12.07.2015 Views

manejo del sistema de siembra en camas para la producción de trigo

manejo del sistema de siembra en camas para la producción de trigo

manejo del sistema de siembra en camas para la producción de trigo

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

d) Control <strong>de</strong> malezaLa aplicación <strong>de</strong> herbicida, así como <strong>la</strong> dosis <strong>en</strong> <strong>la</strong>s etapas <strong>de</strong><strong>de</strong>sarrollo <strong><strong>de</strong>l</strong> cultivo <strong>para</strong> el control <strong>de</strong> maleza bajo el <strong>sistema</strong><strong>de</strong> <strong>siembra</strong> <strong>en</strong> <strong>camas</strong> pue<strong>de</strong> efectuarse por medios químicos aligual que lo recom<strong>en</strong>dado <strong>para</strong> <strong>la</strong> <strong>siembra</strong> conv<strong>en</strong>cional. Sinembargo, el <strong>sistema</strong> <strong>de</strong> <strong>siembra</strong> <strong>en</strong> <strong>camas</strong> ofrece <strong>la</strong> oportunidad<strong>de</strong> contro<strong>la</strong>r <strong>la</strong> maleza por medios mecánicos <strong>en</strong> el fondo <strong>de</strong> lossurcos.e) Fertilización nitrog<strong>en</strong>adaActualm<strong>en</strong>te, <strong>la</strong> fertilización a base <strong>de</strong> N recomi<strong>en</strong>da realizar apartir <strong>de</strong> varias perspectivas como; análisis <strong>de</strong> suelos,r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>tos esperados, experi<strong>en</strong>cia <strong><strong>de</strong>l</strong> productor y s<strong>en</strong>soresremotos. Para <strong>trigo</strong> <strong>de</strong> temporal <strong>en</strong> el altip<strong>la</strong>no c<strong>en</strong>tral, se indica-1que <strong>la</strong> fertilización N varía <strong>de</strong> 0 a 60 kg N ha , <strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do <strong><strong>de</strong>l</strong>pot<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to. En cuanto al mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> aplicación<strong>de</strong> N, se reporta que <strong>la</strong> aplicación dividida no ti<strong>en</strong>e un efectoconsist<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to o proteína <strong>de</strong> grano, excepto <strong>en</strong> elnúmero <strong>de</strong> espigas por unidad <strong>de</strong> superficie y efici<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>absorción <strong>de</strong> N que repres<strong>en</strong>ta una importante connotaciónecológica.f) CosechaLa cosecha <strong>de</strong> cereales <strong>en</strong> <strong>camas</strong> no varia <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción con <strong>la</strong> <strong>de</strong><strong>trigo</strong> sembrado <strong>de</strong> manera conv<strong>en</strong>cional. Sin embargo, <strong>la</strong>distribución <strong>de</strong> humedad es más uniforme <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>tidohorizontal bajo el <strong>sistema</strong> <strong>de</strong> <strong>siembra</strong> <strong>en</strong> <strong>camas</strong> y permite <strong>la</strong>utilización a<strong><strong>de</strong>l</strong>antada <strong>de</strong> <strong>la</strong> tril<strong>la</strong>dora ya que g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te nohay <strong>en</strong>charcami<strong>en</strong>tos que lo impidan.Ci<strong>en</strong>cia y Tecnología<strong>para</strong> el Campo MexicanoCOMITÉ EDITORIAL DEL CIR-CENTROPRESIDENTEDr. Eduardo Espitia RangelSecretariaM.C. Santa Ana Ríos RuizVocalesDr. Fernando Carrillo AnzuresDr. Francisco Becerra LunaDr. B<strong>en</strong>jamin Zamudio GonzálezDr. Vidal Guerra De <strong>la</strong> CruzDra. Martha B<strong>la</strong>nca Irizar GarzaM.C. María <strong>de</strong> Lour<strong>de</strong>s García LeañosCréditos Editoriales por revisión <strong><strong>de</strong>l</strong> pres<strong>en</strong>te DesplegableM.C. Marco Antonio Au<strong><strong>de</strong>l</strong>o B<strong>en</strong>itezDr. Adrián AragónEdición: Lic. Diana Escobedo LópezTipografía Computarizada: C. María El<strong>en</strong>a Díaz LealDiseño: Lic. Fabio<strong>la</strong> Melén<strong>de</strong>z RocaCoordinación <strong>de</strong> <strong>la</strong> Producción: Dr. Alejandro P. Ceballos SilvaPARA MAYOR INFORMACIÓN ACUDIR A:INIFAP TLAXCALADIRECCIÓN DE COORDINACIÓN Y VINCULACIÓN INIFAP-TLAXCALAKilómetro 2.5 carretera T<strong>la</strong>xca<strong>la</strong>-Santa Ana, Col. Industrial, CP. 90800T<strong>la</strong>xca<strong>la</strong>, T<strong>la</strong>x.Teléfono: (246) 464 67 99 y (246) 464 6871e-mail: inifapt<strong>la</strong>xca<strong>la</strong>@prodigy.net.mxwww.inifap.gob.mxESTA PUBLICACION FUE FINANCIADA POR LA FUNDACIONPRODUCE TLAXCALA, A.C.Fundación ProduceTLAXCALA A.C.MANEJO DEL SISTEMA DE SIEMBRA ENCAMAS PARA LA PRODUCCIÓN DE TRIGOM.C. María Flor<strong>en</strong>cia Rodríguez GarcíaDr. Agustín Limón OrtegaM.I. Juan G. Ochoa BijarroCENTRO DE INVESTIGACION REGIONAL CENTROINIFAP TLAXCALADesplegable <strong>para</strong> productores No. 7Septiembre, 2010


