11.01.2016 Views

Desarrollo social inclusivo: una nueva generación de políticas para superar la pobreza y reducir la desigualdad en América Latina y el Caribe

América Latina y el Caribe logró en el último decenio notables avances en materia de desarrollo social. Sin embargo, aún hay un largo camino por recorrer. Persisten, como desafíos ineludibles, la definitiva superación de la pobreza y la sustancial reducción de la desigualdad que, además de ser un imperativo ético, constituyen una condición imprescindible para avanzar en el desarrollo sostenible, en sintonía con la Agenda 2030 para el Desarrollo Sostenible, recién aprobada por la Asamblea General de las Naciones Unidas. Pese al actual escenario económico mundial, más complejo e incierto que el de los años anteriores y que, al menos en el corto plazo, será menos favorable para la región, es fundamental asegurar los avances en materia de desarrollo social alcanzados en el último decenio y no postergar las asignaturas pendientes en ámbitos en que el progreso ha sido insuficiente.

América Latina y el Caribe logró en el último decenio notables avances en materia de desarrollo social. Sin embargo, aún hay un largo camino por recorrer. Persisten, como desafíos ineludibles, la definitiva superación de la pobreza y la sustancial reducción de la desigualdad que, además de ser un imperativo ético, constituyen una condición imprescindible para avanzar en el desarrollo sostenible, en sintonía con la Agenda 2030 para el Desarrollo Sostenible, recién aprobada por la Asamblea General de las Naciones Unidas. Pese al actual escenario económico mundial, más complejo e incierto que el de los años anteriores y que, al menos en el corto plazo, será menos favorable para la región, es fundamental asegurar los avances en materia de desarrollo social alcanzados en el último decenio y no postergar las asignaturas pendientes en ámbitos en que el progreso ha sido insuficiente.

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Comisión Económica <strong>para</strong> <strong>América</strong> <strong>Latina</strong> y <strong>el</strong> <strong>Caribe</strong> (CEPAL)<br />

Otro ejemplo más reci<strong>en</strong>te es <strong>la</strong> Confer<strong>en</strong>cia Regional sobre Pob<strong>la</strong>ción y <strong>Desarrollo</strong> <strong>de</strong> <strong>América</strong> <strong>Latina</strong> y <strong>el</strong><br />

<strong>Caribe</strong>, sucesora <strong>de</strong>l Comité Especial sobre Pob<strong>la</strong>ción y <strong>Desarrollo</strong> <strong>de</strong>l período <strong>de</strong> sesiones <strong>de</strong> <strong>la</strong> CEPAL, que a partir<br />

<strong>de</strong> 1993 acompañó, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> ámbito regional, <strong>la</strong> pre<strong>para</strong>ción, implem<strong>en</strong>tación y seguimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> Confer<strong>en</strong>cia<br />

Internacional sobre <strong>la</strong> Pob<strong>la</strong>ción y <strong>el</strong> <strong>Desarrollo</strong>, c<strong>el</strong>ebrada <strong>en</strong> El Cairo <strong>en</strong> 1994. Durante <strong>la</strong> Primera Reunión <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Confer<strong>en</strong>cia Regional sobre Pob<strong>la</strong>ción y <strong>Desarrollo</strong> <strong>de</strong> <strong>América</strong> <strong>Latina</strong> y <strong>el</strong> <strong>Caribe</strong>, c<strong>el</strong>ebrada <strong>en</strong> 2013, <strong>en</strong> Montevi<strong>de</strong>o,<br />

los países aprobaron <strong>el</strong> Cons<strong>en</strong>so <strong>de</strong> Montevi<strong>de</strong>o sobre Pob<strong>la</strong>ción y <strong>Desarrollo</strong>, <strong>en</strong> que se i<strong>de</strong>ntifican <strong>una</strong> serie <strong>de</strong><br />

medidas prioritarias <strong>para</strong> at<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s y <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s personas a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong>l ciclo <strong>de</strong> vida, con especial<br />

at<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> los segm<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción históricam<strong>en</strong>te discriminados, como es <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> los pueblos indíg<strong>en</strong>as<br />

y <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción afro<strong>de</strong>sc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te. Dichas medidas abarcan dim<strong>en</strong>siones c<strong>la</strong>ve como <strong>la</strong> protección <strong>social</strong>, <strong>la</strong> igualdad<br />

