11.01.2016 Views

Desarrollo social inclusivo: una nueva generación de políticas para superar la pobreza y reducir la desigualdad en América Latina y el Caribe

América Latina y el Caribe logró en el último decenio notables avances en materia de desarrollo social. Sin embargo, aún hay un largo camino por recorrer. Persisten, como desafíos ineludibles, la definitiva superación de la pobreza y la sustancial reducción de la desigualdad que, además de ser un imperativo ético, constituyen una condición imprescindible para avanzar en el desarrollo sostenible, en sintonía con la Agenda 2030 para el Desarrollo Sostenible, recién aprobada por la Asamblea General de las Naciones Unidas. Pese al actual escenario económico mundial, más complejo e incierto que el de los años anteriores y que, al menos en el corto plazo, será menos favorable para la región, es fundamental asegurar los avances en materia de desarrollo social alcanzados en el último decenio y no postergar las asignaturas pendientes en ámbitos en que el progreso ha sido insuficiente.

América Latina y el Caribe logró en el último decenio notables avances en materia de desarrollo social. Sin embargo, aún hay un largo camino por recorrer. Persisten, como desafíos ineludibles, la definitiva superación de la pobreza y la sustancial reducción de la desigualdad que, además de ser un imperativo ético, constituyen una condición imprescindible para avanzar en el desarrollo sostenible, en sintonía con la Agenda 2030 para el Desarrollo Sostenible, recién aprobada por la Asamblea General de las Naciones Unidas. Pese al actual escenario económico mundial, más complejo e incierto que el de los años anteriores y que, al menos en el corto plazo, será menos favorable para la región, es fundamental asegurar los avances en materia de desarrollo social alcanzados en el último decenio y no postergar las asignaturas pendientes en ámbitos en que el progreso ha sido insuficiente.

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Comisión Económica <strong>para</strong> <strong>América</strong> <strong>Latina</strong> y <strong>el</strong> <strong>Caribe</strong> (CEPAL)<br />

Recuadro I.4 (conclusión)<br />

La condición racial también es un <strong>de</strong>terminante importante<br />

<strong>de</strong> esa situación: <strong>la</strong> proporción <strong>de</strong> jóv<strong>en</strong>es afro<strong>de</strong>sc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes<br />

que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra fuera <strong>de</strong>l eje educación-trabajo remunerado<br />

(21,9%) es 5,3 puntos porc<strong>en</strong>tuales superior a <strong>la</strong> <strong>de</strong> los jóv<strong>en</strong>es<br />

b<strong>la</strong>ncos <strong>en</strong> esa misma situación (16,6%). En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

mujeres afro<strong>de</strong>sc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se <strong>en</strong>trecruzan <strong>la</strong>s<br />

<strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> género y raza, <strong>la</strong> cifra es aun más <strong>el</strong>ocu<strong>en</strong>te,<br />

un 29,6%, lo que significa que casi <strong>una</strong> <strong>en</strong>tre tres jóv<strong>en</strong>es<br />

mujeres afro<strong>de</strong>sc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>el</strong> Brasil se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> esa<br />

situación. Estas cifras evi<strong>de</strong>ncian <strong>la</strong>s dificulta<strong>de</strong>s que <strong>en</strong>fr<strong>en</strong>tan<br />

<strong>la</strong>s jóv<strong>en</strong>es mujeres, especialm<strong>en</strong>te <strong>la</strong>s afro<strong>de</strong>sc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, <strong>para</strong><br />

conciliar <strong>el</strong> trabajo con los estudios y <strong>la</strong> vida familiar.<br />

Por otro <strong>la</strong>do, <strong>el</strong> análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong>s tasas <strong>de</strong> <strong>de</strong>socupación <strong>de</strong><br />

los jóv<strong>en</strong>es confirma <strong>la</strong> persist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> importantes brechas <strong>de</strong><br />

género y condición racial: a pesar <strong>de</strong> <strong>la</strong> disminución registrada,<br />

más ac<strong>en</strong>tuada <strong>en</strong>tre <strong>la</strong>s jóv<strong>en</strong>es mujeres (<strong>de</strong>l 23,3% al 18,7%)<br />

que <strong>en</strong>tre los jóv<strong>en</strong>es hombres (<strong>de</strong>l 14,2% al 12,3%) <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

mismo período (2004-2013), <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> <strong>de</strong>socupación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

mujeres jóv<strong>en</strong>es seguía si<strong>en</strong>do bastante superior a <strong>la</strong> <strong>de</strong> los<br />

hombres; a su vez, <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> <strong>de</strong>socupación <strong>de</strong> los jóv<strong>en</strong>es<br />

afro<strong>de</strong>sc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes (16,4%) era superior a <strong>la</strong> <strong>de</strong> los jóv<strong>en</strong>es<br />

b<strong>la</strong>ncos (13,3%), y <strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s jóv<strong>en</strong>es afro<strong>de</strong>sc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes (21,6%)<br />

superaba <strong>en</strong> 10 puntos porc<strong>en</strong>tuales <strong>la</strong> <strong>de</strong> los jóv<strong>en</strong>es b<strong>la</strong>ncos<br />

<strong>de</strong>l sexo masculino (11,4%).<br />

Brasil: tasa <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo <strong>de</strong> los jóv<strong>en</strong>es <strong>de</strong> 15 a 24 años según sexo y color <strong>de</strong> <strong>la</strong> pi<strong>el</strong>, 2004 a 2013<br />

