez, kreditukooperatiben 

estatutuen aldaketak Espainiako Bankuaren baimenari eta erregistratzeko 

beharrari lotuta daudela. 

Horrela, kreditu-kooperatibek, eratzen diren unean ez ezik, haien bizitza osoan jarraitu 

behar dute (iruzkingile esanetan, “sufritu” behar dute) honako prozesu hau estatutuak 

onartzerakoan edo aldatzerakoan: 

476


1.- Espainiako Bankuaren baimena eskuratzea. 

2.- Merkataritza-erregistro eskudunean inskribatzea, eta, ondorioz, onartutako aldaketen 

baliozkotasuna juridikoki kalifikatzea. 

3.- Kooperatiben erregistro eskudunean inskribatzea, hori ere kalifikazio juridikoarekin. 

4.- Espainiako Bankuaren estatutuen erregistroan inskribatzea (erregistro hori 

administratiboa besterik ez da). 

Ohar gaitezen kreditu-kooperatibek arlo horretan dituzten betekizun handiak: 

- Gainerako kooperatibak (aseguruetakoak izan ezik) kooperatiben erregistro 

eskudunean baino ez dira inskribatzen, eta ez dute erakunde ikuskatzaile baten 

baimenik behar. 

- Eta gainerako kreditu-erakundeek –bankuak−, sozietate anonimoek Espainiako 

Bankuaren baimena behar dute, eta erakunde horren erregistroan inskribatu behar 

dute, bai eta merkataritza-erregistro eskudunean ere, baina ez beste erregistro batean, 

hala nola kooperatiben erregistroan. 


Lehengo legearen 119. artikuluaren aldean, EKLren 123. artikuluaren berritasun bakarrak, 

hizkera inklusiboa erabiltzeaz gain, edukian txertatu diren bi hobekuntza argigarri eta 

didaktiko ditugu, baina esan behar da ez, baina esan behar da ez dutela edukia aldatzen: 

- 1. atalean, “hirugarren” hitzari “ez-bazkideak” gehitu dio, eta, horrela, normalean 

onartu ohi dena baina idazketa hobetu duena txertatu da; hau da, bazkide ez diren 

pertsonak dira kreditu-kooperatibek jardun dezaketenak eta legeak lehendik aipatzen 

zituen hirugarren pertsonak. 

- Eta 4. atalean, idazketa aldatu da, arauketan Eusko Jaurlaritzan ogasun eta finantzen 

arloko eskumena duen sailak aurreko legean zehazki aipatzen zen Ogasun eta 

Finantza Saila ez den beste izen bat izan dezan. 

21.1.6. EKLren 123. artikuluaren iruzkin orokorra eta esanahi praktikoa 

EKLren 123. artikuluak honako aginduzko arau hauek ezartzen ditu kreditukooperatibentzat: 

• 1. atalean, sozietatearen xedea, mota horretako kooperatiben helburu berezi eta 

esklusiboa dena, ezin dira beste jarduera ekonomiko batzuetan aritu, kreditukooperatiben 

osagarri eta haiei lotutakoetan izan ezik, eta kreditu-kooperatibak ez 

diren beste kooperatiba batzuek ezin dute garatu. 

• 2. atalean, «baserritarren kutxa» izendapena honako baldintza hau betetzen duten 

kreditu-kooperatibentzat gordetzen da: nekazaritza-ingurunearen lehentasunezko 

zerbitzura bideratuta egotea. 

• 3. atalean, kreditu-kooperatibei buruzko estatuko oinarrizko araudia (funtsean, 

13/1989 Legea eta 84/1993 Errege Dekretuaren bidez onartutako Erregelamendua) 

eta kreditu-erakundeei buruzko gainerako legeria sektoriala betetzea. 

477


Eta, aldi berean, men egin behar dioneko estatuko oinarrizko araudiarekin bat etorriz, euskal 

kreditu-kooperatibei aukera ematen die beren nahiaren eta autoerregulazio-gaitasunaren 

autonomia erabiltzeko bazkide ez diren hirugarren pertsonekiko eragiketa aktiboak modu 

zabalean egiteko eta landa-inguruneko finantza-espezializazioa lantzeko. 

123. artikulua beste ikuspuntu batetik aztertuz gero, batik bat, edukia jorratuta, 

nabarmentzekoa da kreditu-kooperatiben elementu subjektiboa zein objektiboa arautzen 

duen hedadura eta posibilismoa: 

- 1. atalean, 19. artikuluaren 1. atalarekin (“bazkide izan daitezkeen pertsonak”) bat 

etorriz, bazkide izateko aukera zabaltzen du. 

- Baserritarren kutxei buruzko 2. atalean, izendapen espezifiko hori erabiltzeko aukera 

ematen du, eta soilik eskatzen du sozietate horien helburua “landa-ingurunera eta 

bertako biztanleentzat” bideratzea “lehentasunez” izatea, baina ez du eskatzen, 

4/1993 Legeak atzean utzitako legeria zaharretan bezala, izaera esklusiboa izatea. 

- Eta sozietatearen helburuari dagokionez, mota horretako kooperatibek egin ditzaketen 

eragiketak eta zerbitzuak, Espainiako kreditu-sistemako gainerako erakundetaldeekin 

parekatzen dituen formula orokor baten bidez ezartzen direnak, zabaldu 

egin dira (bankuak eta, gaur egun, banku-jardueran hondarrekoak diren aurrezkikutxak), 

hirugarrenekin egiten diren eragiketak pasibo-eragiketetara mugatzen ez 

direla, jarduera bakoitzaren legezko zehaztapenak aintzat hartuta, baldintza hori noiz 

betetzen den jakiteko. Kreditu-kooperatibei eta aseguru-kooperatibei dagokienez, 3. 

atalean aipatzen dira haien eskakizunak eta mugak, eta, horrela, kooperatiba-mota 

horiek behar duten eskumen-ardura zorrotz eta zuhurrari eutsi zaio. 

Gai honetan, Kreditu Kooperatibei buruzko 13/1989 Legearen laugarren artikulua, 

oinarrizkoa eta, beraz, lehentasunezkoa, bat dator euskal legearekin, eta are argiagoa eta 

zehatzagoa da: 

- Honako hau ezartzen duelako: “… beste kreditu-erakundeei baimendutako era 

guztietako eragiketa aktiboak, pasiboak eta zerbitzuak egin ahal izango dituzte”. 

- Eta hirugarren bazkideekin egindako eragiketa aktiboen multzoaren gehieneko muga 

erakundearen baliabide guztien % 50ekoa izango dela zehaztu duelako, eta ehuneko 

hori zenbatzetik zein eragiketa-mota baztertzen diren adierazi duelako. 

Azken batean, kooperatibisten arteko izaera mutualista edo elkarri laguntzeko izaera 

bete behar izatea ezinbestekoa bada ere, legeriak ahalbidetzen du jarduera hirugarren 

pertsonenetara hedatzea, eta horren arrazoia da merkatu handiagoa izateko aukera izan behar 

dela zerbitzuak emateko, kreditu-kooperatibagintzaren (eta, oro har, kooperatiba-sektore 

guztien) bideragarritasunerako beharrezko elementu gisa. 

Bestalde, eta ezin bestela izan, oinarrizko izaera duten eta estatuaren eskumenekoak 

diren gaien arloko legeriara jotzen du, eta, erakundeen eragile ekonomikoak eta kreditusektorekoak 

direnez, ogasun- eta finantza-gaietan eskumena duen Eusko Jaurlaritzako sailari 

esleitzen dizkio ikuskaritzaeta diziplina-eginkizunak. 

Aurrekotik ondorioztatzen da nahitaezkoa dela kreditu-kooperatiben inguruko estatuko 

oinarrizko araudia (maiatzaren 26ko 13/1989 Legea eta hura garatzen duen Erregelamendua, 

478


urtarrilaren 22ko 84/1993 Errege Dekretuaren bidez onartua) eta kreditu-erakunde orokorrei 

buruzkoa (horien artean, 10/2014 Legea, kreditu-erakundeen antolamendu, gainbegiratze eta 

kaudimenari buruzkoa, eta hura garatzeko araudia) betetzea. 


21.1.1 atalean garatu da kreditu-kooperatibentzat garrantzi handia duen gai hori, baina 

atal sistematiko honetan labur-labur aipatzearren, Kooperatibei buruzko 27/1999 Legeak 

(Estatukoa) mota guztietako kooperatibentzat orokorra denak, 104. artikuluan tipifikatzen 

ditu mota horretako kooperatibak, eta oso labur arautzen ditu, beste lege batzuetan duten 

erregulazio berezira igorrita, baina ez du ekarpenik egiten, ezta legea osatzen ere, eta euskal 

kooperatibak eduki gehienbat oinarri-oinarrizkoa duen estatuko araudi bereziari lotzen 

zaizkio. 

- Kreditu-kooperatiben 13/1989 Legea eta hura garatzeko erregelamendua, 84/1993 

Errege Dekretuak onartutakoa. 

- Eta 21.1.3 atalean azaldutako guztien artean, funtsezko beste bat aipatu behar da, 

Kreditu-erakundeen antolamendu, gainbegiratze eta kaudimenari buruzko 10/2014 

Legea. 84/2015 Errege Dekretuak garatu zuen, eta, era berean, Espainiako Bankuaren 

2/2016 Zirkularrak. 

Lege hori, eta Errege Dekretuaren zein Zirkularraren bidezko garapena, gainbegiratzeari eta 

kaudimenari buruzko araudiaz gain, funtsezkoa da antolamendu eta gobernu korporatiboaren 

arloan, oro har. 

21.2 Aseguru-kooperatibak 

124. artikulua.– Aseguru-kooperatibak. 

1.– Aseguru-kooperatibak dira helburu dutenak aseguru-arlo guztietako asegurujarduerak 

egitea.* 

2.– Era honetako kooperatibek, aseguru-entitate diren aldetik, aseguru pribatuari 

buruzko oinarrizko araudia eta Euskal Autonomia Erkidegoan garatzen den araudia 

bete beharko dute, eta lege hau ere bai, adierazitako araudi bi horien osagarri gisa. 

3.– Aseguru-kooperatibei dagokienez, Eusko Jaurlaritzan ogasun- eta finantza-arloko 

eskumena daukan sailari dagokio 123.4 artikuluan xedaturiko funtzioak egikaritzea. 


EKLren 124. artikuluak finantza-kooperatiba mota horren arauketa oso laburra dakar, gaur 

egun Euskadin argitaratu gabea, eta bere xedearen arabera definitu, besterik ez du egiten 

(aseguru-jarduera edozein adarretan), eskumen-eremua gogoraraziz eta horien gaineko 


bosgarren artikuluaren araberako idazketa 

479


eskumena daukan Eusko Jaurlaritzaren sail eskuduna finkatuz (ogasun eta finantzetan 

eskumena daukana). 

Aurrekariak. 

Estatu mailan, aseguru-kooperatibak 1931 legearen 31. artikuluan arautu ziren, eta arauaurreikuspenak 

aipatutako legearen erregelamenduaren 100. artikuluan arautu ziren, eta hori 

da Espainian mota horretako kooperatiben lehen erregulazioa. 

Geroago, ez ziren arautu ez 1942ko Legean, ez kooperatibei buruzko 1974ko Legean, 

eta Kooperatiben apirilaren 2ko 3/1987 Lege Orokorrak 143. artikulua eskaini zien. Bertan, 

funtsean, aseguru-kooperatiba guztien definizio erkidea jaso zen eta haien hiru modalitate 

edo azpimotak adierazi ziren, sektoreko legeria bereziaren lehentasuna printzipiotzat 

deklaratzeaz gain. 

Aurretik, Aseguru Pribatuaren Antolamenduari buruzko abuztuaren 2ko 33/1984 Legeak 

aseguru-kooperatibak egoteko aukera jaso zuen, eta aseguru-jardueraren berezitasun eta 

eskakizunen arabera arautu zituen. 

Lehenago ere, Euskadiko lurralde-eremuan, Kooperatibei buruzko otsailaren 11ko 1/1982 

Legeak berritasun gisa gehitu zuen aseguru-kooperatibak klase berezi gisa arautzea, eta 

aseguru-jardueran aritzeko elkarren arteko sozietateak sortzeko aukera onartu zen. 

Ekainaren 24ko 4/1993 Legeak ere arautu zituen 120. artikuluan. 

Antzera, baina ez hainbesteko kopuruan, kreditu-kooperatibentzat bezala aseguru-sektorea 

ere erruz araututa dago, eta hainbat lege daude aseguru-sektoreari eragiten diotenak. Lege 

horiek guztiak honako atal hauetakoren batean koka daitezke: 

- Oinarrizko aseguru pribatua. Azaroaren 8ko 30/1995 Legea, Aseguru Pribatuen 

Antolamenduari eta gainbegiratzeari buruzkoa, eta azaroaren 20ko 2486/1998 

Errege Dekretua, Aseguru Pribatuen Antolamenduari eta Gainbegiratzeari buruzko 

Erregelamendua onartzen duena. 

- Antolamendua gainbegiratzea. Bertan, 20/2015 Legea eta 1060/2015 Errege 

Dekretua nabarmendu behar dira, bi kasuetan aseguru- eta berraseguru-erakundeen 

antolamenduari, gainbegiratzeari eta kaudimenari dagokienez. 

- Bitartekaritza. 

- Aseguruak konpentsatzeko partzuergoa. 7/2004 Errege Lege Dekretua, horren 

legezko estatutua onartzen duena. 

- Pentsio-planetako aseguratuaren eta partaidearen defentsa. 

- Aseguru-kontratua. 50/1980 Legea, aseguru-kontratuari buruzkoa. 

Estatuko erakunde ikuskatzailea Aseguruen eta Pentsio Funtsen Zuzendaritza Nagusia da. 


Euskadiko Kooperatibei buruzko 4/1993 Legearen 120. artikuluarekin alderatuta, EKLren 

124. artikuluak izan duen aldaketa bakarra idatz-zati berria sortzea izan da, 3.a, hain zuzen 

ere. Atal horretan, kooperatiba-mota horiei dagokienez, Eusko Jaurlaritzan eskumena duen 

saila zein den zehazteko irizpidea finkatu da. Eta zuzen egin du hori, ez baitu sail jakin bat 

480


finkatu izenean oinarriturik, ezpada, sailaren funtzioak aintzat hartuta, hau da, ogasun eta 

finantzen arloan eskuduna dena. 


1. atalak mota horretako kooperatiben sozietate-helburua zehaztu du (aseguru-jarduera, 

edozein adarretan), eta aginduzko izaera du; izan ere, sozietate helburuaren espezializazioa 

eta esklusibotasuna direla eta, ezin izango du beste edozein motatako kooperatibak egin. 

Hasiera batean, 11/2019 Legeak antolaketaren eta funtzionamenduaren arabera ezar 

zitezkeen hiru modalitateak ere mugatzen zituen arren, definitu gabe bada ere, sustrai 

kontsumitzaileko bi modalitate (prima finkokoak, prima aldakorrekoak) eta beste bat –azken 

horretan, elementu edo ezaugarri bereizgarria ez da aseguratutako bezeroa, hornitzailea baizik 

(lan elkartukoa)−.2021eko urrian onartutako legearen aldaketak, Espainiako Gobernuko 

ministerio eskudunek azaldutako desadostasunen ondorioz, funtsean, kooperatiba horiek, 

beste erakunde batzuen artean, sari edo prima finkoan jarduteko aukera kentzean oinarritzen 

direnak, modalitate hori eta beste biak ezabatu ditu idazketatik, hau da, arestian antolaketaeta 

funtzio-eskema hirukoitz gisa deskribatutakoak. 

2. idatz-zatiak nahitaez ezarri du aseguru pribatua antolatzeko oinarrizko araudiari men 

egin behar zaiola, eta, aldi berean, Euskal Autonomia Erkidegoak hura garatzeko dituen 

eskumenak eta EKLren osagarritasuna gogorarazi ditu. 

Eta 3. atalak, berrikuntza gisa eta aurreko 21.2.2 atalean esan den bezala, irizpide 

funtzional batez ezarri du Eusko Jaurlaritzan eskumena duen saila, ogasun eta finantzen 

arloan eskumena duena, hain zuzen. 


Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legeak artikulu labur batean, 101. 

artikuluan, mota horretako kooperatibak arautu ditu, horien xedea zehaztu eta aseguruari 

buruzko legeriara bidalita, EKLren aplikazio osagarri edo interpretaziozkoaren bidez 

ekarpenik egin gabe. 

EKLk oinarrizko aseguru pribatuaren sektore-araudira bidaltzen duenez nahitaez, 

araudi horretara jo beharko da, eta araudi hori osatzen dute, funtsean, Aseguru Pribatuen 

Antolamenduari eta Gainbegiratzeari buruzko azaroaren 8ko 30/1995 Legeak, aurreko 

Legearen Erregelamendua onartzen duen 2486/1998 Errege Dekretuak eta Aseguru 

Kontratuari buruzko 50/1980 Legeak. 

Aipatutako 30/1995 Legeak berariaz arautu du aseguru-jarduera kooperatiba-sozietatea 

eratuz egin ahal izatea, 

30/1995 Legeak, Euskadiko Kooperatibei buruzko 4/1993 Lege zaharrari eta egungo 

11/2019 Legeari lotuta, arazoa edo, behintzat, zalantzazko auzi bat mahairatu du euskal 

eskumen-eremuari lotutako aseguru-kooperatibentzat; izan ere, lehen legeak, xedapen 

indargabetzaile bakarrean, lan elkartuko aseguruen kooperatibaren modalitatea edo 

481


azpimota kendu zuen −garai hartan indarrean zegoen estatuko 3/1987 Lege Orokorrean 

xedatuta zegoena− baina egun indarrean dagoen estatuko 27/1999 Kooperatiben Legean ere 

ez da ageri (dena den, esan behar da lege horrek ez duela berariaz motarik xedatu), eta 

Euskadiko Kooperatiben Legeak bai jaso du aseguru-kooperatibena. Beraz, ulertu behar da 

debekatuta daudela bazkideen lanean oinarritutako aseguru-kooperatiba horiek? Espainiako 

Konstituzioan ezarritako estatuaren eta autonomia-erkidegoen arteko eskumen-banaketan 

oinarrituta, eta 30/1995 Legearen xedapen indargabetzaile bakarraren arabera (bistan denez, 

horrek ezin du Konstituzioaren aurka jo), badirudi zuzena dela ulertzea estatu-mailakoak edo 

autonomiaz gaindikoak bakarrik debekatuko direla. 

482

22. OSASUN-KOOPERATIBAK* 1 

22.1. Osasun-kooperatibak 

11/2019 Legeak (EKL) berariaz arautu ditu osasun-kooperatibak atal bereko bi manutan: 

II. tituluaren I. kapituluaren 9. manuan: lehenengo manuan, 125. artikuluan, osasunlaguntzako 

kooperatibak arautu dira; eta 126. artikuluan, berriz, azpiegitura edo instalazio 

sanitarioetarako kooperatibak arautu dira. 

EKLren zioen azalpenean bertan adierazi den bezala, osasun-kooperatiben bi modalitate 

horiek oraindik ez dira abian jarri, baina, hala ere, euskal legegileak EKLn utzi ditu 

etorkizuneko kooperatiba-sozietate aukera gisa. 

125. artikulua.–Osasun-laguntzako kooperatibak.** 

1.– Aseguru-kooperatibak dira, eta bazkideen eta haien onuradunen osasun-arloko 

arriskuak babestea da haien enpresa-jarduera. 

2.– Kooperatiba horiei 124. artikuluko aseguru-kooperatibetarako ezarritako arauak 

aplikatuko zaizkie. 


Euskadiko Kooperatiben 4/1993 Legeak berrikuntza gisa ekarri zuen 121. eta 122. 

artikuluetan osasun-kooperatibentzat ezarritako erregulazio espezifikoa, eta erregulazio 

horrek iraun du gaur egungo EKLren 125. artikuluan; hala ere, osasun-urgazpenari 

dagokionez, adierazi behar da, aseguru-jardueran barnera daitekeen jarduera denez, osasunlaguntzako 

kooperatibek legezko estaldura dutela aseguru-kooperatiben barruan. 

Osasun-kooperatiben azpimota horrek enpresa-proiektu garrantzitsua galdatzen du, bai 

eska daitezkeen gutxieneko kapitalen zenbatekoagatik (125.3 artikulua, aseguru pribatua 

antolatzeko legeriari dagokionez), bai bazkide autoaseguratuen kolektibo zabalagatik, 

bazkide ugari elkartu beharko bailirateke bideragarritasuna bermatzeko. 


Nahiz eta EKLren 125. artikuluaren testuak ez zuen inolako arau-aldaketarik izan Euskadiko 

Kooperatibei buruzko 4/1993 Legearen 121. artikulu zaharraren aldean, edukia ia-ia berdina 

dela, hizkera inklusiboaren erabilerak eragindako aldaketak bazter utzita, 2021eko urrian 

onartutako legearen aldaketak, Espainiako Gobernuko ministerio eskudunek auzi horretan 

ere azaldutako desadostasunen ondorioz, funtsean, aseguru-kooperatibentzat adierazitako 

* Alejandro Elejabarrieta Goienetxe jaunak, LABORAL KUTXAko Aholkularitza Juridikoaren 

zuzendari eta Artezkaritza Kontseiluko idazkari tekniko eta Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluko 

kideak, idatzitako iruzkina. 

** Euskadiko Kooperatiben abenduaren 20ko 11/2019 legea aldatzeko urriaren 7ko 5/2021 Legearen 

seigarren artikuluaren araberako idazketa 

483

OSASUN-KOOPERATIBAK 

ildo berekoak, kooperatiba horiek, beste erakunde batzuen artean, prima edo sari finkoaren 

arabera jarduteko aukera kentzean, 2. eta 3. atalak kendu egin ditu, bai eta bazkideak ez diren 

asegurudunak estaltzeko 1. xedapena ere. 

Beste alde batetik, bigarren paragrafo berria erantsi du, eta bertan, osasun-laguntzako 

kooperatibei aplika dakizkiekeen arauak 124. artikuluan ageri diren aseguru-kooperatiben 

arauetarako igorpena egiten du. 


Euskal legegileak, 125. artikuluaren erregulazioaren bidez, neurri bateraino baliatu du 

kooperatiba-sozietatearen erabileraren ikuspegi zehatzegia osasun-jardueraren laguntzaren 

adarra antolatzeko, zehaztapen hori mugatzen baitu giza osasunari lotutako arriskuak 

estaltzen dituzten aseguru-enpresetara; hortaz, zalantzazkoa dirudi giza osasunari lotutako 

arazo horiekin hertsiki lotuta ez dauden beste jarduera batzuk aintzat har daitezkeenik, hala 

nola albaitaritza-jarduera, edo gizakien osasun-jardueraren barruan egonda ere, osasunarazoekin 

zerikusia ez dutenak, hala nola prebentzioa, ikerketa eta beste. 

1. paragrafoak “aseguru-kooperatibatzat” hartu ditu “osasun-laguntzako kooperatibak”, 

eta, definizioan, honako alderdi hauek jaso ditu: batetik, osasun-arriskuak estaltzen dituen 

bazkideen lanetik eratorritako ekoizpen-ikuspegia, eta, bestetik, arrisku horien estaldura 

bazkideei eta haien onuradunei soilik eskaintzetik eratorritako banaketa- edo kontsumoikuspegia. 

125. artikuluaren edukiak aginduzko izaera du, baina testua oso laburra denez, batez 

ere, 2021eko urriko aldaketaren ondotik, kooperatiba-motaren elementu objektiboa eta 

subjektiboa azaletik definitu, besterik ez du egiten, eta aseguru-kooperatiben 124. artikuluari 

lotzen zaio aplikagarri zaizkion arau guztiei dagokienez. Horiek horrela, oinarrizko izaerako 

aseguru pribatua antolatzeko araudira (Estatuaren eskumenekoa dena) jotzen du, funtsean, 

artikuluak, bai eta hura garatzeko autonomia-erkidegoak onartzen duen araudira ere. 

Legez ezarritako edo tipifikatutako osasun-laguntzako kooperatiben motak gorabehera, 

zalantzarik gabe, osasun-jarduera garatzen duten kooperatibak sor daitezke, 125. artikuluan 

eta aseguru-legerian jasotako arauak aplikatu behar izan gabe; hau da, osasun-arlokoa den 

asegurutik kanpoko jarduera bat. Esandakoa bi arrazoirengatik egin daiteke: 

- Bata ez da erabat juridikoa, eta osasun-zerbitzuen prestazioa bazkide ez diren 

hirugarren pertsona edo pazienteei ezin ematearekin lotuta dago. 

- Bestea juridikoa da, eta asegurutik kanpoko osasun-jarduera horrek inolako 

arazorik gabe legezko estaldura izatean datza, bai lan elkartuko kooperatiben araudi 

espezifikoaren esparruan (103. artikulua eta hurrengoak), mota horri eutsiz gero, 

bai “ezohikoak” diren kooperatibak arautzen dituen 102.1 artikuluaren esparruan. 

Azkenak legean berariaz araututa ez dauden kooperatibak sortzeaz dihardu, 

honela: “baldin eta argi eta garbi zehazten bada zein den kooperatiba-jarduera eta 

kooperatiban parte hartu behar duten bazkideen posizio juridikoa. Kasu horretan, 

erregistroak eta interesdunek aplikatuko dituzte kooperatiba horiekiko analogia 

handiena duten entitateentzat legez xedatu diren arauak”. 

484


Ezin da ahaztu kooperatiben legezko sailkapena hautazkoa dela, besterik ez, eta ez duela 

mugatzen edo eragozten beste jarduera batzuk kooperatiba-sozietateak erabiliz egitea. 

Bestalde, 102. artikulua osatu du legearen azken xedapenetako bigarrenak, “Beste 

kooperatiba mota batzuk” deritzonak. Xedapen horretan, hauxe ezarri da: “Euskadiko 

Kooperatiben Goren Kontseiluak nahitaezko txostena eman eta gero, Eusko Jaurlaritzak, 

lan-arloaren eskumena duen sailburuak proposatuta, kooperatiba mota berriak erregulatu 

ahal izango ditu, eta, haien berezitasun sozioekonomikoetan oinarrituta, arau bereziak 

ezarri ahal izango ditu, lege honetan ezarritako printzipioak eta ezaugarriak errespetatuz” 

Aurrekoari kalterik egin gabe, kontuan hartu behar da beti osasun-kooperatibak asegurukooperatibak 

direla, eta, beraz, alderdi askotan oinarrizko izaera duten araudi ugariei lotuta 

daudela eta, gainera, erakunde ikuskatzaileen mendekoak direla. 


Aipatzekoak dira 27/1999 Legeak 102. artikuluan araututako osasun-kooperatiben 

esparruan egin dituen ekarpenak edo berrikuntzak. Eta bereziki interesgarriak dira Euskadiko 

Kooperatiben 11/2019 Legearen mende dauden mota horretako kooperatibentzat ere bai, 

Euskadin modu osagarrian aplikatu beharko liratekeelako gai horiei buruzko euskal araudia 

osatzeko, azkenak aipaturiko xedapenak arautzen ez baditu. 

102. artikuluaren 1. zenbakiak kooperatiben aukeren ikuspegi hertsia deitu duguna gainditu 

du, aukera horiek aseguru-eremura mugatu baititu. 

Eta aukera-sorta zabala eskatzen duen gainditze hori bai elementu objektiboan, bai 

subjektiboan, gertatu da: 

- Kooperatiba mota horiek egin ditzaketen jarduerez osatutako lehen elementuari 

dagokionez, bi aurreikuspen garrantzitsu daude: alde batetik, jarduera osasunaren 

arloan garatzeko aukera ematen zaie, oro har, eta berariazko arau mugatzailerik gabe; 

eta, bestetik, berariaz xedatu da “jarduera osagarriak eta lotuak ere egin ditzaketela, 

baita prebentziokoak ere, orokorrak edo talde edo kolektibo jakin batzuentzat”. 

Lege-xedapen biak irakurrita, antzeman daiteke aukera handiak ematen zaizkiela jarduera 

hainbat arlotan garatzeko, hala nola ikerketan, irakaskuntzan, prebentzioan, dibulgazioan 

eta abarretan. Gainera, eremu horiek guztiak irekitzean, arlo horiei lotutako erakundeak 

(unibertsitateak, fundazioak eta abar.) bazkide laguntzaile gisa elkar daitezke. 

- Eta elementu subjektiboari dagokionez, irizpide zabala ere ezarri da bertan: “Osasunlaguntza 

ematen dutenek, laguntza horren hartzaileek edo batzuek eta besteek osa 

ditzaketelako”. 

102. artikuluaren 2. zenbakiaren lehen paragrafoak, kooperatiba horiei ahalbidetzen 

dizkien helburuak kontuan hartuta, kasu bakoitzean aplikatu beharreko araudiak ezarri ditu, 

eta harako bidalketa egingo dugu, besterik gabe, idatz-zati horren testua argia delako eta 

Euskadiko Kooperatiben 11/2019 Legeari lotuta dauden kooperatibentzako interpretazioa 

zehatza delako. 

485


Era berean, interesgarria da horientzat 2. zenbakiaren bigarren paragrafoan ageri 

den aurreikuspen operatiboa. Hona hemen: “Legeak hala aginduta, aseguru-jarduera 

garatu ezin dutenean, osasun-kooperatiben jabetzakoak diren –edo, behintzat, jabetzaren 

gehiengoa duten− merkataritza-sozietateek egin beharko dute jarduera hori. Osasun-arloko 

merkataritza-sozietate horiek aipaturiko merkataritza-sozietateetan parte hartzearen zioz, 

lege honen 57.3.a) artikuluan xedatutakoa aplikatuko zaie”. 57.3.a) manurako bidalketak 

esan nahi du zio horiek “emaitza kooperatibotzat hartuko direla ondorio guztietarako”, eta 

hori bat dator merkataritza-sozietatearen izaera osagarriarekin kasu horietan. 

22.2. Osasun-instalazioetarako kooperatibak 

126. artikulua.– Osasun-instalazioetarako kooperatibak. 

1.– Halaber, osasun-kooperatibak dira, lege honen ondorioetarako, ospitaleak, 

klinikak eta antzeko establezimenduak sustatu, hornitu, administratu, mantendu 

eta kudeatzeko asmoz pertsona fisikoek eta juridikoek osatzen dituztenak, zeinen 

helburua baita osasun-asistentzia ematea beren bazkide onuradunei eta haien 

senideei, baita, hala badagokio, beren langileei ere. 

2.– Era honetako kooperatibei, ospitaleetako legeria ez ezik, kontsumo-kooperatiben 

araudia aplikatu behar zaie; araudi horri, hala badagokio, erregelamenduz 

finkatzen diren egokitzapenak egingo zaizkio, zerbitzuaren berezitasunak ikusita eta 

kooperatiben jardute-sektorea kontuan harturik. 


Osasun-instalazioetarako kooperatibak tipifikatu dituen Euskadiko Kooperatiben 11/2019 

Legearen 125. artikuluaren arauketa eginda, 4/1993 Lege zaharraren 122. artikuluan zegoena, 

Euskadiko legegilea urrundu egin da kooperatiben aukera aseguru-jarduera huts-hutsera 

mugatzen zuen ikusmolde zorrotzetik. 

Osasun-kooperatibaren azpimota horrek ere enpresa-proiektu garrantzitsua eskatzen 

du, bideragarri izango bada, bazkideen kopuru handia izan behar duelako eta ondareelementuetan 

ere inbertsio handia egin behar delako. 


Hala berean, 126. artikuluak dakarren testua ez da aldatu Euskadiko Kooperatibei buruzko 

4/1993 Legearen 122. artikulu zaharraren aldean, berbarik bera berdina baita, hizkera 

inklusiboaren erabilera gorabehera, baina horrek ez du inolako aldaketarik ekarri, ez baita 

ezer osatu, ez eta ezer gehitu ere. 


Osasun-instalazioetarako kooperatiben 126. artikuluaren erregulazioan, aginduzko izaera 

dute ondokoek: 

486


- Kooperatiba-mota horiek osatzen dituzten elementu subjektiboari buruzko arauak, 

bai bazkideei dagokienez, bai hartzaileei dagokienez (bazkide onuradunak, senideak 

eta langileak). 

- Eta horiei aplikatu beharreko araudia (ospitale-legeria eta kontsumo-kooperatibena, 

espezialitateak aintzat hartuta). 


27/1999 Legeak, Kooperatibei buruzkoak (estatukoa), ez dakarkio inolako ekarpenik 

osasun-instalazioetarako kooperatiben azpimota horri, ez baititu arautu 102. artikuluan 

xedatzen diren osasun-arloko mota orokorretik bereizitako berariazko kooperatiba gisa. 

487

23. ZERBITZU-KOOPERATIBAK* 1 

Zerbitzu-kooperatibak osatzen dituztenak –pertsona fisikoak edo juridikoak, nortasun 

juridikorik gabeko erakundeak, publikoak edo pribatuak– kooperatibren sozietate-era 

erabiliz elkartzen dira, batez ere, kooperatiba baliatuz, haien jarduera profesional, enpresarial 

edo instituzionaletan erabiltzen dituzten zerbitzu eta hornidurez zuzkitzeko. Nolanahi 

ere, aipaturiko jarduerak modu askean, euren kontura eta nork bere erantzukizunari lotuta 

garatuko dituzte. 

Helburua, beraz, bazkideen jardueren edo ustiategien garapena eta/edo emaitzak erraztea, 

bermatzea edo osatzea da, eta, horretarako, bazkideei zerbitzuak eta hornidurak eman edo 

helburu horretarako baliagarriak izan daitezkeen prestazioak eta eragiketak bideratzen dira. 

Zerbitzu-kooperatibak koordinazio-erakunde gisa eratzen dira. Izaera hori aurreko legean 

ere aitortu zitzaien, eta horrek esan nahi du bazkideen beharrak haien bidez koordinatzen 

direla, kooperatiba osatzen duen sozietate-eraketa erkide hori erabiliz. 

Garraio-kooperatibek izan ezik, gainerako zerbitzu-kooperatiba guztiek indargabetuta 

dagoen 4/1993 Legeak ezarritako araubideari eutsi diote. 

Jarraitutasun-ildo horretan, legearen II. tituluaren I. kapituluko 10. atalaren barruan, aurreko 

legean aipatzen ziren hiru motatako zerbitzu-kooperatibak arautu dira, hau da, profesionalen 

zerbitzu-kooperatibak (127. artikulua), enpresen zerbitzu-kooperatibak (128. artikulua) eta 

erakundeen zerbitzu-kooperatibak (130. artikulua). Gainera, garraio-kooperatibei buruzko 

artikulu berariazko bat gehitu da (129. artikulua). Eta, azkenik, arau osagarriek azkena 

ematen diote erregulazioari. Horiek 131. artikuluan jasota daude eta eta aurreko legearen 

126. artikulukoak ditugu. 

Hizkuntzaren ikuspegitik, lege osoan gertatzen den bezala, hizkera inklusiboaren 

erabilerak berrikuntza dakar, eta balioetsi egin behar dugu termino inklusiboak baliatzea 

manuen idazketan, bi generoak aintzat hartzen dituzten esamoldeak erabili direla (batik bat, 

berrikuntza hori askozaz nabarmenagoa da gaztelaniazko testuan). 

23.1. Profesionalen zerbitzu-kooperatibak 

127. artikulua.– Profesionalen zerbitzu-kooperatibak. 

1.– Profesionalen zerbitzu-kooperatibak dira beren kontura lan egiten duten artisau, 

profesional edo artistek sortzen dituztenak hornidurak, zerbitzuak eta prestazioak 

eskaintzeko, edo beste zenbait jarduera egiten dituztenak bazkideen jarduerak egiten 

laguntzeko edo jarduera horien eta jarduera horien emaitzen alderdi ekonomiko, 

tekniko, ekologiko eta funtzionalak, eta lan- edo antolamendu-alderdiak erraztu, 

bermatu edo osatzeko. 

* Carlos Martín Ginto Monzón jaunak, abokatu eta BITARTU-Arbitraje Kooperatiboko Euskal Zerbitzuko 

arbitroak, egindako iruzkina. 

489

ZERBITZU-KOOPERATIBAK 

2.– Bazkideak profesional liberalak edo artistak badira, artikulu honetan arautzen den 

kooperatiba mota bat sortzeak ez du inolako eraginik izango dagokien proiektu eta 

lanei aplikatzen zaien betearazpen- eta erantzukizun-araubidean; izan ere, proiektu 

eta lanok zein lanbidetakoak diren, lanbide horretako arauak aplikatu beharko dira. 


Artikulu honetan, 1. atalean, hain zuen, “profesionalen zerbitzu-kooperatiba” identifikatzen 

duten elementuak jaso dira. Horien artean, lehenik eta behin, sozietatea “zerbitzu” 

kooperatibatzat hartzeko bereizten dutenak ageri dira, kapitulu honen sarrerako lerroetan 

aipatu direnak, eta, bigarrenik, “profesionalen” zerbitzu-izaera ematen diotenak. 

2. atalean, gauzapen- eta erantzukizun-araubideari buruzko arau bat ezarri da, bazkideak 

profesional liberalak edo artistak direnean egiten dituzten proiektu edo zereginei dagokienez. 

Arau hori azaldu behar da, profesional horiek kooperatibako kide izan arren, bazkideek 

jarduera “beren kontura” garatzen dutelako, 1. atalean adierazi den bezala. 


Iruzkintzen ari garen manuak indargabetutako legearen 123. artikuluan zeukan edukiari 

eutsi dio. Moldaketa bakarrak gramatika-arlokoak dira, hizkera inklusiboaren erabileraren 

ziozkoak (arestian adierazi dugun moduan, batik bat, berrikuntza hori askozaz nabarmenagoa 

da gaztelaniazko testuan). 


Artikulu honek aukera emango digu kooperatiba jakin bat profesionalen zerbitzukooperatibatzat 

identifikatzeko eta, beraz, kalifikatzeko, bertako kideen izaera (elementu 

subjektiboa) eta kooperatiba-jarduera (elementu objektiboa) artikuluaren 1. atalean 

adierazitakoekin bat badatoz. 

Nolanahi ere, “profesional” berbaren erabilerak izaera malgua dauka kooperatiba-mota 

horien erregulazioan, eta sustatzaileek “artisauak edo artistak” diren kasuetan ere sor daitezke 

halako sozietateak. 

Kooperatiba bat profesionalen zerbitzu-kooperatiba izatea zehazten duen elementu 

subjektiboa dugu kooperatiba horretako kideak, hau da, erakundeak zerbitzuak emango 

dizkien pertsonak, profesionalak, artisauak edo artistak izatea. Gainera, esandako izaera 

horietako bat duten pertsonek osatu duten kooperatiba bat “profesionalen zerbitzukotzat” 

jo ahal izateko, beharrezkoa da profesional izendatu ditugun pertsona horiek jarduera 

“euren kontura” egitea, hau da, kooperatibatik lokabe. Gertaera horrek bereizi egiten ditu 

mota horretako kooperatibak eta, lan elkartuko kooperatibaren modalitatearen barruan, 

jarduera profesional, artisautza-jarduera edo jarduera artistiko bat “modu erkidean” eta 

“kooperatibaren kontura” emateko eratzen direnetatik. 

Kooperatiba-jarduera identifikatzen duen alderdi objektiboari dagokionez, esan beharra 

dago mota horretako kooperatiben helburua bazkideentzako “hornidurak, zerbitzuak 

490


eta prestazioak ematea edo horiei lotutako eragiketak egitea” dela, helburu honi atxikita: 

bazkideek garatutako jarduerak edo jarduera horien emaitzak erraztu, bermatu edo osatzea, 

ekonomiaren, teknikaren, lanaren, ekologiaren, antolamenduaren edo funtzionaltasunaren 

esparruan. 

Ondorio gisa, esan daiteke mota horretako kooperatibak bereizten dituena ez dela soilik 

kooperatibako kideek garatzen duten jarduera-mota, baizik eta, bereziki, bazkideok beren 

independentziari eustea eta kooperatiba erakunde koordinatzailea izatea, horren helburu 

nagusia bazkideen beharrei erantzutea dela, bazkideek jarduera propioak gauza ditzaten. 


Bazkideek egindako proiektuei eta zereginei buruzko egikaritze-araubideari eta 

erantzukizunari dagokienez, artikuluaren 2. atalak ezarri du “dagokion lanbideari aplika 

dakizkiokeen arauen arabera garatuko dela”. 

Beraz, kontuan hartu beharko da bazkideen eta hirugarrenen arteko kontratu-harremanei 

aplikatu beharreko araubide juridikoa, eta, bereziki, lex artis delakotik eratorritako 

betebeharrak eta erantzukizunak, kode zibilaren arauekin eta Auzitegi Gorenaren 

jurisprudentziak ezarritakoarekin bat etorriz. 

Era berean, badira arau bereziak, profesional jakin batzuen betebeharrak berariaz jasotzen 

dituztenak, eta horiek ez betetzeagatiko erantzukizuna sortuko da, hala nola eraikinen 

eraikuntza-prozesuan esku hartzen dutenek (arkitektoak, arkitekto teknikoak, ingeniariak 

eta ingeniari teknikoak) aintzat hartu beharrekoak, Eraikuntzaren Antolamenduari buruzko 

azaroaren 5eko 38/1999 Legeak ezarritakoari jarraiki. 

23.2. Enpresen zerbitzu-kooperatibak 

128. artikulua.– Enpresen zerbitzu-kooperatibak. 

1.– Enpresen zerbitzu-kooperatibak dira, 127.1 artikuluan erregulatutako helburu 

soziala izanik, arrantza-, industria-, merkataritza- edo zerbitzu-sektoreetako 

enpresaburu indibidualak edo enpresaburu-sozietateak elkartzen dituztenak, berdin 

delarik zein den haien forma juridikoa, enpresa-funtzioak eta bazkideen ustiapenen 

jarduerak edo emaitzak errazteko, bermatzeko edo osatzeko. 

2.– Aurreko zenbakian xedatutakora bil daitezke ondasun- edo eskubide-erkidegoak, 

eta nortasun juridikorik gabeko bestelako antolakundeak, baldin eta eskubideak eta 

betebeharrak bereganatzeko gaitasuna badute eta nork bere kideetatik ordezkari bat 

izendatzen badute kooperatiban jardun dezan. 


Aurreko artikuluan bezala, legeak jasotako zerbitzu-kooperatiben beste mota bat zehaztu 

da artikulu honetan, elementu objektiboak eta subjektiboak aipatuz. Horiek zehaztuko 

dituzte, azken batean, kooperatiba bat “enpresen zerbitzu-kooperatibatzat” kalifikatzea. 

491



Aurreko 4/1993 Legearen 124. artikuluak zekarren edukiari eutsi zaio lege honetan, 

enpresen zerbitzu-kooperatiben modalitatean garraiolarien kooperatibei buruzko hirugarren 

atala kendu dela izan ezik. Atal hori kentzeko arrazoia dugu egungo legeak artikulu bat 

eskaintzen diela osorik “garraio-kooperatibei” (129. artikulua). 


Enpresen zerbitzu-kooperatiben xedea profesionalen zerbitzu-kooperatibenaren antzekoa 

da, hau da, “hornidurak, zerbitzuak eta prestazioak ematea edo eragiketak egitea” 

kooperatibako kideentzat, zertarako eta “bazkideen enpresa-eginkizunak, jarduerak edo 

ustiategien emaitzak erraztu, bermatu edo osatzeko”. Horrenbestez, enpresa-lankidetzarako 

tresnak dira, eta erakundeko kideek lankidetzan jarduten dute nork bere enpresa-jardueren 

garapen askeari eutsita. 

Alderdi subjektiboari dagokionez, derragun arrantza-, industria-, merkataritza- edo 

zerbitzu-sektoreetako banako enpresaburuek edo sozietateek osa ditzakete, haien era 

juridikoa edozein dela ere. Nortasun juridikorik gabeko erakundeek ere sor ditzakete halako 

kooperatibak, hala nola ondasun- edo eskubide-erkidegoak, betiere bi baldintza betetzen 

badituzte: 1) eskubideak eta betebeharrak egozteko gaitasuna izatea; eta 2) kooperatiban, 

kideen ordezkari bat izendatzea. 

Kooperatiba-mota horri atxikitako sozietateek bazkideen beharrizan erkideak asetzen 

dituzte, kideek euren ustiategiak hobeto gara ditzaten; horretarako, adibidez, horiek 

gauzatzeko beharrezkoak diren produktuak eskuratzeko kostuak murriztuko dira, 

merkaturatze-baldintzak hobetuko dira eta, ondorioz, salmentak erraztu, edo bazkideei 

administrazio-zerbitzuak eskainiko zaizkie negozioak modu eraginkorragoan kudeatzeko. 

Beraz, bazkideen gaitasuna handitzen dute horiek lan egiten duten merkatuaren eskakizunei 

hobeto aurre egiteko, eta, aldi berean, bazkideok nork bere enpresa-unitatearen kontrolari 

oratu egingo dio. 


Profesionalen zerbitzu-kooperatibetan gertatzen den bezala, kooperatiba hauetan ere 

kontuan hartu beharko dira bazkideen eta haiek garatutako jarduera ekonomikoetatik 

eratorritako kontratu-loturak dituzten hirugarrenen arteko harremanei doazkien betebeharrak 

eta erantzukizunak. 

23.3. Garraio-kooperatibak 

129. artikulua.– Garraio-kooperatibak. 

1.– Garraio-kooperatibak dira helburu dutenak garraio-zerbitzuak antolatzea edo 

eskaintzea edo helburu hori betetzen laguntzen duten jarduerak egitea. 

2.– Forma hauetakoren bat hartu ahal izango dute: 

492


a) Lan elkartuko garraio-kooperatiba edo, besterik gabe, garraio-kooperatiba: 

garraiolari, gidari edo bestelako langileak elkartzen dituzte, elkarrekin lan egin 

eta garraio-zerbitzuak emateko. 

Lan elkartuko kooperatiben erregulazioa aplikatuko zaie garraio-kooperatibei; 

kooperatiba mota horietan, bazkide langileak ez dira garraio-enpresen titular 

izango, eta ezin izango dute fakturatu lan-prestazioagatik. Bazkide horien baja 

gertatuz gero, dirutan itzuliko zaizkie egindako ekarpenak. 

b) Garraio-jarduerak gara ditzaketen garraio-enpresen titularrak elkartzen dituen 

garraio-kooperatiba, helburu hau duena: bazkideen enpresa-jarduera erraztea, 

bazkideen ustiapenen hobekuntza ekonomikoa eta teknikoa lortzera bideratutako 

zerbitzuak eta hornidurak eskainiz edo bestelako eragiketak eginez. 


Garraioen sektorean jarduteko eratutako kooperatibek berariazko erregulazioa dute lege 

berrian, eta horren bidez bereizten, definitzen eta sailkatzen dira halako kooperatibak. 

Artikulu bat eskaini zaie osorik, eduki zabalekoa, indargabetutako legeak enpresa-zerbitzuen 

kooperatibei buruzko artikuluaren barruko paragrafo batean horien inguruan egin zien 

aipamen soiletik harago. 

Maila erkatuan, kooperatiben legeek –estatukoak eta autonomia-erkidegoetakoek– 

kooperatiba-mota horiek berariaz arautzea erabaki dute kasu batzuetan, eta beste batzuetan, 

berriz, horiek zehaztu edo aipatu besterik ez dute egiten, arautu barik, eta haien araubide 

juridikoa dela eta, beste kooperatiba-mota batzuetara bideratzen dituzte, lan elkartukoetara 

edo zerbitzu-kooperatibetara, kasuan-kasuan diren elementu zehatzen arabera. 

Garraio-kooperatiben araubide juridikoa zein den, lan elkartuko kooperatibetara edo 

enpresen zerbitzu-kooperatibetara bideratzeko arrazoiaren funtsa dugu, halako kooperatibek 

jarduten duteneko esparru ekonomikoa gorabehera, kooperatiba-sozietateen unibertsoaren 

barruan dituzten ezaugarri zehatzen kariaz, kasuan-kasuan kontuan hartuko da kooperatiben 

jarduera zein den, hau da: bazkideentzako lanpostuak sortzea edo erakundeko kideek 

garraiolari gisa garatzen duten enpresa-jarduera erraztea. 

Hori horrela izanik, 11/2019 Legeak beste urrats bat egin du kooperatiba mota horiek aipatze 

hutsetik eta arestian esandako bi ereduetara (lan elkartuko kooperatibetara edo enpresen 

zerbitzu-kooperatibetara) bideratzetik harago, eta esparru juridiko berekia eman die; hala, 

erabaki horrek mota horretako kooperatibak kooperatiba-enpresa gisa ulertzea erraztu du, eta 

esparru juridiko hori, aldi berean, garraioen arloko sektore-araudiarekin ezkondu behar da. 

Legearen zioen azalpenak mota horretako kooperatiben erregulazioa iradoki digu, sektore 

horretan kooperatiben egoera argitu nahi dela azpimarratuta; ildo horretan, honako hau 

adierazi da: 

“Garraio-kooperatiben kasuan, espresuki aurreikusi da nola sortu daitezkeen: zerbitzukooperatiba 

gisa –enpresen zerbitzu-kooperatibak erregulatu zirenean bezala– edo lan 

elkartuko kooperatiba gisa. Edozein kasutan, egitura eta araubide juridiko ezberdinen 

arabera erregulatu dira bi eraketa mota horiek, ez daitezen biak nahastu; izan ere, nahasketa 

493


horrek arazoak eta gatazkak sortzen zituen araudia aplikatzerakoan. Beraz, kooperatibok 

garraio integratuko kooperatiben identitatea bermatuko duten estatutu zehatz batzuen 

arabera erregulatuko dira, kontuan hartuta betiere kooperatibei oro har aitortzen zaien 

izaera integrala”. 


Lege berrian, garraioen arloan diharduten kooperatibei ematen zaien tratamendua dugu 

haien berritasun garrantzitsuetako bat; izan ere, artikulu bat eskaini zaie osorik kooperatibei, 

eta artikulu hori dela bide, legez taxutzen, definitzen eta sailkatzen dira. 

4/1993 Legean, mota horretako kooperatiben gaineko aipamen soila ageri zen, enpresen 

zerbitzu-kooperatibei buruzko artikuluaren paragrafoetako batean (124.3 artikulua), honako 

hau adierazita: 

“Lege honetan lankide-kooperatibez ohartemandakoaren kaltetan joan gabe, 

bidaiariak edo salgaiak garraiatzeko zerbitzuak betetzeko gaituriko gizalagunek 

garraiolarien kooperatibak era ditzakete, atal honi atxikiz, garraioaren arloari buruzko 

legerian horrelako enpresei aitortzen zaizkien eginkizun guztiak beregana ditzaten”. 

Horren aurrean, lege berriak ahalegin handiagoa darakutsa kooperatiba horien tratamenduari 

gagozkiola. 


Kooperatiba horien helburua garraio-zerbitzuak antolatzea eta/edo ematea da, edo, bestela, 

helburu hori lortzeko jarduerak egitea. 

Mota horretako kooperatibek bi sozietate-era har ditzakete, jarduera kooperatiboaren 

helburua zein den: bazkideei lanpostuak eskuetaratzea edo bazkideen ustiategiak garatzen 

laguntzea: 

1) Lan elkartuko kooperatiba edo garraio-kooperatiba bera: kideek, hau da, garraiolariek, 

gidariek edo beste langile batzuek, elkarrekin lan egiten dute garraio-zerbitzua emateko. 

Bertako kideak ezin dira garraio-enpresen titularrak izan, eta ezin izango dute fakturatu 

lana egiteagatik. 

Mota horretako kooperatibak lan elkartuko kooperatibak erregulatzen dituzten manuen 

arabera arautuko dira. 

Baja emanez gero, ekarpenak eskudirutan itzuliko zaizkio bazkideari, eta, beraz, ekarpena 

ibilgailu bat izan bada, ezin izango da itzuli ibilgailu hori emanda. Beste lege autonomiko 

batzuek, aldiz, kontrakoa ezarri edo horretarako baimena ematen dute. Horrela Valentziako 

legeak (2/2015 Legegintzako Dekretuaren 97.2.a) artikulua) eta Gaztela-Mantxako Legea 

(azaroaren 4ko 11/2010 Legearen 129.2 artikulua), ibilgailuetan egindako ekarpenen 

itzulketa, nahitaez, ibilgailua bera eta ibilgailuari aplikatutako amortizazio-funtsa itzuliz 

egingo dela arautu dute, eta Andaluziakoak ere (14/2011 Legearen 95.2 artikulua) ezarri du 

ekarpenak “lehentasunez” egin behar direla emandako ibilgailua itzulita eta hari aplikatutako 

amortizazio-funtsa kontuan hartuta. 

494


Garraioen arloko araudiak mota horretako kooperatibetan duen eragina dela eta, ekarpenen 

itzulketari buruzko arau hau ezartzeak lagundu egin dezake, ikuspegi operatibo eta/edo 

ekonomiko batetik zentzurik ez duen egoerak saihesten, esaterako, beste araudi horrek 

ezarri hoi dituen baldintzen ondorioz ibilgailu bat garraiobide gisa erabiltzeko. Azken 

batean, eskudiruzko itzulketak ez du kooperatiba-araubidekoak ez diren baldintzatzaileen 

eraginpean jartzen. 

2) Garraiolarien kooperatibak. Ondoko ezaugarri subjektibo eta objektiboak dituzten 

inguruabar hauek bete behar dituzte: a) bazkideak garraio-enpresen titularrak dira eta garraiojardueran 

jardun dezakete; eta b) sozietatearen xedea hauxe da: bazkideen enpresa-jarduera 

erraztea, zerbitzuak eta hornidurak emanez, bai eta haien ustiategien hobekuntza ekonomiko 

eta teknikoa helburu duen beste edozein eragiketa gauzatu ere. 

Hemen, kooperatiba enpresa-egitura da eta sektoreko enpresaburuei elkartzeko aukera 

ematen die, sektorearen zatiketa saihestuz eta merkatuan lehendik daukan posizioa indartuz. 

Ondorio gisa, honako hau esan daiteke: 

1) Jarraian aipatuko dugun manuak legez taxutzen ditu garraio-kooperatibak, eta 

kooperatiba-irizpide hutsen bidez erregulatzen, sektore ekonomiko horren esparruan 

sor daitezkeen bi kooperatiba-motak bereiziz, jarduera kooperatibizatuaren arabera 

eta erakundeak nahiz bazkideek euren arteko eta hirugarrenekiko harremanetan 

duten posizioaren arabera. 

2) Eraketa eta arauketa hori malgua da, eta aukera ematen du sektoreko profesionalak 

nahiz bestelako langileak kooperatibetan aritzeko, guztiak ere bazkideak baitira, 

enpresa-jarduera haien guztien baldintza, aukera eta beharretara ondoen egokitzen 

den kooperatiba-era zehatzaren bidez garatzeko. 

Hori guztia lagungarria izan daiteke, gainera, praktikak kooperatiba-sozietatearen izaera 

indargabetu ez dezan eta izakunde hori kooperatibismotik kanpoko helburuetarako neurriz 

kanpo erabil ez dadin. Gai horri dagokionez, komeni da kontuan hartzea Auzitegi Gorenaren 

2018ko maiatzaren 18ko 549/2018 (Lan-arloko) Epaiak ezarritakoa, garraioen arloan 

kooperatiba-eraren iruzurrezko erabilerari dagokionez. 


Mota horretako kooperatibetan, garraio-jarduera erregulatzen duen araudi sektoriala hartu 

behar da kontuan, eta, bereziki, honako xedapen hauek: 

• 16/1987 Legea, uztailaren 30ekoa, Lurreko Garraioen Antolamenduari buruzkoa, 

eta, bereziki, 22. eta 119. artikuluak, 1. eta 3. atalak. 

• 1211/1990 Errege Dekretua, irailaren 28koa, Lurreko Garraioak Antolatzeko 

Legearen Erregelamendua onartu zuena, eta, zehazki, 159.1 eta 197. artikuluak eta 

5. xedapen iragankorra. 

Era berean, agerian jarri behar da araudi horrek aldaketa ugari izan dituela eta, gainera, 

aintzat hartu beharreko ebazpen judizialek ere eragina izan ohi dutela (adibidez, Auzitegi 

Gorenaren Administrazioarekiko Auzien Salak berriki emandako epaia, 2020-09-28koa, 

495


1218/2020 zenbakiduna; horren bidez, baliogabetu egin da salgaien garraio publikoan 

jarduteko baimena lortzeko helburuz eskatzen den baldintza, hau da, ibilgailuaren 

antzinatasuna bost hilabetetik gorakoa ez izatea). 

Gainera, badira Europako Erkidegoko zuzentarauak eta erregelamenduak, esparru horretan 

ere eragina dutenak. 

23.4. Erakundeen zerbitzu-kooperatibak 

130. artikulua.– Erakundeen zerbitzu-kooperatibak. 

Korporazio eta organismo publikoek, fundazioek, sindikatuek eta era guztietako elkarteek 

era ditzakete erakundeen zerbitzu-kooperatibak, berdintasunez jokatuta, antolamendu- edo 

funtzio-arazo edo -premia guztiak ebazteko, ezertan eragin gabe entitate bazkide bakoitzaren 

autonomian edo berezitasunetan. 


Zerbitzu-kooperatiben erregulatzeko araudia malgua eta irekia denez, mota horretako 

kooperatibak artikulu honetan aipatzen direnen moduko erakundeen arazoak konpondu edo 

beharrei erantzuteko erabili ohi dira: “korporazioak eta erakunde publikoak, fundazioak, 

sindikatuak eta elkarteak”. 


Manuak 4/1993 Legearen 125 artikuluak zekarren edukiari eutsi dio. 


Ikuspegi subjektibotik, korporazio eta erakunde publikoek, fundazioek, sindikatuek eta era 

guztietako elkarteek era ditzakete horrelako kooperatibak. 

Kooperatiba-jardueraren helburua, kasu honetan, bazkideek dituzten antolaketa- edo 

funtzio-arazo edo -premiak berdintasunez konpontzea da. 

Kooperatiba eratzeak eta kooperatibako kide izateak ala ez izateak kide izateak ez dute 

eraginik izango bazkide bakoitzaren autonomian eta haren erakundearen edo besteren 

berezitasunetan. 

4/1993 Legeak ere jasota zeukan arren, erakundeen zerbitzu-kooperatiba ez da gaurdaino 

erabili Euskadin. Korporazio eta erakunde publikoei erreparatuta, galdetu behar da ea zergatik 

ez den sozietate-era kooperatibo hori oraindik erabili erakunde horien antolaketa- edo funtzioarazoak 

zein -beharrak konpontzeko. Sektore publikoaren dimentsioa zein den eta horren 

barruan sortzen diren arazo eta beharren bolumena aintzat hartuta, nahiz eta kooperatiben 

bidea arazo eta behar horiek guztiak konpontzeko irtenbidea ezin izan, arrazoizkoa 

dirudi pentsatzea bide hau baliagarria izan litekeela, neurri batean, behintzat, helburu 

hori erdiesteko. Segurutik, zuzenbide publikoak ezarritako baldintzapenek, erakundeen 

antolamendu- eta funtzionamendu-araubideari dagokionez, eragina izan dezakete erakunde 

496


horiek kooperatiba-jardunbideak erabiltzean, baina komenigarria litzateke erakunde horiek 

azter dezaten zer esparrutan izan daitekeen erabilgarria kooperatiba-eraren bidez elkartzea; 

izan ere, erakundeon antolamendu- eta funtzio-premien zioz, adibidez, ondasun eta zerbitzuz 

hornitu behar dira, eta ondasun eta zerbitzu horiei erantzuteko, kooperatiba sozietateak 

abantailak ekar litzake, esate baterako, kostuak murrizten, eta, oro har, mesedegarriak izan 

daitezke interes orokorrarentzat. 


Kontuan hartu beharko da kooperatiba osatzen duen erakundearen (korporazioa edo 

organismo publikoa, fundazioa, sindikatua edo elkartea) jarduera eta funtzionamendua 

arautzen duen araubide espezifikoa, publikoa edo pribatua. 

23.5. Arau osagarriak 

131. artikulua.– Arau osagarriak. 

1.– Ezin izango da zerbitzu-kooperatibarik sortu lege honen arabera beste kooperatiba 

batzuenak diren sektoreetan jarduteko edo beste kooperatiba mota batzuen helburu 

ekonomikoak lortzeko. 

2.– Estatutuetan zehaztuko da zein mailatako lankidetza eskatu ahal zaien bazkideei, 

noraino heltzen diren kooperatibari aitortzen zaizkion koordinazio-ahalmenak eta 

zer indar duten; halaber, estatutuetan ezarriko da ea kooperatibak parte hartu ahal 

duen ala ez bazkideen jarduera, enpresa edo ustiapenak finantzatzen. 

3.– Atal honetan arautzen diren kooperatiba mota hauetan guztietan, zein sektoretan, 

jarduera profesionaletan edo adarretan lan egiten duten bazkideek edo zer izaera 

duten bazkideek, alor horretako terminoak sartu ahal izango dituzte kooperatibaren 

izenean. 


Goiko artikuluak amaiera ematen dio zerbitzu-kooperatiben erregulazioari hiru arauren 

bidez. Hiru arau horiek, aurreko legearen 126. artikuluan gertatzen zen moduan, ondoko 

xedea dute: 

a) kooperatiba-mota horren berezko eremua mugatzea, eta, horrekin batera, 127. 

artikulutik 131. artikulura jaso diren arauen aplikazio-eremua. 

b) mota horretako kooperatibei datxezkien ezaugarri batzuk estatutuetara igortzea. 

c) izendapenean, bazkideek jarduten duten sektorea, jarduera profesionala edo adar 

ekonomikoa edo bazkideen izaera aipatzeko berbak edo esapideak erabiltzeko 

aukera onartzea. 


