اﺧﺘﻼﻻت در ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺳﻮﻧﻮﻫﻴﺴﺘﺮوﮔﺮاﻓﻲ ﻫﻴﺴﺘﺮوﺳﺎﻟﭙﻨﮕﻮﮔ
اﺧﺘﻼﻻت در ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺳﻮﻧﻮﻫﻴﺴﺘﺮوﮔﺮاﻓﻲ ﻫﻴﺴﺘﺮوﺳﺎﻟﭙﻨﮕﻮﮔ
اﺧﺘﻼﻻت در ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺳﻮﻧﻮﻫﻴﺴﺘﺮوﮔﺮاﻓﻲ ﻫﻴﺴﺘﺮوﺳﺎﻟﭙﻨﮕﻮﮔ
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
بررسي همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> تشخيص اختلالاترحم <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لههاي رحمي <strong>در</strong> زنان نابار<strong>و</strong>راحمد <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق تقي ديزج42،31. فاطمه فير<strong>و</strong>زي(.M.D) ، ( مهناز اشرفي(.M.D ، (M.D.)1- استاديار پژ<strong>و</strong>هشي، گر<strong>و</strong>ه نابار<strong>و</strong>ري زنان، پژ<strong>و</strong>هشكده ر<strong>و</strong>يان، تهران، ايران.2- استاديار، گر<strong>و</strong>هزنان <strong>و</strong> زايمان، دانشكده پزشكي، دانشگاه عل<strong>و</strong>م پزشكي <strong>و</strong> خدمات بهداشتي، <strong>در</strong>ماني ايران، تهران، ايران.3- استاديار، گر<strong>و</strong>ه نابار<strong>و</strong>ري زنان، پژ<strong>و</strong>هشكده ر<strong>و</strong>يان، تهران، ايران.4- متخصص زنان <strong>و</strong> زايمان ، تهران، ايران.مقدمه: به دليل شي<strong>و</strong>ع بالاي ناهنجاريهاي رحمي، بررسي حفره رحم <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لهها <strong>در</strong> ارزيابي ا<strong>و</strong>ليه نابار<strong>و</strong>ري از اهميت<strong>و</strong>يژهاي برخ<strong>و</strong>ردار است. ر<strong>و</strong>شهاي هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي ر<strong>و</strong>شهاي تشخيصي هستند كه جهتبررسي پات<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژي ل<strong>و</strong>لهها <strong>و</strong> اختلالات رحمي به ط<strong>و</strong>ر گستردهاي م<strong>و</strong>رد استفاده قرار ميگيرد. از آنجايي كه ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>-س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي نسبت به هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي از نظر اجرا هم براي بيمار <strong>و</strong> هم براي رادي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيست راحتتر است تصميمبر آن شد تا پايايي اين د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش <strong>در</strong> بيماران مراجعهكننده به مركز ر<strong>و</strong>يان اندازهگيري ش<strong>و</strong>د. هدف اصلي اين مطالعه تعيينهمخ<strong>و</strong>اني د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> تشخيص اختلالات رحم <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لههاي رحمي ميباشد.م<strong>و</strong>اد <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>شها: <strong>در</strong> يك مطالعه مقطعي،72زن نابار<strong>و</strong>ر حائز شرايط <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د به مطالعه كه طي سالهاي1380 تا 1382 بهمركز <strong>در</strong>مان نابار<strong>و</strong>ري ر<strong>و</strong>يان مراجعهكرده ب<strong>و</strong>دند، با ر<strong>و</strong>ش نم<strong>و</strong>نهبرداري <strong>در</strong> دسترس <strong>و</strong>ارد مطالعه شدند <strong>و</strong> براي كليهنم<strong>و</strong>نهها س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي رحم <strong>و</strong> هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي با فاصله زماني كم انجام شد. ميزان همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong>مقايسه با هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي با استفاده از نتايج حاصل از هر تست <strong>و</strong> محاسبه اندكسKappa<strong>و</strong> <strong>در</strong>صد ت<strong>و</strong>افق ص<strong>و</strong>رتگرفت <strong>و</strong> سطح معنيداري 0/05 <strong>در</strong> نظر گرفته شد.