13.07.2015 Views

اﺧﺘﻼﻻت در ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺳﻮﻧﻮﻫﻴﺴﺘﺮوﮔﺮاﻓﻲ ﻫﻴﺴﺘﺮوﺳﺎﻟﭙﻨﮕﻮﮔ

اﺧﺘﻼﻻت در ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺳﻮﻧﻮﻫﻴﺴﺘﺮوﮔﺮاﻓﻲ ﻫﻴﺴﺘﺮوﺳﺎﻟﭙﻨﮕﻮﮔ

اﺧﺘﻼﻻت در ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺳﻮﻧﻮﻫﻴﺴﺘﺮوﮔﺮاﻓﻲ ﻫﻴﺴﺘﺮوﺳﺎﻟﭙﻨﮕﻮﮔ

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

بررسي همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> تشخيص اختلالاترحم <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لههاي رحمي <strong>در</strong> زنان نابار<strong>و</strong>راحمد <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق تقي ديزج42،31. فاطمه فير<strong>و</strong>زي(.‏M.D‏)‏ ، ( مهناز اشرفي(.‏M.D ، (M.D.)1- استاديار پژ<strong>و</strong>هشي،‏ گر<strong>و</strong>ه نابار<strong>و</strong>ري زنان،‏ پژ<strong>و</strong>هشكده ر<strong>و</strong>يان،‏ تهران،‏ ايران.‏2- استاديار،‏ گر<strong>و</strong>هزنان <strong>و</strong> زايمان،‏ دانشكده پزشكي،‏ دانشگاه عل<strong>و</strong>م پزشكي <strong>و</strong> خدمات بهداشتي،‏ <strong>در</strong>ماني ايران،‏ تهران،‏ ايران.‏3- استاديار،‏ گر<strong>و</strong>ه نابار<strong>و</strong>ري زنان،‏ پژ<strong>و</strong>هشكده ر<strong>و</strong>يان،‏ تهران،‏ ايران.‏4- متخصص زنان <strong>و</strong> زايمان ، تهران،‏ ايران.‏مقدمه:‏ به دليل شي<strong>و</strong>ع بالاي ناهنجاريهاي رحمي،‏ بررسي حفره رحم <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لهها <strong>در</strong> ارزيابي ا<strong>و</strong>ليه نابار<strong>و</strong>ري از اهميت<strong>و</strong>يژهاي برخ<strong>و</strong>ردار است.‏ ر<strong>و</strong>شهاي هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي ر<strong>و</strong>شهاي تشخيصي هستند كه جهتبررسي پات<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژي ل<strong>و</strong>لهها <strong>و</strong> اختلالات رحمي به ط<strong>و</strong>ر گستردهاي م<strong>و</strong>رد استفاده قرار ميگيرد.‏ از آنجايي كه ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>-‏س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي نسبت به هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي از نظر اجرا هم براي بيمار <strong>و</strong> هم براي رادي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيست راحتتر است تصميمبر آن شد تا پايايي اين د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش <strong>در</strong> بيماران مراجعهكننده به مركز ر<strong>و</strong>يان اندازهگيري ش<strong>و</strong>د.‏ هدف اصلي اين مطالعه تعيينهمخ<strong>و</strong>اني د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> تشخيص اختلالات رحم <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لههاي رحمي ميباشد.‏م<strong>و</strong>اد <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>شها:‏ <strong>در</strong> يك مطالعه مقطعي،‏72زن نابار<strong>و</strong>ر حائز شرايط <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د به مطالعه كه طي سالهاي1380 تا 1382 بهمركز <strong>در</strong>مان نابار<strong>و</strong>ري ر<strong>و</strong>يان مراجعهكرده ب<strong>و</strong>دند،‏ با ر<strong>و</strong>ش نم<strong>و</strong>نهبرداري <strong>در</strong> دسترس <strong>و</strong>ارد مطالعه شدند <strong>و</strong> براي كليهنم<strong>و</strong>نهها س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي رحم <strong>و</strong> هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي با فاصله زماني كم انجام شد.‏ ميزان همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong>مقايسه با هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي با استفاده از نتايج حاصل از هر تست <strong>و</strong> محاسبه اندكسKappa<strong>و</strong> <strong>در</strong>صد ت<strong>و</strong>افق ص<strong>و</strong>رتگرفت <strong>و</strong> سطح معنيداري 0/05 <strong>در</strong> نظر گرفته شد.‏نتايج:‏ از 72 بيمار م<strong>و</strong>رد مطالعه،‏ 57 م<strong>و</strong>رد نابار<strong>و</strong>ري ا<strong>و</strong>ليه داشتند.