4/1993 Legearen 126. Artikuluaren edukiari eutsi dio artikuluak. 

497



1.- Ezin izango da zerbitzu-kooperatibarik sortu lege honen arabera beste kooperatiba 

batzuenak diren sektoreetan jarduteko edo beste kooperatiba mota batzuen helburu 

ekonomikoak lortzeko. 

Arau honen bidez, mota horretako kooperatibentzat gorde den eremua zein den 

argitu da, legeak jasotzen dituen kooperatiben multzoaren barruan. Eremu hori 

mugatzeko, honako hau ezarri da: kooperatibaren sektorea edo helburu ekonomikoa 

legean araututako beste kooperatiba motaren bati badagokio, eratzen den erakundea 

ezin izango da zerbitzu-kooperatiba gisa kalifikatu. Hau da, eratutako entitateak 

zerbitzu-kooperatiba baten jarduera bereizgarriren bat garatzen badu ere, ezin 

izango da halakotzat hartu, baldin eta haren sektore edo helburu ekonomikoa bat 

badator legeak beste kooperatiba-mota bati dagokiola arautzen duenarekin, eta, kasu 

horretan, lehentasuna izango du kooperatiba beste mota horren arabera kalifikatzeak, 

ez zerbitzu-kooperatiba gisa. 

2.- Estatutuetan zehaztuko da zein mailatako lankidetza eskatu ahal zaien bazkideei, 

noraino heltzen diren kooperatibari aitortzen zaizkion koordinazio-ahalmenak eta 

zer indar duten; halaber, estatutuetan ezarriko da ea kooperatibak parte hartu ahal 

duen ala ez bazkideen jarduera, enpresa edo ustiapenak finantzatzen. 

Arau horrek estatutuen erregulaziora igortzen du, honako hauek zehazteko: 

• Bazkideei eska dakiekeen lankidetza-maila, nork bere jardueran duen askatasunetik 

eta erantzukizunetik abiatuta. 

• Sozietatearen alde aitortutako koordinazio-ahalmenen irismena eta sendotasuna; 

hori bat dator legearen zioen azalpenak kooperatiba horiei esleitzen dien 

“koordinazio-erakunde” delakoaren izaerarekin. 

Halaber, estatutuetan ezarriko da kooperatibak bazkideen jarduera, enpresa edo 

ustiategietan modu finantzarioan parte har dezakeen. 

3.- Atal honetan araututako edozein motatako kooperatibek izenaren barruan jaso 

ditzakete bazkideek jarduten duten sektorea, lanbide-jarduera edo adar ekonomikoa 

edo bazkideen izaera. 

Antzeko araua dugu Aragoiko Kooperatiben Legean (2/2014 Legegintzako Dekretua, 

abuztuaren 29koa), 78.4 artikuluan; eta Kataluniako Kooperatiben Legean (12/2015 

Legea, uztailaren 9koa), 129.4 artikuluan. 

Madrilgo Kooperatiben Legeak (4/1999 Legea, martxoaren 30ekoa), 111.3 artikulua 

dela bide, onartu baino, ezarri egiten du “profesional liberalek edo artistek osatutako 

erakundeak direnean (..) horien izenean zerbitzu profesionalen kooperatiba agertu 

beharko da”. Ildo beretik doa Nafarroako legeak (14/2006 Legea, abenduaren 

11koa). 71. artikuluak xedatutakoa. 

498

24. JUNIOR KOOPERATIBAK* 1 

132. artikulua.– Junior kooperatibak. 

1.– Ikasleek sustatzen dituzte junior kooperatibak, helburu honekin: ikasleek praktikan 

jartzea matrikulatuta dauden ikastetxeetan bereganatzen dituzten trebetasunak 

edo jakintzak, jarduera ekonomikoak garatuz ondasunak ekoizteko edo zerbitzuak 

emateko. 

2.– Mugagabea izango da kooperatibaren iraupena. Nolanahi ere, bazkide guztietatik 

bik baino ez dutenean betetzen ikasle izateko betekizuna, junior sozietate kooperatibo 

izateari utziko dio kooperatibak. Hori gertatzen denean, eta gehienez ere gertatu 

eta 30 eguneko epean, horren berri eman beharko zaio Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroari, sailkapenaren ondorioetarako. 


Junior kooperatiben kontzeptua “Junior enpresaren” kontzeptutik dator, eta 60ko 

hamarkadaren amaieran Frantzian izandako esperientzia batean du jatorria. Junior ESSEC 

CONSEIL elkarteak dinamizatutako ekimen horretan, ikasle batzuek egitura profesionala sortu 

zuten, haien trebetasunak eta prestutasuna enpresen zerbitzura jartzeko. Bi urte geroago, Junior 

Enpresen Konfederazio Nazionala sortu zen eta ekimena Europa osora zabaldu zen. Izakunde 

horren helburua irakaskuntza akademikoaren esparruan benetako enpresa-proiektuen garapena 

sustatzea da, eskuratutako ezagutza teknikoak praktikan jartzeko. Ikasleek benetako enpresa 

sortzen dute, kideen inguruabarretara egokitua, eta, horri esker, kontzeptu akademikoen 

garapena eta enpresa baten bidez benetan abian jartzea uztartzen dituzte. 

Enplegua Suspertzeko 2013-2016 Programaren esparruan, Eusko Jaurlaritzak, Mondragon 

Korporazioaren eskutik eta Mondragon Unibertsitatearen bitartez, Junior enpresaren 

kontzeptua egokitu zuen kooperatiben eremura. Kooperatiben munduan, horren aurrekaririk 

hurbilena Team Learning Cooperatives finlandiar eredua dugu. Ikasle-talde baten ekimen 

hori oinarri hartuta, hasiera batean, elkartea eratu eta, geroago, junior mailako lan elkartuko 

kooperatiba sortzen zuten, helburu horni heltzeko: “eskuratutako ezaupide teorikoak 

praktikan jartzeko benetako proiektuak garatzea (kooperatiba bat sortzea, antolatzea eta 

kudeatzea edo kooperatiba- eta lankidetza-jarduera bat garatzea). 

Lege berria onartuta, Junior kooperatibak araudian txertatu dira, eta berezko kooperatibaren 

estatusa lortu dute, legea berria argitaratu baino lehen, parekotzat jotzen ziren lan elkartuko 

kooperatiben izaera atzean utzita. 

Legearen zioen azalpenak berak bidezkotu du kooperatiba-mota horren berritasuna, 

“junior kooperatibak espezifikoki identifikatu eta erregulatu” behar direlako, eta gaineratu 

du “sozietate-kontratu horren helburua hezkuntzari lotua dagoela, kooperatiba bat sortuz 

eta abian jarriz, titulazio akademiko batek exijitutako ezagutzak lortzeko” 

* Fernando Aberasturi Lauzurika jaunak, abokatu eta IKASGILTZAko kudeatzaileak, egindako iruzkina. 

499

JUNIOR KOOPERATIBAK 


Junior kooperatibena lege berriaren salbuespenezko berritasunetako bat da, haien 

funtzionamendua ez baitzegoen araututa aurreko lege indargabetuan. Berrikuntza erabatekoa 

da, eta ezin dugu aurrekaririk aurkitu euskal kooperatiben legerian. 

Egia da, sarreran esan dugun bezala, kooperatiba horien ibilbidea urte batzuetakoa dela. 

Orain arte, tipologiari dagokionez, junior kooperatibak lan elkartuko kooperatiben aterkiaren 

babesean kokatu dira, eta araubideaz denaz bezainbatean, kooperatiben erregistroak emandako 

zerbitzu-jarraibide bat baino ez zuten. Jarraibide horren bidez, “junior kooperatiba” gisa 

kalifikatzeko aukera ematen zitzaien enpresa bat garatzen duten unibertsitateko ikasleek 

osatutako lan elkartuko kooperatibei, kooperatiben printzipioak betez eta eraz, ikasleen 

prestakuntza akademikoaren zati gisa, unibertsitatearen tutoretzapean, eta Euskadiko 

kooperatiben erregistroan inskribatuta. 

Jarraibide horretan adierazten zenez, “junior” izena berariaz idatzi behar zen dagokion 

erregistro-orrian, eta kooperatiba horiek identifikatu eta kuantifikatu behar ziren lan elkartuko 

kooperatiben artean, indargabetutako legearen azken xedapenetako bosgarrenean araututako 

estatistika-ondorioetarako. 

Xedapen horietatik harago, junior kooperatibaren arauketa guztiz berria da euskal 

kooperatiben araubidean. Jarraian, berritasun hori aztertuko dugu. 


Junior kooperatibak arautzen dituen 132. artikuluak bi atal ditu. 

Lehenengoaren izaera xedapenezkoa da, ikasleek junior kooperatibak sortzeko aukeraz 

baitihardu. Bestalde, junior kooperatiba izateko nahitaezko baldintzak ezarri ditu: ikasleek 

osatzea eta irakaskuntza akademikoen aplikazio praktikoa helburu izatea. 

Bigarren atalak, aginduzko izaera duenak, arautu du kooperatibak junior izateari noiz utzi 

behar dion, partaideen bilakaera naturala dela eta, bai eta legeak xedatutako tipologiaren 

baten barruan noiz txertatu behar den ere, ustez, lan elkartuko kooperatiben tipologiaren 

barruan. 

132. artikuluaren 1. paragrafoan, junior kooperatiben alderdi subjektiboak eta objektiboak 

zehaztu dira. 

Lehenengoaren arabera, edozein ikastetxetan matrikulatutako ikasleek eratu behar dituzte 

junior kooperatibak. Bigarrenaren arabera, kooperatiba horien helburua izango da ikastetxe 

horietan eskuratutako trebetasunak eta ezagutzak praktikan jartzea, ondasunak eta zerbitzuak 

ekoizteko jarduera ekonomikoak garatuz. 


Junior kooperatiben funtzionamendu-araubidea artezten duten xedapenek, funtsean, mota 

horretako kooperatibak eratu ditzaketen pertsonak dituzte hartzaile, hau da, ikasleak. Legeak 

500


berak ezartzen duen bezala, halakotzat hartu behar dira edozein ikastetxetan matrikulatuta 

dauden pertsonak. 

Horiexek baitira sozietate-mota hori baliatzeko benetako sustatzaileak, eta, hortaz, haiei 

zuzenduta daude sozietate-mota horren eraketa arautzen eta ahalbidetzen duen arau-xedapena 

eta beste kooperatiba-mota batean txertatzeko ezartzen diren kautelazko neurriak, ikasleek 

ikasle izateari uzten diotenean, ikasketak amaitu dituztelako ikasteari utzi diotelako. 

Izan ere, legeak arautzen duenari jarraiki, kooperatiba-mota hori osa dezaketen pertsonen 

bilakaera naturalaren ondorio gisa, noizbait ikasle izateari utziko diotela. Kasu horretan, 

bazkide guztietatik bik bakarrik betetzen badute ikasle direlako baldintza, kooperatibak 

kooperatiben erregistroari jakinarazi beharko dio inguruabar hori, sailkapen egokia egiteko. 

Ezarritako epea 30 egunekoa da, egoera hori eragin duen inguruabarra gertatu eta hurrengo 

egunetik zenbatzen hasita. 

Horraino iritsita, junior kooperatibak eratzeko baldintza subjektiboei buruzko galdera sortu 

zaigu. Horiek arautzen dituzten artikuluak eta Kooperatiben Legearen gainerako xedapenak 

aztertuta, ondorio hauek atera ditzakegu: 

Junior kooperatiba bat eratzeko, gutxienez, hiru pertsonak parte hartu behar dute, eta, 

gainera, lehen esan dugun bezala, ikasle izan beharko dute. Beraz, baztertu egin behar dugu 

sozietate kooperatibo junior txikiak sortzeko aukera, hiru bazkide baino gutxiago dituztela. 

Eta, lehen esan dugun moduan, kooperatiben erregistroari jakinarazi behar zaio bazkide 

ikasleen kopurua 3tik beherakoa denean. Une horretan, legez araututa dago kooperatibari 

junior gisako sailkapena kentzea eta une horretan dagokion kooperatiba-motaren multzoan 

sartzea. 

Eremu subjektiboari buruz aztertu beharreko beste kontu bat dugu junior kooperatibetan 

ikasleak ez diren bestelako bazkideak sartzeko aukera. Lan-bazkideak direla edo laguntzaileak 

direla. Gure ustez, legeak ez du inolako eragozpenik jartzen gai horren inguruan, eta, beraz, 

mota horretako kooperatibek beste edozein bazkide-mota izan lezake, betiere ikasten ari 

diren 3 bazkide izateari lotutako gutxieneko betekizunari eusten bazaio. 

Junior kooperatiben iraupenari dagokionez, esan dezagun 132. artikuluan jasota dagoela, 

eta gainerako kooperatibak bezala, junior kooperatibak mugagabeak dira. Ikuspuntu 

horretatik, bi motatako kooperatibak agertzea espero daiteke. 

Lehenik eta behin, lantalde jakin baten eskutik sortu eta sozietate-bizitza amaitzen dutenak, 

edo, behintzat, junior kooperatibaren babespean, kideek ikasketak amaitzen dituztenean. 

Lehen kasu horretan, ikuspuntu subjektibotik, kooperatibak estatikoak izango lirateke, eta ez 

litzateke ohiko bajarik eta altarik izango bazkideen artean. 

Bigarrenik, ikasketak amaitzen dituzten bazkideek kooperatiba utzi eta bazkide berriak 

sartzen direneko kooperatibak ditugu, irauteko asmoz eraberritzen direnak. Kasu horretan, 

dinamismo handiagoa izango da ikuspuntu subjektibotik, eta, ondorioz, alten eta bajen 

trafiko handiagoa. 

Bestalde, eta arauaren hartzaileen gaira itzulita, proiektu horiek sortzen direneko ikastetxeen 

kudeaketaren arduradunak ere halakotzat har genitzake; izan ere, junior kooperatibaren 

kontzeptua tresna metodologikoa da ikastetxe horietako irakaskuntza-ikaskuntza prozesuetan 

501


garatzeko. Bada, tresna horren bidez, ezagutza akademikoak eta ezagutza horiek garatzen eta 

indartzen dituen beharrezko aplikazio praktikoa uztartu nahi dira. Ikastetxeetako arduradunek 

txertatu beharko dute tresna hori ikasketa-planetan, ikasleek enpresa-proiektuari ekin ahal 

izateko behar duten denbora eta baliabideak eskura ditzaten. 

Izan ere, praktikan, junior kooperatiben inguruko esperientzia guztiak eta horien aurrekari 

diren junior enpresa guztiak halako elkarteak ahalbidetzen eta sustatzen dituzten erakunde 

akademiko jakin batzuen baitan jaio dira. 


Estatuaren esparruan, kooperatiben araubidearen erregulazioa Kooperatibei buruzko 

uztailaren 16ko 27/1999 Legean jasotzen da. Lege hori ez da Euskadin aplikatzekoa, ezpada, 

euskal araudiak izan ditzakeen hutsuneak osatzeko kasuetan. 

Estatuko araudiak izakunde horien erregulazioa jasotzen ez duenez, ezingo luke inola ere 

osagarritasun-eginkizun hori bete, eta, beraz, ez dago kooperatiba-eremuko beste araudi 

aplikagarririk, junior kooperatibek garatzen duen jardueraren arloko legeriari men egiteari 


502

25. GIZARTERATZE-KOOPERATIBAK* 1 

133. artikulua.– Gizarteratze-kooperatibak. 

Batez ere, desgaitasun funtzional fisikoa, psikikoa edo sentsoriala duten pertsonek eta 

gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonek sortuko dituzte gizarteratze-kooperatibak, 

eta lan elkartuan oinarritu ahal izango dira bazkideek egindako produktu eta zerbitzuak 

antolatu, bideratu eta merkaturatzeko edo orokorrean edo espezifikoki kontsumitzen diren 

ondasun eta zerbitzuak eskaintzeko. 


1.– Edozein gizarte-zerbitzu ematen duten entitate publikoek parte hartu ahal izango 

dute, bazkide gisa, gizarteratze-kooperatibetan, dagokien ekarpena eginez eta 

entitate publikoen ordezkari bat izendatuz. Ordezkari horrek, kooperatibako 

gainerako bazkideekin batera, lan egingo du laguntza teknikoa, profesionala eta 

soziala emateko; sozietatearen organo guztietako bileretara joango da, eta ahotsa 

izango du haietan. 

2.– Gizarteratze-kooperatibek besteren konturako kontratuak egin ahal izango dituzte 

izaera bereko taldeekin, beste enpresa batzuek egiten dituzten baldintza beretan; 

dena den, kooperatiba hauei ez zaizkie aplikatuko lege honen 103.4 artikuluko 

lehenengo paragrafoak langile horiei ezartzen dizkien mugak. 

25.1. Sarrera 

Kooperatiben Legearen 12. atalean gizarteratze-kooperatibak (GKOOP) arautu dira, goian 

transkribatutako 133. eta 134. Artikuluek osatzen dutela. 

Gizarteratzeko kooperatiben ezaugarri nagusia da bi gizatalde ahulen premia sozioekonomikoei 

erantzuten dietela: desgaitasuna duten pertsonena eta gizarte-bazterketako egoeran 

daudenena. Gizatalde kalteberez ari garenean, gizarte-kalteberatasun edo zaurgarritasunaz 

ari gara, desabantaila-egoeran dauden pertsona-taldeak aipatuta, haien giza eskubideak ezin 

dituztelako baldintza berdintsuetan erabili gizarteratutzat jo ditzakegun pertsonen aldean. 

Gizatalde kalteberak Espainiako Konstituzioaren 9.2. artikuluak jasotako xedapenaren 

hartzaile garbiak dira, hauxe ezartzen duela: Botere publikoei baldintzak bultzatzea dagozkie 

askatasun eta pertsona baten eta taldea osotzen dutenena benetako eta eragileak izan 

daitezen; baita galarazi edo osotasuna zailtzen dituzten oztopoak eragitea hiritargoen parte 

hartzea erraztea bai politika mailan, bai ekonomia, kultura eta gizarte mailan ere. 

* Aitor Bengoetxea Alkorta jaunak, UPV/EHUko Lanaren eta Gizarte Segurantzaren Zuzenbideko 

irakasle elkartu eta GEZKI (Gizarte Ekonomia eta Zuzenbide Kooperatiboaren Institutua) erakundeko 

zuzendariak, egindako iruzkina. 

503

GIZARTERATZE-KOOPERATIBAK 

GKOOP direlakoak osatzen dituzten kooperatiba-kideak, gehienbat, lehen adierazi dugun 

bezala, desgaitasuna duten pertsonak eta gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonak 

dira. Zalantzarik gabe, ez dira horiek gizatalde zaurgarri bakarrak, gizarte-zuzenbideak eta 

gizarte-politikek beste zaurgarritasun-alderdi batzuk identifikatu baitituzte, hala nola adina, 

sexua, arraza, erlijioa, sexu-orientazioa edo iraupen luzeko langabezia. 

Dena dela, GKOOPen erregulazio juridiko-positiboak eskaintzen digun ereduan, 

kooperatiba-jardueraren eragileak aipatu ditugun bi gizatalde kalteberak dira. Jarduera 

horren helburua pertsona horien enplegu-premia sozioekonomikoari erantzutea izan daiteke; 

kasu horretan, lan elkartuko kooperatibaren bidea aurreikusten da; edo, bestela, kontsumokooperatiba 

bat sortuko da, kooperatibaren helburua desgaitasunen bat duten pertsonen edo 

gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonentzako kontsumo-ondasunak edo zerbitzuak 

hornitzeko beharrari erantzun nahi zaionean. 


Formaltzat jo ditzakegun berrikuntzak eta funtsezkoak bereiziko ditugu. 

Alde batetik, zinez laudagarria eta egokia da genero-ikuspegia kontuan hartzeko egindako 

idazketa inklusiboa (askoz nabarmenagoa gaztelaniazko edukian). 

Desgaitasun fisiko, psikiko eta/edo sentsoriala duten pertsonei buruzko aipamena (133. 

artikulua), lehengo urritu fisiko edo psikikoak adierazpenaren aldean, (indargabetutako 127. 

artikulua), forma hutsetik edo politikoki zuzenak diren esapideetatik harago doan esangura 

dauka. Kontu handi jorratzeko gaia da, eta aipaturiko gizataldea izendatzeko modua ez da 

ezdeusa, askotan, aurreiritziak jasan behar dituen kolektibo ahul batu kalterik ez egitea baita 

helburua. 

Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) desgaitasuna duten pertsonak esapidea ezarri 

zuen, kolektibo kaltebera hori izendatzeko egokiena delakoan. 2001eko maiatzaren 22an 

erabaki zuen, Osasunaren 54. Mundu batzarrean, WHA 54.21 Ebazpenaren dela bide, 

Funtzionamenduaren, Ezintasunaren eta Osasunaren Nazioarteko Sailkapena (FNS) 

onartzean. OMEren manu hori jasota, Mendekotasunari buruzko Legeak (abenduaren 

14ko 49/2006 Legeak), terminologia deritzon zortzigarren xedapen gehigarrian, hauxe 

xedatu zuen: arau-testuetan «minusbaliatuak» eta «minosbaliotasuna duten pertsonak» 

aipatzen direnean, «desgaitasuna duten pertsonak» esan nahi dela ulertuko da; era berean, 

lege hori indarrean sartu bezain laster, herri-administrazioek emandako arau-xedapenek 

«desgaitasuna duen pertsona» edo «desgaitasuna duten pertsonak» terminoak erabiliko 

dituzte horiek izendatzeko. 

Egia esatera, ez da oso ohikoa lege-mailako arau batek horren modu hertsatzailean 

arautzea terminologia hutsezko gai bat, baina erabakia bidezkoturik dago eta, gainera, 

txalotu egin behar horrela egitea, gizatalde edo kolektibo horrek merezi duen begirunez eta 

modu ez gutxiesgarrian tratatzea baita helburua. Beraz, horren zaharrak ez diren adjektiboak 

–eta horietako asko, oso iraingarriak− baztertu behar dira, hala nola atzeratua, inozentea 

edo elbarria. Une honetan, kolektibo horretako kideei desgaitasuna duten pertsona gisa 

izendatzea, politikoki ez ezik, juridikoki ere zuzena da. 

504


Funtsezko berrikuntza, zioen azalpenean nabarmentzen den bakarra, arauak beste 

kolektibo kaltebera bat aintzat hartzea da, desgaitasuna duten pertsonenaz gain, gizarteratzekooperatiben 

arauketaren hartzaile gisa: gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonen 

kolektiboa (133. artikulua). Elementu berritzailea da, eta balorazio positiboa merezi du; 

izan ere, lan-arloko zuzenbidearen esparruan, batez ere, enpleguaren arloan, ohikoa da bi 

kolektiboek antzeko tratamendua izatea, ekintza positiboko neurriak behar-beharrezkoak 

baitituzte aukera-berdintasunerantz aurrera egingo badute. 

Paralelotasun hori argi eta garbi aurkituko dugu enplegu-zentro berezietan, hots, 

desgaitasunen bat duten pertsonentzako enplegu-tresna espezifikoetan, eta laneratzeenpresetan 

edo, bestela esanda, gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonei enplegua 

ematea xede nagusi dutenetan. Bi antolakunde horiek gizarte-ekonomiaren zati dira, 

pertsonak kapitalaren gainetik lehenesten dituztelako, eta haien helburua, nagusiki, gizarteesparruari 

atxikita dago, aipatutako bi kolektibo kaltebera horietako kide direnen enplegua 

sustatuz, pertsona horiek zailtasun nabarmenak dituztelako enplegua enpresa arruntetan 

lortzeko, nahiz eta horixe egokiena litzatekeen zaurgarritzat jotzen ez den biztanleriarekiko 

berdintasun benetakoa eta eraginkorra gauzatzeko. Gizarteratze-kooperatiben arloko beste 

lege-berrikuntza 134.2. artikuluan dago, kooperatiben aurreko legeak ez zekarren manu 

bat ezarri baitu; bada GKOOPek, desgaitasuna duten edo gizarte-bazterketako egoeran 

dauden kooperatiba-bazkideei ematen dieten kooperatiba-enplegutik at, besteren kontura ere 

kontratatu ahalko dituzte, lan-kontratuen bidez, bi kolektibo horietako kide diren pertsonak, 

inolako mugarik gabe. 

Berariaz adierazi da Lege berriaren 103.4 artikulua, oro har, lan elkartuko kooperatibei 

buruzkoa ez dela aplikatuko; artikulu horren arabera, soldatapeko langileek urtean lan 

egindako orduen kopurua ezingo da izan bazkide langileek urtean egindako ordu guztien 

ehuneko hogeita hamar baino handiagoa. Dena dela, 103.4 artikuluak salbuespen batzuk 

atxiki dizkio muga horri, baina ez ditugu atal honetan aipatuko. GKOOPetan egin daitezkeen 

besteren konturako kontratuak berriro ere jorratuko ditugu hurrengo atalean. 


Jarraian, GKOOPen araubide juridiko-positiboari buruzko iruzkina egingo dugu, hiru atal 

bereiziz: 133. artikulua, gizarteratze-kooperatibei buruzkoa; eta 134.1 eta 134.2 artikuluak, 

bazkideen araubideari buruzkoak. 

25.3.1. 133.artikulua 

Aztergai darabilgun kooperatiba-motaren izenetik hasita (gizarteratze-kooperatiba), lehen 

iruzkin terminologikoa egin daiteke. Gertaera bera edo antzeko inguruabarrak adierazteko, 

besteak beste, gizarteratzea, gizarte-integrazioa gizarte-inklusioa erabili ohi dira. Ingurumari 

horretan ikusita, badirudi gizarte-inklusioaren esapidea gero eta zabalduago dagoela gizarte 

inklusibo edo barneratzailearen ideiaren inguruan. Segurutik, alderantzizko esanahia daukan 

gizarte-bazterketa esapidearekin ildotik jokatu nahi izateagatik. Funtsean, ideia litzateke 

inor ez baztertzearen erantzukizuna gizarte osoarena dela, eta inklusiboa izateko lan egin 

behar duela, arreta baztertutako pertsonengan jarri gabe, euren erantzukizuna balitz bezala. 

505


Adierazpen horren erabileraren adibide esanguratsuak aurki ditzakegu Europako Gizarteratze 

Estrategian, eta horren ondorio diren Gizarteratzeko Ekintza Plan Nazionaletan (Espainiako 

estatuan, azkena 2013-2016koa da). Ildo beretik, euskal eremuan, Gizarteratzeko IV. Euskal 

Plana (2017-2021) dugu indarrean, Euskadi lurralde inklusiboa izan dadin prestatutakoa. 

Horregatik, areago kontuan harturik 133. artikuluak gizarte-bazterketako egoeran dauden 

pertsonen gizataldea ere aitortu duela, pentsa genezake “gizarte-inklusioko kooperatibak” 

izena egokiagoa litzatekeela, indarrean dagoen “gizarteratze-kooperatibak” adierazpena 

eguneratuta. 

Bazkide gehienek desgaitasunen bat duten edo gizarte-bazterketako egoeran dauden 

pertsonak izan behar dutela dioen nahitaezko betekizunari dagokionez, esan dezagun 

zentzuzko baldintza eta guztiz justifikatutakoa dela, kooperatibak garatu behar duen 

berariazko xedea egiatan garatzen duela bermatzeko, aipatutako kolektibo ahulen behar 

bereziak asetzeari dagokionez. Gehiengo hori GKOOP sortzeko unean izan behar da, bai 

eta kooperatibak dirauen bitartean ere, eta horrela gertatzen ez bada, kooperatiba desegiteko 

arrazoia izango litzateke, Euskadiko Kooperatiben Legearen (EKL) 91.4 artikuluak dioenari 

jarraiki, ondoko desegiteko arrazoitzat jotzen baitu: Kooperatiba sortzeko legez eskatzen 

den gutxienekotik behera murriztea bazkide kopurua,baldin eta murrizketa horrek hamabi 

hilabete baino gehiago irauten badu. 

133. artikuluak desgaitasun fisiko, psikiko eta/edo sentsoriala duten pertsonei buruz 

egindako aipamena dela eta, desgaitasuna duen pertsonaren kontzeptu teknikoa bilatuko 

dugu. Hala, kontzeptu materiala aurki dezakegu, hauxe dioena: pertsona desgaituak dira 

urritasun fisikoak, mentalak, intelektualak edo sentsorialak dituztenak, ziurrenik iraunkorrak 

direnak eta, hainbat oztoporen eraginez, gizarteko parte-hartze osoa eta eraginkorra ezin 

gauzaturik gera daitezke, gainerakoen baldintza berberetan; bestetik, kontzeptu juridikoadministratibo 

formala idoro dezakegu, ondokora dioena; aurreko paragrafoan ezarritakoaz 

gain, eta ondorio guztietarako, desgaitasunen bat duten pertsonatzat hartuko dira ehuneko 

33ko edo handik gorako desgaitaun-maila aitortu zaienak (bi kontzeptu horiek 1/2013 

Legegintzako Errege Dekretuak, azaroaren 29koak, desgaitasuna duten pertsonen eskubideei 

eta haien gizarteratzeari buruzko Lege Orokorraren testu bategina onartu zuenak, ezarri 

zituen 4. artikuluan). 

Ondorio praktikoei erreparatuta, EKLren 133. artikulua bete egiten delako segurtasun 

juridikoa izateko, desgaitasuna duten pertsonak ditugu izaera hori eraz aitortuta dutenak 

agintaritza eskudunaren administrazio-ebazpenaren bidez, betiere desgaitasun-maila, 

gutxienez, ehuneko 33koa bada. Euskal Autonomia Erkidegoari gagozkiola, administrazioegintza 

horiek foru-aldundietako gizarte-zerbitzuen arloko organo eskudunek ematen dituzte. 

133. artikuluak jasotako bigarren kolektiboari dagokionez, hau da, gizarte-bazterketako 

egoeran dauden pertsonei dagokienez, berriro ere, egoera hori eraz egiaztatzeko, dagokion 

foru-aldundiko agintaritza eskudunak emandako ziurtagiria behar da. Eusko Jaurlaritzaren 

erregelamendu zehatz batek gizarte-bazterketako egoera ebaluatzeko irizpideak ezartzen 

ditu (385/2013 Dekretua, uztailaren 16koa, Gizarte Bazterkeria Balioesteko Tresna onartzen 

duena). 

506


Ikusmira aldatuz, EKLren 133. artikuluak aukera ematen du gizarteratze-kooperatibei 

orientazio bikoitza emateko, jarduera kooperatibizatuaren arabera, betiere aipatutako bi 

kolektibo ahulen inguruan. 

Kooperatiba-jarduera lan elkartua izan daiteke; kasu horretan, GKOOPek lan elkartuko 

kooperatiba (LEK) gisa funtzionatuko du, araubide juridiko espezifikoari lotuta. Desgaitasuna 

duten edo gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonek beren lana egingo dute, eta 

kooperatibak hirugarrenentzako ondasunak eta zerbitzuak ekoitziko ditu. 

GKOOPek LEK gisa jarduten duenean, GKOOPen araubide juridiko berariazkoak arautzen 

ez duen guztian, LEKei buruzko araudia aplikatuko da (EKLren 103-107 artikuluak). 

Horren inguruan ez da inolako zalantzarik izan behar; izan ere, kooperatiba bakoitzak, bestalde, 

bete beharko ditu, bai lege honetan bere burua sortzeko ezartzen diren printzipioak, 

bai dagokion motari aplikatu beharreko xedapen bereziak; dagokion atalean aurreikusten ez 

den guztirako, berriz, arau orokorrak bete beharko ditu (EKLren 102. artikulua). GKOOPen 

kasuan, berriz, hiru maila ditugu, GKOOPena berarena, GKOOPen generikoa, lana jarduera 

kooperatibizatua denean, eta EKLren orokorra, kooperatiba mota guztientzat. LEKen 

lege-araubidea zehatz-mehatz aztertzeko, obra honen kapitulu egokiari lotzen gatzaizkio. 

EKLk ematen duen bigarren aukeraren arabera, gizarteratze-kooperatibak kontsumokooperatiba 

gisa jardun dezake, desgaitasunen bat duten edo gizarte-bazterketako egoeran 

dauden GKOOPeko bazkideak hartzaile dituzten ondasunak edo zerbitzuak hornituta. 

Ondasun edo zerbitzu horiek orokorrak zein zehatzak izan daitezke eta, azken kasu horretan, 

kolektibo hartzaileen beharrizan berariazkoei erantzun behar diete (adibidez, desgaitasuna 

duten pertsonentzat egokitutako ibilgailuak). 

Lan elkartuko kooperatiba gisa jarduten duten GKOOPei buruz esan berri dugun moduan, 

kontsumoko kooperatiba gisa jarduten dutenean, kooperatiba-mota horren erregulazio 

juridikoa aplikatuko da legeria osagarri gisa, hau da, EKLren 108. artikuluak dakarrena. 

Kontsumo-kooperatiben erregulazio juridiko-positiboa sakonago aztertzeko, iruzkinbilduma 

honi dagokion kapitulura joko dugu. 

25.3.2. 134.1 artikulua 

Kontuan harturik gizarteratze-kooperatibaren helburu nagusia gizarte-zerbitzu bat modu 

kooperatiboan eskaintzea dela, 134.1 artikuluak bide ematen dio, GKOOPen barruan, gizartezerbitzuen 

arloan erantzukizunak dituzten erakunde publikoen ordezkariek lankidetzan 

aritzeari. 

Ikuspegi teknikotik, sortzen den aukera hauxe da: erakunde publikoak ordezkatzen dituzten 

pertsonak GKOOPen bazkide laguntzaile gisa hastea (EKLren 19.5 artikulua). Izaera 

hori eskuratzeko, dagokion erakunde publikoak GKOOPen estatutuetan jasotako kapitalekarpena 

egin beharko du. Gainera, bazkide den erakunde publiko laguntzailearen ordezkari 

gisa hartzen den pertsona fisikoak ekarria egin beharko dio GKOOPi, lan eginez, laguntza 

tekniko profesionalaren arloan. Zehaztu behar da pertsona fisiko horrek bazkide laguntzailea 

den erakunde publikoaren ordezkari gisa jarduten duela, eta, GKOOPen lan egin arren, ez 

dela bertako bazkide langilea. 

507


EKLren 133. artikuluak berariaz aginduta, erakunde publiko baten ordezkari diharduen 

pertsona fisikoak GKOOPen organo sozial guztien bileretara joateko eskubidea du, bai eta 

haietan iritzia adierazteko eskubidea ere. Manu zehatz hori dela eta, badirudi EKLk bermatu 

nahi duela GKOOPen barruan harmonia edo, gutxienez, koordinazio egokia egongo dela 

bazkideen eta aipatutako ordezkari publikoaren artean. 

25.3.3. 134.2 artikulua 

Gorago adierazi den bezala, EKLk dakartzan berritasunen atalean, GKOOPek, kooperatibako 

bazkideei ematen dieten enplegu kooperatiboaz gain, besteren kontura kontratatu ahal izango 

dituzte, lan-kontratuen bidez, desgaitasuna duten edo gizarte-bazterketako egoeran dauden 

pertsonen kolektibo bateko pertsonak, inolako muga kuantitatiborik gabe. 

Berariaz adierazi da lege berriaren 103.4 artikuluak jasotako muga, oro har, lan elkartuko 

kooperatibei buruzkoa, ez dela aplikatuko; muga horren arabera, soldatapeko langileek 

urtean lan egindako orduen kopurua ezingo da izan bazkide langileek urtean egindako ordu 

guztien ehuneko hogeita hamar baino handiagoa. 

Oro har, lan elkartuko kooperatibei (LEK) buruz diharduen 103.4. artikuluaren 

erregulazioa kritikagarria izan badaiteke ere, soldatapeko langileak kontratatzeko aukera 

zabalegia delako, eta, egiatan, salbuespenezkoa izan beharko litzateke, LEKen izaera 

juridikoarekin eta funtzionalarekin harmonizatzen ez delako, desgaitasunen bat duten 

pertsonen eta gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonen kolektiboen kasuan, iritzi 

kritiko hori arindu egin behar da, gizatalde horiek ekintza positiboko neurrietan parte 

hartzeko aukera izan dezaten, laneratzeko abiapuntuan eduki duten desparekotasuna 

zelanbait orekatzen ahalegintzeko. 

Gizarteratze-kooperatiba lan elkartuko kooperatiben modalitateetako bat denez, haren 

helburua da bazkideei enplegua eskaintzea, lana emanda, beren-beregi desgaitasuna duten 

edo gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonei, 103.4 artikuluak argiro dioen moduan, 

oro har, LEKen aldean. Nolanahi ere, ekintza positiboko neurria legitimoa eta juridikoki 

ondo oinarritua dagoenez, guztiz zentzuzkoa da soldatapeko langileak kontratatzeko muga 

orokorra baino malguagoa izatea. Arazoa zera da, 134. artikuluak muga kuantitatibo oro 

ezabatu duela. Eta, gure ustez, horrek sorraraz dezake gizarteratze-kooperatiba batean 

desgaitasuna duten edo gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsona gehiago kontrataturik 

egotea besteren kontura lan egiteko kooperatibako bazkideak baino, eta hori, jakina denez, 

gehiegizkoa izango litzateke. Horregatik, nahiz eta LEKen muga orokorra baino malguagoa 

izan, arrazoizkoa litzateke mugaren bat ezartzea, esate baterako gizarteratze-kooperatiba 

batean jarduten duten langile gehienek kooperatibako bazkide izan behar izatea. 


Beste araudi bat aplikatzera beharko gintuzketen gizarteratzeko kooperatiben lotuneei 

dagokienez, lau kasu nabarmenduko ditugu: gizarte-ekimeneko kooperatibak, onura 

publikoko kooperatibak, enplegu-zentro bereziak eta laneratzeko enpresak. 

508


25.4.1. Gizarte-ekimeneko kooperatibak 

Gizarteratze-kooperatibek gizarte-ekimeneko kooperatiben kalifikazioa lor dezakete, 

baldin eta horretarako eskatzen diren baldintzak betetzen badituzte (EKLren 156.3 artikulua). 

Kooperatiba horiek arautzen dituen araua 61/2000 Dekretua da, apirilaren 4koa, Gizarte 

Ekimeneko Kooperatibak arautzen dituena. Irabazi-asmorik gabekoak izanik, helburu sozial 

gisa, besteak beste, edozein motatako gizarte-bazterketa pairatzen duten pertsonak laneratzea 

helburu duen edozein jarduera ekonomiko garatzea duten kooperatibentzat araututa dago 

gizarte-ekimeneko kooperatibaren kalifikazioa. 

Beraz, gizarte-ekimeneko kooperatibaren kalifikazioa lortzeko, GKOOP batek bete behar 

duen baldintza nagusia irabazi-asmorik ez izatea da. GKOOPek irabazteko asmoa izan 

dezakete, edo ez. Halakorik ez badute (estatutuetan berariaz jaso beharko da inguruabar 

hori), gizarte-ekimeneko kooperatibaren kalifikazioa lor dezakete. 61/2000 Dekretuaren 2. 

artikuluak lau xedapen zehatz jasotzen ditu, estatutuek berariaz jaso behar dituztenak irabaziasmorik 

eza egiaztatzeko: 

• Ekonomia-ekitaldi batean sortzen diren emaitza positiboak ezingo dira banatu 

bazkideen artean. 

• Sozietateko kapitalari bazkideek egiten dizkioten ekarpenek, derrigorrezkoek nahiz 

borondatezkoek, ezingo dituzte diruaren legezko korritua baino korritu handiagoak 

sortu, ekarpenak eguneratu egin badaitezke ere. 

• Zuzendaritza Kontseiluko karguak dohainik bete beharko dira. Hala ere, kontseiluko 

kideek beren egitekoak burutzerakoan gasturik edukiz gero, diru-konpentsazioak 

eman dakizkieke. 

• Langile bazkideen edo lan-bazkideen eta inoren konturako langileen ordainketak ezingo 

dute gainditu sektoreko soldatadun langileen hitzarmen kolektiboak lanbideko jarduera 

eta kategoriaren arabera jarritako ordainketen ehuneko ehun eta berrogeita hamar. 

25.4.2. Onura publikoko kooperatibak 

Gizarte-ekimeneko kooperatibekin gertatzen den bezala, gizarteratze-kooperatibek 

ere onura publikoko kalifikazioa lor dezakete (EKLren 156.2 artikulua). Kasu horretan, 

erreferentziazko araua otsailaren 2ko 64/1999 Dekretua da, onura publikoko kooperatibasozietateei 

dagozkien prozedurei eta betekizunei buruzko erregelamendua onartzen duena. 

Dekretu horren 1. artikuluak ezarritakoaren arabera, beren eginkizunen garapenaren bidez 

Euskadiren interes orokorra sustatzen laguntzen duten kooperatibei aitortu dakieke onura 

publikoa. 2. artikuluak, aldiz, zehaztu du interes orokor hori lortzen laguntzen dutela, besteak 

beste, gizarte-laguntzaren helburuak, gizarte-ekonomiaren sustapena edo antzeko beste 

edozein helburu nagusi dituzten sozietate-xedek. Beraz, GKOOPek bi kolektibo kalteberen 

alde gauzatu ohi duten helburu ekonomikoa eta soziala kontuan hartuta, badirudi erraz sar 

daitezkeela onura publikoko kooperatiben artean. 

Irabazi-asmorik ezari dagokionez, 64/1999 Dekretuak, hori egiaztatzeko baldintza gisa, 

estatutuetan berariaz jaso behar diren lau alderdiak eskatzen ditu. Alderdi horiek gorago 

adierazi ditugu, gizarte-ekimeneko kooperatibei buruzko atalean. 

509


25.4.3. Enplegu zentro bereziak 

Enplegu-zentro bereziak desgaitasuna duten pertsonei lana ematen dieten enpresak 

dira. Ildo horretan, gizarteratzeko kooperatibek enplegu-zentro bereziaren kalifikazioa lor 

dezakete. Kasu honetan, aplikatu beharreko erregelamendua hauxe da: 168/2019 Dekretua, 

urriaren 29koa, zeinaren bidez arautzen baitira Euskal Autonomia Erkidegoan desgaitasuna 

duten pertsonen enplegagarritasunarekin loturiko programak eta zerbitzuak eta enplegu 

zentro berezien Euskal Erregistroa. 

Erregelamendu horren 83. artikuluak ezarritakoari jarraiki, titulartasun publikoko 

zein pribatuko enpresak enplegu-zentro berezitzat jo daitezke. Beraz, zalantzarik gabe, 

gizarteratzeko kooperatiba bat enplegu-zentro berezi gisa kalifikatu ahal izango da. Une 

honetan, enplegu-zentro berezien erregistro publikoan (Internet bidez kontsulta daiteke) 

kooperatiba bat dago horrela kalifikatuta. 

Beraz, urriaren 29ko 168/2019 Dekretuaren 83. artikuluak xedatutakoarekin bat etorriz, 

enplegu-zentro bereziaren kalifikazioa lortu nahi duen gizarteratze-kooperatibak honako 

baldintza hauek betetzen dituela egiaztatu beharko du: 

• Titularraren nortasuna. 

• Pertsona juridikoak izanez gero, aldez aurretik eratuta egotea eta beren estatutuetan 

jasotzea beren helburu sozialaren barnean xede dutela desgaitasuna duten pertsonak 

laneratzea. 

• Azterlan ekonomiko egoki baten bidez, zentroaren bideragarritasun teknikoa eta 

finantzarioa justifikatzea, bai eta beren xedeak betetze aldera dituzten bizirauteko 

aukerak ere. Azterlanak zehatz-mehatz zehaztu behar ditu azterlanaren xede 

diren lantokia edo lantokiak, bai eta haiei atxikitako plantillaren tamaina eta 

banaketa ere. Izan ere, horri mugatzen zaizkio, berariaz, enplegu-zentro bereziaren 

bideragarritasunari buruzko ondorioak. Azterlana zenbait lan-zentrori buruzkoa 

bada, haren ondorioak lan-zentro bakoitzaren arabera xehakatu beharko dira. 

• Ekoizpen-prozesuak ahalbidetzen duen neurrian, desgaitasuna duten langileen 

kopururik handiena izatea, eta, betiere, gutxienez langileen % 70. Eta kalifikazioa 

eskatu aurretik jarduera hasi ez bada, plantilla horrela eratzeko konpromisoa hartzea. 

Ondorio horietarako, ez dira zenbatuko egokitze pertsonal eta sozialerako zerbitzuak 

ematen dituzten desgaitasunik gabeko langileak. Desgaitasuna duten langileek 

lan-kontratu idatzia izango dute, desgaitasuna duten pertsonen enplegu-zentro 

berezietako lan-harreman berezia arautzen duen araudiaren babespean sinatua. 

• Zentroko plantillan zentroaren jarduerak behar dituen teknikariak eta laguntzaileak 

izatea edo langile horiek plantillan sartzeko konpromisoa hartzea. Langile horiek 

lanbide-titulazio egokiak eduki beharko dituzte. 

• Zentroko plantillan sartuko diren eta desgaitasuna duten pertsonei emango zaizkien 

egokitze pertsonal eta sozialerako zerbitzuak zehaztea. 

• Egoitza Euskal Autonomia Erkidegoan izatea; kalifikazioak barnean hartzen dituen 

lan-zentroek ere EAEn kokatuta egon beharko dute. 

510


25.4.4. Laneratzeko enpresak 

Laneratzeko enpresen xedea gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonei lana eskaintzea 

da. Euskal Autonomia Erkidegoaren eremuan, erreferentziazko araua dugu azaroaren 11ko 

182/2008 Dekretua, laneratzeko enpresen kalifikazioa arautzen duena, horri heltzeko 

prozedura ezartzen duena eta haien erregistroa ezartzen duena. 

Beherago ikusiko dugunez, gizarteratze-enpresaren erakunde titularra merkataritzasozietate 

bat nahiz gizarte-ekonomiako sozietate bat izan daiteke. Beraz, ez dago zalantzarik 

GKOOP bat laneratzeko enpresa gisa kalifikatzeko aukerari buruz. Une honetan, bost 

kooperatiba ditugu gizarteratze-enpresen erregistro publikoan (Internet bidez kontsulta 

daiteke). 

Gizarteratze-kooperatiba bat laneratze-enpresa gisa kalifikatu nahi bada, gizartebazterketako 

egoeran dauden pertsonei enplegua eskaintzeagatik, dekretu horren 4. artikuluak 

xedatu duenari jarraiki, honako baldintza hauek bete beharko ditu: 

• Merkataritzako edo gizarte ekonomiako sozietate bat eratzea. 

• Merkatuko edozein sektoretan ondasun-produkzioko edo zerbitzu-prestazioko 

jarduera ekonomiko zilegi bat garatzea. 

• Bere helburu sozialarekiko desberdinak diren jarduerak ez egitea. 

• Bere helburu sozialaren xede nagusi gisa edukitzea lan-merkatuan sartzeko zailtasun 

bereziak dituzten pertsonen gizarteratzea eta laneratzea. 

• Bere nortasun juridikoari dagokion erregistroan behar bezala erregistratua egotea. 

7. artikuluan adierazitako erakunde sustatzaile batek edo batzuek sustatuak eta parte 

hartuak izatea. Merkataritza-sozietateen kasuan, parte-hartze hori kapital sozialaren 

% 51koa izango da gutxienez. Kooperatiben eta lan-sozietateen kasuan, parte-hartze 

hori bazkide kolaboratzaile edo atxikientzat aplikagarriak diren legedietan bildutako 

gehieneko mugetan kokatu beharko da. 

• Balantzeak, emaitza-kontuak eta ondarea bere helburu sozialarekiko desberdinak 

diren beste jarduera ekonomiko batzuekin lotuak ez izatea. 

• Zerga-arloko eta Gizarte Segurantzarekiko betebeharrak ordainduak izatea, 

eta, kalifikazioa eskatzen den unean, Autonomia Erkidegoko Administrazio 

Orokorrarekin edo horren erakunde autonomoekin zorrik ez izatea. 

• Kalifikazioa eskatu aurreko urtean bidegabeki kaleratuta lanposturik kendu ez izana. 

511

26. ENPRESAK SUSTATZEKO KOOPERATIBAK* 1 

135. artikulua.– Enpresak sustatzeko kooperatibak. 

1.– Enpresak sustatzeko kooperatibak dira helburu soziala dutenak ekintzaile berriek 

garaturiko jarduera ekonomiko eta sozialak sortzen eta handitzen laguntzea. 

2.– Enpresak sustatzeko kooperatibek lehentasuna eman behar diote, jarduera 

kooperatibizatuaren barruan, bazkideen ekimen ekintzaileari, eta bultzatu behar 

dute, lanbide-orientazioa bezalako jardueren bidez, jarduera bakoitza garatzeko 

behar diren enpresa-trebetasunak ematea eta jarduera horien tutorizatzea lehenengo 

urteetan. 

26.1. Sarrera 

II. tituluak, I. kapituluan, kooperatiba-mota guztiak jaso ditu (Euskadiko Kooperatiben 

Legearen 102. artikulutik 135.era, aurrerantzean EKL), eta lehendik zeudenei eutsi die, 

aldaketa batzuk eginda; gainera, 135. artikuluan enpresak sustatzeko kooperatiba berria 

gehitu du. 

Kapitulu horretan, mota horretako kooperatiben sozietate-helburua eta lehentasunak aztertu 

dira. Era berean, beste autonomia-erkidego batzuetako nahiz nazioarteko erregulazioak 

aipatu dira. Azkenik, kooperatiba-mota hori beste batzuetatik bereizi da. Alde batetik, 

fakturazio-kooperatibetatik, kooperatiba berria ez baita horiekin nahastu behar, azkenek 

benetako jarduera kooperatibizaturik gabeko egitura juridiko soila sortzen baitute. Bestetik, 

gizarte-ekonomiako enpresak sortu eta ekintzaile-taldeak bazkide gisa integratzeko xedea 

duten ekintzaileen kooperatibetatik bereizi behar da. 


Hizpide darabilgun kooperatiba-mota berria kooperatibismoaren erantzuna da, ekintzaile 

berriek garatutako jarduera ekonomiko eta sozialak sortzen eta hazten laguntzeko asmoz. 

EKLren 157.1 artikuluak, kooperatiben bidez jarduera ekonomikoen garapena sustatzen 

duten gizarte- eta ekonomia-inguruneak bultzatzeari buruzkoak, botere publikoei xedatutakoa 

gauzatzen duen adibidea dugu kooperatiba-mota hori. 

Erabateko berrikuntza da Euskadin, eta, beraz, oraingoz ez dago epigrafe horri atxikirik 

eratu den kooperatibarik. Aitzitik, beste autonomia-erkidego batzuetan badaude helburu hori 

betetzeko kooperatibak, aspalditik baitituzte mota horretako kooperatibei buruzko araudiak. 

2011. urtean, Andaluzia izan zen kooperatiba-mota hori estatuan txertatu zuen lehena, 

enpresak bultzatzeko kooperatibak izena erabiliz (AKLren 93. artikulua). Orduko 

erregulazioak oinarritzat hartu zituen Frantzian eta Belgikan jarduera- eta enplegukooperatiben 

bidez garatutako esperientzia arrakastatsuak. Esperientzia horiek apurka-apurka 

* Marta Enciso Santocildes andreak, Deustuko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultateko Irakasle titularrak, 


513

ENPRESAK SUSTATZEKO KOOPERATIBAK 

hedatu dira Europako beste herrialde batzuetara, hala nola Italiara, Austriara, Hungariara eta 

Herbehereetara. 

Andaluziako araudian funtsaturik, beste autonomia-erkidego batzuk, kasurako, Kantabriak, 

2013. urtean (KKLren 130. artikulua) edo Extremadurak, 2018. urtean (EXKLren 172. 

artikulua), mota horretako kooperatibak jaso dituzte, izen bera erabiliz. 

Bestalde, 2015ean, Kataluniak bere kooperatiba-legearen hirugarren xedapen gehigarrian 

jaso zuen kooperatiba-mota hori, baina enpresak sustatzeko kooperatiba izendatuta. 

Euskadiko erregulazioan ere izendapen horren alde egin da. 


Lehenik eta behin, kooperatiba mota horiei aplikatu beharreko araudiari dagokionez, 

honako hau ezarri da (EKLren 102.3 artikulua): 

• kooperatiba bakoitzak bete beharko ditu lege honetan bere burua sortzeko ezartzen 

diren printzipioak; 

• kooperatiba-motari aplikatu beharreko xedapen bereziak bete beharko ditu; 

• eta, dagokion atalean aurreikusten ez den guztirako, berriz, arau orokorrak bete 

beharko ditu. 

Sozietate-helburuari gagozkiola, ekintzaile berriek garatzen dituzten jarduera ekonomiko 

eta sozialak sortzen eta hazten laguntzea ezarri da (EKLren 135.1 artikulua). Ikusten denez, 

arauketak funtsezko bi alderdi jorratu ditu ekintzailetza-prozesuaren baitan: enpresaproiektuaren 

sorrera eta sendotzea. Une korapilatsuak dira esandakoak, eta enpresaproiektu 

askok, kooperatiboak izan zein ez, porrot egin dezakete laguntzarik, zerbitzurik eta 

prestakuntzarik ez badute. 

Bestalde, aitortu gabeko ekonomiaren esparruan emango liratekeen zerbitzuak azaleratu 

eta erregulatzeko tresnatzat har dezakegu, eredu kooperatibotik abiatuta. Horrela jaso da 

berariaz Andaluziako eta Kantabriako erregulazioen zioen azalpenetan. 

Jarraian, eskain daitezkeen laguntza-jarduerak jaso dira, baina, aintzat hartu behar da 

zerrenda hori ez dela, inola ere, zerrenda itxia (EKLren 135.2 artikulua): 

• lanbide-orientazioa; 

• jarduera bakoitza garatzeko behar diren enpresa-trebetasunak; 

• jardueren tutoretza lehenengo urteetan. 

Beste alde batetik, 2013an, Nafarroan kooperatiba modalitate berri bat sortu zen, 

Nafarroako Ekintzaileen kooperatiba, S. Koop/Cooperativa de emprendedores de Navarra 

S. Coop. deiturikoa, ANEL ekimenari atxikita, eta kooperatiba horrek baditu alde batzuk 

kapitulu honetan deskribatu dugun kooperatiba-motarekin. Nafarroako kooperatiba horren 

helburua dugu enpresa kooperatiboak babestea eta sortzea, ekintzaileek benetako esperientzia 

ekintzailea izan dezaten eta beren jarduera abian jar dezaten enpresa sortu aurretik, enpresa 

bideragarria ote den egiaztatzeko. Horretarako, ekintzaileen kooperatibako profesionalen 

laguntza eta aholkularitza baliatzen dute. Ekintzaileak kooperatibako bazkideak dira, eta, 

horregatik, enpresa-mintegi batetik bereizten da. 

514

ENPRESAK SUSTATZEKO KOOPERATIBAK 

Era berean, ez dira nahastu behar enpresak sustatzeko kooperatibak (edo, Nafarroako 

kasuan, ekintzaileen kooperatibak) eta fakturazio-kooperatibak. Enpresak sustatzeko 

kooperatibak dagokion autonomia-araudiaren arabera eratuta daude, eta kooperatiben balio 

eta printzipioei men egiten diete, beste autonomia-erkidego batzuetan abian dauden kasuek 

erakusten dutenez. 

Aitzitik, fakturazio-kooperatibetan, norbere konturako lana egiten duten pertsonak biltzen 

dituen egitura bat sortzen da. Zerbitzu hori erabili nahi duten pertsonek kide bihurtu behar 

dute, sozietatearen kapitalari ekarpena eginda. Erakundeak, bestalde, fakturazio- eta Gizarte 

Segurantzako alta-zerbitzuak ematen ditu, eta, kasu batzuetan, lege-aholkularitza orokorraz 

gain, finantzaketa lortzeko prestakuntza edo laguntza ere eskaintzen du. 

Funtzionamenduari dagokionez, nagusiki linean egiten dena, norbere konturako langileak 

gauzatzen du, baina faktura kooperatibak egiten du. Langile autonomoak fakturatutakoa 

jasotzen du, baina erakundeak ehuneko jakin bat atxikitzen du fakturatik, kudeaketazerbitzuaren 

zioz (oro har, % 4 eta % 6,5 artekoa, kasuaren arabera). Era berean, erakundeak 

alta ematen dio bazkideari gizarte-segurantzan besteren konturako langileen araubide 

orokorrean, fakturatutako jarduera estaltzeko behar diren egunetan. Kasu gehienetan, 

zerbitzuak noizbehinka ematen dituzten pertsonak dira, langile autonomoen araubide 

bereziaren kuota osoa ordaintzea saihesten dutenak. 

Ekinbide horiek kooperatiba-moldearen iruzurrezko erabileratzat hartzen dira, eta, 

horregatik, kooperatiba horietako batzuk deskalifikatu egin dira. Gainerakoei dagokienez, 

indarra galdu dute eta ia desagertu egin dira; izan ere, bazkide asko kooperatibako bazkide 

izan ziren bitartean, langile autonomo gisa ordaindu behar zituzten kuotak ordaintzera 

zigortu zituzten, % 20ko errekargua gehituta. 

Kooperatiba-printzipioen arabera artezten eta abiaburu horiek errespetatzen ez dituzten 

erakundeak dira, izaera instrumental hutsa dutenak, eta bezeroekiko harreman ezartzen dute 

langileekin, bazkideekiko harremana baino. 

Aitzitik, enpresak sustatzeko kooperatibek ekosistema egokia eskaintzen dute ekintzaileek 

beren negozio-ideia gauzatu ahal izan dezaten, auren lana modu erregularizatuan garatuz, 

baldintza duinetan eta eredu kooperatiboaren estandarren eta parametroen arabera. Eredu 

horretan, bazkideek kudeaketan parte hartzen dute eta sinergiak sortzen dituzte haien artean, 

eta, aldi berean, laguntza jasotzen dute enpresa-proiektua garatzen ari diren bitartean. 

515

27. SOZIETATE KOOPERATIBO TXIKIA* 1 

27.1. Xedapen orokorrak 

27.1.1. Kontzeptua eta sortzea 

136. artikulua.– Kontzeptua. 

1.– Sozietate kooperatibo txikia lehen graduko sozietate kooperatiboa da, lan elkartukoa 

edo erkidegoan ustiatzekoa, zeinaren araubide juridikoa kapitulu honen bidez 

arautzen baita, sozietate kooperatiboen barruko espezialitate gisa. 

2.– Sozietate kooperatibo txikia sortzeko, lege honen arabera sortutako sozietate 

kooperatibo baten estatutu sozialak egokitzeko, edo kooperatiba ez den sozietate bat 

sozietate kooperatibo txiki batean transformatzeko, horiek guztiak egin ahal izateko, 

sustatzaileek edota dagokion kooperatiba-organoak espresuki adierazi beharko dute 

sozietate kooperatibo txikiaren izaera egotzi diotela beren sozietateari. 

3.– Sozietate kooperatibo txikia iraupen mugagabeko bazkide langileek edo lanbazkideek 

osatuko dute, gutxienez bik eta gehienez hamarrek. 

4.– Sozietate kooperatibo txikiak kapitulu honetan xedatutakoaren bidez arautuko dira 

eta, osagarririk behar izanez gero, lege honen eta bere garapen-arauen bidez. 


1.– Sozietate kooperatibo txikia sortzeko, beharrezkoa izango da eskritura publikoa 

egitea eta sozietatea Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatzea. Inskripzio 

horren ondoren eskuratuko du izaera juridikoa sozietate kooperatibo txikiak. 

2.– Euskadiko Kooperatiben Erregistroan sozietate kooperatibo txikiak inskribatzeko 

liburua edukiko dute, eta hor inskribatuko dira sozietate kooperatibo txikiaren 

izaera hartu duten sozietateak, haien jatorrizko forma juridikoa edozein izanda ere. 

3.– Sozietate kooperatibo txikien sortze-eskriturak lege honen 13.1 artikuluko baldintza 

guztiak beteko ditu. 

4.– Sortze-eskrituraren eta estatutu sozialen kalifikazioa eta inskripzioa egiteko epea 

hamar egunekoa izango da gehienez ere, eskabidea aurkezten denetik kontatzen 

hasita. Epe hori bost egunera murriztuko da baldin eta estatutuak lege honetako 

zortzigarren xedapen gehigarriko 3. apartatuan aurreikusitako ereduaren 

araberakoak badira. 

5.– Entitate hauen izenean ezinbestean agertuko da «kooperatiba sozietate txikia» 

adierazpena edo «koop. elk. txikia» laburdura. 

* Francisco Javier Sanz Santaolalla jaunak, BITARTU-Arbitraje Kooperatiboko Euskal Zerbitzuko buru, 

Elkar-Lan, S. Coop.eko zuzendari eta Euskal Mugimendu Kooperatiboaren Batzorde Juridikoaren koordinatzaileak 


517

SOZIETATE KOOPERATIBO TXIKIA 


Euskadiko Kooperatiben ekainaren 24ko 4/1993 Legeak ez zuen kooperatiba-sozietate 

txikia arautu; ekainaren 25eko 6/2008 Legeak, kooperatiba-sozietate txikiari buruzkoak, 

erregulatu zituen halako sozietateak eta lege horren 136 eta 137 artikuluak eta aipatutako 

legearen 1. eta 2. artikuluak ia-ia berdinak dira. 

