11.01.2016 Views

Desarrollo social inclusivo: una nueva generación de políticas para superar la pobreza y reducir la desigualdad en América Latina y el Caribe

América Latina y el Caribe logró en el último decenio notables avances en materia de desarrollo social. Sin embargo, aún hay un largo camino por recorrer. Persisten, como desafíos ineludibles, la definitiva superación de la pobreza y la sustancial reducción de la desigualdad que, además de ser un imperativo ético, constituyen una condición imprescindible para avanzar en el desarrollo sostenible, en sintonía con la Agenda 2030 para el Desarrollo Sostenible, recién aprobada por la Asamblea General de las Naciones Unidas. Pese al actual escenario económico mundial, más complejo e incierto que el de los años anteriores y que, al menos en el corto plazo, será menos favorable para la región, es fundamental asegurar los avances en materia de desarrollo social alcanzados en el último decenio y no postergar las asignaturas pendientes en ámbitos en que el progreso ha sido insuficiente.

América Latina y el Caribe logró en el último decenio notables avances en materia de desarrollo social. Sin embargo, aún hay un largo camino por recorrer. Persisten, como desafíos ineludibles, la definitiva superación de la pobreza y la sustancial reducción de la desigualdad que, además de ser un imperativo ético, constituyen una condición imprescindible para avanzar en el desarrollo sostenible, en sintonía con la Agenda 2030 para el Desarrollo Sostenible, recién aprobada por la Asamblea General de las Naciones Unidas. Pese al actual escenario económico mundial, más complejo e incierto que el de los años anteriores y que, al menos en el corto plazo, será menos favorable para la región, es fundamental asegurar los avances en materia de desarrollo social alcanzados en el último decenio y no postergar las asignaturas pendientes en ámbitos en que el progreso ha sido insuficiente.

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Comisión Económica <strong>para</strong> <strong>América</strong> <strong>Latina</strong> y <strong>el</strong> <strong>Caribe</strong> (CEPAL)<br />

ciuda<strong>de</strong>s y as<strong>en</strong>tami<strong>en</strong>tos humanos <strong>inclusivo</strong>s (Objetivo 11). Por su parte, <strong>la</strong> educación inclusiva es <strong>una</strong> prioridad<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>nueva</strong> ag<strong>en</strong>da, expresada <strong>en</strong> <strong>el</strong> Objetivo 4, <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se recog<strong>en</strong>, <strong>en</strong>tre otros <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos, <strong>la</strong> garantía <strong>de</strong> servicios<br />

educativos universales, accesibles, <strong>de</strong> calidad y con mecanismos e inc<strong>en</strong>tivos <strong>para</strong> evitar <strong>la</strong> <strong>de</strong>serción esco<strong>la</strong>r. En tal<br />

s<strong>en</strong>tido, <strong>la</strong> <strong>nueva</strong> ag<strong>en</strong>da es un <strong>de</strong>safío y al mismo tiempo <strong>una</strong> oportunidad <strong>para</strong> <strong>en</strong>cauzar avances más sustantivos<br />

y estructurales <strong>en</strong> sintonía con los retos <strong>de</strong> <strong>la</strong> región <strong>en</strong> materia <strong>social</strong>. En suma, <strong>en</strong> com<strong>para</strong>ción con los Objetivos<br />

<strong>de</strong> <strong>Desarrollo</strong> <strong>de</strong>l Mil<strong>en</strong>io, <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>nueva</strong> ag<strong>en</strong>da se establece un marco <strong>de</strong>safiante y con capacidad <strong>para</strong> movilizar<br />

volunta<strong>de</strong>s y recursos <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> los países.<br />

Lo anterior se <strong>de</strong>riva <strong>de</strong> que los Objetivos <strong>de</strong> <strong>Desarrollo</strong> Sost<strong>en</strong>ible (ODS) repres<strong>en</strong>tan un avance s<strong>en</strong>sible <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> construcción <strong>de</strong> <strong>una</strong> ag<strong>en</strong>da universal, bajo <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> responsabilida<strong>de</strong>s comunes pero difer<strong>en</strong>ciadas <strong>para</strong><br />

todos los países, <strong>en</strong> <strong>la</strong> que todos ti<strong>en</strong><strong>en</strong> objetivos y metas que cumplir, <strong>de</strong> modo que no se trata, a difer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

lo que <strong>en</strong> su mom<strong>en</strong>to constituyeron los Objetivos <strong>de</strong> <strong>Desarrollo</strong> <strong>de</strong>l Mil<strong>en</strong>io, <strong>de</strong> <strong>una</strong> ag<strong>en</strong>da prescriptiva, dirigida<br />

fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te a los países <strong>de</strong> m<strong>en</strong>or <strong>de</strong>sarrollo y <strong>en</strong> <strong>una</strong> lógica <strong>de</strong> alcanzar niv<strong>el</strong>es mínimos. Los Objetivos <strong>de</strong><br />