‏ <strong>در</strong>صد ت<strong>و</strong>افق د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش تشخيصي انجام شده از نظربازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لهها%92/9بازب<strong>و</strong>دن حداقل يك ل<strong>و</strong>له رحمي<strong>و</strong> از نظر بررسي حفره رحم%66/67%51<strong>و</strong> <strong>در</strong> تشخيص ضايعات اند<strong>و</strong>مترب<strong>و</strong>د.‏ ضريب ت<strong>و</strong>افق (Kappa) بين اين د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش <strong>در</strong> تشخيصب<strong>و</strong>د.‏ %22نتيجهگيري:‏ ت<strong>و</strong>افق مشاهده شده بين د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> اين مطالعه براي تشخيصبازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لهها <strong>و</strong> ضايعات رحمي،‏ مشابه مطالعاتي است كه قبلاً‏ <strong>در</strong> اين م<strong>و</strong>رد انجام شده ب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>لي <strong>در</strong> مطالعه حاضرهزينه اثربخشي هر يك از د<strong>و</strong> تست <strong>و</strong> نيز كارآيي انجام همزمان اين د<strong>و</strong> تست <strong>در</strong> تشخيص ضايعات رحم <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لهها م<strong>و</strong>ردارزيابي قرار نگرفت كه براي اين م<strong>و</strong>ارد ، مطالعات مناسب ت<strong>و</strong>صيه ميگردد.‏Downloaded from http://www.jri.irگل <strong>و</strong>اژگان:‏ نابار<strong>و</strong>ري،‏ س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي،‏ هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي،‏ ميزان ت<strong>و</strong>افق،‏ كاپا،‏ <strong>و</strong> پايايي.‏آ<strong>در</strong>س مكاتبه:‏ دكتر احمد <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق تقي ديزج،‏ گر<strong>و</strong>ه نابار<strong>و</strong>ري زنان،‏ پژ<strong>و</strong>هشكده ر<strong>و</strong>يان،‏ پلاك 36، ك<strong>و</strong>چه سيمين،‏ تقاطع آصف،‏ خيابانزعفرانيه،‏ صند<strong>و</strong>ق پستي 19395-4644، تهران،‏ ايران.‏پست الكتر<strong>و</strong>نيك:‏ info@royaninstitute.orgفصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/‏ تابستان 83 صفحات 235-241


؛)‏••همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> نابار<strong>و</strong>ريمقدمهاختلالات رحمي يكي از علل مهم نابار<strong>و</strong>ري <strong>در</strong> زنانميباشد(‏‎1‎‏)‏ كه <strong>در</strong> محد<strong>و</strong>دة <strong>و</strong>سيعي،‏ حد<strong>و</strong>ددكتر <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> ...34 تا ،%62<strong>در</strong> زنان نابار<strong>و</strong>ر مشاهدهميش<strong>و</strong>ند(‏‎2‎‏).‏ به دليل شي<strong>و</strong>عبالاي ناهنجاريهاي رحمي،‏ بررسي حفره رحم <strong>در</strong>ارزيابي ا<strong>و</strong>ليه نابار<strong>و</strong>ري از اهميت <strong>و</strong>يژهاي برخ<strong>و</strong>رداراست.‏ هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي1(HSG) يكي از ر<strong>و</strong>شهايتشخيصي ا<strong>و</strong>ليه براي بررسي پات<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژي ل<strong>و</strong>لهها <strong>و</strong>اختلالات رحمي ميباشد(‏‎3‎ <strong>و</strong>لي اين ر<strong>و</strong>ش نسبتاً‏تهاجمي است <strong>و</strong> <strong>در</strong> برخي م<strong>و</strong>ارد با ع<strong>و</strong>ارض متعددياز جمله حساسيت بيمار به ماده حاجب،‏ <strong>در</strong>د،‏ كرامپشكمي <strong>و</strong> حتي ش<strong>و</strong>ك همراه ميباشد(‏‎1‎‏).‏ <strong>در</strong> دهه اخير2س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي(‏SHG‏)‏ به عن<strong>و</strong>ان ر<strong>و</strong>شي جايگزينيا تكميلي براي هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي مطرحشده است.‏<strong>در</strong> اين ر<strong>و</strong>ش ميزان <strong>در</strong>د <strong>و</strong> ناراحتي بيمار كمتر <strong>و</strong> زمانانجام بررسي ك<strong>و</strong>تاهتر است . علا<strong>و</strong>ه بر اين از م<strong>و</strong>ادحاجب <strong>و</strong> اشعه X نيز استفاده نميش<strong>و</strong>د(‏‎4-7‎‏).