Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia
Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia
Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
-paperak inprentatu <strong>eta</strong> zabaldu alegia.<br />
Baiña <strong>Bilintx</strong>ek idatzi <strong>eta</strong> bialdutako<br />
orria an geldituko zan <strong>eta</strong> bertan galduo<br />
Orregatik, <strong>Bilintx</strong>en orUinala ez da<br />
etxean gorde zan esku-idatzia, baizik<br />
-<strong>eta</strong> moldiztegira eraman <strong>eta</strong> an gelditu<br />
<strong>eta</strong> galdu zana. Ala, moldiztegi esku-idatzi<br />
ori esku artean izan ezean,<br />
andik atera zan bertso-papera artu bear<br />
da, guk uste beintzat, oríjinaltzat.<br />
Aldi ontan bertso-paper ori agertu<br />
dala uste degu; <strong>Bilintx</strong>en paper<strong>eta</strong>n<br />
azaldutako ori izango da. Eta bai<br />
Santestebanek <strong>eta</strong> bai Manterolak berdintsu<br />
dituzte <strong>bertsoak</strong>.<br />
Baiña ezberdintasun aundí samar<br />
bat billatzen diegu iru argitaraldi auei.<br />
<strong>Bilintx</strong>en esku-idatziak onela dio: janariya,<br />
zuriya, gaxua, biyotzik, munduban,<br />
eziñ <strong>eta</strong> abar. lru argitaraldi<br />
oiek, berriz, beste onela: janaria, zuria,<br />
gaisoa, biotzik, munduan, ezin <strong>eta</strong><br />
abar,<br />
Onek zera esan nai du: eskuren bat<br />
ibili zala or fonetismoak kentzen;<br />
Donostiko euskeraren aozkatze-moduak<br />
gramatikaratzen, alegia.<br />
Guri, beintzat, askoz geiago gustatzen<br />
zaizkigu <strong>Bilintx</strong>en <strong>bertsoak</strong> beren<br />
donostiar kutsu <strong>eta</strong> izkerarekin. Ala<br />
ere, begiratu bear zaiona ez da ori,<br />
beste au baizik: berak orrelaxe jarri zituala,<br />
<strong>eta</strong> iñork ere eskubiderik ez daukala<br />
ezertxo ere aldatzeko.<br />
Ala, oraingo ontan esku-idatziari<br />
kopiatzen dizkiogu <strong>bertsoak</strong>, toki au<strong>eta</strong>n<br />
izan ezik, lerro auek bertso-paperak<br />
obeto ditualako gure ust<strong>eta</strong>n: 1/1:<br />
145<br />
Arr<strong>eta</strong> guciyaquiñ; 1/2: entzun Joshemari;<br />
1/3: ta eman cumplimentu; 1/4:<br />
encargubari; 1/5: erresatu zazquitzu;<br />
3/1: Dago esqueletuaren.<br />
Laugarren bertsoaren amalaugarren<br />
lerroari buruz zalantza sortua dago:<br />
"Karro bat kaka" ala "karro bat kraka"<br />
bear duan. Egunkariren batean ere ortaz<br />
zerbait itzegin da. "Karro bat kaka",<br />
'izan ere, karro betea da; "karro<br />
bat kraka", berriz, karro utsa; <strong>eta</strong> bera<br />
ezin karriatzeak grazi aundiagoa duo<br />
Orregatik, bigarren era au artu degu liburu<br />
ontarako.<br />
<strong>Bilintx</strong>en paper<strong>eta</strong>n azaldutako<br />
bertso-paper orrek, baita Santestebanek<br />
<strong>eta</strong> Manterolak, <strong>eta</strong> bai iru oiei kopiatu<br />
dizkieten beste argitaraldi guziak,<br />
beste aldak<strong>eta</strong> auek ere badituzte:<br />
2/13: eman zayozu, ea; 2/4: jartzen<br />
dan 10di; 3/2: itxurak arturik; 3/4:<br />
orrela galdurik; 3/9: zaldi orri nik;<br />
5/14: ezin gelditu; 6/1: Gisagaisoaz<br />
danak.<br />
* * *<br />
Leen esan bezela, Santestebanek<br />
bertso auen doiñua argitaratu zuan.<br />
Doiñu orri buruz onela dio Manterolak<br />
bere Cancionero Vasco-n:<br />
"Zaldi baten bicitza ha sido puesto en música<br />
por D. Juan José Santestehan, y arreglada<br />
para canto y piano por su hijo J. A. forma<br />
parte de la notahle Coleccion de Aires<br />
Vascongados, de dicho Maestro, en la que figura<br />
con el número IR."<br />
Badakigu, beraz, nork egiña dan<br />
bertso auek kantatzen diran bederatzi<br />
puntuko doiñu polit ori.
Change language