Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia
Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia
Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
* * *<br />
Ondoren, leenago esan bezela,<br />
Manterolak bere Cancionero Vasco-n<br />
sail osoa argitaratu zuan; zortzi <strong>bertsoak</strong>,<br />
alegia. Auek nundik artu dituan ez<br />
du aldi ontan esaten; baiña beste argibide<br />
jakingarri asko ematen ditu.<br />
Onela dio:<br />
"Entre las poesías festivas y satíricas del<br />
país vasco, no habrá quizás una que haya alcanzado<br />
mayor popularidad que esta del malogrado<br />
vate donostiarra Vilinch.<br />
Había allá por los aFios 1860 -si mi memoria<br />
no me es infiel- un carro tirado por un jamelgo<br />
blanco, destinado á la limpieza de las<br />
calles de San Sebastiano<br />
El pobre penco, encargado de tan penosa<br />
tarea cuoúdiana, habia enflaquecido hasta lo<br />
imposible, á fuerza de palo y de trabajo, y<br />
quizás tambien de la no sobra de alimento.<br />
Aquella arpa viviente, aquella sombra de<br />
cabal/o, que recorría sin cesar las calles de la<br />
ciudad uncido á su carro, inspiró al pobre<br />
Vilinch esta composicion, llena de gracia, conocida<br />
vulgarmente con el nombre de Zaldi<br />
zuriyarena. "<br />
Alegia, Santestebanek, Manterolak<br />
<strong>eta</strong> <strong>Bilintx</strong>en paper<strong>eta</strong>n azaldutako<br />
bertso-paper orrek Zaldi baten bicitza<br />
ezarri zioten izena sail oni; baiña<br />
erriak Zaldi zuriyarena ere esaten zion<br />
orduan, <strong>eta</strong> bai gaur ere. Orregatik, bi<br />
izenburuak ipiñi ditugu guk emen.<br />
* * *<br />
<strong>Bilintx</strong>en billoba Antoniok beste<br />
argibide jakingarri au eman zigun: bere<br />
aitonak naigabe aundia izan zuala<br />
bertso auekin.<br />
146<br />
Garai artan, izan ere, bai omen zan<br />
Donostian, Gros abizena zuan famili<br />
bat. Berak eman zion izena Gros baillarari.<br />
Donostian, erriko garbik<strong>eta</strong>-lanak<br />
famili orretxek artuak omen zituan,<br />
bertako agintariekin tratu bat eginda;<br />
<strong>eta</strong> zaldi zuria ere famili orrena izaki,<br />
Joxe Mari izeneko morroi batek erabiltzen<br />
bazuan ere. Eta bertso oiek ateratakoan,<br />
izugarri asarretu omen ziran<br />
famili ortakoak <strong>Bilintx</strong>ekin. Denbora<br />
askoan ez omen zioten itzik ere egin.<br />
* * *<br />
Manterolak onela jarraitzen du:<br />
"Esta poesía, una de las pocas festivas de<br />
Vilinch, acreditó más y más el nombre de este<br />
desgraciado po<strong>eta</strong>, é inmortalizó a aquel infeliz<br />
caballo blanco, casi tan popular en nuestro<br />
país como lo es en Castilla el famoso<br />
Rocinante del celebérrimo Don Quijote de la<br />
Mancha.<br />
Zaldi baten bicitza, con todo y estar escrita<br />
sobre un asunto tan pobre y vulgar, sobrevivirá<br />
mientras se hable la lengua euskara como<br />
una de los mejores composiciones satíricas escritas<br />
en dicho idioma, por la expontaneidad<br />
que revela, por lo gráfico de la pintura, la viveza<br />
del colorido, y la pureza del lenguaje. "<br />
Arrazoi bete-betea zuan Manterolak<br />
ori esatean. Euskera bizi dan artean,<br />
bertso-sail onek ere iraungo du<br />
noski. Egin zanetik eun ta ogei ta<br />
amar bat urte igaro dira, baiña gure<br />
erriaren biotz <strong>eta</strong> ezpaiñ<strong>eta</strong>n bizi-bizirik<br />
dago.<br />
* * *