نتايج: از 72 بيمار م<strong>و</strong>رد مطالعه، 57 م<strong>و</strong>رد نابار<strong>و</strong>ري ا<strong>و</strong>ليه داشتند. <strong>در</strong>صد ت<strong>و</strong>افق د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش تشخيصي انجام شده از نظربازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لهها%92/9بازب<strong>و</strong>دن حداقل يك ل<strong>و</strong>له رحمي<strong>و</strong> از نظر بررسي حفره رحم%66/67%51<strong>و</strong> <strong>در</strong> تشخيص ضايعات اند<strong>و</strong>مترب<strong>و</strong>د. ضريب ت<strong>و</strong>افق (Kappa) بين اين د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش <strong>در</strong> تشخيصب<strong>و</strong>د. %22نتيجهگيري: ت<strong>و</strong>افق مشاهده شده بين د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> اين مطالعه براي تشخيصبازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لهها <strong>و</strong> ضايعات رحمي، مشابه مطالعاتي است كه قبلاً <strong>در</strong> اين م<strong>و</strong>رد انجام شده ب<strong>و</strong>د. <strong>و</strong>لي <strong>در</strong> مطالعه حاضرهزينه اثربخشي هر يك از د<strong>و</strong> تست <strong>و</strong> نيز كارآيي انجام همزمان اين د<strong>و</strong> تست <strong>در</strong> تشخيص ضايعات رحم <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لهها م<strong>و</strong>ردارزيابي قرار نگرفت كه براي اين م<strong>و</strong>ارد ، مطالعات مناسب ت<strong>و</strong>صيه ميگردد.Downloaded from http://www.jri.irگل <strong>و</strong>اژگان: نابار<strong>و</strong>ري، س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي، هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي، ميزان ت<strong>و</strong>افق، كاپا، <strong>و</strong> پايايي.آ<strong>در</strong>س مكاتبه: دكتر احمد <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق تقي ديزج، گر<strong>و</strong>ه نابار<strong>و</strong>ري زنان، پژ<strong>و</strong>هشكده ر<strong>و</strong>يان، پلاك 36، ك<strong>و</strong>چه سيمين، تقاطع آصف، خيابانزعفرانيه، صند<strong>و</strong>ق پستي 19395-4644، تهران، ايران.پست الكتر<strong>و</strong>نيك: info@royaninstitute.orgفصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ تابستان 83 صفحات 235-241
؛)••همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> نابار<strong>و</strong>ريمقدمهاختلالات رحمي يكي از علل مهم نابار<strong>و</strong>ري <strong>در</strong> زنانميباشد(1) كه <strong>در</strong> محد<strong>و</strong>دة <strong>و</strong>سيعي، حد<strong>و</strong>ددكتر <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> ...34 تا ،%62<strong>در</strong> زنان نابار<strong>و</strong>ر مشاهدهميش<strong>و</strong>ند(2). به دليل شي<strong>و</strong>عبالاي ناهنجاريهاي رحمي، بررسي حفره رحم <strong>در</strong>ارزيابي ا<strong>و</strong>ليه نابار<strong>و</strong>ري از اهميت <strong>و</strong>يژهاي برخ<strong>و</strong>رداراست. هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي1(HSG) يكي از ر<strong>و</strong>شهايتشخيصي ا<strong>و</strong>ليه براي بررسي پات<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژي ل<strong>و</strong>لهها <strong>و</strong>اختلالات رحمي ميباشد(3 <strong>و</strong>لي اين ر<strong>و</strong>ش نسبتاًتهاجمي است <strong>و</strong> <strong>در</strong> برخي م<strong>و</strong>ارد با ع<strong>و</strong>ارض متعددياز جمله حساسيت بيمار به ماده حاجب، <strong>در</strong>د، كرامپشكمي <strong>و</strong> حتي ش<strong>و</strong>ك همراه ميباشد(1). <strong>در</strong> دهه اخير2س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي(SHG) به عن<strong>و</strong>ان ر<strong>و</strong>شي جايگزينيا تكميلي براي هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي مطرحشده است.<strong>در</strong> اين ر<strong>و</strong>ش ميزان <strong>در</strong>د <strong>و</strong> ناراحتي بيمار كمتر <strong>و</strong> زمانانجام بررسي ك<strong>و</strong>تاهتر است . علا<strong>و</strong>ه بر اين از م<strong>و</strong>ادحاجب <strong>و</strong> اشعه X نيز استفاده نميش<strong>و</strong>د(4-7).