Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia

* * *
Bertso auek Jose Manterolak argitaratu
zituan, bere Cancionero Vasco-n:
Primera serie, Tomo 1, Noviembre de
1877.
Aurretik argibide jakingarri au
ematen du:
"No debo terminar estas líneas sin hacer
presente que habiendo tenido ocasión de examinar
los papeles que á la muerte de Vilinch
se encontraron por su Viuda, he visto, entre
otros, copiados de puño y letra de este desgraciado
poeta. los originales de la poesía
Juramentuba.
y como quiera que en ellos existen diversas
variantes de la composicion tal cual se publicó
allá hacia 1862, he creído deber anotar
al pié todas las diferencias que he encontrado
en las cuartillas del autor, por más que el estudio
hecho de uno y otro texto me inclina á
creer que las cuartillas halladas son las primitivas
de Vilinch, que debió aumentar y corregir
al tratar de dar su composicion á la prensa".
Etzituan, beraz, Manterolak bertso
auek Bilintxen esku-idatzietatik kopiatu,
naiz eta auek esku artean eduki. Ori
zergatik egin zuan errez somatu diteke.
Batetik, sail onek zortzi bertso ditu;
eta esku-idatzi orrek, guk ere ikusi
Juramentub'-Ca'-----__
8/ "Fintasunakiñ kunplituko det,
ez da zer egon zalantzez,
denborarikan igaro gabe
gogo txarrezko balantzez;
erakutsitzen baldin badizut
faltsiyarikan mudantzez,
nere biyotza bete dezala
damutasunak arantzez".
179
degunez, zazpi. Bostgarrena falta.
Bestetik, berriz, bertsoak obeto daude
argitaratu ziran bezela, esku-idatzietan
baiño.
Leenago ere esan degunez, Bilintxek,
etxean idatzita zeuzkan bertsoak,
inprentara baiño leen, berriro aztertu
eta an eta emen aldatu egiten zituan.
Ondoren, paper garbira pasa. Paper
berri ori izango zan moldiztegira joan
zana, eta an gelditu.
Dudarik gabe, Manterolak ezagutu
zuan l862-ko argitaraldi ori, eta berari
kopiatuko zizkion bertsoak, bere
Cancionero Vasco-n argitaratzeko.
Bere bilduman ere jaso zituan Manterolak
bertso auek, eskuz idatzita.
Baiña zalantzak izan zituan kopiatzerakoan,
bigarren bertsoaren zazpigarren
lerroan. Leenengo, ustaitu idatzi
zuan. Urrena, ori tatxatu eta estutu
ipiñi. Azkenik, ori ere kendu eta berriz
ere uztaitu ezarri. Baiña bere Cancionero
Vasco-n estutu idatzi zuan.
Baiña 1862-ko bertso-paper ori nun
ote da orain? Bilintxen paperetan bertso
auen argitaraldi zaar bat agertu da,
eta bearbada bera izango da. Zoritxarrez,
urterik ez du esaten; moldiztegiaren
izena bai: "San Sebastian: Imp. de