Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia

Jose Manterolajauna bein baiño
geiagotan aitatu izan da Iiouru ontan,
baiña beraren bizitzaren berri Qrain
eman bearra degu.
Donostian jaio zan, 1849-II1-23-an.
Bertako ikastetxeko, instituto-ko maisu
edo irakasle izan zan; baita Diario
de San Sebastián egunkarian idazle eta
udal-liburutegiaren zaintzaille ere.
Guía Manual Geográfico Descriptiva
de la Provincia de Guipúzcoa deritzaion
libuma argitaratu zuan 1871 urtean.
Cancionero Vasco izenekoa, berriz,
1877 urtetik 1 880 urtera atera
zuan. Euskal-Erria aldizkariari 1880
urtean eman zion asiera, eta aren zuzendaria
izan zan, il zan arte. Bertso­
-bilduma bikain bat ere osatu zuan.
Euskerazko itz-neurtu edo olerkien
norgeiagoka eta sariketak antolatzeari
berak ekin zion Gipuzkoan. Itz batean
esateko, garai artako euskaltzaletasunak
ari zor dio geien-bat. Ogei ta amabost
urterekin il zan, 1 884-II-29-an.
Eta arrigarriena auxe da, guretzako
beintzat: lan oiek danak ain urte gutxitan
egin izana.
Manterolaren beste meritu bat
JOSE MANTEROLA
69
Bilintxen bertso askoren salbatzaillea
izatea da.
Bilintx, izan ere, eta leen esan bezela,
zabar samarra zan bere bertsoak
gordetzen. Sail batzuk bazituan ala ere
argi taratuak. Oietxetatik oartu zan
Manterola bertso aien egillea nornai
etzala. Ala, egun batean arengana joan
zan. Baiña Manterolak berak kontatuko
digu:
"Allá por los años 1870 al 1871 solicité de
él con mucho empeño su coleccion completa
con el propósito de darla á la estampa, pero
poseído Vilinch de su eterna manía de que nada
valían, como escritas -decia él- en sus ratos
de melancolía y con el único fin de endulzar
sus pesares, se opuso á la idea de que fueran
publicadas."( 1)
Izketaldi ori nola izan zan obeto jabetu
gaitezen, gauza bat ondo gogoan
artu bear degu: Manterolak orduan
ogei ta bat edo ogei ta bi urte zituala;
Bilintxek, berriz, ogei ta emeretzi.
Orregatik, mutiko ura bere aurrean eskaera
ori egiñez ikusi zuanean, purmstada
batez bialduko zuan seguru asko.
Baiña saio bakarra etzuan Manterolak
egin. Ez izan ura etsitzen erreza.