21.12.2016 Views

La investigación en gestión del riesgo de desastres

Innova%2027paraweb

Innova%2027paraweb

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

| número 27 | octubre <strong>de</strong> 2016<br />

dad económica que les ofrece<br />

el jefe <strong><strong>de</strong>l</strong> hogar. Los seres humanos<br />

tampoco estamos <strong>en</strong><br />

condiciones objetivas ni subjetivas<br />

<strong>de</strong> r<strong>en</strong>unciar al <strong>de</strong>recho<br />

al agua que nos otorga nuestra<br />

condición <strong>de</strong> seres vivos.<br />

••<br />

Son exigibles, es <strong>de</strong>cir que<br />

la sociedad a la que pert<strong>en</strong>ece<br />

o <strong>en</strong> la cual se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra temporalm<strong>en</strong>te<br />

una persona, <strong>de</strong>be<br />

proveer mecanismos institucionales<br />

eficaces a través <strong>de</strong> las<br />

cuales se pueda reclamar el respeto<br />

a los <strong>de</strong>rechos humanos,<br />

exigir que ces<strong>en</strong> las violaciones<br />

<strong>de</strong> que puedan estar si<strong>en</strong>do<br />

objeto, y obt<strong>en</strong>er el <strong>de</strong>bido<br />

restablecimi<strong>en</strong>to y reparación<br />

cuando hayan sido violados.<br />

A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> las anteriores,<br />

los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> la infancia y la<br />

adolesc<strong>en</strong>cia pose<strong>en</strong> dos características<br />

adicionales:<br />

••<br />

Son preval<strong>en</strong>tes, lo cual<br />

quiere <strong>de</strong>cir que <strong>en</strong> caso <strong>de</strong><br />

pres<strong>en</strong>tarse dilemas <strong>de</strong> cualquier<br />

naturaleza (jurídica,<br />

presupuestal, social, política,<br />

operativa, etc.) estos <strong>de</strong>b<strong>en</strong> resolverse<br />

siempre a favor <strong>de</strong> los<br />

<strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> la infancia.<br />

••<br />

Son fundam<strong>en</strong>tales, lo<br />

cual constituye un reconocimi<strong>en</strong>to<br />

expreso al hecho <strong>de</strong><br />

que sin el reconocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> la infancia es<br />

imposible el ejercicio <strong>de</strong> los<br />

<strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> que los integrantes<br />

<strong>de</strong> este segm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la<br />

población, son titulares <strong>en</strong> su<br />

condición <strong>de</strong> seres humanos.<br />

Decía nuestro docum<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> 2009, y lo repito ahora,<br />

que el abordaje <strong>de</strong> la <strong>gestión</strong><br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>riesgo</strong> y <strong>de</strong> la adaptación<br />

al cambio climático <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un<br />

<strong>en</strong>foque <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos ti<strong>en</strong>e,<br />

a<strong>de</strong>más, un significado práctico<br />

importante: es una manera <strong>de</strong><br />

promover una posición proactiva<br />

fr<strong>en</strong>te a esos temas por<br />

Cortesía Diana Montaña Molina<br />

parte <strong>de</strong> la población. Una persona<br />

está dispuesta a reclamar<br />

y a <strong>de</strong>f<strong>en</strong><strong>de</strong>r lo que id<strong>en</strong>tifica<br />

como un <strong>de</strong>recho a favor <strong>de</strong> sí<br />

misma, <strong>de</strong> su comunidad, <strong>de</strong> su<br />

familia. Usualm<strong>en</strong>te la g<strong>en</strong>te se<br />

moviliza efectivam<strong>en</strong>te cuando<br />

sus intereses más fundam<strong>en</strong>tales<br />

están am<strong>en</strong>azados y no para<br />

<strong>de</strong>f<strong>en</strong><strong>de</strong>r un i<strong>de</strong>al o un concepto,<br />

a m<strong>en</strong>os que estos últimos<br />

estén ligados a esos <strong>de</strong>rechos e<br />

intereses. Es importante ligar, y<br />

que la g<strong>en</strong>te ligue, la <strong>gestión</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

<strong>riesgo</strong> y la adaptación al cambio<br />

climático como procesos<br />

sin los cuales sus <strong>de</strong>rechos —<br />

empezando por el <strong>de</strong>recho a la<br />

vida— no podrán ser ejercidos<br />

<strong>de</strong> manera pl<strong>en</strong>a.<br />

Por ejemplo: fácilm<strong>en</strong>te<br />

reconocemos que nuestros<br />

hijos e hijas ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>de</strong>recho a<br />

que el establecimi<strong>en</strong>to escolar<br />

<strong>en</strong> que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran matriculados<br />

les ofrezca unas condiciones<br />

mínimas <strong>de</strong> respeto<br />

y <strong>de</strong> seguridad que garantic<strong>en</strong><br />

que estarán seguros <strong>en</strong> caso<br />

<strong>de</strong> ocurrir un sismo, una inundación<br />

o una alteración <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

ord<strong>en</strong> público, pero no reconocemos<br />

que también ti<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

<strong>de</strong>recho a que cuando se tome<br />

una <strong>de</strong>cisión que pue<strong>de</strong> g<strong>en</strong>erar<br />