<strong>de</strong> género, <strong>la</strong> salud sexual y reproductiva, y <strong>la</strong> migración, <strong>en</strong>tre otras 6 .<br />

Finalm<strong>en</strong>te, <strong>la</strong> Confer<strong>en</strong>cia Estadística <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>América</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> CEPAL ha reunido <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 2002, cada dos años,<br />

a <strong>la</strong>s oficinas nacionales <strong>de</strong> estadística <strong>de</strong> <strong>la</strong> región, con <strong>el</strong> fin <strong>de</strong> promover <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo y mejorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s estadísticas nacionales y su com<strong>para</strong>bilidad internacional, <strong>en</strong> concordancia con <strong>la</strong>s recom<strong>en</strong>daciones <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Comisión <strong>de</strong> Estadística <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Naciones Unidas y otros organismos pertin<strong>en</strong>tes, así como <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r <strong>la</strong> cooperación<br />

internacional, regional y bi<strong>la</strong>teral <strong>en</strong>tre <strong>la</strong>s oficinas nacionales y los organismos internacionales y regionales. La<br />

Confer<strong>en</strong>cia ha contribuido a mejorar y armonizar <strong>la</strong> medición estadística <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo económico y <strong>social</strong>, y <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s gran<strong>de</strong>s t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncias <strong>de</strong>mográficas mediante los c<strong>en</strong>sos <strong>de</strong> pob<strong>la</strong>ción, así como <strong>el</strong> seguimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los principales<br />

compromisos internacionales adquiridos por los países a niv<strong>el</strong> regional y mundial, como fue <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> los Objetivos<br />

<strong>de</strong> <strong>Desarrollo</strong> <strong>de</strong>l Mil<strong>en</strong>io. En ese marco, se han puesto <strong>en</strong> marcha grupos <strong>de</strong> trabajo temáticos, <strong>en</strong> que los países<br />

avanzan <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo estadístico <strong>de</strong> áreas específicas como <strong>la</strong> incorporación <strong>de</strong>l <strong>en</strong>foque <strong>de</strong> género a <strong>la</strong> producción<br />

estadística, los sistemas <strong>de</strong> cu<strong>en</strong>tas nacionales o <strong>la</strong> medición <strong>de</strong> f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>os específicos como <strong>la</strong> discapacidad, <strong>en</strong>tre<br />

muchos otros. Cabe m<strong>en</strong>cionar que <strong>en</strong>tre los temas sustantivos abordados <strong>en</strong> <strong>la</strong> Séptima Reunión <strong>de</strong> <strong>la</strong> Confer<strong>en</strong>cia<br />

Estadística <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>América</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> CEPAL, c<strong>el</strong>ebrada <strong>en</strong> Santiago <strong>en</strong> 2013, <strong>de</strong>stacaron los <strong>de</strong>safíos <strong>de</strong> los sistemas<br />

estadísticos nacionales <strong>de</strong> <strong>la</strong> región con miras a <strong>la</strong> consecución <strong>de</strong> los Objetivos <strong>de</strong> <strong>Desarrollo</strong> <strong>de</strong>l Mil<strong>en</strong>io y ante <strong>el</strong><br />

establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>una</strong> ag<strong>en</strong>da <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> 2015 (CEPAL, 2014d).<br />

En suma, todos estos espacios están a disposición <strong>de</strong> los países y podrían <strong>de</strong>sempeñar un importante pap<strong>el</strong> <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> monitoreo y <strong>la</strong> adaptación <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ag<strong>en</strong>da 2030 <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>Desarrollo</strong> Sost<strong>en</strong>ible a <strong>la</strong>s particu<strong>la</strong>rida<strong>de</strong>s y necesida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> <strong>América</strong> <strong>Latina</strong> y <strong>el</strong> <strong>Caribe</strong>.<br />

