Obras Espírituales que encaminan a una alma, a la mas perfecta Unión con Dios, Segunda Parte
1 appcllm genere faemen'm ¿jfmnt ( nec ^ de hac re apud tilos ulla dubitatio eft ) Sp'mtum-Saníium üngua ¡ka. Y trahe las palabras del Pfalmo 102. Sicut oaili mcilU m mambus Domim fiu, ln quo loco árimm mterfretmmr ArtcilUm , & Dom'mm SpiritumSmtlum. El Griego ufa del genero neutro , y el Latino del raafculino; pero no fe maraville nadie ( dice eñe Santo) de eña grande diferencia:D^MÍ erim ln tribus fimápMus ünguts , qmhm titulus mtmrim Crucis fafftüs eft , pafs'm tribus generihus ¿tfpellamr ut [ámus nul- I lius ejfe generis. Y San Gregorio dijo divinamente eti el Ubro 13. de los Morales, capit. 11. declarando aquellas palabras: Semel loquitur Deus. liquet ómnibus y qma Deo nec futerimm tempus congruit , nec futurum. lamo ergo m eo quodhbet tempus ponitur libere, quanto mllam vem Efta mifma variación , y el ufar ya de efte genero, del otro , enfeña que es Dios fuperior a todo genero , y que por tenerlo perfeílo de fuerza , y valor , le ilama el Latino Spirnus en mafeulino : y por tenerlo perfedo de piedad , de manfedumbre , y para ampararnos , y regalarnos de maternidad , le llama con nombre femenino el Hebreo : y por ler no como quiera el perfecto , fino lo perfedo mifmo , ó la mifma perfección , le llamo el Griego con genero neutro. Afsi también declara maravillofamente : la divina perfección, y fu inefabilidad efta variación, de que la miftica Theologia ufa , hablando unas veccs( digámoslo afsi) concertadamente; eño es, con los términos que ella alcanza ordenados , y perfedos : y otras no contenta con eífos , arrojandofe en un fanto exccíío , y como dcfconclerto , y locura, que es el Ixccdhnus de San Pal.Corwfc blo , ó infanimus, que dijo la Siriaca > 5« t^- ufando de términos yá imperfedifsimos, como de fobervia , embriaguez , y fu- . ror ! ya fobreperftdos, como lo hizo San Dionifio de Mijlica Th$olo¿ia.t luego en las primeras palabras, diciendo : TrínitAs fuper fubftantiaits , áfaerde*, & fu~ perbttu , que cierto no parece que pudo haver mayor encarecimiento , ni reconocimiento mayor 5 de que no alcanzan nueíhos términos, por mas Thcologos que lean, á hablar de Dios v r f tratar con el , que decir , hablando con la Santifsima TrinidadjTrinidadlobredioia. Por efta inefabilidad , pues, ufan \Q% Theologos mifticos de los termines di, chos, y traben locuciones, y nombres en fus eferitos j Non proprie , fed tran^ fumptive, como dijeron algunos, i¿ ^ eos,fie Jumeado, ut explicent rem altierem qum verbis exprimí queat. Según eílo , pues , fe ha de hacer juicio de las fraíis , y términos de que ufan los Varones mifticos, y fi fe ha. liare en ellos también algún termino, que parece que declara mas de lo que ellos pretenden , hafe de tomar con el temple, de que la materia es capaz. Advirtiendo que fe uso de eífe modo de hablar , porque qualquier otro inferior quedaba cortifsimo , para dar s» entender la excelencia , y grandeza de aquello mifmo que fe declara. La iqual fufre algún encarecimiento, y defufado termino, qual la frafis de San Bernardo ad Fratres de Vita Solitaria, que la femejanza con Dios,á quelle-* ga el alma en la perfeda unión, la llama : ln tantum proprie propria-, ut non iam fimHmdo , fed mitas fpiritus nominetur. Siendo verdad , que como entre las di^ vinas Perfonas no puede haver unión, fino unidad entre ellas: y en el Alma no puede haver unidad, finoUmo"' pero tal, que pudo decir Chrittonueftro Señor : Oro Pater, ut fint umm > mt ego, & tu umm fumus» Y porque dará mucha luz, ^ ^ argumento de eñe difeurfo , como toda la materia miftica, y en pa^11' lar a la fubida dodrina deeftos nuíte* riofos tratados, expreífar algunas locuciones , o fraíis, que falen del c01111 lo haremos aqui todo con lug3reS Santos, y con la mayor brevedad q11 fea pofsible. F R. A S I S 1. írafií CLA la primera, llamarfe en O miftica, Macula, que tiene ^¿¿^ dad de purgación , qualquiera C& perfeda , y fetifible , que aparte.^tel;giluntad del trato cípiritual > X 1 en „ ' ble con Dios, aunque cfto fca ^ mcr movimiento, y fin 1*^^* teGft Hablo de cfto marav^ofam^^^