‏<strong>در</strong> حالي كه لاپار<strong>و</strong>سك<strong>و</strong>پي،‏ استاندارد طلايي برايتشخيص ضايعات ل<strong>و</strong>لههاي رحمي است،‏ <strong>و</strong>لي هيستر<strong>و</strong>-‏سالپنگ<strong>و</strong>گرافي هن<strong>و</strong>ز به ص<strong>و</strong>رت گسترده استفادهميش<strong>و</strong>د.‏ همچنين ر<strong>و</strong>شهاي جديد مزاياي خاصي رابه همراه دارند.‏ به ط<strong>و</strong>ر مثال ر<strong>و</strong>ش س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافيبا استفاده از سالين نسبت به هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافيبراي تشخيص انسداد ل<strong>و</strong>لهها برتر است؛ چرا كه ميزانتهاجمي ب<strong>و</strong>دن ر<strong>و</strong>ش س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي كمتر است.‏از طرف ديگر مطالعات بيشتري براي مشخص كردننقش تشخيصي <strong>و</strong> <strong>در</strong>ماني هر يك از اين ر<strong>و</strong>شها لازماست (8).ماده حاجب م<strong>و</strong>رد استفاده <strong>در</strong> هيستر<strong>و</strong>-‏43سالپنگ<strong>و</strong>گرافي از ن<strong>و</strong>ع ي<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>گرافين يا مگل<strong>و</strong>مين است كهميت<strong>و</strong>اند سبب تحريك پريت<strong>و</strong>ئن <strong>و</strong> <strong>در</strong>د ش<strong>و</strong>د(‏‎9‎‏).‏لذا <strong>در</strong> مطالعه حاضر همخ<strong>و</strong>اني د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>-‏س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> تشخيصاختلالات رحم <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لهها <strong>در</strong> بيماران مراجعه كننده بهپژ<strong>و</strong>هشكده ر<strong>و</strong>يان م<strong>و</strong>رد ارزيابي قرار ميگيرد.‏م<strong>و</strong>اد <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>شها5<strong>در</strong> اين مطالعه مقطعي ، كليه زنان نابار<strong>و</strong>ر،‏ اعم ازنابار<strong>و</strong>ري ا<strong>و</strong>ليه يا ثان<strong>و</strong>يه،‏ مراجعه كننده به مركزنابار<strong>و</strong>ري ر<strong>و</strong>يان <strong>و</strong>ابسته به پژ<strong>و</strong>هشكده ر<strong>و</strong>يان جهاددانشگاهي طي سالهاي‎1380‎ تا 1382 م<strong>و</strong>رد مطالعهقرارگرفتند.‏6معيارهاي خر<strong>و</strong>ج از مطالعه شامل:‏<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د سابقه حساسيت شديد به م<strong>و</strong>اد حاجب يا يد7<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د سر<strong>و</strong>يسيت حاد• بيماريهاي التهابي لگن8(PID)• عدم رضايت بيمار جهت شركت <strong>در</strong> مطالعه ب<strong>و</strong>دند.‏براي كليه بيماران شركت كننده <strong>در</strong> مطالعه،‏ بررسيرحم <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لهها با هر د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي انجام گرفت.‏ <strong>در</strong> هيستر<strong>و</strong>-‏سالپنگ<strong>و</strong>گرافي ،(HSG) <strong>در</strong> فاز ف<strong>و</strong>ليك<strong>و</strong>لي پس از تزريق10-20 mlماده حاجب محل<strong>و</strong>ل <strong>در</strong> آب ‏(ي<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>گرافين يامگل<strong>و</strong>مين)‏ به داخل حفره رحم ت<strong>و</strong>سط كان<strong>و</strong>لاي فلزي(Martin, England)مخص<strong>و</strong>ص تصا<strong>و</strong>ير رادي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيكتهيه شد.‏ متأسفانه به علت عدم انجام رادي<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong>محل انجام مطالعه <strong>و</strong> تعدد مراكز انجام دهنده HSGدسترسي به ن<strong>و</strong>ع تمام دستگاههاي رادي<strong>و</strong>گرافي ميسرنب<strong>و</strong>د.‏ <strong>در</strong> ر<strong>و</strong>ش س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي (SHG) نيز <strong>در</strong> فازف<strong>و</strong>ليك<strong>و</strong>لر با تزريق- 20ml10 نرمال سالين به داخلحفره رحم با استفاده از س<strong>و</strong>ندف<strong>و</strong>لي اطفال ‏(شركتس<strong>و</strong>پا،‏ ايران)‏ كه <strong>در</strong> سر<strong>و</strong>يكس كار گذاشته شد،‏س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong>اژينال ‏(از نظر <strong>و</strong>ضعيت اند<strong>و</strong>متر<strong>و</strong> بازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لهها)‏ با استفاده از يك پر<strong>و</strong>ب ترانس <strong>و</strong>اژينالDownloaded from http://www.jri.ir5- Cross-sectional6- Exclusion criteria7- Cervicitis8- Pelvic Inflamatory Disease1- Hysterosalpingography2- Sonohysterography3- Urographin4- Megluminفصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/‏ تابستان 83236


10همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> نابار<strong>و</strong>ريدكتر <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> ...(625 Aloka, دستگاه س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي(‏Japan 5 MHانجام شد.‏ <strong>در</strong> بررسي بازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لههاي رحمي <strong>در</strong>س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د مايع <strong>در</strong> ك<strong>و</strong>لد<strong>و</strong>ساك <strong>در</strong>انتهاي تست،‏ به معناي بازب<strong>و</strong>دن حداقل يك ل<strong>و</strong>له رحميتلقي شد.‏ <strong>در</strong> اين مطالعه نتايج HSG <strong>و</strong> SHG به ط<strong>و</strong>رمستقل <strong>و</strong> بد<strong>و</strong>ن آگاهي از نتايج ر<strong>و</strong>ش ديگر،‏ تفسير <strong>و</strong>گزارش شدند.‏ <strong>در</strong> اين مطالعه براي انجام HSG كليهافراد تحت مطالعه از ميان افرادي انتخاب شدند كهبراساس نظر متخصصين نياز به انجام چنين آزمايشيداشتند.‏ همچنين هزينه انجام س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي ازمراجعين <strong>در</strong>يافت نگرديد.‏ از بيماران <strong>در</strong> م<strong>و</strong>رد شركت <strong>در</strong>مطالعه رضايت كتبي <strong>در</strong>يافت گرديد.‏ همين ط<strong>و</strong>ر انجامSHG<strong>و</strong> HSG ت<strong>و</strong>سط د<strong>و</strong> نفر متخصص رادي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژي <strong>و</strong>س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي معتبر انجام شد كه از نتايج آزمايش ديگرياطلاع نداشتند.‏آمارهاي كه اغلب براي بررسي ت<strong>و</strong>افق بين د<strong>و</strong>مشاهده كننده ‏(يا د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش تشخيصي)‏ <strong>در</strong> م<strong>و</strong>ردمتغيرهاي د<strong>و</strong> حالتي استفاده ميش<strong>و</strong>د،‏ كاپا1(κ) ميباشد كه بين صفر <strong>و</strong> يك متغير ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>نزديك شدن آن به يك نشان دهنده ت<strong>و</strong>افق بيشتراست(‏‎10،11‎‏).‏علا<strong>و</strong>ه بر نتايج د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش HSG<strong>و</strong>SHG <strong>در</strong> بررسي<strong>و</strong>ضعيت اند<strong>و</strong>متر <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لهها،‏ دادههايي همچ<strong>و</strong>ن سنبيماران،ن<strong>و</strong>ع نابار<strong>و</strong>ري ‏(ا<strong>و</strong>ليه يا ثان<strong>و</strong>يه)‏ <strong>و</strong> مدت ازد<strong>و</strong>اجنيز ثبت <strong>و</strong> با استفاده از نرمافزار آماري SPSS نسخةم<strong>و</strong>رد پردازش قرار گرفت.‏ 0/05=α به عن<strong>و</strong>ان خطاين<strong>و</strong>ع ا<strong>و</strong>ل،‏ براي سطح معنيدار اختلاف آماري،‏ معتبر<strong>در</strong>نظرگرفته شد.‏ شايان ذكر است كه از 102 بيماري كهشرايط <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د به مطالعه را داشتند تعداد 30 نفر به دليلعدم دسترسي به كليشههاي رادي<strong>و</strong>گرافي يا ط<strong>و</strong>لانيشدن فاصله انجام HSG <strong>و</strong>SHG از مطالعه خارج شدند.‏نتايج72 از مجم<strong>و</strong>عبيمار بررسي شده،‏ 57 م<strong>و</strong>رد نابار<strong>و</strong>ريا<strong>و</strong>ليه <strong>و</strong> 15 م<strong>و</strong>رد نابار<strong>و</strong>ري ثان<strong>و</strong>يه داشتند.‏دامنه سني افراد شركت كننده <strong>در</strong> مطالعه21 تا 43 سالب<strong>و</strong>د.