<strong>در</strong> حالي كه لاپار<strong>و</strong>سك<strong>و</strong>پي، استاندارد طلايي برايتشخيص ضايعات ل<strong>و</strong>لههاي رحمي است، <strong>و</strong>لي هيستر<strong>و</strong>-سالپنگ<strong>و</strong>گرافي هن<strong>و</strong>ز به ص<strong>و</strong>رت گسترده استفادهميش<strong>و</strong>د. همچنين ر<strong>و</strong>شهاي جديد مزاياي خاصي رابه همراه دارند. به ط<strong>و</strong>ر مثال ر<strong>و</strong>ش س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافيبا استفاده از سالين نسبت به هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافيبراي تشخيص انسداد ل<strong>و</strong>لهها برتر است؛ چرا كه ميزانتهاجمي ب<strong>و</strong>دن ر<strong>و</strong>ش س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي كمتر است.از طرف ديگر مطالعات بيشتري براي مشخص كردننقش تشخيصي <strong>و</strong> <strong>در</strong>ماني هر يك از اين ر<strong>و</strong>شها لازماست (8).ماده حاجب م<strong>و</strong>رد استفاده <strong>در</strong> هيستر<strong>و</strong>-43سالپنگ<strong>و</strong>گرافي از ن<strong>و</strong>ع ي<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>گرافين يا مگل<strong>و</strong>مين است كهميت<strong>و</strong>اند سبب تحريك پريت<strong>و</strong>ئن <strong>و</strong> <strong>در</strong>د ش<strong>و</strong>د(9).لذا <strong>در</strong> مطالعه حاضر همخ<strong>و</strong>اني د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>-س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> تشخيصاختلالات رحم <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لهها <strong>در</strong> بيماران مراجعه كننده بهپژ<strong>و</strong>هشكده ر<strong>و</strong>يان م<strong>و</strong>رد ارزيابي قرار ميگيرد.م<strong>و</strong>اد <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>شها5<strong>در</strong> اين مطالعه مقطعي ، كليه زنان نابار<strong>و</strong>ر، اعم ازنابار<strong>و</strong>ري ا<strong>و</strong>ليه يا ثان<strong>و</strong>يه، مراجعه كننده به مركزنابار<strong>و</strong>ري ر<strong>و</strong>يان <strong>و</strong>ابسته به پژ<strong>و</strong>هشكده ر<strong>و</strong>يان جهاددانشگاهي طي سالهاي1380 تا 1382 م<strong>و</strong>رد مطالعهقرارگرفتند.6معيارهاي خر<strong>و</strong>ج از مطالعه شامل:<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د سابقه حساسيت شديد به م<strong>و</strong>اد حاجب يا يد7<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د سر<strong>و</strong>يسيت حاد• بيماريهاي التهابي لگن8(PID)• عدم رضايت بيمار جهت شركت <strong>در</strong> مطالعه ب<strong>و</strong>دند.براي كليه بيماران شركت كننده <strong>در</strong> مطالعه، بررسيرحم <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لهها با هر د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي انجام گرفت. <strong>در</strong> هيستر<strong>و</strong>-سالپنگ<strong>و</strong>گرافي ،(HSG) <strong>در</strong> فاز ف<strong>و</strong>ليك<strong>و</strong>لي پس از تزريق10-20 mlماده حاجب محل<strong>و</strong>ل <strong>در</strong> آب (ي<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>گرافين يامگل<strong>و</strong>مين) به داخل حفره رحم ت<strong>و</strong>سط كان<strong>و</strong>لاي فلزي(Martin, England)مخص<strong>و</strong>ص تصا<strong>و</strong>ير رادي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيكتهيه شد. متأسفانه به علت عدم انجام رادي<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong>محل انجام مطالعه <strong>و</strong> تعدد مراكز انجام دهنده HSGدسترسي به ن<strong>و</strong>ع تمام دستگاههاي رادي<strong>و</strong>گرافي ميسرنب<strong>و</strong>د. <strong>در</strong> ر<strong>و</strong>ش س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي (SHG) نيز <strong>در</strong> فازف<strong>و</strong>ليك<strong>و</strong>لر با تزريق- 20ml10 نرمال سالين به داخلحفره رحم با استفاده از س<strong>و</strong>ندف<strong>و</strong>لي اطفال (شركتس<strong>و</strong>پا، ايران) كه <strong>در</strong> سر<strong>و</strong>يكس كار گذاشته شد،س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong>اژينال (از نظر <strong>و</strong>ضعيت اند<strong>و</strong>متر<strong>و</strong> بازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لهها) با استفاده از يك پر<strong>و</strong>ب ترانس <strong>و</strong>اژينالDownloaded from http://www.jri.ir5- Cross-sectional6- Exclusion criteria7- Cervicitis8- Pelvic Inflamatory Disease1- Hysterosalpingography2- Sonohysterography3- Urographin4- Megluminفصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ تابستان 83236
10همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> نابار<strong>و</strong>ريدكتر <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> ...(625 Aloka, دستگاه س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي(Japan 5 MHانجام شد. <strong>در</strong> بررسي بازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لههاي رحمي <strong>در</strong>س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د مايع <strong>در</strong> ك<strong>و</strong>لد<strong>و</strong>ساك <strong>در</strong>انتهاي تست، به معناي بازب<strong>و</strong>دن حداقل يك ل<strong>و</strong>له رحميتلقي شد. <strong>در</strong> اين مطالعه نتايج HSG <strong>و</strong> SHG به ط<strong>و</strong>رمستقل <strong>و</strong> بد<strong>و</strong>ن آگاهي از نتايج ر<strong>و</strong>ش ديگر، تفسير <strong>و</strong>گزارش شدند. <strong>در</strong> اين مطالعه براي انجام HSG كليهافراد تحت مطالعه از ميان افرادي انتخاب شدند كهبراساس نظر متخصصين نياز به انجام چنين آزمايشيداشتند. همچنين هزينه انجام س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي ازمراجعين <strong>در</strong>يافت نگرديد. از بيماران <strong>در</strong> م<strong>و</strong>رد شركت <strong>در</strong>مطالعه رضايت كتبي <strong>در</strong>يافت گرديد. همين ط<strong>و</strong>ر انجامSHG<strong>و</strong> HSG ت<strong>و</strong>سط د<strong>و</strong> نفر متخصص رادي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژي <strong>و</strong>س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي معتبر انجام شد كه از نتايج آزمايش ديگرياطلاع نداشتند.آمارهاي كه اغلب براي بررسي ت<strong>و</strong>افق بين د<strong>و</strong>مشاهده كننده (يا د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش تشخيصي) <strong>در</strong> م<strong>و</strong>ردمتغيرهاي د<strong>و</strong> حالتي استفاده ميش<strong>و</strong>د، كاپا1(κ) ميباشد كه بين صفر <strong>و</strong> يك متغير ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>نزديك شدن آن به يك نشان دهنده ت<strong>و</strong>افق بيشتراست(10،11).علا<strong>و</strong>ه بر نتايج د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش HSG<strong>و</strong>SHG <strong>در</strong> بررسي<strong>و</strong>ضعيت اند<strong>و</strong>متر <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لهها، دادههايي همچ<strong>و</strong>ن سنبيماران،ن<strong>و</strong>ع نابار<strong>و</strong>ري (ا<strong>و</strong>ليه يا ثان<strong>و</strong>يه) <strong>و</strong> مدت ازد<strong>و</strong>اجنيز ثبت <strong>و</strong> با استفاده از نرمافزار آماري SPSS نسخةم<strong>و</strong>رد پردازش قرار گرفت. 0/05=α به عن<strong>و</strong>ان خطاين<strong>و</strong>ع ا<strong>و</strong>ل، براي سطح معنيدار اختلاف آماري، معتبر<strong>در</strong>نظرگرفته شد. شايان ذكر است كه از 102 بيماري كهشرايط <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د به مطالعه را داشتند تعداد 30 نفر به دليلعدم دسترسي به كليشههاي رادي<strong>و</strong>گرافي يا ط<strong>و</strong>لانيشدن فاصله انجام HSG <strong>و</strong>SHG از مطالعه خارج شدند.نتايج72 از مجم<strong>و</strong>عبيمار بررسي شده، 57 م<strong>و</strong>رد نابار<strong>و</strong>ريا<strong>و</strong>ليه <strong>و</strong> 15 م<strong>و</strong>رد نابار<strong>و</strong>ري ثان<strong>و</strong>يه داشتند.