<strong>Desarrollo</strong> Sost<strong>en</strong>ible se propone que sean, y <strong>en</strong> bu<strong>en</strong>a medida se ha logrado, <strong>una</strong> ag<strong>en</strong>da transformadora, con objetivos<br />

que repres<strong>en</strong>tan <strong>una</strong> aspiración <strong>de</strong> los países y con <strong>el</strong> ánimo <strong>de</strong> inspirar su implem<strong>en</strong>tación <strong>en</strong> cada uno <strong>de</strong> <strong>el</strong>los.<br />

Cuadro V.1<br />

Los Objetivos <strong>de</strong> <strong>Desarrollo</strong> Sost<strong>en</strong>ible: <strong>una</strong> ampliación <strong>de</strong> <strong>la</strong> ag<strong>en</strong>da <strong>social</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo sost<strong>en</strong>ible<br />

Objetivos <strong>de</strong> <strong>Desarrollo</strong> Sost<strong>en</strong>ible<br />

Objetivo 1. Poner fin a <strong>la</strong> <strong>pobreza</strong> <strong>en</strong> todas sus formas y <strong>en</strong> todo <strong>el</strong> mundo<br />

Objetivo 2. Poner fin al hambre, lograr <strong>la</strong> seguridad alim<strong>en</strong>taria y <strong>la</strong> mejora <strong>de</strong> <strong>la</strong> nutrición y promover <strong>la</strong> agricultura sost<strong>en</strong>ible<br />

Objetivo 3. Garantizar <strong>una</strong> vida sana y promover <strong>el</strong> bi<strong>en</strong>estar <strong>de</strong> todos a todas <strong>la</strong>s eda<strong>de</strong>s<br />

Objetivo 4. Garantizar <strong>una</strong> educación inclusiva y equitativa <strong>de</strong> calidad y promover oportunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> apr<strong>en</strong>dizaje perman<strong>en</strong>te <strong>para</strong> todos<br />

Objetivo 5. Lograr <strong>la</strong> igualdad <strong>de</strong> género y empo<strong>de</strong>rar a todas <strong>la</strong>s mujeres y <strong>la</strong>s niñas<br />

Objetivo 6. Garantizar <strong>la</strong> disponibilidad y <strong>la</strong> gestión sost<strong>en</strong>ible <strong>de</strong>l agua y <strong>el</strong> saneami<strong>en</strong>to <strong>para</strong> todos<br />

Objetivo 7. Garantizar <strong>el</strong> acceso a <strong>una</strong> <strong>en</strong>ergía asequible, fiable, sost<strong>en</strong>ible y mo<strong>de</strong>rna <strong>para</strong> todos<br />

Objetivo 8. Promover <strong>el</strong> crecimi<strong>en</strong>to económico sost<strong>en</strong>ido, <strong>inclusivo</strong> y sost<strong>en</strong>ible, <strong>el</strong> empleo pl<strong>en</strong>o y productivo y <strong>el</strong> trabajo <strong>de</strong>c<strong>en</strong>te <strong>para</strong> todos<br />

Objetivo 9. Construir infraestructuras resili<strong>en</strong>tes, promover <strong>la</strong> industrialización inclusiva y sost<strong>en</strong>ible y fom<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> innovación<br />

Objetivo 10. Reducir <strong>la</strong> <strong>de</strong>sigualdad <strong>en</strong> los países y <strong>en</strong>tre <strong>el</strong>los<br />

Objetivo 11. Lograr que <strong>la</strong>s ciuda<strong>de</strong>s y los as<strong>en</strong>tami<strong>en</strong>tos humanos sean <strong>inclusivo</strong>s, seguros, resili<strong>en</strong>tes y sost<strong>en</strong>ibles<br />

Objetivo 12. Garantizar modalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> consumo y producción sost<strong>en</strong>ibles<br />

Objetivo 13. Adoptar medidas urg<strong>en</strong>tes <strong>para</strong> combatir <strong>el</strong> cambio climático y sus efectos<br />

Objetivo 14. Conservar y utilizar sost<strong>en</strong>iblem<strong>en</strong>te los océanos, los mares y los recursos marinos <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo sost<strong>en</strong>ible<br />