erto Abad. Sefffl. t. ín Cant. pondé- -rando quan bcena Noche m ella de ia Contemplación , y quan malo el dia, que llama la Eícntura del hombre í Heu jnc , dice, iquomodo me úrcunfulget , áies ijiat QHonwdo ¿jfectum ineum arriptiit ad •je ? Ubique erumpunt, & emergunt incogi- •tmm cuKclíi t qua ffmtum , ve/ turhent, vel demrpent. tácet enhn anmus cap'gatiore ve- -pelLít 'üú propofiío , folo tamen irrttentmm cognaúonum Jordi datar attactu. No» íifipo~ nmt, wm voknter imponantur, culpam dliquam : tamen munctam irrogmt ajfettatdí Ay de mi! Que dia eftc tan claro, y tan malo! Defcubreme eíto fenfible, y con elfo me arrebata el afeólo : De donde quiera , íin querer faltan cofas, y fe ofrecen imagines, que al penfamiento, y al efpiritu le turban , y manchan ; porque aunque él con fanto , y firme propoíito las defeche , folo el toque , y fola fu reprefentacion ofendió á la pureza , y por hai enfució , y mancho. Y aunque es verdad , que quando eftas cofas fenfibles ^ y bajas , fon trahidas con violencia, y no admitidas con gufto , no traben culpa, en verdad que injurian , y agravian á la pureza, y fantidad, que en eñe trato con Dios, ,el alma procura, y defea. Mas encarecido lo dijo San Buenaventura Opufc. i. de feptem itineribus seternitatis, donde tocando el lugar de los Cantares : Ldvi pedes ¡neos , quomodoinquiriabo eos* Trabe una expofeion del Bercelenfe , que dice ; Qmtnodo'mqumtho eos iterum umbra,& i»iagin't[;us tenipor.diumZ Cum etiam inteüeaudes operaúones , & for~ wa in fiipcmtelleüudi exenitio reputentur wacuU, & offendicula. No bolveré ( dice la Efpofa , fegun efta expoficion ) á enfuciar mis pies; cfto es , a tratar , ó tanninar por via de imagines, ó femejan- 2as fenfibles , y de cofas temporales: pues en efte fobre intcllcdual egeircicio aun el obrar intellcaual ( efto e's, con difeurfo rigiendofe por razón no mas , y por humana habilidad) y también las wrmas , ó efpccics que les refponden, 2 tengan por manchas , y ellorvos en «an excelente , y levantado camino. Y efto r porque fea culpa , fino porqu» P«a lo ibbrclntclcLtual , y apurado de *e « muy imperílóío • y $ veces cf~ torva el íntele&ial , y ordinario diícurfo. Santo Tfeiomas dijo lo mlfmo de vé-» rítate , quseft. 15. arí. 4. por eftas pala- Taras i Ver fe hnpedmt fe imkem iñtéUemv&i '& fenfimn operañohes j tum per hoc , quod in utrifque operationibus opoñet mennomm effe : tmn etiam , quid intellectus quód^mmodó fenfMibus operationibus admifeetur , cufti ¿t phantafmmhus accipiM : & ka ex fenfibilihtis operationibus quodanmodo 'melleclüs puntas mquinMur. Eitorvanfe ( dice el Santo) las Operaciones intelledivas , y fenfitivas. Lo uno , porque para Cualquiera de ellas fe requiere intención , y ateacion , que repartida por muchos , fe difminuyes Lo otro , porque en las operaciones fenfitivas , io intelectivo fe mezcla con lo fenlibie , recibiendo algo de las fantafmas el entendimiento: y afsi en cierta manera fe enílicia , y mancha con eíTp la pureza de él. De aqui fe entenderá bien ía dodrina de nueftro Beato Padre , en el lib. 1* de la Subida del Monte Carmelo cap. 5?* Cuyo titulo es , de como los apetitoS enlucían al alma : y lo qué diee , que fon inmundos ios penfamientos, y concepciones, que él entendimiento haée de laS cofas bajas de la tierra , y de todas las criaturas , las qüaíes como fon tan contrarias á las cofas fempiternas, enfudan el templo del alma , y remata ei capitulo diciendo : Lo que digo, y hace % láfo para mi propofito , es , qué qudqúerA apetito , Mnque jea de la mat mnhna imper* fecdetiy mancha, obfeurece, y impide Uumm del alma con Dios* F R A S I S IL LA fegunda Fraíis , qüe es bien expreífar aqui, es la que ufan muy comunmente los Miñicos, de que en lo fubido de la Contemplación , y en la comunicación , j unión muy infufa , y fobrenatural cftun como admiradas cu fufpcnfion , y un obrar las petenciasj de la qual locución ufan , no folo los Mifticos , íin® los Efcolaüicos , y aun los Filofofos t como diremos en la Fralís quarta. En eftá folo fe quiere decir, que no obran las potencias como de Puyo : pues es totalmente infufo lo que reciben , y fifí» lo
- Page 65 and 66: AVISOS, Y SENTENCIAS ESPIRITUALES.