‏ ميانگين سن بيماران <strong>در</strong> گر<strong>و</strong>ه با نابار<strong>و</strong>ري ا<strong>و</strong>ليه30/56±5/95 سال30/8+4/61 سال ب<strong>و</strong>د.‏<strong>و</strong> <strong>در</strong> گر<strong>و</strong>ه با نابار<strong>و</strong>ري ثان<strong>و</strong>يهميانگين مدت زمان ازد<strong>و</strong>اج <strong>در</strong> گر<strong>و</strong>ه با نابار<strong>و</strong>ري ا<strong>و</strong>ليه7/68±5/22 سال<strong>و</strong> <strong>در</strong> گر<strong>و</strong>ه با نابار<strong>و</strong>ري ثان<strong>و</strong>يه12/06±5/92 سال ب<strong>و</strong>د كه اختلاف بين د<strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ه از نظرآماري معنيدار ب<strong>و</strong>د(‏P=0/006‎‏).‏<strong>در</strong> بررسي حفره اند<strong>و</strong>متر با ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>-‏Downloaded from http://www.jri.irجد<strong>و</strong>ل 1- همخ<strong>و</strong>اني د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> تشخيص اختلالات اند<strong>و</strong>متر<strong>در</strong>زنان نابار<strong>و</strong>ر مراجعه كننده به مركز <strong>در</strong>مان نابار<strong>و</strong>ري ر<strong>و</strong>يان طي سالهاي 1380-82نتيجه هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافيضايعه داردضايعه نداردجمعنتيجه س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافيتعداد<strong>در</strong>صد*‏تعداد<strong>در</strong>صدتعداد<strong>در</strong>صد1002356/521343/4710ضايعه دارد1004977/553822/4411ضايعه ندارد1007270/835129/1621جمع*<strong>در</strong>صدها نسبت به كل افراد(72 نفر)‏ميباشند.‏1-Kappa237فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/‏ تابستان 83


همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> نابار<strong>و</strong>ريدكتر <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> ...جد<strong>و</strong>ل 3-همخ<strong>و</strong>اني د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong>س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> تشخيصباز ب<strong>و</strong>دن حداقل يك ل<strong>و</strong>له رحمي <strong>در</strong> زنان نابار<strong>و</strong>ر مراجعه كننده به مركز <strong>در</strong>مانر<strong>و</strong>ش تشخيصي- <strong>و</strong>ضعيتل<strong>و</strong>لههاي رحميس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافيكل م<strong>و</strong>اردنابار<strong>و</strong>ري ر<strong>و</strong>يان طي سالهاي 1380-82بازبستههيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافيبازبستهكل م<strong>و</strong>ارد6567123563366م<strong>و</strong>رد ديگر نيز <strong>در</strong>SHG‏،‏ نامنظمي جدار رحم گزارششده ب<strong>و</strong>د حال آنكه <strong>در</strong> گزارش ،HSG پ<strong>و</strong>ليپ رحميمطرح شده ب<strong>و</strong>د.‏همخ<strong>و</strong>اني د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش HSG<strong>و</strong> SHG<strong>در</strong> تشخيص بازب<strong>و</strong>دنحداقل يك ل<strong>و</strong>له رحمي <strong>در</strong> جد<strong>و</strong>ل شمارة 3 نشان دادهشدهاست.‏<strong>در</strong> يك م<strong>و</strong>رد <strong>در</strong> اين مرحله،‏ به علت <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د مي<strong>و</strong>م بزرگ(12×15cm)كه بر ر<strong>و</strong>ي سر<strong>و</strong>يكس فشارميآ<strong>و</strong>رد،‏س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي مت<strong>و</strong>قف شد.‏ لذا مقايسه يافتههايد<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش ازنظر بازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لهها بين 71 م<strong>و</strong>ردانجام شد.‏ت<strong>و</strong>افق مشاهده شده بين د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش%92/95ب<strong>و</strong>د؛ <strong>و</strong>لي با<strong>در</strong> نظرگرفتن احتمال ت<strong>و</strong>افق شانسي طبق فرم<strong>و</strong>ل كاپا،‏ضريب همخ<strong>و</strong>اني كاپا،‏بحث0/51 ميباشد.‏<strong>در</strong> برخي مطالعات ت<strong>و</strong>افق خفيفي بين هيستر<strong>و</strong>-‏سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> تشخيصضايعات اند<strong>و</strong>متر مشاهده ميش<strong>و</strong>د(‏‎12‎‏).