La investigación en gestión del riesgo de desastres
Innova%2027paraweb
Innova%2027paraweb
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
54 »<br />
Innova | Boletín informativo <strong><strong>de</strong>l</strong> IEMP - Instituto <strong>de</strong> Estudios <strong><strong>de</strong>l</strong> Ministerio Público<br />
Ilustración 2. Conexiones a internet por estrato (CRC<br />
2015)<br />
m<strong>en</strong>te ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong>ergía eléctrica<br />
24 horas (ver ilustración 2).<br />
Infraestructura vial<br />
Fr<strong>en</strong>te a las dificulta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> acceso<br />
marcadas por una topografía<br />
quebrada, don<strong>de</strong> las re<strong>de</strong>s viales<br />
secundaria y terciaria constituy<strong>en</strong><br />
cerca <strong><strong>de</strong>l</strong> 90% <strong>de</strong> las vías<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> país, y <strong>en</strong> don<strong>de</strong> según los<br />
estimativos <strong><strong>de</strong>l</strong> C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Investigación<br />
Económica y Social<br />
(Fe<strong>de</strong>sarrollo), para tres modos<br />
<strong>de</strong> transporte (carreteras, vías<br />
férreas y puertos), se requiere el<br />
3,1% <strong><strong>de</strong>l</strong> producto interno bruto<br />
(pib) <strong>en</strong> inversión <strong>en</strong> infraestructura<br />
<strong>de</strong> transporte por año<br />
hasta 2020 (Yepes, 2013).<br />
En este contexto, el acceso<br />
a las nuevas tecnologías<br />
se convierte <strong>en</strong> un reto que<br />
les permitiría a las comunida<strong>de</strong>s<br />
más apartadas acce<strong>de</strong>r<br />
<strong>en</strong> tiempo real <strong>en</strong> temas <strong>de</strong><br />
alerta temprana y respuesta<br />
oportuna <strong>en</strong> caso <strong>de</strong> <strong>de</strong>sastre.<br />
Sin embargo, mi<strong>en</strong>tras se<br />
da dicho cambio es necesario<br />
g<strong>en</strong>erar estrategias que suplan<br />
las fal<strong>en</strong>cias m<strong>en</strong>cionadas.<br />
Espectro radioeléctrico<br />
A pesar <strong>de</strong> ser poseedores <strong>de</strong><br />
una franja <strong>de</strong> la órbita geoestacionaria,<br />
por nuestra posición<br />
<strong>en</strong> el globo terráqueo, las investigaciones<br />
necesarias para posicionar<br />
allí un satélite que nos<br />
brin<strong>de</strong> autonomía <strong>en</strong> temas<br />
como monitoreo climático y<br />
comunicaciones <strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia<br />
brillan por su aus<strong>en</strong>cia. Hasta<br />
el mom<strong>en</strong>to solo po<strong>de</strong>mos<br />
rescatar la experi<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> Libertad<br />
1 construido por el programa<br />
espacial <strong>de</strong> la Universidad<br />
Sergio Arboleda, lanzado el 17<br />
<strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2007 con vida útil<br />
<strong>de</strong> seis años.<br />
<strong>La</strong> paradoja <strong>de</strong> estar<br />
más comunicados pero<br />
m<strong>en</strong>os informados<br />
Cortesía <strong>de</strong> Gary Hernán<strong>de</strong>z, banco <strong>de</strong> imág<strong>en</strong>es adquiridas<br />
Sin duda alguna, gracias a los<br />
avances tecnológicos «la información<br />
se ha hecho abundante<br />
y la comunicación rara»<br />
(Wolton, 2009). De ahí que<br />
estemos al tanto sobre lo que<br />
está ocurri<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cualquier<br />
sitio <strong><strong>de</strong>l</strong> planeta (que cu<strong>en</strong>te<br />
con conexión a internet), aunque<br />
lam<strong>en</strong>tablem<strong>en</strong>te estemos<br />
perdi<strong>en</strong>do cada vez la posibilidad<br />
—o la habilidad— <strong>de</strong><br />
reconocer nuestro <strong>en</strong>torno a<br />
través <strong><strong>de</strong>l</strong> ejercicio <strong>de</strong> la conversación.<br />
Los ejercicios participativos<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo comunitario<br />
quedaron para algunos<br />
como una experi<strong>en</strong>cia perdida<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> mo<strong><strong>de</strong>l</strong>o <strong>de</strong> Investigación<br />