دامنه سني افراد شركت كننده <strong>در</strong> مطالعه21 تا 43 سالب<strong>و</strong>د. ميانگين سن بيماران <strong>در</strong> گر<strong>و</strong>ه با نابار<strong>و</strong>ري ا<strong>و</strong>ليه30/56±5/95 سال30/8+4/61 سال ب<strong>و</strong>د.<strong>و</strong> <strong>در</strong> گر<strong>و</strong>ه با نابار<strong>و</strong>ري ثان<strong>و</strong>يهميانگين مدت زمان ازد<strong>و</strong>اج <strong>در</strong> گر<strong>و</strong>ه با نابار<strong>و</strong>ري ا<strong>و</strong>ليه7/68±5/22 سال<strong>و</strong> <strong>در</strong> گر<strong>و</strong>ه با نابار<strong>و</strong>ري ثان<strong>و</strong>يه12/06±5/92 سال ب<strong>و</strong>د كه اختلاف بين د<strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ه از نظرآماري معنيدار ب<strong>و</strong>د(P=0/006).<strong>در</strong> بررسي حفره اند<strong>و</strong>متر با ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>-Downloaded from http://www.jri.irجد<strong>و</strong>ل 1- همخ<strong>و</strong>اني د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> تشخيص اختلالات اند<strong>و</strong>متر<strong>در</strong>زنان نابار<strong>و</strong>ر مراجعه كننده به مركز <strong>در</strong>مان نابار<strong>و</strong>ري ر<strong>و</strong>يان طي سالهاي 1380-82نتيجه هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافيضايعه داردضايعه نداردجمعنتيجه س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافيتعداد<strong>در</strong>صد*تعداد<strong>در</strong>صدتعداد<strong>در</strong>صد1002356/521343/4710ضايعه دارد1004977/553822/4411ضايعه ندارد1007270/835129/1621جمع*<strong>در</strong>صدها نسبت به كل افراد(72 نفر)ميباشند.1-Kappa237فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ تابستان 83
همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> نابار<strong>و</strong>ريدكتر <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> ...جد<strong>و</strong>ل 3-همخ<strong>و</strong>اني د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong>س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> تشخيصباز ب<strong>و</strong>دن حداقل يك ل<strong>و</strong>له رحمي <strong>در</strong> زنان نابار<strong>و</strong>ر مراجعه كننده به مركز <strong>در</strong>مانر<strong>و</strong>ش تشخيصي- <strong>و</strong>ضعيتل<strong>و</strong>لههاي رحميس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافيكل م<strong>و</strong>اردنابار<strong>و</strong>ري ر<strong>و</strong>يان طي سالهاي 1380-82بازبستههيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافيبازبستهكل م<strong>و</strong>ارد6567123563366م<strong>و</strong>رد ديگر نيز <strong>در</strong>SHG، نامنظمي جدار رحم گزارششده ب<strong>و</strong>د حال آنكه <strong>در</strong> گزارش ،HSG پ<strong>و</strong>ليپ رحميمطرح شده ب<strong>و</strong>د.همخ<strong>و</strong>اني د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش HSG<strong>و</strong> SHG<strong>در</strong> تشخيص بازب<strong>و</strong>دنحداقل يك ل<strong>و</strong>له رحمي <strong>در</strong> جد<strong>و</strong>ل شمارة 3 نشان دادهشدهاست.<strong>در</strong> يك م<strong>و</strong>رد <strong>در</strong> اين مرحله، به علت <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د مي<strong>و</strong>م بزرگ(12×15cm)كه بر ر<strong>و</strong>ي سر<strong>و</strong>يكس فشارميآ<strong>و</strong>رد،س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي مت<strong>و</strong>قف شد. لذا مقايسه يافتههايد<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش ازنظر بازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لهها بين 71 م<strong>و</strong>ردانجام شد.ت<strong>و</strong>افق مشاهده شده بين د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش%92/95ب<strong>و</strong>د؛ <strong>و</strong>لي با<strong>در</strong> نظرگرفتن احتمال ت<strong>و</strong>افق شانسي طبق فرم<strong>و</strong>ل كاپا،ضريب همخ<strong>و</strong>اني كاپا،بحث0/51 ميباشد.