- Page 67 and 68: AVISOS, Y SENTENCIAS IISPIRÍTÜALE
- Page 69 and 70: 0 kl 0*. AVISOS , Y SENTENCIAS ESPI
- Page 71 and 72: AVISOS , Y SENTEHCIAS ESPIRITUALES,
- Page 73 and 74: AVISOS , Y SENTEHCIAS ESPIRITUALES*
- Page 75 and 76: AVISOS, Y SENTEHCIAS ESPIRITUALES*
- Page 77 and 78: AVISOS , Y SENTENCIAS ESPIRITUALES.
- Page 79 and 80: AVISOS , Y SENTENCIAS ESPIRITUALES.
- Page 81 and 82: AVISOS , Y SENTEHCIAS ESPIHITÜALIS
- Page 83 and 84: AVISOS , Y SENTENCIAS ESPIRITUALES.
- Page 85 and 86: AVISOS, Y SENTENCIAS ESFHUTOALfi* r
- Page 87 and 88: lamentare mi vida €n tanto , que
- Page 89 and 90: que Te halla por ventura. No penfei
- Page 91 and 92: DEVOTAS POESIAS. 1^1 y como el sef,
- Page 93 and 94: DEVOTAS y fobre mí tomaría fus fa
- Page 95 and 96: • CAR ESPIRITUALES ESCRITAS A DIF
- Page 97 and 98: CARTAS ESPIRITUALES. acordaniome ,
- Page 99 and 100: v¡ar ^ el Padre Fray Angel , y aun
- Page 101 and 102: fentimíento, y aprchcníion ¿e fu
- Page 103 and 104: CARTAS ESPIRITUALES. 581 van entrad
- Page 105 and 106: CARTAS . I • ESPIRITUALES. na cí
- Page 107 and 108: ^ CAPvTA CARTAS ESPIRITUALES. 1*5 X
- Page 109 and 110: 587 APUNTAMIENTOS , Y ADVERTENCIAS
- Page 111 and 112: principios por medio?, que toquen ,
- Page 113 and 114: alto efbdo de Union íbbrenatural ,
- Page 115: alrius mt(Ügm\ Entro la ThcologlaS
- Page 119 and 120: de efU Oración , y rufpenílon
- Page 121 and 122: (¡uem dillgit anima mea, diíling
- Page 123 and 124: tro v muy en lo hondo , y fecreto d
- Page 125 and 126: xiraos de ellt, otros que aunque el
- Page 127 and 128: nm ft'tr'tttís non mtum mime volen
- Page 129 and 130: tílleclum iwrn.ítcr'htlitatts mí
- Page 131 and 132: •¿elfenúdohmm , qndes fon b^tm^
- Page 133 and 134: wtuu Anwrcfa,y fmálU, nuna h^n de
- Page 135 and 136: tan bien declarachs , y con mucha n
- Page 137 and 138: pene en fu favor, como fiel teflSgo
- Page 139 and 140: efcrive en común , fin determinar
- Page 141 and 142: TJBLA DE LOSLVGARES DE LA SAGRADA ,
- Page 143 and 144: T A B L A . 6ti CAP. 23. 9« Aplica
- Page 145 and 146: PfaJ. 4Í 5« fíMtótó* ^pe^5 let
- Page 147 and 148: T A B L A i Sub umbra ilüus, 465.