Bi berritasun daude: bata teknika juridikoari buruzkoa (EKLra igortzen du, indargabetu 

dituen legeetarako igorpena egin beharrean), eta bestea, kalifikazioan eta inskripzioan epeak 

murrizteari buruzkoa. 

EKLra igortzea: aurreko araudian, kooperatiba-sozietate txikia arautzen zuten aipatutako 

bi legeen inguruko aipamena egin zen; orain, berriz, EKLrako igorpenak ordeztu du aipamen 

hori. 

Epeak murriztea: sortze-eskritura eta sozietate-estatutuak kalifikatzeko eta inskribatzeko 

gehieneko epea hogeita hamar egunetik bost egunera murriztu da; horretarako, beharrezkoa 

da estatutu sozialak bat etortzea Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Sailak egindako 

ereduarekin. Hala, aurkezten diren estatutuak ereduarekin bat ez badatoz, gehieneko epea 

Kooperatiba Sozietateen Erregistroaren Erregelamenduak ezarritakoa izango da, normala 

denez, kooperatiba ez-txikientzat ezarritakoa baino laburragoa. 


EKLren 136. artikuluak ezarritako aintzat hartuta, esan beharra dago manu horren 

edukia aginduzkoa dela, hau da, nahitaez bete beharrekoa, kooperatiba-sozietate txikiaren 

kontzeptuari dagokionez. Lau atal ditu: 

1.atalean, kooperatiba-sozietate txikia definitu da, eta lan elkartuko kooperatibak eta 

erkidegoan ustiatzeko kooperatibak baino ezin izango direla izan zehaztu da. Bi kooperatibamota 

horien definizioak jorratu dira lan honetan, hurrenez hurren, EKLren 103.1 eta 114.1 

artikuluetan (ikus artikuluak). 

2. atalean, sustatzaileek edo dagokion sozietate-organoak kooperatiba-sozietate txikiaren 

izaera berariaz eslei diezaiotela eskatu da (kooperatiba txiki bihurtuz gero edo kooperatiba 

ez-txiki baten estatutuak egokituz gero). 

3. atalean, bazkide langileen edo lan-bazkide mugagabeen gutxieneko (bi) eta gehieneko 

(hamar) kopurua zehaztu da, baina horrek ez du esan nahi beste bazkide-motarik eduki ezin 

daitekeenik, aurrerago azalduko den bezala. 

4. atalean, mota horretako kooperatiben erregulazioa aginduzko eran ezarri du haien 

kapitulu espezifikoaren xedapenei jarraiki, eta modu osagarrian, hau da, aipatutako 

kapituluan erregulatzen ez diren kasu guztietan, EKLk eta bere garapen-arauek erregulatuko 

dute, adibidez, EKLren erregelamenduak. 

EKLren 137. artikuluak ere aginduzko edukia dakar, eta bost atal ditu: 

1. atalak dio kooperatiba-sozietate txiki bat eratzeko eskritura publikoa behar dela, EKLren 

12.2 artikuluak jasotako edukia bertan adierazita, bai eta kooperatiben erregistroan inskribatzea. 

Ildo horretan, sozietateak nortasun juridikoa hartuko du inskribatzen den unetik aurrera. 

518


2. atalean zehaztu da sozietate kooperatibo txikien inskripzio-liburua eramango dela 

kooperatiba sozietateen erregistroan, sozietate horien jatorrizko forma juridikoa edozein dela 

ere (adibidez, S.A./S.L./S.L.L./S. Coop.). 

3. atalak ezarri du sortze-eskriturak EKLren 13.1 artikuluak jasotako gutxieneko 

betekizunak bete behar dituela (ezinezkoa litzateke bestela izatea). 

4. atalak dioenez, sozietatea kalifikatzeko eta inskribatzeko gehieneko epea bost egunekoa 

izango da, baldin eta eratze-eskriturarekin batera aurkezten diren estatutuak laneko eskumena 

esleituta daukan sailak, gaur egun, Lan eta Enplegu Sailak, ondorio horretarako prestatu 

duen ereduarekin bat badatoz. 

5. atalari jarraiki, “kooperatiba-sozietate txikia/sozietate kooperatibo txikia” edo horren 

laburdura, “koop. s. txikia/s. koop. txikia”, nahitaez erabili behar da, kooperatibaren 

sozietate-era eta dimentsioa bereizi ahal izateko. 


Estatuko legerian ez dago bat datozen manurik, kontuan harturik ez dela kooperatibamodalitate 

hori arautzen. Eta beste autonomia-erkidego batzuetako legeak ez dira 

aplikagarriak. 

27.2. Besteren konturako langileak eta bazkide langileak edo iraupen jakineko lanbazkideak 

kontratatzeaz eta hasierako nahitaezko ekarpenak mugatzeaz 

27.2.1. Besteren konturako langileak edota iraupen jakineko bazkide langileak edo 

lan-bazkideak kontratatzeko mugak 

138. artikulua.– Besteren konturako langileak edota iraupen jakineko bazkide langileak 

edo lan-bazkideak kontratatzeko mugak. 

1.– Sozietate kooperatibo txikiek, sortzen direnetik kontatzen hasita bost urteko epean, 

gehienez ere, aukera izango dute besteren konturako langileak, edozein modalitatetan, 

eta iraupen jakineko bazkide langileak edo lan-bazkideak kontratatzeko, lanaldi 

osoan edo lanaldi partzialean. Edonola ere, kontratatutako langile horiek ez dira 

izango iraupen mugagabeko bazkide langileak baino gehiago. 

2.– Nolanahi ere, sozietate kooperatibo txikiak ezingo ditu besteren konturako bost 

langile baino gehiago kontratatu. 

3.– Sortu eta hurrengo bost urteen barruan, gehienez ere, iraupen mugagabeko bost 

bazkide langile edo lan-bazkide, edo gutxiago, dauzkaten sozietate kooperatibo 

txikiek, lanaldi osoan edo lanaldi partzialean, aukera izango dute besteren konturako 

bost langile, gehienez, edo iraupen jakineko bost bazkide langile edo lan-bazkide, 

gehienez, kontratatzeko, lanaldi osorako edo lanaldi partzialerako. 

4.– Aurreko apartatuetan aipatzen den bost urteko epe hori amaitzean, sozietate 

kooperatibo txikiek besteren konturako langileak eta iraupen jakineko bazkide 

519


langileak edo lan-bazkideak kontratatzeko dauzkaten mugak lege honetan ezarrita 

daudenak izango dira. 

139. artikulua.– Hasierako nahitaezko ekarpenak mugatzea. 

Sozietate kooperatibo txikiek besteren konturako langileei, sozietatean sartu ahal izateko 

iraupen mugagabeko bazkide langile edo lan-bazkide bezala edo iraupen jakineko bazkide 

bezala, exiji diezazkieketen hasierako nahitaezko ekarpenak ezingo dira, bazkide mota 

horietako bakoitzarentzat, handiagoak izan –baliokideak gehienez ere– sozietatera azkena 

sartutako bazkideak, kasu bakoitzean dagokion motakoak, guztira eginiko nahitaezko 

ekarpenak baino, ekarpen horiei dagozkien eguneratzeak eginda. Nolanahi ere, eguneratze 

horiek ezingo dira handiagoak izan ekarpenak egin zirenez gero Estatistikako Institutu 

Nazionalak argitaratutako kontsumo-prezioen indizea aplikatuta ateratzen dena baino. 


Euskadiko Kooperatibei buruzko ekainaren 24ko 4/1993 Legeak, lehen azaldu dugun 

bezala, ez zuen kooperatiba-sozietate txikia arautu, baizik eta kooperatiba-sozietate 

txikiari buruzko ekainaren 25eko 6/2008 Legeak. Hala, legearen 138. eta 139. artikuluak 

eta aipatutako azken legearen 3. artikuluaren (lehen lau ataletan) eta 4. artikuluaren edukia 

berdin-berdinak dira. 

Legegileak kendu egin du Kooperatiba-sozietate txikiari buruzko ekainaren 25eko 6/2008 

Lege indargabetuaren 3. artikuluaren 5. atala, kooperatiba txikiak. Xedapen horren arabera, 

kooperatiba eratzen zenetik 5 urtera, Gizarte Ekonomiaren Zuzendaritzari jakinarazi eta 

egiaztatu behar zion (erregelamenduz zehaztutako moduan) besteren konturako langileekiko 

eta, hala badagokio, bazkide langileekiko lan-bazkideekiko egoera Euskadiko Kooperatibei 

buruzko ekainaren 24ko 4/1993 Legeak ondorio horretarako araututa zituen baldintzekin bat 

zetozela. Horixe da berritasun bakarra. 


138. artikuluak lau atal dakartza: 

1. atalak bi zati dauzka: bata, xedapenezkoa eta, bestea, aginduzkoa. Alde batetik, lan 

elkartuko edo erkideagoan ustiatzeko kooperatiba txikiei aukera ematen die besteren 

konturako langileak kontratatu ahal izateko, edozein kontratu-modalitatetan, eta, hala 

badagokio, bazkide langileak edo iraupen mugatuko langileak kontratatu ahal izateko 

(manuaren xedapenezko zatia), eta, bi kasuetan, bost urteko gehieneko epe jakin baterako 

(manuaren aginduzko zatia), bazkide langile edo lan-bazkide mugagabeen kopurura iritsi 

arte (lanaldi osokoak edo lanaldi partzialekoak), EKLren 26.2 eta 103.4 artikuluek txikiak 

ez diren kooperatibentzat araututako muga arrunten gainetik; muga horiek ez ditugu 

iruzkinduko, ez aipatuko, lan honetan iruzkindu direla aintzat hartuta. Adibidez, kooperatiba 

txiki batek 3 bazkide langile edo lan-bazkide mugagabe baditu, iraupen mugatuko 3 bazkide 

edo iraupen mugatuko 2 bazkide eta besteren konturako langile bat kontrata ditzake. 

2. atala aginduzkoa da, eta bertan zehaztu da kooperatiba txiki bat izan dezakeen besteren 

520


konturako langileen gehieneko kopurua: bost. Adibidez, bi bazkide langile edo lan-bazkide 

dituen lan elkartuko kooperatiba txiki batek edo erkidegoan ustiatzeko kooperatiba batek, 

gehienez ere, besteren konturako bost langile kontratatu ahal izango ditu. 

3. atala mistoa da, edukiaren zati bat xedapenezkoa baita, eta bestea aginduzkoa. Aginduzko 

zatiak dio, gehienez ere, bost urtez, kooperatiba eratu den egunetik zenbatzen hasita, iraupen 

mugagabeko bost bazkide langile edo lan-bazkide (lanaldi osokoak edo lanaldi partzialekoak) 

dituzten kooperatiba-sozietate txikiek bost bazkide langile edo iraupen jakinekoak (lanaldi 

osokoak edo lanaldi partzialekoak) eta besteren konturako beste bost langile kontratatu 

ahal izango dituztela (manuaren xedapenezko zatia). Adibidez, bi bazkide langile edo lanbazkide 

mugagabe dituen kooperatiba txiki batek besteren konturako bost langile eta iraupen 

mugatuko bost bazkide kontrata ditzake. Kasu horretan, iraupen mugatuko bazkideen botoa 

haztatu beharko litzateke, bazkide laguntzaileek beti izan behar baitute kooperatibako boto 

guztien ehuneko berrogeita hamar baino gehiago (ikus EKLren 37.4 artikulua eta manu eta 

atal horri buruz lan honetan egin diren iruzkinak). 

4. atala aginduzkoa da; horrek esan nahi du kooperatiba txikia eratu zenetik bost urte igaro 

ondoren ezin dituela gainditu besteren konturako langileen eta iraupen jakineko bazkideen 

kontratazioaren muga arruntak, hau da, EKLren 26.2 eta 103.4 artikuluetan ezarritakoak. 

Adibidea: hiru bazkide langile edo lan-bazkide mugagabe dituen kooperatiba txiki batek 

besteren konturako bi pertsona ere kontratatu ditzake (ikus 103.4 artikuluaren azken 

paragrafoa), urtean zehar hiru hilabetetik beherako kontratazioei EKLren 103.4 artikuluak 

jaso eta konputatzen ez diren kontratazio-kasuei kalterik egin gabe. 

139. artikuluari dagokionez, esan beharra dago edukia aginduzkoa dela eta haren esanahia 

adierabakarra; izan ere, artikuluak hasierako nahitaezko ekarpenen eta, hala badagokio, 

bazkideen nahitaezko ekarpenen gainean aplikatzen diren eguneratzeen kontzeptuan eska 

daitekeen gehieneko zenbatekoa mugatu du. 

Horrenbestez, alde batetik, kooperatiba txikia eratu ondoren bazkide gisa sartzen diren 

pertsonei hasierako nahitaezko ekarpen gisa eskatu ahal izango zaie, baina zenbateko 

horrek ezin izango du inoiz gainditu kasuan kasuko azken bazkideak egindako nahitaezko 

ekarpenen zenbatekoa, bazkide-mota kontuan hartuta (sozietate-estatutuetan jasota egon 

behar da), gehi ekapren horien eguneratzeei dagokien zenbatekoa, Estatistikako Institutu 

Nazionalak argitaratutako kontsumo-prezioen indizeak aplikatuta. Adibidez, kooperatiba 

txiki batean, nahitaezko ekarpenen zenbatekoa 12.500 eurokoa bada (10.000 euro hasierako 

nahitaezko ekarpen gisa 2015ean eta 2.500 euro nahitaezko ekarpen berri gisa 2018an), 

bazkide berriari hasierako nahitaezko ekarpena, 12.500 eurokoa, gehi horren eguneratzea 

(hau da, 10.000 euroko zenbatekoaren gaineko KPIren indizea 2015etik 2020ra bitartean, 

gehi 2.500 euroko zenbatekoaren gaineko KPIren indizea 2018tik 2021era arte) eskatu ahal 

izango zaio, gehienez ere. Ateratzen den zenbateko hori izango litzateke bazkidea sartzeko 

eska litekeen gehieneko zenbatekoa, baina horrek ez du eragozten kooperatibak, batzar 

orokorraren erabakiz, hasierako nahitaezko ekarpen txikiagoa ezar dezan, bazkide berriak 

sar daitezen. 

521



Estatuko legerian ez dago bat datorren manurik, kontuan hartuta ez dela kooperatibamodalitate 

hori arautzen. Eta beste autonomia-erkidego batzuetako legeak ere ez dira 

aplikagarriak 

27.3. Organo sozialak 

27.3.1. Berariazko arauketa sozietate kooperatibo txikientzat 

140. artikulua.– Organo sozialak. 

1.– Sozietate kooperatibo txikiko organoak batzar orokorra eta administrazio- eta 

ordezkaritza-organoa dira. Batzar orokorra izango da organo garrantzitsuena, eta 

administrazio- eta ordezkaritza-organoa honelakoa izan daiteke: pertsona bakarrekoa 

–administratzaile bakarra–, pluripertsonala –administratzaile solidarioak edo 

mankomunatuak–, edo kolegiatua –artezkaritza-kontseilua–. 

2.– Batzar orokorra, kapitulu honetan jaso gabeko gaiei dagokienez, lege honetan 

xedatutakoaren arabera arautzen da. 

3.– Administrazio- eta ordezkaritza-organoa sozietate kooperatibo txikiko bazkide 

langileek edo lan-bazkideek osatuko dute beti, eta lege honen xedapenak izango ditu 

arau, kapitulu honetan jasotako berezitasunak kontuan hartuta. 

4.– Administrazio- eta ordezkaritza-organoa pertsona bakarrekoa bada –administratzaile 

bakarrak osatua– edo pluripertsonala bada –administratzaile solidarioek edo 

mankomunatuek osatua–, eta artikulu honen hurrengo apartatuan jasotako kasua 

gertatzen bada, karguaren iraupena bost urtekoa izango da. Epe hori betetzean, 

berriro pertsona berak hautatuko dira edo izendapen berria egin beharko da. 

5.– Sozietate kooperatibo txikien administrazio- eta ordezkaritza-organoa artezkaritzakontseilua 

bada, bi pertsonak osatuko dute gutxienez kontseilua. Haietako bat 

lehendakari izango da, eta bestea, idazkari. 

6.– Sozietate kooperatibo txikien artezkaritza-kontseiluak estatutu sozialetan zehaztutako 

maiztasunez bildu beharko du. Hala eta guztiz ere, organo horrek hiru hilean behin 

bildu beharko du, gutxienez. 

Artezkaritza-kontseiluaren erabakiak –legeak edo estatutuek hala agintzen dutelako 

gehiengo kualifikatuz hartu beharrekoak ez badira– behar bezala emandako botoen 

gehiengoz onartuko dira. Ez dira behar bezala emandako bototzat hartuko bilkuran 

dauden kontseilarien abstentzioak. 

Lehendakariaren botoak ahalmena izango du berdinketak erabakitzeko, baina ez 

artezkaritza-kontseiluko kideak bi direnean, salbu sozietate kooperatibo txikiaren 

estatutuetan kontrakoa ezartzen bada. 

7.– Artikulu honetako 5. apartatuan agertutako kasua gertatuz gero, sozietate 

kooperatibo txikiko artezkaritza-kontseiluko idazkariak egin dezake batzar orokorra 

522


biltzeko deia, baldin eta lehendakariak ez badu hartarako deirik egin bazkide 

batzuek aurkeztutako deialdi-eskaera jaso eta hurrengo 20 egunetan –bazkide 

horiek gutxienez boto guztien ehuneko hogeiaren ordezkaritza izanda–. Halakoetan, 

bestalde, aukera izango da lehendakariaren kontra erantzukizun-egintza aurkezteko. 


Euskadiko Kooperatiben aurreko legeak, ekainaren 24ko 4/1993 Legeak, hain zuzen, ez 

zuen kooperatiba-sozietate txikia arautu; bai ordea, kooperatiba-sozietate txikiari buruzko 

ekainaren 25eko 6/2008 Legeak, aipatutako lehen legearen artikulu jakin batzuek egindako 

bidalketei kalterik egin gabe. Legearen 140. artikuluaren edukia eta Kooperatiba-sozietate 

txikiari buruzko ekainaren 25eko 6/2008 Legearen 5. artikuluarena ia berdin-berdinak dira. 

Berrikuntza bakarra dago teknika juridikoari dagokionez; izan ere, 140. artikuluen 2. eta 3. 

ataletan, EKLrako igorpena gehitu da, lege horrek indargabetu dituen legeen ordez. 


1. atalak eduki mistoa du, edukiaren zati bat aginduzkoa baita eta bestea xedapenezkoa. 

Azken batean, EKLk zehaztu duena zera da, kooperatiba txikiak beharrezko sozietate organo 

gisa batzar nagusia izan behar duela –horixe da organo garrantzitsuena− eta administrazioorganoa. 

Batzar nagusia kooperatiba baten sozietate-organo garrantzitsuena dela zehaztu da, 

eta hori, nire iritziz, pertsona-sozietate guztien artean garrantzitsuena den kooperatibaren 

beraren izaerari dagokio. 

Beste alde batetik, administrazio-organoak izan ditzakeen modalitateak jaso dira, eta, 

horien artean, kooperatiba bakoitzak egokiena aukeratuko du bere sozietate-estatutuetan. 

Aukerak honako hauek izango dira: administratzaile bakarra; administratzaile solidarioak 

edo mankomunatuak; artezkaritza-kontseilua. 

2. atala aginduzkoa da, eta haren esanahia argia da; bada, atalean zehaztu da kooperatiba 

txikiaren batzar orokorra arautuko dela, EKLren 136. artikulutik 145.era arautzen ez den 

guztiari dagokionez, EKLk sozietate-organo horrentzat xedatutakoaren arabera. 

3. atalak nahitaezko edukia du, kooperatiba-sozietateko administrazio-organoetako 

pertsonek bazkide langileak edo lan-bazkide mugagabeak (lanaldi osokoak edo lanaldi 

partzialekoak) izan behar dutela zehazten baitu, eta EKLk gizarte-organo horrentzat 

xedatutakoaren arabera arautuko dela, kapitulu honetan horretarako araututako berezitasunak 

(EKLren 136. artikulutik 145.era jasotakoak) aintzat hartuta. Adibidea: bazkide langileak 

edo lan-bazkide mugagabeak (lanaldi osokoak edo lanaldi partzialekoak) baino ezin dira 

izan administrazio-organoko kide. Ezin dira sozietate-organoaren kide izan beste mota 

bateko bazkideak, ezta bazkide ez diren pertsonak ere. 

4. atala aginduzkoa da, eta kooperatibak behartzen ditu administratzaileen agintaldia 

bost urtekoa izatera, aukeratutako modalitatea edozein dela ere, eta administrazio-organoa 

aldi berean berrituko da beti. Adibidea: kontseilua 2018ko ekainaren 6ko ohiko batzar 

orokorrean aukeratu da; haren ohiko agintaldia 2023ko ekainaren 5era artekoa izango 

litzateke. Izendapenaren epea igarotakoan, hurrengo batzar orokorra egin arte eutsiko diote 

523


karguari (ikus EKLren 140.3 eta 46.1 artikuluak), esate baterako, 2023ko ekainaren 30ean 

egiten den ohiko batzar orokorra izan arte. Eta kontseilukideren batek kargua uzten badu, 

adibidez, 2020ko urriaren 5ean, azaroaren 1ean ezohiko batzar orokorra egiten bada eta beste 

kontseilukide bat aukeratzen bada, hark kargugabetzen duenari geratzen zaion aldia izango 

du agintaldia, hau da, 2023ko ekainaren 5era arte, organoaren berritzea aldi berekoa delako. 

5. atala, artezkaritza kontseiluaz diharduena, aginduzkoa eta aukerakoa da. Horren 

gutxieneko osaera (aginduzko edukia), gutxienez, bi bazkide langilek edo lan-bazkide 

mugagabek osatu behar dute, eta, kasu horretan, batzordeburuak eta idazkariak aginduzko 

edukia izan behar dute. Aurrekoa esanda, horrek ez du esan nahi artezkaritza-kontseiluak 

osaera handiagoa izan ez dezakeenik (aukerako edukia), adibidez, hiru pertsona eta hirugarren 

karguren bat (aukerako edukia), adibidez, buruordea. 

6. atala aginduzkoa eta aukerakoa da, eta arautu duen gaia administrazio-organoak 

bilkura egin behar duen gutxieneko aldizkakotasuna da, kooperatibak sozietate-estatutuetan 

zehaztu dezakeela (aukerako edukia), baina denborazko muga ezarri du (aginduzko edukia), 

gutxienez, hiru hilerik behin batu behar delako. Adibidea: estatutuetan zehaztu da artezkaritzakontseilua 

bi hilean behin bilduko dela, maiztasun hori oporraldiarekin bat datorrenean izan 

ezik; kasu horretan, hurrengo hilabetera atzeratuko da bilkura. 

Era berean, administrazio-organoak erabakiak hartzeko behar diren gehiengoak zehaztu 

dira, eta nahikoa da emandako baliozko botoen gehiengoa (bertaratutako kontseilukideen 

abstentzioak zenbatu gabe, boto zuriak halakotzat ez direla hartzen kontuan hartuta, EKLren 

48.3 artikuluak egiten duenaz beste, hori guztia legez edo estatutu-erregulazioz gehiengo 

indartua behar duen akordio bat denean izan ezik, hala nola antolaketari eragiten ditoen 

aldaketa garrantzitsuak ebaztea (ikus EKLren 48.3.c) artikulua). Azken artikulu horrek 

dioenez, administrazio-organora bertaratutako pertsonen baliozko botoetatik, gutxienez bi 

herenen aldeko botoa beharko litzateke, balio osoz. Adibidea: lau kontseilukidek osaturiko 

artezkaritza-kontseiluan hiru kontseilukidek parte hartzen dute. Gehiengo arrunta eta 

kualifikatua berdinak izango lirateke: kasu horretan, nahikoa lirateke baliozko bi boto. 

Artezkaritza-kontseiluak bi kide dituenean, kontseiluburuak, berdinketa gertatuz gero, ez 

du boto erabakitzailerik edo kalitatezkorik izango (aginduzko edukia), estatutuetan berariaz 

aitortzen edo esleitzen bazaio (aukerako edukia). Eta horren erregulazioa alderantzizkoa da, 

artezkaritza-kontseiluak hiru kidek edo gehiagok osatzen badute: kalitateko botoa edo boto 

erabakitzailea aitortzen zaio, estatutu-xedapen bidez berariaz kentzen ez bazaio. 

7. atalak aginduzko edukia dauka, eta artezkaritza-kontseiluko idazkariak batzar-deia 

egiteko prozedura arautu da, baldin eta kontseiluburuak batzarrerako deia egin ez badu, 

gutxienez, boto guztien ehuneko hogei ordezkatzen duten bazkideek hala eskatuta, bazkideen 

eskaera jaso zuenetik hogei egun balioduneko epea igaro ondotik (ikus EKLren lehenengo 

xedapen gehigarria). Adibidea: bazkide langile batek (artezkaritza-kontseiluan inolako 

kargurik ez duena), hiru bazkide langileko kooperatiba txiki batean, 2021eko urtarrilaren 

2an, ezohiko batzar orokor bat egiteko eskatu dio kooperatibako buruari , eta hogei egun 

baliodun igaro ondoren, idazkariak 2021eko otsailaren 8an deitu du, bazkide eskatzaileak 

proposatutako aztergaien zerren eta erabaki-proposamen guztiak jasota. Horiek bazkide 

guztien esku jarriko dira kooperatibaren egoitzan edo, bestela, bazkideen bizilekura bidaliko 

lirateke, bazkideek hala eskatuz gero eta sozietate-estatutuek hala arautzen badute. 

524


Bestalde, atalak jaso kooperatibak erantzukizun-akzioa egikaritu ahalko duela kontseiluburuaren 

aurka, deia ez egiteagatik. Hala ere, kasu horretan ohikoena da kargua uztea edo kargutik kentzea. 


Estatuko legerian ez dago bat datozen manurik, kontuan hartuta kooperatiba-modalitate 

hori ez dela arautzen. 

27.4. Araubide ekonomikoa 

27.4.1. Kapitalari egindako ekarpenen kenkariak 

141. artikulua.– Kapitalari egindako ekarpenen kenkariak. 

Zilegi da estatutu sozialetan nahitaezko ekarpenen gaineko kenkariak ezartzea, lege 

honen 27 eta 28. artikuluetan arauturiko nahitaezko bajan eta kanporatzean. Itzulkinen 

kapitalizazioak kenkarietatik kanpo geratuko dira. 



txikia arautu; Kooperatiba-sozietate txikiari buruzko ekainaren 25eko 6/2008 Legeak arautu 

zuen, 4/1993 Legearen artikulu jakin batzuetara egindako igorpenari kalterik egin gabe. 

Legearen 141. artikuluaren edukia eta Kooperatiba-sozietate txikiari buruzko ekainaren 

25eko 6/2008 Legearen 6. artikuluaren edukia ia-ia berdinak dira. 

Teknika juridikoari dagokionez, berrikuntza bakarra dago; izan ere, Euskadiko Kooperatibei 

buruzko ekainaren 24ko 4/1993 Legerako igorpena egin beharrean, EKLra egiten du. 


Manu horren edukia aginduzkoa da, eta ezarri du kooperatiba txikietan nahitaezko ekarpenen 

gaineko kenkariak bakarrik egin daitezkeela, nahitaezko bajaren kasuan eta kanporatzearen 

kasuan. Bi kasuetan, itzulkin kapitalizatuetatik datozen nahitaezko ekarpenen gaineko 

kenkariak alde batera utzi behar dira, eta borondatezko ekarpenen gaineko kenkariak ere 

ezingo dira egin. 

Azaldutakotik ondorioztatu behar da kooperatiba txikietako borondatezko bajen zioz ezingo 

dela inola ere kenkaririk aplikatu bazkideen kapital sozialari egindako ekarpenen gainean. 

Adibidea: bazkide batek borondatezko baja eskatu du, aurreabisu-eperik gabe. 

Borondatezko baja justifikatu gabekotzat jo du kooperatibako administrazio-organoak, baina 

ezin da kenkaririk egin sozietatearen kapitalari egindako ekarpenen gainean. 


Estatuko legerian ez dago bat datorren manurik, kontuan hartuta kooperatiba-modalitate 


525


27.5. Egokitzapenari eta desegiteari buruzko xedapenak 

27.5.1. Estatutu sozialak egokitzea 

142. artikulua.– Estatutu sozialak egokitzea. 

1.– Baldin eta sozietate kooperatibo txikiak gainditu egiten badu iraupen mugagabeko 

bazkide langileentzat edo lan-bazkideentzat ezarritako kopurua, estatutu sozialak 

egokitu beharko ditu. 

2.– Halaber, baldin eta lehenago sorturiko sozietate kooperatiboren batek sozietate 

kooperatibo txikiaren forma hartu nahi badu, eta arau honetan finkatu diren 

betekizunak betetzen baditu, estatutu sozialak egokitu beharko ditu lege honen 

aginduetara. 







Berrikuntza juridiko bakarra dago, Euskadiko Kooperatibei buruzko ekainaren 24ko 

4/1993 Legerako igorpena kendu baita. 


1. atalaren edukia aginduzkoa da, eta bertan ezarri da kooperatiba txikiak hamar bazkide 

langile edo lan-bazkide baino gehiago baditu, sozietatearen estatutuak egokitu behar dituela, 

kooperatiba-sozietate txikia izateari utzita. 

2. atalak eduki mistoa dauka, aginduzkoa zein xedapenezkoa izan baitaiteke. Aginduzkoa 

litzateke baldin eta txikia ez den kooperatiba batek betekizunak izateari uzten badio 

eta kooperatiba txiki batenak baditu. Kasu horretan, kooperatiba gisa jarraitu nahi badu, 

estatutuak egokitu beharko ditu kooperatiba txiki bat izateko, eta estatutuak egokitu nahi 

ez baditu kooperatiba-sozietate txikientzat ezarritako araudiaren arabera, adibidez, sozietate 

mugatu bihurtu ahal izango da (arauaren xedapenezko zatia, kooperatibak sozietateestatutuak 

ez egokitzea erabaki baitu). 




27.5.1bis. Sozietatea desegiteko arrazoiak 

143. artikulua.– Sozietatea desegiteko arrazoiak. 

526


1.– Sozietate kooperatibo txikia desegiteko kausa izango da, lege honen 91. artikuluan 

zehaztutakoez gain, sozietate kooperatibo txikia sortzeko legeak exijitzen duen 

gutxieneko bazkide kopurua baino bazkide gutxiago edukitzea urtebetez, etenik gabe. 

2.– Horrez gain, sozietate kooperatibo txikia desegiteko kausa izango dira kooperatibako 

organoak geldirik edo jardun gabe egotea edo justifikaziorik gabe kooperatibajarduna 

etetea, bi kasuetan ere egoera urtebetez luzatzen bada, etenik gabe. 







Berrikuntza juridiko bakarra dago, Euskadiko Kooperatibei buruzko ekainaren 24ko 

4/1993 Legearen 87. artikulurako igorpena kendu eta EKLren 91. artikulurako igorpena 

gehitu baita. 

27.5.3bis. Iruzkin orokorra eta esanahi praktikoa 

1. atalak aginduzko edukia dakar, eta kooperatiba txikiak desegiteko legezko inguruabar 

bat adierazi du: bazkide-kopurua gutxienekotik behera murriztea (hau da, bi bazkide langile 

edo lan-bazkide mugagabe baino gutxiago, lanaldi osokoak edo lanaldi partzialekoak), 

egoera horrek urtebetez irauten badu, etenik gabe. 

Adibidea: kooperatiba bazkide bakar batekin geratu da urtebetez edo gehiagoz, etenik 

gabe. Kooperatiba ez legoke legezko desegite-egoera horretan, baldin eta 11. hilabetean 

bazkide langile mugagabe bat lanean hasi eta bi hilabetera borondatezko baja eskatuko balu, 

epea berriro zenbatzen hasiko bailitzateke. 

2. paragrafoa ere aginduzkoa da, kooperatiba txikientzako legezko beste kausa espezifiko 

batzuk aipatu baitira: 

a) Sozietate-organoak geldiaraztea edo jardunik gabe uztea (kasu horretan, batzar 

orokorrarena eta administrazio-organoarena izango lirateke), urtebetez jarraian. 

Adibidea: batzar orokorrak ez du bilkurarik egin urtebetean, ezta artezkaritzakontseiluak 

ere. Batzar orokorra urtebetean bildu ez bada, eta artezkaritza-kontseilua 

urte horretan, gutxienez, behin bildu bada, sozietatea ez litzaioke desegiteko legezko 

arrazoi horri lotuko. 

b) kooperatiba-jarduera etetea, justifikatutako arrazoirik gabe (hau da, kooperatibak egiten 

dituen jarduerak etetea, ohikoena sozietatearen xedearen artikuluan (kooperatibaren 

estatutuetan) araututa egotea dela, urtebetez jarraian. 

Adibidea: lan elkartuko kooperatiba batek ez du inolako jarduera kooperatiborik egin, 

eta baja eskatu du erroldan eta, hala badagokio, EJZn, eta langileei baja eman zaie Gizarte 

Segurantzan. Urtebete igarotzen bada kooperatibak jarduerarik ez duela, sozietatea desegiteko 

legezko arrazoia izango litzateke. 

527


27.5.4bis. Beste arau aplikagarri batzuk 


horiez dela arautzen. 

27.6. Urteko kontuen aurkezpenari eta kontuen auditoretzari buruzko xedapenak 

27.6.1. Urteko kontuekin batera aurkeztu beharreko dokumentazioa 

144. artikulua.– Urteko kontuekin batera aurkeztu beharreko dokumentazioa. 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroan gordeta geratzeko sozietate kooperatibo txikiek 

urtero kontuekin batera aurkeztu beharreko dokumentuak aurkeztea errazagoa izan 

dadin, eredu jakin batzuk erabiliko dira: Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumenak dituen 

saileko buruaren Agindu baten bidez onartutako eskabide-ereduak eta administrazio- eta 

ordezkaritza-organoaren ziurtagiri-ereduak. 




zuen, EKEEra egindako igorpenari kalterik egin gabe. Legearen 144. artikuluaren edukia 

eta Kooperatiba-sozietate txikiari buruzko ekainaren 25eko 6/2008 Legearen 9. artikuluaren 

edukia ia-ia berdinak dira. 

Izaera juridikoko berrikuntza bakarra dago, EKEEra egindako igorpena kendu egin baita. 


Artikuluak aginduzko izaera dauka, kooperatiba txikiei urteko kontuak gordailutzeko 

izapidea erraztea helburu duen arren; dena dela, egia esatera, honako eredu hauek erabiliz 

egitera behartzen ditu: 

a) Urteko kontuak gordailutzeko eskabide-eredua. 

b) Administrazio- eta ordezkaritza-organoaren ziurtapen-eredua. 

Eredu horiek onesten direnean, sailburu eskudunaren agindua dela bide (iruzkin 

hau idatzi orduko, Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Saileko sailburua izango 

litzateke) kooperatiba txikien esku jarri behar dira. 


EKLren 75. artikuluaren 2. eta 3. idatz-zatiak, bi-biak iruzkin honetan aipatutakoak, eta horiei 

lotzen natzaie, kooperatiba-sozietate txikiei aplikatu beharrekoa zaien zatiari dagokionez. 

Kontabilitate-araudia, estatuaren eskumen esklusibokoa delako, eta bereziki, abenduaren 

21eko EHA/3360/2010 Agindua, kooperatiba-sozietateen kontabilitate-alderdiei buruzko 

arauak onartu zituena. 

528


27.6.1bis. Kontu-auditoretza 

145. artikulua.– Kontu-auditoretza. 

Sozietate kooperatibo txikiek kanpoko auditoretzara aurkeztu beharko dituzte urteko 

kontuak eta kudeaketa-txostena, Kontu Ikuskatzeari buruzko Legeak eta bere garapenarauek 

xedatutako moduan. 

Gainerako kasuetan, sozietate kooperatibo txikiak batzar orokorrak erabakitzen duenean 

auditatu beharko ditu kontuak, batzarrean diren eta ordezkatutako bazkideen gehiengoak 

hala erabakitzen duenean, edo bazkideren batek eskatzen duen bakoitzean. Azken kasu 

horretan, kontu-auditoretzak eragiten dituen gastuak estatutuetan araututako moduan 

ordainduko dira”. 

27.6.2bis. Berrikuntza nagusiak aurreko araudiaren aldean 



zuen, EKEEra egindako igorpenari kalterik egin gabe. Legearen 145. artikuluaren edukia eta 

Kooperatiba-sozietate txikiari buruzko ekainaren 25eko 6/2008 Legearen 10. artikuluaren 

edukia ia-ia berdinak dira. 

27.6.3bis. Iruzkin orokorra eta esanahi praktikoa 

Lehenengo idatz-zatiak aginduzko edukia du, eta ezarrita dakar urteko kontuak eta 

kudeaketa-txostena (administrazio-organoak prestatu behar du) ikuskatu behar direla, 

kontu-auditoretzaren legean eta hura garatzeko arauetan xedatutakoarekin bat etorriz; 

gainera, aipatutako legearen arabera, urteko kontuen auditoretza kontu horiek egiaztatzean 

datza, ondarearen, finantza-egoeraren eta ikuskatutako erakundearen emaitzen irudi zehatz 

eta fidela adierazten dutenetz irizte aldera, aplikagarria den finantza-informazioaren 

arauzko esparruaren arabera Era berean, urteko kontuekin batera aurkezten den kudeaketatxostena 

ere egiaztatu beharko da, urteko kontu horiekin bat ote datorren eta haren edukia 

aplikatu beharreko araudian ezarritakoarekin bat ote datorren irizte aldera (ikus KALen 4. 

artikulua). 

Bigarren atalak eduki mistoa du; izan ere, urteko kontuak ikuskatzeko eskaera dakar 

(aginduzko edukia), batzar orokorrak edo bazkide batek hala erabakitzen duenean batzarrera 

bertaratutako eta ordezkatutako bazkideen botoen gehiengoa dela bide. Nolanahi ere, azken 

kasu horretan, estatutuetan zehaztu behar da gastuak nork ordainduko dituen (adibidez, 

kooperatibaren kontabilitateak funtsezko kontabilitate-akatsik ez badu, ordaindu behar duena 

kooperatiba edo eskatzailea izatea hauta daiteke). Horixe da atal honetako hautazko zatia). 


Estatuko kooperatiba-araudian ez dago artikulu baliokiderik, eta hori, neurri batean, 

kooperatiba-mota hori arautu ez duelako gertatzen da, oro har, kooperatiba guztientzat 

529


xedatzen duen kontu-auditoretzaren erregulazioari kalterik egin gabe, EKLren 76. artikuluan 

jorratu den bezala. 

KAL edo Kontu Auditoretzaren Legea eta 1517/2011 Errege Dekretua, urriaren 31koa, 

Kontu Auditoretzaren Legearen testu bategina garatu zuen Erregelamendua onartu zuena, 

uztailaren 1eko 1/2011 Legegintzako Errege Dekretuaren bidez onartutakoa, aintzat hartu 

behar ditugu. 

530

28. KOOPERATIBA-INTEGRATZEA ETA -TALDEKATZEA: 

BIGARREN MAILAKO EDO MAILA HANDIAGOKO 

KOOPERATIBAK* 1 

28.1. Sarrera 

Kooperatiba-sozietateek aurrera egin eta bizirauteko bitartekoen artean, integrazioa dago, 

eta bitarteko horren tresnetako bat bigarren mailako kooperatiba-sozietatea da. Gaur egun, 

inoiz baino indar handiagoz nabarmentzen ari da halakoen beharra, inguruan eta merkatuan 

gertatzen ari diren inguruabarrek eraginda, oro har, enpresen egiturak modernizatu 

ez ezik, filosofia ere aldatu behar izaten baitute enpresa askok. Ingurumari horretan 

aldarrikatu behar dugu “sozietate kooperatiboen arteko lankidetza” deritzon kooperatibaprintzipioaren 

garapena, eta hori gauzatzeko bitartekorik egokiena bigarren mailako edo 

hortik gorako kooperatiba-sozietatea eratzea da. Integrazioak eta taldekatzeak tamaina 

handiagoa ahalbidetzen du, kooperatibaren oinarrizko ezaugarriei eta sozietate-era horretatik 

eratorritako abantailei uko egin gabe. 

Bigarren mailako edo maila handiagoko kooperatibei emandako konfigurazioa arauzko 

bide bideragarria izan da kooperatiben arteko elkartzeak sustatzeko, elkarte horiek enpresalankidetza 

eraginkorrerako esparrua behar baitute, baina kooperatiba-egitura jatorrari 

eutsita eta integrazioan esku hartzen dutenen autoerregulazioari oratuta, elkartutako guztiak 

kooperatibak izan ez arren, gehien-gehienak badirelako. 

Euskadiko Kooperatiben Legeak (aurrerantzean, EKL) enpresa-lankidetzaren eskakizunei 

erantzun die erregulazio honi esker, bigarren mailako edo maila handiagoko kooperatibataldeen 

ezaugarri eta berezitasunak aintzat hartzen dituen egitura organikoa diseinatuta. 

Hala, III. kapituluaren barruan, kooperatibak integratzeari eta elkartzeari buruzkoan, 1. 

atala aurkituko dugu, “bigarren mailako edo maila handiagoko kooperatibak” izenekoa. Atal 

horrek sei artikulu ditu, 146. artikulutik 151. artikulura bitartekoak, biak barne. Hona hemen 

artikulu horien edukia: 

146. artikulua.– Helburua eta ezaugarriak. 

147. artikulua.– Bazkideen ahalmenak, bazkide bilakatzea eta bazkideen bajak. 

148. artikulua.– Araubide ekonomikoa. 

149. artikulua.– Egitura organikoa eta boto-eskubidea. 

150. artikulua.– Likidazioa. 

151. artikulua.– Araudi osagarria. 

28.2. Helburua eta ezaugarriak 

146. artikulua.– Helburua eta ezaugarriak. 

* Sara Santana Alvarado andreak, KONFEKOOPeko lege-teknikariak, egindako iruzkina. 

531

KOOPERATIBA-INTEGRATZEA ETA -TALDEKATZEA: 

BIGARREN MAILAKO EDO MAILA HANDIAGOKO KOOPERATIBAK 

1.– Bigarren mailako edo maila handiagoko kooperatiben helburua da kooperatibak 

kide modura dituen entitateen eta kidetasun horren ondorioz sortzen den taldearen 

jarduera ekonomikoa osatzea, sustatzea, koordinatzea, indartzea edo integratzea, 

elkarteen estatutuetan ezartzen diren nondik norako berekin edo neurri berean. 

Estatutuetan jaso beharko da zein diren kooperatiba horren organoari transferituko 

zaizkion funtsezko ahalmenak, beharrezkoak direnak aipaturiko helburu hori 

betetzeko. Ahalmen horiek helburu sozialak dirauen artean jarraituko dute 

indarrean, eta bat egiten duten sozietateetako organoek ezin izango dute aztertu nola 

egikaritzen diren ahalmen horiek, hargatik eragotzi gabe bidezko gerta daitekeen 

babes judiziala. 

Kooperatiba enpresak integratzeko sortzen bada, haren estatutuetan zehaztuko da 

zein diren enpresa-jarduera integratuan sartzen diren arloak, zein diren taldeko 

zuzendaritza bateratua egiteko oinarriak eta zein diren taldearen ezaugarriak. 

2.– Estatutuetan arautuko da, gainera, elkartzen diren entitateek egiten dituzten 

proposamenetatik zein gai edo arlotakoak izango diren aholku soilak –ez-lotesleak– 

bigarren mailako edo mailako handiagoko kooperatibentzat. Horri buruzko 

zalantzarik izanez gero, ulertuko da bigarren mailako edo maila handiagoko 

kooperatiba horri transferitu zaizkiola helburu sozialarekin zuzenean lotutako 

ahalmen guztiak, eta haren erabaki eta jarraibideek lehentasuna dutela taldeko 

entitate bakoitzaren erabakien gainetik. 


146. artikuluak, helburu eta ezaugarriei buruzkoak, 4/1993 Legearen 128. artikuluaren 

eduki edo idazketa bera du; zenbakitzearen aldaketa da azpimarragarriena. 

1993ko Lege zaharrean, bigarren mailako edo maila goragoko kooperatibak 128. artikulutik 

133. artikulura araututa zeuden. 

Mota horretako kooperatiben xedeari eta ezaugarriei dagokienez, kooperatibaren 

estatutuen esku utzi du haien irismena edo hedadura, bai eta sozietate-helburua garatzeko eta 

gauzatzeko funtsezko ahalmenak ere. 

Badirudi artikuluak bigarren mailako kooperatiben autonomia arautzailea azpimarratu 

nahi duela, lehen mailako kooperatiben aldean. 

1993ko Legeak argitu zuen ahalmenak eskualdatzeari edo ez eskualdatzeari buruzko 

zalantzak nola interpretatu. Horrela, ulertu behar da eskualdatuta daudela bigarren mailako 

kooperatibaren sozietate-helburuarekin zuzeneko lotura duten ahalmen guztiak, eta, 

gainera, kooperatibaren akordioek eta jarraibideek lehentasuna dutela elkartutako erakunde 

bakoitzaren erabakien aurretik. 

Argi dago bigarren mailako edo maila goragoko kooperatibek bazkide dituzten erakundeen 

eta ondoriozko taldearen jarduera ekonomikoari laguntzeko edo indartzeko helburua duela 

(146.1 artikuluaren lehen idatz-zatia). 

Bestalde, artikuluan adierazi da beharrezkoa dela estatutuek arau dezaten erakunde 

elkartuen proposamen-eskubidea, ez loteslea (146.2 artikuluaren 1. idatz-zatia). 

532




Bigarren mailako edo maila goragoko kooperatibarekin kontratatzen duten hirugarrenak 

ataleko arau batzuen zeharkako hartzailetzat jo daitezke, artikuluak behartzen baitu taldeko 

kide diren erakundeen artean dagoen enpresa-interesen maila finkatzera estatutuetan (146.1 

artikuluaren 3. idatz-zatia). 

Ikusten denez, estatutuen esparruak funtzio nagusia betetzen du, bai arautu behar dituen 

gaien garrantziagatik (146. artikulua), bai arautu ditzakeen gaien aniztasunagatik. 

Lege berriak estatutu zaharretan izango duen eraginari dagokionez, honako hau nabarmendu 

behar da: estatutuetan zalantzarik izanez gero, ahalmen jakin batzuk bigarren mailako edo 

maila goragoko kooperatibari transferitu zaizkiolako lege-presuntzioa gailendu behar da 

(146.2 artikulua, in fine). 

Argi dago, kooperatiba horien xedea oso zabala denez, estatutu sozialek honako alderdi 

hauek zehaztu beharko dituztela: 

- Kooperatiba horretako organoei eskualdatzen zaizkien funtsezko ahalmenak. 

- Elkartutako erakundeen proposamenak adierazpenezkoak eta ez-lotesleak izango 

diren gaiak. 

- Kooperatiba enpresa-integrazio asmoz eratzen bada, integratutako enpresa-jardueraren 

arloak, ezaugarriak eta horiek gauzatzeko oinarriak. 


Estatuko legerian, 77. artikuluaren 1. idatz-zatia dugu batera datorren manua, baina ez die 

inolako ekarpenik egiten euskal legegileak ezarritakoei, ezta horien edukia osatzen ere. 

28.3. Bazkideen ahalmenak, bazkide bilakatzea eta bazkideen bajak 

147. artikulua.– Bazkideen ahalmenak, bazkide bilakatzea eta bazkideen bajak. 

1.– Sozietate hauetako eskubide osoko kide izan daitezke maila beheragoko kooperatibak 

eta lan-bazkideak eta izaera publiko edo pribatuko entitate eta pertsona juridikoak, 

betiere interes edo premia berak badituzte eta estatutuak hori galarazten ez badu. 

Entitate horiek, guztira, ezin daitezke izan bigarren edo mailako handiagoko 

kooperatibaren boto guztien erdia baino gehiago. Estatutuetan, muga baxuago bat 

ezarri ahal izango da. 

Aurreko paragrafoan xedatutakoa eragotzi gabe, halako kooperatibek bazkide 

laguntzaileak onartu ahal izango dituzte lege honen 19.5 artikuluaren arabera. 

2.– Edozein pertsona juridiko bazkide gisa onartzeko, artezkaritza-kontseiluaren 

gehiengoa beharko da, kontseiluan diren eta ordezkatuta dauden botoen bi herenena, 

gutxienez, salbu eta estatutuetan beste gehiengo bat xedatu denean. Estatutuek, 

baina, batzar orokorraren esku utzi ahal izango dute bazkidea onartzeari buruzko 

erabakia. Azkenik, estatutuek behin-behineko lotura-aldiak edo probaldiak arautu 

ahal izango dituzte, bi urtera artekoak gehienez. 

3.– Pertsona juridikoren batek bazkide izateari utzi nahi badio, eta artezkaritzakontseiluak 

salbuespenik onartzen ez badio, aurreabisua aurkeztu beharko du 

533



urtebete lehenago gutxienez. Kooperatibatik bereizi baino lehen, bigarren mailako 

edo maila handiagoko kooperatibarekin hitzartutako betebeharrak bete beharko 

ditu, edo, artezkaritza-kontseiluak hala erabakiz gero, kalte-ordaina eman beharko 

dio kooperatibari dirutan. Gainera, eta estatutuetan kontrakorik aurreikusi ezean, 

bereizitako entitateak jarraitu beharko du, bi urtez gutxienez, baja hartu aurretik 

hartutako konpromisoak. 


147. artikuluaren berrikuntzetako bat hizkera ez-sexistaren arabera egindako egokitzapena 

da, askozaz ere nabariagoa gaztelaniazko testuan. 

Berritasun aipagarriena artikulu horren bigarren atalean dago. Oro har, edozein pertsona 

juridiko onartzeko artezkaritza-kontseiluaren erabakia beharrezkoa bada ere, legeak dio 

estatutuek berariaz eman diezaioketela eskumen hori batzar orokorrari, eta, hortaz, garrantzi 

handiagoa esleitu dio organo horri (147.2 artikulua). 

Legeak kooperatibaren esku utzi du bigarren mailako edo maila goragoko kooperatiba 

zeinahi erakunde edo pertsona juridikori zabaltzeko aukera (147.1 artikulua). 

Artezkaritza-kontseiluak pertsona juridikoak bazkide gisa onar ditzan, gehiengo indartuaren 

edo gehiengo soilaren beharra jaso da (147.2 artikulua). Legeak bi aukera horiek ahalbidetu 

ditu. 

Halaber, 11/2019 Legeak berariaz jaso du estatutuetan ezar daitekeela (ez da, baina, 

nahitaezkoa) behin-behineko lotura-aldiak edo 2 urtera arteko probaldiak eskatzea (147.3 

artikulua). Bazkide fisikoen baja ez dago berariaz araututa artikuluan, beraz, Euskadiko 

Kooperatiben abenduaren 20ko 11/2019 Legearen erregulaziora jo behar dugu, bai lanbazkideei 

dagokienez, bai bazkide laguntzaileei dagokienez. 

Pertsona juridikoak diren bazkideen bajari gagozkiola, gutxienez, aurreabisua eman behar 

dute urtebete lehenago, baina artezkaritza-kontseiluak salbuetsi ahalko ditu aurreabisu hori 

egitetik. Aipaturiko organoak bigarren mailako kooperatibarekin hartutako betebeharrak 

betetzera behartu ditzake, edo, bestela, diru-ordaina ematera. 


Araudi berriaren hartzaile nagusiak lehen mailako kooperatibak eta haien lan-bazkideak 

dira, bai eta haren xedean lagundu dezaketen eta estatutuek debekatzen ez duten beste 

edozein erakunde eta pertsona juridiko publiko zein pribatu ere (147.1 artikulua). 

Baja eman ahal izateko, gutxienez, urtebete lehenago aurreabisua emateko betebeharra 

ezarri zaie erakundeak diren bazkideei (147.3 artikulua); bai eta kooperatibarekiko 

betebeharrak betetzekoa, edo ordainketa ekonomikoa egitekoa, bazkide horien kontura, 

egiatan banandu aurretik. 

Ondorio hori estatutuetan ezarritakoa gorabehera gertatuko da, baita estatutuetan ezer ez 

bada ezarri ere. 

534




Estatuko legerian bat datozen manuak 77. artikuluaren 1. atala eta 77.2 artikulua dira. 

Nolanahi ere, estatuko legeak ez die inolako ekarpenik egiten euskal legegileak ezarritakoei, 

ezta horien edukia osatzen. 

28.4. Araubide ekonomikoa 

148. artikulua.– Araubide ekonomikoa. 

1.– Bigarren mailako edo maila handiagoko kooperatiba baten sozietate-kapitalari egin 

beharreko nahitaezko ekarpenak zehazteko, kontuan izango da zer kooperatibajarduera 

duen hitzartuta bazkide bakoitzak kooperatibarekin, estatutuek ezarri 

bezala, edo bazkide kopuruaren arabera, edo lege honen 61.1 artikuluan lehen 

mailako kooperatibetarako ezarritako irizpideen arabera. 

2.– Erreserba-funtsei eta, hala badagokio, kooperatiba-heziketa eta -sustapenerako eta 

interes publikoko beste helburu batzuetarako ekarpenari egotzi beharrekoak egotzi 

eta gero, estatutu bidez hitzartutako kooperatiba-jardueraren arabera banatuko 

dira emaitzak, irabazienak zein galerenak. 

3.– Estatutuek finkatuko dute zer irizpide edo moduluk definitzen duten kooperatibajarduera. 


148. artikuluaren 1. idatz-zatia hizkera ez-sexista edo hizkera inklusiboaren arabera 

berridatzi da. 

Lehenengo zenbakian, honako hauek aipatu dira: 

a) Bigarren mailako edo maila goragoko euskal kooperatiba batek sozietatearen 

kapitalari egin beharreko nahitaezko ekarpenak bazkide bakoitzak dena delako 

sozietatearekin konprometitutako kooperatiba-jardueraren arabera egingo dira. 

Estatutuek kooperatiba-jarduera zehazten duten irizpideak edo moduluak finkatu 

behar dituzte. 

b) Emaitzen banaketa: emaitza positiboen zein negatiboen (galerak) banaketa estatutuetan 

konprometitutako kooperatiba-jardueraren arabera ebatzi behar da, erreserba-funtsei 

eta, hala badagokio, kooperatiba-heziketa eta -sustapenerako ekarpenari eta interes 

publikoko beste helburu batzuei egotzi ondoren. 

Aipatzekoa da, bigarren idatz-zatian, lehengo kooperatiba-heziketa eta -sustapenerako 

funtsaren izenaren ordez, izena aldatu eta kooperatiba-heziketa eta -sustapenerako eta interes 

publikoko beste helburu batzuetarako ekarpena erabili dela. 

Hori guztia jasota zegoen 4/1993 Legearen 129. artikulu zaharrean. 


Aztergai darabilgun artikuluak dio nahitaezko ekarpenak bazkide bakoitzak kooperatibarekin 

konprometituriko jarduera kooperatiboaren arabera egin behar direla. Ildo horretan, estatutuek 

finkatu behar dituzte kooperatiba-jarduera definitzen duten irizpideak edo moduluak. 

535



Estatutuek esandakoa egin dezakete lege honen 61.1 artikuluak lehen mailako kooperatibentzat 

ezarritako irizpideen arabera edo, bestela, bazkideen kopuruaren arabera. 

Horrela, aukera espezifikoa ezarri da bigarren mailako edo maila goragoko kooperatibentzat, 

bestea arau orokorrerako igorpena baita. 


Estatuko legerian, 77.1 artikuluaren hirugarren paragrafoa da bat datorren manua, eta 

EKLk ez bezala, adierazi du egitura parekidea duten sozietate bateratuen kasuan izan ezik, 

kooperatiba horietako bazkide bakar batek ere ezingo duela haren kapital sozialaren % 30 

baino gehiago izan. 

28.5. Egitura organikoa eta boto-eskubidea 

149. artikulua.– Egitura organikoa eta boto-eskubidea. 

1.– Hauek osatuko dute batzar orokorra: bazkide juridikoen ordezkari kopuru batek, 

entitate bazkide bakoitzak duen boto-eskubidearekiko proportzionala (gehieneko 

eta gutxieneko mugak ezarri ahal izango dira sozietatearen estatutuetan), eta, 

hala badagokio, lan-bazkideen ordezkariek. Aldi berean, entitateen boto-eskubidea 

kooperatiba-jardueran duten partaidetzaren proportzio berekoa izango da, edo 

bazkide kopuruaren proportzio berekoa. Sozietate kooperatiboa ez den entitate 

baten botoak, berriz, ezin izango dira, inoiz, bazkideen botoen herena baino gehiago 

izan, lau bazkide baino gutxiago daudenean izan ezik. 

2.– Artezkaritza-kontseilu batek administratuko ditu bigarren mailako edo maila 

handiagoko kooperatibak, zeinek, estatutuek kontrakorik aurreikusi ezean, hamabost 

kide izango baititu gehienez ere; kontseilu horretan, entitate sozial guztiek izango 

dute ordezkariren bat, zuzenean edo zeharka. Bazkide diren entitate horiek legez edo 

estatutuz ezartzen dena baino gehiago badira, boto gutxien dutenak beren artean 

elkartu ahal izango dira ordezkariak izendatzeko, baina zaindu beharko dute horren 

inguruan estatutuek edo barne-erregelamenduek xedatzen dutena. 

Kontseiluan izango den boto-eskubidea, berriz, kooperatiba-jardueraren proportzio 

berekoa edo kontseilariek ordezkatzen dituzten entitateetako bazkideen proportzio 

berekoa izan daiteke, batzar orokorrak ezarritako mugarekin. 

Estatutuetan aurreikusi ahal izango da artezkari hautatuek adituak izendatu ahal 

izango dituztela harik eta artezkaritza-kontseiluko kideen hereneraino iritsi arte; 

adituok kooperatibaren bateko kide izan daitezke, edo ez. 


Beste idazketa bat eman zaio 149. artikuluaren 1. idatz-zatiari, generoaren arloan egindako 

egokitzapenaz landa. Hautazko sistema bat da batzar orokorrean boto-eskubidea esleitzeko, 

bai eta artezkaritza-kontseiluan ere; hain zuzen ere, bigarren mailako kooperatibek aukera 

dezakete jarraibide proportzionala operatiboa edo funtzionala (boto indartua kooperatibaren 

jardueraren proportzioan) edo, bestela, botoaren errolda-irizpidea, bigarren mailako 

kooperatibako kide diren erakunde bakoitzeko kideen kopuruaren arabera. 

536



Bigarren mailako kooperatibako artezkaritza-kontseiluaren herena pertsona gaituek osa 

dezakete, taldeko kooperatibaren bateko kide direla ala ez direla. Estatutuetan arautu behar 

da, baina azken baldintza hautazkoa da (149.2 artikuluaren 3. idatz-zatia). 

EKLn aipatu ez bada ere, agerikoa dirudi bazkide laguntzaileak egonez gero, beraien 

ordezkaritza arautu beharko dela, eta batzar orokorrean parte hartzeko eskubidea eman. 

Bigarren mailako edo maila goragoko kooperatiba bat administratzea artezkaritzakontseiluari 

dagokio. Eta estatutuetan kontrakorik arautzen ez bada, gehienez ere 15 

pertsonak osatuko dute kontseilua, erakunde bazkide guztiek ordezkaturik egon beharko 

dutela. Ordezkaritza hori zuzenekoa edo zeharkakoa izan daiteke. 

Artezkaritza-kontseiluaren barruan, boto-eskubidea kontseilukideek ordezkatzen duten 

erakundeko edo erakundeetako kooperatiba-jardueraren edo bazkide-kopuruaren heinekoa 

izan daiteke, batzar orokorrarentzat adierazi dugun muga aintzat hartuta. 


Lege berriak zuzenean eragiten die, hala berean, artezkaritza-kontseiluko eta batzar 

orokorreko kideei. Hori guztia, estatutuek berebiziko garrantzia dutelako bigarren mailako 

edo maila goragoko kooperatiba baten diseinuan (ikus 149.2 eta 151. artikuluak). 

Pertsona juridikoak diren bi edo hiru bazkide dituzten kooperatibek pertsona horietako bati 

guztizko botoen herena baino gehiago aitortu diezaiokete (131.1 artikulua). 

Bigarren mailako kooperatiba bateko bazkide diren erakundeak 15 baino gehiago badira, 

boto gutxien dutenak taldekatu egin beharko dira, artezkaritza-kontseiluko ordezkariak 

izendatzeko helburuz, barne-araubideari edo sozietate-estatutuei jarraiki (131.2 artikulua). 

Bigarren mailako sozietatearen antolamendu-egiturari dagokionez, nabarmendu behar da, 

hasiera batean, egitura horrek ez duela zertan beste edozein kooperatiba-sozietaterenaren 

desberdina izan. Hala ere, berezitasun batzuk ditu funtzionamenduan. 

Lehenik eta behin, ardatz nagusia gizarte-organoak diren egitura organikoa du. Sozietateorgano 

horien araubide juridikoa nabarmen aldatzen da lehen aurkeztu dugunaren aldean. 

Azkenaren ezaugarri nagusiak honako hauek dira: demokrazia eskuordetua, organoetan 

pertsona berdinak egotea ekiditen duen ordezkaritza-sistema eta boto plurala. 

Bigarrenik, erakundearen sozietate-helburuari dagozkion jarduerak gauzatzeaz arduratzen 

den administrazio-egitura dauka. Sozietatearen enpresa-kudeaketa artezkaritza-kontseiluak 

egin dezake, eta, kasu horretan, gobernu-, kudeaketa- eta ordezkaritza-eginkizunak bere gain 

hartuko ditu, edo, bestela, profesional kualifikatuek; halakoetan, artezkaritza-kontseiluak 

profesional horien gainbegirale gisa jardungo du. 