<strong>در</strong> برخي مطالعات ت<strong>و</strong>افق خفيفي بين هيستر<strong>و</strong>-سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> تشخيصضايعات اند<strong>و</strong>متر مشاهده ميش<strong>و</strong>د(12). <strong>در</strong> يك مطالعههمخ<strong>و</strong>اني س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي با هيستر<strong>و</strong>سك<strong>و</strong>پيگزارششده است%65.(6)<strong>در</strong> مطالعه ديگري، ت<strong>و</strong>افق بينس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> هيستر<strong>و</strong>سك<strong>و</strong>پي%100 <strong>و</strong>حساسيت <strong>و</strong> <strong>و</strong>يژگي هيستر<strong>و</strong>-سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> مقايسهبا هيستر<strong>و</strong>سك<strong>و</strong>پي به ترتيب50 <strong>و</strong> %82/5گزارش شد.<strong>در</strong> <strong>و</strong>اقع <strong>در</strong> اين مطالعه س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي، دقتتشخيصي مشابه استاندارد طلايي براي ضايعاتپ<strong>و</strong>ليپ<strong>و</strong>ئيد داشته است(7). <strong>در</strong> مطالعه حاضر، <strong>در</strong>5 م<strong>و</strong>ردس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>-گرافي، پ<strong>و</strong>ليپ اند<strong>و</strong>متر گزارش شد كه <strong>در</strong>هيستر<strong>و</strong>-سالپنگ<strong>و</strong>گرافي چنين م<strong>و</strong>ردي مشاهده نشد(حال آنكه عكس اين حالت يعني مشاهده پ<strong>و</strong>ليپ <strong>در</strong>هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> عدم مشاهده آن <strong>در</strong>س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>-گرافي فقط <strong>در</strong> يك م<strong>و</strong>رد مشاهده شد).اين نتيجه <strong>در</strong> راستاي گزارشات ذكر شده مبني بر<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د م<strong>و</strong>ارد قابل ملاحظه منفي كاذب <strong>در</strong>تشخيصپ<strong>و</strong>ليپهاي اند<strong>و</strong>متر <strong>در</strong>هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي ميباشد.(3،4،6،13)همچنين <strong>در</strong> مطالعه كن<strong>و</strong>ني، 4 م<strong>و</strong>رد مي<strong>و</strong>م اينترام<strong>و</strong>رال <strong>و</strong>سابسر<strong>و</strong>زال <strong>در</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي گزارش شده ب<strong>و</strong>دحالآنكه گزارش هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي طبيعي ب<strong>و</strong>د. اينمطلب با ت<strong>و</strong>جه به عدم <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د اثر فشاري اين ن<strong>و</strong>ع مي<strong>و</strong>مهابر اند<strong>و</strong>متر <strong>و</strong> اينكه هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي عمدتاً حفرهرحم را نشان ميدهد، قابل انتظار است(4،13).<strong>در</strong> مطالعه حاضر ت<strong>و</strong>افق نسبي بين د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش <strong>در</strong>تخشيص باز ب<strong>و</strong>دن حداقل يك ل<strong>و</strong>له رحمي <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت.برخي مطالعات ديگر نيز از يك س<strong>و</strong> مطرح ميكنند گرچهس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> ارزيابي رحمي تا حدي كمككننده است، اما نميت<strong>و</strong>اند باز ب<strong>و</strong>دن يك ل<strong>و</strong>له يا هر د<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>له را مشخص كند. <strong>در</strong> م<strong>و</strong>رد قطر ل<strong>و</strong>له، <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د چينهايمخاطي، سالپنژيت ايسكيما ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>زا <strong>و</strong> نيز تجمع پس ازDownloaded from http://www.jri.ir239فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ تابستان 83
همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> نابار<strong>و</strong>ري1پاساژ ، اطلاعاتي به ما نميدهد <strong>و</strong> از طرف ديگر برخيمطالعات نيز نشان دادهاند كه هيستر<strong>و</strong>س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافيميت<strong>و</strong>اند به عن<strong>و</strong>ان ر<strong>و</strong>شي جايگزينبراي ارزيابيبازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لهها <strong>در</strong> بيماران نابار<strong>و</strong>ر استفاده ش<strong>و</strong>ددكتر <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> ....(14)<strong>در</strong> مجم<strong>و</strong>ع ميت<strong>و</strong>ان گفت مطالعات مختلف ، س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>-هيستر<strong>و</strong>گرافي را به عن<strong>و</strong>ان ر<strong>و</strong>شي قابل قب<strong>و</strong>ل <strong>در</strong>بررسي اختلالات رحمي (7،15-17) <strong>و</strong> هيستر<strong>و</strong>-سالپنگ<strong>و</strong>گرافي را به عن<strong>و</strong>ان ر<strong>و</strong>شي مقب<strong>و</strong>ل <strong>در</strong> بررسياختلالات ل<strong>و</strong>لهاي 5،18) مطرح ميكنند. با ت<strong>و</strong>جه به-20)تمامي نكات ف<strong>و</strong>قالذكر <strong>و</strong> اينكه <strong>در</strong> اكثر بيماران نابار<strong>و</strong>ر،س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي ترانس <strong>و</strong>اژينال به ط<strong>و</strong>ر ر<strong>و</strong>تين انجامميش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي به تجهيزات خاصي نيازندارد <strong>و</strong> م<strong>و</strong>اد م<strong>و</strong>رد نياز آن <strong>در</strong> دسترس <strong>و</strong> انجام آننسبتاً بد<strong>و</strong>ن عارضه است، ميت<strong>و</strong>ان به <strong>و</strong>يژه <strong>در</strong> م<strong>و</strong>ارديكه به اختلالاترحمي (به <strong>و</strong>يژه به پ<strong>و</strong>ليپها) شك <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ددارد، يا جهت بررسي بازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لههاي رحمي، بهعن<strong>و</strong>ان يك ر<strong>و</strong>ش تكميلي <strong>و</strong> نه جايگزين هيستر<strong>و</strong>-سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong>خ<strong>و</strong>است ميگردد.به عن<strong>و</strong>ان نم<strong>و</strong>نه، <strong>در</strong> يك مطالعه دقت تشخيصيس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي همراه با هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong>100 زن نابار<strong>و</strong>ر بررسي شده است، دقت تشخيصيبراي فيبر<strong>و</strong>ئيدهاي زيرمخاطي %98، براي پ<strong>و</strong>ليپهابراي چسبندگيهابا ت<strong>و</strong>جه به پايين ب<strong>و</strong>دن%96%81<strong>و</strong>عن<strong>و</strong>ان شده است(20). لذاKappa بهدست آمده <strong>در</strong> هرم<strong>و</strong>رد از تشخيص اختلالات رحمي <strong>و</strong> اختلالات ل<strong>و</strong>لهاي بهنظر ميرسد لازم است <strong>در</strong> مطالعهاي مشابه با استفادهاز يك ر<strong>و</strong>ش استاندارد طلايي (مثل هيستر<strong>و</strong>سك<strong>و</strong>پي)دقت هر يك از اين د<strong>و</strong> تست م<strong>و</strong>رد ارزيابي قرار گيرد.همچنين <strong>در</strong> ص<strong>و</strong>رت محاسبه شي<strong>و</strong>ع اختلالات حفره رحم<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لهها ميت<strong>و</strong>ان مشخص كرد كه هر يك از اين د<strong>و</strong>تست <strong>در</strong> تصميمگيري جهت تشخيص بيماري تا چه حدم<strong>و</strong>ٔثر هستند.تشكر <strong>و</strong> ق<strong>در</strong>دانياز متخصصين گر<strong>و</strong>ه زنان <strong>و</strong> نازايي پژ<strong>و</strong>هشكدهر<strong>و</strong>يان ، همكاران دفتر پرستاري به <strong>و</strong>يژه سركار خانمعزآبادي <strong>و</strong> همكاران رادي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيست كه زحمت انجامهيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي را عهدهدار ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> نيز سركارخانم دكتر مژگان كاربخش كه تجزيه <strong>و</strong> تحليل دادهها راانجام دادهاند صميمانه تشكر <strong>و</strong> ق<strong>در</strong>داني ميگردد.Downloaded from http://www.jri.irReferences1- Berek J.S. Novak's Gynecology. 