(En porc<strong>en</strong>tajes)<br />

28<br />

26<br />

24<br />

22<br />

20<br />

18<br />

16<br />

14<br />

12<br />

10<br />

27,2<br />

25,0 24,9<br />

24,6<br />

23,3<br />

22,9<br />

20,5<br />

18,9 19,3<br />

18,6<br />

18,1 18,0<br />

17,7<br />

17,2<br />

16,7<br />

15,3<br />

14,2 14,5<br />

13,8<br />

13,6<br />

12,9<br />

25,2<br />

24,0<br />

23,1<br />

21,9<br />

22,3<br />

22,2<br />

21,3<br />

21,6<br />

20,5<br />

19,8<br />

18,7<br />

18,9 18,7<br />

17,6<br />

17,8<br />

16,8<br />

16,3 16,6 16,4<br />

16,4<br />

15,8<br />

15,5<br />

15,7<br />

15,3<br />

15,0<br />

14,3<br />

14,6<br />

14,2<br />

13,8<br />

12,9<br />

13,1 13,3<br />

13,1<br />

12,5 11,8<br />

12,1<br />

12,3<br />

11,4<br />

11,0<br />

11,6<br />

10,6<br />

11,4<br />

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2011 2012 2013<br />

Hombres b<strong>la</strong>ncos<br />

Negros<br />

Total <strong>de</strong> hombres<br />

Total <strong>de</strong> mujeres<br />

B<strong>la</strong>ncos Total <strong>de</strong> ambos sexos<br />

Mujeres negras<br />

Fu<strong>en</strong>te: Instituto Brasileño <strong>de</strong> Geografía y Estadística (IBGE), Encuesta nacional <strong>de</strong> hogares (PNAD), varios años.<br />

En <strong>la</strong> Ag<strong>en</strong>da Nacional <strong>de</strong> Trabajo Dec<strong>en</strong>te <strong>para</strong> <strong>la</strong> Juv<strong>en</strong>tud<br />

<strong>de</strong>l Brasil, un acuerdo tripartito <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> gobierno, <strong>la</strong>s c<strong>en</strong>trales<br />

sindicales y <strong>la</strong>s confe<strong>de</strong>raciones <strong>de</strong> empleadores <strong>la</strong>nzado <strong>en</strong> 2011,<br />

se reconoce esa situación, al pres<strong>en</strong>tarse <strong>una</strong> propuesta integral<br />

<strong>para</strong> <strong>la</strong> ampliación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s oportunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> construcción <strong>de</strong><br />

trayectorias <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong>c<strong>en</strong>te <strong>para</strong> los jóv<strong>en</strong>es brasileños,<br />

organizada <strong>en</strong> torno a cuatro priorida<strong>de</strong>s: i) más y mejor educación;<br />

ii) conciliación <strong>en</strong>tre los estudios, <strong>el</strong> trabajo y <strong>la</strong> vida familiar;<br />

iii) inserción digna y activa <strong>en</strong> <strong>el</strong> mundo <strong>de</strong>l trabajo, y iv) diálogo<br />

<strong>social</strong> sobre juv<strong>en</strong>tud, trabajo y educación. Entre otras medidas<br />

indicadas por <strong>la</strong> Ag<strong>en</strong>da con re<strong>la</strong>ción al objetivo <strong>de</strong> conciliación<br />

<strong>en</strong>tre los estudios, <strong>el</strong> trabajo y <strong>la</strong> vida familiar, se incluy<strong>en</strong><br />

compatibilizar <strong>la</strong>s jornadas <strong>la</strong>borales y esco<strong>la</strong>res, garantizar <strong>la</strong><br />

aplicación <strong>de</strong>l Conv<strong>en</strong>io sobre <strong>la</strong> Lic<strong>en</strong>cia Pagada <strong>de</strong> Estudios,<br />

1974 (Núm. 140) <strong>de</strong> <strong>la</strong> OIT, ratificado por <strong>el</strong> Brasil, sobre lic<strong>en</strong>cias<br />

remuneradas por períodos <strong>de</strong>terminados, ampliar <strong>la</strong> oferta <strong>de</strong><br />

guar<strong>de</strong>rías (c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> cuidado infantil) <strong>para</strong> jóv<strong>en</strong>es padres y<br />

madres <strong>en</strong> lugares cercanos a los establecimi<strong>en</strong>tos esco<strong>la</strong>res<br />

y garantizar <strong>la</strong> igualdad <strong>de</strong> oportunida<strong>de</strong>s y trato <strong>en</strong> <strong>el</strong> empleo<br />

<strong>para</strong> jóv<strong>en</strong>es trabajadores <strong>de</strong> ambos sexos.<br />

Fu<strong>en</strong>te: J.R.S. Guimarães, Perfil do trabalho <strong>de</strong>c<strong>en</strong>te no Brasil: um olhar sobre as unida<strong>de</strong>s da Fe<strong>de</strong>ração, Brasilia, Organización Internacional <strong>de</strong>l Trabajo (OIT), 2012; L. Abramo, Uma década<br />

<strong>de</strong> promoção do trabalho <strong>de</strong>c<strong>en</strong>te no Brasil, Brasilia, OIT, 2015; Ministerio <strong>de</strong>l Trabajo y Empleo, “Ag<strong>en</strong>da Nacional <strong>de</strong> Trabajo Dec<strong>en</strong>te <strong>para</strong> <strong>la</strong> Juv<strong>en</strong>tud”, Brasilia, 2011 [<strong>en</strong> línea]<br />

http://www.oitbrasil.org.br/sites/<strong>de</strong>fault/files/topic/<strong>de</strong>c<strong>en</strong>t_work/doc/antdj_mte_535.pdf.<br />

Capítulo I<br />

50

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!