La investigación en gestión del riesgo de desastres
Innova%2027paraweb
Innova%2027paraweb
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Innova | Boletín informativo <strong><strong>de</strong>l</strong> IEMP - Instituto <strong>de</strong> Estudios <strong><strong>de</strong>l</strong> Ministerio Público<br />
lizados <strong>de</strong>s<strong>de</strong> los cursos y proyectos<br />
<strong>de</strong> <strong>investigación</strong>.<br />
3. Aunque para la legalización<br />
<strong>de</strong> los barrios <strong><strong>de</strong>l</strong> sector el distrito<br />
a<strong><strong>de</strong>l</strong>antó estudios <strong>de</strong> <strong>riesgo</strong>,<br />
estos ya estaban <strong>de</strong>sactualizados<br />
y no cumplían con la normativa<br />
vig<strong>en</strong>te. Este vacío constituyó<br />
una v<strong>en</strong>tana <strong>de</strong> oportunidad<br />
para que, a través <strong>de</strong> trabajos <strong>de</strong><br />
grado y los cursos <strong>de</strong> ing<strong>en</strong>iería<br />
civil, se participara <strong>en</strong> la actualización<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> estudio <strong>de</strong> <strong>riesgo</strong>,<br />
validando la aplicabilidad <strong>de</strong> la<br />
metodología propuesta por el<br />
sgc (Universidad Nacional <strong>de</strong><br />
Colombia - unal; Servicio Geológico<br />
Colombiano - sgc, 2015).<br />
4. Proyectos interdisciplinares<br />
<strong>en</strong> <strong>gestión</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>riesgo</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>sastres permit<strong>en</strong> que, <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
difer<strong>en</strong>tes programas académicos,<br />
los estudiantes <strong>de</strong> pregrado,<br />
posgrado y participantes<br />
<strong>en</strong> grupos <strong>de</strong> <strong>investigación</strong><br />
aport<strong>en</strong> y particip<strong>en</strong> activam<strong>en</strong>te.<br />
5. Es necesario g<strong>en</strong>erar alianzas<br />
con la Administración Pública<br />
para que la universidad aporte<br />
a los procesos <strong>de</strong>sarrollados<br />
por el distrito o el Estado, con<br />
el objetivo <strong>de</strong> evitar que las universida<strong>de</strong>s<br />
reemplac<strong>en</strong> parcialm<strong>en</strong>te<br />
a las instituciones públicas<br />
<strong>en</strong> aspectos que no son <strong>de</strong><br />
su compet<strong>en</strong>cia y, a la vez, evitar<br />
que se dupliqu<strong>en</strong> esfuerzos.<br />
6. <strong>La</strong> sociedad <strong>de</strong>be participar<br />
directam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los proyectos<br />
<strong>de</strong> <strong>gestión</strong> integral <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
<strong>riesgo</strong> apropiando conceptos<br />
y aportando historia y conocimi<strong>en</strong>to<br />
para garantizar el reconocimi<strong>en</strong>to<br />
y la recepción<br />
a<strong>de</strong>cuada <strong>de</strong> los procesos.<br />
Refer<strong>en</strong>cias<br />
bibliográficas<br />
--<br />
Consejo Directivo Universitario,<br />
Pontificia Universidad Javeriana.<br />
(2013). Acuerdo n. o 576 <strong><strong>de</strong>l</strong> 26 <strong>de</strong><br />
abril <strong>de</strong> 2013. Pontificia Universidad<br />
Javeriana. Bogotá, Colombia:<br />
Pontificia Universidad Javeriana.<br />
--<br />
Magallón-Gudiño, J. A., López,<br />
C. T., & Rodríguez, C. E. (2014).<br />
Cartilla <strong>de</strong> autoconstrucción<br />
para vivi<strong>en</strong>da <strong>de</strong> uno y dos pisos.<br />
Bogotá, Colombia: Prosofi.<br />
--<br />
Mén<strong>de</strong>z, S. (2012). Apropiación<br />
comunitaria para la conservación<br />