Acción Participación (iap) o<br />
como la sust<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> planes<br />
y programas a los cuales<br />
se recurre cuando es necesario<br />
justificar la pres<strong>en</strong>cia ciudadana,<br />
pero sin un compromiso<br />
real por parte <strong>de</strong> los ciudadanos<br />
para organizarse y ser parte<br />
<strong>de</strong> la solución.<br />
Conclusión<br />
El reto actual <strong>de</strong> las comunida<strong>de</strong>s<br />
consiste <strong>en</strong> asumir<br />
la responsabilidad fr<strong>en</strong>te a la<br />
solución <strong><strong>de</strong>l</strong> problema que<br />
plantean los <strong>riesgo</strong>s y las am<strong>en</strong>azas,<br />
participando <strong>en</strong> la construcción<br />
<strong>de</strong> políticas públicas<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el reconocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> las<br />
am<strong>en</strong>azas <strong>en</strong> el <strong>en</strong>torno y ejerci<strong>en</strong>do<br />
el <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> solicitar a<br />
las autorida<strong>de</strong>s compet<strong>en</strong>tes la<br />
información relevante con miras<br />
a hacer fr<strong>en</strong>te a los <strong>de</strong>safíos<br />
planteados por las realida<strong>de</strong>s<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> cambio climático.<br />
Por su parte, las autorida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong>b<strong>en</strong> reconocer el nuevo<br />
papel al que están llamados,<br />
tanto por la Ley 1523 <strong>de</strong> 2012,<br />
como por el avance <strong>de</strong> las nuevas<br />
tecnologías, brindando a la<br />
ciudadanía un papel <strong>de</strong> interlocución<br />
necesario para que<br />
aporte <strong>en</strong> la solución y se si<strong>en</strong>ta<br />
comprometida con los cambios<br />
necesarios para construir<br />
<strong>en</strong>tornos más seguros.<br />
Todo lo anterior, reconoci<strong>en</strong>do<br />
la diversidad étnica y<br />
cultural, los diversos usos <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
territorio y, por qué no, las difer<strong>en</strong>tes<br />
cosmogonías pres<strong>en</strong>tes<br />
a lo largo y ancho <strong><strong>de</strong>l</strong> país;<br />
esto, con el propósito <strong>de</strong> que<br />
cada uno <strong>de</strong> los 48 millones <strong>de</strong><br />
colombianos si<strong>en</strong>ta que pue<strong>de</strong><br />
ser parte <strong>de</strong> la solución y no un<br />
simple espectador <strong><strong>de</strong>l</strong> próximo<br />
<strong>de</strong>sastre.<br />
Refer<strong>en</strong>cias<br />
bibliográficas<br />
--<br />
CRC (2015). Reporte <strong>de</strong> industria.<br />
Bogotá.<br />
--<br />
Congreso <strong>de</strong> la República<br />
(2012). Ley 1523. Diario Oficial<br />
(48411). Bogotá.<br />
--<br />
Dagron, A. G. (agosto – octubre<br />
<strong>de</strong> 2012). El <strong>de</strong>recho a la<br />
comunicación: articulador <strong>de</strong><br />
los <strong>de</strong>rechos humanos. Obt<strong>en</strong>ido<br />
<strong>de</strong> revista electrónica<br />
Razón y Palabra: http://www.<br />
razonypalabra.org.mx/N/<br />
N80/V80/00_Dagron_V80.<br />
pdf<br />
--<br />
Mintic, M. d. (julio <strong>de</strong> 2016).<br />
Infraestructura digital <strong>en</strong> Colombia.<br />
Obt<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> http://<br />
micrositios.mintic.gov.co/<br />
vivedigital/logros-plan/logro.<br />
php?lg=2<br />
--<br />
Wolton, D. (2009). Informer<br />
n’est pas communiquer. París:<br />
CNRS Editions.<br />
--<br />
Yepes, T. (2013). Infraestructura<br />
<strong>de</strong> transporte <strong>en</strong> Colombia.<br />
Bogotá: Fe<strong>de</strong>sarrollo.<br />
«(…) el acceso a las nuevas tecnologías se convierte <strong>en</strong> un reto que les permitiría a las<br />
comunida<strong>de</strong>s más apartadas acce<strong>de</strong>r <strong>en</strong> tiempo real <strong>en</strong> temas <strong>de</strong> alerta temprana y<br />
respuesta oportuna <strong>en</strong> caso <strong>de</strong> <strong>de</strong>sastre».