°Ã¸Á EArAiÀÄ - Leisa India

«zsÀUÀ¼ÀÄ ºÀªÁªÀiÁ£À MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ, ¸À»¸ÀĪÀªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼ÀÄ.§zÀ¯ÁzÀ ºÀªÁªÀiÁ£ÀPÉÌ vÀPÀÌAvÉ ¸ÀĹÜgÀ UÉÆâü GvÁàzÀ£ÉjÃw C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ CUÀvÀå. MAzÀÄ ªÁgÀ ªÉÆzÀ¯ÉãÁn ªÀÄvÀÄÛ ¢ÃWÁðªÀ¢ü vÀ½ ¥ÀjZÀAiÀÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ.ºÀªÁªÀiÁ£À KgÀÄ¥ÉÃj¤AzÀ GAmÁUÀĪÀ £ÉgÉ, §gÀ, QÃlªÀÄvÀÄÛ gÉÆÃUÀUÀ½AzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è£À £ÀµÀÖ JzÀÄj¸À®Ä,PÀÈ §AqÀªÁ¼À, ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀdÄÓUÉƽ¸ÀÄ«PÉ,«ªÉÄUÉ GvÉÛÃd£À ªÀÄvÀÄÛ §AqÀªÁ¼À, ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄ߸ÀdÄÓUÉƽ¸ÀÄ«PÉ, «ªÉÄUÉ GvÉÛÃd£À ªÀÄvÀÄÛ PÀÈ GzÀå«ÄUÀ½UÉ¥ÉÆæÃvÁìºÀ EªÉ¯Áè ¥ÀæªÀÄÄR «µÀAiÀÄUÀ¼ÁVªÉ.ªÀÄ¼É DzsÁjvÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀÄ ¤zsÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁnUɪÀÄÄAUÁj£À ¤RgÀ GºÉ §ºÀ¼À ªÀÄÄRå. ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄßDzsÀj¹ C®àPÁ°Ã£À ªÀÄvÀÄÛ ¢ÃWÀðPÁ°Ã£À ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£É¤ÃqÀÄ«PÉAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ¬ÄAzÀ £ÉgÉ, Cw ªÀļÉ, QÃl ºÁUÀÆgÉÆÃUÀUÀ¼À ¥ÀæPÀgÀtUÀ¼À°è gÉÊvÀjUÉ ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÉ PÉÆqÀ®Ä ¸ÁzsÀå.DºÁgÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuɬÄAzÀ ¥ÁætÂd£Àå «ÄÃxÉãïC¤®zÀ ¥ÀæªÀiÁt vÀVθÀ®Ä ¸ÁzsÀå. ¥ÁætÂUÀ¼À DºÁgÀªÁV ªÀÄvÀÄÛªÉÄêÁV CzÀPÉÌ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¸À¸Àå vÀ½UÀ¼À£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀ¨ÉÃPÀÄ.ªÀÄÄA¢£À ¢£ÀUÀ¼À°è ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¥Àj±ÀÄzÀÞ vÁAwæPÀvɱÀQÛ GvÁàzÀ£Á PÉëÃvÀæzÀ°è CUÀvÀå. PÀrªÉÄ ªÀiÁ°£Àå, GvÀÛªÀĤªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À §¼ÀPÉUÉ DzÀåvÉ. ¸ÀUÀtÂAiÀÄ£ÀÄßEAzsÀ£ÀªÁV §¼À¸ÀĪÀ §zÀ®Ä eÉÊ«PÀ C¤®ªÁV§¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¥ÀªÀðvÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¸ÁUÁtÂPÉUÁV PÀÄzÀÄgɪÀÄvÀÄÛ ºÉøÀgÀUÀvÉÛUÀ¼À §¼ÀPÉ. PÀÈ PÉ®¸ÀUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀPÀĸÁUÁtÂPÉUÉ JvÀÄÛUÀ¼À §¼ÀPɬÄAzÀ zÉÆqÀØ¥ÀæªÀiÁtzÀ EAUÁ®zÀqÉÊAiÀiÁPÉìöÊqï ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉ ¤UÀæºÀ. ªÁðPÀ CAzÁdÄ14.5 ®PÀë Q¯ÉÆÃUÁæA£ÀµÀÄÖ EAUÁ®zÀ qÉÊAiÀiÁPÉìöÊqïºÉÆgÀºÉÆ«ÄäPÉAiÀÄÄ ¤UÀæºÀªÁzÀÄzÀ£ÀÄß GvÀÛgÀSÁAqï£ÀWÀgïªÁ¯ï ¥ÀæzÉñÀzÀ CzsÀåAiÀÄ£À w½¸ÀÄvÀÛzÉ.ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀÆAiÀÄð±ÀQÛAiÀÄ §¼ÀPÉ ºÁUÀÆ ¸ÁUÁtÂPÉUÀÆCzÀ£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ±ÀQÛ ¸ÀAgÀPÀëuÉ ¸ÁzsÀå.ªÀÄÄRå¥ÀlÖtUÀ¼À°è rÃ¸É¯ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉmÉÆæÃ¯ï §zÀ®Ä CNG§¼ÀPɬÄAzÀ ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£Àå ¤AiÀÄAvÀæt. eÉÆvÉUÉ EAUÁ®zÀªÀ»ªÁlÄ £ÀqɹzÀgÉ PÉÆÃnUÀlÖ¯É ºÀtzÀ DzÁAiÀÄ.ºÀªÁªÀiÁ£À §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ PÀÄjvÀ ¸ÀgÀ¼ÀªÁzÀ eÁUÀÈw¬ÄAzÀ»rzÀÄ ¥Àj±ÀÄzÀÝ C©üªÀÈ¢üÝ AiÉÆÃd£É (clean developmentmechanism), EAUÁ®zÀ ªÀ»ªÁn£ÀªÀgÉUÉ ºÀ¹gÀĪÀÄ£ÉC¤®UÀ¼À ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉAiÀÄ ªÀÄlÖ vÀVθÀ®Ä ¸ÁzsÀå.MAzÉƪÉÄä d£ÀjUÉ ¸ÀéZÀÒ ¥Àj¸ÀgÀ PÀÄjvÀ eÁUÀÈw GAmÁzÀgÉ,¸ÀÆPÀëöäUÁæ»UÀ¼ÁzÀgÉ, ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÁ£ÀÆ£ÀħzÀÞ§¼ÀPɬÄAzÀ®Æ ºÀ¹gÀĪÀÄ£É C¤®UÀ¼À ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉvÀUÀÄÎvÀÛzÉ.±Á¯ÉUÀ¼À°è ¥ÀoÀåUÀ¼À°è ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£À ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄ߸ÉÃj¹zÀÄÝ M¼ÉîAiÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀ. ¸ÀܽÃAiÀÄ ¨sÁµÉUÀ¼À°è¥Àæ¸ÀAUÁ£ÀÄgÀÆ¥ÀzÀ ¸Á»vÀåUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ eÁUÀÈw¤ªÀiÁðt ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀ.• K.P. AgrawalFormer National CoordinatorNational Agricultural Innovation Project(World Bank Aided)Indian Council of Agriculture ResearchNew Delhi-110001DAUÀè ªÀÄÆ®: °Ã¸Á EArAiÀiÁ, ¸ÀA¥ÀÄl 10, ¸ÀAaPÉ 4, r¸ÉA§gï 2008Knowledge treasure on LEISANew CDPrice: Rs.50/-LEISA India (1999-2005), LEISA Global (1984-2006) and all regional editions of LEISAThe CD Rom contains articles published in the ILEIA Newsletterand LEISA Magazine covering over a period of two decades.Contact AME Foundation for copies.AME FoundationNo. 204, 100 Feet Ring Road3 rd Phase, Banashankari 2 nd Block3 rd stage, Bangalore – 560 085.Ph: 080-26699512, 26699522E-mail: amebang@giasbg01.vsnl.net.in or leisaindia@yahoo.co.in°Ã¸Á EArAiÀÄ «±ÉõÀ ¸ÀAaPÉ 4 • 2010 • ¥ÀÅl 7