Estatuko legerian, 77. artikuluaren 3. paragrafoa dugu artikulu honekin bat datorren manua. 

Horren arabera, artezkaritza-kontseiluan pertsona juridikoak ordezkatzen dituzten pertsona 

fisikoek, kontu-hartzaileek, errekurtso-batzordean ordezkatzen dituztenek eta likidatzaileek 

ezin izango dituzte horiek ordezkatu bigarren mailako kooperatibaren batzar orokorrean, 

baina hitz egiteko eskubidea izango dute, botorik gabe, bazkide diren erakundeak kide batek 

baino gehiagok ordezkatzen badituzte izan ezik. 

537



EKLk xedatutakoaz beste, ez dago kontu-hartzaileei, errekurtso-batzordeari edo 

likidatzaileei buruzko aipamenik. Oro har, EKLren araubidea malguagoa da eta Estatuko 

Kooperatiben Legeak baino muga gutxiago ditu. 

28.6. Likidazioa 

150. artikulua.– Likidazioa. 

Bigarren mailako edo maila handiagoko kooperatiba bat desegiten eta likidatzen bada, 

bazkideen artean banatuko da soberako aktiboa, azken bost urteetan jasotako itzulkinen 

proportzio berean, edo, bizitza laburragoa izan duten kooperatibetan, sortze-unetik hasita 

jasoriko itzulkinen proportzio berean. Horrelakorik ez badago banatuko da bazkide 

bakoitzak kooperatibaren jardueran duen parte-hartzearekiko proportzioan, edo, bestela, 

entitate bakoitzak kooperatiba hartan duen kideekiko proportzioan. 


Artikulu bakarra da eta hizkera ez-sexistaren arabera moldatu da. Hori gorabehera, eduki 

berdina dauka. 

Bigarren mailako edo maila goragoko kooperatibak desegin ondoren, eta likidazioa eginez 

gero, EKLk araututa dauka soberako aktiboa bazkideen artean banatu beharko dela, azken 5 

urteetan jasotako itzulkinaren zenbatekoaren proportzioan. Epe hori baino laburragoa bada, 

konstituzioarena hartuko da. Epea laburragoa balitz, sortze-aldiarena aintzat hartuko da. 

Itzulkinik banatu ez duen bigarren mailako kooperatiba bat likidatzean, soberan geratu 

den aktiboa kooperatibako bazkide guztien artean banatzeko aukera dago, bai kooperatibapartaidetzaren 

proportzioan, bai kooperatibako kide diren erakunde bakoitzeko kidekopuruaren 

arabera. 


Kooperatiba bat likidatzeko prozesu guztietan bezala, bigarren mailakoetan edo maila 

goragokoetan, aztergai dugun artikuluak arautu du soberako aktiboa bazkideen artean 

banatuko dela, azken bost urteetan jasotako itzulkinaren zenbatekoaren proportzioan, 

kooperatibak urtebete baino gutxiago badu sortu zenetik zenbatzen hasita. 

Likidazio-prozesua egiteko, Euskadiko Kooperatiben Legearen artikuluetara jo behar 

dugu (91. artikulutik 100. artikulura). 


Estatuko legerian, bigarren mailako kooperatibek Euskadiko lege-araudian baino 

erregulazio urriagoa du. 

Estatuko Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legearen inguruan, badira kontu 

bi osagarri gisa aplika daitezkeenak: 

− Estatuko Kooperatiben Legearen 77.4 artikulua. Likidazioaren kasuan, nahitaezko 

erreserba-funtsa funts hori osatzen duten kooperatiba-sozietateetako bakoitzaren 

izaera bereko funtsera eskualdatuko da, bai eta horren ondoriozko gainerako 

538



hartzeko likidoa ere; hori guztia kooperatiba bazkideen artean banatuko da, azken 5 

urteetan kooperatiba bakoitzak bigarren mailako edo maila goragoko kooperatiban 

garatutako jarduera kooperatibizatuaren bolumenaren proportzioan, edo, halakorik 

ezean, kooperatiba sortu zenetik, kooperatibaz kanpoko etekinen izaerarik ez dutela. 

Azaldutakoa irizpide erabilgarri gisa aplika daiteke euskal kooperatiben zergaaraubidea 

lurralde historiko bakoitzean aplikatzeko orduan. 

− Estatuko Kooperatiben Legearen 77. artikuluak dioenez, bigarren mailako 

kooperatibak lehen mailako kooperatiba bihurtu ahal izango dira, eta bazkide diren 

kooperatibak lege honetan ezarritako prozeduraren bidez xurgatuko dira 

Kooperatiba bazkideak, bai eta sozietate horietako bazkideak ere, transformazio- eta 

xurgatze-akordioekin bat ez badatoz, banandu ahalko dira, bigarren mailako edo maila 

goragoko kooperatiben artezkaritza-kontseiluari igorritako idazki baten bidez, dagokionaren 

arabera, hilabeteko epean, transformazio- edo xurgatze-iragarkia argitaratzen den egunetik 

zenbatzen hasita. 

Estatuko Kooperatiben Legearen 77.5 artikuluak ez bezala -lege horrek bigarren mailako 

edo maila goragoko kooperatibak lehen mailako kooperatiba bihurtzeko aukera ematen 

baitu-, Euskadiko Kooperatiben Legeak ez du alderdi hori jorratu, artez eta egoki, eragiketa 

horrek ez baitakar inolako transformaziorik. Izan ere, ez dago kooperatibaren era juridikoaren 

aldaketarik, ezpada, kooperatibaren gradua edo mailaren galera, eta sozietatearen bategitea 

gertatuko litzateke, lehen, gutxienez, 3 erakunde zeuden tokian, lehen mailako erakunde 

bakarrak iraungo baitu. 

28.7. Araudi osagarria 

151. artikulua.– Araudi osagarria. 

Atal honetako aurreko artikuluetan aurreikusten ez den kasuetan, estatutuetan eta barnearaubideko 

erregelamenduan ezarritakoa bete beharko da; halakorik ez badago, berriz, 

lege honetan lehenengo mailako kooperatibetarako ezarritakoa bete beharko da, bigarren 

mailako edo maila handiagoko kooperatiben izaerak eta funtzio espezifikoek uzten duten 

neurrian. 


Legegileak ez du idazketa aldatu lege berrian. 

Bigarren mailako kooperatiba autoerregulatu daiteke, dela estatutuetan lege-esparru osoa 

garatuta; dela estatutu-jarraibide batzuk moldatuta, hain zuzen ere, legeak estatutuetan 

arautzera behartzen dituenak, eta, bestetik, barne-araubidearen erregelamendu guztiz 

analitiko batez osatuta; bestela, estatutu zabal samarra idatz daiteke, ez oso zehatza, eta 

barne-araubidearen erregelamenduaren bidez osatu. 

Kooperatibaren barne-araubidearen erregelamendua estatutu-garapena da, eta dago zertan 

jendaurrean jarri; gainera, ez dauka kooperatiben erregistroaren legezkotasun-kontrolik. 

Aurrekorik ezean, eta bigarren mailako edo maila goragoko kooperatibaren eginkizun eta 

izaerak horretarako aukera ematen duenean, Euskadiko Kooperatiben Legean lehen mailako 

kooperatibei buruz ezarritakoa. 

539




Kooperatiben Legeak arau-hierarkia ezarri du aztergai dugun artikuluan: 

1) EKLren berariazko araudia. Hau da, EKLren 146-151 artikuluak. 

2) Bigarren mailako edo maila goragoko kooperatibaren estatutuak 

3) Bigarren mailako edo maila goragoko kooperatibaren barne-araubideari buruzko 

erregelamendua. 

4) Aurrekorik ezean, eta bigarren mailako edo maila goragoko kooperatiben izaerak 

horretarako aukera ematen duenean, EKLk lehen mailako kooperatibentzat 

araututakoa. 


27/1999 Legearen 77.6 artikuluak ezartzen duenez, horietarako berariaz araututako 

alderdietan izan ezik, bigarren mailako edo maila goragoko kooperatibak Kooperatiben 

Legean ezarritako arauketa orokorraren arabera arautuko dira, aplikagarria den guztian. 

Legeak beti izango du lehentasuna estatutuen eta erregelamenduaren aurrean, betiere 

aplikagarria den heinean eta aginduzkoa den guztian. 

Araudi honek ez du ezer osatzen euskal lurraldeko legegileak emandakoaren aldean. 

540

29. LANKIDETZA EKONOMIKORAKO BESTE 

MODALITATE BATZUK* 1 

29.1. Enpresa-taldeak 

152. artikulua.– Enpresa-taldeak. 

1.– Aurreko atalean kooperatibak integratzeko araututako moduak gorabehera, 

edozein mota eta mailatako kooperatibek edozein motatako sozietate, elkarte, talde, 

kontsortzio eta enpresa-talde sortu ahal izango dute beren artean edo beste pertsona 

fisiko edo juridiko pribatu edo publiko batzuekin. 

2.– Era berean, helburu soziala hobeto bete, garatu edo bermatzeko, aurreko zenbakian 

adierazitako edozein entitatetan eduki ahal izango dute partaidetza kooperatibek. 

3.– Artikulu honetan aurreikusitako eragiketak egiteko, kreditu- edo aseguru-kooperatibek 

aplikatu behar zaien araudia errespetatu beharko dute beste ezer baino lehen. 


Euskadiko Kooperatibei buruzko ekainaren 24ko 4/1993 Legeak araututako enpresaelkarteen 

erregulazio osoari eutsi zaio. 


4/1993 Legeak ekonomia- eta enpresa-integrazioari eta -elkartzeari emandako tratamendua 

bere alderdirik bereizgarri eta berritzaileenetakotzat hartu zen, Euskal Autonomia Erkidegoko 

Kooperatibei buruzko otsailaren 11ko 1/1982 Legearen aldean. 

Horrela, 4/1993 Legeak lehen aldiz arautu zituen kooperatiba arteko elkartze-gertakariak, 

hala nola bigarren mailako edo maila goragoko kooperatibak (EKLren 146. artikulua eta 

hurrengoak) eta kooperatiba-korporazioak (EKLtik kendutako izakundea, kooperatibagarapenaren 

bilakaeraren une honetan, behartutzat edo ez-beharrezkoa jotzen delako, kontuan 

harturik elkarte-mota guztientzako lege-estaldura nahikoa dagoela, nahikoa zabaltasunez). 

Era berean, 4/1993 Legeak lehen aldiz arautu zituen enpresa-elkarteei buruzko artikulu 

honetan irizpide generikoa duten beste lankidetza-modalitate batzuk. 

EKLk enpresa-elkarteen erregulazio zabalari eta malguari eutsi dio, eta, beraz, kooperatibek, 

edozein motatakoak direla ere (lan elkartukoak, irakaskuntzakoak, kontsumokoak…) 

zeinahi mailatakoak (lehen mailakoak, bigarren mailako edo maila goragokoak), jarduera 

edo sektorea gorabehera, era guztietako sozietate, elkarte, talde, partzuergo eta enpresaelkargoak 

era ditzakete, edozein motatakoak, beste kooperatiba batzuekin edo beste pertsona 

fisiko edo juridiko batzuekin batera, edo beste pertsona publiko batzuekin batera. 

* Amets Ugalde Etxagibel jaunak, MONDRAGON korporazioko aholkularitza juridikoaren arduradunak, 


541

LANKIDETZA EKONOMIKORAKO BESTE MODALITATE BATZUK 

Gainera, EKLk berariaz arautu du kooperatibek partaidetzak izan ditzaketela aurreko 

paragrafoan aipatutako edozein erakundetan, betiere sozietate-helburua hobeto betetzeko, 

garatzeko edo bermatzeko bada. 

Horrekin guztiarekin, EKLk aitortzen du kooperatiba-sozietateek gaitasun osoa dutela, bai 

edozein motatako erakundeak eratzeko, bai lehendik daudenetan sartzeko. Horrela, arlo horri 

buruz egon daitekeen zeinahi zalantza uxatu behar da. 

Elkarte bakoitzean, eraketa-eskrituran edo kasuan kasuko erakundearen partaidetza 

hartzeko akordioan, barne-araudian, bazkideen itunetan eta abarretan xedatutakoa beteko 

da, eta EKLk ez du alderdien autoerregulazioa garatzeko inolako mugarik ezarri; beraz, 

elkartean parte hartzen duten erakundeek adostuko dute lankidetza. Kreditu- eta asegurukooperatiben 

kasuan soilik aipatu du EKLk mota horretako erakundeak eratu ditzaketela edo 

horietan partaidetzak izan ditzaketela, baldin eta haiei aplikatzekoa zaien araudi sektoriala 

une oro errespetatzen badute. 


Kooperatibak beste erakunde horietan parte hartzen badu, garrantzitsua da behekoa 

kontuan hartzea: 

Kooperatiben zerga-araubidea arautzen duen foru-araudiak (AKZAA, GKZAA eta 

BKZAA) zenbait muga ezarri dizkio kooperatibak ez diren entitateen kapital sozialean 

parte hartzeari, % 25etik aurrera. % 50erainoko muga ezarri die kooperatibaren beraren 

prestaketa-jarduerak, jarduera osagarriak edo mendekoak egiten dituzten entitateei, eta 

partaidetza horiek, guztira, ezin dute kooperatibaren baliabide propioen % 50 gainditu. Hala 

ere, Ogasun eta Finantzen foru diputatuak % 50etik gorako partaidetza-kopurua baimentzeko 

aukera arautu du, baldintza jakin batzuk betez gero, betiere justifikatzen bada partaidetza 

horrek laguntzen duela kooperatibaren helburu sozialak hobeto betetzen, eta kooperatibaren 

jarduteko funtsezko printzipioak urratzen ez baditu. 

Era berean, onura publikoko kooperatiben kasuan, otsailaren 2ko 64/1999 Dekretuak, 

onura publikoko kooperatiba-sozietateei buruzko prozedurei eta betekizunei buruzko 

erregelamendua onartzen duenak, honako baldintza hau ezarri du izaera hori eskuratzeko: 

kooperatiba merkataritza-sozietateetan gehiengoaren partaidetzen titularra bada, zuzenean 

edo zeharka, Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailaren aurrean 

egiaztatu beharko du partaidetza horien titulartasunak dena delako kooperatiboaren interes 

orokorra hobeto betetzen laguntzen duela. 

29.2. Kooperatiben arteko lankidetza-akordioak 

153. artikulua.– Kooperatiben arteko lankidetza-akordioak. 

Kooperatibek lankidetza-akordioak sinatu ahal izango dituzte beste kooperatiba batzuekin, 

beren helburu sozialak betetzeko. Akordio horien ondorioz, kooperatibek eta beren bazkideek 

hornidura-eragiketak eta produktu- zein zerbitzu-entregak egin ahal izango dituzte beraiekin 

akordioa sinatzen duten kooperatibetan. Eragiketa horiek kooperatiba-jardueratzat joko 

dira, kooperatibek beren bazkideekin egiten dituzten jarduerak bezala. 

542



Hasteko, adierazi behar da artikulu hori ez dela aldatu EKLn, eta, beraz, 4/1993 Legean 

jasotako erregulazioa eta, geroago, ekainaren 29ko 1/2000 Legea dela bide egindako 

aldaketari eutsi zaio. Erreforma horren bidez, artikulu berri bat gehitu zen kooperatiben 

arteko akordioak lehen aldiz arautzeko. 


Kooperatiben arteko akordioak kooperatiben arteko lankidetza-modalitateetako bat dira, 

kontratu edo akordio baten bidez egituratzen dira eta, beraz, nortasun juridiko propiorik 

gabe, kooperatiben arteko lankidetzaren funtsezko printzipioetako bati lotzen zaizkio: 

kooperatibek, beren kideen eta komunitateen interesei hobeto erantzuteko, tokiko, estatuko 

eta nazioarteko beste kooperatiba batzuekiko lankidetzan aritu behar dute bitarteko guztiak 

erabiliz. 

EKLren IV. tituluan araututako kooperatiben asoziazionismoan ez bezala –horretan, 

kooperatibak elkartzearen xedea edo interesa administrazioaren eta, oro har, gizartearen 

aurrean ordezkagarritasuna izatea da−, kooperatiben arteko akordioen kasuan (EKLren 154. 

artikuluan araututako kooperatiba-taldeen kasuan ere bai), kooperatiben arteko lankidetza 

antolatu nahi da, kooperatibek euren sozietate-xedeak bete ditzaten. 

Kooperatiben arteko akordioak arautzean, EKLk kooperatiben arteko lankidetzarako bide 

bat jaso du berariaz 153. artikuluan, eta zehaztu du kooperatibek akordioak sina ditzaketela 

euren xede sozialak betetzeko. Kasu horretan, EKLren 152. artikuluan ageri diren enpresaelkarteei 

buruzkoan jaso den moduan, ezerk ez die eragozten kooperatiba-sozietateei 

(edozein motatakoak eta mailatakoak direla ere) beste kooperatiba batzuekiko akordioak 

sinatzea beren xede sozialak erdiesteko; beraz, ulertzen da bi kasuetan ondorio argigarriak 

izan nahi dituzten xedapenak direla. 

Akordioak gauzatzeko moduari dagokionez, EKLk “akordioaren sinatzaileak” terminoa 

jaso du, eta hortik ondorioztatu behar dugu akordioa idatziz egin behar dela eta esku hartzen 

duten alderdiek sinatu behar dutela. Hala ere, beste kooperatiba-lege batzuetan ez bezala, 

EKLk ez du inolako eskakizunik ezarri kooperatiben arteko akordio horien formalizazioa 

edo izatea zabaltzeko edo argitaratzeko. 

EKLk ñabartu eta lege-estaldura garrantzitsua eman die kooperatiben arteko akordioei, 

aitortu baitu kooperatibek beste kooperatiba batzuekin egin ditzaketen eragiketak 

kooperatiboak direla, bai eta kooperatiba bateko bazkideek akordio egokia sinatuta duteneko 

beste kooperatiba batekin egin ditzaketenak ere. Beraz, kooperatiben arteko akordio horien 

arabera kooperatibak berak eta/edo haren bazkideek beste kooperatiba batzuetan hornikuntza-, 

produktu- edo zerbitzu-eragiketak egiten badituzte, eragiketa horiek kooperatibak berak bere 

bazkideekin egindako kooperatiba-eragiketen izaera bera izango dute. 

EKLk jaso dituen hornikuntza-, emate- edo zerbitzu-eragiketa horiek kooperatiba 

bakoitzaren berariazkotasunari eta kasu bakoitzean aplikagarriak diren legezko xedapenen 

edo barne-araudiaren zioz erator daitezkeen murrizketak baino ez dituzte. Hortaz, legegileak 

malgutasun handia eman die kooperatibei lankidetzako baldintzak autoerregulatzeko, eta 

543


alderdien irizpenaren esku utzi du eskubideen, betebeharren, ekarpenen, iraupenaren eta 

itundu beharreko beste edozein alderdiren araubidea xedatzeko aukera. 

Azkenik, azpimarratu behar da EKLk kooperatiben arteko akordioei buruz jaso duen 

erregulazioa Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 79. artikuluak 

araututakoaren berdina dela; artikulu horrek lankidetza ekonomikoaren zenbait era arautu 

ditu, desberdintasun bakar batekin: 27/1999 Legeak ezarri duenez, kooperatiben arteko 

akordio horietatik lortutako emaitzak kooperatibaren nahitaezko erreserba-funtsari egotzi 

behar zaizkio, baina EKLk ez dakar xedapen hori, estatuko kooperatiben legea ez bezala, 

Euskal Autonomia Erkidegoaren eremuan, kooperatibaren emaitzak eta kooperatibaz 

kanpoko emaitzak ez dira bereizten soberakinen banatzeko ondorioetarako. 

29.3. Kooperatiba-taldeak 

154. artikulua.– Kooperatiba-taldeak. 

1.– Lege honen ondorioetarako, kooperatiba-taldea da edozein motatako sozietate 

kooperatibo batzuek eta taldearen buru den entitateak osatutako multzoa, non 

buru den entitateak ahalmenak egikaritu edo taldekatu diren kooperatibek nahitaez 

bete behar dituzten jarraibideak ematen dituen; ondorioz, aipatutako ahalmenen 

esparruan batasuna agertzen du erabakiak hartzeko orduan. Taldeak kooperatibaprintzipioen 

arabera jardun beharko du, lege honen 1.2 artikuluan xedatzen 

denarekin bat. 

2.– Integrazio ekonomikoaren mailaren arabera, integrazio bidezko kooperatiba-taldeak 

edo lankidetza bidezko kooperatiba-taldeak izango dira kooperatiba-taldeak. 

Integrazio bidezko kooperatiba-taldetzat joko dira bi betekizun hauek betetzen diren 

kooperatiba-taldeak: 

a) Kooperatiba-taldeak zuzendaritza nagusi bat izatea taldeko kooperatiba 

guztientzat. 

b) Ekonomia kudeatzeko ahalmenen zentralizazio-mailari esker, kooperatibek 

benetako batasun ekonomiko bat lortzea, nork bere nortasun juridikoa izan arren. 

Horrela ez bada, kooperatiba-taldeak lankidetza bidezko talde bat osatuko du. 

3.– Batasun ekonomikoa dagoela ulertzeko, ez da nahikoa izango zuzendaritza nagusi 

bat komunean izatea; honako egoera hauetakoren bat ere gertatu beharko da: 

a) Egitatezko merkataritza-, finantza- edo ondare-harremanak egotea, zeinak 

benetan taldeko entitateren baten mende egotea eragingo duen. 

b) Taldeko kooperatibek hirugarren ez-bazkideekin zuzenean egiten dituzten 

eragiketak direla-eta, erantzukizun solidarioko akordio bat izatea kanpoarekiko; 

betiere, eragiketa horiek iraunkorrak eta beharrezkoak –ez osagarriak– badira 

enpresa-jarduerarako. 

c) Konpromisoa izatea aldian-aldian baliabide-ekarpena egiteko nork bere 

kooperatibaren emaitza-kontuen arabera, betiere egin beharreko ekarpenak 

kooperatiba bakoitzaren aurreko soberakin garbien ehuneko berrogeita hamar 

baino gehiago badira. 

544


d) Kooperatiba-taldeko bi sozietatek edo gehiagok harremanak izatea beren 

artean, eta, harreman horien bidez, kontuak finkatzeko betebeharra sortzea, 

Merkataritza Kodearen 42.1 eta 43. artikuluetan arautzen den bezala. 

Kasu hauetakoren bat bakarrik gertatzen bazaie taldeko kooperatiba batzuei, 

sozietate kooperatibo horiek bakarrik joko dira integrazio bidezko kooperatibatalde 

bateko kidetzat. 

4.– Artikulu honetan kooperatiba-taldeentzat xedatzen den araubidea eraginkorra izan 

dadin, araubide horretan xedatutako betekizunak bete behar dira. 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroan sozietate kooperatibo bakoitzari dagokion 

orrian egingo da idatzoharra, kooperatiba talde batekoa dela edo taldetik bereizten 

dela adierazten duena. 

Interesa duen kooperatibak eskatu beharko du idatzoharra egiteko, kooperatibatalde 

batekoa dela edo taldetik bereizten dela adierazten duena. Inskripzio hori egin 

ez arren, agindu honek erabateko indarra eta eraginkortasuna izango du. 

5.– Jarraibideak emateak kudeaketaren, administrazioaren eta gobernuaren hainbat 

eremuri eragin ahal izango dio, zeinen artean egon daitezkeen: 

a) Oinarri diren kooperatibetan estatutu- eta erregelamendu-arau erkideak ezartzea. 

b) Oinarri diren entitateen artean, sozietate-harremanak ezartzea. 

c) Aldian-aldian ekarpenak egiteko konpromisoak; ekarpen horiek kalkulatzeko, 

kontuan izango da norbere enpresaren bilakaera edo emaitza-kontua. 

Nolanahi ere, taldearekin hartutako konpromiso orokorretan oinarritu beharko 

dira emandako jarraibideak edo bete beharreko ahalmenak; dena den, ezin 

izango dira inoiz exijitu baldin eta kooperatiba bat edo gehiago espresuki 

salbuetsi badira zenbait arau edo konpromiso betetzeko betebeharretik. 

6.– Kooperatiba-taldean sartzeko, oinarri diren entitateetako bakoitzaren hasierako 

erabakia beharko da, entitate bakoitzaren eskumen eta funtzionamenduaren gaineko 

arauei jarraituta. 

7.– Taldearen aurrean norberaganatutako konpromiso orokorrak idatziz gauzatu behar 

dira taldeburu den entitatearen estatutuetan, sozietate kooperatiboa bada, edo beste 

kontratu-agiriren batean, halakoa ez bada, eskritura publikoaren bidez gauzatuta, 

eta idazki horietan nahitaez jaso behar dira honako hauek: kontratuaren iraupena, 

mugatua bada; kontratua aldatzeko prozedura; sozietate kooperatiboren bat 

banatzeko prozedura, eta taldeburu den entitateari hark egikaritzeko eman zaizkion 

ahalmenak. Taldeburu den entitatearen organo gorenaren erabakia beharko da, 

hala ezarri bada, konpromiso horiek aldatu, handitu edo amaitzeko. 

8.– Talde bateko sozietate kooperatiboek hirugarren ez-bazkideekin zuzenean egiten 

dituzten eragiketen erantzukizuna eurena izango da, eta ez taldearena edo taldea 

osatzen duten beste sozietate kooperatiboena. 


EKL berriak ez du aldaketarik txertatu kooperatiba-taldeen erregulazioaren inguruan. Alde 

545


batetik, 1/2000 Legeak 4/1993 Legean ageri zen edukiari emandako idazketari eutsi dio. 

Lege horren arabera, artikulu berri bat gehitu zen, kooperatiba-taldeen izakundea lehen aldiz 

arautzeko. Bestalde, 58/2005 Dekretua dela bide onartutako erregelamendu-garapena legemailan 

txertatu du. 


1/2000 Legearen zioen azalpenean jaso zen bezala, kooperatiba-taldea izakunde juridiko 

berria da (ordura arte ez zen halakorik), lankidetzaren printzipio kooperatiboan oinarritutakoa 

(EKLren 153. artikuluan araututako kooperatiben arteko akordioetan bezala), kooperatiben 

enpresa-integrazioko modalitate berriak bultzatzeko, merkatu juridiko globalizatuetan 

jarduteko gero eta erronka zorrotzagoak direla-eta. 

Embid Irujok adierazi duenez, kooperatiben integrazioa jatorri mutualista duen gertakari 

bati doakio; horren bidez, kooperatiben arteko kontzentrazioa erraztu nahi da, merkataritzako 

kapital sozietateen berezko izaeratik eta horiek sozietate-talde gisa eratzetik bereizita. 

Horregatik, ezaugarri bereziengatik eta enpresa-helburu kooperatiboa duten mota guztietako 

egiturak “kooperatiba-talde” izendatzeko tradizioagatik, kooperatiba-legeetan berariaz 

arautu behar da kooperatiba-taldeen izakundea. 

Enpresen integrazio eta lankidetzako modu desberdinetan, sozietate-taldea dugu izakunderi 

nabarmenena. Lege-garapen oso mugatua izan duen arren, haren doktrina-garapena 

oparoagoa izan da. Doktrinak honela definitu du sozietate-taldea: ikuspegi juridikotik 

lokabeak diren eta zuzendaritza ekonomiko bateratua duten hainbat sozietateren elkartea. 

Zuzendaritza ekonomiko komun edo bateratu horren jatorriaren eta izaeraren arabera, taldeen 

hainbat sailkapen daude, eta hedatuena zuzendaritza erkidearen egituran oinarritzen dena da, 

koordinazio-taldeak eta mendekotasun-taldeak bereizten direla. 

Mendekotasun-taldeen ezaugarria da elkarren arteko mendekotasun-harreman hierarkikoan 

elkartuta dauden sozietateak direla. Sozietate nagusi bat dago, eta horren azpitik, mendeko 

sozietateak ageri dira. Talde horietan, sortze-prozesua goitik beherakoa da, eta, beraz, beste 

sozietate batzuk eratzea edo horietan parte hartzea erabakitzen duen erakunde bat dago. 

Kooperatiben esparruan, mendekotasun-taldeak daude, eta kooperatibak dira kooperatibak 

ez diren erakundeek osatutako talde baten buru edo nagusi. Hala eta guztiz ere, kooperatibasozietatea 

oinarri demokratikoko erakundea denez, hasiera batean ez du aukerarik ematen 

kooperatiben arteko harreman propioen kualifikazioa lortzeko, esaterako, mendekotasuntalde 

batena, horrek jabariaren gaineko kontrola izatea eskatzen duelako eta kooperatibak ez 

direlako talde baten mendeko sozietate gisa eratzen. 

Aitzitik, koordinazio-taldeak, nahiz eta elkartutako sozietateak zuzendaritza ekonomiko 

bakarraren esanetara egon, elkartutako erakundeen akordio baten ondorioz elkartzen dira, eta 

independenteak izaten jarraitzen dute. Taldeko sozietateek euren borondatez eskualdatzen 

dizkiote erabakitzeko eskumenak beste erakunde bati, eta erakunde horrek nortasun juridiko 

propioa duen entitate gisa eratu daiteke. Kooperatiben eremuan, koordinazio-taldeak egon 

daitezke non unitate ekonomiko, erabakitzeko unitate edo zuzendaritza bateratua eratzen 

den. Hala eta guztiz ere, kontuan hartu behar da talde horiek koordinazioz eratuko badira, 

ahalmenen eskualdatze hutsa ez dela nahikoa, eta ondokoak ere beharrezkoak direla: (i) 

546


lagatako eskumenen irismenak jardueren plangintza egiteari, gauzatzeari eta kontrolatzeari 

eragin behar die, enpresa-lankidetza edo partzuergo-helburu soilaren muga gainditze aldera; 

(ii) lagatako eskumenak benetan egikaritu behar dira, taldearen helburua taldearen interesen 

aldea jardutea delako, eta (iii) integrazioak egonkorra izan behar du. 

EKLren artikuluen aurreko garapenean egiaztatu denez, kooperatiben “talde” bat eratu 

baino lehen, kooperatiben integrazioa egitea badago ere, haien integrazio-maila handiagoa 

bat etorriko litzateke koordinazio-taldeen antolatze-erarekin. 

EKLren 154. artikuluan arautu diren kooperatiba-taldeak koordinazio-talde horien antzekoak 

dira. Zehazki, EKLk kooperatiba-taldetzat jotzen ditu kooperatiba guztiak eta taldeburua den 

erakundea, azkenak eskumenak egikaritzen dituela edo elkartutako kooperatibek nahitaez 

bete beharreko aginduak ematen dizkiela; horrela, erabakitzeko unitatea sortzen da eskumen 

horien esparruan. Nolanahi ere, garrantzitsua da azpimarratzea, EKLk egiten duen bezala, 

kooperatiba-talde bateko kide diren kooperatibek hirugarren bazkideekin zuzenean egiten 

dituzten eragiketen ziozko erantzukizunak ez diola taldeari eragiten, ez eta taldea osatzen 

duten gainerako kooperatibei ere. 

Taldeburua kooperatiba-sozietate bat izan daiteke, adibidez, bigarren mailako kooperatiba 

bat. Kooperatiba-mota horiek ditugu legeak kooperatibak integratzeko arautzen dituen 

egituretatik lehenengoa eta, benetan, gehien erabiltzen direnetako bat. Hala ere, garrantzitsua 

da kontuan hartzea bigarren mailako kooperatiba batek hainbat integrazio-maila izan 

ditzakeela: integrazio txikieneko bertsioan, gerta daiteke talde gisa ez kalifikatzea ere, eta 

haren integrazio-mailari dagokionez, unitate ekonomiko bat, erabakitzeko unitate bat edo 

zuzendaritza bateratua dagoen heinean, kooperatiba-taldea izan daiteke. Aitzitik, taldeburu 

jardungo duen erakundea antolatzeko aukeratzen den bidea kooperatiboa ez izateak ez du 

zertan multzoaren izaera kooperatiboa murriztu. Ildo horretan, garrantzitsua da azpimarratzea, 

EKLk adierazten duen bezala, kooperatiba-taldeak printzipio kooperatiboei jarraiki egokitu 

behar duela bere jardute-era. 

Beraz, kooperatiba-taldeak bateragarri egiten du elkartutako erakundeen arteko integraziomaila 

jakin bat ezartzea (kasuan-kasuan adosten den trinkotasun eta iraupenari lotutakoa) eta 

erakunde bakoitzak bere autonomia juridikoari eustea, ematen diren aginduek kudeaketa-, 

administrazio- edo gobernu-eremuko hainbat alderdiri eragin diezaieketela. EKLk aldeen 

nahiaren autonomia baliatzeko tarte zabala uzten badu ere, eskumenak egikaritu edo aginduak 

eman daitezkeen hiru esparru adierazi ditu (i) estatutu- eta erregelamendu-arau erkideak 

ezartzea; (ii) oinarrizko erakundeen artean, elkarte-harremanak ezartzea; (iii) baliabideak 

aldizka emateko konpromisoak finkatzea, kasuan kasuko enpresa-bilakaeraren edo emaitzen 

kontuaren arabera kalkulatuta. 

Jarraibide edo ahalmen horiek euskarria izan behar dute taldearen aurrean hartutako 

konpromiso orokorretan, eta ezin izango dira eskatu kooperatiba bat edo batzuk arau edo 

konpromiso jakin batzuk betetzetik espresuki salbuetsi badira. 

Taldearen aurrean hartutako konpromiso orokorrak idatziz formalizatu behar dira, baldin 

eta taldeburu den erakundea kooperatiba bada estatutuetan, eta hala ez bada, eskritura 

publikoa dela bide egilesten den beste kontratu-dokumentu baten bidez. Agiri horrek alderdi 

batzuk jaso behar ditu, nahitaez: iraupena, aldatzeko eta banantzeko prozedura eta, kideen 

547


erabakiz, taldeburu den erakundeari esleituko zaizkion ahalmenak. Era berean, ezarri 

ahalko da konpromisoak aldatu, handitu edo ebatz daitezkeela taldeburu den erakundearen 

organoaren erabakiz. 

EKLk kooperatiba-taldeak sailkatu ditu integrazio ekonomikoaren mailaren arabera. Alde 

batetik, integrazioaren bidezko kooperatiba-taldeek zuzendaritza nagusi erkidea dute eta 

kudeaketa ekonomikoari lotutako eskumenen zentralizazio-maila eraginkorra dela eta, ulertu 

behar dugu unitate ekonomikoa badagoela. Legegilearen aburuz, badago unitate ekonomikoa 

honako inguruabar hauetakoren bat gertatzen denean: 

- Taldeko erakunderen batekiko mendekotasun egiazkoa dakarten merkataritza-, 

finantza- edo ondare-harremanak izatea. 

- Taldeko partaide diren kooperatibek bazkideak ez diren hirugarren pertsonekin 

zuzenean egiten dituzten eragiketen ziozko kanpoko erantzukizun solidarioko 

akordio bat egotea, baldin eta eragiketok iraunkorrak badira eta enpresa-jarduera 

gauzatzeko beharrezkoak eta lagungarriak ez diren eragiketak badira. 

- Kasuan kasuko kooperatibaren emaitza-kontuaren arabera kalkulatutako baliabideak 

aldizka emateko konpromisoak egotea, eman beharreko zenbatekoak soberakinen 

% 50 baino gehiago direnean. 

- Kontuak kontsolidatzeko betebeharra sortzen duten baldintzak betetzen dituzten 

harremanak egotea taldeko bi sozietateren edo gehiagoren artean (ikus hurrengo 

atala, «Beste arau aplikagarri batzuk»). 

Inguruabar horietakoren bat betetzen bada, zuzendaritza nagusi erkidearekin batera, unitate 

ekonomikoa badagoela ulertuko da. Kasu horietakoren bat gertatzen bada taldea osatzen 

duen kooperatiba batzuei dagokienez, kooperatiba horiek bakarrik hartuko dira integraziozko 

kooperatiba-talde baten zatitzat. 

Gainerakoak, hau da, goian aipatutako baldintzak betetzen ez dituztenak, baztertze hutsez, 

lankidetza-taldetzat hartzen dira. 

Kooperatiba-taldearen eraketa, kidetza eta banantzea kooperatiba bakoitzari dagokion 

orrian jasotzen da Euskadiko Kooperatiben Erregistroan. Kooperatiba batek kooperatibatalde 

bat eratzea (baita antzeko erakundeak edo bigarren mailako kooperatibak eratzea ere) 

bat dator EKLren 33. artikuluak xedatutakoarekin –batzar orokorraren eskumena dio artikulu 

horrek−. Hala ere, eskumena eskuordetu daiteke, eta kooperatiba batzuek administrazioorganoari 

esleitu ohi diote eskumen hori. Nolanahi ere, erregistroko inskripzioa eratzailea 

ez den, taldearen izaerak eragina izango du EKLn ezarritako funtsezko betekizunak betetzen 

diren unetik aurrera. 


Aurreko atalean aipatu ditugun sozietate-taldeei buruzko doktrinaren eraikuntza ez da 

zuzenean ekarri indarrean dagoen legeriara. Hala, Merkataritza Kodearen 42. artikuluak 

sozietate-taldea arautu du urteko kontu bateratuen perimetroa mugatzeko, eta jabarian edo 

kontrolean oinarritutako taldearen kontzeptua ezarri du (ez, ordea, erabakitzeko unitatearen 

kontzeptuan funtsatuta). Horrela, talde bat dagoela dio sozietate batek beste baten edo beste 

548


batzuen kontrola duenean edo izan dezakeenean, zuzenean edo zeharka. Eta, bereziki, 

ulertzekoa da kontrola dagoela sozietate batek beste sozietate baten boto-eskubideen 

gehiengoa duenean edo boto horiek baliatu ditzakeenean, beste pertsona batzuekin egindako 

akordioen bidez, edo beste sozietate baten administrazio-organoko kideen gehiengoa 

izendatu duenean edo izendatzeko ahalmena duenean. Kasu horietan, kontrola dagoela ulertu 

behar da, eta, beraz, sozietate-talde bat dagoela, bai merkataritza-ondorioetarako (KSLren 

18. artikulua), bai urteko kontuen bateratzearen ondorioetarako (Merkataritza Kodearen 42. 

eta 43. artikuluak). 

Hala berean, adierazi behar da, zerga-arloan, foru-arauek arautzen dutela Sozietateen 

gaineko Zergari buruzko Foru Arauaren VI. tituluaren VI. kapituluan araututako zergabaterakuntzaren 

araubidea hautatzeko aukera dutela Sozietateen gaineko Zergan, eta arauak 

xedatutako berezitasunak aintzat hartuta aplikatuko litzatekeela. Hala, zerga-ondorioetarako, 

kooperatiba-sozietateen taldetzat hartzen da taldeburua den erakunde batek eta haren 

bazkide diren kooperatibek osatutako multzoa, baldin eta lehenengoak besteen gaineko 

erabakiak hartzeko eskumena badu, bere estatutuen arauetan ezarritakoari jarraiki. Taldeko 

buru diharduen erakundea kooperatiba bat edo beste edozein erakunde izan daiteke, baldin 

eta, azken kasu horretan, beraren helburu bakarra bada taldea osatzen duten kooperatiben 

epe luzerako estrategiak eta enpresa-garapenaren plangintza egitea eta koordinatzea, bertan, 

bazkide diren kooperatiba horitatik kanpoko beste pertsona edo erakunde batzuek partehartzerik 

ez dutela. Gainera, zerga-araudiak ezartzen dutenez, lotura-harremanek sortu behar 

dute, ezinbestean, kooperatiba bakoitzak lortutako soberakina modu solidarioan banatzeko 

konpromisoa. Konpromiso hori kooperatiba guztiek sinatutako eskritura publikoan jaso 

beharko da, bai eta haien estatutuetan ere. Birbanaketa horrek, gutxienez, soberakinaren 

% 25i eragingo dio, legeak hala aginduta, zergen ziozko zenbatekoak eta erreserbafuntsetara 

nahitaez bideratutako kopuruak kendu ondoren; banaketa taldeko kide diren 

kooperatibetako bazkideek egindako eragiketa, jarduera eta zerbitzu kooperatibizatuen 

zenbateko ekonomikoarekiko zuzenki proportzionala izango da. 

29.4. Kooperatiba mistoak 

155. artikulua.– Kooperatiba mistoak. 

1.– Kooperatiba mistoak dira bazkide minoritarioak dituztenak, zeinen batzar 

orokorreko boto-eskubidea ekarri den kapitalaren arabera modu esklusiboan edo 

lehentasunezkoan zehaztu ahal izango den; kapital hori kontuko idazpen edo tituluen 

bidez azalduko da eta balio-merkatua arautzen duen legeriaren mende egongo da. 

2.– Legez ezarritako kooperatiba motaren baten barruan sartu behar dira kooperatiba 

mistoak eta, bazkide kooperatzaileen, ez-aktiboen edo ez-erabiltzaileen, edo 

laguntzaileen eskubide eta betebeharren ondorioetarako, zein kooperatiba 

motatakoak izan, kooperatiba mota horretako arauak bete beharko dituzte. 

3.– Kooperatiba horietan, honela banatuko da batzar orokorrean botoa emateko 

eskubidea: 

a) Boto guztien ehuneko berrogeita hamaika, gutxienez, bazkide kooperatzaileei 

emango zaie, estatutuek zehazten duten proportzioan. 

549


b) Boto guztien ehuneko berrogeita bederatziko kuota, gehienez ere, botoeskubidea 

duten sozietate-zatien artean banatuko da, eta estatutuetan zehaztuko; 

estatutuek hala onartzen badute, aukera egongo da boto horiek merkatuan 

libreki negoziatzeko. 

4.– Boto-eskubidea duten sozietate-zatien kasuan, estatutuek eta, osagarri modura, 

kapital-sozietateei buruzko legeriak akzioen gainean xedatzen duenak ezarriko dute 

zein diren haien titularren eskubide eta betebeharrak eta zein den ekarpenak egiteko 

araubidea. 

5.– Bazkide-talde bakoitzak urteko soberakinetan duen partaidetza zehazteko (berdin delarik 

soberakinak positiboak edo negatiboak diren), kontuan izango da zer boto-portzentaje 

duen talde bakoitzak artikulu honetako 3. atalean aurreikusitakoaren arabera. 

Boto-eskubidea duten sozietate-zatien jabeei egotzi beharreko soberakinak, berriz, 

haietako bakoitzak jarritako kapitalaren arabera banatuko dira euren artean. 

Gainerako bazkideei egotzi beharreko soberakinak, berriz, bazkide horien artean 

banatuko dira, lege honek araubide arrunteko kooperatibentzat definitzen dituen 

irizpide orokorren arabera. 

6.– Talde bi horietakoren baten eskubideak eta betebeharrak beste era batera arautzeko, 

dagokion taldearen gehiengoaren adostasuna eskatuko da; adostasun hori lortzeko, 

taldeok nork bere botazioa egin ahal izango dute batzar orokorrean edo biltzar 

berezian eta partzialean. 

7.– Era honetako kooperatibak eratzen direnean, sortu edo aldatzen direlako, Euskadiko 

Kooperatiben Goren Kontseiluak baimendu ahal izango du likidazio kasuetarako 

estatutuek Nahitaezko Erreserba Funtsa banatzeko xedatzen dutena, aurreko 4. 

zenbakian azaltzen diren irizpideen arabera eta sozietatearen ondasunak banatzeko 

98. artikuluan ezarritako gainerako adjudikazio-arauak beteta. 


Kooperatiba mistoen erregulazioan ere ez dago aldaketarik; izan ere, 4/1993 Legearen 

idazketari eutsi zaio, eta 58/2005 Dekretuan araututakoaren zati bat txertatu da, lege-maila 

emanda. 


Kooperatiba mistoak 4/1993 Legearen berrikuntza muturrekoenetakotzat hartu ziren. 

Lege hori kooperatiba mistoen izakunde juridikoa aintzat hartu zuen kooperatibei buruzko 

lehen legea izan zen estatuan. Eta arauketa berriaren bidez, kooperatiben egiturari lotutako 

enpresa-antolaketarako bide berria eskaini nahi izan zen, baina, aldi berean, merkatu gero 

eta lehiakorragoen erronka eta eskakizun berriei ere erreparatu zitzaien, bai baliabideak 

erakartzeko, bai ondasunak eta zerbitzuak ekoitzi eta banatzerakoan. Horrela eratutako 

izakundeak kooperatiba-egitura dauka oso-osorik, nahiz eta kapital-sozietateen berezko 

elementu batzuk ere gehitu bi bazkide-multzok osaturikoak, eta horien eskubideak, politikoak 

zein ekonomikoak, jatorri eta irismen desberdinekoak izango dira, baina sozietateak hertsiki 

eutsiko dio nagusia den osagai kooperatiboari. 

550


Kooperatiba mistoen ezaugarri nagusiak honako hauek dira: 

• Ez da kooperatiba-mota bat. 58/2005 Dekretuak arautu bezala eta oraingo EKLk 

jaso duen moduan, kooperatiba mistoa ez da kooperatiba-mota bat, eta, beraz, 

legeak araututako kooperatiben motaren baten barruan kokatu beharko dugu. 

Beraz, kooperatiba mistoa, a priori, edozein motatakoa (lan elkartuko, enpresazerbitzuetakoa..) 

edo mailatakoa (lehen mailakoa, bigarren mailakoa edo maila 

goragokoa) izan daiteke, eta horri mistoaren kalifikazioa gehituko genioke. 

• Bazkideak. Kooperatiba mistoen berezitasuna dugu bazkide-talde bat badagoela, 

hau da, boto-eskubidea duten sozietatearen zatien titularrak, eta batzar orokorrean 

botoa emateko eskubidea kooperatibari eman dioten kapitalaren arabera zehazten 

da, modu esklusiboan edo lehentasunez. Bai botoa duten sozietatearen zatien edo 

partaidetzen titularren eskubideak eta betebeharrak, bai ekarpenen araubidea estatutu 

sozialetan eta kooperatibak baliozkotasunez hartutako gainerako araudian edo 

barne-akordioetan arautzen dira. Botoa duten sozietate-partaidetzen titularra izatea 

bateragarria da beste edozein bazkide-mota edo modalitaterekin; beraz, bazkide 

langilea, erabiltzailea, kolaboratzailea, ez-aktiboa edo ez-erabiltzailea botoa duten 

sozietate-partaidetzen titularra izan daiteke. 

Botoa duten sozietate-zatien titularren eta/edo bazkide kooperatzaileen eskubide 

eta betebeharrei eragiten dien edozein autoerregulazio-aldaketak balioa izan dezan, 

dagokion taldearen gehiengoaren adostasuna behar da. Ondorio horietarako, 

garrantzitsua da kontuan hartzea kooperatiba mistoen beste berezitasun bat dela 

bazkide laguntzaileak bazkide kooperatzailetzat hartzen direla, 58/2005 Dekretuan 

eta oraingo EKLren 19.5 artikuluan jaso den bezala. 

• Batzar orokorra. Kooperatibako batzar orokorraren botoen % 51, gutxienez, 

estatutuetan zehaztutako proportzioan esleituko zaizkie bazkide kooperatzaileei, 

hau da, kooperatibaren jardueran benetan parte hartzearekin lotura zuzena duten 

pertsona fisiko edo juridikoei, dela langile edo erabiltzaile gisa, dela kooperatiba 

mistoetan kooperatzaile gisa. Nolanahi ere, bazkide kooperatzaileei esleitutako boto 

guztien erdia gehi bat bazkide laguntzaile ez diren bazkideei kooperatzailei esleituko 

zaizkie, hau da, bazkide langileei eta/edo erabiltzaileei. 

Batzar orokorraren botoen % 49ko gehieneko kuota botoa duten sozietate-zatien 

titularren artean banatuko da. Alde horiek balore-merkatua arautzen duen legeriari 

lotutako titulu edo kontuko idatzoharren bidez ordezkatuta egongo dira, eta sozietateestatutuek 

hala xedatzen badute, askatasunez negoziatu ahal izango dira merkatuan. 

• Emaitzetan parte hartzea. Kolektiboen artean, kooperatibako emaitza positiboetan 

edo negatiboetan bazkide kooperatzaileek eta botoa duten sozietate-zatien titularrek 

duten parte-hartzea kolektibo bakoitzak batzar orokorrean duen boto-ehunekoaren 

proportzioan zehazten da. Eta kolektibo edo taldeen barruan, botoa duten sozietatezatien 

titularrei egotz dakizkiekeen emaitzak haien artean banatuko dira ordaindutako 

kapitalaren proportzioan, eta bazkide kooperatzaileen kasuan, emaitzetako parte 

hartzea EKLn zehaztutako irizpide orokorren arabera bideratuko da (EKLren 70. 

artikulua). 

• Nahitaezko erreserba-funtsa. Kooperatiba misto horiek eratzen diren unean, 

551


lehenengoz eratu direlako do haien egitura aldatu delako, baimena eskatu ahalko 

zaio EKGKri, kooperatiba likidatzen bada, nahitaezko erreserba-funtsa banatzeko 

aukera ematen duen araua txertatzeko estatutuetan. 

Azken urteotako esperientzian oinarrituta, nabarmendu behar da kooperatiba misto 

gehienak lan elkartuko kooperatiba gisa eratu direla, eta epe ertain-luzean kooperatiba misto 

izateari uzteko asmo garbia dutela. Gainera, izakunde juridiko hori, batez ere, hiru helburu 

betetzeko erabili da: 

• Kooperatibako sozietate-estaldura ematea enpresa-ekimen berriei, dela kooperatibetan 

egon dauden jarduerak kanpora ateratzeko, dela jarduera berriak egiteko. 

• Kooperatibari elementu ukigarriak edo elementu ukiezinak ematen dizkioten eta 

sozietatean irizpide kapitalisten arabera parte hartzen duten bazkideei lekua egitea; 

horrela, kooperatiba-mundutik kanpoko inbertitzaileen lankidetza-proiektuetan 

parte hartzea erraztuko da. 

• Juridikoki kapital-sozietate edo bestelako sozietate gisa egituratutako enpresak 

kooperatiba bihurtzea. Kasu horietan, berrantolatzeko eragiketa batzuk egin behar 

dira kooperatiba mistoa eratzeko, eta eragiketa horiek erraztu egingo dira denboraren 

poderioz. Lehenengo esperientzietan, hasteko eta bat kooperatiba eratzen zen, 

eta ondoren lehendik zegoen enpresa xurgatzen zuen, harekin bat eginda; azken 

urteotan, ordea, kooperatiba ez den sozietateak zuzenean ekiten dio kooperatibasozietate 

bihurtzeari (EKLren 90. artikulua). 

Zalantzarik gabe, tresna hori funtsezkoa izan da eta izango da kooperatibagintzaren 

garapenean, eta babesa ematen baitie kooperatibak ez diren enpresen kooperatibizazioprozesu 

garrantzitsuei eta enpresa-proiektu berriei. 


EKLn jasota ez dagoen guztiari dagokionez, 58/2005 Dekretuaren 23. artikuluak dakarren 

kooperatiba mistoen erregulazioari eutsi zaio. Bertan arautzen denez, kooperatiba mistoen 

estatutuetan arautzeko aukera dago EKLren 155. artikuluak xedatutako soberakinen 

banaketan (5. paragrafoa) kapital-ekarpenen ordainsaria eta itzulkinen gaineko partaidetza 

aintzat hartzea bazkide kooperatzaileentzat. Beraz, erregulazioak aukera eman du, bazkide 

kooperatzaileen kasuan, sozietate-estatutuek haiei dagozkien kapital-interesak soberakinen 

partida gisa ezar ditzaten. Era berean, 58/2005 Dekretuak argitu zuen bazkide kooperatzaileen 

modalitateei dagozkien eskubideak eta betebeharrak kalkulatzeko, bazkide kooperatzaileei 

guztira dagokien ehunekoa hartuko dela kontuan, botoa duten sozietate-zatien titularrak alde 

batera utzita. 

Kooperatiba mistoei aplika dakiekeen zerga-araubideari dagokionez, foru-araudiek 

zerga-arloan babestuta dauden kooperatibak izateko aukera arautu dute, baita zerbitzu- edo 

finantza-kooperatibak ere, besteak beste. 

Azkenik, EKLk berariaz xedatu duen bezala, botoa duten sozietate-zatien titularren 

eskubideak eta betebeharrak, hala nola ekarpenen araubidea, sozietatearen estatutuetan 

arautzen diren arren, kapital-sozietateen legerian akzioen inguruan xedatutakoa aplikatuko 

da modu osagarrian. 

552

30. KOOPERATIBAK ETA ADMINISTRAZIO PUBLIKOA* 

1 

156. artikulua.– Interes soziala, onura publikoa eta ekimen soziala. 

1.– Euskal Autonomia Erkidegoko botere publikoek beren gain hartzen dute, interes 

sozialeko funtzio modura, kooperatibak eurak eta kooperatibek enpresa integratu 

eta ordezkatzeko dituzten egiturak sustatu, bizkortu eta garatzeko lana. 

Era berean, eta betiere enpresen ordezkagarritasunari buruz indarren dauden 

erregelak eragotzi gabe, Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatuta 

dauden eta jarduera egiaztatuta duten kooperatiben ehuneko hirurogei baino 

gehiago elkartzen duen entitatea jotzen du berariazko agente sozialtzat, euskal 

kooperatibismo osoaren bitartekari eta ordezkaritzat, edo, kooperatiba horietako 

bazkide kopurua Erregistro horretan inskribatuta dauden eta jardunean ari diren 

kooperatibetako bazkide guztiekiko ehuneko bera baino handiagoa denean. 

Eusko Jaurlaritzak kooperatiba-sistema aplikatzeko aukerei buruzko informazioa 

sustatuko du, batez ere enplegu berriak sortzeko eta Euskal Autonomia Erkidegoko 

enpresa txiki eta ertainen arazoei aurre egiteko, eta zabalkunde-, prestakuntzaeta 

orientazio-programak egitea bultzatuko du, informazio hori guztia gizarte-solaskide 

guztiei zabaltze aldera. Eginkizun honetarako, bestalde, Euskadiko Kooperatiben 

Goren Kontseiluaren laguntza eskatuko du. 

2.– Eusko Jaurlaritzak onura publikoko kooperatibatzat joko ditu beren funtzioak 

garatu eta Euskal Autonomia Erkidegoko interes orokorra sustatzen laguntzen 

duten kooperatibak, betiere erregelamenduz ezartzen diren prozedura, araubide eta 

betekizunen arabera. 

Eskubide hauek izango dituzte onura publikoko deklarazioa lortzen duten 

kooperatibek: 

a) Dokumentu guztietan, «onura publikokoa» aipamena erabiltzea entitatearen 

izenaren ondoan. 

b) Beren iritzia entzunda izatea, dagokien federazio edo konfederazioen bidez, 

beren jarduerari zuzenean lotutako xedapen orokorrak edo beraientzako 

programa garrantzitsuak prestatzen direnean. 

c) Kasu bakoitzean onartzen diren salbuespenak, hobariak, dirulaguntzak eta 

gainerako onura ekonomiko, fiskal eta administratiboak izatea. 

3.– Alde batera utzita zer motatakoak diren, irabazi-asmorik gabeko kooperatibaentitateak 

gizarte-ekimeneko kooperatibatzat joko dira, baldin eta helburu sozialtzat 

badute asistentzia-zerbitzuak ematea osasun- hezkuntza- eta kultura-jardueren edo 

gizarte-izaerako bestelako jarduera batzuen bidez, edo helburutzat badute gizartebazterketa 

jasaten duten pertsonen laneratzea eta, oro har, merkatuak erantzuten 

* Xabier Iriondo Arana jaunak, Eusko Jaurlaritzaren Gipuzkoako Lan eta Gizarte Segurantzaren 

Ordezkaritzako aholkularitza juridikoaren arduradunak, egindako iruzkina. 

553

KOOPERATIBAK ETA ADMINISTRAZIO PUBLIKOA 

ez dituen gizarte-premiak asetzea; betiere erregelamenduz ezarritako prozedura, 

araubidea eta betekizunen arabera. 

4.– Lan-arloko eskumena duen sailaren bidez jardungo du Eusko Jaurlaritzak 

kooperatibismoko arloan, eta sail horri behar dituen baliabide pertsonal eta 

materialak jarriko dizkio dituen sustapen-, zabalkunde-, prestakuntza-, ikuskaritzaeta 

erregistro-funtzioak bete ditzan, hargatik eragotzi gabe beste sail batzuek ere 

betetzea beren eskumenak, aplikatu beharreko legeri espezifikoak onartzen dizkienak. 

157. artikulua.– Kooperatibismoa sustatu eta zabaltzeko neurriak. 

1.– Euskal Autonomia Erkidegoko botere publikoek, nork bere eskumen-eremuan, 

kooperatibismoaren printzipio eta balioak aztertzea eta zabaltzea bultzatuko dute 

eta kooperatiben jarduera ekonomikoak sustatuko dituzten ingurune sozial eta 

ekonomikoak ahalbidetuko dituzte; horretarako, teknologia- eta antolamenduberrikuntzetarako 

irispidea erraztuko diete eta sozietate kooperatiboek dituzten 

ekimenak bultzatuko dituzte. 

2.– Bereziki, sustapen-neurri hauek hartuko dituzte: 

a) Ziurtatuko da Euskal Autonomia Erkidegoko kooperatiba-mugimenduak 

erakunde-ordezkaritza izatea lege honen 156.1 eta 163.2 artikuluetan aipatutako 

terminoetan, eta bultzatuko da kooperatibismoak ordezkariak eta solaskideak 

izatea kontsulta- eta erabakitze-eremuetan eta erakunde-ordezkaritzako 

organismoetan, baita hori pixkanaka araudian kontsolidatzea ere. 

b) Zerga-kalifikazioa gorabehera, kooperatibak handizkariak izango dira; beraz, 

haiei dagozkien prezioak eta tarifak aplikatuko zaizkie, eta txikizkari gisa 

zehaztu ahal izango dituzte banaketak edo salmentak. 

Ez dira salmentatzat joko kooperatibek bazkideei entregatzen dizkieten 

ondasunak eta zerbitzuak, kooperatibek berek sortzen dituztenak edo beren 

helburuak betetzeko hirugarren ez-bazkideei erosten dizkietenak. 

c) Legez onartutako edozein figura juridikoren bitartez beren enpresak kontzentratzen 

dituzten kooperatibek enpresa-taldekatzeari eta enpresa-kontzentrazioari buruzko 

legeriak eskaintzen dituen onurak izango dituzte. 

d) Euskal administrazio publikoek eta beren mendeko entitateek bultzatuko dute 

sozietate kooperatiboen lehenespen-eskubidea jaso dadila, administraziobaldintzen 

orrian berdinketa hausteko jasotzen diren irizpideen artean, beraiek 

deitutako obra-, zerbitzu- eta hornidura-kontratuetako adjudikazioetan, Sektore 

Publikoko Kontratuei buruzko azaroaren 8ko 9/2017 Legean ezarritakoari 

jarraituz. 

e) Artikulu honetako 2. atalean zehaztutako handizkari-izaera eragotzi gabe, 

kontsumo-kooperatibak kontsumitzaile zuzentzat joko dira ondorio guztietarako, 

betiere hirugarren ez-bazkide batzuek zuzkitu edo hornitzen badizkiete beren 

eginkizunak garatzeko behar dituzten produktu edo zerbitzuak. 

f) Ondorio guztietarako, lehen mailako transformazio-izaera duten kooperatiba 

barneko jardueratzat joko dira nekazaritzako eta elikagaien kooperatibek 

554


eta haiek taldean biltzen dituzten bigarren mailako edo maila handiagoko 

kooperatibek produktu edo gaien bitartez, are hirugarren ez-bazkideek hornituak 

ere, gauzatzen dituzten eragiketak, baldin eta produktu edo gai horiek bazkideen 

ustiategietarako baino ez badira bideratzen. 

g) Beren helburu soziala betetzeko, onura publikokoak deklaratutako etxebizitzakooperatibek 

kudeaketa publikoko lursailak erosi ahal izango dituzte zuzeneko 

adjudikazio-sistemaren bidez. 

h) Hezkuntza-arloan, Eusko Jaurlaritzak deialdi espezifikoak bultzatuko ditu, 

bere eskumenen eremuan, ikaskuntza-kooperatibetan egindako inbertsioak 

finantzatzen laguntzeko, eta, hezkuntza-programak sustatuz, kooperatibismoaren 

balioak eta printzipioak sartzeko hezkuntza-sistemako maila guztietako hezkuntzacurriculumetan, 

haur-hezkuntzatik hasi eta unibertsitate-prestakuntzara iritsi 

arte. 

i) Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio publikoak neurriak hartuko ditu 

kooperatiben presentzia kuantitatiboa eta kualitatiboa sustatzeko hainbat 

sektoretan; esate baterako, landa-garapenean, mendekotasunean, gizarteratzeko 

sektorean eta laguntza-jardueretan. Horretarako, bere eskumenak egikaritu, eta 

kooperatibek kontratazio publikoko prozeduretan parte hartzea sustatuko du. 

j) Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio publikoak aholkularitza-, laguntzaeta 

babes-neurriak ezarriko ditu, gizarte-ekonomia sustatzeko programen 

esparruan, krisi enpresarialeko prozesuetatik sor daitezkeen proiektu 

kooperatiboen bideragarritasunerako. 