A partir <strong>de</strong> esta multiplicidad surge, <strong>en</strong>tonces, <strong>el</strong> <strong>de</strong>safío <strong>de</strong> articu<strong>la</strong>r estos foros <strong>de</strong> manera <strong>de</strong> concretar<br />

pau<strong>la</strong>tinam<strong>en</strong>te <strong>una</strong> ag<strong>en</strong>da regional <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>social</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> contexto <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ag<strong>en</strong>da 2030. Des<strong>de</strong> ese punto <strong>de</strong><br />

vista, se pres<strong>en</strong>ta <strong>el</strong> reto <strong>de</strong> avanzar también hacia <strong>una</strong> integración regional <strong>de</strong> <strong>la</strong> ag<strong>en</strong>da <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>social</strong>.<br />

Esa integración, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> luego, se nutrirá <strong>de</strong> los intereses e inquietu<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los países <strong>en</strong> cada esc<strong>en</strong>ario regional o<br />

subregional específico; sin embargo, exist<strong>en</strong> algunos vasos comunicantes, como <strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong> hacer fr<strong>en</strong>te a <strong>la</strong><br />

<strong>el</strong>evada <strong>de</strong>sigualdad o <strong>de</strong> erradicar <strong>la</strong> <strong>pobreza</strong>, que contribuirán a <strong>de</strong>finir esa ag<strong>en</strong>da.<br />

C. Com<strong>en</strong>tarios finales<br />

En suma, <strong>la</strong> Ag<strong>en</strong>da 2030 <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>Desarrollo</strong> Sost<strong>en</strong>ible ha ampliado <strong>la</strong> ag<strong>en</strong>da <strong>social</strong> mundial. Ello ha permitido<br />

incluir temas y <strong>de</strong>safíos que son c<strong>en</strong>trales <strong>para</strong> <strong>América</strong> <strong>Latina</strong> y <strong>el</strong> <strong>Caribe</strong>, que no habían sido integrados pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> los Objetivos <strong>de</strong> <strong>Desarrollo</strong> <strong>de</strong>l Mil<strong>en</strong>io. La ag<strong>en</strong>da <strong>de</strong> los ODM estuvo marcada por <strong>el</strong> logro <strong>de</strong> metas<br />

parciales y re<strong>la</strong>tivam<strong>en</strong>te poco exig<strong>en</strong>tes dado <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> región. En tal s<strong>en</strong>tido, <strong>la</strong> Ag<strong>en</strong>da 2030<br />

pue<strong>de</strong> mirarse como <strong>una</strong> oportunidad <strong>para</strong> anc<strong>la</strong>r <strong>en</strong> <strong>la</strong> ag<strong>en</strong>da mundial asuntos <strong>de</strong> vital importancia <strong>para</strong> <strong>la</strong> región.<br />

En efecto, retos seña<strong>la</strong>dos <strong>en</strong> este docum<strong>en</strong>to, como <strong>reducir</strong> e incluso erradicar <strong>la</strong> <strong>pobreza</strong> <strong>en</strong> sus múltiples<br />

dim<strong>en</strong>siones, <strong>reducir</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>sigualdad <strong>en</strong> todas sus manifestaciones, ampliar <strong>la</strong> protección <strong>social</strong> mediante mejores<br />

<strong>políticas</strong> <strong>social</strong>es, promover <strong>el</strong> empleo productivo y <strong>el</strong> trabajo <strong>de</strong>c<strong>en</strong>te, lograr <strong>la</strong> cobertura universal <strong>en</strong> salud <strong>de</strong><br />

6<br />

Véase <strong>el</strong> Cons<strong>en</strong>so <strong>de</strong> Montevi<strong>de</strong>o [<strong>en</strong> línea] <strong>en</strong> http://www.cepal.org/es/publicaciones/21835-cons<strong>en</strong>so-<strong>de</strong>-montevi<strong>de</strong>o-sobrepob<strong>la</strong>cion-y-<strong>de</strong>sarrollo.<br />

Capítulo V<br />

178

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!