CAzÁd£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ¹A¥ÀqÀuÉPÁgÀgÀÄ ¹A¥Àr¹zÀ¢£ÀzÀ C£ÁgÉÆÃUÀåªÉZÀÑ ªÀÄÆgÀÄ gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼ÀÄ. ¹A¥Àr¹zÀ¢£ÀzÀ ªÉZÀÑ 41 gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼ÀÄ. EzÀÄ PÀÈ PÀÆ°PÁgÀgÀC£ÁgÉÆÃUÀå ªÉZÀѪÀÇ ºËzÀÄ. CAzÀgÉ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ¦ÃqÉ£Á±ÀPÀUÀ½UÉ MrØPÉÆAqÀ ¢£ÀzÀ UÀ½PÉAiÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 24gÀµÀÄÖ.ªÁðPÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 42 ¢£ÀUÀ¼À ¹A¥ÀqÀuɬÄAzÁUÀĪÀ¸ÀgÁ¸Àj C£ÁgÉÆÃUÀå ªÉZÀÑ 1596 gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼ÀÄ. PÉÃgÀ¼ÀzÀ°è¹A¥ÀqÀuÉPÁgÀgÀ ¸ÀASÉå ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1,10,000. CAzÀgÉCªÀgÀ C£ÁgÉÆÃUÀå ªÉZÀÑ ªÁðPÀ 180 «Ä°AiÀÄ£ïgÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼ÀÄ. EzÀÄ vÁªÁVAiÉÄà ºÉýPÉÆAqÀ gÉÆÃUÀ®PÀëtzÀRZÀÄðªÉZÀÑUÀ¼À£ÀÄß DzsÀj¹zÉ. CAzÀgÉ EzÀÄ ¸ÁzsÁgÀtCAzÁdÄ. EzÀgÀ°è ¢ÃWÀðPÁ°Ã£À wêÀæ C£ÁgÉÆÃUÀå ªÉZÀѪÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀåzÀ ªÉÄð£À ¸ÁªÀðd¤PÀ SZÀÄðªÉZÀÑUÀ¼ÀĸÉÃj®è. EzÀjAzÀ ¸ÀàµÀÖªÁUÀĪÀÅzÉãÉAzÀgÉ, gÁ¸ÁAiÀĤPÀgÉÆÃUÀ£Á±ÀPÀUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀPÉ®¸ÀUÁgÀjUÁUÀĪÀ C£ÁgÉÆÃUÀå ªÉZÀѪÀÇ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.GzÁºÀgÀuÉUÉ, J¯Áè gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ¦ÃqÉ£Á±ÀPÀUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt±ÉÃPÀqÁ 25gÀµÀÄÖ PÀrªÉÄ ªÀiÁrzÀgÉ ¥sÀ°vÁA±À ±ÉÃPÀqÁ 24gÀµÀÄÖC£ÁgÉÆÃUÀåªÉZÀÑ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ ±ÉÃPÀqÁ 24gÀµÀÄÖC¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ £ÉªÀÄä¢AiÀÄ£ÀÄß UÀ½¹zÀAvÁUÀÄvÀÛzÉ.eÉÆvÉUÉ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ¦ÃqÉ£Á±ÀPÀUÀ¼À JZÀÑgÀzÀ §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ¤ªÀðºÀuÉ, gÀPÀëuÁvÀäPÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À §¼ÀPÉ, EªÀÅUÀ¼À zÀĵÀÖ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À PÀÄjvÀÄ w½ªÀ½PÉ, EvÁå¢ PÀÄjvÀÄ eÁUÀÈw²©gÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀÆ°PÁgÀgÀ PÉëêÀiÁ©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ£ÀqÉAiÀĨÉÃPÁVzÉ. Cw ¥ÀæªÀÄÄRªÁV ¥Àj¸ÀgÀ¸Éßû ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄPÀÈ ¥ÀzÀÞwUÀ¼À£ÀÄß d£À¦æAiÀÄUÉƽ¸À¨ÉÃPÁzÀzÀÄÝ CvÀåUÀvÀå.• P. Indira DeviAssociate ProfessorDepartment of Agricultural EconomicsCollege of HorticultureKerala Agricultural UniversityKerala, IndiaE-mail: induananth@gmail.comDAUÀè ªÀÄÆ®: °Ã¸Á EArAiÀiÁ, ¸ÀA¥ÀÄl 9, ¸ÀAaPÉ 3, ¸É¥ÉÖA§gï 2007Issues and Themes of LEISA India Published in EnglishV.1, No. 1, 1999 - Markets for LEISA and OrganicproductsV.1, No. 2, 1999 - Stakeholders in ResearchV.1, No. 3, 1999 - Restoring biodiversityV.2, No. 1, 2000 - DesertificationV.2, No. 2, 2000 - Farmer innovationsV.2, No. 3, 2000 - Farming in the forestV.2, No. 4, 2000 - Monocultures towardssustainabilityV.3, No. 1, 2001 - Coping with disasterV.3, No. 2, 2001 - Go global stay localV.3, No. 3, 2001 - Lessons in scaling upV.3, No. 4, 2001 - BiotechnologyV.4, No. 1, 2002 - Managing LivestockV.4, No. 2, 2002 - Rural CommunicationV.4, No. 3, 2002 - Recreating living soilV.4, No. 4, 2002 - Women in agricultureV.5, No. 1, 2003 - Farmers Field SchoolV.5, No. 2, 2003 - Ways of water harvestingV.5, No. 3, 2003 - Access to resourcesV.5, No. 4, 2003 - Rehabilitation of degraded landsV.6, No. 1, 2004 - Valuing crop diversityV.6, No. 2, 2004 - New generation of farmersV.6, No. 3, 2004 - Post harvest ManagementV.6, No. 4, 2004 - Farming with natureV.7, No. 1, 2005 - On Farm EnergyV.7, No. 2, 2005 - More than MoneyV.7, No. 3, 2005 - Contribution of Small AnimalsV.7, No. 4, 2005 - Towards Policy ChangeV.8, No. 1, 2006 - Documentation for ChangeV.8, No. 2, 2006 - Changing Farming PracticesV.8, No. 3, 2006 - Knowledge Building ProcessesV.8, No. 4, 2006 - Nurturing Ecological ProcessesV.9, No. 1, 2007 - Farmers