- Page 149 and 150: T A B L A , ^27 CAP. 66. n.Ego dccl
- Page 151 and 152: T A B L A . CAP.^S. f.Omnia vero op
- Page 153 and 154: ie Hoc Itaquc dico , fratres, • 1
- Page 155 and 156: T A B L A ^33 DE LOS LIBROS, Y CAPI
- Page 157 and 158: T A B L A , ice la caufa de ellos ,
- Page 159 and 160: T A B L A . 4iy Oratorios, y Templo
- Page 161 and 162: T A B L A . Declaración de la Canc
- Page 163 and 164: 3Es impofsibre no haga Dios mercede
- Page 165 and 166: T A B L A Coaviene a la tal , tpart
erto Abad. Sefffl. t. ín Cant. pondé-<br />
-rando quan bcena Noche m el<strong>la</strong> de<br />
ia Contemp<strong>la</strong>ción , y quan malo el dia,<br />
<strong>que</strong> l<strong>la</strong>ma <strong>la</strong> Eícntura del hombre í Heu<br />
jnc , dice, iquomodo me úrcunfulget , áies<br />
ijiat QHonwdo ¿jfectum ineum arriptiit ad<br />
•je ? Ubi<strong>que</strong> erumpunt, & emergunt incogi-<br />
•tmm cuKclíi t qua ffmtum , ve/ turhent, vel<br />
demrpent. tácet enhn anmus cap'gatiore ve-<br />
-pelLít 'üú propofiío , folo tamen irrttentmm<br />
cognaúonum Jordi datar attactu. No» íifipo~<br />
nmt, wm voknter imponantur, culpam dliquam<br />
: tamen munctam irrogmt ajfettatdí<br />
Ay de mi! Que dia eftc tan c<strong>la</strong>ro,<br />
y tan malo! Defcubreme eíto fenfible,<br />
y <strong>con</strong> elfo me arrebata el afeólo : De<br />
donde quiera , íin <strong>que</strong>rer faltan cofas,<br />
y fe ofrecen imagines, <strong>que</strong> al penfamiento,<br />
y al efpiritu le turban , y manchan<br />
; por<strong>que</strong> aun<strong>que</strong> él <strong>con</strong> fanto , y<br />
firme propoíito <strong>la</strong>s defeche , folo el to<strong>que</strong><br />
, y fo<strong>la</strong> fu reprefentacion ofendió<br />
á <strong>la</strong> pureza , y por hai enfució , y mancho.<br />
Y aun<strong>que</strong> es verdad , <strong>que</strong> quando<br />
eftas cofas fenfibles ^ y bajas , fon<br />
trahidas <strong>con</strong> violencia, y no admitidas<br />
<strong>con</strong> gufto , no traben culpa, en verdad<br />
<strong>que</strong> injurian , y agravian á <strong>la</strong> pureza,<br />
y fantidad, <strong>que</strong> en eñe trato <strong>con</strong> <strong>Dios</strong>,<br />
,el <strong>alma</strong> procura, y defea.<br />
Mas encarecido lo dijo San Buenaventura<br />
Opufc. i. de feptem itineribus<br />
seternitatis, donde tocando el lugar de<br />
los Cantares : Ldvi pedes ¡neos , quomodoinquiriabo<br />
eos* Trabe <strong>una</strong> expofeion del<br />
Bercelenfe , <strong>que</strong> dice ; Qmtnodo'mqumtho<br />
eos iterum umbra,& i»iagin't[;us tenipor.diumZ<br />
Cum etiam inteüeaudes operaúones , & for~<br />
wa in fiipcmtelleüudi exenitio reputentur<br />
wacuU, & offendicu<strong>la</strong>. No bolveré ( dice<br />
<strong>la</strong> Efpofa , fegun efta expoficion ) á<br />
enfuciar mis pies; cfto es , a tratar , ó<br />
tanninar por via de imagines, ó femejan-<br />
2as fenfibles , y de cofas temporales:<br />
pues en efte fobre intcllcdual egeircicio<br />
aun el obrar intellcaual ( efto e's, <strong>con</strong><br />
difeurfo rigiendofe por razón no <strong>mas</strong> , y<br />
por humana habilidad) y también <strong>la</strong>s<br />
wr<strong>mas</strong> , ó efpccics <strong>que</strong> les refponden,<br />
