23.12.2012 Views

Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia

Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia

Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

* * *<br />

Ondoren, leenago esan bezela,<br />

Manterolak bere Cancionero Vasco-n<br />

sail osoa argitaratu zuan; zortzi <strong>bertsoak</strong>,<br />

alegia. Auek nundik artu dituan ez<br />

du aldi ontan esaten; baiña beste argibide<br />

jakingarri asko ematen ditu.<br />

Onela dio:<br />

"Entre las poesías festivas y satíricas del<br />

país vasco, no habrá quizás una que haya alcanzado<br />

mayor popularidad que esta del malogrado<br />

vate donostiarra Vilinch.<br />

Había allá por los aFios 1860 -si mi memoria<br />

no me es infiel- un carro tirado por un jamelgo<br />

blanco, destinado á la limpieza de las<br />

calles de San Sebastiano<br />

El pobre penco, encargado de tan penosa<br />

tarea cuoúdiana, habia enflaquecido hasta lo<br />

imposible, á fuerza de palo y de trabajo, y<br />

quizás tambien de la no sobra de alimento.<br />

Aquella arpa viviente, aquella sombra de<br />

cabal/o, que recorría sin cesar las calles de la<br />

ciudad uncido á su carro, inspiró al pobre<br />

Vilinch esta composicion, llena de gracia, conocida<br />

vulgarmente con el nombre de Zaldi<br />

zuriyarena. "<br />

Alegia, Santestebanek, Manterolak<br />

<strong>eta</strong> <strong>Bilintx</strong>en paper<strong>eta</strong>n azaldutako<br />

bertso-paper orrek Zaldi baten bicitza<br />

ezarri zioten izena sail oni; baiña<br />

erriak Zaldi zuriyarena ere esaten zion<br />

orduan, <strong>eta</strong> bai gaur ere. Orregatik, bi<br />

izenburuak ipiñi ditugu guk emen.<br />

* * *<br />

<strong>Bilintx</strong>en billoba Antoniok beste<br />

argibide jakingarri au eman zigun: bere<br />

aitonak naigabe aundia izan zuala<br />

bertso auekin.<br />

146<br />

Garai artan, izan ere, bai omen zan<br />

Donostian, Gros abizena zuan famili<br />

bat. Berak eman zion izena Gros baillarari.<br />

Donostian, erriko garbik<strong>eta</strong>-lanak<br />

famili orretxek artuak omen zituan,<br />

bertako agintariekin tratu bat eginda;<br />

<strong>eta</strong> zaldi zuria ere famili orrena izaki,<br />

Joxe Mari izeneko morroi batek erabiltzen<br />

bazuan ere. Eta bertso oiek ateratakoan,<br />

izugarri asarretu omen ziran<br />

famili ortakoak <strong>Bilintx</strong>ekin. Denbora<br />

askoan ez omen zioten itzik ere egin.<br />

* * *<br />

Manterolak onela jarraitzen du:<br />

"Esta poesía, una de las pocas festivas de<br />

Vilinch, acreditó más y más el nombre de este<br />

desgraciado po<strong>eta</strong>, é inmortalizó a aquel infeliz<br />

caballo blanco, casi tan popular en nuestro<br />

país como lo es en Castilla el famoso<br />

Rocinante del celebérrimo Don Quijote de la<br />

Mancha.<br />

Zaldi baten bicitza, con todo y estar escrita<br />

sobre un asunto tan pobre y vulgar, sobrevivirá<br />

mientras se hable la lengua euskara como<br />

una de los mejores composiciones satíricas escritas<br />

en dicho idioma, por la expontaneidad<br />

que revela, por lo gráfico de la pintura, la viveza<br />

del colorido, y la pureza del lenguaje. "<br />

Arrazoi bete-betea zuan Manterolak<br />

ori esatean. Euskera bizi dan artean,<br />

bertso-sail onek ere iraungo du<br />

noski. Egin zanetik eun ta ogei ta<br />

amar bat urte igaro dira, baiña gure<br />

erriaren biotz <strong>eta</strong> ezpaiñ<strong>eta</strong>n bizi-bizirik<br />

dago.<br />

* * *

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!