Coming togetherV.9, No. 2, 2007 - Securing Seed SupplyV.9, No. 3, 2007 - Healthy Produce, People andEnvironmentV.9, No. 4, 2007 - Ecological Pest ManagementV.10, No. 1, 2008 - Towards Fairer TradeV.10. No. 2, 2008 - Living soilsV.10, No. 3, 2008 - Farming and Social InclusionV.10, No. 4, 2008 - Dealing with Climate ChangeV.11, No. 1, 2009 - Farming DiversityV.11, No. 2, 2009 - Farmers as EntrepreneursV.11, No. 3, 2009 - Women and Food SovereigntyV.11, No. 4, 2009 - Scaling up and sustaining thegainsV.12, No.1, 2010 - Livestock for sustainablelivelihoodsV.12, No.3, 2010 - Managing water for sustainablefarming°Ã¸Á EArAiÀÄ «±ÉõÀ ¸ÀAaPÉ 4 • 2010 • ¥ÀÅl 9

ªÀÄÄAUÁjUÉÆAzÀÄ ªÀÄÄ£ÀÄßr-zsÀ£À¸ÀÄSï µÁªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV, AiÀiÁªÀÅzÉà ¤¢ðµÀÖ ¥ÀæzÉñÀzÀºÀªÁªÀiÁ£ÀªÀÅ D ¥ÀæzÉñÀzÀ ¨sÀÆ ªÉÄïÉäöÊUÀÄtªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆAiÀÄð£À «QgÀtªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹zÉ. «µÀĪÀªÀÄvÀÄÛ CAiÀÄ£À ¸ÀAPÁæAwUÀ¼ÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ¤UÀ¢vÀ ¢£ÀUÀ¼ÀAzÉøÀA¨sÀ«¸ÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ F ¤¢ðµÀÖ ¢£ÀUÀ¼À°è ¥ÀæwªÀµÀðªÀǸÀÆAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ CAvÀgÀ ¸ÀªÀĪÁVgÀÄvÀÛzÉ. ºÉÃUÉÃEgÀ°. GµÁÚA±À, vÉêÁA±À ªÀÄvÀÄÛ ªÀļÉUÁ®UÀ¼À KgÀÄ¥ÉÃgÀĪÀÄvÀÄÛ Cw ²ÃvÀªÀiÁgÀÄvÀ, GµÀÚªÀiÁgÀÄvÀ, ©gÀÄUÁ½ ªÀÄÄAvÁzÀºÀªÁªÀiÁ£À ªÉÊ¥ÀjÃvÀåUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ UÀªÀĤ¸ÀÄwÛzÉÝêÉ.¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄð£À ºÀªÁªÀiÁ£À ªÀvÀð£ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É UÀæºÀUÀ¼À¥Àæ¨sÁªÀzÀ ¸ÁzsÀåvÉ EzÉAiÉÄà J£ÀÄߪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀ£ÁV,¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÉÊvÀgÀ §zÀÄQ£À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À ªÉÄð£À C£ÀÄgÁUÀG¼ÀîªÀ£ÁV ºÀUÀ°gÀļÀÆ AiÉÆÃa¸ÀvÉÆqÀVzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ,ZÀAzÀæ£ÉÆAzÀÄ G¥ÀUÀæºÀ. ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ¯ÉUÀ¼À Kj½vÀPÉÌPÁgÀt£ÁUÀÄvÁÛ£É. EzÉà jÃw 1966jAzÀ ¥Àæw ªÀÄÄAUÁgÀĪÀļÉAiÀÄ eÉÆvÉ ¸ÀÆAiÀÄð, ZÀAzÀæ ºÁUÀÆ ¸ËgÀªÀÇåºÀzÀ EvÀgÀUÀæºÀUÀ¼À ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÀĪÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÆßPÉÊUÉwÛPÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ. (¸Ëd£Àå : UÀÄdgÁvï ¸ÀPÁðgÀzÀ PÀȺÁUÀÆ PÀAzÁAiÀÄ «¨sÁUÀ. ¨sÁgÀvÀ ¥ÀªÀªÀiÁ£À±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀzÀvÁvÁÌ°PÀ ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ)PÀtÂÚUÉ PÁtĪÀ PÉ®ªÀÅ ¥Àæ«ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀļÉÉUÁ®zÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ©ÃgÀĪÀÅzÀÄ UÉÆÃZÀj¹vÀÄ. 1992gÀ°è dÆ£ï MAzÀjAzÀ¸É¥ÉÖA§gï 30gÀªÀgÉUÉ 122 ¢£ÀUÀ¼À PÁ® ¥Àæw¢£À ¸ÀÆAiÀÄð,ZÀAzÀæ ºÁUÀÆ UÀæºÀUÀ¼À ¸ÁÜ£ÀzÀ C¨sÁå¸À. UÀæºÀUÀ¼À ZÀ®£ÉUÉC£ÀÄUÀÄtªÁV DAiÀÄÝ ¥Àæ«ÄwUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ, ªÀÄÄA§gÀĪÀ2008gÀ°è ¥ÀÆ£ÁzÀ°è ªÉÆzÀ¯Éà CAzÁdÄ ªÀiÁrzÀ ªÀÄÄAUÁj£À ªÀvÀð£ÉªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ ¥ÀÆ£Á £ÀUÀgÀzÀ°è ©Ã¼ÀĪÀ ªÀÄÄAUÁj£À ªÀvÀð£ÉAiÀÄ£ÀÄß JgÀqÀÄ wAUÀ¼À ªÉÆzÀ¯Éà CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVvÀÄÛ. CAzÁf£À¤RgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀð ªÀiÁrPÉƼÀî®Ä ªÁ¸ÀÛªÀ avÀætªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.CAzÁdÄ:10¢£ÀUÀ¼À ªÀÄzsÉå : dÆ£ï15-22 GvÀÛªÀĪÀļÉAiÀiÁUÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉ. £À¢ ªÀÄvÀÄÛ ºÀ¼ÀîUÀ¼ÀÄ GQ̺ÀjAiÀħºÀÄzÀÄ. qÁåA ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁAzÁgÀUÀ¼À°è¤Ãj£ÀªÀÄlÖ ºÉZÁÑUÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉ.CAzÁdÄ:dÆ£ïUÉ ºÉÆð¹zÀgÉ dįÉÊ£À°è PÀrªÉÄ ªÀļɩüÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉCAzÁdÄ:DUÀ¸ïÖ 10-17, Cw ºÉZÀÄÑ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉ.PÉ®ªÀÅ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è Cw ªÀļɬÄAzÀ ¥ÀæªÁºÀGAmÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.¥ÀÅl 10 • °Ã¸Á EArAiÀÄ «±ÉõÀ ¸ÀAaPÉ 4 • 2010ªÀÄÄAUÁj£À ªÀļÉÉ¢£ÀUÀ¼À ¸ÁzsÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ.CAwªÀĪÁV ªÀÄÄAUÁgÀÄ ªÀÄ¼É §gÀĪÀ ¢£ÀUÀ¼À ¥ÀnÖ vÀAiÀiÁj.UÀÄdgÁvï gÁdåzÀ ¸ËgÁµÀÖç ¥ÀæzÉñÀzÀ K¼ÀÄ f¯ÉèUÀ¼À 73vÁ®ÆèPÀÄUÀ¼À ¥ÀwæPÉUÀ½UÉ ¥ÀæPÀluÉUÉÆøÀÌgÀ K¦ǣ ï wAUÀ¼À°è¥ÀnÖ gÀªÁ£É. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV ªÀļɩzÀÝ ¢£ÀUÀ¼À zÁR¯Áw¸ÀAUÀæºÀ. CzÀ£ÀÄß FUÁUÀ¯Éà ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁrzÀ CAzÁdÄ¢£ÀUÀ¼À eÉÆvÉ ºËzÀÄ/E®è J£ÀÄߪÀ DzsÁgÀzÀ°è ¥ÀæªÀiÁt¹£ÉÆÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¥sÀ°vÁA±À GvÉÛÃdPÀ. 1992jAzÀ2006gÀªÀgÉUÉ ¸ÀgÁ¸Àj ±ÉÃPÀqÁ 65gÀµÀÄÖ ¤RgÀvÉ. 1999gÀzÀÄݱÉÃPÀqÁ 80gÀµÀÄÖ ¤RgÀ. MmÁÖgÉ ¸ÀÆAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ºÀªÁªÀiÁ£ÀzÀ¸ÀA§AzsÀzÀ eÉÆvÉUÉ UÀæºÀUÀ¼À ZÀ®£ÉAiÀÄ ªÀÄzsÉåAiÀÄÆ RArvÁ¥À槮ªÁzÀ C£ÀħAzsÀ«zÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.zÉÆgÀQzÀ AiÀıÀ¹ì¤AzÀ UÀÄuÁvÀäPÀ ¥sÀ°vÁA±ÀzÀ MUÀÆÎr¸ÀÄ«PɪÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ¥Àæ«ÄwUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ªÀÄÄA§gÀĪÀ¢£ÀUÀ¼À°è ¨sÁgÀvÀzÀ EvÀgÀ ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ªÀÄvÉÆÛªÉÄäC¼ÀªÀr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁ¬ÄvÀÄ. GvÀÛªÀĪÁzÀ ºÁUÀƺÉZÀÄÑ ¤RgÀªÁzÀ ªÀÄÄAUÁj£À DgÀA¨sÀ, ±ÀĵÀÌ CªÀ¢ü, DzÀæðCªÀ¢ü ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄPÁÛAiÀÄzÀ CªÀ¢üAiÀÄ HºÉAiÀÄÄ CUÀvÀå.CzÀPÁÌV «eÁÕ£À ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ¢AzÀ MAzÀÄ ²¸ÀÄÛ§zÀÞªÁzÀC£ÀĸÀAzsÁ£ÀzÀ ¤jÃPÉë.gÉÊvÀgÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀjAzÀ ªÉÄZÀÄÑUÉ ¥ÀqÉzÀCAzÁdÄUÀ¼À£ÀÄß ¨ÁPïì£À°è ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.• Dhansukh Shah24/11 Shivajinagar 3,Ganesh Darshan, Tanajiwadi,Pune 411 005.Email: dhansukhs@gmail.comDAUÀè ªÀÄÆ®: °Ã¸Á EArAiÀiÁ, ¸ÀA¥ÀÄl 10, ¸ÀAaPÉ 4, r¸ÉA§gï 2008ªÁ¸ÀÛªÀ:ªÀÄÄAUÁj£À ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è CwPÀrªÉÄ ªÀļɬÄAzÀ ¥ÀÆ£Á ¸ÀAvÀæ¸ÀÛUÉÆArvÀÄ. dÆ£ï PÉÆ£ÉAiÀÄ JgÀqÀÄ¢£ÀUÀ¼À°è M¼Éîà ªÀÄ¼É ©vÀÄÛ. ¥ÀªÀªÀiÁ£À±Á¸ÀÛç E¯ÁSÉAiÀÄ CAQ-CA±ÀUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ, ¥ÀÆ£ÁzÀ°èIÄvÀĪÀiÁ£ÀzÀ ªÉÆzÀ® wAUÀ¼À°è 128«Ä°«ÄÃlgï ªÀÄ¼É ©¢ÝzÉ. EzÀÄ ¸ÀºÀdQÌAvÀ 15«Ä°«ÄÃlgïC¢üPÀ.ªÁ¸ÀÛªÀ:dÆ£ï£À°è 128«Ä°«ÄÃlgï DzÀgÉ dįÉÊ£À°è PÉêÀ® 85«Ä°«ÄÃlgï DVvÀÄÛ.ªÁ¸ÀÛªÀ:¥ÀÆ£ÁPÉÌ ¤ÃgÀÄ ¸ÀgÀ§gÁdÄ ªÀiÁqÀĪÀ DgÀÆ qÁåAUÀ¼À®Æè ªÀļÉUÁ®zÀ°è ªÉÆzÀ®¨ÁjUÉ ¤Ãj£À¥ÀæªÀiÁt ¸ÀAUÀæºÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß «ÄÃj vÀÄA©vÀÄÛ, ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 10¢£ÀUÀ¼À PÁ® d¯Á£ÀAiÀÄ£À ¥ÀæzÉñÀzÀ°è©zÀÝ Cw ªÀļÉAiÀÄ PÁgÀt¢AzÀ. [mÉʪÀiïì D¥sï EArAiÀiÁ DUÀ¸ïÖ 20, 2008gÀ ªÀgÀ¢]CAzÁdÄ:¸É¥ÉÖA§gï wAUÀ½£À°è PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É ¸ÁzsÀåvÉ. ¸ÀAUÀ滹zÀ ¤ÃgÀ£Éßà ¨É¼ÉUÀ½UÉ §¼À¹PÉƼÀî¨ÉÃPÉAzÀÄ gÉÊvÀjUÉ ¸ÀÆZÀ£É. [MAzÉƪÉÄä ªÀļÉÉ PÀrªÉÄAiÀiÁzÀgÉ]J¯Éè°è ¸ÁzsÀåªÉÇà C°èUɯÁè ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¤ÃgÁªÀj MzÀV¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.CwªÀÄ¼É / ªÀĺÁªÀļÉ: 150«Ä°«ÄÃlgïUÀÆ ºÉZÀÄÑ, £À¢-PÁ®ÄªÉUÀ¼ÀÄ GQÌ ºÀjAiÀÄĪÀµÀÄÖ, CAvÀdð®ªÀÄlÖ ºÉZÀÄѪÀµÀÄÖ.§ºÀ¼À ªÀļÉ: 75jAzÀ 150«Ä°«ÄÃlgï, ªÀÄtÂÚUÉ ºÀzÀªÁUÀĪÀµÀÄÖ, d«Ää£À ªÉÄÃ¯É ¤ÃgÀÄ ºÀjAiÀÄĪÀµÀÄÖ.ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀļÉ: 21jAzÀ 75«Ä°«ÄÃlgï, MAzÀÄ ªÁgÀzÀªÀgÉUÉ ¨É¼ÉUÀ½UÉ vÉêÁA±À ¸ÀĹÜgÀªÁVgÀĪÀµÀÄÖ.PÀrªÉÄ ªÀļÉ: 5jAzÀ 20«Ä°«ÄÃlgï, PÉ®ªÉà ¢£ÀUÀ¼ÀªÀgÉUÉ vÉêÁA±À ¸ÀĹÜgÀªÁVgÀĪÀµÀÄÖ.

£Á£ÉãÀÄ ªÀiÁr®èªÀÄÄaÑUÉ ¨É¼ÉUÀ¼ÉêÀiÁqÀĪÀÅzɯÁè• ªÀiÁQìªÉÆà NZË ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉqÉÆæ eÉ NAiÀiÁgïd£ïGvÀÛgÀ FPÉéqÁgÀ£À DArAiÀÄ£ï PÀt廃 ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ¥ÀªÀðvÀUÀ½AzÀ PÀÆr ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀĪÁVzÉ. JvÀÛgÀ¸ÀªÀÄÄzÀæªÀÄlÖ¢AzÀ 1500jAzÀ 3400 «ÄÃlgïUÀ¼ÀÄ. PÀrzÁzÀE½eÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀªÀðvÀªÀÄAiÀÄ ¥Àæ¸ÀÛ¨sÀÆ«Ä. PÀȨsÀÆ«ÄAiÀĪÀÄtÄÚ EAzÀÄ CvÀåAvÀ PÀ¼À¥É. CgÀtå £Á±À, KPÀ¨É¼É ¥ÀzÀÞwºÁUÀÆ E½eÁj£À PÀÈAiÀÄ ¥sÀ®, ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ªÀÄuÉÚ¯ÁèªÀiÁAiÀÄ. G½¢zÀÄÝ CrªÀÄtÄÚ. CVߥÀªÀðvÀ¢AzÀ ¹rzÀªÀÄgÀ¼À UÀnÖ ªÀÄtÂÚ£À°è ¸ÁªÀAiÀĪÀ ¥ÀzÁxÀðzÀ ¸ÀĽªÉÃE®è. EzÀjAzÁV ªÀÄtÂÚ£À gÀZÀ£É, ¸ÁªÀÄxÀåð ºÁUÀÆ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À PÉÆgÀvÉ. CwAiÀiÁV gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼À§¼ÀPɬÄAzÀ F zÀĹÜw. »ÃUÁV F ¸ÀA¥À£ÀÆä®zÀ `¸ÀAgÀPÀëuÉ'J£ÀÄߪÀ §zÀ®Ä `ªÀÄgÀÄfêÀ£À' J£ÀÄߪÀÅzÀÄ ¸ÀjAiÀiÁzÀªÀiÁvÁ¢ÃvÀÄ. ªÀÄgÀÄfêÀ£À PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀzÀ ªÉÆzÀ® ºÉeÉÓ;¸ÀܽÃAiÀÄ ¥ÀzÀÞwUÀ¼À CUÀvÀå §zÀ¯ÁªÀuÉ. CzÀPÁÌV FPÉéqÁgïªÀiÁå£ÉÃeïªÉÄAmï D¥sï £ÁåZÀÄgÀ¯ï j¸ÉÆøïð £ÉmïªÀPïð,MACRENA, ªÀ¯ïØð £Éʧgïì ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄPï£ÉÊmï ¥sËAqÉñÀ£ïMmÁÖzÀªÀÅ. GvÀÛªÀÄ ¸ÀÄgÀPÉëAiÀÄ ªÀiÁUÀðªÁV ¸ÁªÀAiÀÄĪÀ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À ¸ÉÃ¥ÀðqÉ. ¸ÀtÚ »qÀĪÀ½zÁgÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ.¥ÀæZÀ°vÀ ¥ÀzÀÞwUÀ½UÉ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ºÀÄqÀÄPÁl. ªÉÄQìPÉÆÃ,¨Éæf¯ï ºÁUÀÆ ªÀÄzsÀå CªÉÄÃjPÁUÀ¼À AiÀıÀ¹é C£ÀĨsÀ«UÀ¼À¸ÀAzÀ±Àð£À. ¹QÌzÀÄÝ ªÀÄÄaÑUÉ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ºÀ¸ÀÄgÉ¯É UÉƧâgÀ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ. DzÀgÉ DArAiÀÄ£ï ¥ÀªÀðvÀzÀ vÀ¥Àà°£À°è ªÀÄÄaÑUɨɼÉUÀ¼À §¼ÀPÉAiÉÄà E®è. zÉñÀzÀ GvÀÛgÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄ°ègÀĪÀ PÀtªÉPɼÀV£À, ªÀÄzsÀåzÀ ªÀÄvÀÄÛ G£ÀßvÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ PÀÈPÀgÀeÁ®zÉÆA¢UÉ £ÀªÀÄä PÉ®¸À ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.ªÀÄÄaÑUÉ ¨É¼É¬ÄAzÁUÀĪÀ C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼ÀÄ`ªÀÄÄaÑUÉ ¨É¼É' ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÉAiÀÄ CPÀÌ¥ÀPÀÌ ¨É¼ÉªÀ «Ä±Àæ¨É¼ÉCxÀªÁ ©Ã¼ÀÄ ©lÖ £É®ªÀ£ÀÄß ªÀÄÄZÀÄѪÀ ¨É¼É. UÁ½, ªÀļɪÀÄvÀÄÛ Gj ©¹°¤AzÁUÀĪÀ ¸ÀªÀPÀ½AiÀÄ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄĪÀ¨É¼É. CzÉà jÃw ºÀ¸ÀÄgÉ¯É UÉƧâgÀzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ ªÀÄÄaÑUɨɼÉUÀ¼ÀÄ. ªÀÄtÂÚ£À°è ¸ÁªÀAiÀĪÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀCxÀªÁ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ ¨É¼É. MmÁÖgÉ ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀ¨É¼É. EªÉ¯Áè §ºÀÄ ¨ÉÃUÀ ¨É¼ÉªÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀÄ. EªÀÅ ºÀƪÀÅ©qÀĪÀ ªÉÆzÀ¯Éà PÀvÀÛj¹, ¨É¼ÉzÀ £É®zÀ¯Éèà ºÀƼÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.F ªÀÄÆ®PÀ ©Ãd CxÀªÁ ºÀtÂÚ£À ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À ºÉZÀѼÀPÉÌPÁgÀt.avÀæ¸Ëd£Àå: ºÉÆÃgÉùAiÉÆà ªÀiÁPÉæ£Á• qÁ£ï gÁªÉÆãïgÀ ªÀiÁ«£À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ±ÁèX¸ÀĪÀ d£ÀjUÉUÉÆvÁÛUÀĪÀÅ¢µÉÖ: CªÀgÀÄ ºÉZÉÑãÀÆ ªÀiÁqÀ°®è: `ªÀÄÄaÑUÉ ¨É¼ÉAiÉÄêÀiÁqÀĪÀÅzɯÁè'G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉUÀ¼ÀÄ• ªÀÄtÄÚ ¸ÀªÀPÀ½ ªÀÄvÀÄÛ MtUÀÄ«PɬÄAzÀ gÀPÀëuÉ.ªÀÄtÂÚ£À vÉêÁA±ÀzÀ ªÀÄlÖ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀÄ ¥Àæ¸ÀgÀtªÀ£ÀÄßGvÀÛªÀÄ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.• PÀ¼É ¤AiÀÄAvÀæt £ÉÃgÀªÁV (¨É¼ÀPÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀgÀªÀÄÆ®PÀ) CxÀªÁ ¥ÀAiÀiÁðAiÀĪÁV (PÉ®ªÀÅ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀÄPÀ¼É£Á±ÀPÀUÀ¼ÁV PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀÄvÀÛªÉ.)• ªÀÄtÂÚ£À ¸ÁgÀd£ÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À ºÉZÀѼÀ(¢ézÀ¼À ºÀ¸ÀÄgÉ¯É UÉƧâgÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ)• gÉÆÃUÀPÁgÀPÀ fëUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¦ÃqÉUÀ¼À ¸ÀºÀd±ÀvÀÄæUÀ½UÉ DªÁ¸À PÀ°à¹PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.• ªÀÄtÂÚ£À ¸ÁªÀAiÀĪÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ PÉƼÀvÀ eÉÊ«PÀ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À CA±ÀUÀ¼À ¤ªÀiÁðtPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄ, ¨ÉÃgÀÄUÀ¼ÀZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉaѸÀÄ«PÉ. ªÀÄtÂÚ£À fëUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ¸ÀÆPÀëöä fëUÀ½UÉ ZÉÊvÀ£ÀåzÁAiÀÄPÀ.• vÉêÁA±À¨sÀjvÀ ªÁvÁªÀgÀt ¤ªÀiÁðt¢AzÀ UÀnÖAiÀiÁzÀCAzÀgÉ zsÁ£ÀåUÀ¼À PÀrØUÀ¼ÀAvÀºÀ ¸À¸ÁåªÀ±ÉõÀUÀ¼ÀÄPÉƼÉAiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀ. EAUÁ® ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁgÀd£ÀPÀ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀUÉƽ¸ÀÄ«PÉ.