Kardaberaz Aitari Om.. - Euskerazaintza

Jakintzaren mixterio-argitzetik eta teknikaren bizitz-atsegintzetik,zentzu berri bat artzen ari zan emen-aldia Europan: «ezgeroakiko kezkarik, bertan-goxo egin baizik». Enziklopediak bilduta aizatuko zitun idea berríok. Mornet-i sinistera, «La finalidadde la Enciclopedia proclama muy alto que el destino de la humanidadno es volverse hacia el cielo, sino de progresar en esta tierray para esta tierra, gracias a la inteligencia y a la razón. A unideal místico opone un ideal práctico» (2).Urkijok Menéndez Pelayo-ren buruz buru erakutsi bezela, zalduntxoaksalbo: ba zetorren arrisku ori Euskalerria ere, emen izangobai-genduan agian gizonkal (edo jendearen proportzioan) munduguzian Enziklopedia geiena irakurriko zuan erria, Bergara (3). Materiautsaren, erlijio gabeko, humanismua zan: otza ta motza. Eskuzesku, jansenismuak-eta zegiten gaiñerakoa, gizonari Jainkoarenmaite-beroa ukatu ta geroaren bildur-ikara sartuz.Emen Kardaberaz,Materiaz gaindi, Jainkoa kanta zion ark gizonari elburu taneurri; Jainkoari berriz bere Biotza eskatzen zion gizonarentzat.Españiko edozein alderditan baiño leen izango du EuskalerriakBiotz orren berri: Jesusen Biotzaren leenengo ezagutzaille ta apostoluizan bai-zan Kardaberaz. Debozio onekin, iñor gutxik, agianiñork sekula ez-bezelako iraulia eman zion Euskalerriko kristautasunari.Amazazpi-emezortzigarren gizaldietan ipintzen du Mañarikuaistorigilleak berak dion «edad de oro de la religiosidad de nuestropueblo (4). Kardaberaz dugu erlijio-jaikiera orren erpin etagaillur. Goiko deiaren serbitzuan, arrigarrizko santutasunaren kemenez,euskal gizonak pakeatzeko eta espiritu ta izkuntza-maillatanEuskalerria jasotzeko egin-lanagatik: bere gizaldi bikaiñekoeta, agian, gure kondaira guztiko gíz-aundien lerroan punterengotoki bat dagokio Kardaberazi.* * *Agustin Kardaberaz Elgorriaga: milla zazpireun eta iruan(1703) Heŕnanin jaio, ta Donostian, Irufian eta Valladolid-ko uni-40