Objetivo 15. Proteger, restablecer y promover <strong>el</strong> uso sost<strong>en</strong>ible <strong>de</strong> los ecosistemas terrestres, gestionar sost<strong>en</strong>iblem<strong>en</strong>te los bosques,<br />

luchar contra <strong>la</strong> <strong>de</strong>sertificación, <strong>de</strong>t<strong>en</strong>er e invertir <strong>la</strong> <strong>de</strong>gradación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s tierras y <strong>de</strong>t<strong>en</strong>er <strong>la</strong> pérdida <strong>de</strong> biodiversidad<br />

Objetivo 16. Promover socieda<strong>de</strong>s pacíficas e inclusivas <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo sost<strong>en</strong>ible, facilitar <strong>el</strong> acceso a <strong>la</strong> justicia<br />

<strong>para</strong> todos y construir a todos los niv<strong>el</strong>es instituciones eficaces e inclusivas que rindan cu<strong>en</strong>tas<br />

Objetivo 17. Fortalecer los medios <strong>de</strong> implem<strong>en</strong>tación y revitalizar <strong>la</strong> Alianza Mundial <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>Desarrollo</strong> Sost<strong>en</strong>ible<br />

Fu<strong>en</strong>te: Naciones Unidas, “Transformar nuestro mundo: <strong>la</strong> Ag<strong>en</strong>da 2030 <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>Desarrollo</strong> Sost<strong>en</strong>ible. Proyecto <strong>de</strong> resolución remitido a <strong>la</strong> cumbre <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Naciones<br />

Unidas <strong>para</strong> <strong>la</strong> aprobación <strong>de</strong> <strong>la</strong> ag<strong>en</strong>da <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> 2015 por <strong>la</strong> Asamblea G<strong>en</strong>eral <strong>en</strong> su sexagésimo nov<strong>en</strong>o período <strong>de</strong> sesiones” (A/70/L.1),<br />

Nueva York, septiembre <strong>de</strong> 2015.<br />

En este capítulo, primero se reflexiona sobre los cont<strong>en</strong>idos propiam<strong>en</strong>te <strong>social</strong>es <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ag<strong>en</strong>da 2030 <strong>para</strong> <strong>el</strong><br />

<strong>Desarrollo</strong> Sost<strong>en</strong>ible, a <strong>la</strong> luz <strong>de</strong> <strong>la</strong>s especificida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> región, con un énfasis <strong>en</strong> los avances incorporados <strong>en</strong><br />

com<strong>para</strong>ción con <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> los Objetivos <strong>de</strong> <strong>Desarrollo</strong> <strong>de</strong>l Mil<strong>en</strong>io. En segundo lugar, se analiza <strong>la</strong> r<strong>el</strong>evancia<br />

<strong>de</strong> los Objetivos <strong>de</strong> <strong>Desarrollo</strong> Sost<strong>en</strong>ible <strong>para</strong> <strong>la</strong> ag<strong>en</strong>da <strong>social</strong> y <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo sost<strong>en</strong>ible <strong>de</strong> <strong>América</strong> <strong>Latina</strong> y <strong>el</strong><br />

<strong>Caribe</strong>, abordando <strong>la</strong>s converg<strong>en</strong>cias <strong>en</strong>tre <strong>la</strong> ag<strong>en</strong>da <strong>social</strong> y económica <strong>de</strong> <strong>la</strong> región y <strong>la</strong> Ag<strong>en</strong>da 2030 y seña<strong>la</strong>ndo<br />

<strong>la</strong> importancia <strong>de</strong> los foros regionales y subregionales <strong>para</strong> articu<strong>la</strong>r esta <strong>nueva</strong> ag<strong>en</strong>da mundial con <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s<br />

y <strong>de</strong>safíos propios <strong>de</strong> <strong>la</strong> región.<br />

Como marco <strong>para</strong> dichos análisis, se pres<strong>en</strong>tó <strong>en</strong> <strong>el</strong> cuadro V.1 <strong>la</strong> totalidad <strong>de</strong> los Objetivos <strong>de</strong> <strong>Desarrollo</strong><br />

Sost<strong>en</strong>ible. Por otra parte, aunque se sobre<strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong> que <strong>la</strong> complem<strong>en</strong>tariedad e inse<strong>para</strong>bilidad <strong>de</strong> todos los Objetivos<br />

es condición necesaria <strong>para</strong> lograr avances hacia un <strong>de</strong>sarrollo con igualdad y sost<strong>en</strong>ibilidad, <strong>en</strong> <strong>el</strong> cuadro V.2 se<br />

<strong>de</strong>tal<strong>la</strong>n <strong>la</strong>s metas <strong>de</strong> aqu<strong>el</strong>los Objetivos que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> mayor r<strong>el</strong>evancia <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> vista <strong>de</strong> <strong>la</strong> ag<strong>en</strong>da <strong>social</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> región.<br />

Capítulo V<br />

156

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!