<strong>de</strong> quebradas <strong>en</strong> Bolonia, Usme.<br />
Bogotá, Colombia: Prosofi. Pontificia<br />
Universidad Javeriana.<br />
--<br />
Oviedo - Torres, B. E., & Rodríguez<br />
- Pineda, C. E. (2016). <strong>La</strong><br />
<strong>gestión</strong> integral <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>riesgo</strong> físico<br />
como elem<strong>en</strong>to dinamizador<br />
<strong>de</strong> aplicación <strong>de</strong> técnicas<br />
ing<strong>en</strong>ieriles <strong>en</strong> asignaturas <strong>de</strong><br />
pregrado y maestría <strong>en</strong> ing<strong>en</strong>iería<br />
civil. Encu<strong>en</strong>tro Internacional<br />
<strong>de</strong> Educación <strong>en</strong> Ing<strong>en</strong>iería<br />
Acofi. Cartag<strong>en</strong>a: Acofi.<br />
--<br />
Oviedo-Torres, B. E., & Pérez, B.<br />
C. (2015). Prosofi: Reflexión <strong>de</strong><br />
facultad que se convierte <strong>en</strong><br />
refer<strong>en</strong>te para la universidad.<br />
AIJ , 16-21.<br />
--<br />
Plataforma Global para la Reducción<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> Riesgo <strong>de</strong> Desastres.<br />
(2011). carta <strong>de</strong> la niñez<br />
para la reducción <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>riesgo</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>sastres. Retrieved 10 <strong>de</strong> 07<br />
<strong>de</strong> 2016 from http://www.eird.<br />
org/escuelas-hospitales/ejemplo/campaign_files/cc.pdf<br />
--<br />
Prosofi. (2014). Programa Social<br />
Prosofi. Misión y visión .<br />
Retrieved 15 <strong>de</strong> 11 <strong>de</strong> 2015 from<br />
https://sophia.javeriana.edu.<br />
co/prosofi/es/mision-vision<br />
--<br />
Sandra Mén<strong>de</strong>z, A. L. (2010).<br />
Planeación Estratégica <strong>de</strong> Prosofi<br />
2010-2016. Bogotá, Colombia:<br />
Pontificia Universidad<br />
Javeriana.<br />
--<br />
Universidad Nacional <strong>de</strong> Colombia<br />
- UNAL; Servicio Geológico<br />
Colombiano - SGC.<br />
(2015). Guía metodológica para<br />
estudios <strong>de</strong> am<strong>en</strong>aza, vulnerabilidad<br />
y <strong>riesgo</strong> por movimi<strong>en</strong>tos<br />
<strong>en</strong> masa. Colección Guías y Manuales<br />
Servicio Geológico Colombiano<br />
. Bogotá, Colombia.<br />
Bu<strong>en</strong>as prácticas <strong>de</strong> reducción <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>riesgo</strong> <strong>en</strong><br />
comunida<strong>de</strong>s vulnerables<br />
Una experi<strong>en</strong>cia significativa <strong>en</strong> la ciudad <strong>de</strong> Me<strong><strong>de</strong>l</strong>lín<br />
22 »<br />
Diana Cecilia Adarve<br />
Vargas 1<br />
<strong>La</strong>s bu<strong>en</strong>as prácticas <strong>de</strong> reducción<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>riesgo</strong> están asociadas<br />
al conjunto <strong>de</strong> acciones ejemplares<br />
<strong>de</strong>sarrolladas para el mejorami<strong>en</strong>to<br />
constante y la prev<strong>en</strong>ción<br />
que, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dida como<br />
una medida <strong>de</strong> mitigación restrictiva<br />
o prospectiva, evita la<br />
g<strong>en</strong>eración <strong>de</strong> un nuevo <strong>riesgo</strong><br />
<strong>en</strong> el territorio.<br />
1 Geóloga <strong>de</strong> la Escuela <strong>de</strong> Administración,<br />
Finanzas y Tecnología (Universidad Eafit), especialista<br />
<strong>en</strong> <strong>gestión</strong> ambi<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> la Universidad<br />
<strong>de</strong> Antioquia, maestrante <strong>en</strong> <strong>gestión</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>riesgo</strong><br />