3.– Euskal Autonomia Erkidegoko botere publikoek kooperatibak sortzea eta haiek 

zerbitzu publikoen kudeaketan parte hartzea bultzatuko dute, zerbitzu publikoak 

garatzeko eta hobetzeko. 

Ildo horretan, botere publikoek aurreikusi ahal izango dute zerbitzu publikoko 

sozietate kooperatiboak sortzea zerbitzu publiko horiek emateko, kontratazio 

publikoko araubidea erregulatzen duten legezko eta erregelamenduzko xedapenen 

arabera; zerbitzu horietatik kanpo utziko dira agintaritza publikoa erabiltzea 

eskatzen duten zerbitzu publikoak. Sozietate kooperatibo horietan, bazkide 

sustatzaile modura parte hartuko dute eskumena duten entitate publikoek eta, hala 

badagokio, eta kontratazio publikoko printzipioei jarraituz, sektorean esperientzia 

dutela erakusten duten entitate pribatuek; era berean, kooperatibaren helburu 

sozialaren parte diren zerbitzuen erabiltzaileek eta sozietatean lan egiten duten 

bazkide langileek ere parte hartu ahal izango dute. Nolanahi ere, entitate publiko 

sustatzaileek kontrolatuko dituzte zerbitzu publikoak emateko baldintzak. 

158. artikulua.– Kooperatiba-ikuskaritza. 

1.– Eusko Jaurlaritzan lan-eskumena duen sailari dagokio ikuskaritza-funtzioak 

egikaritzea lege hau betetzen dela ikuskatzeko, hargatik eragotzi gabe Eusko 

Jaurlaritzako sailek edo beste administrazio publiko batzuek ere funtzio horiek bete 

ahal izatea nork bere eskumenen arabera. 

555


2.– Batez ere, prebentziorako eta lege hau hobeto betetzen laguntzeko egikarituko da 

ikuskaritza-funtzioa. Ikuskaritzak, bestelako jarduketak egin baino lehenago, eskatu 

ahal izango du, betiere kasu bakoitzeko egoerek aholkatzen dutenean eta eskubide 

legitimoen titularrei kalterik eta galerarik eragin gabe. 

3.– Ikuskaritzaren xede den jokaera zuzendu eta konpontzeak errugabetzea eta 

ikuskaritza-espedientea amaitzea eragingo du. 

159. artikulua.– Kooperatiben arau-hausteak. 

1.– Lege honetan arau-hauste gisa tipifikatutako ekintzen eta ez-betetzeen erantzule dira 

sozietate kooperatiboak, administratzaileak, zuzendari eta kudeatzaileak, ahaldunak 

eta zaintza-batzordeko kideak eta likidatzaileak, betiere dena delako arau-hauste 

edo ez-betetzea pertsonalki egotzi ahal zaien neurrian. 

2.– Arau-hauste oso astunak dira: 

a) Soberakin baliagarrien inguruan lege honek aipatzen dituen gutxieneko 

portzentajeak ez zuzentzea Nahitaezko Erreserba Funtsera eta kooperatibaheziketa 

eta -sustapenerako eta interes publikoko beste helburu batzuetarako 

ekarpenera. 

b) Kooperatiba-heziketa eta -sustapenerako eta interes publikoko beste helburu 

batzuetarako ekarpena ez aplikatzea lege honek zehazten duen moduan. 

c) Bazkideen artean banatzea nahitaezko gizarte-funtsak, erreserba-funts 

banaezinak edo likidazioaren ondorioz geratzen den ondasun garbia, eta, 

horrela, lege honek aurreikusitakoa haustea. 

d) Lege honetan aitortutako kooperatiba-printzipioak nabarmenki haustea, edo 

kooperatibaren figura tresna modura edo faltsuki erabiltzea kooperatibarekin 

zerikusirik ez duten helburuak ezkutatzeko. 

3.– Arau-hauste astunak dira: 

a) Orokorrean edo behin eta berriro urratzea bazkideen eskubideak, proposamenak 

egiteari, informazioa jasotzeari eta parte hartzeari buruzkoak. 

b) Galerak egozteari buruzko lege-xedapenak urratzea. 

c) Kooperatibak konpentsatu gabeko galerak dituenean, ez betetzea kooperatibako 

balantzearen erregularizazioaren emaitzaren helmugari buruzko arauak. 

d) Lege-xedapenak urratuta sozietatearen kapitalari egin beharreko ekarpenen 

interesak sortzea. 

e) Legeak hirugarren ez-bazkideekin espresuki debekatzen dituen eragiketak egitea. 

f) Objekzioak jartzea eragozpenak jartzearren Administrazioak jarritako salaketaidazkiaren 

bidez egiaztatutako ikuskatze-lana egin ez dadin, edo ez onartzea 

halako lanik egitea. 

g) Besteren konturako langileak kontratatzean, legeak araututako mugak gainditzea. 

4.– Arau-hauste arinak dira lege honetan ezarritako debekuak urratzea, betiere 

gatazkarik sortzen ez badute alderdien artean eta ezin badira jo astuntzat edo oso 

astuntzat. 

556


160. artikulua.– Kooperatiben zehapenak. 

1.– Isun hauekin zehatuko dira arau-hausteak: arinak, 300 eurotik 1.000 eurora arte; 

astunak, 1.001 eurotik 3.000 eurora arte; eta oso astunak 3.001 eurotik 30.000 

eurora arte, eta bide emango dute kooperatiba deskalifikatzeko, bat etorriz hurrengo 

artikuluan erregulatzen denarekin. 

2.– Arau-hauste arinak, astunak eta oso astunak mailakatu egingo dira gutxieneko 

zehapena aplikatzeko, erdikoa aplikatzeko edo zehapenik handiena aplikatzeko; 

horretarako, kontuan izango da zer garrantzi duten, zer ondorio duten ekonomian 

eta gizartean, eta nola jokatzen duten arau-hausleek (asmo txarrez, faltsukeriaz, 

engainatzeko asmoz edo arau-haustean berreroriz), eta zein den zehatutako 

kooperatibaren ahalmen ekonomikoa edo eragiketa-bolumena, eta zenbatekoa den 

ukitutako pertsonen kopurua, berdin izanik pertsona horiek bazkideak diren ala ez. 

Zehapenak mailakatzeko, bestalde, kontuan hartuko da ea aurretik ikuskatze aldian 

egindako ohartarazpenak eta errekerimenduak bete diren ala ez, edo kooperatibak 

bete dituen ala ez hartutako konpromisoak. 

3.– Arau-haustean berreroriz gero, goragoko mailan kalifikatu ahal izango da arauhaustea. 

Berrerortzetzat joko da lehendik zehapen-prozedura operatibo batean 

zehatu den, eta irmo bilakatu den, arau-hauste baten maila bereko edo maila 

handiagoko besta arau-hauste bat egitea. 

Aurreko zehazpena irmo bilakatu eta bi urte igaro ostean, ez da berrerortzetzat joko 

beste arau-hauste bat egitea. Nolanahi ere, arau-haustea behin eta berriro eginez 

gero, zehapen gehigarri bat ere ezarri ahal izango da, isun nagusi modura ezarri 

denaren ehuneko hogeira artekoa izan daitekeena. 

4.– Epe hauetan preskribatuko dira lege honetan ezarritako arau-hausteak: arau-hauste 

arinak, sei hilabetera; astunak, urtebetera, eta oso astunak, azkenik, bi urtera. 

Arau-hausteen preskripzio-epea arau-haustea egin zen egunetik aurrera hasiko da 

kontatzen. 

5.– Epe hauetan preskribatuko dira ezarritako zehapenak: oso astunengatik ezarritakoak, 

bi urtera; astunengatik ezarritakoak, urtebetera, eta arinengatik ezarritakoak, sei 

hilabetera. Zehapenen preskripzio-epea hasiko da kontatzen zehapena ezartzen 

duen ebazpena gauzatu daitekeen egunetik aurrera edo hura errekurritzeko epea 

igarotzen denetik aurrera. 

6.– Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumenak dituen sailari dagokio zehatzeko ahala 

egikaritzea, honako eskuduntza hauei jarraikiz: 

a) Ekonomia sozialaren arloko zuzendaritza eskudunaren titularrari dagokio arauhauste 

arin eta astunengatiko zehapenak ezartzea. 

b) Ekonomia sozialaren arloko zuzendaritza eskuduna bere mende duen 

sailburuordetzaren titularrari dagokio arau-hauste oso astunengatiko zehapenak 

ezartzea. 

7.– Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen sailari dagokio proposatzea onar 

557


dadin kooperatiba zehatzeko prozedura arautzen duen erregelamendua, zeina 

egingo baita Administrazioaren zehapen-araubidea eta haren printzipio eta 

bermeak aplikatzeko legeriaren arabera. Ezin izango da, inoiz, zehapenik ezarri 

baldin eta aurretik ez bada egin dagokion espedientea arestian adierazitako 

printzipio eta bermeen arabera. 

Ustezko arau-hauste oso astunengatik egindako zehapen-espedienteak 

ebazteko, aurretiko txostena eman beharko du Euskadiko Kooperatiben Goren 

Kontseiluak, eskaera egin ondorengo hirurogei egunetan; epe horretan eman 

ezean, egintzat joko da izapidea. 

161. artikulua.– Kooperatiba deskalifikatzea. 

1.– Honako hauek izan daitezke kooperatibak deskalifikatzeko arrazoiak: 

a) Lege honen 159.2 artikuluan oso astuntzat jotzen diren arau-hausteak egitea, 

baldin eta ekonomian edo gizartean kalteak eragiten badituzte edo eragin 

ahal badituzte, edo kooperatiba-printzipioak behin eta berriro eta nabarmenki 

urratzen badituzte. 

b) Kooperatiben organo sozialek jarduerarik ez izatea edo haien helburu soziala ez 

betetzea hiru urtean eta gehiago jarraian. 

c) Oro har, sozietatea kooperatiba moduan kalifikatu ahal izateko beharrezkoak 

diren baldintzak galtzea edo haiek ez betetzea, salbu eta kooperatiba 

deuseztatzeko arrazoiak daudenean. 

d) Zehapen-espediente baten ondorioz emandako ebazpen irmoa, aurreko 

artikuluan adierazten denaren ondorioz emana. 

2.– Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen sailak jakiten duenean kooperatiba 

bat deskalifikatzeko arrazoia dagoela, errekerimendua egingo dio kooperatiba horri, 

zuzendu beharrekoa zuzen dezan, gehienez ere sei hilabeteko epean, jakinarazpena 

jasotzen duenetik edo errekerimendu hori argitaratzen den unetik aurrera kontaturik. 

Errekeritutakoa ez betetzeak deskalifikazio-espedientea hastea ekarriko du. 

3.– Kooperatiba deskalifikatzeko prozedura horrek honako berezitasun hauek izango 

ditu administrazio-prozedura erkidea zuzentzen duten arau orokorren aldean: 

a) Eusko Jaurlaritzan lan-arloaren eskumena esleituta duen sailburuak izango du 

deskalifikatzeko erabakia hartzeko eskumena, dagokion kontraesan-prozedura 

bete eta Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluak aldez aurreko txostena 

eman eta gero, zeina hirurogei eguneko epean, txostena formalki eskatzen 

denetik, eman beharko baitu; epearen barruan egiten ez du, egintzat joko da 

izapidea. Deskalifikatzeko prozeduraren ondorioetarako, ez dira lotesleak 

izango Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren txostenak. 

b) Entzunaldiaren nahitaezko izapidea betetzean, administratzaileen bidez 

pertsonatuko da kooperatiba, edo, halakorik ez badago, gutxienez hiru bazkide 

pertsonatuko dira. Kooperatiba pertsonatzen ez bada, betetzat joko da izapidea, 

eta ohar bat argitaratuko da, gutxienez bitan, Euskal Herriko Agintaritzaren 

Aldizkarian, eta beste horrenbeste aldiz egunkari batean: zein udalerritan 

558


dagoen kooperatibaren sozietate-egoitza, udalerri horretan zabalkunde handia 

duen egunkari batean. 

c) Bide judizialetik berrikusi ahal izango da deskalifikatzeko administrazioebazpena, 

administrazio-bidea amaitzen duena, eta ezin izango da inola ere 

betearazi harik eta epai hori berresten duen epai irmoa eman arte. 

4.– Behin deskalifikatzeko ebazpena irmoa denean, ofizioz izango ditu erregistroondorioak, 

eta horrek ekarriko du kooperatiba desegitea edo transformatzea, sei 

hilabeteko epean, administrazio-ebazpena betearazlea denetik aurrera kontaturik. 

Epe hori amaitu eta gero, deskalifikazioak kooperatiba desegitea ekarriko du 

nahitaez. Une horretatik aurrera, administratzaileek, zuzendari kudeatzaileek 

eta, hala badagokio, likidatzaileek, pertsonalki eta solidarioki erantzungo dute 

sozietatearen zorrengatik, beren artean eta kooperatibarekin, 

162. artikulua.– Kooperatibetan aldi batean esku hartzea. 

1.– Kooperatiba baten funtzionamenduan diren irregulartasunen ondorioz premiazko 

neurririk hartu behar bada bazkideen edo hirugarren ez-bazkide batzuen interesak 

larriki ez lesionatzeko, Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena esleituta duen 

sailak honako neurri hauek hartu ahal izango ditu –ofizioz edo edozein interesdunek 

arrazoiak eman eta eskatuta– kooperatiban esku hartzeko aldi batean: 

a) Kontu-hartzaile bat edo gehiago izendatzea; kontu-hartzaile horrek ahalmena 

izango du batzar orokorreko deia egiteko eta haren eguneko gai-zerrenda 

ezartzeko eta batzarburu jarduteko. 

b) Kontu-hartzaile bat edo gehiago izendatzea kooperatibako organoak gainbegiratu 

eta kontrolatzeko; kontu-hartzaile horiek onartu ezean, kooperatibaren erabakiek 

ez dute baliorik izango, eta erabat deusezak izango dira. 

c) Aldi baterako etetea kooperatibako administratzaileen jardute-ahalmena, eta 

behin-behineko administratzaile bat edo gehiago izendatzea haien funtzioak 

beregana ditzaten. 

2.– Neurri horiek hartu aurretik, txostena eman beharko du Euskadiko Kooperatiben 

Goren Kontseiluak, luzatu ezineko hamabost eguneko epean; epe hori igaro eta 

gero, izapide hori egintzat joko da. 

3.– Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen sailburuak erabaki du aldi batean esku 

hartu behar den eta, horretarako arrazoiak desagertuta, neurri hori bertan behera 

utzi behar den. Erabaki horiek indarra izango dute Euskal Herriko Agintaritzaren 

Aldizkarian argitaratzen diren egunetik aurrera. 

30.1. Sarrera 

30.1.1. III. tituluaren justifikazioa. Esku-hartze publikoa kooperatiben arloan 

Espainiako Konstituzioak hauxe dio 129.2 artikuluan: “Botere publikoek bultzatuko dituzte 

egiazki entrepresan parte-hartze era ezberdinak eta bizkortuko, legislapen egoki baten 

559


bidez, kooperatiba elkarteak. Baita jarriko dituzte bideak langileek haien bitartez ekoizpen 

medioetako propietatean sarbiderik izan dezaten ere”. 

Kooperatiba-sozietateak “gizarte-intereseko” enpresak direla, erakunde irekiak direla, 

funtzionamendu demokratikoa dutela, bazkideen partaidetza ekonomikoa dutela edo 

komunitate-sentimendua lantzen dutelako ideiek, azken batean, azaltzen dute gizarteekonomiak 

gure ordenamendu juridikoan duen begirune handia. 

Arlo bateko administrazio-jarduera, nagusiki pribatua izan beharko litzatekeena, kooperatibasozietateak 

sustatzeko eta laguntzeko modukoa dela uste dute administrazioek. 

Esku-hartze publiko hori, kooperatiben legezko aintzatespena arautzeaz eta erregistroko 

prozedura konplexu samarrak ezartzeaz gain, kooperatibak badirela egiaztatzeko sozietateek 

betekizun formal jakin batzuk betez (kontuak gordailatzea, bazkideen liburuak, artezkaritzaorganoak, 

akordioak…), bi modutan garatzen da nagusiki: 

- Kooperatibagintza sustatzeko, bultzatzeko eta zabaltzeko politika publikoak. 

- Polizia- edo ikuskapen-lana. 

Sustapen-jarduerari dagokionez, Baleren Bakaikoa eta Jon Morandeira ikertzaileek 

egindako lana, «El cooperativismo vasco y las políticas públicas» (Ekonomiaz, 79 zk., 1. 

lauhilekoa, 2012, 234-263 orr.) egindako ikerketa-lana aipatuko dugu eta, besterik gabe, 

nabarmen nahi dugu gutxi bai gutxi direla agintariek kooperatiba-sustapena zalantzan jartzen 

duten adibideak. 

Hala eta guztiz ere, administrazio publikoak kooperatiben esparruan egiten duen poliziajarduera 

zalantzan jarri da doktrinaren hainbat esparrutatik; Ildo horretan, Maria Burzaco 

Samper andreak egindako azterlana aipatu behar dugu: «LA INTERVENCIÓN PÚBLICA EN 

LAS SOCIEDADES COOPERATIVAS. El inadecuado papel de las administraciones públicas 

como garantes de los principios y valores cooperativos mediante el ejercicio de la potestad 

sancionador» (CIRIEC-Espainia. Aldizkari juridikoa, 27/2015 zenbakia, 1-40 orr.). 

Iruzkin hau ez da, ez hedaduraz, ez xedez, eztabaida hori pizteko lekurik egokiena, eta 

eztabaida hori egon badagoela, polizia-lana egiteko moduak ukitzen dituela eta laster horren 

inguruan hausnartu beharko dela besterik ez dugu esango; izan ere, zehapen-prozeduraren 

erregelamendua prestatzen aritu beharko lirateke, legearen azken xedapenetako laugarrenak 

urtebeteko epea eman baitzion legegileari onartzeko, legea indarrean hasi zenetik 

Arrazoitu daiteke sustapen-jardueraren aurkiak zaintza- eta kontrol-binperra edo ifrentzua 

izan behar duela, Burzaco Samperrek dioen bezala, “…sustapenak, inolako zalantzarik gabe, 

sustatutako jarduera fiskalizatzea eskatzen du, neurri zehatz bakoitza jar baitaiteke kontrol 

horren mendean, kooperatibismoa sustatzeko printzipio orokor batek esku hartzeko araubide 

berezia ezartzea ahalbidetzen ez badu ere”. 

Nolanahi ere den, iruzkin honetan, 11/2019 Legearen berritasunak ahal den neurrian aletzera 

mugatuko gara, kooperatiba-sustapenari eta -ikuskaritzari dagokienez, nahiz eta lehenago 

adierazi printzipio kooperatiboen babesa dela, zalantzarik gabe, kooperatiba-sozietateen 

bizitzan esku-hartze publikoa justifikatzen duen arrazoietako bat, eta halaxe nabarmendu du 

legeak berak lehen aurreproiektutik bertatik. 

560


1993ko Legeak artean nabarmendu zuen kooperatiben legezkotasuna betetzeko bermearen 

garrantzia, hau da, kooperatibaren polizia- edo ikuskapen-jarduera, eta zehapen-prozedura 

espezifikoa arautzeko beharra antzeman zen, baina gaurdaino ez da halakorik egin. 

Eta helburu horrekin bat hasi zen Euskadiko Kooperatiben Lege berria izapidetzen. 

Enplegu eta Gizarte Politiken sailburuaren 2015eko apirilaren 29ko Aginduak, Euskadiko 

Kooperatiben Lege Aurreproiektua egiteko prozedura hasi zuenak, honako hau adierazi 

zuen: “berrikusi beharreko alderdi garrantzitsuetako bat dugu administrazioak kooperatibaaraudia 

betetzen dela bermatzeko duen zeregina; hau da, arau-hausteak, dagokion 

ikuskapen-funtzioa beteta, eta zehapenak, kooperatiba-arlo horretan”. 

Hauxe dio esandako aginduak: “izan ere, ulertzen da kooperatiben funtsezko alorretara 

mugatu behar dela Administrazioaren zeregina: bazkideek parte hartzea edo akordioak 

hartzea –demokrazia kooperatiboaren egikaritze efektiboa– eta elkartasuna –funts 

banaezinak edo aplikazioak–, eta Administrazioak alde batera utzi behar dituela beste 

alderdi formal edo operatibo batzuk, merkatuan diharduten gainerako sozietateen antzekoak 

direnak eta zuzeneko loturarik ez dutenak kooperatiben berezko eta kooperatibak bereizten 

dituzten gaiekin. Hau da, enpresa mota hori «gizarte-intereseko» bihurtzen duten alderdiak 

landu behar dira, horrek legitimatzen baitu esku-hartze publikoa”. 

Beraz, 2015eko apirilaren 29an, Euskadiko Kooperatiben Legearen aurreproiektua prestatzeko 

prozedura era formalean hasi zenean, berrikusteko moduko alderdi garrantzitsuetako bat 

izan zen, hain zuzen ere, administrazioaren eginkizuna kooperatiba-araudia betetzen dela 

bermatzeko, eta hori “arau-hausteen bidez, ikuskapen-funtzio egokia beteta”. 

Hala, legearen izapidetzea etorri zen, eta zioen azalpenean nabarmendu da administraziojardunaren 

modua eta intentsitatea eguneratu behar direla, (a) kooperatiba-sustapenari eta 

(b) legezkotasuna betetzen dela kontrolatzeari dagokienez. 

Lehenengo alderdiari gagozkiola, (a) kooperatiben sustapena, aurreproiektuak bazekarren 

ondoko helburua: “lankidetza publiko eta pribatuko zenbait sektore-alderdi osatzea, 

lan elkartuko kooperatibei, kontsumoari, nekazaritzako elikagaien kooperatibei edo 

etxebizitzei dagokienez (hala nola hezkuntzaren, landa-garapenaren, mendekotasunaren eta 

gizarteratzearen arlokoak) aurreikusita zeudenei gehituta, eta kooperatiba-mugimenduaren 

ordezkaritza instituzionala azpimarratu nahi da, kooperatibismoaren presentzia sustatuta 

hainbat kontsulta- eta erabaki ekonomikotako esparrutan”. 

Aipatutako eremuetako bigarrenean (b) legezkotasuna betetzen dela kontrolatzea, 

aurreproiektua askoz ere asmo handiagokoa zen; izan ere, adierazi zen zaharkituta zeuden 

alderdiak berritzeko beharra zegoela une horretan, eta horietako bat “administrazioak 

betetzen duen polizia-eginkizuna arau-hausteei buruzkoa da, eta horri dagokion ikuskapenfuntzioa 

bete behar dela, bai eta zehapenak ezarri ere, euskal kooperatiben funtsezko legeria 

urratzeagatik”. 

Aurreproiektuak adierazi zuen beharrezkoa zela egun ezarritako arau-hausteen eta 

zehapenen araubidea aztertzea, “ez araubidea garatzeko, berrikusteko baizik; batez ere, 

kontuan harturik euskal kooperatibek aldi horretan izan duten enpresa- eta sozietatebilakaera, 

alde batetik, eta, bestetik, arau-hausteen eta haiei dagozkien zehapenen egungo 

561


tipifikazioa, administrazioaren tutoretza eta gainbegiratzearen ikuspegian errotutako 

arauketa batean oinarritzen dela eta, horregatik, berrikusi behar da”. 

Administrazioaren esku-hartzearen justifikazio horrekin eta helburu horiekin abiatu zen 

Euskadiko Kooperatiben Legearen izapidetzea. Eta iruzkin honetan azaltzen saiatuko garen 

moduan, izapidetzeak arrakasta handiagoa edo txikiagoa izan du eremuaren arabera, hots 

kooperatiba-sustapena edo kooperatiben legezkotasuna betetzen dela kontrolatzea. 

30.1.2. III. tituluaren izapidetzea. Aurreproiektuak, proiektua eta legea 

Aurreko atalean adierazi dugun bezala, Enplegu eta Gizarte Politiken sailburuaren 

2015eko apirilaren 29ko Agindua emateaz batera hasi zen izapidetzea. Agindu horren bidez, 

Euskadiko kooperatiben lege-aurreproiektua prestatzeko prozedura hasi zen. 

Horrela, 4 urte geroago, aztergai dugun legeak amaitu zuen bidea hasi zen. 

III. tituluari dagokionez (“Kooperatibak eta administrazio publikoa” izenekoa), esan 

beharra dago lege-proiektuak hainbat aldaketa izan dituela EHAAn argitaratu arte, eta, atal 

honetan, berritasun azpimarragarrienak azalduko ditugu. 

Xedapen orokorrak egiteko prozedurari buruzko abenduaren 22ko 8/2003 Legeak 

ezarritakoa betez (EHAA, 254. zk., 2003ko abenduaren 30ekoa), lege-proiektuak zenbait 

txosten eta irizpen jaso zituen, eta horien bitartez landu zen gaur egun daukan forma eta 

edukia. Txosten-irizpen guztietatik, bi azpimarratuko ditugu, III. tituluan duten eraginagatik: 

Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordearen (EGAB) 21/2015 Irizpena, 

2015eko azaroaren 11koa, eta Euskadiko Aholku Batzorde Juridikoko (EABJ) 66/2016 

Irizpena, 2016ko apirilaren 27koa. 

EGABen eta EABJren irizpenei lotutako lege-aurreproiektuak 154 artikulu, 5 xedapen 

gehigarri, 2 xedapen iragankor, xedapen indargabetzaile bakarra eta 5 azken xedapen zituen. 

Lege-proiektuaren III. tituluak, “Kooperatibak eta administrazio publikoa” izenekoak, 

ondoko artikuluak jasotzen zituen jatorrian: 145. artikulua, Interes soziala eta onura 

publikoa; 146. artikulua, Kooperatibismoa sustatu eta zabaltzeko neurriak; 147. artikulua, 

Kooperatiba-ikuskaritza; 148. artikulua, Kooperatiben arau-hausteak; 149. artikulua, 

Kooperatiben zehapenak; 150. artikulua, Kooperatiba deskalifikatzea; eta 151. artikulua, 

Kooperatibetan aldi batean esku hartzea. 

EGABen 2015eko azaroaren 11ko 21/2015 Irizpena, III. tituluari dagokionez, 

nabarmentzekoa da garrantzi handiko bi gomendiorengatik. 

145. artikuluak, “Interes soziala eta onura publikoa” deritzonak, honako hau zioen: 

“Euskal Autonomia Erkidegoko botere publikoek… Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa 

aitortzen dute gizarte-eragile gisa, Euskal Kooperatiba guztiak ordezkatzen dituenez gero”. 

EGABen iritziz, “Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa kooperatiba-sarearen interes 

sozioekonomikoak batu, babestu eta sendotzen dituen elkartea da eta, ondorioz, erakunde-lan 

garrantzitsua egiten du, baita Euskadiko aholkularitza- eta kontsulta-organo desberdinetan 

parte hartu ere. Dena den, “gizarte-eragilea” terminoa testuinguru horretan erabiltzea 

eta, nagusiki, 146. artikuluak (gogoeta berezira bidaltzen dugu) xedatutakoari dagokionez, 

nahastea edo gaizki-ulertua sor dezake eta ez da bidezkoa”. 

562


Irizpenak honela dio jarraian: “Hain zuzen ere, proposatutako idazkera kontuan 

hartuta konferentzia eremu zehatzetan eta, zehazki esanda, lanaren arloan erakundepartaidetzarako 

sindikatuekin eta enpresa-erakundeekin parekatzen ari dela uler daiteke. 

Izan ere, horretan partaidetza hiru aldeen eta berdintasunaren printzipiopean aldez aurretik 

zehaztua eta mugatua dago. Horregatik, interpretazioaren edozein zalantza baztertzeko 

beste terminologia bat erabiltzea komenigarria litzateke, adibidez, «Euskadiko kooperatibamugimenduaren 

solaskidea»”. 

Azken batean, gure iritziz, EGABek kooperatiba-mugimenduaren parte-hartzea bermatu nahi 

du botere publikoek egoki irizten dioten tokian, baina araudi espezifikoak aurretiaz zehaztutako 

osaera errespetatuz eta Euskadiko kooperatiben konfederazioa berariaz aipatu gabe. 

Bestalde, irizpen horrek kautelazko zantzuak agertu zituen “Kooperatiba-ikuskaritza” 

deritzon 147. artikuluaren inguruan: jatorrizko idazkeran, hauxe xedatu zuen artikuluak: 

“Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluari dagokio funtzio ikuskatzailean jardutea lege 

hau betetzeari buruz, beren aginpideak kontuan hartuta, Eusko Jaurlaritzako sailei edo 

beste herri-administrazio batzuei dagozkien funtzio ikuskatzaileak alde batera utzi gabe”. 

Ikuskaritza-funtzioa EKGKri esleitzea, esleitutako eginkizunak administrazio-poliziaren 

izaera duenez, aurkaratu zuen Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak, eta irizpidean 

adierazi zuen zeregin hori “edo ikuskatzeko eskumena administrazio publikoei dagokien 

Administrazio Zuzenbidearen zatia” dela, eta administrazioak berak gauzatu behar duela. 

Eragozpen hori zehatzago aztertuko dugu Euskadiko Aholku Batzorde Juridikoaren irizpena 

aztertzen dugunean. Hortaz, besterik gabe, nabarmendu nahi dugu Euskadiko Ekonomia eta 

Gizarte Arazoetarako Batzordearen iritziz, kasu honetan, zeregin teknikoa edo laguntzakoa 

izan behar duela ikuskapen horiek errazteko eta, nolanahi ere, zaintzakoa eta ikuskatzeko 

eskumena daukan pertsonarekin lankidetzan aritzekoa. Horregatik, aipatutako atalean 

gomendatu zen “ikuskapen-funtzioa” esapidearen ordez “ikuskapen-funtzio bat”. 

Azkenik, Kooperatibismoa sustatu eta zabaltzeko neurriak deritzon 146. artikuluari 

dagokionez, EGABek ondokoa adierazi zuen adierazpenean: “artikulu honetan 

kooperatibismoa sustatu eta positiboki diskriminatzeko neurri zehatzak zerrendatzen dira, 

nahiz eta arrazoiak ez azaldu eta gure ustez Legeari dagokion zioen azalpenean justifikazioa 

gauzatu beharko litzateke”. Gure ustez, iritzi hori oso egokia da, administrazio publikoaren 

esku-hartzeak merkataritza-esparruan eta sustapen-arloan nahiz diskriminazio positiboko 

lanetan justifikazioa behar duelako. 

Azter dezagun orain 2016ko apirilaren 27ko EABJren 66/2016 irizpenera. Gure ustez, 

irizpen horrek berebiziko garrantzia dauka legearen III. tituluaz denaz bezainbatean. 

Irizpenaren zatirik esanguratsuena, hain zuzen ere, kooperatiba ikuskaritza deritzona 

aztertzeaz arduratu da (19-23. orr., 108-126. paragrafoak). 

Gure ustez, garrantzitsua da irizpenaren zati hori astiro aztertzea, nolabait esatearren, oso 

deigarria baita Kooperatiben Ikuskaritza antolatzea oso eztabaidagarria eta juridikoki zaila; 

horregatik jarraitzen dugu, gaur egun, kooperatiben ikuskaritzarik gabe eta horri lotutako 

prozedurarik gabe. 

563


Kooperatiba-ikuskaritzaz diharduen 14. artikuluak, Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako 

Batzordearen irizpena aztertzean azaldu dugunez, hauxe jaso zuen: “Euskadiko Kooperatiben 

Goren Kontseiluari dagokio funtzio ikuskatzailean jardutea lege hau betetzeari buruz, 

beren aginpideak kontuan hartuta, Eusko Jaurlaritzako sailei edo beste herri-administrazio 

batzuei dagozkien funtzio ikuskatzaileak alde batera utzi gabe”. Beste alde batetik, Izaera, 

osaera eta funtzioez diharduen 154. artikuluak ondokoa ezarri zuen: “Euskadiko Kooperatiben 

Goren Kontseilua, kooperatibismoa sustatzeko eta haren berri zabaltzeko organo goren 

gisa sortua, euskal administrazio publiko guztientzako kontsulta- eta aholku-entitate publiko 

gisa eratzen da kooperatibismoaren inguruko gai guztietan. Nortasun juridiko propioa izango 

du, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioarenaz bestelakoa; era berean, ahalmen 

osoa izango du bere funtzioak betetzeko”. 

EABJk esandako irizpenean nabarmendu duenez, “ikuskatzeko eginkizunak administrazioaren 

eskumena gauzatzea dakarrela, eta horrek, era berean, agintea gauzatzea dakarrela. 

Aginte hori era hertsagarrian ere aplikatu eta bete daiteke, ikuskatzen ari diren subjektuen 

gogoz kontra. Hau da, administrazio publikoaren erantzukizunen nukleo gogorra betetzen 

duten eginkizunak izango lirateke; hots, administrazioaren trafiko juridikoari dagozkion 

eginkizunak (horiei hainbat eskumen eta pribilegio ematen zaizkie)”. 

Ikuskaritza-jardueraren gaineko irizpide horrek eragotzi egingo luke ikuskapen-ahalmena 

subjektu pribatuen edo administrazioz kanpoko erakundeen esku uztea; izan ere, “Eginkizun 

hori ezin da zeharka kudeatu edo hirugarrenekin kontratatu, eta ezin dute kapital publikoko 

merkataritza-sozietateek gauzatu, hargatik eragotzi gabe ikuskapenaren zeregin osagarriak 

gauzatzea, non lankidetza gerta daitekeen. Gainera, oro har, funtzionario publikoentzat 

gordetako funtzioa da, inpartzialtasuna eta eragindako eskubide pribatuak bermatzeko 

xedez”. Gogora dezagun EKGK-ko langileak lan-kontratuko langileak direla, Euskadiko 

Kooperatiben Goren Kontseilua arautzen duen maiatzaren 11ko 213/1999 Dekretuaren 13.4 

artikuluak ezarritakoari jarraiki. 

Bestalde, administrazioa kanpoko subjektuez baliatzen ari da hainbat eremutan, funtzio 

publikoak betetzen lagun diezaioten. Erakunde laguntzaile horiek eginkizun osagarriak 

betetzen dituzte, ahal publikoak eskualdatu gabe (eta agintaritza publikoa egikaritu gabe 

ere), eta haien jarduera osagarria erakunde publiko eskudun batek gainbegiratuta egiten da, 

erakunde horrek azken erabakia hartzen eta gauzatzen baitu. 

Aholku Batzorde Juridikoak ondorioztatu zuenez, “Adierazitakoa dela eta, ezin dugu 

egokitzat jo aurreproiektuan aurreikusitako aukera; hots, administrazioaren beraren mende 

ez dagoen erakunde publiko batek hari ez dagozkion ahalmen publikoak gauzatzea. Gainera, 

posible balitz ere, ez dirudi zuzena denik huts horiek langile publikoen bidez ez gauzatzea, 

eginkizunak gordetzeko printzipioa hautsiko litzateke eta”. Baina, EABJren esanetan, 

“erakunde laguntzaile gisa jarduteko aukera berriz formulatzen bada, arlo juridikoan 

zalantzak egongo lirateke, erakunde horretan ikertuak izan daitezkeenen interesak elkartzen 

direlako. Horrenbestez, interesen gatazka argia sortzen da”. 

Amaieran, irizpenak adierazi zuen kooperatiba-ikuskaritzako zerbitzu espezifikoa 

ezarri edo, bestela, eskumen horiek Lan Ikuskaritzari esleitu beharko zaizkiola (Estatuko 

Kooperatibei buruzko uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 113 artikuluak xedatu legez). 

Beraz, esandako artikulu horren edukia berriz formulatu beharko dela ebatzi zuen. 

564


Arauaren izapidetzeari eta arauaren III. tituluaren ikuspuntutik funtsezkoak diren mugarriei 

buruzko gainbegiratze hau amaitzeko, aipatu beharra dago EABJk irizpena eman ondotik 

eta Gobernu Kontseiluak onartu aurretik, Euskadiko Kooperatiben Legearen aurretiazko 

onarpenaren testua eta prozedura osoaren memoria laburra egin zirela. Legearen III. tituluak, 

“Kooperatibak eta administrazio publikoa” izenekoak, izapidetzean egindako aldaketen 

ostean, 156-162 artikuluak dauzka eta horien berritasun nagusiak aztertuko ditugu jarraian. 


Euskadiko Kooperatiben ekainaren 24ko 4/1993 Legearen aldean, III. titulu berriak, 

“Kooperatibak eta administrazio publikoa” izenekoak, eskaintzen dituen berrikuntzei buruz, 

honako hau nabarmenduko dugu. 

Kooperatibei eta administrazioari eskainitako zatia III. tituluan dago lege berrian ere bai, 

eta, lehengo legean bezala, izenburu berdina edo antzekoa duten 6 artikulu dauzka. Dena dela, 

hori ez da euskal araudiaren berezitasuna; aztertu ditugun kooperatiben lege autonomiko 

gehienek (Murtzia, Kantabria, Errioxa, Andaluzia, Katalunia, Gaztela-Mantxa, Gaztela eta 

Leon, Madril, Extremadura, Valentzia, Asturias, Aragoi eta Galizia) titulu bat ere badute 

(eta, bitxia bada ere, kasu askotan, hirugarren titulua da), “Kooperatibei eta administrazio 

publikoari” buruzkoa, antzeko edukiz hornitutakoa (sustapena, ikuskaritza, zehapenak, 

deskalifikazioa eta aldi baterako esku-hartzea) eta zabalera ere antzekoa duena (6 eta 10 

artikulu artean). 

1993ko legearen III. titulua eta gaur egungo III. titulua erkatuz gero, berrikuntza batzuk 

aurkituko ditugu. Jarraian aipatuko ditugu berrikuntzok eta esanahi orokorraren atalean 

jorratuko ditugu. 

Interes sozialari eta onura publikoari dagokienez, funtsezko berritasuna da legeak onura 

publikokotzat deklaratutako kooperatibei ematen dizkien eskubideak; oraingo araudian, 

eskubideak 156. artikuluaren 2. zenbakian ageri dira. Beste alde batetik, gizarte-ekimeneko 

kooperatiben berariazko aintzatespena ere jaso da artikulu horretan. 

157. artikuluak, sustapen-neurriei buruzkoak, ez dakar berritasun handirik, 2.d) atalean 

jasotakoak izan ezik Hala, artikulu horren arabera, administrazio publikoek eta horien 

mendeko erakundeek kontratuak kooperatiben alde esleitzeko lehentasunezko eskubidea 

sustatuko dute, administrazio-klausulen agirietan berdinketa hausteko irizpide gisa. Gure 

iritziz, neurri hori ez da oso baketsua izango. 

158. artikuluak, Kooperatiba-ikuskaritza deritzonak, ez dakar berritasun esanguratsurik, 

izapidetzean kendu egin baitziren legegileak txertatu nahi zituen berritasun guztiak. 

Legegintza-teknika hobetzen duela, kooperatiba-ikuskaritza zehazten duen artikuluko arauhausteen 

tipifikazioa bereizi du eta arau-hausteen zerrenda 159. artikulura, Kooperatiben 

arau-hausteak izenekora, eraman du. 

159. artikuluak, arau-hauste kooperatiboei buruzkoak, ez dakar berritasun handiegirik 

aurreko legearen 139. artikuluan jasotako arau-hausteen tipifikazioari eta kalifikazioari 

dagokienez. Hala ere, pentsa liteke artikulu horretan joera badagoela, batez ere, alderdi 

kooperatiboak haustea dakarten jokabideei erreparatzeko, eta merkataritza-arlokotzat jo 

daitezkeen arau-hausteak gainerako sozietateei buruzko legerien esku uzteko. 

565


160. artikuluak, Kooperatiben zehapenak izenekoak, ez dakar berritasunik, baina gizarteekonomiaren 

ardura daukan sailburuordetzari esleitu dio zehatzeko ahalmena, arauhaustearen 

larritasunaren arabera, ez zehapenaren zenbatekoaren arabera. Ildo horretan, Lan 

Sailaren lan-arloko arau-hausteen eta zehapenen esparruan zehatzeko eskumena eratxikitzeko 

ereduari lotu zaio. 

161. artikuluak, Kooperatiba deskalifikatzea deritzonak, kooperatiba deskalifikatzeko arrazoien 

artean, beste arrazoi bat gehitu du, b) letran ageri dena, hain zuzen, kooperatiba-alderdiak 

bete daitezen sustatzeko, “Kooperatiben organo sozialek jarduerarik ez izatea edo 

haien helburu soziala ez betetzea hiru urtean eta gehiago jarraian”. Gure ustez, gehikuntza 

hori oso egokia da, kooperatibako organoen funtzionamendua dinamizatu nahi duelako, eta 

kooperatiba bultzatu nahi duelako sorreran emandako xedea betetzera. 

Azkenik, 162. artikuluak, Kooperatibetan aldi batean esku hartzea izenekoak, aldi baterako 

esku-hartzearen neurria hartzeko eta kentzeko eskumena baino ez du aldatu. Erabaki hori 

Eusko Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen saileko titularrari esleitu dio. Aurreko legean, 

142. artikuluak, kontu-hartzaile bat edo gehiago izendatu, batzar orokorra deitu, aztergaien 

zerrenda finkatu eta batzarburu jarduteko eskumena Gizarte Ekonomiako zuzendariari 

esleitu zion. Egun, Gizarte Ekonomiaren Zuzendaritzako arduradunak ez dauka eskumen 

hori esleituta. 


Aurreko ataletan ikusi dugunez, hasiera batean, III. tituluak asmo handiagoa zuen, 

baina prozedurazko gorabeherek, irizpenek eta txostenek mugatu dute, azkenean, EHAAn 

argitaratu denera. 

Iruzkin orokor honetan, azkenean onartu den edukiaren alderdi azpimarragarrienak 

aztertzen saiatuko gara, III. tituluko artikuluen hurrenkerari jarraituz. 

Lehenengoz iruzkindu behar dugun aipamena hauxe da: “Euskadiko Kooperatiben Erregistroan 

inskribatuta dauden eta jarduera egiaztatuta duten kooperatiben ehuneko hirurogei 

baino gehiago elkartzen duen entitatea jotzen du berariazko agente sozialtzat” edo, 

bestela, “kooperatiba horietako bazkide kopurua Erregistro horretan inskribatuta dauden 

eta jardunean ari diren kooperatibetako bazkide guztiekiko ehuneko bera baino handiagoa 

denean”. 

Arauaren izapidetzea aztertzean adierazi dugun bezala, aipamen hori ez da hasierako legeproiektuan 

legegileak proposatu zuena, berariaz aitortu baitzuen “Euskadiko Kooperatiben 

Konfederazioa gizarte-eragile gisa, Euskal Kooperatiben Elkargo osoa ordezkatzen duen 

aldetik”. 

Aurreproiektuak aitorpen esplizitua eman zion Euskadiko Kooperatiben Konfederazioari 

“gizarte-eragile” gisa (aurreproiektuaren 145.1 artikulua), antolakundeak parte hartzen 

duen Euskal Autonomia Erkidegoko eremu sozioekonomiko instituzional guztietan 

(aurreproiektuaren 146. artikulua), beraren eginkizunetan jardutean (aurreproiektuaren 


566


Hala ere, iruzkin honen lehen atalean aztertu dugun Euskadiko Ekonomia eta Gizarte 

Arazoetarako Batzordearen (EGAB) txostenean ageri denez, EGAB ez zegoen ados 

Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa gizarte-eragiletzat hartzearekin; izan ere, 

“proposatutako idazketa dela eta, uler daiteke konfederazio hori sindikatuekin eta enpresaerakundeekin 

parekatzen ari dela”. 

Azkenik, Euskadiko Aholku Batzorde Juridikoak, 2016ko apirilaren 27ko 66/2016 

Irizpenean, 26. orritik 28.era bitartekoetan, hauxe ezarri zuen gizarte-eragilearen kontzeptuari 

buruz, EKren 7. artikuluak dakarrenetik ondorioztatuta: aipaturiko artikuluak langileen 

sindikatuei eta enpresaburuen elkarteei aitortzen die eginkizun hori, “… kontzeptu generikoa 

da, gizarte-esparruetan, batez ere, erakundeen esparruetan, jarduten eta parte hartzen duten 

eragileei eskainitakoa. Gizarte-eragiletzat hartzea kolektibo bati oro har dagokion eskudantzia 

da, baina ezin da esleitu, inola ere, intuitu personae edo pertsonaren arabera. 

Horregatik, Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa enpresa-elkarte soila denez beste 

enpresa-elkarte, -federazio edo -konfederazioen multzo baten barruan, ezin zaio elkarte horri 

zuzenean gizarte-eragilearen izaera esleitu. 

Azaldutakoagatik, legearen behin betiko testuan, Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa 

ez da esplizituki aipatu 156. artikuluan; horren ordez, partaidetza hori kooperatiben esparruan 

ordezkaritza handiagoa edo txikiagoa den heinean esleitzea ahalbidetzen duen irizpide bat 

ageri da. 

Azkenean, Euskadiko Kooperatiben Konfederazioak izango du ordezkaritza, baina atea 

ireki zaio hainbat kooperatiba biltzen dituen beste elkarteren bat izateari, eta horrek, jakina, 

elkarrizketarako gizarte-eragile gisa parte hartzeko eskubidea izango luke, betiere arauan 

eskatzen den ordezkagarritasuna lortuz gero. 

Artikulu honen beste alderdi aipagarri bat bigarren atalean dugu, onura publikoaren 

adierazpenari buruzkoan. “Euskadiren interes orokorra sustatzen laguntzeagatik” onura 

publikoko deklarazioa eskuratzen duten kooperatibek izango dituzten eskubideak dakartza 

arauak. 

Legea onura publikoa deklaratzeko prozedura, araubidea eta betekizunak geroko 

erregelamendu-garapenari lotzen zaio, baina deklarazio hori eskuratzen duten kooperatibek 

izango dituzten 3 eskubide aipatu ditu: 

a) “Onura publikokotzat aitortua” esapidea erabiltzea erakundearen agirietan, 

erakundearen izenaren ondoan. 

b) Erakundearen jarduerari lotutako gaietan zerikusia duten xedapen orokorren 

prestaketan eta horietarako garrantzia duten programetan entzutea 

c) Ekonomia, zerga eta administrazio arloetako salbuespenak, hobariak, dirulaguntzak 

eta gainerako onurak gozatzea. 

Azken xedapenek ez diote eperik ezarri onura publikoko deklarazioaren prozedurari, 

araubideari eta betekizunei buruzko erregelamenduaren garapenari, nahiz eta, ulertu behar 

den, otsailaren 2ko 64/1999 Dekretuak, onura publikoko kooperatiba-sozietateen prozedurei 

eta betekizunei buruzko erregelamendua onartzen duenak, indarrean jarraitzen duela, eta 

legeak ez duela berariaz indargabetu. 

567


156. artikuluak gizarte-ekimeneko kooperatiben deklarazioa dakar; dena dela, horien 

araubidea, betekizunak eta prozedura ere geroko erregelamendu bidezko garapenera igorri 

du. Kalifikazio horrek bereizi egingo ditu zeinahi gizarte-bazterkeria pairatzen duten 

pertsonak laneratzea helburu duten kooperatibak “eta, oro har, merkatuak asetzen ez dituen 

gizarte-beharrak asetzea helburu dutenak”. Gizarteratzeko kooperatibetatik bereizten dira 

(133. eta 134. artikuluak) “irabazi-asmorik ez dutelako”, zeinahi gizarte-bazterketa pairatzen 

duten pertsonak laneratzeko eginkizunean gainjartzen diren arren. Erregelamendu bidezko 

garapenak argituko du zehazki zeri buruz ari den. 

Kooperatibismoa sustatzeko eta hedatzeko neurriei buruz, 157. artikuluak berritasun 

batzuk dakartza aurreko legeriarekin alderatuta. Lehen paragrafoak, kooperatibismoaren 

printzipioak eta balioen azterketa eta zabalkundea sustatzeari buruzko printzipioen 

adierazpena egin du. Gainera, botere publikoek teknologia- eta antolaketa-berrikuntzarako 

sarbidea erraztuko dutela eta kooperatibetatik sortzen diren ekimenak bultzatuko dituztela 

adierazi du. Gure aburuz, jarraian datorrenaren, hau da, sustapen-neurrien, aurkezpena da. 

Arauak dakartzan berritasunen artean, honako hauek nabarmendu behar ditugu. 

Euskal kooperatiba-mugimenduak kontsulta- eta erabaki-esparruetan eta dagozkion 

ordezkaritza instituzionaleko organismoetan duen ordezkagarritasuna ziurtatzea, bai eta 

araudia pixkanaka-pixkanaka sendotzea ere. Azkena, arestian ikusi dugunez, 156.1 artikuluak 

ezarritako baldintzen arabera eta euskal mugimendu kooperatiboaren bitartez egingo da. 

d) idatz-zatiak argi eta garbi jaso du kooperatibek diskriminazio positiboa izan behar dutela 

kontratazio publikoan; bada “administrazio-klausulen agirietan jasotzen diren berdinketa 

hausteko irizpideen artean, kooperatiba-sozietateen lehentasunezko eskubidea agertu behar 

da kontratuak esleitzerakoan”, argi baitago legegileak enpresa-eredu hori sustatzen eta 

“lehenesten” duela. Pentsatzekoa da manu horrek doktrina-eztabaidaren bat sortuko duela, 

baita administrazioarekiko kontratista izan nahi duten enpresen arteko auziren bat ere, baina 

lehenengo berdinketaren zain egon beharko da xedapen horren ibilbidea ikusteko. 

g) idatz-zatiak etxebizitza-kooperatibek titulartasun publikoko lurrak zuzeneko esleipensistemaren 

bidez eskuratzeko aukera murrizten die onura publikoa aitortutako etxebizitzakooperatibei. 

Ez dakit bereizketa honen asmoa zein den, baina iruzkindu egin behar dela 

uste dut. 

Kooperatiben ikuskaritzari dagokionez (158. artikulua) lege berriak ez dakar berritasun 

handiegirik; egia esatera, lege-proiektua, eta gure ustez legegilea, asmo handikoak ziren 

kooperatiba-ikuskaritzaren gaian, eta hura gauzatzeko organoak ere proposatu zituzten, 

baina araua izapidetzean izandako gorabeheren ondoren (aurreko ataletan aipatutakoak), 

emaitza ez da, alafede, espero zena. 

Ikuskapen-funtzioa prebentziozkoa dela nabarmendu du, eta aldeztu du aurretiazko 

errekerimendua egitea “arau-haustearen akta” baino lehen, baldin eta eskubide legitimoen 

titularrei zuzeneko kalte-galerak saihestu badaitezke. 

Kooperatiben arau-hausteei dagokienez (159. artikulua), lege berriak berariazko artikulu 

batean jari ditu, eta, zalantza barik, hori argigarriagoa da. 

Hala, arau-hausteei gagozkiela, zioen azalpenean arau-hausteen araubidearen berrikuspena 

iragarri da, 4/1993 Legearen indarraldi luzearen ondotik, “batez ere, kontuan harturik euskal 

568


kooperatibek aldi horretan izan duten enpresa- eta sozietate-bilakaera, alde batetik, eta, 

bestetik, arau-hausteen eta horiei dagozkien zehapenen egungo tipifikazioa administrazioaren 

tutoretzaren eta gainbegiratzearen ikuspegiarekiko lotura; hortaz, behar-beharrezkoa da hori 

guztia berrikustea. 

Hori dela eta, administrazioak, funtsean, alderdi kooperatibak −bazkideen parte-hartzea eta 

elkartasuna– jorratu behar dituelako uste osoan, arau-hausteen taula doitu egin da, legearen 

helburua baita administrazio-poliziaren zeregina mugatzea kooperatibek beste sozietatemota 

batzuen aldean dituzten alderdi bereizgarri eta sozialak betetzera, eta, hortaz, berariaz 

kooperatiboak ez diren gainerako alderdien zaintza ordenamendu juridikoak dagoeneko 

dituen tresnei lotu nahi die. 

Helburu horrekin bat, arau-hausteen taula aldatu da, eta desagertu egin dira kooperatibabalioen 

urraketa hutsak ez direnak –adibidez, urteko kontuak kanpo-auditoretzari ez lotzea, 

edo Merkataritza Kodearen 24.1 artikuluak araututako betebeharrak ez betetzea−, eta hertsiki 

kooperatibotzat jotzen diren beste batzuk gehitu dira, hala nola bazkideen informazio-, partaidetzaeta 

proposamen-eskubideak urratzea, galerak egozteari buruzko lege-xedapenak urratzea, kapital 

sozialari egindako ekarpenen gaineko interesa sortzea legezko xedapenak urratuz… 

Azken batean, ikuskaritza-lana esparru kooperatibora murriztu da, horixe baita, hain 

zuzen ere, legegilearen ustez babestu eta sustatu beharrekoa. 

Deigarria da besteren konturako langileen kontratazioaren larritasuna apaltzea –oso 

astunetik astunera–, legez araututako mugak gainditzen direnean. Gure ustez, jokabide hori 

orokorra delako hartu da erabakia. 

Zehapenei dagokienez, ez dago aldaketa handiegirik haien mailaketan, ezta zehapena 

ezarri behar duenaren eskumenean ere. Legeak lan-arloan eskumena duen sailari esleitu 

dio zehapen-erregelamendua onartzea proposatzeko eskumena, eta ezarri du Euskadiko 

Kooperatiben Goren Kontseiluaren txostena nahitaezkoa izango dela arau-hauste oso 

astunengatiko zehapenak ezartzeko. 

Kooperatibaren deskalifikazioaz denaz bezainbatean, legeak ez dakar berrikuntza 

nabarmenik, salbu eta, deskalifikatzeko arrazoien artean, “beharrezkoak diren sozietateorganoen 

jarduerarik eza edo elkarren segidako hiru urte baino gehiagoz helburu soziala ez 

gauzatzea” gehitu duela. Gehikuntza horren xedea eta arau-hausteen taula berrikustearena 

berdinak dira, hots, funtsean kooperatiboak diren alderdiak jagotea. 

Kooperatiben aldi baterako esku-hartzeari dagokionez, nabarmendu behar dugu Eusko 

Jaurlaritzan lan-arloko eskumena duen sailaren titularrak eskumen esklusiboa duela neurri 

hori hartzeko, eta Gizarte Ekonomiako zuzendaria larritasun horretako neurri bat hartzetik 

salbuetsi du. 

Berriro ere, kooperatiben ikuskaritzari buruzko artikuluek (arau-hausteak, zehapenak, 

deskalifikazioa eta aldi baterako esku-hartzea) sistemaren funtsezko atala ahaztu dute, hau 

da, kooperatiben ikuskatzailetza. Arau-hausteen eta zehapenen taulak prozedurarik eta 

ikuskapena bideratzeko eta aplikatzeko ikuskatzailetzarik ez badu, ez du ezertarako balio. 

Azken xedapenetako laugarrenaren 3. paragrafoak hauxe ezarri du: “honako lege hau 

indarrean hasten denetik (2020ko urtarrilaren 30a) urtebeteko epean, Eusko Jaurlaritzak 

569


kooperatiben zehapenaren prozedura onartuko du, lege honen 149. artikuluak ezarririko 

administrazioaren zehapen-araubideari buruzko aplikagarritasunaren legezkotasunarekin eta 

haren printzipio eta bermeekin bat etorriz. 

Pentsatzekoa da prozedura horrek ikuskapen-lana egiteko organo eskuduna ere zehaztuko 

duela, baina, bien bitartean, ikuskapen hori nola egituratzen den galdetu beharko diogu gure 

buruari. Pentsatzekoa da kooperatiba-ikuskaritzaren corpus juridikoa (organo eskuduna 

eta prozedura) garatzen den bitartean, Lan eta Gizarte Segurantzaren Ikuskaritzak duela 

eskumena, eta Laneko eta Gizarte Segurantzako Ikuskatzailetzaren beraren prozedura 

aplikatuko dela. 

Hala ezarri dute Laneko eta Gizarte Segurantzako Ikuskatzailetza Sistema antolatzen 

duen 23/2015 Legearen 1.2 artikuluak eta arau horren beraren 12.1.f) artikuluak. Beraz, 

hasiera batean, behintzat ezerk ez luke eragotzi beharko Lan eta Gizarte Segurantzako 

Ikuskatzailetzak ikuskatzeko ahalmen hori bere gain hartzea, kooperatiba-ikuskaritzaren 

arloan, Eusko Jaurlaritzak legea garatzeko erregelamendua onartzen duen bitartean. 

Ildo horretan, 123/2014 Dekretua, irailaren 2koa, Andaluziako Kooperatiba Sozietateei 

buruzko abenduaren 23ko 14/2011 Legearen Erregelamendua onartzen duena, eredu izan 

daiteke. Manu horren IV. tituluak (167.-195. artikuluak) zehapen-araubideaz eta kooperatibasozietateen 

deskalifikazioaz dihardu. 

Zehatzago esanda, II. kapituluak kooperatiben ikuskaritza arautu du, eta kooperatiben 

legezkotasuna ikuskatu eta kontrolatzeko eginkizunak esleitu dizkie kooperatiba-sozietateen 

arloan eskumena duen Andaluziako Zuzendaritza Nagusiari atxikitako funtzionarioei. 

Egia esatera, kontsultatu ditugun autonomia-erkidegoetako kooperatibei buruzko legeen 

gehien-gehienek, kooperatibismoaren sustapena eta kooperatiben ikuskaritza arautzen 

dituen “Kooperatibak eta administrazio publikoa” izendatutako titulu espezifiko bat 

dutenek, berariaz esleitzen diote ikuskaritzaren eginkizuna Lan eta Gizarte Segurantzako 

Ikuskatzailetzari. Aukera hori, baina, ez da har daitekeen bakarra; beraz, adi egongo gara 

euskal agintari publikoen aukerari. 

Iruzkin hau amaitzeko, III. titulu berria (“Kooperatibak eta administrazio publikoa”) 

irakurrita, hiru gairi buruzko hiru iruzkin labur egin nahi nituzke. 

Lehenengoa kooperatiba-sustapenari buruzkoa da (kooperatiba-sozietateak sustatzea, 

bultzatzea eta garatzea), estatuko eta autonomia-erkidegoetako arau guztietan interes 

orokorreko zeregintzat aitortzen baita; Espainiako Konstituzioaren 129.2 artikuluak jasotako 

manua bada ere, legeak ez dakar horren justifikaziorik, eta, nire iritziz, legearen zioen 

azalpenean pedagogia gehiago beharko litzateke sustapen hori dakarten neurrien inguruan 

(salbuespenak, dirulaguntzak, ekintza positiboa) eztabaidatu ez dadin edo, behintzat, 

neurriok eztabaidagarri suerta ez daitezen. 

A contrario sensu, EKren 129.2 artikuluak legegile arruntarentzat daukan irismena 

aipatu nahi dut; bada, erabaki lezakete legegile arruntak eta gainerako botere publikoek 

kooperatibismoaren sustapenik eta zabalkunderik ez egitea?; aukera hori Espainiako 

Konstituzioaren 129.2 artikuluaren urraketatzat hartu, eta, beraz, eskagarria izango litzateke 

eta horren aurkako errekurtsoa aurkez liteke? Zer-nolako babes-maila dauka kooperatiben 

sustapenak ordenamendu juridikoan? 

570


Erabaki al daiteke enpresa-sozietate guztiak berdin tratatzea, antolamendu-egitura edozein 

dutela ere? 

Kooperatiben sustapenaren oinarria aztertzeko, Francisco Vicent Chulía eta Juan Ignacio 

Peinado Graciak egindako azterlanari lotuko gatzaizkio: “Introducción. Normas y ámbito de 

Aplicación” (57-109 orr.), «TRATADO DE DERECHO DE COOPERATIVAS» (Tirant lo 

Blanch Valencia 2013) deritzon lan kolektiboaren I. liburukian jasotakoa. 

Egileek diotenez, “1978ko konstituzioak bi eratako eragina izan du kooperatibasozietateetan: 

a) balorazioaren arloan, batetik, erakunde-erreserba sortu duelako –eta, 

beraz, konstituzioak erakunde hori arautzeko eskatzen dio legegileari, irizpide jakin batzuk 

bakarrik ezarrita: kooperatibaren kasua, fundazioarena, lanbide-elkargoena..–, eta bestetik, 

botere publikoei sustapenaren eginbeharra ezarri dielako kooperatibentzako legeria 

egokiaren bidez (EKren 129.2 art.) eta b) eskumenen arloan, estatuko legegintza-eskumen 

esklusibo bat −merkataritza-legeriari doakiona− mugatu duelako, kooperatiben legeria 

dei genezakeena hortik kanpo utzita, eta autonomia-erkidegoei emandakoa autonomiaestatutuetan 

eta autonomia-erkidegoen eskumenei buruzko beste lege organiko orokor 

batzuetan”. 

Lehen alderdia, balorazioari dagokiona, ez dugu jorratuko; konstituzioak kooperatibaren 

balorazio positiboa egin zuen, gainera, planteamendu argiz eta “zuzeneko izaera arauemailez” 

hornitua. Hau da, konstituzioaren aukera da kooperatibismoa defendatzea eta kooperatibak 

sustatzea, arau-irismenez hornituta, ez soilik eduki programatikoz jantzita. 

Arestian aipaturiko azterlanean, Francisco Vicent Chulía eta Juan Ignacio Peinado 

Graciak hauxe adierazi zuten: “EKren 129.2 artikuluak, jatorriz idatzi eta orain interpretatu 

beharko litzatekeen moduan, kooperatiben aldeko diskriminazio positiboa eskatuko lieke 

botere publikoei, Konstituzioaren 9.3 eta 14. artikuluek galdatzen dituzten arrazionaltasunmugak 

aintzat hartuta”. Eta honako hau gaineratu zuten: “Legeriak kooperatiba-sozietateei 

ematen dizkien pribilegioak, benetan edo eraginkorrak izan beharko lirateke, eta, aldi 

berean, bat etorri beharko lirateke Konstituzioaren 129.2 artikuluak ezarritako ‘ratio legis’ 

delakoarekin, hau da, kooperatiba-sozietateentzako aparteko neurri hori ematen deneko 

ezaugarri bereziekin –ez baitago halakorik gainerako erakunde juridikoentzat−. 