ªÀÄÄaÑUÉ ¨É¼É CxÀªÁ ºÀ¸ÀÄgÉ¯É UÉƧâgÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÁV¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ©Ã£ïì CxÀªÁ ¢ézÀ¼À zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ, ºÀÄ®ÄèªÀÄvÀÄÛ §½î vÀgÀPÁjUÀ¼ÀÄ (Cucurbitaceae) ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À£ÀÄߺÉZÁÑV §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. CªÀÅ PÀ¼À¥É ªÀÄtÂÚ£À®Æè ¨É¼ÉAiÀĨÉÃPÀÄ.PÀrªÉÄ CªÀ¢üAiÀÄ°è C¢üPÀ ºÀ¸ÀÄgɯÉUÀ¼À GvÁàzÀ£É; ¤Ãj£À«ÄvÀ §¼ÀPÉ; ¤©qÀªÁzÀ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼ÀÄ; ¸ÀÄ®¨sÀ ¤ªÀÄÆð®£À¸ÁzsÀåvÉ; DPÀæªÀÄtPÁj PÀ¼ÉAiÀiÁVgÀ¨ÁgÀzÀÄ. EzÀgÀ §¼ÀPÉAiÀÄÄ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À DAiÉÄÌ, PÀÈ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C°è£À¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÀPÉÆÌvÁÛAiÀÄPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, vÀtÚV£À¥ÀªÀðvÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ªÀÄtÄÚ ¸ÀÆPÀÛªÁV ©¹AiÀiÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄßvÀqÉAiÀĨÁgÀzÀÄ; ©vÀÛ£ÉUÉ ºÁUÀÆ ¨É¼ÉAiÀÄÄ«PÉUÉ RZÀÄðPÀrªÉĬÄgÀ¨ÉÃPÀÄ; ªÀÄÄRå¨É¼ÉUÉ EªÀÅUÀ½AzÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃgÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¦ÃqÉUÀ¼ÀÄ §gÀ¨ÁgÀzÀÄ; ¨É¼ÉUÀ¼ÀħAiÀĸÀĪÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è EªÀÅ ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄߤÃqÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ; ¥ÀæªÀÄÄRªÁV, ¸ÀªÀÄAiÀÄ ºÁUÀÆ PÀÆ°AiÀÄ«ZÁgÀzÀ°è ªÁtÂdå¨É¼É CxÀªÁ fêÀ£ÁzsÁgÀ ¨É¼ÉUÀ½UÉ ¸ÀàzsÉð°Ã¸Á EArAiÀÄ «±ÉõÀ ¸ÀAaPÉ 4 • 2010 • ¥ÀÅl 11

¤ÃqÀ¨ÁgÀzÀÄ. PÉÆ£ÉAiÀÄ°è DyðPÀªÁV F JgÀqÀÆ ¥ÀzÀÞwUÀ¼ÀºÉÆðPÉ §ºÀ¼À ªÀÄÄRå.¨sÀgÀªÀ¸ÉAiÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄFPÉéqÁgï£À C£ÉÃPÀ gÉÊvÀgÀÄ F ¨sÀgÀªÀ¸ÉAiÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄߥÁæAiÉÆÃVPÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzÁÝgÉ. EzÀjAzÀ ªÀÄtÂÚUÁUÀĪÀG¥ÀAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄRå¨É¼ÉAiÀÄ ªÉÄïÁUÀĪÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀzÁR¯Áw, «©ü£Àß ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è ¨É¼ÉzÀÄ ¹UÀĪÀ ªÀiÁ»w ºÁUÀÆC£ÀĨsÀªÀUÀ¼À£ÀÄß DArAiÀÄ£ï ¥ÀæzÉñÀzÀ EvÀgÉqÉ C¼ÀªÀr¸ÀĪÀ¥ÀæAiÀÄvÀß.PÀtªÉAiÀÄ vÀVΣÀ gÉÊvÀgÀÄ §½îvÀgÀPÁjUÀ¼ÀÄ(Canavalia ensiformis)ªÀÄPÀÆ£À(Stizolobium sp or Mucuna pruriens) ZÀ¥ÀàgÀzÀªÀgÉ(Lablab purpureus) CxÀªÁ qÉÆðZÉÆÃ, vÉÆUÀj¨ÉüÉ(Cajanus cajan) ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ©Ã£ïìUÀ¼ÀÄ (Phaseolus vulgarisor Arachis pintoi) ºÀÄgÀĽ, PÀqÀ¯É EvÁå¢ ¨É¼ÉzÀgÀÄ. PÀtªɪÉÄð£À ¥ÀæzÉñÀzÀ gÉÊvÀgÀÄ ©Ã£ïìUÀ¼ÀÄ, §mÁtÂ, PÀqÀ¯É,Nmïì, C¯ï¥sÁ¯ïá (Vicia spp) ®Ä¦£ï (Lupinus spp) ªÀÄvÀÄÛmÉÆÃmïð CxÀªÁ qÀ§¯ï©Ã£ïì (Phaseolus lanatus) ¨É¼ÉzÀgÀÄ.ªÀÄtÄÚ ‘¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓêÀ£À’UÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÀÄ.DzÀgÉ ªÀÄÄaÑUÉ ¨É¼É ªÀÄvÀÄÛ ºÀ¸ÀÄgÉ¯É UÉƧâgÀzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄß vÀvïPÀët PÁt§ºÀÄzÀÄ. EzÀPÉÌ GzÁºÀgÀuÉqÁ£ï gÁªÉÆãï D°ìªÀgï ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀÀ PÀÄlÄA§zÀ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ ¥sÀ°vÁA±À. EªÀgÀÄ gÉÊvÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀgÀÄ. `EPÉÆÃCA§ÄQ' J£ÀÄߪÀ gÉÊvÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀzÀ¸Àå. EªÀgÀ d«ÄãÀÄCA§ÄQ ¥ÀæzÉñÀzÀ°èzÉ. ZÉÆÃmÁ PÀtªÉAiÀÄ°ègÀĪÀ F ¥ÀæzÉñÀªÀŸÀªÀÄÄzÀæªÀÄlÖ¢AzÀ 1500jAzÀ 2000 «ÄÃlgï JvÀÛgÀzÀ°èzÉ.ªÁðPÀ ªÀÄ¼É ¥ÀæªÀiÁt 500 «Ä°«ÄÃlgï. CgɱÀĵÀÌ ¥ÀæzÉñÀ.JgÀqÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À »AzÉ ªÀÄÄaÑUÉ ¨É¼ÉUÀ¼À ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ¥ÁægÀA¨sÀ.ªÀiÁ«£ÀvÉÆæ£À°è DgÀÄ jÃwAiÀÄ «©ü£Àß ©Ã£ïìUÀ¼À ©vÀÛ£É.qÁ£ï gÁªÉÆãïgÀªÀgÀ C£ÀĨsÀªÀªÀÄÄaÑUÉ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ C¢üPÀ. ©vÀÛ£ÉAiÀiÁzÀ ªÉÄïÉMªÉÄä PÀ¼É vÉUÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ CªÀ±ÀåPÀ. DUÀ¯Éà ªÉÆzÀ® ¸ÀªÀĸÉåJzÀÄgÁ¬ÄvÀÄ; ©Ã£ïì §½îUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ«£ÀªÀÄgÀ KjzÀªÀÅ. qÁ£ïgÁªÉÆÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ PÀÄlÄA§zÀªÀgÀÄ UÁ§j ©zÀÝgÀÄ. `EªÀŪÀiÁªÀ£ÀÄß G¹gÀÄUÀnÖ¹ PÉÆAzÀgÉ?!' §½îUÀ½UÉ PÀvÀÛj ©vÀÄÛ.¨É¼ÀªÀtÂUÉ ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ §AvÀÄ. vÉÆAzÀgÉ ªÀiÁAiÀĪÁ¬ÄvÀÄ.FUÀ JgÀqÀÄ IÄvÀÄUÀ¼ÀÄ PÀ¼É¢ªÉ. CªÀgÀ «ªÀgÀuÉ »ÃVzÉ.