INTRODUCCIÓNEn <strong>la</strong>s áreas <strong>de</strong> temporal <strong><strong>de</strong>l</strong> altip<strong>la</strong>no c<strong>en</strong>tral, el cultivo <strong>de</strong> <strong>trigo</strong> seha sembrado tradicionalm<strong>en</strong>te 'al voleo' o <strong>en</strong> hileras angostascon sembradoras conv<strong>en</strong>cionales. Al hacerlo <strong>de</strong> ese modo seobti<strong>en</strong><strong>en</strong> resultados adversos como el uso <strong>de</strong>fici<strong>en</strong>te <strong>de</strong> losinsumos (agua <strong>de</strong> lluvia, semil<strong>la</strong>, fertilizantes, etc.) a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> unalto nivel <strong>de</strong> erosión <strong>de</strong> suelo y los costos <strong>de</strong> producciónincrem<strong>en</strong>tan y disminuye el r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to y calidad <strong>de</strong> grano.Una alternativa tecnológica más efici<strong>en</strong>te es <strong>la</strong> <strong>siembra</strong> <strong>en</strong><strong>camas</strong>, <strong>la</strong> cual pue<strong>de</strong> practicarse <strong>en</strong> <strong>la</strong> modalidad <strong>de</strong> <strong>la</strong>branzaconv<strong>en</strong>cional o <strong>de</strong> conservación.APLICACIÓN DE LA SIEMBRA EN CAMAS CONLABRANZA CONVENCIONALAl practicar este <strong>sistema</strong>, es necesario levantar <strong>camas</strong> mediantesurcadores insta<strong>la</strong>dos <strong>en</strong> <strong>la</strong>s sembradoras conv<strong>en</strong>cionales.Durante <strong>la</strong> <strong>siembra</strong> los surcadores abr<strong>en</strong> el surco y los chuzos<strong>de</strong>positan <strong>la</strong> semil<strong>la</strong> únicam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>la</strong> cama (Figura 1).Figura 1. Operación <strong>de</strong> <strong>siembra</strong> <strong>en</strong> <strong>camas</strong> conequipo conv<strong>en</strong>cional modificadoEste <strong>sistema</strong> <strong>de</strong> <strong>siembra</strong> ofrece numerosas v<strong>en</strong>tajas conrespecto al tradicional. Algunas <strong>de</strong> el<strong>la</strong>s pue<strong>de</strong>n ser el usoefici<strong>en</strong>te <strong><strong>de</strong>l</strong> agua <strong>de</strong> lluvia, mejorami<strong>en</strong>to <strong><strong>de</strong>l</strong> dr<strong>en</strong>ajesuperficial <strong>en</strong> situaciones <strong>de</strong> exceso <strong>de</strong> agua, m<strong>en</strong>orcantidad <strong>de</strong> semil<strong>la</strong>, fertilizante, <strong>en</strong>tre otras.a) Pre<strong>para</strong>ción <strong><strong>de</strong>l</strong> terr<strong>en</strong>oLa pre<strong>para</strong>ción <strong><strong>de</strong>l</strong> terr<strong>en</strong>o <strong>para</strong> <strong>la</strong> <strong>siembra</strong> <strong>en</strong> <strong>camas</strong> ti<strong>en</strong>e elmismo propósito que <strong>la</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> método tradicional; a<strong>de</strong>más nospermite fracturar terrones <strong>de</strong>masiado gran<strong>de</strong>s y lograr unadistribución uniforme. La práctica <strong>para</strong> fracturar terrones <strong>de</strong>gran tamaño, es mediante <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong>sacertada <strong><strong>de</strong>l</strong>abranza, que al hacerlo <strong>de</strong> manera excesiva promueve el<strong>en</strong>costre ('tapeo') superficial, <strong>de</strong>jando como consecu<strong>en</strong>cia <strong>la</strong>erosión <strong><strong>de</strong>l</strong> suelo. El <strong>en</strong>costre pue<strong>de</strong> impedir <strong>la</strong> emerg<strong>en</strong>ciarápida y uniforme <strong>de</strong> plántu<strong>la</strong>s. Sin embargo, <strong>la</strong> aplicación<strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>sistema</strong> <strong>de</strong> <strong>siembra</strong> <strong>en</strong> <strong>camas</strong> ti<strong>en</strong><strong>de</strong> a reducir ésteefecto, pues el espesor y dureza <strong>de</strong> <strong>la</strong>s costras se reduce,a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> <strong>la</strong> erosión por <strong>la</strong> rugosidad <strong><strong>de</strong>l</strong> relieve <strong><strong>de</strong>l</strong> terr<strong>en</strong>oformado por <strong>la</strong>s <strong>camas</strong> (Figura 