Beraz, esan beharra daukagu Konstituzioak kooperatiben aldeko balorazioa egiten duela 

eta kooperatibak sustatzera behartzen duela, eta, gainera, horien alde soilik egiten duela, ez 

beste edozein enpresa-erakunde juridikoren alde. Horregatik, administrazio publikoen partehartzea 

askoz handiagoa da kooperatiba-sozietateen bizitzan, beste sozietate-era batzuez 

baliatzen diren enpresen bizitzan baino. 

Ez gara ausartuko manu horrek legegilearentzat daukan norainokoari eta nahitaezkotasunari 

buruzko iritzirik ematen, baina esan dezagun kooperatiben lege guztiek eta, jakina, aztergai 

darabilgun 11/2019 Legeak, jaso dute ezbairik gabe. Hain zuzen ere, laugarren xedapen 

Gehigarriak lege-maila eman dio kooperatibismoa bultzatzeko, suspertzeko eta sustatzeko 

programak arautzen dituen araua urtero egiteko ohiko jardunbideari; hau da, dirulaguntzak 

arautzen dituen araua urtero-urtero argitaratu beharko da, legeak hala aginduta. 

Dena dela, kooperatiben sustapenak sustatu nahi denaren zaintzarekin lotuta joan behar du, 

balantzaren bi aldeak baitira, eta batak bestearen kontrapisuarena egiten baitu. Esan nahi baita, 

571


kooperatiba-sustapenak legitimazioa galduko duela ikuskapen eraginkorra eta egiazkoarekin 

batera ez badoa; azkenean, kooperatiba-sozietateek kooperatibaren legezkotasuna betetzen 

dutela zaintzen ez bada, kooperatiba-printzipioak betetzen direla ikuskatzen ez bada, ezin 

dira onura eta laguntzen hartzekodun izan (neurri ekonomikoak, neurri fiskalak, laguntza 

teknikoko neurriak…) eta horiek, hain zuzen ere, babesteko eta laguntzeko modukoak diren 

printzipio horietan funtsatzen dira. 

Kooperatibak gizarte-interesekotzat jotzen badira, eta tratu positiboa, sustapenekoa eta 

laguntzakoa merezi dutela uste bada, filosofia jakin bati erantzuten diotelako da. Printzipio 

horiek funtzionamendu jakin baten eta legezkotasun zehatz baten bidez gauzatzen dira, baina 

kooperatiben legezkotasun hori betetzen dela zaintzen ez bada, aldeko tratuak eta sustapenak, 

justifikazioa galduko dute. Kooperatiben ikuskaritza, beraz, behar-beharrezko tresna da. 

Harrigarria da Andaluziako Kooperatiben Legearekin batera (kooperatiben legezkotasuna 

ikuskatzeko eta kontrolatzeko eginkizunak Andaluziako kooperatiba-sozietateen arloan 

eskumena duen Zuzendaritza Nagusiari atxikitako funtzionarioei esleitzen diena, 

Andaluziako Kooperatiba Sozietateei buruzko abenduaren 23ko 14/2011 Legearen 

Erregelamendua onartzen duen irailaren 2ko 123/2014 Dekretuaren 174.1 artikuluak dioenari 

jarraiki), Euskadiko Kooperatiben Legea izatea kooperatiben ikuskaritza Lan eta Gizarte 

Segurantzako Ikuskatzailetzari esleitu ez dion bakarra, are gehiago ikuskaritzaren eskumena 

berezkoa baita, transferituta baitago. 

Hain zuzen ere, ekainaren 28ko 138/2011 Dekretuak, Transferentzien Bitariko Batzordearen 

2011ko ekainaren 22ko Erabakia onartu zuenak, laneko eta gizarte-segurantzako 

ikuskaritzaren ikuskaritza-funtzio publikoaren arloko eginkizunak eta zerbitzuak Euskal 

Autonomia Erkidegoari eskualdatzeari buruzkoa, Euskal Autonomia Erkidegoaren esku 

utzi zuen bere lurralde-eremuko ikuskapen-eginkizuna, bai eta bitarteko eta arau materialez 

eratutako Gizarte Segurantzako Ikuskatzailetzaren organoak ere, Euskal Autonomia 

Erkidegoaren eskumeneko esparruetan, lan-arloko arauak behar bezala bete daitezen. 

Dekretu horrek, ekainaren 24ko 895/2011 Errege Dekretuaren eranskinean (Transferentzien 

Bitariko Batzordeak 2011ko ekainaren 22an hartutako erabakia), honako hau ezarri zuen: 

“Estatuko Administrazioarekin behar den koordinazioari eta lankidetzari kalterik egin 

gabe, Euskal Autonomia Erkidegoari dagokio, bere eskumenen lurralde-eremuan eta eremu 

materialean, indarrean dagoen legeriarekin bat etorriz, ikuskaritza-eginkizunaren egitekoak 

gauzatzea. Eginkizun horiek, nolanahi ere, honako hauek izango dira: 

1. Hitzarmen kolektiboen legeeta erregelamendu-arauak eta arau-edukia betetzen 

direla zaintzea eta eskatzea, eremu hauetan: 

Lanaren antolamendua eta harreman sindikalak. Laneko arriskuen prebentzioa. 

Enplegua: laneratzea, enplegua, lanerako eta etengabeko lanbide-heziketa, aldi 

baterako laneko enpresak, enplegu-agentziak eta enplegurako zerbitzu-plan 

integratuak, eta Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiarekin lankidetzan, 

kontrataziorako pizgarriak, gizarte-kuoten hobarien araubidearen bidez. 

Zaintzea berariaz Lan Ikuskaritzaren esku uzten den beste edozein arau, baldin eta 

haren eskumen materiala Euskal Autonomia Erkidegoari badagokio. “ 

572


Beraz, badugu tresna bat ikuskaritzaren arloko eskumena bere gain hartuta daukana, baina 

Euskadiko Kooperatiben Legeak ez dio espresuki esleitu (nahiz eta EABJren irizpenak 

argi eta garbi adierazi zuen “ …zioen azalpenean adierazten den bezala, koopertaiben 

ikuskaritzako zerbitzu berariazkoa ezarri edo, bestela, ahalmen horiek lan-ikuskaritzari 

esleitu erabaki beharko da, arestian aipaturiko artikuluaren edukia moldatuta), baina ez 

dirudi interes handirik dagoenik polizia-eginkizuna egikaritzeko kooperatiben esparruan, 

laneko arriskuen prebentziotik harago. 

Ezin izango da kooperatiben ikuskaritzari eratu eredua argi ez dagoen bitartean, ezta 

ikuskatzeko ahalmena nori esleitu behar zaion, ez eta horiek gauzatzeko interes handirik ere 

ez dagoen artean. 

Bien bitartean, lehen esan dugun bezala, ikuskatzeko eskumena lan-ikuskatzailetzari 

dagokiola esan daiteke? 

Laneko Arriskuen Prebentzioaren arloko eskumena Laneko eta Gizarte Segurantzako 

Ikuskatzailetzak hartuta dauka Euskal Autonomia Erkidegoko kooperatiben esparruan, 

urtarrilaren 29ko 18/2008 Dekretuak zekarren manuak huts egin ondoren. Izan ere, lege 

horrek Laneko Segurtasun eta Osasunerako Euskal Institutuko teknikariek osatutako laneko 

segurtasun eta osasuneko ikuskatzailetzari esleitzen zion kooperatiben esparruko lan-arriskuen 

prebentzioaren arloko ikuskaritza egiteko eskumena, baina Euskal Autonomia Erkidegoko 

Justizia Auzitegi Nagusiaren maiatzaren 7ko 298/2009 Epaiak (JUR\2009\372094) 

baliogabetu zuen (Administrazioarekiko Auzien Sala, 2. saila). 

Gogora dezagun epai hark honako hau ezarri zuela: “lan-arriskuen prebentzioaren arloan, 

Autonomia Erkidegoak ez du legegintza-eskumen osorik; azaldu dugun bezala, Salaren 

iritziz, Dekretuak ezin dio oratu “kooperatibak” izeneko eskumen-tituluari; izan ere, lehen 

adierazi dugun bezala, funtsezkoena da administrazioko zehapen-prozedura bat arautzen 

dela lan-arriskuen prebentzioaren arloko arau-hausteei eta zehapenei dagokienez, ez 

kooperatibei dagokienez”. 

Pentsa liteke, hortaz, Kooperatiben Legea betetzeko eskumena ere Lan eta Gizarte 

Segurantzako Ikuskatzailetzarena dela, nahiz eta 11/2019 Legeak berariaz esleitu ez? 

Zalantzarik gabe, horixe ondoriozta dezakegu aipatutako arauzko xedapenetatik. 

Hauek dira, besteak beste, “Kooperatibak eta administrazio publikoa” deritzon III. 

tituluaren irakurketatik sortutako azken gogoetak. 


Kooperatibei eta administrazio publikoari dagokienez, araurik garrantzitsuenak aipatu dira 

dagoeneko, baina adi egon behar dugu onura publikoko deklarazioak, gizarte-ekimeneko 

kooperatiben deklarazioak eta kooperatiba-zehapenaren prozeduraren arloko erregelamendugarapenek 

zer bide hartzen duten. 

Bien bitartean, otsailaren 2ko 64/1999 Dekretua, onura publikoko kooperatiba-sozietateei 

buruzko prozedura eta betekizunei buruzko erregelamendua onartzen duena, eta apirilaren 

4ko 61/2000 Dekretua, gizarte-ekimeneko kooperatibak arautzen dituena, aplikatzekoak 

izango dira. 

573


Eta zehatzeko ahalaren esparruari gagozkiola, uste dugu ondokoak aplikagarriak direla: Lan 

eta Gizarte Segurantzako Ikuskatzailetza Sistema antolatu zuen 23/2015 Legea; 928/1998 

Errege Dekretua, Zehapenak ezartzeko prozeduraren erregelamendua ezarri zuena; Lan eta 

Gizarte Segurantzako Ikuskatzaileatzaren Antolakuntza eta funtzionamenduari buruzko 

erregelamendua ezarri zuena; eta 5/2000 Errege Lege Dekretua, Lan-arloko arau-hauste eta 

zehapenei buruzkoa. 

574

31. KOOPERATIBEN ASOZIAZIONISMOA* 1 

KOOPERATIBA-ELKARTEAK 

163. artikulua.– Printzipio orokorrak. 

1.– Sozietate kooperatiboak diren aldetik, kooperatibek askatasunez eta beren borondatez 

elkartu ahal izango dira kooperatiba-batasun, -federazio eta -konfederazioetan 

beren interesak defendatzeko eta sustatzeko, hargatik eragotzi gabe beste moduren 

batean ere elkartu ahal izatea, elkartze-eskubidea arautzen duen legeria orokorraren 

arabera. 

2.– Euskal Autonomia Erkidegoko kooperatiba-mugimendua osatzen dute hala 

kooperatibek nola kooperatiba-batasunek, -federazioek eta -konfederazioek eta 

Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluak. 

3.– Euskal Autonomia Erkidegoko aginte publikoek hartu beharreko neurri guztiak 

hartuko dituzte kooperatiba-entitateen arteko asoziazionismoa eta haien arteko 

lankidetza-harremanak sustatzeko, eta programak sustatuko dituzte Euskal 

Autonomia Erkidegoko kooperatiba-erroldak berrikusi, eguneratu eta teknikoki 

arazteko. 

164. artikulua.– Kooperatiba-batasunak, -federazioak eta -konfederazioak. 

1.– Jarduera ekonomikoko sektore bereko kooperatiba bik edo gehiagok kooperatibabatasun 

bat sortu ahal izango dute. 

2.– Euskal Autonomia Erkidegoan erroldatuta dauden eta egoitza duten mota bereko 

sozietate kooperatiboek federazioak sortu ahal izango dituzte beren artean edo 

kooperatiba-batasunekin. 

Kooperatiba-batasunek «Euskadiko» hitza gehitu beharko diote sozietatearen 

izenari baldin eta Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatuta dauden eta 

jarduera egiaztatuta duten kooperatibetatik gutxienez ehuneko berrogeita hamar 

elkartzen badira edo federatutako entitateetako bazkide kopurua handiagoa bada 

erregistro horretan izena emanda duten eta jardunean ari diren kooperatibetako 

bazkide guztien portzentaje berari dagokion bazkide kopurua baino. 

Euskal Autonomia Erkidegoan, mota desberdinetako kooperatiba-federazioek 

bat egin ahal izango dute kooperatiba mota desberdinak ordezkatzen dituzten 

federazioak sortzeko. 

3.– Kooperatiba-federazioek konfederazioak sortu ahal izango dituzte. 

Konfederazio batek Euskal Autonomia Erkidegoan erroldatuta dauden kooperatibafederazioen 

ehuneko hirurogei elkartzen badu gutxienez, «Euskadiko Kooperatiben 

Konfederazioa» izango da haren izena. 

* Carlos González Fernández jaunak, KONFEKOOP, Euskadiko Kooperatiben Konfederazioko letradu 

aholkulariak, egindako iruzkina. 

575

KOOPERATIBEN ASOZIAZIONISMOA KOOPERATIBA-ELKARTEAK 

4.– Hona zein diren kooperatiba-batasun, -federazio eta -konfederazioen eginkizunak: 

a) Elkartzen dituzten kideak ordezkatzea, estatutuetan ezarritakoaren arabera. 

b) Adiskidetze-funtzioak egikaritzea, elkartzen dituzten entitateen artean sortzen 

diren gatazketan edo entitate eta bazkideen artean sortzen direnetan. 

c) Bazkideentzako zerbitzuak antolatzea: aholkularitza, laguntza juridiko eta 

teknikoa, kontabilitate-laguntza, eta haien intereserako komenigarriak izan 

daitezkeen guztiak. 

d) Kooperatiba-sustapena eta prestakuntza bultzatzea. 

e) Euskadiko Kooperatiben Erregistroarekin lankidetzan jardutea erregistro 

horretan inskribatuta dauden sozietateen zentsua eguneratzeko eta arazteko 

lanak egiteko. 

f) Antzeko beste edozein jarduera egitea. 

5.– Lege honen babesean eratutako kooperatiba-batasunek, -federazioek eta 

-konfederazioek sortze-akta aurkeztu beharko dute Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroan, beren sustatzaileen bidez, nortasun juridikoa eta jarduteko ahalmen 

osoa izateko. Sortze-aktak, bestalde, honako hauek jaso beharko ditu: 

a) Entitate sustatzaileen zerrenda. 

b) Elkartzeko erabakiaren egiaztagiria. 

c) Entitatearen ordezkaritza- eta gobernu-organoen osaera. 

d) Lan-arloko eskumena duen ministerioko kooperatiben erregistroaren eta Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroaren egiaztagiriak, izen bereko beste entitaterik ez 

dagoela ziurtatzen dutenak. 

e) Sozietatearen estatutuak, honako hauek jasoko dituztenak: 

1) Entitatearen izena. 

2) Entitatearen helbidea eta lurralde- eta jardute-eremua. 

3) Ordezkaritza- eta administrazio-organoak, nola jarduten duten organo 

horiek, eta zein den kargudunak hautatzeko araubidea. 

4) Zer betekizun eta prozedura bete behar diren elkartutako entitate izateko eta 

izaera hori galtzeko, eta zein den estatutuak aldatzeko eta entitateak batzeko 

eta desegiteko araubidea. 

5) Zein den entitatearen araubide ekonomikoa, adierazita zein den baliabideen 

izaera, jatorria eta helburua eta zer baliabide dituzten entitate elkartuek 

egoera ekonomikoa ezagutzeko. 

6.– Artikulu honetan erregulatzen diren entitateekin Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroak egin behar dituen jarduerak ez dute sortze-izaerarik izango, 

eta elkarteen gaineko erregistro-araubidea bete beharko dute. 

7.– Kooperatiba-batasun, -federazio eta -konfederazioei lege honetan kontabilitateari 

eta kontu-auditoretzari buruz erregulatutakoa aplikatuko zaie. 

Gainera, sozietatearen estatutuetan espresuki erregulatu ez den kasuetan, 

lege honetan izaera orokorrarekin ezarritakoa bete beharko da. 

576



Legearen IV. tituluaren I. kapituluan, kooperatiba-elkarteei buruzkoan, hainbat aldaketa 

egin dira. Bi artikuluk osatzen dute kapitulua: “163. artikulua. – Printzipio orokorrak” eta 

“164. artikulua. – Kooperatiba-batasunak, -federazioak eta –konfederazioak”. 

Bigarren artikuluan jaso dira, bereziki, aldaketa gehienak, lehenengoak edukiari eutsi 

baitio zegoen-zegoenean. Ikus dezagun aldaketak zein diren. 

31.1.1. Zenbakitze-aldaketak 

Igar dezakegun lehen berrikuntza adierazitako artikuluei emandako zenbakia da; izan ere, 

4/1993 Legean, 143 eta 144 zenbakiak zituzten esleituta artikuluok, hurrenez hurren, eta 

orain, gorago adierazi dugun bezala, 163 eta 164 zenbakiak. 

Era berean, 2. atalaren bigarren idatz-zatia, lehen zenbakirik esleituta ez zeukana, 3. 

zenbakiari loturik ageri da orain; alabaina, artikuluaren edukia berdina da, zenbakiaren 

aldaketa gorabehera, eta ez dago beste berritasunik egungo 163. artikuluari dagokionez. 

31.1.2. Aldaketa terminologikoak 

164. artikuluari dagokionez, aldaketak nabarmenagoak dira. Lehen berritasuna dugu 

legearen testu osoan egin den terminologia-egokitzapena, genero-ikuspegiari dagokionez, 

hizkera inklusiboa erabili baita. 

Terminologiaren ikuspegitik ere homogeneizatu dira Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroaren inguruko aipamenak. 

Bada, aurreko idazketan, “Kooperatiben Erregistroa” eta “Euskadiko Kooperatiben 

Erregistroa” esapideak ageri ziren erregistroaz ziharduenean, baina lege-testu berriak 

idazketa bateratu du, eta “Euskadiko” hitza gehitu du, “Kooperatiben Erregistroa” ageri zen 

guztietan, izena osatzeko testu osoan bera erabiliz. 

Terminologiari dagokion beste aldaketa bat da aurreko arauaren 5. ataleko d) letrak jasotako 

aipamenen idazketa egokitu egin behar dela, bai Lan eta Gizarte Segurantza Ministerioari, 

bai Eusko Jaurlaritzako Lan eta Gizarte Segurantza Sailari dagokienez. 

Ministerioen eta Eusko Jaurlaritzako sailen antolaketan eta egituran egiten diren aldaketa 

ugariak direla eta, administrazio-organo horiek aldatzen diren bakoitzean legea zaharkituta 

gera ez dadin, 11/2019 Legearen idazketa berriak aipamen askoz orokorragoa eta irekiagoa 

jaso du, eta, orain, lan-arloko eskumena duen ministerioa aipatu da, gerora gerta daitezkeen 

aldaketek zaharkituta utz ez dezaten legearen idazketa. 

31.1.3. Idazketa-hurrenkeraren aldaketa 

Oraingo legearen 164. artikuluaren 5. atalean, idazketaren hurrenkera aldatu da, baina 

horrek ez du esan nahi hitzik ezabatu edo aldatu denik, geroago azalduko dugun salbuespen 

bakar batekin. Guztiaz ere, idazketa berria koherenteagoa da edukia hobeto uler dezagun. 

Hala, aurreko idazketak honako hau zioen: 

577


“5. Lege honen babesean eratutako kooperatiba-batasunek, -federazioek eta – 

konfederazioek, nortasun juridikoa eta jarduteko ahalmen osoa izateko, beren 

sustatzaileen bidez, kooperatiben erregistro eskudunean, sortze-akta aurkeztu beharko 

dute, eta aktak honako hauek jaso beharko ditu:” 

Idazketa berriak, edukiaren hitzik aldatu gabe, beste antolaera bat dakar, honako hau, hain 

zuzen ere: 

“5.- Lege honen babesean eratutako kooperatiba-batasunek, -federazioek eta -konfederazioek 

sortze-akta aurkeztu beharko dute Euskadiko Kooperatiben Erregistroan, 

beren sustatzaileen bidez, nortasun juridikoa eta jarduteko ahalmen osoa izateko. Sortze-aktak, 

bestalde, honako hauek jaso beharko ditu:” 

Gainera, arestian adierazi den bezala, era ireki orokor batez egiten zen Kooperatiben 

Erregistro “eskudunari” buruzko aipamenaren ordez, Euskadiko Kooperatiben Erregistroa 

ageri da orain, eta hori guztiz zentzuzkoa da, paragrafo horretan bertan arautu baita “lege 

honen” babesean eratzen diren elkarteen eraketa. Beraz, lege hori Euskadiko Kooperatiben 

Legea izanik, Euskadiko Kooperatiben Erregistroa izango da beti erregistro eskuduna. 

Hartara, arrazoizkoa zen aldaketa hori egitea idazketan, aipamen generiko hura baino askoz 

ere zehatzagoa baita eta edukiaren interpretazio oker oro saihesten baitu. Hala, aldaketak 

berak zehaztu du lurralde-jardueraren esparrua, ikuspuntu organikotik. 

31.1.4. Ordezkagarritasunaren ehunekoak 

Artikuluen eduki materialari lotutako formazko berritasunak ikusita, lehenengo aldaketa 

garrantzitsua dugu federazioek zein kooperatiben batasunek izendapenari “Euskadiko” hitza 

gehitzeko behar den ehunekoan gertatu den gehikuntza. 

1993ko legeak nahitaezko baldintza gisa ezarri zuen erakunde horiek “gutxienez, ehuneko 

berrogei” elkartu behar zutela, bai inskribatutako kooperatibena, bai erakunde federatuetako 

bazkide kopuruarena, halako eran non ehuneko horretara iritsi behar zen Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroan inskribatutako kooperatiba aktiboetako bazkideen guztizkoa 

aintzat hartuta. 

Lege berriak, ordea, ehuneko hori handitu du, eta eskatu du ordezkaritza “ehuneko 

berrogeita hamarretik gorakoa” izatea irizpide berberak erabiliz. 

Aldaketa hori arrazoizkoa ez ezik beharrezkoa ere bazen; izan ere, aurreko idazketak 

eskatzen zuen ordezkagarritasuna elkarte batek baino gehiagok lor zezakeen era 

matematikoan. Ingurumari horretan, paradoxikoa eta zentzugabea litzateke kooperatiben 

eremu subjektibo berean Euskadiko ordezkaritza izateko aukera zuten bi erakunde egotea; 

beraz, aldaketa hori beharrezkoa zen. 

Idazketa berriak esandako arriskua zuzendu du, eta idazketa berriak kendu egin du 

erakunde batek baino gehiagok “Euskadiko” hitza erabiltzeko aukera izendapenean; 

bada, ordezkagarritasun-maila handiagoa eskatzen denez, erakunde bakarrak bete dezake 

eskakizuna aldi berean. 

578


31.1.5. Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren aipamena kentzea 

Bestalde, lege berrian 2. ataleko hirugarren paragrafoa ezabatu da, hots, federazioek 

Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluan duten ordezkaritzaz ziharduena. 

Paragrafo horren edukia ondokoa zen: 

“Azken federazio horiek, nolanahi ere, ordezkaritza izango dute Euskadiko Kooperatiben 

Goren Kontseiluan, erregelamendu bidez ezarritako moduan eta kopuruan”. 

Paragrafo hori ezabatzea arrazoizkoa da; izan ere, badirudi, batetik, Euskadiko 

Kooperatiben Goren Kontseiluaren osaera aztertzeko lekurik egokiena dela erakunde horri 

buruzko kapitulua eta artikuluak. 

Gainera, koherentziagatik, aipamen hori kendu da, gerora, legeak arautzen baitu federazioen 

ordezkaritza Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluan Euskadiko Kooperatiben 

Konfederazioaren bidez bideratuko dela, eta hori arrazoizkoa da azkena kooperatiben 

asoziazionismoaren ordezkaritza-erakunde pribatu gorena baita, eta, beraz, haren berezko 

eginkizunetako bat. 

31.1.6. Federazioak bat egiteari buruzko aipamen berria 

11/2019 Legeak idatz-zati berria gehitu du ezabatutako Euskadiko Kooperatiben Goren 

Kontseiluari buruzko paragrafoak utzi duen lekuan, ezabatutako paragrafoaz bestelako gaiak 

arautzen dituena, nahiz eta lotura izan. 

Izan ere, aurrerago ikusiko dugun moduan, legean aspalditik gertatzen ari den egoera bat 

kontuan hartzeko, kooperatiben federazioen bat-egiteari buruzko paragrafo berria txertatu 

da. Honela dio: 

“Euskal Autonomia Erkidegoan, mota desberdinetako kooperatiba-federazioek bat egin 

ahal izango dute kooperatiba mota desberdinak ordezkatzen dituzten federazioak sortzeko”. 

Paragrafo hori egokia da artikulu honetan, federazioei beraiei eragiten dieten gaiak jasotzen 

dituelako, eta, beste alde batetik, goian adierazitakoagatik, beharrezkoa da, bertan aipatzen 

diren bat-egiteei segurtasun juridikoa ematen diela. 

31.1.7. Kontabilitate-araubide eta kontu-ikuskaritza aplikagarrirako igorpena 

Azken berritasun gisa, esan behar dugu 7. paragrafoa gehitu zaiola artikulu honi. Paragrafo 

berri horretan, berariaz aipatu da elkarteei gainerako kooperatiben kontabilitateari eta 

auditoretzari buruzko arau berdinak aplikatzeko aukera, bai eta legearen beraren igorpen 

orokorra egin dela, erakunde horiei buruzko edozein arau-hutsune betetzeko. 

Paragrafo horrek honela dio, hitzez hitz: 

7. Kooperatiba-batasun, -federazio eta -konfederazioei lege honetan kontabilitateari 

eta kontu-auditoretzari buruz erregulatutakoa aplikatuko zaie. Gainera, sozietatearen 

estatutuetan espresuki erregulatu ez den kasuetan, lege honetan izaera orokorrarekin 

ezarritakoa bete beharko da. 

Kontabilitateak eta auditoretza-prozesuek arauketa berekia badute ere, kooperatibismoaren 

579


elkarteei dagokienez horiek derrigorrezkoak diren ala ez erabakitzeko, legean egiten 

den aipamen soilak haien erregulazioa hobetu du eta segurtasun juridikoa eman die 

aplikagarritasunari dagokionez. 


Praktikan, kapitulu honen erregulazioa, legearen zioen azalpenak berak aitortzen duen 

bezala, “gutxienekoen erregulazioa da, elkartzeko askatasunaren aldekoa…”, eta hori 

arrazoizkoa da eta bat dator arautzen den gaiarekin; izan ere, elkartzeko eskubidea funtsezko 

eskubidea da, eta arlo horretan gehiegizko erregulazioa ezartzeko ahalegin orok elkartzeko 

egikaritza estu egingo luke, eta hori, jakina denez, eskubidearen beraren aurka doa. 

Gainera, gai horren erregulazioak lege organiko bat behar duenez, azken batean, araudiak 

ahalbidetzen duen erregulazioaren zabaltasuna mugatzeko ahalegin orok konstituziokontrakotasuna 

eragin lezake, Kooperatiben Legeak ez baitu maila hori, eta, gainera, ez baita 

haren eskumenekoa. 

Hori ikusita, edukian bera eta gehitutako aldaketak jorratuta, adierazi behar da terminologiaegokitzapenaren 

esanahi praktikoak garrantzia duela genero-ikuspegia txertatzeko beharraren 

berri helarazi zaielako elkarte kooperatiboei, bai formetan, bai edukietan. 

Hala, legearen 13. artikuluak kooperatibentzat ezarri duen neurri berean berariaz xedatu 

ez badu ere, era inplizituan, erakunde horietara zabaltzen ari da indarkeria sexistarik gabeko 

eta gizonentzako zein emakumeentzako eskubide- eta aukera-berdintasuna sustatzen duten 

guneak sortzen direneko jarduerak ezartzeko beharra. 

“Euskadiko” hitza erabili hala izateko areagotu den ordezkaritza-ehunekoari dagokionez, 

pentsa liteke, aldaketa horren ondorioz, baldintzak gogortu direla hitza erabiltzeko 

legitimazioa erdieste aldera. Nolanahi ere den, hori ez da horrela, ez baita lortu nahi den 

helburua, ezpada, bi erakundek izaera bera izan dezaten saihestea. Egiatan, ezin da ulertu 

helburu eta lurralde-eremu berean ordezkaritza-maila berbera duten bi erakunde ordezkatzaile 

egotea. Horregatik, funtsean, lurralde jakin batean, hau da, legearen aplikazio-eremuan 

bertan, interesdunen kopuru handiagoaren ordezkaritza hartzeko elkartzearen indarra datza 

xedapen horren muinean. 

Gainera, ez da ahaztu behar manu horren aginduzko izaera; izan ere, “Euskadiko” hitzari 

dagokionez, ohartu behar da berba hori sozietatearen izenari “gehitu beharko zaiola”, 

ezarritako ehunekoa lortzen den unean. Beraz, idazketa horren ildoan, legeak berak sorraraz 

zezakeen egoera zentzugabea da, hain zuzen, egun saihestu nahi dena. 

Bestalde, testuaren edukia hautazkoagoa izan arren, egoera zentzugabea gertatzeko 

arriskuak iraungo luke, eta, beraz, arrisku hori saihesteko modu bakarra ehunekoa igotzea zen, 

erakunde bakar batek eta aldi berean ordezkagarritasun hori lortzea izan dezan. Laburbilduz, 

aldaketa horrek handitu egin du arauak hartzaileei eskaini beharreko segurtasun juridikoa. 

Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluari buruzko aipamena dakarren paragrafoa 

kentzeari dagokionez (lehen aipatu dugu, 31.2.5 atalean), esan daiteke aldaketa hori bat 

datorrela 163. artikuluaren 4. paragrafoak jasotakoarekin. Horrela, kooperatiben konfederazio 

580


baten funtsezko eginkizunetako bat kooperatibak osatzen dituzten kideak ordezkatzea, hau 

da, federazioak ordezkatzea denez, zentzuzkoena dirudi, beraz, kooperatibek Euskadiko 

Kooperatiben Goren Kontseiluan eta dagozkion izakunde guztietan duten ordezkaritza 

konfederazioaren beraren bidez gauzatzea, maila goreneko ordezkaritza daukan elkartea 

denez gero. Bestela, ez legoke konfederazio bat eratzeko arrazoirik, konfederazio hori 

osatzen duten eta haiek ordezkatu behar dituen federazioek ordezkaritza banaka eta beste 

erakunde paralelo baten bidez badute, konfederazioa bazter utzita. 

Bat-egiteei dagokienez, praktikan, kooperatiben bat-egiteaz hitz egiten denean, bat egiteko 

prozesu horiek jarduera-mota edo -sektore bereko kooperatibei buruzkoak izan ohi dira, hau 

da, kreditu-kooperatibei, irakaskuntza-kooperatibei buruzkoak, edo legeak kidekotzat jotzen 

dituenetako edozeini buruzkoak. 

Hala ere, ez da ohikoa, hori debekatzen duen araurik ez dagoen arren, hainbat motatako 

(edo jarduera-sektore batzuetako) kooperatibak edo kooperatiben federazioak batzea. 

Beste alde batetik, arruntean gertatzen den bezala, legeria beti doa errealitatearen atzetik. 

Gure jarduera-eremuan ere ezin da bestela izan, eta halaxe aitortu du legearen beraren 

zioen azalpenak, kapitulu honetan egindako aldaketa batzuk “euskal kooperatibismoaren 

asozianismoaren garapenaren mailara egokitzeko” beharrez egin direla esanda. Horrela, 

bada, esan beharra dago bat-egite prozesu horiek orain dela hamarkada bat baino gehiago 

hasi zirela, kooperatiben kopuru txikiegiak osatutako federazio batzuk-batzuk eratu baitziren, 

dena delako federazioa osa zezaketen mota horretako kooperatiba gehiago ez zegoelako. 

Hain zuzen ere, Euskadiko Kreditu Kooperatiben Federazioaren kasua nabarmendu 

dezakegu; izan ere, federazio horrek bi kooperatiba zituen elkartuta, Euskadin mota horretako 

beste kooperatibarik ez zegoelako. Egoera horrek zentzu handirik ez zuenez, federazio 

horrek Lan Elkartuko Kooperatiben Federazioarekin eta Irakaskuntza Kooperatiben 

Federazioarekin bat egin zuen, eta Euskadiko Lan Elkartuko, Irakaskuntza eta Kreditu 

Kooperatiben Federazioa eratu zen. 

Geroago, beste federazio batzuk batu zaizkio, hala nola Euskadiko Kontsumoko 

Kooperatiben Federazioa, 2015ean, edo Euskadiko Nekazaritzako Elikagaien Kooperatiben 

Federazioa, 2019an. Horrek agerian uzten du euskal asoziazionismo kooperatiboa dinamikoa 

dela eta etengabeko bilakaeran dagoela. 

Horregatik, bat-egiteko prozesuen printzipio orokorrak dioenari jarraiki, hori debekatzen 

duen araurik ez dagoen artean, halakoak egingarriak direla dioen arren, berriro ere, segurtasun 

juridikoari lotutako auzi soilarengatik, bat-egitearen modalitate hori “ezohikoa” denez, 

berariaz jaso behar izan da legean, haren baliozkotasun juridikoari eta legezkotasunari buruz 

inolako zalantzarik egon ez dadin. 


Azpimarratzekoa da legearen bederatzigarren xedapen gehigarrian jasotako testua, 

federazioen bat-egiteei buruz arestian adierazitakoarekin zuzenean lotuta dagoelako, bai eta 

manu horrek daukan izaera berritzaileagatik ere. Honela dio: 

581


BEDERATZIGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA 

Lege honen 153.3 artikuluan aurreikusitakoa gorabehera, kooperatiba-federazioek bat 

egiten badute federazio-entitate berri bat sortuz, entitate hori Euskadiko kooperatiben 

federazioa izango da baldin eta: 

1.– Elkartzen baditu Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatuta dauden eta 

jarduera egiaztatuta duten kooperatiben ehuneko hirurogei baino gehiago, edo 

kooperatiba horietako bazkide kopurua handiagoa edo berdina bada erregistro 

horretan inskribatuta dauden eta jardunean ari diren kooperatibetako bazkide 

guztiekiko. 

2.– Ez badago beste entitate konfederalik aipatu artikuluaren arabera sortuta. 

Xedapen hori Euskadiko kooperatiben federazioen arteko bat-egitearen ondorioa 

da, eta urrats guztiz arrazoizkoa, gainera, bilakaera horretan. 

Jarduera-sektore desberdinetako federazioak edo kooperatiba-motak erakunde bakar 

batean batu ondoren, sortzen den federazioa ia izaera konfederatuko ordezkaritza duen 

erakundea da. 

Aldi berean, federazio sektorial guztiak entitate bakarrera batzen direnean, ez dauka zentzu 

handirik federazio berberak ordezkatuta dauden beste erakunde bat egoteak, bikoiztasun 

hutsagatik, helburu bera betetzeko, Euskadiko Kooperatiben Konfederazioarekin gertatzen 

zen bezala. 

Gainera, bat egiteko prozesu horien ondotik, konfederazio horrek legezko kausa izango 

luke desegiteko; izan ere, konfederazioa osatzen zuten federazioak bat-egiteen ondorioz 

iraungitzen direnez, elkartutako erakunde bakarrak osatuko luke konfederazioa, eta, beraz, 

desegitea deklaratu beharko luke. 

Beste alde batetik, desegite horrek ordezkaritzaren esparruan utziko lukeen hutsunea 

saihesteko, eta, gainera, federazioek Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluan eta 

ordezkaritza hori egikaritu behar duten beste bilgune eta izakunde batzuetan ordezkaritza izan 

dezaten eta baliatzea izan dezaten bermatzeko, beharrezkoa halako xedapenik ezartzea, arauhutsune 

hori betetzeko helburuz, eta, ildo horretan, ia konfederazioaren izaera duen erakunde 

batek, lehen aipatu dugun bezala, konfederazioaren izaera izan dezan ahalbidetzeko xedez. 

Horrela, konfederazioaren beharrezko desegiteak utzitako hutsunea bete eta kooperatiben 

asoziazionismoa indarturik aterako litzateke bilakaera horretatik, baina hori guztia legeak 

elkarteen errealitatea eta haren bilakaera aitortzeak ematen duen segurtasun juridikoaren 

bermez. 

582

32. EUSKADIKO KOOPERATIBEN GOREN 

KONTSEILUA* 1 

165. artikulua.– Izaera, osaera eta funtzioak. 

1.– Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseilua, kooperatibismoa sustatzeko eta haren 

berri zabaltzeko organo goren gisa sortua, euskal administrazio publiko guztientzako 

kontsulta- eta aholku-entitate publiko gisa eratzen da kooperatibismoaren inguruko 

gai guztietan. 

Nortasun juridiko propioa izango du, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioarenaz 

bestelakoa; era berean, ahalmen osoa izango du bere funtzioak betetzeko. 

2.– Hona zein diren Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren funtzioak: 

a) Kooperatiba-mugimenduaren printzipioak zabaltzea; erraztasunak ematea eta 

lankidetza eskaintzea kooperatibak garatu eta sustatzeko programak ikertu, 

planifikatu eta betetzeko, eta kooperatibei buruzko heziketa eta prestakuntza 

bultzatzea. 

b) Kooperatibei edo haien elkarteei zuzenean eragiten dieten lege- edo 

erregelamendu-xedapenetako proiektuei buruz nahitaez txostenak egitea, 

eta azterlanak eta proposamenak egitea eta irizpenak ematea bere eskumeneko 

gaiei buruz. Era berean, kooperatibei edo haien erakundeei zuzenean eragiten 

dieten dirulaguntzen oinarri erregulatzaileei buruzko txostenak egitea. 

c) Administrazioarekin lankidetzan jardutea lege honetan xedatutakoa zabaldu 

eta betetzeko; bereziki, kooperatiba-printzipioak. Hain zuzen ere, kooperatibaprintzipioak 

betetzen direla zainduko du (bereziki kontrol demokratikoa eta 

bazkideen partaidetza ekonomikoa), hargatik eragotzi gabe Eusko Jaurlaritzaren 

edo beste administrazio publiko batzuen ikuskaritza-funtzioak, bat etorriz 147.1 

artikuluan xedatutakoarekin. 

d) Interes erkideko zerbitzuak antolatzea kooperatiba-federazioentzat, eta, hala 

badagokio, kooperatibentzat. 

e) Euskal Autonomia Erkidegoko antolamendu sozioekonomikoari buruzko legeeta 

erakunde- araubidea hobetzen laguntzea, eta hori lortzeko existitzen diren 

erakunde eta organismoetan parte hartzea. 

f) Arbitraje-bidez esku hartzea kooperatiben artean, kooperatiben eta haien 

bazkideen artean edo kooperatiben barruan bazkideen artean sor daitezkeen 

auziak ebazteko, baldin eta alderdi biek eskatzen badute edo alderdiok hori 

egitera behartuta badaude beren estatutuen, barne-erregelamenduaren edo 

konpromiso-klausula baten arabera. Auzigaiok, nolanahi ere, alderdiek 

* Santiago Merino Hernández jaunak, Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluko letraduak, egindako 

iruzkina. 

583

EUSKADIKO KOOPERATIBEN GOREN KONTSEILUA 

askatasun osoz eta zuzenbidearen arabera erabakitako gaiei buruzkoak izan 

beharko dute; batez ere, kooperatiben printzipio, arau, ohitura eta jokabideak 

interpretatu eta aplikatzeari buruzkoak. 

Edozein delarik ere kooperatiba mota, kooperatibetako bazkideen eta 

kooperatiben artean sortzen diren auziak ebazteko, kooperatibako barnebidea 

–lege honetan eta berau garatzeko arauetan, sozietate-estatutuetan edo 

kooperatibaren barne-arauetan ezartzen dena– agortu beharko da gatazkak 

ebazteko bidetik jo baino lehen; hau da, barne-bidea agortu beharko dute 

jurisdikzio eskudunera edo epaiketaz kanpoko bidera jo baino lehen. 

g) Lege honek gomendatzen dizkion gainerako guztiak. 

3.– Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseilua osatuko dute kooperatiben ordezkariek, 

Eusko Jaurlaritzaren ordezkariek, hiru lurralde historikoetako foru-aldundien 

ordezkariek eta Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitateen ordezkariek. 

Kooperatiben ordezkaritza, kontseiluan gehiengoa izango duena, Euskadiko 

Kooperatiben Konfederazioaren bidez gauzatuko da. 

4.– Erregelamenduz zehaztuko da zein diren kontseiluko organoen egitura, osaera eta 

funtzioak, zein den lehendakaria eta idazkari nagusi teknikoa hautatzeko sistema eta 

zein diren haien eskumenak eta langileen lan-araubidea. 

5.– Ekonomia- eta finantza-autonomiako printzipioan oinarrituta, Euskadiko Kooperatiben 

Goren Kontseiluak bere aurrekontua onartu eta egikarituko du; aurrekontu hori 

finantzatzeko, honako diru-iturri hauek erabiliko ditu: 

a) Euskal Autonomia Erkidegoko Aurrekontu Orokorretan izendatzen zaizkion diru 

kopuruak. 

b) Lege honetako 98.2 artikuluko a) eta d) letretan definitutako diru kopuruak. 

c) Kooperatiba-mugimenduaren ekarpenak. 

d) Bere jarduera eta ondasunen produktuak. 

e) Beste diru-sarrera publiko edo pribatu batzuk, arau bidez onartuta dituenak edo 

kostu-bidez edo irabazte-xedez jasotzen dituenak. 

6.– Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluak kanpoko auditoretza baten mende 

jarriko ditu onartzen dituen urteko kontuak, aplikagarri zaion informazio 

finantzarioari buruzko araudi-esparruaren arabera formulatuko direnak. 


Zioen azalpenean, Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluari (aurrerantzean, EKGK) 

buruzko berritasunei buruzko aipamen laburra egin bada ere -bertan adierazi da legezko 

egoitzan argitu dela urteko kontuak formulatu behar direla, aplikatu beharreko finantzainformazioari 

buruzko arau-esparruarekin bat etorriz- foru-aldundien parte-hartzea eta, 

arbitraje-funtzioari dagokionez, barne-bidea agortzea ditugu lege berrian aurki ditzakegun 

berritasunak, eta horiexek azalduko ditugu jarraian. 

584


Hori esanda, 165. artikulua zehatz aztertzen hasi aurretik, gogorarazi behar dugu berrikuntza 

garrantzitsuak gehitu direla EKGKren inguruan 89.1.a) (eraldatze-memoriaren homologazioa 

desagertu da) eta 117.2 (etxebizitza-kooperatibek hirugarrenekin egindako eragiketetan esku 

hartzea) artikuluetan. Berrikuntza bi-biak iruzkin-bilduma honetako kapitulu egokian jorratu 

diren arren, lehenengoa nabarmendu behar dugu, orain arte, eginkizun garrantzitsua izan 

delako eta, nolabait esatearren, erakundearen eguneroko lanaren antolaera egituratu duelako. 

Horren haritik, esan behar dugu euskal legegileak, kooperatibei buruzko lege autonomikoen 

erregulazioaren ildoan, EKGKri esleitutako homologazio-funtzioaren kausa eta helburua 

berrikusi dituela, bai eta horri zuzenbidean baliozkoa den edozein modutan egiaztatu 

behar zaion ondarearen izaera eta zenbatekoa ere, nahitaezko partaidetza-kontu gisa egin 

beharrean, indargabetutako arauak jasotzen zuen bezala. Bigarrenari dagokionez, esan 

beharra dago berriren berri edo ex novo ezarri dela, eta lana honetan etxebizitza-kooperatibei 

buruz egindako iruzkinari lotzen gatzaizkiola bete-betean. 

Halaber, 165. artikulutik landako berritasunen artean, laugarren xedapen gehigarria aipatu 

behar dugu. Manu horretan, beharrezkotzat jo da EKGK-k parte hartzea, aldez aurreko txosten 

baten bidez, kooperatibismoa bultzatu eta sustatzeko Eusko Jaurlaritzak egiten dituen urteko 

programetan; baita seigarren xedapen gehigarria ere, EKGKrekiko harremanetan, zeinahi 

hizkuntza erabiltzeko eskubidea ezartzen duena, eta, bidenabar, kontseiluari bi hizkuntzak 

erabiltzera behartzen duena beste administrazio publiko batzuekiko harremanetan. 

Azaldutako berrikuntzak iruzkin-bilduma honen kapitulu egokian ere jorratu dira. 

165. artikuluari dagokionez, oro har, 4/1993 Legearen edukiari eutsi zaio, baina berritasun 

batzuk gehitu dira. Hala, EKGKren nortasun juridikoa argitu da, Euskal Autonomia 

Erkidegoko administrazioarenaz bestelakoa den aldetik (165.1 artikulua); nahitaezko 

txostenei dagokienez, aldiz, adierazi da kooperatibei edo haien erakundeei zuzenean eragiten 

dieten diru-laguntzen oinarri arautzaileen inguruko txostenak egingo dira (165.2.b artikulua); 

EKGKren esku-hartzea eginkizun gisa txertatu da, kooperatiben printzipioak beteko direla 

jagoteaz denaz bezainbatean; zehaztu da barruko bidea agortu beharko dela, kooperatiben 

gatazkak auzibidez ebatzi edo auzibidez kanpoko prozedura batera jotzeko (165.2.f 

artikulua); hiru lurralde historikoetako foru-aldundietako ordezkariak gehitu dira EKGKren 

osaeran (165.3 artikulua); ezarri da kooperatiben ordezkaritza (gehiengoaren ordezkaritza) 

Euskadiko Kooperatiben Konfederazioaren bidez izango dela (165.3 artikuluaren bigarren 

paragrafoa); eta EKGKren fiskalizazioa argitu da. Horren bidez, erakunde horrek kanpoauditoretza 

egin beharko die onartzen dituen urteko kontuei, eta kontu horiek aplikagarria 

den finantza-informazioari buruzko arau-esparruaren arabera formulatu beharko dira (165.6 

artikulua). 

Lehen gaiari dagokionez, hau da, EKGKren nortasun juridikoari gagozkiola, legegileak ez 

ez du ezer berririk arautu; agian, idazketa argiagoa baliatu nahi izan du, batez ere, ikuspegi 

pedagogikotik. Izan ere, ezin da nahasi izaera juridiko eta publikoa izatea (hala dio legegileak 

165.1 artikuluan, organo horren inguruan ezarritakoa jasota, indargabetutako arauan ez ezik, 

organoa sortu zuen 1/1982 Legean ere bai) eta Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio 

Publikoko kide izatea, edo, bestela esanda, EAEko administrazio exekutiboko kide izatea. 

EKGK Euskadiko sektore publikoan -ez erkidego honetako administrazioan- txertatzeko 

moduari buruz hurrengo kapituluan arituko gara, organoaren azterketa orokorrari ekiten 

diogunean. 

585


Hala berean, garrantzitsua da EKGK-k kooperatibei edo haien erakundeei zuzenean eragiten 

dieten diru-laguntzen oinarri arautzaileei buruzko txostena egitea (165.2.b artikulua), eta hori 

EKLn bertan sartzea, batez ere, EKGKren nahitaezko txostena ezarri duen 2. ataleko b) letraren 

idazketa dela-eta, soil-soilik kooperatibei zuzenean eragiten dieten legeeta erregelamenduproiektuetan. 

Horrela, bermatu egiten da erakunde horrek, kooperatibismoa sustatzeko eta 

hedatzeko organo gorena den aldetik, parte hartu behar duela EAEn euskal kooperatibismoaren 

alde garatzen den dirulaguntzen politikan. 

Hurrengo urteetan, EKGKren beraren bilakaera baldintzatuko duen berrikuntza 

garrantzitsuenetako bat printzipio kooperatiboak betetzen direla zaintzeari buruzko 

eginkizuna dugu, batez ere, bazkideen kontrol demokratikoari eta parte-hartze ekonomikoari 

dagokienez, Eusko Jaurlaritzari edo beste administrazio publiko batzuei dagozkien ikuskaritzafuntzioei 

kalterik egin gabe, EKLren 147.1 artikuluak ezarritakoari jarraiki. Printzipio 

kooperatiboak betetzen direla zaintzeko eginkizun horri esker, EKGK izango da, azken batean, 

kooperatiba guztiek euren jarduerak zuzenbidearen araberakoak izango direla bermatuko 

duena, 1.1 artikuluak dioenez, “Enpresa bat garatzen duen sozietatea da kooperatiba… 

kooperatibismoaren printzipioak betez”. Ildo horretan, EKGKren jarduera proaktiboak, ofizioz 

edo edozein interesdunen eskariz, lagundu egin beharko du, oro har, araudia eta printzipio 

kooperatiboak eragingarriro betetzen, eta, bereziki, oinarrizko erabakiak bazkideek har ditzatela 

ahalbidetzen, barne-araudiaren eta aplikazio orokorreko beste edozein araudiren arabera, eta, 

aldi berean, haiek enpresa kontrolatzen, bertan benetan parte hartuz. Azken batean, EKGK-k 

egiaztatu beharko du bazkideen partaidetza-mailak, bai maila ekonomikoan (kapitalari eta 

baizko itzulkinei dagokienez), bai erabakiak hartzerakoan eta boto-eskubide aktibo eta 

pasiboan, EKLn benetan jasotzen direnak direla, aipatutako printzipioetan bertan oinarritzen 

den beste edozein eskubide ahaztu gabe. CSCE-EKGKren jarduketaren zioz, salaketa aurkeztu 

ahal izango da eskumena duten ikuskaritza-erakundeen aurrean, ez bakarrik EKLren 158.1 

artikuluaren lan-arloko eskumena duen Eusko Jaurlaritzako sailaren aurrean, ezpada, edozein 

ikuskapen-organoren aurrean ere (zerga-arlokoa, Gizarte Segurantza, laneko osasuna eta 

osasuna, ingurumena…). Jarduketa horiek eta garatu beharreko prozedurak zehazteko, EKLren 

erregelamendu-garapenari lotuko gatzaizkio, bai eta EKGKren araudiari ere. 

Beste alde batetik, legegileak beharrezkotzat jo du barne-bidearen agortzea ezarri behar dela 

kooperatiben gatazkak auzibidez edo judizioz kanpo ebazteko prozedura batera jo aurretik; 

betebehar hori aurretiaz eskatzen zen, nolabait, arbitraje-espedienteetan, alderdiren batek 

kontraesaneko prozeduraren esparruan salbuesten zuenean. Hala, EKGK-k, BITARTU- 

Kooperatiben Arbitrajeko Euskal Zerbitzuaren eskutik, ez dauka asmo berezirik kooperatibaarloan 

izandako gatazkak modu kontraesankorrean konpontzeko, baizik eta, hala badagokio, 

azken buruan eta zerbitzuaren barneko edo egoitzan bertan adiskidetze- eta bitartekotzamekanismo 

guztiak baliatu ondoren. Eta hori guztia, gainera, kooperatibaren beraren 

estatutuetan jasotako barne-prozedurak eta errekurtsoak agortu ondoren. Segurutik, horrek 

murriztu egingo ditu BITARTUn izapidetzen diren espedienteak, eta ez du arazorik sortu 

behar erakunde honentzat, gatazkak behin betiko konpontzen badira. Are gehiago, EKGK-k 

berak EKLn eta estatutuetan jasotako barne-bidea betetzera ere jo behar du, bai eta euskal 

kooperatibetan horien eta bazkideen artean sor daitezkeen gatazkak negoziatzeko eta horien 

hautazko konponbideak bilatzeko tresnak ezar daitezen sustatzera ere. 

586


Bi gai aurreratu ditugu CSCE-EKGKren osaerari buruz. Kooperatiben ordezkaritzari 

dagokionez -ordezkaritza hori, indargabetutako arauan ezarritakoari jarraituz, kooperatiben 

gehiengoa izango da-, Euskadiko Kooperatiben Konfederazioaren bidez egingo dela ezarri 

da, eta, horrela, erakunde horretara bildu den sektorearen errealitatea jaso da, gaur egun 

konfederazioan bertan bat eginda dauden federazio sektorialen esku zegoen ordezkaritzaren 

iraganeko egoera gaindituta. Konfederazioak egokiesten dituen ordezkariak izenda ditzake 

bere interesak defendatzeko, baina arrazoizkoena litzateke ordezkarien artean konfederazioa 

osatzen duten kooperatiba-mota guztiak ordezkatuta egotea eta, beraz, sektore ekonomiko 

guztiak EKGKn egotea. 

Aipatutako berrikuntza teknikotzat jo genezake, uste baitugu aldaketak ez duela eraginik 

izango kooperatiben asoziazionismoak EKGKn daukan parte-hartzean, ez eta ekinbidean 

ere, baina foru-aldundien parte-hartzea berria da. Parte-hartze hori EKL onartzeko 

legebiltzar-izapidean txertatu zen, ez baitzegoen jasota aurretiaz onartutako lege-proiektuan. 

Zalantzarik gabe, EKLk euskal administrazio publikoen aholku- eta kontsulta-izaerako 

erakundetzat jo du EKGK (pluralean diogu, EAEkoa baino administrazio publiko gehiago 

dagoela gogorarazteko), besteak beste, foru-aldundiena. Foru-aldundien parte-hartzeak 

erraztu egingo du lurralde historikoetan kooperatibismoa areago sustatzen eta hedatzen; izan 

ere, lurralde-eremu horietan sektore horri buruzko politika publikoak garatzen ziren lehendik, 

behinik behin, sektorea sustatzeko eta hedatzeko organo gorenaren beharrezko koordinazioa 

izan gabe. Hortaz, foru aldundiek EKGKn hartutako partaidetzak administrazioen arteko 

harremana osatuko du, kasurako, Gipuzkoan eta Araban dauden Kooperatiben Araubide 

Fiskaleko Aholku Batzordeetan egon dagoen harremanaren antzera. EKGK-k batzorde 

horretan parte hartzen du dagoeneko, eta hiru kide proposatu ditu erakunde horretan parte 

hartzen duten kooperatiben ordezkarien artean. Hala eta guztiz ere, zalantzarik gabe, euskal 

legegileak herrialdeko kooperatiba-sustapenaren toki gorenean ezarri du EKGK, eta, 

horretarako, euskal sektore publikoaren, unibertsitateen eta sektorearen beraren lankidetza 

bilatu du. 

Lege berrian aurkitu dugun eta arestian aipatu dugun azken berritasuna dugu urteko kontuen 

formulazioa EKLk behartzen duen nahitaezko kanpo-auditoretzaren aurretik egin beharko 

dela, aplikatzekoa den finantza-informazioaren arau-esparruarekin bat etorriz. Legegileak 

gogorarazi du, EKGK, erakunde publikoa den aldetik, araubide ekonomiko eta finantzario 

berezi bati loturik dagoela, eta berezkoa izateaz ez ezik, mota horretako erakundeentzat oro 

har aplikatzekoa den gainerako araudietan aintzat hartu behar da eta araudi horren esparruan 

formulatu beharko dira urteko kontuak Nolanahi ere, horixe egin du EKGK-k historian zehar, 

nahiz eta legeak berariaz ez agindu. 


32.2.1. Aurrekariak 

EKGKren jatorria Kooperatibei buruzko otsailaren 11ko 1/1982 Legean dago. Hala, manu 

horren zioen azalpenean eta 70. artikuluan ageri eta zehaztu zen EKGK. Hain zuzen, 70. 

Artikuluak hauxe dio: “Kooperatiben Kontseilu Nagusia kooperatiben eta bere erakundeen 

587


goreneko sustapen eta ordezkaritza-sail gisa sortu da. Kontseilu Nagusia lege-nortasunaren 

jabe da, eta kooperatigintzaren sustapena eta azterketa izango ditu bere jardunaren oinarriirizpide 

nagusia” (jatorrizko testua zuzendu da). 

1/1982 Legearen zioen azalpenak adierazi bezala, EKGKren aurrekaria Kataluniako 

Generalitatearen 1934ko Lankidetza Legean dago, eta horrek, aldi berean, 1918ko Frantziako 

Lankidetzaren Kontseilu Gorenean hartu zuen oinarri. 

Hasiera batean, organo horren eraginkortasuna ere ezagutzen ez zen organo baten aurrean 

(hala izendatu zuen legeak), ez zen falta izan organo horren izaera juridikoari buruz galdetu 

zuenik. Nolanahi ere, organo horren izaera juridiko publikoa ez zen inoiz zalantzan jarri: 

sorrera publikoa izan zuen, helburu publikoak izan zituen, eta, azkenik, horren finantzaketa 

EAEko aurrekontu orokorretan jasota zegoen. Hala eta guztiz ere, autonomia-erkidego 

hasiberri hartako legegileak irtenbide jakina bilatu zuen kooperatiben mugimendua 

egituratzeko, hitzarmenean eta adostasunean oinarrituta; ez, ordea, EAEko Administrazio 

Orokorraren atal izango zen beste erakunde bat sortuta. Kooperatiben asoziazionismoa 

erakunde horren bidez egituratu zen, nahiz eta kooperatibek eurek zehaztu zuten, aipatutako 

politika eta administrazio arloetako ordezkarien babesarekin. Zalantzarik gabe, babes 

horretan nolabaiteko laguntza eta lankidetza bilatu ziren administrazioaren eta kooperatiben 

artean, kooperatiben autonomian eta horiekiko errespetuan funtsatuta, interes orokorrak 

beteko zirela bermatzeko administrazioaren esku-hartzeari kalterik egin gabe. 

4/1993 Legeak EKGKren izaera juridikoa aldez edo moldez argitu zuen, baina zalantzak ez 

ziren erabat desagertu, besteak beste, kooperatiben mugimenduaren ordezkaritza bere gain 

hartu zuelako, nahiz eta modu iragankorrean izan. Hala, laugarren xedapen iragankorrak, 

kooperatiben asoziazionismoaren araubide iragankorrari buruzkoak, honako hau jaso zuen: 

“Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa eratzen ez den bitartean, Euskadiko Kooperatiben 

Goren Kontseiluak izango du kooperatiben ordezkaritza gorena”. Nolanahi ere, Euskadiko 

Kooperatiben Konfederazioa sortu zenean, 1996ko ekainean, EKGKren definizioa guztiz 

argitu zen, kooperatiben eta haien erakundeen ordezkaritza gorena ez baitzen haren esku 

geratu, eta auzi hori baitzen, inolako zalantzarik gabe, kontseiluaren nortasun juridikoari 

buruzko zalantzen iturri nagusia. Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa sortu zenean, 

EKGKren eraketa azkendu egin zen, zati batez, behintzat, euskal kooperatibismoak, 

behingoan, antolaerari, egiturari eta ordezkaritzari heltzeko erakundea idoro baitzuen. 

32.2.2. Izaera juridikoa 

Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren izaera juridikoari dagokionez, euskal 

administrazio publikoen aholku- eta kontsulta-izaera duen baina berezko nortasun juridikoa, 

Euskal Autonomia Erkidegotik at, daukan erakunde publiko baten aurrean gaudela adierazten 

duen lege-testuaren idazketatik abiatuta, EKGK doktrina klasikoak deskribatutako erakunde 

publiko mota baten kontzeptuari egozteko tentazioa izan genezake, aplikatu beharreko 

araudia zehazteko helburuz. Bide horretatik joz gero, berriro eztabaidatzen hasiko ginateke 

doktrinaren inguruan, eta erakunde hori kontzeptuz eta zuzenbidez zedarriztatzeko asmotik 

aldenduko ginateke. Hala eta guztiz ere, ahaleginik egingo dugu eztabaida historiko bati 

behin betiko azkena emateko, areago, EKL berriaren babesean. 

588


Zalantzarik gabe, EKGK gure ordenamenduan definitutako izakunde juridiko eta 

administratibo zehatz batzuen ezaugarri eta elementu erkideak baditu, baina ez dugu horietako 

bakar batean ere barneratzen duen lege-xedapenik aurkitu. Errealitatearen nagusitasunprintzipioa 

bilatuz, hau da, “Gauzak diren modukoak dira, eta ez alderdiek dioten modukoak”, 

Sektore Publikoaren Araubide Juridikoaren urriaren 1eko 40/2015 Legearen (aurrerantzean 

SPAJL) 2. artikulura joko dugu, sektore publikotzat zer ulertu behar dugun ezartzen baitu: 

“1. Lege hau sektore publikoari aplikatzen zaio. Sektore horretan sartzen dira honako 

hauek: 

a) Estatuaren Administrazio Orokorra. 

b) Autonomia-erkidegoen administrazioak. 

c) Toki-administrazioa osatzen duten entitateak. 

d) Sektore publiko instituzionala. 

2. Hauek sartzen dira sektore publiko instituzionalean: 

a) Administrazio publikoei loturik edo haien mendean dagoen zeinahi organismo 

publiko eta zuzenbide publikoko entitate. 

b) Administrazio publikoei loturik edo haien mende dauden zuzenbide pribatuko 

entitateak, betiere administrazio-ahalak baliatzen dituztenean. Lege honek haiei 

buruz espezifikoki xedatzen duenaren mende egongo dira, bereziki 3. artikuluak 

aurreikusten dituen printzipioen mende. 

c) Unibertsitate publikoak, zeinek beren araudi espezifikoari jarraituko baitiote 

eta, modu osagarrian, lege honetan xedatutakoari. 

