Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia
Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia
Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
saria eskatuko bazuan ere.<br />
Eskutitz oi<strong>eta</strong>n, Teatro Zaar ortan<br />
lanean agertzen zaigu <strong>Bilintx</strong>, 1865-II-<br />
20-tik aurrera. Ogei ta amaJau urte bete<br />
gabeak zituan orduan, <strong>eta</strong> ia beste<br />
amaika urtean antxe jardungo zan.<br />
Orregatik, gogoko gauza bazuan edo<br />
ez bazuan, teatro-jaialdi asko ikusia<br />
izango zan ura; ta, guk esan bear bagendu,<br />
gustatu ere egingo zitzaizkion<br />
ano<br />
Baiña teatro-jaialdi oiek kutsurik<br />
utzi al zuten, geroztik arek jarritako<br />
bertso<strong>eta</strong>n? Galdera orrek merezi luke,<br />
guk uste, azterk<strong>eta</strong> bat arr<strong>eta</strong>z egin <strong>eta</strong><br />
erantzun sakona ematea. Baiña bego<br />
beste batentzat edo beste al di baterako<br />
lan ori, denbora asko eramango liguke<br />
<strong>eta</strong>.<br />
Beste gaJdera bat: teatroan asi zanean,<br />
Arsuagaren aroztegia utzi ote<br />
zuan? Alegia, bi lan oiek batera egiten<br />
zituan ala 1eendik zuana utzi be arrean<br />
arkitu zan? Andik urte batzu<strong>eta</strong>ra,<br />
1887-an, konserje-lana beste lantegirekin<br />
ezin uztartu ditekela esaten da.<br />
Baiña, bearbada, <strong>Bilintx</strong>en denboran<br />
etzan orrela izango. Ziur esateko ez<br />
dakigu, beraz. Argibide berririk agertu<br />
ezean, galdera ori bere ortan utzi bearko<br />
degu.<br />
Baiña konserje-Ianak etzituan<br />
<strong>Bilintx</strong>ek bakarrik egiten. Andreak laguntzen<br />
zion. Aditzera ala ematen du,<br />
beintzat, beren billoba Antoniok kontatu<br />
digun urrengo gertaera onek.<br />
Besoan erreuma-aizeak jota omen<br />
zebillen andrea, <strong>eta</strong> batenbatek, besoa<br />
alkoolez ondo igurtzi <strong>eta</strong> gero, venda<br />
Bizibidea<br />
2S<br />
bat, Jotura bat jartzeko esan omen<br />
zion, ona zala <strong>eta</strong>.<br />
Bai jarri ere. Baiña ondoren teatroan<br />
jaiaJdiren bat izaki <strong>eta</strong> argiak piztutzen<br />
asi zan. Artean indar-argirik ez<br />
<strong>eta</strong> su-argiak erabili bear noski.<br />
Arestian aitatutako araudi ortan, konserjearen<br />
eginkizun<strong>eta</strong>tik bat onela<br />
adierazten da: " ... encenderá y apagará<br />
los' mecheros de gas". Artan ari zala,<br />
besoak su artu omen zion; <strong>eta</strong>, itzali<br />
zutenerako, asko xamar erre. Bere<br />
denbora guzirako seiñalea geJditu<br />
omen zitzaion.<br />
Baiña teatroko lanak egin ez-ezik,<br />
refreskoak-<strong>eta</strong> saJtzen omen zituzten<br />
bertan, jaialdirik zanean: ura eskonfakin<br />
<strong>eta</strong> orrelakoak. Ortarako ere, bearbada,<br />
liburuak-<strong>eta</strong> saltzeko prestatutako<br />
gela ura izango zuten.<br />
Zaartu ondoren <strong>Bilintx</strong>en andreak<br />
bere billobei esaten zienez, erderaz<br />
aguardiente de caña deritzaion patarra<br />
ere izaten zuten salgai, <strong>eta</strong> oso ona<br />
gaiñera; Donostian beste iñork etzuan<br />
bezelakoa.<br />
Andrea ere gogotik saiatzen zan,<br />
beraz, etxerako biltzen. Ain zuzen,<br />
1871-ko Padrón Municipal-ean,<br />
<strong>Bilintx</strong>en andrearen izenaren ondoan,<br />
zer bizibide zuan adierazteko tokia<br />
utsik dago. Etzuan artean etxeko lana<br />
besterik egingo.<br />
Baiña 1872-ko Padrón Municipalean<br />
toki ori bet<strong>eta</strong> dago. Onela dio:<br />
comercio. Dendaren batean-edo salmentan<br />
saiatzen zala esan naiko duo<br />
Granadak <strong>Bilintx</strong> jo zuanean,<br />
Serafin Barojak eskutitz bat bialdu<br />
zuan Donostitik Madrilko El Tiempo
Change language