13 thEdition.2002.2- Linderma H., Mohr J., Co 2 hysteroscopydiagnosis and treatment. Am J ObstetGynecol.1976;124:129-133.3- Henig I., Prough S.G., Cheatwood M.,Delong E. Hystrosalpingography, Laparoscopyand hystroscopy in infertility. A comparativestudy. Clarify J Reprod Med.1991;36(8):573-5.4- Cengiz A., Esra A., Cem A., Koyhan Y.,Senai A., Mutu H. Evaluation of intrauterineabnormalities in infertile patients by sonohysterography.Hum Reprod.1997;12(3):487-490.5- Goldberg J.M., Falcone T., Attaran M.Sonohysterographic evaluation of uterineabnormalities noted on hysterosalpingography.Hum Reprod.1997;12(10):2151-53.6- Hamilton J.A., Larson A.J., Lower A.M.,Hasnain S., Gradzinskas J.C. Routine use of1- Passageفصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ تابستان 83240
همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> نابار<strong>و</strong>ريدكتر <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> ...saline hysterosonography in 500 consecutiveunselected infertile women. Hum Reprod.1998;13(9):2463-73.7- Soares S.R., Barbosa D.R., Camargos A.F.Diagnostic accuracy of sonohysterography,transvaginal sonography and hysterosalpingographyin patientswith uterin cavitydisase. Fertil Steril.2000;73(2):406-411.8- Kodaman P.H., Arici A., Seli E. Evidencebased diagnosis and management of tubalfactor infertility. Curr Opin Obstet Gynecol.2004;16(3):221-9.9- Winfield Alan C., Wentz A.C. DiagnosticImaging in infertility, 2 nd Edition, publishedby Williams & wilkins.1992;pp:13-38.10- Dawson B., Trapp R.G. Basic and clinicalbiostatistis. 3 rd Edition, published McGraw-Hill Company, New York.2001;pp:115-116.11- Byrt T. How good is that agreement?(letter to editor). Epidemiology.1996;7:561.12- Loverro G., Nappi L., Vicino M., CarrieroC., Vimercati A., Selvaggi L. Uterincavityasessment in infertile women: comparisonof transvaginal sonography and hysteroscopy.Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol.2001;10:100.13- Cincinelli E., Romano F., Anastasio R.S.,et al. Trans-abdominal sonohysterography,trans-vaginal sonography and hysteroscopy inthe evaluation of submucons myomas. ObstetGynecol.1995;85:42-47.14- de Almedia I., Souza C., Reginatto F.,Cunha Filho J.S., Freitas F., et al. Hystrosalpangographyin diagnosis of tubal patency ininfertility patients. Rev Assoc Med Bras.2000;46(4):342-5.15- Keltz M.D., Olive D.L., Kim A.H., AriciA. Sonohysterography for screening in recurentpregnancy loss. Fertil Steril.1997;67(4):670-4.16- Salle B., Caucherand P., De saint AtilaiveP., Rudigoz R.C. Transvaginal sonohysterographicevaluation of intrauterine adhesions. JClin Ultrasound.1999;27(3):131 -4.17- Gronlund L., Hertz J., Helm P., ColorN.P. Transvaginal sonohysterography andhysteroscopy in the evaluation of femaleinfertility, habitual abortion or metrorrhagia,a comparative study. Acta Obstet GynecolScand.1999;75(5):415-8.18- Bonilla Musoles F., Simon C., Serra V.,et al. An assessment of hysterosalpingography(HSSG) a diagnostic tool for uterinecavity defects andtubal patency. J ClinUltrasound. 1992;20:175-181.19- Widrich T., Bradley L.D., MitchinsonA.R., et al. Comparison of saline infusionsonography with office hysteroscopy for theevaluation of the endometrium. Am J ObstetGynecol.1996;174(4):1327-34.20- Tsankova M., Nalbanski B., Borisov I.,Borisov S. A comparative study betweenhysterosalpingography and laparoscopy inevaluating female infertility. Akush Ginekol.2000;39(1):20-2.21- Fleidscher A.C., Vasquez J.M., CulinanJ.A., Eisenbery E. Sonohysterography combinedwith sonosalpingography: correlationwith endosonic finding in infertility patients.J Ultrasound Med.1997;16(6):381-4.Downloaded from http://www.jri.ir241فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ تابستان 83