un impacto ambi<strong>en</strong>tal consi<strong>de</strong>rable<br />

(como construir una<br />

carretera o una represa, o expedir<br />

la autorización para una<br />

explotación minera) se t<strong>en</strong>gan<br />

<strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta consi<strong>de</strong>raciones <strong>de</strong><br />

carácter ambi<strong>en</strong>tal y <strong>de</strong> <strong>gestión</strong><br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>riesgo</strong> que evit<strong>en</strong> que<br />

con esa obra se g<strong>en</strong>er<strong>en</strong> condiciones<br />

que pued<strong>en</strong> <strong>de</strong>terminar<br />

que, años <strong>de</strong>spués, se produzca<br />

un <strong>de</strong>sastre que les quite la<br />

vida, o que se qued<strong>en</strong> sin agua.<br />

Por qué se justifica<br />

armar un discurso<br />

para la adaptación y la<br />

política hídrica <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

estos <strong>de</strong>rechos<br />

Respon<strong>de</strong>r a esta pregunta implica<br />

dos consi<strong>de</strong>raciones:<br />

1. Como se dijo anteriorm<strong>en</strong>te,<br />

los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> la infancia y la<br />

adolesc<strong>en</strong>cia son preval<strong>en</strong>tes y<br />

fundam<strong>en</strong>tales, o sea que <strong>de</strong>b<strong>en</strong><br />

t<strong>en</strong>er prioridad sobre los <strong>de</strong>más<br />

<strong>de</strong>rechos. El pl<strong>en</strong>o ejercicio <strong>de</strong><br />

esos <strong>de</strong>rechos hoy, requiere que<br />

hoy mismo existan <strong>en</strong> el territorio<br />

condiciones concretas que<br />

los hagan posible.<br />

«(…) los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> la infancia y la adolesc<strong>en</strong>cia son preval<strong>en</strong>tes y fundam<strong>en</strong>tales, o sea<br />

que <strong>de</strong>b<strong>en</strong> t<strong>en</strong>er prioridad sobre los <strong>de</strong>más <strong>de</strong>rechos».<br />

2. Pero a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> lo anterior,<br />

los efectos más dramáticos<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> cambio climático, que<br />

se prevén para los alre<strong>de</strong>dores<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> año 2050 (si es que no se<br />

concretan antes <strong>de</strong> esa fecha,<br />

como parece que va a ser el<br />

caso), <strong>de</strong>berán ser <strong>en</strong>fr<strong>en</strong>tados<br />

por qui<strong>en</strong>es hoy se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran<br />

<strong>en</strong> la infancia y <strong>en</strong> la adolesc<strong>en</strong>cia,<br />

y por qui<strong>en</strong>es todavía no<br />

han nacido. Por una parte, <strong>en</strong>tonces,<br />

es necesario interv<strong>en</strong>ir<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> ahora sobre los factores<br />

<strong>de</strong> <strong>riesgo</strong> exist<strong>en</strong>tes o pot<strong>en</strong>ciales,<br />

con un triple objetivo:<br />

••<br />

Reducir al máximo la<br />

magnitud <strong>de</strong> los mismos, porque<br />

están poni<strong>en</strong>do <strong>en</strong> peligro<br />

la vida, las condiciones <strong>de</strong> exist<strong>en</strong>cia<br />

y las oportunida<strong>de</strong>s que<br />

el territorio les <strong>de</strong>be ofrecer a<br />

sus habitantes para el libre <strong>de</strong>sarrollo<br />

<strong>de</strong> sus capacida<strong>de</strong>s.<br />

••<br />

Evitar <strong>en</strong> lo posible que les<br />

<strong>de</strong>jemos facturas ambi<strong>en</strong>tales<br />

y sociales sin pagar a las g<strong>en</strong>eraciones<br />

que nos sigu<strong>en</strong>.<br />

••<br />

Garantizar <strong>en</strong> lo posible<br />

que los niños, las niñas y qui<strong>en</strong>es<br />

hoy son adolesc<strong>en</strong>tes, así<br />

como qui<strong>en</strong>es todavía no han<br />

nacido, crezcan con las condiciones<br />

físicas, ambi<strong>en</strong>tales,<br />

sociales, intelectuales, emocionales,<br />

afectivas y culturales<br />

necesarias para formar seres<br />

humanos integralm<strong>en</strong>te capaces<br />

<strong>de</strong> <strong>en</strong>fr<strong>en</strong>tar los retos<br />

que <strong>de</strong>b<strong>en</strong> afrontar hoy y los<br />

todavía mayores que <strong>de</strong>berán<br />

afrontar <strong>en</strong> el futuro.<br />

¿Qué va a requerir la humanidad<br />

<strong>en</strong> el futuro? Seres humanos que<br />

puedan vivir armónicam<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />

y con ese nuevo planeta <strong>en</strong> que<br />

se está convirti<strong>en</strong>do la Tierra<br />

como consecu<strong>en</strong>cia <strong><strong>de</strong>l</strong> cambio<br />

climático y <strong>de</strong> las <strong>de</strong>más crisis<br />

que hoy confluy<strong>en</strong> <strong>en</strong> la sociedad<br />

y <strong>en</strong> la biosfera. ¿Cómo com<strong>en</strong>zar<br />

a formar esos seres humanos<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> ahora?<br />

» 29

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!