2 tengan por manchas , y ellorvos en<br />
«an excelente , y levantado camino. Y<br />
efto r<br />
por<strong>que</strong> fea culpa , fino porqu»<br />
P«a lo ibbrclntclcLtual , y apurado de<br />
*e « muy imperílóío • y $ veces cf~<br />
torva el íntele&ial , y ordinario diícurfo.<br />
Santo Tfeio<strong>mas</strong> dijo lo mlfmo de vé-»<br />
rítate , quseft. 15. arí. 4. por eftas pa<strong>la</strong>-<br />
Taras i Ver fe hnpedmt fe imkem iñtéUemv&i<br />
'& fenfimn operañohes j tum per hoc , quod<br />
in utrif<strong>que</strong> operationibus opoñet mennomm<br />
effe : tmn etiam , quid intellectus quód^mmodó<br />
fenfMibus operationibus admifeetur , cufti ¿t<br />
phantafmmhus accipiM : & ka ex fenfibilihtis<br />
operationibus quodanmodo 'melleclüs puntas<br />
mquinMur. Eitorvanfe ( dice el Santo) <strong>la</strong>s<br />
Operaciones intelledivas , y fenfitivas.<br />
Lo uno , por<strong>que</strong> para Cualquiera de el<strong>la</strong>s<br />
fe requiere intención , y ateacion , <strong>que</strong><br />
repartida por muchos , fe difminuyes<br />
Lo otro , por<strong>que</strong> en <strong>la</strong>s operaciones<br />
fenfitivas , io intelectivo fe mezc<strong>la</strong> <strong>con</strong><br />
lo fenlibie , recibiendo algo de <strong>la</strong>s fantaf<strong>mas</strong><br />
el entendimiento: y afsi en cierta<br />
manera fe enílicia , y mancha <strong>con</strong><br />
eíTp <strong>la</strong> pureza de él.<br />
De aqui fe entenderá bien ía dodrina<br />
de nueftro Beato Padre , en el lib. 1*<br />
de <strong>la</strong> Subida del Monte Carmelo cap. 5?*<br />
Cuyo titulo es , de como los apetitoS<br />
enlucían al <strong>alma</strong> : y lo qué diee , <strong>que</strong><br />
fon inmundos ios penfamientos, y <strong>con</strong>cepciones,<br />
<strong>que</strong> él entendimiento haée de<br />
<strong>la</strong>S cofas bajas de <strong>la</strong> tierra , y de todas<br />
<strong>la</strong>s criaturas , <strong>la</strong>s qüaíes como fon tan<br />
<strong>con</strong>trarias á <strong>la</strong>s cofas fempiternas, enfudan<br />
el templo del <strong>alma</strong> , y remata ei<br />
capitulo diciendo : Lo <strong>que</strong> digo, y hace %<br />
láfo para mi propofito , es , qué qudqúerA<br />
apetito , Mn<strong>que</strong> jea de <strong>la</strong> mat mnhna imper*<br />
fecdetiy mancha, obfeurece, y impide Uumm<br />
del <strong>alma</strong> <strong>con</strong> <strong>Dios</strong>*<br />
F R A S I S IL<br />
LA fegunda Fraíis , qüe es bien expreífar<br />
aqui, es <strong>la</strong> <strong>que</strong> ufan muy<br />
comunmente los Miñicos, de <strong>que</strong> en lo<br />
fubido de <strong>la</strong> Contemp<strong>la</strong>ción , y en <strong>la</strong><br />
comunicación , j unión muy infufa , y<br />
fobrenatural cftun como admiradas cu<br />
fufpcnfion , y un obrar <strong>la</strong>s petenciasj<br />
de <strong>la</strong> qual locución ufan , no folo los<br />
Mifticos , íin® los Efco<strong>la</strong>üicos , y aun<br />
los Filofofos t como diremos en <strong>la</strong> Fralís<br />
quarta.<br />
En eftá folo fe quiere decir, <strong>que</strong> no<br />
obran <strong>la</strong>s potencias como de Puyo : pues<br />
es totalmente infufo lo <strong>que</strong> reciben , y<br />
fifí»<br />
lo