Bilintx, bertsoak eta bizitza - Euskaltzaindia

Alberdik konserje-Iantegia. Ziur aski,
erabaki au artu eta teatroko etxea ustu,
bateratsu egingo zuten.
Baiña etziran urrutira joan. Kale
Nagusitik Enbeltran kalera aldatu ziran:
amaseigarren zenbakia, bigarren
bizitza, eskubia.
Beste bi aldaketa ere egin zituzten
gero: leenengo Garibay kalera -bosgarren
zenbakia, laugarren bizitza-, eta
andik Avenida-ra -emeretzigarren zenbakia,
laugarren bizitza-.
1931 urtean, Bilintx jaio zaneko
eungarren urtea betetzen zan, eta etzuten
donostiarrak ospatu gabe utzi nai
izan. Azaroaren 29-an, arratsaldeko
zazpietan, Dunixi-k, Dionisio Azkuek
alegia, itzaldi bat egin zuan erderaz ari
buruz.
Itzaldiaren bukaera aldera, Ramon
Laborda, Remijio Peña, Gurutzeaga
eta Kortajarena kantariak Bilintxen
zenbait bertso kantatu zituzten: Izazu
nitzaz kupira, Bein batian Loio/an,
Juramentuba, Biyotz erituba eta Juana
Bixenta Olabe. Eta, azkenik, txistulariak
euskal doiñu batzuk jo zituzten.
Jendea gustora noski. Baiña nork
esan zer sentitzen zuan une aietan
Bilintxen andreak? Antxe baitzan, larogei
ta bost urte betetzeko sei egun
falta zituala. Bere seme Pio eta billoba
Antoniorekin joana zan.
Itzaldiaren une batean, Bilintxen
andrea aitatu eta oncla esan zuan
Dunixi-k:
- Por cierto, no sé qué habrá sido
de ella. Habrá muerto seguramente.
Ori entzundakoan, Bilintxen andreak
bere eserlekuan mugitu eta onela
esan omen zuan aopean:
105
- Ez ba! Oraindik bizi naiz!
Itzaldia bukatutakoan, Bilintxen semea,
Pio, Dunixi jaunarengana joan
zan, eta ama bizi zuala esan eta itz batzuk
egin zituzten alkarrekin.
Itzaldi ori El Día egunkariak argitaratu
zuan 1931-XIl-l-ean. Baiña Dunixi-k
esan eta arestian aitatu ditugun
itz oiek ez ditu. Oien lekuan, onako
beste auek bai, ordea:
"Indalecio Bizcarrondo dejó un apellido
rodeado de simpatía y de respeto. que hemos
visto dilatarse con dignidad, entre nosotros,
hasta la tercera generación, en vida todavía
de la venerable Andre Nikolaxa (Doña
Nicolasa ErquiciaJ, la virtuosa compañera del
gran poeta, a quien desde este lugar, con infinito
cariño de donostiarra (de donostiarra y
de parroquiano, que compró en su estanco, de
chico, las "calcamunías" y más tarde las primeras
"txortas" J, con infinito cariño quiero
dirigir, en memoria de su esposo, el saludo de
un pueblo reconocido."
Bilintxen billoba Antoniori berriz
galdetu eta baietz esan zigun: seguru
zala Dunixi-k leen aitatutako itz oiek
esan zituala. Eta bai guk sinistu ere.
Zer gertatu zan igertzen erreza dala
derizkiogu. Dunixi jaunak etzeukan
iñola ere bere anka-sartze ori argitaratzerik;
eta, inprentara baiño leen, ori
kendu eta ordaiñetan beste itz dotore
eta loretsu oiek sartuko zituan.
Antonio ori Billabonako alaba
Purifikazion Albea Urrutiarekin ezkondu
zan 1930-IX-15-ean, eta amonak
oncla esaten omen zion bere
errain orri:
- Oraindik ere komeni da nik pixka
batean bizitzea, zuk etxe ontako martxa
ikasi arte: baiña denbora asko ere
ez, zaarrak etxe batean enbarazu aundia
egiten degu eta.