‏ <strong>در</strong> يك مطالعههمخ<strong>و</strong>اني س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي با هيستر<strong>و</strong>سك<strong>و</strong>پيگزارششده است%65.(6)<strong>در</strong> مطالعه ديگري،‏ ت<strong>و</strong>افق بينس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> هيستر<strong>و</strong>سك<strong>و</strong>پي%100 <strong>و</strong>حساسيت <strong>و</strong> <strong>و</strong>يژگي هيستر<strong>و</strong>-سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> مقايسهبا هيستر<strong>و</strong>سك<strong>و</strong>پي به ترتيب50 <strong>و</strong> %82/5گزارش شد.‏<strong>در</strong> <strong>و</strong>اقع <strong>در</strong> اين مطالعه س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي،‏ دقتتشخيصي مشابه استاندارد طلايي براي ضايعاتپ<strong>و</strong>ليپ<strong>و</strong>ئيد داشته است(‏‎7‎‏).‏ <strong>در</strong> مطالعه حاضر،‏ <strong>در</strong>5 م<strong>و</strong>ردس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>-گرافي،‏ پ<strong>و</strong>ليپ اند<strong>و</strong>متر گزارش شد كه <strong>در</strong>هيستر<strong>و</strong>-سالپنگ<strong>و</strong>گرافي چنين م<strong>و</strong>ردي مشاهده نشد‏(حال آنكه عكس اين حالت يعني مشاهده پ<strong>و</strong>ليپ <strong>در</strong>هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> عدم مشاهده آن <strong>در</strong>س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>-گرافي فقط <strong>در</strong> يك م<strong>و</strong>رد مشاهده شد).‏اين نتيجه <strong>در</strong> راستاي گزارشات ذكر شده مبني بر<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د م<strong>و</strong>ارد قابل ملاحظه منفي كاذب <strong>در</strong>تشخيصپ<strong>و</strong>ليپهاي اند<strong>و</strong>متر <strong>در</strong>هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي ميباشد.(3،4،6،13)همچنين <strong>در</strong> مطالعه كن<strong>و</strong>ني،‏ 4 م<strong>و</strong>رد مي<strong>و</strong>م اينترام<strong>و</strong>رال <strong>و</strong>سابسر<strong>و</strong>زال <strong>در</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي گزارش شده ب<strong>و</strong>دحالآنكه گزارش هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي طبيعي ب<strong>و</strong>د.‏ اينمطلب با ت<strong>و</strong>جه به عدم <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د اثر فشاري اين ن<strong>و</strong>ع مي<strong>و</strong>مهابر اند<strong>و</strong>متر <strong>و</strong> اينكه هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي عمدتاً‏ حفرهرحم را نشان ميدهد،‏ قابل انتظار است(‏‎4،13‎‏).‏<strong>در</strong> مطالعه حاضر ت<strong>و</strong>افق نسبي بين د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش <strong>در</strong>تخشيص باز ب<strong>و</strong>دن حداقل يك ل<strong>و</strong>له رحمي <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت.‏برخي مطالعات ديگر نيز از يك س<strong>و</strong> مطرح ميكنند گرچهس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> ارزيابي رحمي تا حدي كمككننده است،‏ اما نميت<strong>و</strong>اند باز ب<strong>و</strong>دن يك ل<strong>و</strong>له يا هر د<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>له را مشخص كند.‏ <strong>در</strong> م<strong>و</strong>رد قطر ل<strong>و</strong>له،‏ <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د چينهايمخاطي،‏ سالپنژيت ايسكيما ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>زا <strong>و</strong> نيز تجمع پس ازDownloaded from http://www.jri.ir239فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/‏ تابستان 83


همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> نابار<strong>و</strong>ري1پاساژ ، اطلاعاتي به ما نميدهد <strong>و</strong> از طرف ديگر برخيمطالعات نيز نشان دادهاند كه هيستر<strong>و</strong>س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافيميت<strong>و</strong>اند به عن<strong>و</strong>ان ر<strong>و</strong>شي جايگزينبراي ارزيابيبازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لهها <strong>در</strong> بيماران نابار<strong>و</strong>ر استفاده ش<strong>و</strong>ددكتر <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> ....(14)<strong>در</strong> مجم<strong>و</strong>ع ميت<strong>و</strong>ان گفت مطالعات مختلف ، س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>-‏هيستر<strong>و</strong>گرافي را به عن<strong>و</strong>ان ر<strong>و</strong>شي قابل قب<strong>و</strong>ل <strong>در</strong>بررسي اختلالات رحمي (7،15-17) <strong>و</strong> هيستر<strong>و</strong>-‏سالپنگ<strong>و</strong>گرافي را به عن<strong>و</strong>ان ر<strong>و</strong>شي مقب<strong>و</strong>ل <strong>در</strong> بررسياختلالات ل<strong>و</strong>لهاي 5،18) مطرح ميكنند.‏ با ت<strong>و</strong>جه به-20)تمامي نكات ف<strong>و</strong>قالذكر <strong>و</strong> اينكه <strong>در</strong> اكثر بيماران نابار<strong>و</strong>ر،‏س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي ترانس <strong>و</strong>اژينال به ط<strong>و</strong>ر ر<strong>و</strong>تين انجامميش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي به تجهيزات خاصي نيازندارد <strong>و</strong> م<strong>و</strong>اد م<strong>و</strong>رد نياز آن <strong>در</strong> دسترس <strong>و</strong> انجام آننسبتاً‏ بد<strong>و</strong>ن عارضه است،‏ ميت<strong>و</strong>ان به <strong>و</strong>يژه <strong>در</strong> م<strong>و</strong>ارديكه به اختلالاترحمي ‏(به <strong>و</strong>يژه به پ<strong>و</strong>ليپها)‏ شك <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ددارد،‏ يا جهت بررسي بازب<strong>و</strong>دن ل<strong>و</strong>لههاي رحمي،‏ بهعن<strong>و</strong>ان يك ر<strong>و</strong>ش تكميلي <strong>و</strong> نه جايگزين هيستر<strong>و</strong>-‏سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong>خ<strong>و</strong>است ميگردد.‏به عن<strong>و</strong>ان نم<strong>و</strong>نه،‏ <strong>در</strong> يك مطالعه دقت تشخيصيس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي همراه با هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong>100 زن نابار<strong>و</strong>ر بررسي شده است،‏ دقت تشخيصيبراي فيبر<strong>و</strong>ئيدهاي زيرمخاطي %98، براي پ<strong>و</strong>ليپهابراي چسبندگيهابا ت<strong>و</strong>جه به پايين ب<strong>و</strong>دن%96%81<strong>و</strong>عن<strong>و</strong>ان شده است(‏‎20‎‏).‏ لذاKappa بهدست آمده <strong>در</strong> هرم<strong>و</strong>رد از تشخيص اختلالات رحمي <strong>و</strong> اختلالات ل<strong>و</strong>لهاي بهنظر ميرسد لازم است <strong>در</strong> مطالعهاي مشابه با استفادهاز يك ر<strong>و</strong>ش استاندارد طلايي ‏(مثل هيستر<strong>و</strong>سك<strong>و</strong>پي)‏دقت هر يك از اين د<strong>و</strong> تست م<strong>و</strong>رد ارزيابي قرار گيرد.‏همچنين <strong>در</strong> ص<strong>و</strong>رت محاسبه شي<strong>و</strong>ع اختلالات حفره رحم<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>لهها ميت<strong>و</strong>ان مشخص كرد كه هر يك از اين د<strong>و</strong>تست <strong>در</strong> تصميمگيري جهت تشخيص بيماري تا چه حدم<strong>و</strong>ٔثر هستند.‏تشكر <strong>و</strong> ق<strong>در</strong>دانياز متخصصين گر<strong>و</strong>ه زنان <strong>و</strong> نازايي پژ<strong>و</strong>هشكدهر<strong>و</strong>يان ، همكاران دفتر پرستاري به <strong>و</strong>يژه سركار خانمعزآبادي <strong>و</strong> همكاران رادي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيست كه زحمت انجامهيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي را عهدهدار ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> نيز سركارخانم دكتر مژگان كاربخش كه تجزيه <strong>و</strong> تحليل دادهها راانجام دادهاند صميمانه تشكر <strong>و</strong> ق<strong>در</strong>داني ميگردد.‏Downloaded from http://www.jri.irReferences1- Berek J.S. Novak's Gynecology. 