1).b) Siembra y equipo necesarioPara <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> este <strong>sistema</strong>, es posible utilizar losequipos <strong>de</strong> <strong>siembra</strong> conv<strong>en</strong>cional modificados <strong>de</strong> ciertamanera. La más importante, consiste <strong>en</strong> <strong>la</strong> insta<strong>la</strong>ción <strong>de</strong>uno a tres surcadores (Figura 2).Tornillos <strong>de</strong> sujeción a <strong>la</strong>barra frontal <strong>de</strong> <strong>la</strong>sembradoraTimón portarejasTornillos <strong>para</strong> <strong>en</strong>samble<strong><strong>de</strong>l</strong> sujetadorResorte <strong>de</strong> ajuste<strong>para</strong> <strong>la</strong> profundidad<strong>de</strong> trabajoFigura 2. Tipo <strong>de</strong> surcador propuesto <strong>para</strong> <strong>la</strong> modificación <strong><strong>de</strong>l</strong>as sembradoras conv<strong>en</strong>cionales <strong>para</strong> <strong>la</strong> <strong>siembra</strong> <strong>en</strong> <strong>camas</strong>Este surcador, diseñado y propuesto por el INIFAP, se sujeta alo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong> barra frontal <strong>de</strong> <strong>la</strong> sembradora. Para ello, esnecesario remover <strong>de</strong> manera perman<strong>en</strong>te el mismo número <strong>de</strong>chuzos que <strong>de</strong> surcadores (uno a tres) que se <strong>de</strong>sean insta<strong>la</strong>rutilizando los mismos tornillos que sujetan los chuzos. Elsurcador incluye también un sujetador que permite lograr unángulo <strong>de</strong> levante simi<strong>la</strong>r al <strong>de</strong> los chuzos.Este surcador cu<strong>en</strong>ta con un timón porta rejas, <strong>en</strong> el cual sesujeta una como <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>tada <strong>en</strong> <strong>la</strong> Figura 3. Debido a <strong>la</strong>geometría <strong>de</strong> esta pieza, el surcado y <strong>la</strong> <strong>siembra</strong>, se realiza sinque <strong>la</strong> ´reboce´ tierra sobre <strong>la</strong> cama y afecte <strong>la</strong> distribución yprofundidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> semil<strong>la</strong>.Figura 3. Reja que se sujeta al timón <strong><strong>de</strong>l</strong> surcador que seinsta<strong>la</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong>s sembradoras <strong>para</strong> el <strong>sistema</strong> <strong>en</strong> <strong>camas</strong>El costo <strong>de</strong> inversión por manufactura e insta<strong>la</strong>ción alutilizar el <strong>sistema</strong> <strong>de</strong> tres surcadores, no exce<strong>de</strong> elequival<strong>en</strong>te <strong><strong>de</strong>l</strong> costo <strong>de</strong> una tone<strong>la</strong>da <strong>de</strong> <strong>trigo</strong>, con precios<strong><strong>de</strong>l</strong> 2009.c) Varieda<strong>de</strong>s a<strong>de</strong>cuadasNo todas <strong>la</strong>s varieda<strong>de</strong>s son a<strong>de</strong>cuadas <strong>para</strong> implem<strong>en</strong>tarel <strong>sistema</strong> <strong>de</strong> <strong>siembra</strong> <strong>en</strong> <strong>camas</strong>, ésta tecnología requiere<strong>de</strong> varieda<strong>de</strong>s específicas. De acuerdo a resultadosprevios <strong>de</strong> investigación, <strong>la</strong>s varieda<strong>de</strong>s T<strong>la</strong>xca<strong>la</strong> F2000,Náhuatl F2000, Triunfo 2004, Nana F2007 y Altip<strong>la</strong>noF2007 son <strong>la</strong>s más apropiadas por capacidad <strong>de</strong>amacol<strong>la</strong>mi<strong>en</strong>to. Destacadas a<strong>de</strong>más, por su estabilidad,r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to y resist<strong>en</strong>cia a <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s. La <strong>de</strong>nsidad <strong>de</strong><strong>siembra</strong> <strong>para</strong> obt<strong>en</strong>er r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>tos satisfactorios, osci<strong>la</strong>-1<strong>en</strong>tre los 80 y 120 kg <strong>de</strong> semil<strong>la</strong> ha , <strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do <strong>de</strong> <strong>la</strong>calidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> semil<strong>la</strong>.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!