`EªÀÅ CzÀÄãvÀ! MªÉÄä ©wÛzÀݵÉÖ; PÀ¼É ªÉÄïÉüÀ¯Éà E®è.Qý¸ÀĪÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄ ºÁUÀÆ ºÀtzÀ G½vÁAiÀÄ. ©Ã£ïì §½îUÀ¼ÀvÀÄA¨Á ©ÃdUÀ¼ÀÄ. CPÀÌ¥ÀPÀÌzÀªÀjUÉ, EPÉÆà CA§ÄQAiÀĸÀzÀ¸ÀåjUɯÁè zÁ£À. d«Ää£À MAzÀÄ ¨sÁUÀ ªÀÄÄaÑUɨɼÉUÉ «ÄøÀ®Ä. »ÃUÁV ¥ÀzÉÃ¥ÀzÉà ©vÀÛ£É ¨ÉÃPÁUÀ°®è.vÁ£Éà vÁ£ÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÀÄvÀÛzÉ. FUÀ £ÀªÀÄä £É®zÀ ªÉÄïÉ20 ¸ÉAn«ÄÃlgï£ÀµÀÄÖ zÀ¥ÀàzÀ ¸ÁªÀAiÀĪÀ ¥ÀzÁxÀð«zÉ.CzÀgÉƼÀUÉ JgɺÀļÀÄUÀ½ªÉ. EvÀgÀ ªÀÄtÂÚ£À fëUÀ½ªÉ. EªÉ¯Áè¸ÁªÀAiÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß PÀgÀV¸ÀÄwÛgÀÄvÀÛªÉ. FUÀ d«Ää£À°èvÉêÁA±À C¢üPÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄ G½¢gÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV ¤Ãj£ÀCªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄ jÃw §zÀ¯ÁVzÉ. ¤ÃgÀÄ ¥ÀæwªÁgÀ ¨ÉÃPÁV®è.ªÀÄÆgÀÄ £Á®ÄÌ ªÁgÀUÀ½UÉƪÉÄä ¤ÃrzÀgÉ ¸ÁPÀÄ'.F JgÀqÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À°è F ¨É¼ÉUÀ½AzÁV ªÀÄtÂÚ£À¯ÁèzÀ§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ PÀtÂÚUÉ UÉÆÃZÀj¸ÀvÉÆqÀVzÀªÀÅ. PÉƼÉvÀ¸ÁªÀAiÀĪÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À ºÉƸÀ ¥ÀzÀgÀ; £É®zÀ ªÀÄtÂÚUÉ «©ü£ÀߧtÚ; ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À®Æè §zÀ¯ÁªÀuÉ. JgÀqÀÄ «zsÀUÀ¼ÀªÀÄÄPÀÄ£À, ºÀÄgÀĽ ªÀÄvÀÄÛ §½î vÀgÀPÁj ¨É¼ÉzÀ PÀÈ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀºÉÆðPÉ. ªÀÄtÂÚ£À ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀjÃPÀëuÉ. G½zÀ UÀÄtUÀ½VAvÀ¸ÁgÀd£ÀPÀzÀ ¥ÀæªÀiÁt ±ÉÃPÀqÁ 35gÀµÀÄÖ UÀªÀÄ£ÁºÀð KjPÉ.EzɯÁè qÁ£ï gÁªÉÆÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ eÉÆvÉUÁgÀgÀÄ ¸ÀévÀBPÀAqÀÄPÉÆAqÀ «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ.E¼ÀĪÀj ºÁUÀÆ ¨É¼ÉUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉF PÀÄjvÀÄ qÁ£ï gÁªÉÆãïgÀªÀgÀ ªÀiÁvÀÄUÀ¼À¯Éèà PÉüÉÆÃt.`£À£ÀVÃUÀ £À£Àß PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÉÆA¢UÉ PÀ¼ÉAiÀÄ®Ä ºÉZÀÄѸÀªÀÄAiÀÄ ¹UÀÄwÛzÉ. ºÀ¸ÀÄgÉ¯É UÉƧâgÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À ¥ÀPÀÌzÀ°ègÀĪÀVqÀUÀ¼ÀÄ zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀ VqÀUÀ½VAvÀ zÉÆqÀØzÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛºÀ¸ÀÄgÁVªÉ; JgÀqÀÄ ¥ÀlÄÖ C¢üPÀ E¼ÀĪÀj ¤ÃrªÉ. JgÀqÀÄwAUÀ¼ÀÄUÀ¼À PÁ® ¥ÀæwªÁgÀ ªÀiÁ«£ÀºÀtÂÚ£À PÉÆAiÀÄÄè;¥ÀæwªÁgÀ ºÀt. FUÀ £À£Àß ºÉAqÀwUÀÆ EzÀgÀ ¯Á¨sÀ w½¢zÉ.EvÀgÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀªÀgÀÄ, ¨ÉÃgÉ ¥ÀæzÉñÀzÀ d£À £À£ÀߪÀiÁ«£ÀvÉÆÃ¥À£ÀÄß £ÉÆÃqÀ®Ä §gÀÄwÛgÀÄvÁÛgÉ. C°è PÁtĪÀ¸ÀÄAzÀgÀªÁzÀ ªÀiÁ«£ÀºÀtÄÚUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃr PÉüÀÄvÁÛgÉ`¤ÃªÉãÀÄ ªÀiÁr¢ÝÃj?' £À£Àß GvÀÛgÀ `£Á£ÉãÀÆ ªÀiÁr®è,ªÀÄÄaÑUÉ ¨É¼ÉAiÉÄà J®èªÀ£ÀÆß ªÀiÁrzÉ'. ªÀ¯ïØð £ÉʧgïC©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÀ ‘PÀªÀgÀVæ’ AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ qÁ£ï gÁªÉÆãïvÀgÀºÀ C£ÉÃPÀ gÉÊvÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ¹QÌzÉ. CªÀgɯÁè FUÀ ¸ÀĹÜgÀºÁUÀÆ ¥sÀ®zÁAiÀÄPÀ ¥ÀzÀÞwUÀ¼À°è vÀ°èãÀgÀÄ. GvÀÛªÀÄ ªÀÄtÂÚ£À¤ªÀðºÀuÁ vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹zÁÝgÉ. ¸Àé¸ÁÜ£ÀzÀ°èAiÉÄøÁªÀAiÀĪÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è vÉÆqÀVzÁÝgÉ. £ÀªÀÄäAiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¸ÀtÚ PÀȨsÀÆ«ÄAiÀÄ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁVvÀÄÛ. £ÀªÀÄä©Ãd ¨ÁåAPï£À°è «¤ªÀÄAiÀÄPÁÌV JgÀqÀÄ Q¯ÉÆÃUÁæA ©ÃdªÀiÁvÀæ«vÀÄÛ. FUÀ C£ÉÃPÀ ¸ÀtÚºÉÆ®UÀ¼ÀÄ ¸ÉÃj 30 ºÉPÉÖÃgïUÀ¼À°èF ¨sÀgÀªÀ¸ÉAiÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzÁÝgÀÉ. gÉÊvÀjAzÀ gÉÊvÀjUɪÀiÁzÀjAiÀÄ C£ÀĸÀgÀuÉ. »ÃUÉ ««zsÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ«¸ÀÛgÀuÉ. ¥ÀªÀðvÀ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À PÀ¼À¥É ªÀÄtÂÚ£À ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀzÀUÀÄj £ÀªÀÄäzÀÄ. ¸ÀܽÃAiÀÄ PÀÈ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ¥sÀ®ªÀvÁÛV¸ÀĪÀÅzÀgÀªÀÄÆ®PÀ ¯Á¨sÀzÀ ºÉZÀѼÀPÉÌ EzÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ.• Máximo Ochoa and Pedro J OyarzunPrograma de los Andes, Vecinos Mundiales/ WorldNeighbors, Avenida Florencia203 y Bramante, La Primavera I, Cumbaya.Casilla Postal 17-17-1797 Quito, Ecuador.E-mail: poyarzun@wnandes.orgDAUÀè ªÀÄÆ®: °Ã¸Á EArAiÀiÁ, ¸ÀA¥ÀÄl 10, ¸ÀAaPÉ 2, dÆ£ï 2008¥ÀÅl 12 • °Ã¸Á EArAiÀÄ «±ÉõÀ ¸ÀAaPÉ 4 • 2010