3. Administrazio Publikotzat hartzen dira: Estatuaren Administrazio Orokorra, 

autonomia-erkidegoen administrazioak, toki-administrazioa osatzen duten 

entitateak eta 2. zenbakiko a) letran aurreikusitako organismo publikoak eta 

zuzenbide publikoko entitateak”. 

Goian azaldutako tipologiak aztertuta, argi eta garbi dago EKGK ez dela Estatuko 

Administrazio Orokorraren atal (Eusko Legebiltzarrak sortu zuen 1/1982 Legearen bidez, 

eta EAEkoa da haren jarduera-eremua), ezta EAEko Administrazioarena ere, EKLn bertan 

berariaz jasota dagoelako, nortasun juridiko propioa duelako eta administrazio horren 

sarearen berezko sail, atal edo antolaketa-unitateren bati atxikita ez dagoelako edo haren 

mendekoa ez delako. Beste alde batetik, bistakoa da ez dela toki-administrazioaren atal. 

Autonomia-erkidegoari gagozkiola, 1/1997 Legegintzako Dekretuak, azaroaren 11koak, 

Euskadiko Ogasun Nagusiaren Antolarauei buruzko Legearen Testu Bategina onartu zuenak, 

honako hau dio 2. atalean: “Administrazio orokorra edo Euskal Autonomia Erkidegoko 

administrazioa da, Euskadiko administrazio publiko guztian, lurralde-izaera daukan 

bakarra. Administrazio orokor hori Jaurlaritzaren ekainaren 30eko 7/1981 Legeko 53. 

atalean dago aipatuta”. Guztiaz ere, erraz ondoriozta dezakegu EKGK ez dela Estatuko 

Lurralde Administrazioaren atal. 

EKGK Lurralde Administrazioaren atal den zalantza uxatu ondoren, SPAJLren 2. atalak 

jaso duen sektore instituzionalaren aurrean ote gauden aztertzeko unea da, eta, zehazkiago, 

589


“Administrazio publikoei loturik edo haien mendean dagoen zeinahi organismo publiko eta 

zuzenbide publikoko entitate” deritzon kategoria horren barrukotzat jo dezakegun, argia 

baitirudi administrazio publiko bati lotutako zuzenbide pribatuko erakunde bat ez denik, 

ez eta unibertsitate publiko bat denik ere, artikulu horren b) eta c) letretan, hurrenez hurren, 

agertzen den moduan 

Ildo horretan, badirudi EKGK kategoria horretan sar litekeela, SPAJLk mota horretakotzat 

jotzen baitu “zeinahi organismo publiko eta zuzenbide publikoko entitate”. Gogora dezagun 

EKGK erakunde publikoa dela, eta, gainera, hura arautzen duen dekretuaren arabera, ondareari 

eta kontratazioari buruzko araudi publiko batzuk aplikatzen zaizkiola, administrazio-ahalak 

baliatzen dituenean administrazio-prozedura erkideari dagokion guztia ahaztu gabe. Azken 

kasu horretan, gainera, EKGKren egintzak administrazioarekiko auzien jurisdikzioan 

aurkara daitezke, jurisdikzio hori arautzen duen legean ezarritako betekizunen arabera eta 

epeen barruan. Bestalde, sektore horren barrukoak dira, era juridiko eta publikoari lotuta 

eratzen diren erakunde instituzionalak ez ezik, haien jarduera zuzenbide pribatuari lotzen 

diotenak ere bai. 

SPAJLren 2. artikuluaren 2. atalari erreparatuta, esan dezagun manu horrek erakundemendekotasuna 

ezarri duela conditio sine qua non edo nahitaezko betekizun gisa. Bada, 

lotura edo mendekotasuna zer den zehazterakoan, beste administrazio batekiko atxikipena 

dela esan dezakegu, baina arestian esan dugunez, EKGK-k ez dauka halakorik; erakunde 

nagusiaren zuzendaritza estrategikoari, ebaluazioari edo emaitzen kontrolari men egitea, 

eta hori ere ez dugu antzeman gure kasuan; eragin edo partaidetza publiko nagusia ere ez, 

kooperatiben ordezkaritza gehiengoa baita. Hala eta guztiz ere, eragin publikoaz ohartu 

gara, finantzaketa aurrekontu publikoen mende dagoen heinean. Egia esatera, EAEko 

aurrekontu orokorren bidez finantzatzen da, gehienbat. Eusko Jaurlaritzak prestatzen ditu 

aurrekontu horiek eta Eusko Legebiltzarrak onartzen. Ildo horretan, Europar Batasuneko 

Justizia Auzitegiaren 2000ko urriaren 3ko Epaia, kontratuen arloko gai bati buruzkoa, 

aipatu behar dugu. Honako hau dio: “Bakar-bakarrik «finantzaketa publikotzat» jo beharko 

lirateke dena delako erakundearen jarduerak kontraprestazio espezifikorik gabe finantzatzen 

edo babesten dituzten prestazioak (…). Erakunde onuradunaren eta botere esleitzailearen 

arteko mendekotasuna lehenengoaren bigarrenarekiko mendekotasun-harremana da, baldin 

eta lehenengoaren merkatuko posizioa bigarrenaren finantza-ekarpenari erabat lotuta edo 

gehienbat lotuta badago, halako eran non, finantzaketarik ezean, erakunde onuradunaren 

iraupena arriskuan egongo litzatekeen. Azken batean, 165. artikuluaren 5. atalak ezarritzako 

beste finantzaketa-iturri batzuk gorabehera (kooperatibak likidatzeko eta eraldatzeko 

prozesuetan esku hartzeagatik ordaindutako kopuruak, kooperatiba-mugimenduaren 

ekarpenak, bere jardueratik eratorritakoak, eta legeak dioen bezala, “e) Beste diru-sarrera 

publiko edo pribatu batzuk, arau bidez onartuta dituenak edo kostu-bidez edo irabazte-xedez 

jasotzen dituenak, baterako iritzia da EKGKren iraupena arrisku bizian egongo litzatekeela 

Eusko Legebiltzarrak onartutako zuzkidura ekonomikorik gabe. Gainera, ez du baliabide 

ekonomikorik eskuratzen aurrekontu publikoetan jasotako baliabide ekonomikoez eta, urriurriak 

badira ere, kooperatiben likidazio eta transformazioetatik eratorritakoez landa, eta 

beste erakunde batzuk dira, hain zuzen ere, EKGKrekiko finantza-mendekotasuna dutenak, 

hein handi batean, kontseiluak finantzatzen baititu finantza-autonomiaren eta gastuaren 

590


gauzatze-mailaren printzipioan oinarrituta, betiere erakundearen eginkizunak betetzeko 

esparruaren baitan. 

Beraz, Europak sortutako “organismo publikoaren” kontzeptuaren ikuspegitik, EKGK 

euskal sektore publikoaren atal den erakunde publikotzat har liteke, “eragin nagusiaren” 

printzipioaren bidez, erakunde sortzaileari lotuta, eta Euskal Autonomia Erkidegoko 

Aurrekontu Orokorretatik datorren finantzaketa publiko nagusian txertatutakoa. 

Hori esanda, SPAJLren 2. artikuluaren 3. atalera jo behar dugu. Ondokoa dio: “Administrazio 

Publikotzat hartzen dira: Estatuaren Administrazio Orokorra, autonomia-erkidegoen 

administrazioak, toki-administrazioa osatzen duten entitateak eta 2. zenbakiko a) letran 

aurreikusitako organismo publikoak eta zuzenbide publikoko entitateak”. Ez da beharrezkoa 

ideia honetan sakontzea: administrazio publikotzat eta sektore publikoaren ataltzat jotzeak 

ez dauka zerikusirik EAEko administrazio publikotzat hartzearekin, eta hori bazterturik 

geratu da, EKLk hala jasotzen duelako, bai eta egin dugun azalpenagatik ere. 

Azken aipamen zeharo argigarria egin behar dugu, EKGK EKLren IV. kapituluan 

(kooperatiben asoziazionismoa) araututa agertzeari buruzkoa, ez III. kapituluan (administrazio 

publikoa). Autu horrek ez du, inola ere, erakundearen izaera juridikoa ebazten, eta hor ageri 

da sistematikaren zehaztasunagatik, III. titulua EAEko administrazioari buruzkoa baita, ez 

euskal administrazio publiko guztiei buruzkoa. EKGK titulu horren II. kapituluan araututa 

dagoenez, kooperatiba-elkarteetatik bereizita (azkenak erakunde pribatuak dira), ondoriozta 

dezakegu asoziazionismoa gerta daitekeela, eremu pribatutik ez ezik, sektore publikoaren 

zati edo atal batekin batera ere bai, eta horiek guztiek EAEko kooperatiben mugimendua 

osatzen dutela. 

32.2.3. Funtzioak 

EKGKren jarduera historikoari jarraituz, bai eta EKLn ezarritakoei jarraituz ere (zehatzmehatz, 

165.2 artikuluak ezarritakoei), EAEn kooperatibismoa sustatzeko eta hedatzeko 

organo goren gisa gara ditzakeen beste jarduera batzuei kalterik egin gabe, erakunde horren 

eginkizunak lau multzotan sailka ditzakegu: sustapena eta hedapena; aholkularitza; laguntza/ 

lankidetza; eta arbitrajea (oro har, kooperatibetako gatazkak ebazteari buruzkoa). 

a) Sustapena eta hedapena. 

Ez da zaila funtzio hori EKGKren bereizgarriena dela asmatzea; izan ere, erakunde 

hori kooperatibismoa sustatzeko eta hedatzeko organo gorena da. Hala, sustapena 

kooperatibagintzari lotutako programen garapena dela ulertuta, eta hedapena, aldiz, 

kooperatiba-nortasunaren balioak eta printzipioak zabaltzea, lehen esan dugun moduan, 

eginkizun hau da, berez, erakundea bidezkotzen duena. Horrek ez du esan nahi beste hiru 

funtzioek edo eginkizunek, neurri batean edo bestean, kooperatibismoa sustatzen edo 

hedatzen ez dutenik, baina stricto sensu edo zentzu hertsian, ez da egokia hiru funtzio horiek 

lehenengoarekin identifikatzea. 

Sustapenari dagokionez, honako jarduera hauek aipatu behar ditugu, besteak beste: 

kooperatibismoa ikertzeko, arloko plangintza egiteko eta garatzeko programetan parte 

hartzea, horiek erraztea eta horietan lankidetzan aritzea; euskal administrazio publikoekin, 

591


konfederazioarekin eta kooperatiben federazioekin koordinatuta, kooperatiba-enpresak 

eratzea eta lehendik daudenak sendotzea; kooperatiben mugimendua sustatzea eta sendotzen 

laguntzea; interes erkideko zerbitzuak antolatzea konfederazioarentzat, Euskadiko 

kooperatiben federazioarentzat eta kooperatibentzat; eta kooperatiben legeria albait gehien 

gara dadin bultzatzea. 

Beste alde batetik, hedapenari dagokionez, ondokoez dihardugu, besteak beste: gizarteeragileei 

eta erakunde publikoei kooperatiba-sistemaren aukerak eta gizarte-funtzioa 

ezagutaraztea eta horien errealitatearen berri ematea, batez ere, kooperatibismoaren gizartebalantze 

sozialaren bidez; kooperatiba-heziketa eta -prestakuntza sustatzea; EKGKren 

helburuen eta ekintzen barneko zein kanpoko komunikazioa etengabe bultzatzea. 

c) Aholkularitza 

Eginkizun horri dagokionez, batik bat, kooperatibei edo haien antolakundeei zuzenean 

eragiten dieten legezko eta erregelamenduzko xedapenen-proiektuei buruzko nahitaezko 

txostenak egitea aipa dezakegu. Funtzio honi dagokionez, arestian azaldutako honako 

berrikuntza hau gogorarazi behar dugu: nahitaezko txostena ezarri da kooperatibei edo 

haien antolakundeei zuzenean eragiten dieten dirulaguntzen oinarri arautzaileei buruzko 

txostenak, bai eta Eusko Jaurlaritzak kooperatibismoa bultzatzeko eta sustatzeko egin behar 

dituen urteko programei buruzko txostenak ere. 

Nahitaezko txostenak direla eta, ohartu gara bi interpretazio daudela 165. artikuluaren 2. 

ataleko b) letrak adierazitakoaren esanahiari dagokionez. Bata, interpretazio murritza, hau 

da, Eusko Jaurlaritzak EKLren arabera emandako arauetan parte-hartzea baino ez dakarrena; 

bestea, interpretazio zabala, zeinaren arabera, Eusko Jaurlaritzak ez ezik, foru-aldundiek 

eta udalek ere egiten dituzten arau-proiektuak EKGKren irizpenari lotu behar dizkiote. 

Bada, gure iritziz, legelariak euskal administrazio publiko guztiak kontuan hartu nahi ditu 

(pluralgilea nabarmendu behar dugu, berriro ere), EAEren barruan legezkoak diren lurraldeedo 

erakunde-izaerako guztiak direla. Dena dela, legeak bereizten ez duen tokian, guk ez 

dugu egin beharrik. 

Administrazio guztiek EKLren txostena eskatu behar dutela argituta, bi baldintza daude 

txosten hori nahitaezkoa izan dadin, eta, hartara, hori gabe, arauaren izapidetzea akastuna 

litzateke ordena publikoa urratzeagatik, organo horiez denaz bezainbatean, Auzitegi 

Gorenaren 1969ko otsailaren 25eko epaiak adierazi zuen bezala. Bi baldintza horiek honetan 

dautza: legezko edo erregelamenduzko xedapenak izatea, eta kooperatibei zuzenean eragitea. 

Lehenengoari dagokionez, esamolde hori ohikoa da zuzenbide publikoan, eta ulertu behar da 

lege-proiektuei, Eusko Jaurlaritzaren erregelamenduei, lurralde historikoetako foru-arauei 

eta udal-ordenantzei buruzkoa dela, azkenak erregelamendu autonomoak direla ulertuta. 

Bigarrenak zuzeneko eragina darabil (“zuzenean eragiten dieten” dio arauak), 1/1982 Legean 

eta 4/1993 Legean bezalaxe, eta horrela ekarri da egun indarrean dagoen EKLra. Bada, 

enpresa-eredu hori jarduera-sektore guztietan zabalduta dagoenez, arau guztiek kooperatibei 

aldez edo moldez eragingo dietela abiapuntutzat hartuta, arrazoizkoa da pentsatzea txostena 

nahitaezkoa izango dela xedapenak kooperatibei buruzkoak direnean (adibide legez, aipa 

ditzagun gizarte-ekimeneko kooperatibak arautzen dituen Eusko Jaurlaritzaren dekretua 

edo kooperatiben zerga-araubideari buruzko hiru foru aldundien araua), bai eta, era berean, 

592


xedapen orokorrek kooperatibei soilik eragiten dieten gertaera bereizgarriak arautzen 

dituztenean ere, aplikazio orokor horren esparruan, argi eta garbi identifikatzen baitugu hori 

zuzeneko eraginarekin (kasu honetan, aipa dezagun adibide gisa sozietateen gaineko zergari 

buruzko foru-arau bat, kooperatibei berariaz eragiten dien gairen bat berariaz arautzen 

duena). 

Azkenik, funtzio horren esparruan ere bai, EKGK-k txostenak benetan eskatzen direla 

zaindu behar du, administrazio publikoek txosten horiek egitea nahitaezkoa denean; 

kooperatiben eremuari buruzko arau-proiektuak proposatu behar ditu, foru-aldundien aurrean 

zerga-araudiaren berariazko proiektua barne; bere eskumeneko gaiei buruzko azterketak, 

proposamenak eta irizpenak egin eta eman behar ditu, instantzia egokien aurrean aurkezteko, 

irizpena eskatuz eta abar. 

c) Laguntza/Lankidetza 

Eginkizun horri dagokionez, EAEko antolamendu sozioekonomikoan ezarritako 

betekizunak betetzeko administrazio publikoekin egiten den lankidetza-lana aipatuko 

dugu, bai eta beste ekintza batzuk ere, hala nola Eusko Legebiltzarrean aldian-aldian 

egotea, egindako ekintzak eta etorkizuneko helburu estrategikoak aurkeztu eta azaltzeko; 

eremu publikotik galdatzen zaizkion harreman instituzionaletan eta gainerako agerraldietan 

parte hartzeko; eta, gainerako administrazio publikoekin koordinatuta, EKL behar bezala 

ezagutzeko eta egoki betetzeko ekintzak gauza daitezen. 

Era berean, eginkizun horren esparruan, zer eskubide eta betebehar dagozkion azaldu 

behar ditugu, besteak beste, ondokoei lotutakoak: kooperatiben transformazioa, desegitea 

eta likidazioa; eraketaz edo aldaketaz, kooperatiba mistoak sortzeko unean, likidatuz gero, 

nahitaezko erreserba-funtsaren banagarritasunaren estatutu-arauketa egiteko baimena ematea; 

kooperatiben zehatzeko, deskalifikatzeko eta aldi baterako esku-hartzeetako espedienteetan 

parte hartzea; etxebizitza-kooperatibetan, hirugarrenekin egiten diren eragiketak baimentzea; 

kooperatiben printzipioak benetan betetzen direla zaintzea; eta, azken batean, Euskadiko 

Kooperatiben Erregistroaren arauetan edo beste edozein lege-xedapenetan araututako 

manuak edo ezartzen direnak betetzea, eta horien berri ematea. 

d) Arbitrajea eta, oro har, kooperatibetako gatazkak konpontzea. 

Euskal Autonomia Erkidegoko kooperatibetan gatazkak ebazteko prozedurari buruzko 

erregelamenduan arautu den BITARTU-Kooperatiben Arbitrajeko Euskal Zerbitzuaren 

bidez betetzen du EKGK-k eginkizun hori. EKGK-k berak onartu zuen erregelamendu hori 

2012ko urtarrilaren 19an (otsailaren 16ko EHAA, 34. zk.). BITARTU zerbitzu publikoa 

da, eta euskal kooperatibetan sortzen diren gatazkak konpontzeko helburua du, auzibide 

judizialetik kanpoko tresnen bidez. Beraz, elkarbizitza kooperatibo orotan sortzen diren 

arazoak konpontzen laguntzeko erabil daitezkeen bideez ari gara, prozesu judizialak alde 

batera utzita. Ildo horretan, BITARTUk, berezko nortasun juridikorik ez duen erakundeak, 

EKGKren atal den heinean, kooperatiben eta kooperatibetako kideen esku jartzen du 

gatazka horiek konpontzeko orientazio-zerbitzua, bertako langileek kontsultei erantzunda 

eta metodologia egokiena garatuta. 

593


Gaur egun, hainbat tresna eskaintzen dira, hala nola adiskidetzea, bitartekaritza eta 

arbitrajea. Lehenengoari dagokionez, aurkaritzakoa ez den prozedura bat erabiliz lan egiten 

da; prozedura horren bidez, akordioa lortu nahi da zerbitzuan bertan egindako agerraldi 

batean, eta hark akordioa proposatu ahal izango du. Bitartekaritza, aldiz, lagundutako 

negoziazio-sistema da eta, horren bidez, gatazkan parte hartzen duten alderdiak gatazka beren 

kabuz konpontzen saiatzen dira, BITARTUren laguntzarekin, zerbitzuak komunikazioaren 

sustatzaile eta gidari jarduten duela. Prozedura horiek baliatuz, gatazkan dauden alderdiek 

desadostasunak konpontzen dituzte, eta, horretarako, akordioa lortzen dute bitartekariaren 

laguntzaz. 

Aurkaritzakoak ez diren ebazpen-bide guztiak agortu ondotik, BITARTUK ere izaera 

loteslez konpon dezake gatazka. Izan ere, arbitrajean, prozedura arautu bati lotzen zaizkio 

alderdiak, eta zerbitzu honen esku uzten dute arbitro edo epaile bat izendatzea. Arbitro 

horrek bi alderdientzat loteslea den erabakia hartuko du, zuzenbidea edo ekitatea aplikatuz, 

eta, horrela, eztabaida behin betiko amaituko da. 

Nolanahi ere, BITARTUren esku-hartzea ez da bakarrik ulertu behar justizia-auzitegien 

ordezko jarduketa gisa, baizik eta euskal kooperatibetako gatazka aztertzeko bokazioa duen 

esparruaren baitan, bai eta gatazkak prebenitzeko neurriak sustatzen duen esparruan ere. 

Era berean, gatazkak ebazteko prestakuntza-beharrei erreparatzen die sektoretik bertatik 

eskatzen direnetan oinarrituta, betiere egun aplikatzen diren jarduketen esparruan, hau da, 

tresna horiek enpresa-lankidetzaren teorian baliatzea. 


Gastua gauzatzerakoan oro har aplikatu beharreko araudi pribatuari kalterik egin gabe 

(gogora dezagun berezko nortasun juridikoa eta autonomia ekonomiko finantzarioa dituela), 

bai eta barne-araudia dela kausa konprometitutakoari kalte egin barik (esate baterako, 

kontseiluburutzaren eta idazkaritza orokor teknikoaren hautatze-sistemari eta eskuduntzei 

dagokienez, bai eta kargudun horien lan-araubideari dagokionez ere, −EKLren 165.4 

artikulua−) arlo publikoaren arloko araudia aplikatu beharko zaio EKGKri. Maila txikiagoa 

ahaztu gabe, hona hemen araudi hori: 

- 40/2015 Legea, urriaren 1ekoa, Sektore Publikoaren Araubide Juridikoarena. 

- 9/2017 Legea, azaroaren 8koa, Sektore Publikoko Kontratuena, Europako 

Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2014ko otsailaren 26ko 2014/23/EB eta 2014/24/ 

EB Zuzentarauen transposizioa Espainiako ordenamendu juridikora egiten duena. 

- 39/2015 Legea, urriaren 1ekoa, Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura 

Erkidearena (administrazio-ahalak garatzen dituen heinean). 

- 29/1998 Legea, uztailaren 13koa, Administrazioarekiko Auzien Jurisdikzioa arautzen 

duena. 

- 2/2007 Legegintzako Dekretua, azaroaren 6koa, Euskadiko Ondareari buruzko 

Legearen testu bategina onartzen duena. 

- 2/2017 Legegintzako Dekretua, urriaren 19koa, Euskal Autonomia Erkidegoko 

Ekonomia Kontrolari eta Kontabilitateari buruzko Legearen testu bategina onartzen 

duena. 

594

33. XEDAPEN OSAGARRIAK* 1 

33.1. Xedapen gehigarriak 

Xedapen osagarrien bidez, hainbat gai jorratu eta arautu dira, besteak beste, ondokoak: 

legeak araututako epeak zenbatzea; kasu zehatzetan, legearen arau jakin batzuk aplikatzeko 

berezitasunen nondik norakoak; Eusko Jaurlaritzari emandako agindua kooperatibismoa 

bultzatu eta susta dezan; bazkide langileei eta lan-bazkideei enplegua sortzeko eta finkatzeko 

pizgarriak besteren konturako langileei ematen zaizkien baldintza berberetan aplikatzea; 

lega aplikatzeko eremuan eta Eusko Jaurlaritzarekiko nahiz Euskadiko Kooperatiben 

Goren Kontseiluarekiko (aurrerantzean, EKGK) harremanetan, edozein hizkuntza ofizial 

erabiltzeko eta arreta hizkuntza ofizial horietako edozeinetan jasotzeko eskubidea bermatzea; 

kooperatibek borondatezko gizarte-aurreikuspenaren tresna sustatzeko aukera izatea, 

kooperatiba-sozietate txikiak eratzen laguntzea eta konfederazio bat Euskadiko Kooperatiben 

Konfederaziotzat hartzeko baldintzak jorratzea. 

4/1993 Legearen lau xedapen gehigarrien aurrean, jarraian jorratuko ditugun bederatziak 

dakartza egungo legeak. 

33.1.1. Lehenengo xedapen gehigarria.– Epeak zenbatzea 

Lege honetan zehaztutako epeetan, egun baliodunak joko dira eguntzat, eta kanpoan 

utziko dira jaiegunak; hilabeteka edo urteka finkatutako epeak, berriz, data-egunetik 

data-egunera neurtuko dira. Muga-eguneko hilean hasierako egunaren baliokiderik ez 

bada, hilaren azken egunean bukatuko da epea. 

Epearen azken eguna egun baliogabea bada, hurrengo egun balioduna arte luzatuko 

da epea. 

33.1.1.1. Sarrera 

Legean ezarritako epeak, kasu batzuetan, egunetan adierazi dira, beste batzuetan, 

hilabetetan, eta, azkenik, urteetan. Xedapen honen xedea da epe horiek zenbatzeko modua 

arautzea. Horiek betetzea oso garrantzitsua da; izan ere, horren araberakoa izango da eskubide 

askoren eraginkortasuna, egoerak sortzea edo azkentzea, horiek dagozkien ondorio juridiko 

eta guzti, legeak araututako prozeduren garapena eta, azken batean, ordena kooperatibo onari 

eustea. 


4/1993 Legearen izendapen bereko xedapen gehigarriak ezartzen zuenaren aldean, aldaketa 

bakarra da jaiegunak izendatzeko modua gaztelaniazkoan, egunetan adierazitako epeetan 

zenbatzen ez diren egunak aipatzen direnean. 

* Carlos Martín Ginto Monzón jaunak, abokatu eta BITARTU-Kooperatiba Arbitrajeko Euskal Zerbitzuko 

arbitroak, egindako iruzkina. 

595

XEDAPEN OSAGARRIAK 

Ondoan azalduko diren arrazoiengatik, indargabetutako xedapenaren testuari eutsi 

izanak, praktikan, egungo araua interpretatzeko eta aplikatzeko arazoak eragin ditzake, eta, 

zehazkiago, egunka adierazitako epeen zenbaketaren kasuan. 


Bi epe-mota bereizi dira, egunen (lehen kasua) edo hilabete edo urteen (bigarren kasua) 

arabera adierazita, egun balioduna (“egutegiko egunaren” aldean) zenbatzeko erabakigarritzat 

hartuta, eta bi arau ezarri dira epea zenbatzeko modua ebazteko, baldin eta epemugako 

hilabetean zenbaketaren hasierako egunaren baliokiderik ez badago eta epearen azken eguna 

baliogabea bada. 

a) Egunka adierazitako epeak: kasu horretan, egun baliodunak zenbatuko dira, jaiegunak 

alde batera utzita. 

4/1993 Legea aldarrikatu zenean, Herri Administrazioen Araubide Juridikoaren eta 

Administrazio Prozedura Erkidearen 30/1992 Legea zegoen indarrean. Lege horren 48.1 

artikuluak baliogabetzat jotzen zituen igandeak eta jaieguntzat jotakoak (beraz, larunbata 

balioduna zen). Geroago, gaur egun indarrean dagoen Administrazio Publikoen Administrazio 

Prozedura Erkidearen 39/2015 Legea onartu zen (autonomia-erkidegoetako administrazioei 

aplikatzekoa), eta horrek aipatutako 48. artikulua indargabetu zuen. Lege berriaren 30.2 

artikuluak berritasunik ekarri zuen, hau da, larunbatak egun baliogabetzat jotzea, eta horrela, 

epeen zenbaketa bateratu zen eremu judizialean eta administratiboan. 

Eusko Jaurlaritzak eskumena du egun baliogabeak lan-ondorioetarako finkatzeko, eta 

halakotzat joko dira igande guztiak eta “jaiegun” diren egun jakin batzuk (adibidez, maiatzaren 

5eko 56/2020 Dekretuak 2021. urteko lanegunen eta jaiegunen egutegia ezarri zuen). 

Administrazio-arau horren aplikazio-eremua lan-arlokoa bada ere, kooperatiben legeak 

larunbatak zenbatzetik kanpo uzten ez dituela kontuan hartuta, pentsa liteke, hasiera batean, 

egun baliogabetzat hartu beharko direla igandeak eta Eusko Jaurlaritzak lan-ondorioetarako 

jaiegun izendatutakoak (larunbata, beraz, egun balioduna izango litzateke). 

Hala ere, larunbata egun baliogabea dela dioen adierazpena 39/2015 Legearen 30.2 

artikulua 11/2019 Legeak ezarritako epeei aplika ote dakiekeen, egunka adierazita, 

zalantza egin daiteke eta hainbat interpretazio sorrarazi. Adibidez, gauza bat da autonomiaerkidegoko 

legeak epeen zenbaketa egun baliodun edo egutegiko egunen arabera ezartzea 

aukeratu ahal izatea, eta beste gauza bat da egun baliodunetan zenbatzeko irizpidea hartu 

ondoren, larunbatari egun balioduneko izaera eman ahal izatea, baldin eta autonomiaerkidegoetako 

administrazioei aplikatzeko modukoa den 39/2015 Legeak (2.1.b artikulua) 

egun hori baliogabea dela ezarri badu. Beste alde batetik, kontuan hartu behar da 11/2019 

Legean egunka adierazitako epeen artean, batzuk kooperatibetako bazkideek eta organoek 

bete behar dituztela, eta beste batzuk, ordea, Euskadiko Kooperatiben Erregistroak, EKGK-k 

eta Eusko Jaurlaritzako Lan Sailak; gainera, legea bera indarrean hasteko epea egunetan 

ezarrita dago azken xedapenetako bosgarrenean. Hori guztia ikusirik, ikuspegi juridikotik 

aztertuta, eztabaidagarria da larunbatak epearen barruan sartu behar direla esatea. Era berean, 

testuinguru juridikoan, ez dirudi arrazoizkoa izan daitekeenik larunbata zenbatzea kasu 

batzuetan bai eta beste batzuetan ez, lege honen arabera dagokion epea betetzera behartuta 

596


dagoen pertsonaren izaera juridikoaren (publikoa edo pribatua) arabera edo, bestela, azken 

xedapenetako bosgarrenak dakarren kasuari erreparaturik, epea zenbatzeko auzia legea 

indarrean hasteari buruzkoa izatearen arabera. 

Horregatik guztiagatik, gure ustez, eta segurtasun juridikoaren mesedetan, kooperatibei 

buruzko arau autonomikoak ezarritako epeen zenbaketa egunka ezartzen duenez, 

erreferentziatzat “egun baliodunak” hartuta, komenigarriena zatekeen epeak bat egitea 

39/2015 Legearen eta araubide prozesalaren artean lortutako irizpideen bateratzearekin, gai 

horretan, Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen Legea aipatu dela 

“egun balioduntzat” jo beharreko egunen zehaztapenari dagokionez. 

b) Hilabeteka edo urteka adierazitako epeak: datatik datara zenbatuko direla ezarri da. 

Zenbatzeko modua epe zibiletan (Kode zibilaren 5.1 artikulua), araubide erkideko 

administrazio-epeetan (39/2015 Legearen 30.4 artikulua) eta epe judizialetan (Botere 

Judizialaren Lege Organikoaren 185.1 artikulua eta Prozedura Zibilaren Legearen 133.3 

artikulua) ezarritako berbera da. 

Azken batean, emaitza da egun jakin batean hasitako epea mugaegunaren hilabetearen eta 

urtearen egun baliokidean amaituko dela (dies ad quem). 

c) Mugaegunaren hilabetean zenbaketaren hasierako egun baliokiderik ez badago, epea 

hilaren azken egunean amaituko da. 

Epe zibilak (Kode zibilaren 5.1 artikulua), araubide erkideko administrazio-epeak 

(39/2015 Legearen 30.4 artikuluaren 2. idatz-zatia) eta epe judizialak (Botere Judizialaren 

Lege Organikoaren 185.1 artikulua, Kode zibilari egindako igorpena dela eta, eta Prozedura 

Zibilaren Legearen 133.3 artikulua) zenbatzeko ezarri den arau berdina da. 

d) Epearen azken eguna baliogabea bada, hurrengo egun baliodunera arte luzatuko da. 

Araubide erkideko administrazio-epeak (39/2015 Legearen 30.5 artikulua) eta epe 

judizialak (Botere Judizialaren Lege Organikoaren 185.1 artikulua eta Prozedura Zibilaren 

Legearen 133.4 artikulua) zenbatzeko ezarri den arau berdina da. 

Epe zibilei dagokienez, kode zibilak ez du arautu, epe horien zenbateko modua egutegiko 

egunen araberakoa baita. 


Lege berriaren garapenean argitu eta ebatzi beharko den autua dugu Administrazio 

Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen 39/2015 Legearen 30.2 artikuluak dioena, 

larunbata egun balioduntzat edo egun baliogabetzat hartu behar ote den. 

Era berean, erregistro publikoetan egindako jarduketei buruzko epeetan, aipatutako 

39/2015 Legearen 31. artikulua kontuan hartu beharko da. Hala ere, azken xedapenetako 

zazpigarrenak dioenez: “Hala ere, ahalordetzeen erregistro elektronikoari, erregistro 

elektronikoari, enplegatu publiko gaituen erregistroari, Administrazioaren Irispide Puntu 

Elektroniko Orokorrari eta artxibo elektroniko bakarrari buruzko xedapenek legea indarrean 

sartu eta bi urteren buruan izango dituzte ondorioak”. 

597


33.1.2. Bigarren xedapen gehigarria.– Lan elkartuko garraio-kooperatibak 

Lan elkartuko garraio-kooperatibetan itzuli beharreko ekarpenei dagokienez, 129.2.a 

artikulua ez zaie lan elkartuko garraio-kooperatibei aplikatuko, baldin eta lege hau 

indarrean sartzean eratuta badaude. 

33.1.2.1. Sarrera 

129. artikuluak xedatutakoaren arabera, bi kooperatiba mota egon daitezke garraioen 

sektorean: 1) “lan elkartuko kooperatibak” edo garraio-kooperatibak” eta 2) “garraiolarien 

kooperatibak”. Azken horiek enpresa-zerbitzuen kooperatiba-mota bat dira. 

Orain iruzkintzen ari garen xedapena lehenengoei buruzkoa da (hau da, “lan elkartuko 

kooperatibei” buruzkoa), eta horientzat, 129.2.a) artikuluak xedatzen duenez, baja hartzen 

duten bazkideen ekarpenak dirutan itzuliko dira. 

Bada, xedapen honek ezartzen duena salbuespena da arau horren (129.2.a) artikuluak 

dakarren arauaren) aplikazioan, lege hau indarrean hasi zenean lehendik eratuta zeuden 

kooperatibentzat. 


4/1993 Legeak ez zuen xedapen gehigarririk orain aztertzen ari garen gaia jorratzeko. 


Lan elkartuko garraio-kooperatibetan gerta daiteke bazkidearen ekarpena ibilgailu bat 

izatea. 

Indargabetutako legeak ez zuen inolako arau berezirik ekarpen horiek itzultzeari dagokionez, 

eta, oro har, 63.1 artikuluak hauxe arautu zuten: “estatutuek arautuko dute kapital sozialari 

egindako ekarpenen itzulketa”. Orain, berriz, egungo legea indarrean hasten denetik aurrera 

eratzen diren kooperatibek nahitaez aplikatu beharko dute 129.2.a artikulua: baja emanez 

gero, mota horretako kooperatibetako bazkideei ekarpenak dirutan itzuli beharko zaizkie. 

Hori horrela izanik, orain aipatzen den xedapenaren ondorioz, egungo legea indarrean jarri 

aurretik eratutako lan elkartuko garraio-kooperatibek ez dute ekarpenak dirutan itzultzeko 

betebeharrik izango –estatutuek hala ezartzen dutenean izan ezik– ekarpenaren funtsa 

ibilgailu bat izan zenean, eta, beraz, itzulketa ibilgailua itzulita egin ahalko da. 


11/2019 Legea indarrean hasi aurretik eratuta zeuden kooperatiba horiei dagokienez, haien 

estatutuek ezarritakoa bete beharko da, horixe baita ekarpenen itzulketa arautu behar duen 

tresna arautzailea, egungo legearen 13.1.j eta 66.1 artikuluek diotenari jarraiki. 

33.1.3. Hirugarren xedapen gehigarria: Sozietate kooperatibo txiki bat deskalifikatzen 

den kasuan aplikatu beharreko berezitasuna 

598


Sozietate kooperatibo txiki bat deskalifikatzen den kasuan, osagarri gisa lege honen 

150. artikulua aplikatuko da, espezialitate honekin: artikulu horrek 3.b zenbakian 

erregulatzen duen entzunaldi-izapidean administratzailerik ez badago, nahikoa izango 

da bazkide bat pertsonatzea. 

33.1.3.1. Sarrera 

Xedapen horrek berezitasun bat txertatu du kooperatiba bat deskalifikatzeko prozeduran, 

kooperatiba hori “txikia” denean. 

“Kooperatiba-sozietate txikiak” legearen 136-145 artikuluetan arautu dira. Lan elkartukoak 

edo erkidegoan ustiatzekoak izanik, gutxienez, bi bazkidez edo, gehienez ere, iraupen 

mugagabeko hamar bazkidez osatuta daudenak dira. 

Artikulu horietan ez da arautu mota horretako kooperatibak deskalifikatzeko araubide 

berezirik, eta edozein kooperatibarentzat, oro har, 161. artikuluak xedatutakoari men egin 

behar zaio. Xedapen horretan aipaturiko 150. artikulurako igorpena beraz, okerra da, eta 161. 

artikulurako igorpena dela ulertu behar da. 


4/1993 Legeak ez zuen kooperatiba-sozietate txikia jasi. Kooperatiba-mota hori ekainaren 

25eko 6/2008 Legeak, hain zuzen ere, “Euskadiko Kooperatiba Sozietate Txikiari” buruzko 

Legeak, arautu zuen. 11/2019 Legeak haren barruan txertatu du erakunde horien araubide 

berezia, eta, horrenbestez, 6/2008 Legea indargabetuta geratu da (xedapen indargabetzaile 

bakarrari jarraiki). 

Orain aipatzen ari garen xedapenak ez du aurrekaririk, ez 4/1993 Legean (ez zuen 

kooperatiba-mota hori arautu), ez 6/2008 Legean. 


Xedapen honek gehitu duen berezitasuna kooperatiba bat deskalifikatzeko administrazioprozedurari 

buruzkoa da. Prozedura hori arestian aipatutako 161. artikuluaren 3.b atalean 

dago araututa. Bertan, honako hau ezarri da: 

Kooperatiba deskalifikatzeko prozedura horrek honako berezitasun hauek izango ditu 

administrazio-prozedura erkidea zuzentzen duten arau orokorren aldean: 

b) Entzunaldiaren nahitaezko izapidea betetzean, administratzaileen bidez 

pertsonatuko da kooperatiba, edo, halakorik ez badago, gutxienez hiru bazkide 

pertsonatuko dira. Kooperatiba pertsonatzen ez bada, betetzat joko da izapidea, 

eta ohar bat argitaratuko da, gutxienez bitan, Euskal Herriko Agintaritzaren 

Aldizkarian, eta beste horrenbeste aldiz egunkari batean: zein udalerritan dagoen 

kooperatibaren sozietate-egoitza, udalerri horretan zabalkunde handia duen 

egunkari batean. 

Testuinguru horretan, kooperatiba-sozietate txiki bat deskalifikatzen bada, entzunaldiizapidean 

bertan eta administratzailerik ezean, nahikoa izango da bazkide bat bertaratzea, 

599


161. artikuluak xedatutako arau orokorrak dakartzan hirurak bertaratu beharrean. Horrek 

zentzua du, kooperatiba-sozietate txiki bat bi bazkidek soilik osa baitezakete (gutxienez, 

bik, eta, gehienez, hamar bazkide langile edo iraupen mugagabeko lan-bazkidek, 136.3. 

artikuluak dioenari jarraiki). 

33.1.4. Laugarren xedapen gehigarria: Urteko programak, kooperatibismoa indartu, 

bultzatu eta sustatzekoak 

Kooperatibismoa indartu, bultzatu eta sustatzeko, Eusko Jaurlaritzak urteko 

programak prestatu eta gauzatuko ditu, batez ere kooperatibetako enplegua sortzeko, 

betiere Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluak aurretiko txostena eman ondoren. 

33.1.4.1. Sarrera 

Kooperatibismoa sustatzea da euskal kooperatiben legeriaren funtsezko alderdietako bat, 

hastapenetatik. Egungo legeak zioen azalpenaren lehen paragrafoan agerian jarri du egintza 

hori, adierazi baita azalpen horretan zeregin hori aurrera eramateko legeria egokia izateak 

berebiziko garrantzia duela. 

Legegintza-esparruaren barruan, Euskal Administrazio Publikoaren organo eskudunei 

dagokie, gero, legezko arauen garapena egitea, erregelamendu bidez, eta ordenamendu 

juridikoan txertatutako guztia gauzatzea eta praktikan jartzea, kooperatibismoaren bultzada 

eta, sustapena benetan eraginkorrak izan daitezen gizarte-arloan. 

Administrazio Publikoak zeregin horretan duen jarrerari dagokionez, legearen zioen 

azalpenean, XIV. atalean, adierazi da, hain zuzen ere, sustapen-jarduera dela kooperatiben 

arloko administrazio-jarduera azaltzen eta justifikatzen duen bi alderdietako bat. 

Hala, legearen 157. artikuluak, “Kooperatibismoa sustatu eta zabaltzeko neurriak” 

izenekoak, ondokoa dio lehen atalean: “Euskal Autonomia Erkidegoko botere publikoek, nork 

bere eskumen-eremuan, kooperatibismoaren printzipio eta balioak aztertzea eta zabaltzea 

bultzatuko dute eta kooperatiben jarduera ekonomikoak sustatuko dituzten ingurune 

sozial eta ekonomikoak ahalbidetuko dituzte; horretarako, teknologia- eta antolamenduberrikuntzetarako 

irispidea erraztuko diete eta sozietate kooperatiboek dituzten ekimenak 

bultzatuko dituzte”. Artikulu horren bigarren atalak, berriz, sustapen-neurri batzuk ezarri ditu 

aginduzko izaeraz eta, hortaz, nahitaez gauzatu beharrekoak. 

Ingurumari horretan kokatu behar dugu, azken batean, orain aipatzen ari garen xedapena. 


4/1993 Legeak ez zuen iruzkin honen xede denaren antzeko araurik. 


Xedapen horrek mandatua egin dio Eusko Jaurlaritzari, kooperatibismoa bultzatu eta susta 

dezan. Zehazkiago, mandatu horren helburua da urteko programak egitea eta gauzatzea da, 

helburu horrekin bat datozenak era, bereziki, kooperatiba-arloko enplegua sortzeko. 

600


Xedapen horrek indartu egin du Eusko Jaurlaritzak kooperatibismoa bultzatzeko eta 

sustatzeko engaiamendua, zinez behartzen baitu helburu hori lortzeko jardueren plangintza 

urtero-urtero egitera. 

Era berean, xedapen hori lagungarria izango da aztertzen ari garen esparruan Euskal 

Administrazio Publikoaren organo eskudunek hartzen dituzten erabaki eta neurri zehatzak 

haiek antolatzeko tresna goren batean txeratzeko, eta horrek erraztu egingo du erabaki eta 

neurri horiek hartzea eta haien eragin ekonomikoa balioestea eta aztertzea. 

Programazio edo plangintza-lan hori egiteko, EKGKren esku-hartzea xedatu da, eta 

kontseilu gorenak aldez aurreko txostena egin beharko du horretarako. Esku-hartze hori 

bat dator legearen 165.1 artikuluak erakundeari aitortzen dizkion ezaugarri, izaera eta 

funtzioekin. Aipaturiko artikuluak dioenez: 

“1.–Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseilua, kooperatibismoa sustatzeko eta haren 

berri zabaltzeko organo goren gisa sortua, euskal administrazio publiko guztientzako 

kontsulta- eta aholku-entitate publiko gisa eratzen da kooperatibismoaren inguruko 

gai guztietan. 

Nortasun juridiko propioa izango du, Euskal Autonomia Erkidegoko 

Administrazioarenaz bestelakoa; era berean, ahalmen osoa izango du bere funtzioak 

betetzeko. 

2.– Hona zein diren Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren funtzioak: 

a) Kooperatiba-mugimenduaren printzipioak zabaltzea; erraztasunak ematea eta 

lankidetza eskaintzea kooperatibak garatu eta sustatzeko programak ikertu, 

planifikatu eta betetzeko, eta kooperatibei buruzko heziketa eta prestakuntza 

bultzatzea. 

Neurri zehatz baten adibidetzat har dezakegu Lan eta Justizia sailburuaren 2019ko 

ekainaren 18ko Agindua, kooperatibismoa sustatzeko eta enplegu kooperatiboa sortzeko 

programa baten parte izan daitekeena. Lehenengo artikuluari jarraiki, agindu horren xedea 

hauxe da: 

1. artikulua.– Xedea. 

Agindu honetan aurreikusitako laguntzak dirulaguntzatzat hartuko dira, eta honako 

jarduketa hauek finantzatzeko erabiliko dira: 

a. Langabeak kooperatiba-sozietateko edo lan-sozietateko forma juridikoa duten 

enpresetara sartzea, bazkide langile edo lan-bazkide mugagabe gisa. 

b. Inoren konturako lan-kontratua duten eta bazkideak ez diren jarduneko langileak 

sartzea kooperatiba-sozietateko edo lan-sozietateko forma juridikoa duten 

enpresetara, bazkide langile edo lan-bazkide gisa. 

c. Desgaituak sartzea kooperatiba-sozietateko edo lan-sozietateko forma juridikoa 

duten enpresetara, bazkide langile edo lan-bazkide gisa. 

d. Nekazaritzako, abeltzaintzako eta basogintzako ustiategien edo ustiategi mistoen 

titularrak sartzea, nekazaritzako kooperatibetako bazkide gisa. 

601


33.1.5. Bosgarren xedapen gehigarria: Tratu-berdintasuna enpleguaren sustatze- eta 

finkatze-arloan 

Enplegua sortzeko edo finkatzeko pizgarriei buruzko arauak ezartzean eta egikaritzean, 

debekatuta dago lan elkartuko kooperatibetako bazkide langileak eta beste edozein 

kooperatiba motatako lan-bazkideak diskriminatzea. Hori horrela, Euskal Autonomia 

Erkidegoak, enpleguak sortzeko eta finkatzeko dituen eskumenetan oinarrituta, besteren 

konturako langileentzat ezartzen dituen arau eta pizgarri guztiak aplikatuko zaizkie. 

33.1.5.1. Sarrera 

Kooperatiben arloa oso zutabe garrantzitsua da euskal esparruko egitura sozioekonomikoan, 

eta kooperatibak funtsezko erakundeak dira gizartearen garapen ekonomiko 

iraunkorrarentzat. 

Euskadin, Gizarte Ekonomiari buruzko Estatistikaren 2018ko ekitaldiko azken txostenaren 

eta 2019ko aurrerapenaren arabera (2020ko ekainean aurkeztu zen), gizarte-ekonomiari 

lotutako 2.500 enpresa daude, eta horietatik 1.800 kooperatibak dira. Enpresa horietan, 

urteko enplegu baliokideak 53.390 dira (EAEko gizarte-ekonomiako enpleguaren % 88 

baino zertxobait gehiago). Kopuru horrek esan nahi du kooperatibetan erabilitako enplegua 

% 7 hazi dela 2016-2018 biurtekoan. 

Kooperatiba-sozietateetako enplegua euskal gizarte-ekonomiaren berezitasunetako bat da. 

2018ko kopuruei erreparaturik, esan dezagun , 36.491 bazkide zeudela guztira, eta horietatik 

% 90 inguru kooperatiba-bazkide ziren. Kopuru hori EAEko gizarte-ekonomiari lotutako 

guztizko enpleguaren % 60,2koa da, kontuan izanik, da enpresa-mota horietan kooperatibasozietateko 

enplegua eta soldatapeko enplegua batera erabiltzen direla. 

Hori guztia aintzat hartuta, ulertzekoa da orain aipatzen ari garen xedapenaren moduko 

araua legean txertatzea. 


Xedapen honen aurrekaria dugu 4/1993 Legearen laugarren xedapen gehigarria; horren 

edukia ekarri da egungo legera. 


Arau honen bidez, kooperatiba-araubideko enplegua babestu nahi da, besteren 

konturako langileek egiten duten lanarekin parekatuz, enplegua sortzeko eta finkatzeko 

pizgarriei dagokienez. Era berean, kooperatiben eremuan, parekatu egin dira lan elkartuko 

kooperatibetan sortutako enplegua eta beste mota bateko kooperatibetakoa. 

Kooperatibek sortutako enpleguak oinarrizko printzipio bat du gidari, Gizarte Ekonomiari 

buruzko 5/2011 Legearen 4.c) artikuluak emandakoa. Artikulu horren arabera, enpleguak 

“egonkorra eta kalitatezkoa” izan behar du. Beraz, ezaugarri horiek dituen enpleguak merezi 

du, oro har, enplegua sortzeko eta finkatzeko xedez bideratzen diren pizgarriak ezartzea 

helburu duten politika publikoen aitorpenik handiena. 

602


Xedapen honen iruzkinaren sarreran agerian geratu da kooperatibek euskal eremuan 

sortutako sozietate-enpleguak duen garrantzia. Era berean, erakunde horietan kooperatibasozietateko 

enplegua eta soldatapeko enplegua batera daudela azaldu da. Bestetik, kontuan 

hartu behar da, gainera, kooperatiben arloko enpleguaren barruan, “bazkide langileak” badirela 

lan elkartuko kooperatibetan, eta “lan-bazkideak” badirela lan elkartuko kooperatibak ez 

diren beste mota bateko kooperatibetan lan egiten dutenak. Era berean, kontuan izan behar 

da lan elkartuko kooperatiba bat eratzeko xede nagusia dela, hain zuzen eren, lanpostuak 

sortzea. 

Hori guztia abiapuntutzat hartuta, eta kooperatibei legean bertan aitortu zaien “gizarteinteresa” 

aintzat hartuta, ez litzateke arrazoizkoa izango sozietate-enplegua eta soldatapeko 

enplegua desberdin tratatzea lanpostuak sortzea edo finkatzea xede duten pizgarriei 

dagokienez. Hortaz, ez litzateke ulertuko eremu horretan lanpostu bat zigortzea, lanpostu 

hori betetzen duena kooperatibako kide izateagatik, soldatapekoa izan beharrean. Aitzitik, 

kontuan hartuta kooperatiba-araubidean lan egiten duenak, lan egiteaz gain, ekarpen 

gehigarria egiten duela, ekonomiaren eta arduraldiaren ikuspegitik, enpresaren partaide den 

aldetik, eta, azken batean, komunitatearentzat enpresa orok ematen dion onurarik sortzen 

duela (komunitatea osatzen duten pertsonen beharrak asetzeko produktuez eta zerbitzuez 

hornituz), arrazoizkoa eta zentzuzkoa da –xedapen honetan ezartzen den bezala– enplegua 

sortzeko eta finkatzeko publikoek era berdinkidean hartzea bi enplegu-mota horiek (sozietateenplegua 

eta soldatapekoa), areago, kooperatibismoaren bultzada eta sustapena botere 

publikoek aitortutako helburu estrategikoa bada, aurreko laugarren xedapen gehigarriari 

buruzko iruzkinean ikusi dugun moduan. 

33.1.6. Seigarren xedapen gehigarria: Hizkuntza ofizialen erabilera 

1.– Bermatuko da Eusko Jaurlaritzarekin eta Euskadiko Kooperatiben Goren 

Kontseiluarekin arau honen esparruan harremanetan jartzen direnek aukeratzen 

duten hizkuntza ofiziala erabiltzeko duten eskubidea benetan egikaritu ahal izatea. 

Bestalde, Eusko Jaurlaritzaren eta Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluaren 

betebeharra da haiekin harremanetan jartzen direnek aukeratutako hizkuntzan 

ematea arreta, eta, horretarako, hartu beharreko neurriak hartuko dituzte. 

2.– Era berean, Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluak bi hizkuntzak erabiliko ditu 

Euskal Autonomia Erkidegoko beste administrazio publikoekiko harremanetan. 

33.1.6.1. Sarrera 

Xedapen hau bat dator Euskal Autonomia Erkidegoko Autonomia Estatutuak (aurrerantzean, 

EHAE) eta Euskararen Erabilera Normalizatzeko azaroaren 24ko 10/1982 Oinarrizko Legeak 

euskararen eta gaztelaniaren ofizialkidetasunari buruz EAEn ezarri dutenarekin. 

EHAEren 6. artikuluaren 1., 2. eta 3. atalek ondokoa diote: 

“1.-Euskarak, Euskal Herriaren berezko hizkuntza denez, hizkuntza ofizialen maila 

izango du Euskal Herrian gaztelaniarekin batera, eta guztiek dute bi hizkuntzok 

ezagutzeko eta erabiltzeko eskubidea. 

603


2.- Komunitate Autonomoko Erakunde amankomunek Euskal Herriko egoera sozio 

linguistikoaren ñabardurak kontutan izanik, bi hizkuntzen erabilpena bermatuko 

dute, berorien ofizialtasuna erregulatuz, eta berorien ezagutza segurtatzeko behar 

diren neurriak eta medioak erabaki eta baliaraziko dituzte. 

3.- Hizkuntza dela-eta, ez da inor gutxietsiko”. 

Euskararen erabilera normalizatzeko azaroaren 24ko 10/1982 Oinarrizko Legearen 

4. eta 5. artikuluek ondokoa diote: 

“4. artikulua. 

Herri-aginteek Euskal Autonomia Erkidegoan hizkuntza dela-eta inor diskriminatu ez 

dadin zainduko dute eta neurri egokiak hartuko dituzte.” 

5. artikulua. 

1.- Euskal Herriko herritar guztiek dute hizkuntza ofizialak jakiteko eta erabiltzeko 

eskubidea, bai ahoz eta bai idatziz. 

2.- Euskal Herriko herritarrei honako funtsezko hizkuntza-eskubide hauek aitortzen 

zaizkie: 

a) Administrazioarekin edota Autonomia Erkidegoan kokatutako edozein erakunde 

edo entitaterekin harremanak euskaraz zein gaztelaniaz izateko eskubidea, ahoz 

nahiz idatziz. 

(…) 

3. Herri-aginteek eskubide hauen erabilera ziurtatuko dute Autonomia Erkidegoaren 

lurraldean, eraginkorrak eta benetakoak izan daitezen”. 


Xedapen honek ez du aurrekaririk aurreko araudian. 


Kooperatiben eremuari gagozkiola, xedapen horrek Euskal Autonomia Erkidegoko 

Autonomia Estatutuan eta 10/1982 Legean herritarrei oro har aitortzen zaizkien hizkuntzaeskubideak 

azpimarratu ditu, bai eta arlo horretan botere publikoei ezarri zaizkien 

betebeharrak ere. 

Orain iruzkintzen ari garen arauak nabarmendu du herritarrek bi hizkuntza ofizialak 

erabiltzeko eskubidea “benetan baliatzen” bermatu behar dela, euskal administrazio 

publikoarekiko harremana duenak egiten duen hizkuntza-hautuari jaramon eginda – 

EKGKrekiko harremanetan jartzen direnek egindako hizkuntza-hautuari ere jaramon 

eginda− eta erabiltzaileak aukeratutako hizkuntzan artatzeko betebeharra duela administrazio 

publikoak. 

Halaber, legeak Eusko Jaurlaritzari eta EKGKri agindu die eskubide hori benetan betetzeko 

behar diren neurriak har ditzatela. 

604


Azkenik, EKGK-k EAEko beste edozein administrazio publikorekiko harremanetan bi 

hizkuntzak erabiltzeko betebeharra duela ezarri da. 

33.1.7. Zazpigarren xedapen gehigarria: Borondatezko gizarte-aurreikuspena 

Sozietate kooperatiboek beren bazkideentzako borondatezko gizarte-aurreikuspenari 

buruzko erabakiak hartzea bultza dezakete. Horretarako, Borondatezko Gizarte 

Aurreikuspeneko Erakundeei buruzko otsailaren 23ko 5/2012 Legean xedatutakoari 

jarraituko diote. 

33.1.7.1. Sarrera 

Legearen zioen azalpenean nabarmendu da xedapen hori legean txertatu dela. 

BGAE izenekoak Euskadiko berezko eta berariazko tresnak dira. 

5/2012 Legeak dakarren bezala, “Borondatezko gizarte-aurreikuspeneko erakundeak 

ustekabeko edo aurreikusteko moduko egoera edo gertaerek eragindako pertsonak babesteko 

sortu ziren, borondatezko gizarte-aurreikuspena gauzatuz irabazi-asmorik gabe eta Gizarte 

Segurantzaren araubide publikotik kanpo. Erakunde horien ezaugarri nagusiak izan ziren: 

helburua, batez ere erretiroa eta baliaezintasuna bezalako kontingentzia pertsonalen 

aurrean babestea; irabazi-asmorik ez izatea; elkartasuna errazten duen kudeatzailea elkarte 

bat izatea; bazkideek eskubide eta betebehar berberak izatea egindako ekarpenen inguruan, 

eta sistema autogestionarioa izatea eta, ondorioz, gobernu-organoen osaketa demokratikoa 

izatea”. 

Erakunde horien helburu nagusia Gizarte Segurantzak ordaintzen dituen pentsio osagarriak 

ordaintzea da. Kapitalizazioaren finantza-sistema darabilte (metatzen doazen ekarpenak 

egiten dira eta funts propioa sortzen dute kapital horiek sortutako interesekin batera; hala, 

bazkideak funts horretarako eskubidea izango du estalitako kontingentzia gertatzen denean). 

Kudeaketa pribatuko erakundeak badira ere, Eusko Jaurlaritzaren kontrolpean eta 

ikuskaritzapean daude. 


4/1993 Legeak ez zuen gai hau jorratu. 


Borondatezko gizarte-aurreikuspena, kooperatibako bazkideen gizarte-babeseko tresna 

gisa, oso errotuta dago EAEn. Alde horretatik, ikuspuntu juridikotik begiratuta, xedapen 

honek ez dio funtsezko berritasunik ekarri lege berriaren aurretik indarrean zegoen sistemari. 

Hala ere, kooperatibek sortutako sozietate-enpleguak Euskadin duen garrantzia kontuan 

hartuta, bosgarren xedapen gehigarrian azaldu den bezala, eta BGAEen euskal berezitasuna 

kontuan hartuta, bi errealitate horiek berariazko legezko arau baten bidez lotzea onuragarria 

da, gure ustez, eta kooperatiben esparruan, gizarte-aurreikuspenaren arloko akordioak 

sustatzen lagundu dezake. 

605


5/2012 Legeak, enplegu-modalitateko BGAE (enpresen barruan sortutakoak) bateko kide 

izateko eta enpleguko gizarte-aurreikuspeneko planetan parte hartzeko aukerari doakionez, 

bazkide langileen edo lan-bazkideen eta kooperatibaren arteko harremanak parekatu egiten 

ditu, eta langile funtzionario edo estatutupeko langileei dagokienez, laneko kooperatiba 

batekin edo zerbitzu-kooperatiba batekin (7. eta 9. artikuluak). 

Erretiro-kontingentziaz denaz bezainbatean, kooperatibetako bazkide langileak eta lanbazkideak 

biltzen dituzten BGAEek berezitasun hau dute: hirurogei urtetik aurrera arautu 

ahal izango dute erretiro-prestazioa eskuratzea, betiere lan- edo lanbide-jarduera gauzatzen 

ez bada edo jarduera hori utzi bada (24.1.a) artikulua). 

Azkenik, lehentasunezko plan eta BGAEen kasuan (legeak berak zioen azalpenean 

adierazi duenez, etorkizunean, gizarte-aurreikuspen osagarria garatzeko funtsezko elementu 

gisa eratzen direnak), 14. Artikuluak honako bi berezitasun hauek jaso ditu, kooperatibei 

lotutakoak: ekarpenen arloan (14.c artikulua), ekarpenok planaren erregelamenduetan 

zehaztuko dira (ez negoziazio kolektiboaren bidez, kooperatiba bati ez baitagokio lan-arloko 

tresna hori) eta planaren jarraipen-batzordeari dagokionez (14.g artikulua), ez da eskatuko 

osaera parekiderik izatea. 


Xedapenak berak otsailaren 23ko 5/2012 Legerako igorpena dakar, kooperatibek sustatzen 

dituzten borondatezko gizarte-aurreikuspenari buruzko akordioak hartzeko baldintzei 

dagokienez. 

33.1.8. Zortzigarren xedapen gehigarria: Sozietate kooperatibo txikiak 

1.– Lan-arloko eskumena duen Eusko Jaurlaritzako sailak kooperatiba mota hauek 

sortzea eta abiatzea sinplifikatuko du baliabide elektroniko, informatiko eta 

telematikoen bidez. Hitzarmenak egingo dira sozietate kooperatibo txikien 

funtzionamendua hobetzen lagundu dezaketen erakunde, administrazio eta 

sozietateekin. 

2.– Lan-arloko eskumena duen Eusko Jaurlaritzako sailak Euskadiko sozietate 

kooperatibo txikien aholkularitzarako eta hasierako izapideetarako guneen izaera 

esleitu ahal izango die jardun-eremutzat Euskal Autonomia Erkidegoa duten irabaziasmorik 

gabeko entitateei, eta gune horietako bakoitzaren arretaz arduratuko diren 

pertsonen bereizgarri teknikoak eta profil profesionalak finkatuko ditu. Euskadiko 

sozietate kooperatibo txikien aholkularitzarako eta hasierako izapideetarako guneak 

eskainiko dituen zerbitzuak doakoak izango dira. 