y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la Escuela <strong>de</strong> Ing<strong>en</strong>ieros Militares<br />
(Esing). Correo electrónico: dadarvev@hotmail.<br />
com<br />
El objetivo <strong>de</strong> este docum<strong>en</strong>to<br />
es pres<strong>en</strong>tar una<br />
reflexión sobre el proceso <strong>de</strong><br />
construcción colectiva <strong><strong>de</strong>l</strong> conocimi<strong>en</strong>to<br />
y reducción <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
<strong>riesgo</strong>, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el estudio <strong>de</strong><br />
caso «Programa <strong>de</strong> conocimi<strong>en</strong>to<br />
y reducción <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>riesgo</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>sastres, conv<strong>en</strong>io usaidofda<br />
2 -A14-0026, “Mi casa<br />
como espacio seguro”», como<br />
refer<strong>en</strong>te <strong>de</strong> bu<strong>en</strong>as prácticas<br />
para una a<strong>de</strong>cuada <strong>gestión</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
<strong>riesgo</strong>, implem<strong>en</strong>tado <strong>en</strong> cuatro<br />
barrios <strong>de</strong> Me<strong><strong>de</strong>l</strong>lín, a sa-<br />
2 Ag<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> los Estados Unidos para el<br />
Desarrollo Internacional (USAID, por su sigla <strong>en</strong><br />
inglés) - The Office of U. S. Foreign Disaster Assistance<br />
(OFDA).<br />
ber: Santo Domingo Savio n.° 1<br />
y El Compromiso, <strong>de</strong> la comuna<br />
1, y Llanaditas y El Pinal <strong>de</strong><br />
la comuna 8 (ver ilustración 1).<br />
Introducción<br />
<strong>La</strong> <strong>gestión</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>riesgo</strong>, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dida<br />
como un proceso social ori<strong>en</strong>tado<br />
al conocimi<strong>en</strong>to y reducción<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>riesgo</strong> y al manejo <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>sastres (Ley 1523, 2012), busca<br />
mejorar las condiciones <strong>de</strong><br />
vida <strong>de</strong> las personas a través <strong>de</strong><br />
la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> acciones concretas<br />
que permitan vincular<br />
la participación <strong>de</strong> los actores<br />
que conviv<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminada<br />
comunidad. En este ord<strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
i<strong>de</strong>as, las acciones empr<strong>en</strong>didas<br />
<strong>en</strong> la materia le han apostado<br />
a la mejora continua <strong>de</strong><br />
las estrategias y medidas que<br />
se <strong>de</strong>fin<strong>en</strong> <strong>en</strong> una comunidad<br />
para una a<strong>de</strong>cuada y oportuna<br />
<strong>gestión</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>riesgo</strong>.<br />
<strong>La</strong> apuesta ha sido por el<br />
mejorami<strong>en</strong>to o cualificación <strong>de</strong><br />
las bu<strong>en</strong>as prácticas <strong>en</strong> <strong>gestión</strong><br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>riesgo</strong>, como aquellas medidas<br />
básicas necesarias que buscan<br />
disminuir las afectaciones a<br />
las comunida<strong>de</strong>s, ocasionadas<br />
por situaciones <strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia,<br />
a partir <strong>de</strong> la participación comunitaria<br />
hacia la construcción<br />
colectiva <strong><strong>de</strong>l</strong> conocimi<strong>en</strong>to <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
<strong>riesgo</strong> <strong>en</strong> el territorio.