13 thEdition.2002.2- Linderma H., Mohr J., Co 2 hysteroscopydiagnosis and treatment. Am J ObstetGynecol.1976;124:129-133.3- Henig I., Prough S.G., Cheatwood M.,Delong E. Hystrosalpingography, Laparoscopyand hystroscopy in infertility. A comparativestudy. Clarify J Reprod Med.1991;36(8):573-5.4- Cengiz A., Esra A., Cem A., Koyhan Y.,Senai A., Mutu H. Evaluation of intrauterineabnormalities in infertile patients by sonohysterography.Hum Reprod.1997;12(3):487-490.5- Goldberg J.M., Falcone T., Attaran M.Sonohysterographic evaluation of uterineabnormalities noted on hysterosalpingography.Hum Reprod.1997;12(10):2151-53.6- Hamilton J.A., Larson A.J., Lower A.M.,Hasnain S., Gradzinskas J.C. Routine use of1- Passageفصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/‏ تابستان 83240


همخ<strong>و</strong>اني هيستر<strong>و</strong>سالپنگ<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>هيستر<strong>و</strong>گرافي <strong>در</strong> نابار<strong>و</strong>ريدكتر <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> ...saline hysterosonography in 500 consecutiveunselected infertile women. Hum Reprod.1998;13(9):2463-73.7- Soares S.R., Barbosa D.R., Camargos A.F.Diagnostic accuracy of sonohysterography,transvaginal sonography and hysterosalpingographyin patientswith uterin cavitydisase. Fertil Steril.2000;73(2):406-411.8- Kodaman P.H., Arici A., Seli E. Evidencebased diagnosis and management of tubalfactor infertility. Curr Opin Obstet Gynecol.2004;16(3):221-9.9- Winfield Alan C., Wentz A.C. DiagnosticImaging in infertility, 2 nd Edition, publishedby Williams & wilkins.1992;pp:13-38.10- Dawson B., Trapp R.G. Basic and clinicalbiostatistis. 3 rd Edition, published McGraw-Hill Company, New York.2001;pp:115-116.11- Byrt T. How good is that agreement?(letter to editor). Epidemiology.1996;7:561.12- Loverro G., Nappi L., Vicino M., CarrieroC., Vimercati A., Selvaggi L. Uterincavityasessment in infertile women: comparisonof transvaginal sonography and hysteroscopy.Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol.2001;10:100.13- Cincinelli E., Romano F., Anastasio R.S.,et al. Trans-abdominal sonohysterography,trans-vaginal sonography and hysteroscopy inthe evaluation of submucons myomas. ObstetGynecol.1995;85:42-47.14- de Almedia I., Souza C., Reginatto F.,Cunha Filho J.S., Freitas F., et al. Hystrosalpangographyin diagnosis of tubal patency ininfertility patients. Rev Assoc Med Bras.2000;46(4):342-5.15- Keltz M.D., Olive D.L., Kim A.H., AriciA. Sonohysterography for screening in recurentpregnancy loss. Fertil Steril.1997;67(4):670-4.16- Salle B., Caucherand P., De saint AtilaiveP., Rudigoz R.C. Transvaginal sonohysterographicevaluation of intrauterine adhesions. JClin Ultrasound.1999;27(3):131 -4.17- Gronlund L., Hertz J., Helm P., ColorN.P. Transvaginal sonohysterography andhysteroscopy in the evaluation of femaleinfertility, habitual abortion or metrorrhagia,a comparative study. Acta Obstet GynecolScand.1999;75(5):415-8.18- Bonilla Musoles F., Simon C., Serra V.,et al. An assessment of hysterosalpingography(HSSG) a diagnostic tool for uterinecavity defects andtubal patency. J ClinUltrasound. 1992;20:175-181.19- Widrich T., Bradley L.D., MitchinsonA.R., et al. Comparison of saline infusionsonography with office hysteroscopy for theevaluation of the endometrium. Am J ObstetGynecol.1996;174(4):1327-34.20- Tsankova M., Nalbanski B., Borisov I.,Borisov S. A comparative study betweenhysterosalpingography and laparoscopy inevaluating female infertility. Akush Ginekol.2000;39(1):20-2.21- Fleidscher A.C., Vasquez J.M., CulinanJ.A., Eisenbery E. Sonohysterography combinedwith sonosalpingography: correlationwith endosonic finding in infertility patients.J Ultrasound Med.1997;16(6):381-4.Downloaded from http://www.jri.ir241فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/‏ تابستان 83

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!