3.– Lan-arloko eskumenak dituen Eusko Jaurlaritzako sailak estatutu sozialen eredu bat 

izango du, sozietate kooperatibo txikiak sortzeko interesa dutenen eskura jarriko 

duena. Eredu horrek zenbait aldaera izango ditu, betiere lege honetan ezartzen 

denaren barruan administrazio- eta ordezkaritza-organoa era batera edo bestera 

taxutu ahal izateko. 

606


33.1.8.1. Sarrera 

Enpresa Txikien Europako Gutunak (Feirako Gutuna), Europako Kontseiluak Santa 

Maria da Feiran (Portugal) 2000ko ekainean egindako bilkuran onetsitakoak, estatu kideei 

eta Europako Batzordeari berari iradoki zien enpresa txikia babestu eta bultzatzeko hainbat 

arlotako ekintzak gara zitzaten, enpresa-mota horiek Europako ekonomian duten funtsezko 

eginkizuna kontuan hartuta. Gutun horrek bereziki azpimarratu zuen enpresa txikiak abian 

jartzea ez zela horren nekeza izan behar eta azkarrago hasi behar zirela ibilian, Bestetik, 

nabarmen zuen erregistroetan izena linean emateko aukerak handitu behar zirela. 

2002ko otsailean, Europako Parlamentuak, 2002/0079 Ebazpenaren bidez, “enplegu betea 

lortzeko eta gizarteratzeko estrategiari buruzkoa, Bartzelonako 2002ko udaberriko goibilera 

prestatzeko lanen, Lisboako prozesuaren eta jarraitu beharreko bidearen esparruan”, 

Feirako Gutunarekin bat etorriz, estatu kideei eskatu zien “enpresen eta administrazio 

publikoen arteko harremanetan, inprimaki erraztu eta normalizatuak eta Informazioaren 

eta Komunikazioaren Teknologiak (IKT) erruz erabiltzen lagun zezatela, enpresen sorrera, 

eraketa, erregistro eta publizitateari lotutako prozedurak arintzeko eta jardunbide txarren 

aurka babesteko, ETEen Europako Gutunean ezarri denari jarraiki.” 

Euskadiko Kooperatiba Sozietate Txikiari buruzko ekainaren 25eko 6/2008 Legeak esparru 

juridikoa ezarri zuen Europako erakundeek proposatutako gomendioak eta konpromisoak 

bete ahal izateko, lan elkartuko kooperatiben eta neurri txikiagoko erkidegoan ustiatzeko 

kooperatiben esparruan (hamar bazkide langile edo lan-bazkide baino gehiago ez dituztenak). 

Esparru juridiko hori oraingo 11/2019 Legean txertatu da (izan ere, lege horrek 2008/6 Legea 

indargabetu du). 


6/2008 Legearen lehenengo, bigarren eta hirugarren xedapen gehigarriek honako hau 

ezarri zuten: 

Lehenengo xedapen gehigarria. Dokumentu elektroniko bakarra, eta lankidetzahitzarmenak 

sinatzea. 

Eusko Jaurlaritzan kooperatiba arloko eskumenak dituen saileko buruaren 

agindu baten bidez, eta Administrazioaren jardunean teknologia berriak txertatzeko 

proiektuak gauzatzeko xedez, kooperatiba-sozietate txikiaren dokumentu elektroniko 

bakarra (KSTDEB) onartuko da, kooperatiba-sozietate txikiei eratzen laguntzeko eta 

aholkularitza emateko. Horretarako, lankidetza-hitzarmenak sinatuko dira dokumentu 

bakar horrek hobeto funtzionatzeko lagungarri izan daitezkeen instituzio, administrazio 

eta sozietateekin. 

Egungo legearen xedapenak ez du dagoeneko “dokumentu elektroniko bakarra” aipatu, 

eta, izaera orokorragoari helduta, “bitarteko elektroniko, informatiko eta telematikoen 

erabileraren” inguruko aipua jaso du, betiere kooperatiba-sozietate txikien eraketa eta 

abiaraztea errazteko helburuz. 

Mota horretako kooperatibek hobeto funtzionatzeko hitzarmenak ezartzeari dagokionez, 

baldintza berdinei eutsi die horiek sinatzeko arauketak eta manuak. 

607


Bigarren xedapen gehigarria. Aholkularitzarako eta hasierako izapideetarako guneak. 

Eusko Jaurlaritzan kooperatiba arloko eskumenak dituen sailak, hiru hilabeteko 

epean, Euskadiko kooperatiba-sozietate txikien aholkularitzarako eta hasierako 

izapideetarako gune (EKSTAHIG) izaera eman beharko die beren jardun-eremutzat 

Euskal Autonomia Erkidegoa duten irabazi-asmorik gabeko erakunde batzuei; gainera, 

gune horietako bakoitzaren arretaz arduratuko diren pertsonen bereizgarri teknikoak 

eta profil profesionalak finkatuko ditu. 

Kooperatiba-sozietate txikiaren dokumentu elektroniko bakarra prestatu bitartean, 

Euskadiko kooperatiba-sozietate txikien aholkularitzarako eta hasierako izapideetarako 

guneek egingo dituzte lan horiek, aholkularitza-gune izaera eman dien ebazpenean 

zehaztutakoaren arabera. 

Euskadiko kooperatiba-sozietate txikien aholkularitzarako eta hasierako izapideetarako 

gunearen zerbitzu guztiak doakoak izango dira. 

Alderdi horiei dagokienez, egungo xedapena malguagoa da, ez baitu araurik ezarri, ezpada, 

Eusko Jaurlaritzari gaitzeko ahalmena eman baitio eta horretarako eperik ezarri ez baitu. 

Hirugarren xedapen gehigarria. Estatutu sozialen ereduak, kooperatiba txiki berriak 

eratzeko. 

Eusko Jaurlaritzan kooperatiba arloko eskumenak dituen saileko buruaren agindu 

baten bidez, estatutu sozialen eredua onartuko da, eta kooperatiba-sozietate txikia eratu 

nahi dutenen esku jarriko. Eredu horrek zenbait aldaera izango ditu, betiere lege honetan 

ezartzen denaren barruan administrazio- eta ordezkaritza-organoa era batera edo bestera 

taxutu ahal izateko. 

Aurrekoari dagokionez, “Kooperatiben arloan eskumena duen Eusko Jaurlaritzako 

sailburuaren aginduz, sozietate-estatutuen eredua” onartuko dela ezarri beharrean, hauxe 

ezarri da orain: “Lan-arloan eskumena duen Eusko Jaurlaritzako sailak sozietate-estatutuen 

eredua izango du”. 


Xedapen gehigarri honek hainbat neurri ezarri ditu kooperatiba-sozietate txikien sorrera 

errazteko. 

1.- Kooperatiba-mota horien eraketa erraztu eta arintzen duten bitarteko elektroniko, 

informatiko eta telematikoak erabiltzea kooperatiba horien esparru juridikoaren 

oinarrizko printzipio batekin bat dator: kooperatiba horiek eratzeko betekizunak 

eta izapideak sinplifikatzea, Europar Batasuneko erakundeek ezarritako ildoari 

jarraituz, tamaina horretako enpresak sortzea erraztu dadin. 

2.- Kooperatiba-sozietate txikien aholkularitza- eta izapideetarako guneei eta horien 

zerbitzuen doakotasunari dagokienez, mota horretako kooperatibak eratzea 

errazteko beste neurri bat da. 6/2008 Legeak arautu zuen gune horien ezarpena, 

bigarren xedapen gehigarrian. 

3.- Azkenik, xedapen horrek arautu du estatutu-eredu bat prestatzea, eta Eusko 

Jaurlaritzan eskumena duen sailak kooperatiba-sozietate txiki bat eratzeko interesa 

608


duten pertsonen eskura eduki beharko du. Eredu horren prestaketa 6/2008 Legean 

ere ezarri zen, hirugarren xedapen gehigarrian. Ereduan, besteak beste, honako gai 

hauek jaso beharko dira: lege honetan araututakoaren arabera, administrazio- eta 

ordezkaritza-organoa eratzeko aukeratu daitezkeen aldaerak. 

Legearen 137.4 artikuluak ezarri du kooperatibaren eratze-eskritura eta estatutuak 

kalifikatzeko eta inskribatzeko epea laburtu egingo dela eredu hori erabiliz gero; hala, 

gehienez ere, bost egunekoa izango da epea, hamar egunekoa izan beharrean. 

33.1.9. Bederatzigarren xedapen gehigarria 

Lege honen 164.3 artikuluan aurreikusitakoa gorabehera, kooperatiba-federazioek bat 

egiten badute federazio-entitate berri bat sortuz, entitate hori Euskadiko kooperatiben 

federazioa izango da baldin eta: 

1.– Elkartzen baditu Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatuta dauden eta 

jarduera egiaztatuta duten kooperatiben ehuneko hirurogei baino gehiago, edo 

kooperatiba horietako bazkide kopurua handiagoa edo berdina bada erregistro 

horretan inskribatuta dauden eta jardunean ari diren kooperatibetako bazkide 

guztiekiko. 

2.– Ez badago beste entitate konfederalik aipatu artikuluaren arabera sortuta.* 

33.1.9.1. Sarrera 

164.3 artikuluak ezarri du honako hau:” 

“Kooperatiba-federazioek konfederazioak sortu ahal izango dituzte. 

Konfederazio batek Euskal Autonomia Erkidegoan erroldatuta dauden kooperatibafederazioen 

ehuneko hirurogei elkartzen badu gutxienez, «Euskadiko Kooperatiben 

Konfederazioa» izango da haren izena»”. 

Xedapen hori eta xedapenari lotutako artikulua kooperatiben asoziazionismoaren eremuan 

kokatu behar dira. 

Eremu horren barruan, orain iruzkintzen ari garen xedapenak arautu duena, 164.3 

artikuluarekin batera, garrantzi bereziko erakunde konfederala da (ez konfederazio 

bat, besterik gabe), hots, “Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa”, eta, ildo horretan, 

kooperatiben konfederazio batek izaera hori eta eduki eta horrela izendatzeko baldintzak 

ezarri dira. 

Izaera hori edukitzearen garrantzia bada Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa dela 

EKGKn kooperatiben ordezkaritza duen erakundea, eta ordezkaritza hori, gainera, gehiengoa 

izango da organo horretan (legearen 165. artikulua). 


zazpigarren artikuluaren araberako idazketa 

609



4/1993 Legearen 144.3 artikuluak hauxe ezarri zuen: 

“3.- Kooperatiben federazioek konfederazioak eratu ahal izango dituzte. 

Konfederazio batek, gutxienez, erregistratutako Euskadiko kooperatiben federazioen 

ehuneko hirurogei biltzen baditu, Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa deituko zaio”. 

Eta laugarren xedapenaren 1. atalak ondokoa: 

“Kooperatiben asoziazionismoaren araubide iragankorra. 

1.- Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa eratzen ez den bitartean, Euskadiko 

Kooperatiben Goren Kontseiluak izango du kooperatiben eta haien erakundeen 

ordezkaritza gorena”. 

4/1993 Legea indarrean hasi zenean ez bezala (une hartan, ez zegoen Euskadiko 

Kooperatiben Konfederaziorik), gaur egungo legea sortu da erakunde konfederal berezi hori 

(“KONFEKOOP”) eratuta dagoela. 

Hori dela eta, indargabetutako legeak esandako erakundea eratzeko arauzko oinarria eman 

zuen eta egungo legeak, 11/2019 Legeak, jardun betean dabilen izakundetzat hartu du. 


Xedapen horren iruzkina halabeharrez egin behar da 164.3 artikuluak dakarren edukia 

aintzat hartuta; lehen esan dugun bezala, artikulu horretara egin behar da igorpena, ez, ordea, 

oker eginda dagoen 153.3 artikulura. 

Konfederazio berezi hori ezaugarritzen duen betekizuna zehazteko helburuz, 164.3 

artikuluak kooperatiben federazioak eta konfederazioak biltzen dituen kooperatiben kopurua 

(erregistratuta dauden Euskadiko federazio guztien % 60, gutxienez) darabiltza, baina orain 

iruzkintzen ari garen xedapenak aukera ematen (eta ezartzen) du “Euskadiko Kooperatiben 

Konfederaziotzat” har daitekeela, federazio-izaera izanik eta federazioen bat-egitearen 

emaitza izanik, ehuneko berbera (% 60) biltzen duen erakundea –ez federazioen ehuneko 60, 

alegia, Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatuta dauden kooperatiben ehuneko 60 

(jarduera erregistroaren aurrean egiaztatuta dutela)− edo bat-egitearen ziozko konfederaziora 

batutako kooperatibetako bazkideen kopurua, gutxienez, ehuneko hori duen erakundea, 

arestian aipaturiko erregistroan inskribaturik eta jardunean ari diren kooperatibetako 

bazkideen guztikoaren aldean. 

Gainera, xedapen horren arabera, erakunde bat ezin izango da “Euskadiko Kooperatiben 

Konfederaziotzat” hartu, baldin eta lehendik beste konfederazio bat badago, 164.3 artikuluak 

jasotako baldintzei jarraiki. 

Euskadiko Kooperatiben Konfederazioari “KONFEKOOP” deritzo gaur egun. Haren 

eginkizun nagusia da erakundeen ordezkaritza, federazioen eta, azken batean, kooperatiben 

interesen defentsa eta sustapena. 

“KONFEKOOP” 2006ko abenduaren 12an sortu zen, “Erkide” izenarekin, “Federazio” 

izaerari lotuta eta Euskadiko lan elkartuko, irakaskuntzako eta kredituko kooperatiben 

federazioen bat-egitearen ondorioz. Beraz, 4/1993 Legearen babesean eratu zen, eta egungo 

610


legeak, oraintsu aipatu dugun xedapenaren bidez, legeak dakarren izakundea esleitu dio 

KONFEKOOPi, eratu zeneko ezaugarriak aitortuta, hainbat federazioren bat-egitearen 

emaitzaz. 

33.2. Xedapen iragankorrak 

Egitatezko egoerak indarrean dauden arauak indargabetu eta beste batzuez ordeztu 

daitezkeen arauen ingurumarian sortzen eta garatzen direnez, arau berrienek talka egin 

dezakete lehengoekin, gai berak beste modu batean arautzen baitituzte. Horregatik, arau 

juridikoak denbora igaro ahalean aplikatzeko, beharrezkoa da arau jakin batzuk ezartzea 

gatazka hori gainditzeko eta arauen segidak sor ditzakeen arazoei irtenbidea emateko. 

Xedapen iragankorrek lege berria indarrean jarri aurretik sortutako egoerei indarrean 

hasitako legea aplikatzeko irismena arautzen dute, eta, beraz, aurreko legearen araubide 

juridikoari loturik dauden egoerei aplikatzeko irismena, bai eta lege berriaren aurka dauden 

eta lege-araubide berrian txerta daitezkeen aurreko egoerak lege berrira igarotzeko eta 

egokitzekoa ere. 

11/2019 Legeak zuzenbide iragankorreko bi gai hauek jaso ditu: 

1) Legea indarrean hasi zenean izapidetzen ari ziren espedienteak. Horiei dagokienez, 

izapidetzen eta ebazten jarraitzeko xedapenak zehaztu dira. 

2) Lege berriaren aurreko kooperatiben estatutuak zein egoeratan geratzen diren, lege 

berriaren aurka doazen guztiari dagokionez. 

33.2.1. Lehenengo xedapen iragankorra: Izapidetzen ari diren espedienteak 

Orain arte indarrean izan diren xedapenak aplikatuko dira lege hau indarrean sartu 

aurretik hasita zeuden kooperatibei buruzko espedienteak izapidetzeko eta ebazteko. 

Zehapen-izaera duten espedienteen kasuan, araurik mesedegarrienaren printzipioa 

aplikatuko zaie zehazteke dauden jarrerei eta zehapenei. 

33.2.1.1. Sarrera 

Xedapen honetan jorratzen den egoera da aurreko legearen indarraldian hasitako 

espedienteak, izapidetzen ari direnak eta, beraz, lege berria indarrean hastean ebazteke 

daudenak ditugu. 

Espediente horiei dagokienez, bi arau ezarri dira espedienteok izapidetzeko eta ebazteko 

aplikatu beharreko xedapenak zehaztu daitezen: lehenengoa, orokorra, kooperatiben arloko 

edozein espedienteri buruzkoa da; bigarrena, berezia, zehapen-espedienteei buruzkoa. 


Gaur egungo xedapenaren aurrekaria 4/1993 Legearen lehen xedapen iragankorrean 

aurkituko dugu. Lege horrek zioenez, “Lege hau indarrean jarri aurretik hasitako 

611


kooperatiben espedienteak orain arte indarrean zeuden xedapenen arabera izapidetu eta 

ebatziko dira, hirugarren xedapen iragankorraren 2. zenbakian ezarritakoari kalterik egin 

gabe”. 

Aurreko legearen hirugarren xedapen iragankorraren bigarren zenbakiak ondorio 

larriak ezarri zituen –eskubide osoko desegitea, erregistro-idazpenak ofizioz ezereztea eta 

erantzukizuna larriagotzea–, kooperatibek estatutuak lege berriaren arabera adierazitako 

epearen barruan egokitu ezean aplikatzekoak. 

Oraingo xedapenak, aurreko araudiaren aldean, bi berritasun ekarri ditu: lehenik eta behin, 

zehapen-espedienteei buruzko arau berezia gehitu da. 

Bigarrenik, desagertu egin da estatutuen egokitzapena arautzen duen arauaren inguruko 

aipamena. Lege berriak xedapen iragankor bat ere eskaini dio estatutuen egokitzapenari, 

baina hemen ez da horretarako igorpenik egin. 


Espedienteei dagokienez, izapideak hasten diren unean zehaztuko da zer xedapenek zer 

izapide arteztuko duten eta zer ebazpenek ebatziko duten, eta hasierako unean indarrean 

daudenak aplikatu beharko dira. Hau da, 4/1993 Legea (eta 6/2008 Legea, kooperatibasozietate 

txikien kasuan) indarrean zegoen bitartean hasitako espedienteak eta 11/2019 Legea 

indarrean hasi denetik izapidetzen ari direnak aurreko araudiaren arabera arautuko dira. 

Zehapen-arloari dagokionez, xedapen honek haren ohiko berezitasuna jaso du, aurreko 

paragrafoan ezarritako arau orokorra gai horri aplikatzea salbuetsita; horren ordez, kalifikatu 

eta zehaztu gabe dauden jokabide eta zehapenetarako arau-printzipiorik mesedegarrienaren 

aplikazioa ezarri du. Beraz, jokabidea egin deneko edo zehapen-espedientea hasteko edo 

ebazteko unean indarrean zegoen xedapena edozein izanda ere, arau-hausteari lotutako 

ondorioak zehazteko aplikatu beharreko araua izango da arau-hauslearentzat onuragarriena 

dena. 

Printzipio hori modu baketsuan jasota dago Auzitegi Gorenaren nahiz Konstituzio 

Auzitegiaren jurisprudentzian, esaterako, Auzitegi Gorenaren Administrazioarekiko Auzien 

Salaren 2008.03.26ko epaian (927/2008 zenbakia). Hona hemen: 

“Konstituzio Auzitegiaren jurisprudentziak, a sensu contrario arrazoituz, aldekoak ez 

diren xedapen zehatzaileen eta Konstituzioaren 9.3 artikuluan islatu den debekutik abiatuta, 

geroko lege zehatzaile mesedegarrienen atzeraeraginaren printzipioa landu du. Irizpide 

hori, oro har, 30/1992 Legearen 128.2 artikuluak onartu du, eta haren arabera, xedapen 

zehatzaileek atzeraeragina izango dute, ustezko arau-hausleari mesede egiten diotelako”. 

33.2.2. Bigarren xedapen iragankorra: Egungo estatutuak aplikatzea 

Orain indargabetzen diren arauen babesean kalifikatu eta inskribaturiko sozietate 

kooperatiboen estatutuen edukia ezin izango da aplikatu lege honetan xedatutakoaren 

kontra. 

612


Legea indarrean sartzen den hurrengo egunetik kontatzen hasi eta bi urteko epean, 

sozietate kooperatiboek beren estatutuak berrikusi eta egokitu beharko dituzte lege honetan 

jasotako agindu-izaera duten arauetara. 

2023ko abenduaren 31ra arte, sozietate kooperatiboek beren estatutuak berrikusi eta 

egokitu beharko dituzte lege honetan jasotako agindu-izaera duten arauetara.* 

33.2.2.1. Sarrera 

Xedapen honetan aipatu den aldi baterako egoera lege berriaren aurreko kooperatiben 

estatutuena da. Indargabetutako lege batek babestutako estatutu-arauak direnez, manu 

indargabetzaileak ere eragiten die aginduzko lege-xedapen berrien aurka egin dezaketen 

alderdietan. 

Azken batean, bi arauren artean sortzen den gatazka konpondu nahi da, nahiz eta bi arau 

horiek bata bestearen atzetik datozen (hierarkia-maila desberdina dutelako), baina arauen 

segidari loturik daude bi-biak eta, segida horretan, lege berri batek aurreko beste bat 

indargabetu du, baina estatutuek aurrekoaren babesean gertatu ziren eta, horregatik, haien 

egoera juridikoa berriro finkatu behar da. Hain zuzen ere, xedapen iragankorren bidez egiten 

da hori. 

Aurrekoarekin batera, lehendik zegoen estatutu-araudia legezkotasun berrian txertatu nahi da. 


1/1982 Legeak (1. eta 2. xedapen iragankorrak) eta 4/1993 Legeak (2. eta 3. xedapen 

iragankorrak) ezarri zuten, gaur egungo legearekin gertatzen den bezala, legeok indarrean 

hasi aurretik eratutako kooperatibek estatutuak araudi berrira egokitzeko betebeharra. 

Gainera, epe iragankor horretan, aginduzko lege-arau berriek lehentasuna izan behar zuten 

aurreko estatutu-xedapenekin kontraesanean edo haien aurka zeuden lege-arauen gainetik, 

hori guztia, lege berriaren maila goragoko hierarkiari jarraiki. 

Aurreko legeetan bi xedapen iragankorretan jasota zegoena (estatutu-arauak ez aplikatzea 

lege-xedapen berriekiko kontraesanean zeudenean edo horien aurkakoak zirenean eta 

estatutuak legezkotasun berrira egokitzea) xedapen bakarrean jaso da orain. 

Egungo legea ez da hain zorrotza, kooperatiba batek bere estatutuak horretarako ezarritako 

bi urteko epean egokitu ezean, ezarritako ondorioei dagokienez. 1/1982 Legeak, egoera 

horretan, eskubide osoko desegitea eta kooperatibaren likidazio-aldia irekitzea xedatu zuen, 

eta 4/1993 Legeak, berriz, aurrekoaz gain, honako hau ezarri zuen: “administratzaileek, 

zuzendari-kudeatzaileek eta likidatzaileek erantzukizun pertsonal eta solidarioa izango dute 

kooperatibaren izenean hartutako edo hartzen diren zorren zioz”. 11/2019 Legeak, ordea, 

debekatu egin du sozietatearen agiririk Euskadiko Kooperatiben Erregistroan inskribatzea, 

salbuespen batzuk ezarrita. 


zortzigarren artikuluaren araberako idazketa 

613



Xedapen honen xedea da aurreko araudiaren arabera eratutako (kalifikatutako eta 

inskribatutako) kooperatiben estatutuak zein egoeratan geratzen diren arautzea, zehatzago 

esanda, egungo legearen aginduzko arauen aurka egon daitezkeen alderdiei dagokienez. 

Xedapen hori ulertzeko abiapuntua da indarreko legeak lehentasuna duela estatutuen 

gainetik, arau-hierarkiaren printzipioaren arabera. Ondorioz, estatutu horiek ez dute baliorik 

izango, eta, beraz, ezin izango dira aplikatu unean uneko aginduzko lege-arauen aurka 

doazenean, nahiz eta lege hura indarrean egon estatutuak arau juridiko gisa eratu zirenean 

edo geroago indarra hartu. 

Gai horri dagokionez, xedapen honek bi gauza ezarri ditu: 

1.- 11/2019 Legearen aginduzko arauen nagusitasuna indargabetutako legearen 

babespeko estatutu-arauen gainetik. Horren ondorioz, aurretik zeuden estatutuen 

edukia “ezin izango da aplikatu lege honetan xedatutakoaren kontra”. 

2.- “Sozietate kooperatiboek beren estatutuak berrikusi eta egokitu beharko dituzte lege 

honetan jasotako agindu-izaera duten arauetara”; horretarako, 2023ko abenduaren 

31ra arteko epea ematen zaie epea emango zaie. 

Kooperatiba batek betebehar hori betetzen ez duen kasuetan, ezarritako ondorioa dugu 

sozietatearen agiririk erregistroan inskribatzea debekatzea, honako salbuespen hauekin: 

“lege honetara egokitzeko erabakia;administratzaile, kudeatzaile, zuzendari nagusi 

edo likidatzaile diren pertsonen kargu-uzteen edo dimisioen gaineko tituluak; botereen 

errebokatzea edo uko-egitea; sozietatearen transformatzea edo desegitea; likidatzaileen 

izendapena; sozietatearen likidatzea edo azkentzea, eta aginte judizial edo administratiboak 

agindutako idazpenak”. 

33.3. Xedapen indargabetzailea: Aurreko legeria indargabetzea 

Indargabetuta geratzen dira 4/1993 Legea, ekainaren 24koa, Euskadiko Kooperatibena; 

6/2008 Legea, ekainaren 25ekoa, Euskadiko Kooperatiba Sozietate Txikiei buruzkoa, eta hemengo 

lege honetan ezarritakoaren kontra dauden maila bereko edo apalagoko gainerako arauak. 


Espainiako Errege Akademiaren hiztegi juridikoaren arabera, indargabetzea “indarrean 

dagoen arau bat ondoriorik gabe uztea” da. Esandako ekintza eta horren ondorioa ondoko 

arau-xedapen bat onartzean sortzen dira; xedapen hori indargabetzen denaren maila berekoa 

edo goragokoa izango da, eta hura, osorik edo zati batean, ordenamendu juridikotik 

kanporatuko du. 

Indargabetzea esanbidezkoa edo isilbidezkoa izan daiteke. Esanbidezkoa da xedapen berriak, 

indarrean jartzearen ondorioz, indargabetuta zein geratzen diren berariaz adierazten duenean, 

eta isilbidezkoa da aurreko eta ondoko arau baten arteko kontraesanagatik gertatzen denean, 

arau-maila berekoa edo handiagokoa izateagatik, aurrekoaren gainetik egon behar baitu. 

Isilbidezko indargabetzeari dagokionez, Auzitegi Gorenak (Zibila) honako hau adierazi 

zuen 1996.10.31ko 881/1996 epaian: “Kode Zibilaren 2.2 artikuluan (1889/1 EDL) 

614


isilbidezko indargabetzea egiteko aukera babestuta, “indargabetzea beti hedatuko da 

lege berrian gai berari buruz aurrekoarekin bateraezina den guztian”, eta hori baiesteak 

eskatzen du bi legeetan arlo bereko baldintzak betetzea, hartzaileak berdinak izatea eta bi 

arauen helburuen artean kontraesana eta bateraezintasuna egotea”. 


11/2019 Legeak aurrekoaren era indargabetzaile bera erabili du. 


Xedapen honen iruzkinaren sarreran, egintzaren esanahia eta indargabetzearen ondorioa 

azaldu dira, eta indargabetzeko bi motak azaldu dira: esanbidezkoa eta isilbidezkoa. Lege 

berriak, Euskadiko Kooperatiben 4/1993 Legea ez ezik, 6/2008 Legea ere indargabetu du 

esanbidez, gaur egungo legean txertatu baita kooperatiba-sozietate txikiaren arauketa (136- 

145 artikuluak), haren araubide juridikoari eutsita. 

Era berean, xedapenaren testuak adierazten duen legez, indargabetuta geratu dira “hemengo 

lege honetan ezarritakoaren kontra dauden maila bereko edo apalagoko gainerako arauak”. 

Lege berria dela eta, beraz, testu bakarrean bildu dira euskal eremuko kooperatibei aplika 

dakizkiekeen xedapen guztiak, erakunde horien arau-sistema harmonizatzen, ulertzen eta, 

azken batean, aplikatzen eta funtzionatzen laguntzeko. 

33.4. Azken xedapenak 

Xedapen horien bidez, legegileak legearen azken zatian jasotzea komenigarritzat jo dituen 

askotariko gaiak arautu dira, hala nola: 

- Aplikazio-eremua zehaztea. 

- Eusko Jaurlaritza gaitzea, legean aurreikusitakoez bestelako kooperatiba-motak 

arautu ditzan. 

- Beste lege baten araua aldatzea, hain zuzen ere, Euskadiko Ondareari buruzko 

Legearen testu bategina onartzen duen azaroaren 2/2007 Legegintzako Dekretuarena. 

- Eusko Jaurlaritza gaitzea lege hau garatzeko eta aplikatzeko arauak eman ditzan, 

arau horien artean, epe jakin batzuetan nahitaez onartu beharko diren bi manu jasota: 

kooperatiba-sozietateen erregistroaren erregelamendu berria (sei hilabeteko epean) 

eta kooperatiba-zehapenaren prozedura (urtebeteko epean). 

- Euskal Administrazioko organo eskudunak gaitzea, kooperatibei estatistikaondorioetarako 

datuak eskatzeari buruzko arauak eman ditzaten. 

- Legea indarrean jartzeko unea finkatzea. 

33.4.1. Azken xedapenetako lehenengoa.– Aplikazio-eremua 

Sozietate kooperatibo guztiei aplikatuko zaie lege hau, baldin eta Euskal Autonomia 

Erkidegoan badute sozietatearen egoitza eta batez ere lurralde horretan betetzen badute 

615


beren kooperatiba-jarduera Kooperatiben uztailaren 16ko 27/1999 Legearen 2.a) artikuluan 

aurreikusitakoaren arabera. 

33.4.1.1. Sarrera 

Xedapen honen xedea da 11/2019 Legea zer kooperatiba-motari aplikatuko zaion zehaztea, 

Euskal Autonomia Erkidegoak (aurrerantzean EAE) kooperatiben arloan dituen eskumenen 

lurralde-irismena kontuan harturik. Eskumen-esparru horren mugaketa 1/1982 Legearekin 

batera hasi zen, Konstituzio Auzitegiaren epai batez jarraitu eta, azkenik, legegintza-mailan 

zehaztu da, autonomia- eta estatu-mailako zenbait lege direla medio Prozesu horren nondik 

norako zehatzak hurrengo atalean azalduko ditugu. 


Gai horri dagokionez, uste dugu egokia dela 1/1982 Legea eman zeneko garaira atzera 

egitea eta kooperatiben arloko euskal legeriaren aplikazio-eremuaren mugaketak izan duen 

bilakaera aztertzea. 

Euskadiko Kooperatibei buruzko lehen legeak honako hau ezarri zuen azken xedapenetan 

lehenengoan: 

“Egoitza Euskal Autonomia Erkidegoan duten kooperatiba guztiei aplikatuko zaie lege 

hau, haien jarduera-eremua edozein dela ere ”. 

Konstituzio Auzitegiak, uztailaren 29ko 72/1983 epaia dela bide, Konstituzioaren 

aurkakotzat jo zuen xedapen hori, honako hau adierazita: 

“Legeak kooperatiben arloko lurralde-eremua hedatu du Euskal Autonomia 

Erkidegoaren eskumenari dagokionetik harago, kooperatiba gisa jardun dezaketen 

sozietateak arautzen baititu, kooperatiba gisa eratzen dituzten harremanetan, autonomiaerkidegoari 

dagokion lurraldean baino eremu handiagoan; beraz, arauak autonomiaestatutuaren 

20.6 artikulua eta harekin lotutako EKren 149.3 artikulua urratzen ditu”. 

Epai horren ondorioz, Eusko Legebiltzarrak urriaren 30eko 1/1984 Legea onartu zuen, 

1/1982 Legearen 1. oinarri juridikoa aldatu zuena, eta artikulu bakarrean, honako hau ezarri 

zuen (legearen jatorrizko testua ageri da): 

Otsailaren 11ko 1/1982 Legearen Azken Erabakietako Lehenengoa honela idatzia 

geldituko da: 

“Lege hau, bere Egoitza Euskal Herriko Autonomia-Elkartean izan eta koperatibabaltzuaren 

zermugapena egiten duten koperatiba-alorreko hoien barne-harremanak 

–horrelakotzat Koperatibaren eta bere bazkideen artekoak jotzen direla− Autonomia- 

Elkartearen mugartean gertatzen direneko Koperatiba guztiekin izango da erabilgarri, 

Elkartearen mugartetik kanpo norbaitekingo legezko atxikipenak edo esandako baltzuhelburuari 

buruzko eskribau-agiriak egin ditzatenaren kaltetan gabe”. 

4/1993 Legeak bere aplikazio-eremuari buruzko gaia 2. oinarri juridikoan arautu zuen, 

honela: 

616


“Lege hau Euskal Autonomia Erkidegoan egoitza soziala duten kooperatiba guztiei 

aplikatuko zaie, kooperatibaren xedea zehazten duten kooperatibaren barne-harremanak 

-hau da, kooperatibak bazkideekin dituen harremanak-, Euskal Autonomia Erkidegotik 

kanpo gauzatzen dituztenei izan ezik, esandako lurralde horretatik kanpo hirugarrenekiko 

harreman juridikoak lantzeari edo jarduera instrumentalak zein pertsonalak egiteari 

kalterik egin gabe”. 

Euskadiko Kooperatiben Legea aldatu zuen ekainaren 29ko 1/2000 Legeak xedapen hori 

berridatzi zuen, hogeita hirugarren artikulua dela bide, eta honako hau ezarri zuen: 

“Hogeita hirugarren artikulua.– Idazkera berria eman zaio ekainaren 24ko Euskadiko 

Kooperatiben 4/1993 Legeko bigarren azken xedapenari, eta honela idatzi da: 

«Bigarren azken xedapena.– Aplikazio-eremua. 

Baltzu-egoitza Euskal Autonomia Erkidegoan duten kooperatiba-elkarte guztiei 

ezarriko zaie lege hau, baldin eta, uztailaren 16ko Kooperatiben 27/1999 Legeko 2 

A artikuluan aurreikusitakoaren arabera, lurralde horretan betetzen badute nagusiki 

beren jarduera kooperatibizatua» 

Lege horrek aipaturiko Kooperatibei buruzko 27/1999 Legearen 2.a) artikuluak dioena 

kontuan hartu behar da. Hauxe dio: 

“Lege hau honako hauei aplikatuko zaie: 

a) Beren kooperatiba-jarduera hainbat autonomia-erkidegotako lurraldean garatzen 

duten kooperatiba-sozietateei, horietako batean jarduera nagusia denean izan ezik”. 

Azkenik, gaur egungo legea ondu da. Lege horren azken xedapenetako lehenengoak, orain 

aipatuko dugunak, 4/1993 Legearen azken xedapenetako bigarrenaren eduki berdina dakar, 

1/2000 Legeak emandako bertsioan. 


Xedapen honek 11/2019 Legearen aplikazio-eremua zedarriztatu du estatuko Kooperatiben 

Legean ezarritakoarekin bat etorriz (27/1999 Legearen 2.a artikulua). Orain iruzkintzen ari 

garen xedapenaren edukia horren emaitza da. 

Bi manu horiek, autonomikoa eta estatukoa, batera irakurrita, agerian geratzen da euskal 

legea aplikatu ahal izateko bete behar diren osagai erabakigarriak honako bi hauek direla, 

eta bi-bien esanguran, erakundea lurralde jakin batekin lotzen da, kasu honetan, EAEko 

lurraldearekin: 

1.- Kooperatiba-jarduera EAEko lurraldean garatzea, han bakarrik edo, zenbait autonomiaerkidegotako 

lurraldean garatzen bada, nagusiki garatzea. 

Kontuan hartu behar dugu “kooperatiba-jardueraz” dihardugunean, kooperatibak 

bazkideekin egiten duen ohiko jarduera esan nahi dela (kasurako, etxebizitzen sustapena, 

lana, irakaskuntza…), eta horrek kalterik egiten ez diola kooperatibak esandako lurraldeeremutik 

kanpo gauzatzen dituen jarduera instrumentalei eta hirugarrenekiko eragiketei. 

2.- Kooperatibaren sozietate-egoitza EAEn egotea. 

617


Sozietatearen egoitzari dagokionez, legearen 3. artikuluak honako hau dio: 

“Kooperatibaren egoitza soziala Euskal Autonomia Erkidegoaren lurraldean egongo 

da, bazkideekiko jarduerak ohikotasunez egiten dituen lekuan edo administraziokudeaketa 

eta enpresa-zuzendaritza dauden lekuan”. 

Egoitzaren helbidea finkatzeari dagokionez, 27/1999 Legearen 3. artikuluak honako hau dio: 

“Kooperatiba-sozietateak egoitza soziala Espainiako lurraldean finkatuko du, bere 

jarduera nagusiki gauzatzen duen edo bere kudeaketa administratiboa eta zuzendaritza 

dauden lekuan”. 

Era berean, aintzat hartu behar da Legearen 13.1 artikuluak ezarrita duela estatutuetan jaso 

beharreko alderdien artean egon behar direla sozietatearen egoitza eta kooperatiba-jarduera 

nagusiaren lurralde-eremua. 


Kooperatiba-jarduera, Euskadin ez ezik, beste autonomia-erkidego batzuetan ere gauzatzen 

bada, kontuan hartu beharko da arestian aipatutako estatuko Kooperatibei buruzko 27/1999 

Legearen 2.a) artikuluak xedatutakoa. 

33.4.2. Azken xedapenetako bigarrena. Beste kooperatiba mota batzuk 

Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluak nahitaezko txostena eman eta gero, Eusko 

Jaurlaritzak, lan-arloaren eskumena duen sailburuak proposatuta, kooperatiba mota 

berriak erregulatu ahal izango ditu, eta, haien berezitasun sozioekonomikoetan oinarrituta, 

arau bereziak ezarri ahal izango ditu, lege honetan ezarritako printzipioak eta ezaugarriak 

errespetatuz. 

33.4.2.1. Sarrera 

11/2019 Legean, kooperatiba-motei buruzko erregulazioa irekia da, eta horrek esan nahi 

du aurreko araudiari jarraitu diola, 1/1982 Legeak (65. artikulua) nahiz 4/1993 Legeak (98.1 

artikulua) numerus apertus delako sistema hori baliatu baitzuten. 


11/2019 Legeak aurreko legeriak ez zekartzan kooperatiba-mota berriak arautu ditu: junior 

kooperatibak (132. artikulua) eta enpresak sustatzeko kooperatibak (135. artikulua). 


Xedapen honen edukia legearen 102.1 artikuluak dakarrenarekin lotu behar dugu. Horren 

arabera, “Kooperatibak sortzeko, oinarritzat hartu beharko dira kapitulu honetan arautzen 

diren kooperatiba motak. Nolanahi ere, bestelako kooperatibak ere eratu ahal izango dira, 

estatutu-bidez, baldin eta argi eta garbi zehazten bada zein den kooperatiba-jarduera 

eta kooperatiban parte hartu behar duten bazkideen posizio juridikoa. Kasu horretan, 

618


erregistroak eta interesdunek aplikatuko dituzte kooperatiba horiekiko analogia handiena 

duten entitateentzat legez xedatu diren arauak”. 

Etorkizunari begira, kooperatiba-mota berrien arauketa errazteko, legeak eskaintzen duena 

baino bizkortasun handiagoko tresna juridiko baten bidez eta, hartara, araudia etengabe 

aldatzen ari den errealitate sozioekonomikora errazago egokitzeko, xedapen honetan Eusko 

Jaurlaritza gaitu da dagozkion arau bereziak emateko, betiere legean ezarritako printzipioei 

eta ezaugarriei men eginez. Gauza bera ezarri zen 4/1993 Legearen 3. oinarri juridikoan. 

EKGK-k esku hartu beharko du arau horiek lantzen eta, aldez aurretik, nahitaezko txostena 

egin beharko du. 

Nolanahi ere, argi dago ez dela beharrezkoa izango araudi gehigarririk aldarrikatzea 

lege honetan araututakoez bestelako mota bateko kooperatibak eratu ahal izateko; hala, 

kooperatibaren sustatzaileek askatasuna izango dute estatutuak taxutzeko, baldin eta argi 

eta garbi zehaztuta geratzen bada kasuan kasuko kooperatiba-jarduera eta bertan parte hartu 

behar duten bazkideen egoera juridikoa. 

33.4.3. Azken xedapenetako hirugarrena. Euskadiko Ondearearen Legearen Testu 

Bategina onartu zuen azaroaren 6ko 2/2007 Legegintzako Dekretua aldatzea 

Azaroaren 6ko 2/2007 Legegintzako Dekretuaren bidez onartutako Euskadiko Ondareari 

buruzko Legearen testu bateginaren 102. artikuluaren a) letraren edukia aldatu da, eta honela 

idatzita geratu da: 

“«a) Helburua onura publikokoa edo interes publikokoa edo gizarte-interesekoa 

izanik, eta administrazio publikoen, izate juridiko-publikoko beste entitate batzuen, 

sektore publikoa osatzen duten beste entitate batzuen eta onura publikoaren deklarazioa 

duten fundazioen, elkarteen edo kooperatiben aldekoa denean. Era berean, eta helburu 

berberekin, onura publikoaren deklarazioa duten etxebizitza-kooperatiben aldekoa 

denean, bazkideentzako etxebizitzak eraikitzera bideratutako lursailen kasuan»”. 

33.4.3.1. Sarrera 

Legearen zioen azalpenak xedapen horren aipamena egin du, honela: 

“onura publikoko deklarazioa lortzen duten fundazio eta elkarteak eta deklarazio hori 

bera lortua duten kooperatibak parekatu nahi dituena, ondasunen eta eskubideen gainean 

doan xedatzeko egintzei dagokienez, zeinak Euskadiko Ondareari buruzko Legearen testu 

bateginak erregulatzen baititu. Era berean eta helburu berberekin, «onura publikoko» 

deklaratutako etxebizitza-kooperatiben aldekoa denean, bazkideentzako etxebizitzak 

eraikitzera bideratutako lursailen kasuan”. 

Etxebizitza-kooperatibei dagokienez, xedapen hori lotu egin behar da Legearen 157.2.g) 

artikuluak dioenarekin. Artikulu horrek dioenez: 

157. artikulua.– Kooperatibismoa sustatu eta zabaltzeko neurriak. 

2.- Bereziki, sustapen-neurri hauek hartuko dituzte : 

619


g) Beren helburu soziala betetzeko, onura publikokoak deklaratutako etxebizitzakooperatibek 

kudeaketa publikoko lursailak erosi ahal izango dituzte zuzeneko 

adjudikazio-sistemaren bidez. 

Lege honetan ezarritakoaren eta Euskadiko Ondareari buruzko Legearen aldaketaren 

arteko lotura xedapen honen iruzkinari eta esanahi praktikoari buruzko atalean azalduko da. 


Honako xedapen honek ez dauka aurrekaririk aurreko legerian. 


2/2007 Legegintzako Dekretuaren 102.a) artikuluak honako hau zioen xedapen honek 

aldatu aurretik: 

102. artikulua.– Doan xedatzeko egintzak noiz diren zilegiak. 

Lotzea edo ustiatzea aurreikusteko modukoa dutela jotzen ez bada, kasu hauetan erabaki 

daitezke ondasunen eta eskubideen gainean doan xedatzeko egintzak: 

a) Helburua onura publikokoa edo interes publikokoa edo gizarte-interesekoa izanik, 

eta herri-administrazioen, izate juridiko-publikoko beste erakunde batzuen, sektore 

publikoa osatzen duten beste erakunde batzuen eta onura publikokotzat deklaraturiko 

fundazioen edo elkarteen aldekoa denean. 

Aldatutako manuaren eremua, beraz, Euskadiko ondareko ondasun edo eskubideen gaineko 

doako xedapen-egintzena da. 

Aurretiazko idazketan, manu horretan ez ziren kooperatibak aipatu, izaera publikorik 

izan gabe, doako xedapen-egintzen bidez Euskadiko ondarearen ondasunen edo eskubideen 

lagapen-hartzaile izan zitezkeen erakundeen artean; fundazioak edo elkarteak, ordea, bai 

aipatu ziren, betiere onura publikoaren deklarazioa bazuten. 

Orain, aldaketaren ondotik, kooperatibak, fundazioak eta elkarteak parekatu dira ondorio 

horietarako, eta, beraz, fundazio eta elkarte horiei ere eskatzen zaie onura publikokotzat 

deklaratzea, doako xedapen-egintzen bidez, Euskadiko ondarea osatzen duten ondasunen 

edo eskubideen lagapen-hartzaile izan ahal izateko. 

Etxebizitza-kooperatiben kasuan, berariaz aurreikusi da “bazkideentzako etxebizitzak 

eraikitzeko lursailak” doan lagatzea haien alde, betiere kooperatibak onura publikokotzat 

jo izan badira. Ildo horretan, Euskadiko Ondareari buruzko Legearen aldaketa bat dator 

11/2019 Legearen 157.2.g) artikuluak xedatutakoarekin; izan ere, azken manu horretan 

ere etxebizitza-kooperatibei eskatzen zaie onura publikoko deklarazioa aitortu izanaren 

baldintza, titulartasun publikoko lurrak zuzeneko esleipen-sistemaren bidez eskuratu ahal 

izan ditzaten. 


Onura publikoko deklarazioari dagokionez, kontuan hartu behar da otsailaren 2ko 

620


64/1999 Dekretua, onura publikoko kooperatiba-sozietateei buruzko prozedura eta 

betekizunei buruzko erregelamendua onartzen duena. Dekretu horren xedea da, hain zuzen 

ere, kooperatiba-sozietateak onura publikokotzat deklaratzeko prozedura eta betekizunak 

arautzea. 

33.4.4. Azken xedapenetako laugarrena: Legea aplikatzea eta garatzea 

1.– Eusko Jaurlaritzan lan-arloaren eskumena duen sailburuak proposatuta, Eusko 

Jaurlaritzak arauak eman ahal izango ditu lege hau aplikatzeko eta garatzeko. 

2.– Lege hau indarrean jarri eta sei hilabeteko epean, Eusko Jaurlaritzak sozietate 

kooperatiboen erregistroari buruzko erregelamendu berri bat onartuko du. 

Erregelamendu horrek espresuki aurreikusi eta erregulatuko du nola izapidetu 

elektronikoki erregistro-espedienteak, eta erregistro-eragiketak sinplifikatuko ditu, 

betiere zaindu beharreko segurtasun juridikoa zainduz, interesdunekiko harremanak 

errazteko; batez ere, inskripzioak eta inskripzioekin lotutako egintzen gordailua, 

kontsultei erantzuteko modua eta publizitate formala errazteko. 

3.– Lege hau indarrean jarri eta urtebeteko epean, Eusko Jaurlaritzak kooperatibak 

zehatzeko prozedura onartuko du, zeina lege honen 149. artikuluan aurreikusten den, 

Administrazioaren zehapen-araubidea aplikatzeko legeriaren eta haren printzipio 

eta bermeen arabera. 

4.– Euskadiko Kooperatiben Erregistroarekin eta Euskadiko Kooperatiben Goren 

Kontseiluarekin koordinatu eta gero, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioko 

organo eskudunek arauak eman ahal izango dituzte kooperatibei datuak eskatzeko 

estatistika-ondorioetarako, betiere estatistika-arloko legerian ezarritakoaren 

arabera. 

33.4.4.1. Sarrera 

Legeek dakarten erregulazioa, sarritan, orokorregia da eta, horregatik, arauketa hori 

osatzen edo garatzen duten maila txikiagoko arauak behar izaten dituzte benetan aplikatzeko. 

Hori dela eta, legeek eurek aurreikusi ohi dute, eta kasu askotan xedatzen, legea indarrean 

jarri ondoren, legearen xedea eta helburuak betetzeko arauak eman daitezen. Arau horiei 

erregelamendu betearazle deritze, eta administrazioak ematen ditu erregelamenduak egiteko 

ahala erabiliz, legeari lotuta eta kontrol judizialaren eraginpean jarrita. 

Estatuaren autonomia-egituraren ondorioz, autonomia-erkidego bakoitzak baditu bere 

gobernu-organoak, zeini dagokion erregelamendu-ahalmen eta guzti. EAEren kasuan, Eusko 

Legebiltzarraren ekainaren 30eko 7/1981 Legeak, Jaurlaritzaren Legeari buruzkoak, hauxe 

dio 18. artikuluan (legearen jatorrizko testua ageri da): 

“Honako hauek dagozkio Jaurlaritzari: 

Eusko Legebiltzarretikako Legeak eginbideratzeko eta egiteratzeko Araudiak 

Dekretoz onartzea, eta baita Erresuma-Legeei dagozkienak ere Autonomia- 

Estatutoaren, eskuematearen edo aginte-eskuraketaren ondorioz agintea egiteratzea 

Elkarte Autonomiadunari dagokionean”. 

621


Eusko Jaurlaritzaz gain, maila apalagoko organoek ere badute erregelamenduak 

egiteko ahala, eta horrela, lege horren 26. artikuluan, sailburuei dagokienez, hauxe 

ezarri da: 

“Batzordekide gisa dagozkien aginteen kaltetan gabe Sailburuek, bere Sailetako 

Buru direnez, honako eskubide hauek izango dituzte: 

4. Bere Sailari dagozkion gaietan guztizko arduralaritza-aginduak eta erabakiak 

ematea”. 

Sailburuen erregelamendu-ahalmen hori aginduen bidez gauzatzen da. 

Bada, azaldutako testuinguruan, orain iruzkintzen ari garen xedapenak oinarriak ezarri 

ditu EAEko administrazioek legea aplikatzeko eta garatzeko arauak eman ditzaten; hala, 

kasu batzuetan, Eusko Jaurlaritza eta euskal administrazioari atxikitako beste organo batzuk 

gaitzen dira eta, beste kasu batzuetan, aipaturikoei agintzen zaie erregelamendu-mailako 

arauak eman ditzaten. Arau horiek orokorrak izan daitezke edo gai jakin batzuk arautzea 

izan dezakete xede. 


4/1993 Legearen azken xedapenetako bosgarrenari (“Legea aplikatzea eta garatzea”) 

dagokionez, egungo legeak ondoko berritasuna txertatu du: Eusko Jaurlaritzari urtebeteko 

epean kooperatiba-zehapenaren prozedura onar dezan agintzea. 


1.- Eusko Jaurlaritzan lan-arloaren eskumena duen sailburuak proposatuta, Eusko 

Jaurlaritzak arauak eman ahal izango ditu lege hau aplikatzeko eta garatzeko. 

Eusko Jaurlaritzaren aldeko gaikuntza orokorra da, legea aplikatu eta garatzeko 

erregelamendu betearazleak eman ditzan. 

Erregelamendu berria onartzen den artean, Euskadiko Kooperatiben Legearen Erregelamendua 

onartu zuen martxoaren 29ko 58/2005 Dekretuak indarrean jarraituko du, lege berrian 

ezarritakoaren aurka ez doan guztian. 

2.- Lege hau indarrean jarri eta sei hilabeteko epean, Eusko Jaurlaritzak sozietate 

kooperatiboen erregistroari buruzko erregelamendu berri bat onartuko du. 

Erregelamendu horrek espresuki aurreikusi eta erregulatuko du nola izapidetu 

elektronikoki erregistro-espedienteak, eta erregistro-eragiketak sinplifikatuko ditu, 

betiere zaindu beharreko segurtasun juridikoa zainduz, interesdunekiko harremanak 

errazteko; batez ere, inskripzioak eta inskripzioekin lotutako egintzen gordailua, 

kontsultei erantzuteko modua eta publizitate formala errazteko. 

Euskadiko Kooperatiben Erregistroa lehenengoz arautu zuen uztailaren 26ko 161/1982 

Dekretuak, Kooperatibei buruzko otsailaren 11ko 1/1982 Legearen laugarren xedapen 

gehigarria garatuz, ebatzi zuen administrazio-antolamenduko sistema deszentralizatua 

ezartzea zerbitzu hori emateko, eta zerbitzu nagusiaz gain, berezko eskumenez hornituriko 

hiru lurralde-organo sortu zituen. 

622


4/1993 Legearen azken xedapenetako lehenengoaren 1. atalak Eusko Jaurlaritzari agindu 

zion Euskadiko Kooperatiben Erregistroaren antolamendu- eta funtzionamendu-araubidea 

ezartzeko arauak eman zitzala, legea indarrean jarri eta sei hilabeteko epean. Araubide hori 

maiatzaren 24ko 189/1994 Dekretuaren bidez ezarri zen, eta aurreko araudian ez bezala, 1. 

artikuluak xedatu zuen erregistroa Eusko Jaurlaritzako Lan eta Gizarte Segurantza Saileko 

Gizarte Ekonomiaren Zuzendaritzari atxikitako organo gisa egituratzea. Erregistroaren 

antolaketa eta funtzionamendua banako egitura berrira egokitzeko, Lan eta Gizarte 

Segurantzako sailburuaren 1994ko uztailaren 21eko agindua eman zen. 

59/2005 Dekretuak indargabetu zuen 189/1994 Dekretua. Dekretu indargabetzaileak 

erregistroaren egungo antolamendu- eta funtzionamendu-araubidea ezarri zuen, eta horren 

banakotasunari eta Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Saileko Gizarte 

Ekonomiaren Zuzendaritzarekiko atxikipenari eutsi zien. 

Orain iruzkintzen ari garen azken xedapenak erregistroaren erregelamendu berria onartzeko 

agindu dio Eusko Jaurlaritzari, eta azpimarratu du erregelamendu horrek berariaz aurreikusi eta 

arautu beharko duela erregistro-espedienteen izapidetze elektronikoa, eta erregistro-eragiketak 

sinplifikatu beharko dituela, beharrezkoa den segurtasun juridikoa zainduz, interesdunekiko 

harremanak errazte aldera, bereziki, erregistroari lotutako egintzen inskripzioa eta gordailuari 

buruzkoak, bai eta kontsulten ebazpena eta publizitate formala ere. 

3.- Lege hau indarrean jarri eta urtebeteko epean, Eusko Jaurlaritzak kooperatibak 

zehatzeko prozedura onartuko du, zeina lege honen 149. artikuluan aurreikusten den, 

Administrazioaren zehapen-araubidea aplikatzeko legeriaren eta haren printzipio 

eta bermeen arabera. 

Legearen beraren zioen azalpenean adierazi den bezala, kooperatiben eremuko esku-hartze 

publikoaren justifikazioa du enpresa-mota horiek “gizarte-interesa” dutela. 

Kooperatiben arloko administrazio-jarduera azaltzeko eta justifikatzeko erabiltzen diren 

bi alderdiak ditugu, alde batetik, sustapen-jarduera eta, bestetik, kooperatiben legezkotasuna 

betetzen dela bermatzeko jarduera. 

Beraz, legea betetzen dela bermatzeko eginkizun horren esparruan arautu eta egikaritu 

behar da administrazioak kooperatiben esparruan daukan zehatzeko ahala. 

4/1993 Legearen 140.6 artikuluak aurreikusi zuen Eusko Jaurlaritzak zehapen-prozedura 

berariazkoa arau zezala, baina hori ez zen gertatu. 

Egungo legeak aldi baterako mugatu du prozedura hori onartzeko aldia, eta, horretarako, 

urtebeteko epea ezarri du, legea indarrean jartzen denetik. 

Gainera, aintzat hartu behar dugu legearen 160.7 artikuluak dioenez: “Eusko Jaurlaritzan 

lan-arloko eskumena duen sailari dagokio proposatzea onar dadin kooperatiba zehatzeko 

prozedura arautzen duen erregelamendua, zeina egingo baita Administrazioaren zehapenaraubidea 

eta haren printzipio eta bermeak aplikatzeko legeriaren arabera. Ezin izango 

da, inoiz, zehapenik ezarri baldin eta aurretik ez bada egin dagokion espedientea arestian 

adierazitako printzipio eta bermeen arabera. 

Ustezko arau-hauste oso astunengatik egindako zehapen-espedienteak ebazteko, aurretiko 

txostena eman beharko du Euskadiko Kooperatiben Goren Kontseiluak, eskaera egin 

623


ondorengo hirurogei egunetan; epe horretan eman ezean, egintzat joko da izapidea”. 

Xedapen honetan egindako legearen 149. artikulurako igorpena okertzat jo behar da; hala, 

igorpena 160.7 artikuluaren ingurukoa dela ulertu behar da. 

4.- Euskadiko Kooperatiben Erregistroarekin eta Euskadiko Kooperatiben Goren 

Kontseiluarekin koordinatu eta gero, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioko 

organo eskudunek arauak eman ahal izango dituzte kooperatibei datuak eskatzeko 

estatistika-ondorioetarako, betiere estatistika-arloko legerian ezarritakoaren arabera. 

Orain iruzkintzen ari garen xedapenak 4/1993 Legearen azken xedapenetako 

bosgarrenaren 3. atalaren testu berdina dakar. 

Euskal Autonomia Erkidegoko Autonomia Estatutuaren 10.37 artikuluak hauxe dio: 

“Euskal Autonomia Erkidegoak eskumen esklusiboa du honako gai hauetan: (..) 37. Euskal 

Herriko Estatistika, bere helburu eta eskumenetarako”. 

Artikulu hori aplikatuz, Eusko Legebiltzarrak Euskal Autonomia Erkidegoko Estatistikari 

buruzko apirilaren 23ko 4/1986 Legea onartu zuen, eta bertan arautu zuen Euskal Autonomia 

Erkidegoko estatistika-jarduera. 

Lege horren 6.1 artikuluak dioenez, Euskal Estatistika Plana Euskal Autonomia Erkidegoko 

estatistika-jarduera denboraldi batez antolatzeko tresna da, eta lege bidez onartuko da. 

Orain arte, plan horietako zortzi onartu dira, eta honako aldi hauetarako egon eta egongo 

dira indarrean: 1989-1992, 1993-1996, 1997-2000, 2001-2004, 2005-2008, 2010-2012, 

2014-2017 eta 2019-2022. Planok urteko estatistika-programen bidez garatzen dira. 

2019-2022 Euskal Estatistika Planari buruzko ekainaren 27ko 8/2019 Legeak eta 2020ko 

urteko estatistika-programa onartzen duen maiatzaren 26ko 71/2020 Dekretuak estatistikaeragiketen 

zerrendaren barruan jaso dute Gizarte Ekonomia. Ildo horretan, eragiketa horien 

artean, honako hauek jaso dituzte: “Euskal gizarte-ekonomiaren estatistika” (EAEko gizarteekonomiaren 

arloko kontu ekonomikoen makromagnitude esanguratsuenak ezagutzeko 

helburua duena), eta “Euskal gizarte-ekonomiaren emaitzen aurrerapena” (gizarte-ekonomiaren 

bilakaerari buruzko urteko emaitzen aurrerapena eskuratzeko helburua duena). Bi kasuetan, 

informazioa ematen duten subjektuak enpresak dira, eta goian adierazitako estatistikahelburuak 

betetzeko behar diren datuak biltzen dituzten galdetegiak baliatzen dira. 

Kontuan izan behar da estatistika-informazioa ematea nahitaezkoa dela enpresentzat, eta 

betebehar hori ez betetzea zehatzeko moduko arau-haustea dela. 

33.4.5. Azken xedapenetako bosgarrena: Indarrean jartzea 

Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratu eta hogeita hamar egunera jarriko 

da indarrean lege hau. 

33.4.5.1. Sarrera 

Lege baten azken xedapenen xede diren ohiko gaien artean dago legea indarrean jartzeko 

unea finkatzea. 

Arau baten bizi-denbora mugatzen duten bi uneak araua indarrean jartzea eta indargabetzea 

dira. 

624


Arau baten indarraldiaren hasiera argitalpen ofizialak zehazten du, eta hori legeak era 

formalean argitaratzeko printzipioaren ondorio da. Printzipio hori 1978ko Konstituzioaren 

9.3 artikuluan jasota dago. Artikuluak ezartzen duenez, “Konstituzioak arauen publizitatea 

bermatzen du”. 

Egitate edo une horretatik abiatuta, legeak berehala edo geroratuta hasi ahal izango dira 

indarrean, bigarren kasu horretan, era ofizialean argitaratzen direnetik, legeek ezartzen 

duen denbora-tartea igaro ondoren −vacatio legis moduan ezagutzen dena−. 


1/1982 Legeak (azken xedapenetako zortzigarrena) ezarri zuen EHAAn argitaratu eta 

hurrengo egunean jarriko zela indarrean. 4/1993 Legeak (azken xedapenetako lehenengoa), 

berriz, 30 eguneko epea ezarri zuen horretarako. 


Xedapen honek hogeita hamar eguneko epea ezarri du –vacatio legis–, EHAAn argitaratzen 

denetik aurrera indarrean jartzeko. 

Ondorio horietarako, epe bat ezartzeak legea ezagutzea erraztu egiten du (gutxienez, 

legearen esanahia edo haren ildo nagusiak), argitaratzen denetik indarrean jartzen den arte, 

batez ere, bertan jasotako arauek zuzenean eragindakoen partetik. 

Legea berehala indarrean ez hastea, geroratutako epean baizik (hogeita hamar eguneko 

epean, hain zuzen ere) alderdi onuragarria delakoan gaude. 

625

Contraportada: 176 mm (ancho de cartón 166 mm + cajo10 mm) 

cajo 

10 mm 

Altura 

247 mm 

tamaño de fo 

tamaño de cub 

Reyes de Navarra, 51-bajo 

01013 Vitoria-Gasteiz 

Telf. 945 121 155 

info@csce-ekgk.coop 

www.csce-ekgk.coop

EUSKADIKO KOOPERATIBEN LEGEAREN GAINEKO IRUZKINAK

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?