avÀæ¸Ëd£Àå: ¯ÉÃRPÀgÀÄ• ¨sÀvÀÛzÀ ºÉÆ®zÀ°è ºÀQÌUÀ¼À a°¦°ºÁgÀĪÀ ZɮĪÉAiÀÄgÀ ªÀiË£À ¸Éêɕ ¹.PÉ. «µÀÄÚzÁ¸ïMAzÀÄ ¸ÁzÁ ªÉÄÊ£ÁºÀQÌAiÀÄÄ MAzÀÄ ¢£ÀPÉÌ 340¨Áj DºÁgÀ vÀgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.CzÀgÀ°è PÀA§½ºÀļÀÄ, QÃlUÀ¼ÀÄ, «ÄqÀvÉUÀ¼ÀÄ, ºÀÄ®ÄèQÃlK£É¯Áè ¸ÉÃjzÉ. MAzÀÄ eÉÆvÉ nmïUÀ¼ÀÄ ªÁðPÀ PÀrªÉÄJAzÀgÉ 120«Ä°AiÀÄ£ï QÃlUÀ¼À ªÉÆmÉÖUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ MAzÀÄ®PÀë LªÀvÀÄÛ ¸Á«gÀ PÀA§½ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÆå¥ÁUÀ¼À£ÀÄߣÁ±ÀªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ dªÀÄð¤AiÀÄ NªÀð ¥ÀQë±Á¸ÀÛçdÕgÀĪÀgÀ¢ ªÀiÁrzÁÝgÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÀÈ ¨É¼ÉUÀ¼À°è ¦ÃqÉQÃlUÀ¼À ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è ºÀQÌUÀ¼ÀPÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß gÉÊvÀgÁUÀ°, PÀÈ «eÁÕ¤UÀ¼ÁUÀ° UÀÄgÀÄw¹®è.ºÀQÌUÀ¼ÀÄ PÀÈ fêÀªÉÊ«zsÀåPÉÌ M¼ÉîAiÀÄ ¸ÀÆZÀPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛAiÀiÁªÀÅzÉà ¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è §zÀÄPÀ£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀ¥ÀæªÀÄÄR UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÀÄ.¥ÀæªÀÄÄRªÁV ¨ÁºÀå ¥ÀjPÀgÀUÀ¼À£ÀÄß CwAiÀiÁV §¼À¹zÀPÀÈAiÀÄ°è, PÉ®ªÀÅ ¨É¼ÉUÀ¼À°ègÀĪÀ ¦ÃqÉUÀ¼À£ÀÄß PÉ®ªÀÅ ºÀQÌUÀ¼ÀÄPÁtÄvÀÛªÉ. ºÉaÑ£À ºÀQÌUÀ¼ÀÄ ©Ãd «vÀgÀuÉ, QÃlUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀªÀÄvÀÄÛ E°UÀ¼ÀAvÀºÀ PÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄAvÀºÀ ¸ÀA¢UÀÞ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß £ÀªÀÄä ¥Àj¸ÀgÀzÀ M¼ÀUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀۮƪÀiÁqÀÄwÛgÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼À ºÉÆgÀvÁV G¥ÀPÁj ºÀQÌUÀ¼ÀÄ, PÉƼÉîºÉÆqɪÀ ºÀQÌUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ Cw ªÀĺÀvÀézÀ ¥Áj¸ÀjPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄߪÀiÁqÀÄwÛgÀÄvÀÛªÉ.¥ÁgÀA¥ÀjPÀªÁV, ¨sÁgÀvÀzÀ PÀÈPÀjUÉ ºÉÆ®PÉÌ §gÀĪÀ PÉƼÉîºÉÆqɪÀ ºÀQÌUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ eÉÆvÉUÉ G¥ÀPÁj ºÀQÌUÀ¼À¸É¼ÉAiÀÄÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß AiÀıÀ¹éAiÀiÁV ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄw½¢ªÉ. DzÀgÉ PÀÈ DzsÀĤÃPÀgÀtUÉÆAqÀAvÉ EªÉ¯ÁèDZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¤®ðQë¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¨ÁºÀå ¥ÀjPÀgÀUÀ¼À£ÀÄߧ¼À¹zÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ PÀȬÄAzÀ E¼ÀĪÀj PÀrªÉÄAiÀiÁzÀ¥sÀ°vÁA±À gÉÊvÀgÀÄ ¸ÀºÀdªÁV ¥Áj¸ÀjPÀ PÀÈUÉ »A¢gÀÄVzÀgÀÄ.`ªÀÄgÀ½ ¥ÀæPÀÈwUÉ' JA§ ¸ÁªÀAiÀĪÀ PÀÈ CxÀªÁ ¥Áj¸ÀjPÀPÀÈAiÀÄÄ FUÀ ºÉZÀÄÑ «¸ÁÛgÀUÉƼÀÄîwÛzÉ. J¯Áè PÀqÉAiÀÄ d£ÀgÀÄEzÀ£ÀÄß CAVÃPÀj¸ÀÄwÛzÁÝgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ±ÀA¹¸ÀÄwÛzÁÝgÉ.fêÀªÉÊ«zsÀåzÀ ¨sÁUÀªÁV ºÀQÌUÀ¼ÀÄEvÀgÀ zÉñÀUÀ¼À ¥ÁæPÀÈwPÀ DªÁ¸À¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°ègÀĪÀ ªÉÊ«zsÀåPÉÌ ºÉÆð¹zÀgÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°èºÀQÌUÀ¼À ªÉÊ«zsÀå C¥ÁgÀ. E°è 1,400eÁwAiÀÄ ºÀQÌUÀ½ªÉ.CAzÀgÉ «±ÀézÀ MlÄÖ eÁwUÀ¼À°è ±ÉÃPÀqÁ 15 ¥Á®Ä £ÀªÀÄäzÀÄ.CªÀÅUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀĺÀvÀézÀÄÝ. §qïìð EAlgï£Áå±À£À¯ï¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ, «±ÀézÀ ºÀQÌUÀ¼À°è ±ÉÃPÀqÁ 12gÀµÀÄÖºÀQÌeÁwUÀ¼À ¨sÀ«µÀå «£Á±ÀzÀAa£À°èzÉ. ºÀQÌUÀ½UÉ ¤²ÑvÀ PÀÈ¥ÀæzÉñÀ CxÀªÁ ¸ÀÄgÀQëvÀ vÁt J£ÀÄߪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ZËPÀnÖ®è.PÀÈ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¸ÀÆPÀÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ CªÀÅUÀ¼À¸ÀÄgÀQëvÀvÉAiÀÄ PÀqÉ zÀÈÖ ºÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.ºÀQÌUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ QÃl£Á±ÀPÀUÀ¼ÀÄ«µÀAiÀÄÄPÀÛ QÃl£Á±ÀPÀUÀ¼À §¼ÀPɬÄAzÀ®Æ ºÀQÌUÀ¼ÀÄ PÀÈ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À M¼À¥ÀæªÉñÀªÀ£Éßà ¤°è¸ÀÄvÀÛªÉ. PÁåqï«ÄAiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ¥ÁzÀgÀ¸ÀzÀAvÀºÀ ¨sÁgÀ ªÀÄÆ®zsÁvÀÄUÀ½gÀĪÀ QÃl£Á±ÀPÀUÀ¼À¤gÀAvÀgÀ §¼ÀPÉ, ¸ÀtÚ«ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ, ªÀÄÈzÀéAVUÀ¼ÀAvÀºÀfëUÀ¼ÉƼÀUÉ CzÀgÀ ¥ÀæªÉñÀ, CªÀ£ÀÄß w£ÀÄߪÀ ºÀQÌUÀ¼ÀzÉúÀzÉƼÀUÉ ªÀiÁgÀPÀ zsÁvÀÄUÀ¼À gÁ². EzÀÄ FUÁUÀ¯ÉêÀgÀ¢AiÀiÁVzÉ. qÉÊPÉÆèæü£Á¯ï eÁ£ÀĪÁgÀÄUÀ¼À GjAiÀÄÆvÀPÉÌPÉÆqÀĪÀ OµÀ¢ü. eÁ£ÀĪÁgÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀvÁÛUÀ gÀtºÀzÀÄÝUÀ¼ÀÄw£ÀÄßvÀÛªÉ. F «µËµÀzsÀªÀÅ DPÁ±ÀzÀ ºÀQÌAiÀÄ£ÀÄß (Gyps°Ã¸Á EArAiÀÄ «±ÉõÀ ¸ÀAaPÉ 4 • 2010 • ¥ÀÅl 13

¨sÀvÀÛzÀ ¨É¼ÉUÉ ¯Á¨sÀ vÀgÀĪÀ ºÀQÌUÀ¼ÀÄPÀæ. eÁwAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ DºÁgÀ ªÉÄÃAiÀÄ®Ä DAiÉÄÌ ªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ eÁUÀ¸ÀA.1. UÉæÃlgï gÁPÉmï ¨Á®zÀ qÉÆæAUÉÆÃ(Dicrurus paradiseus)¨sÀvÀÛzÀ PÁAqÀPÉÆgÀPÀ, ºÀ¸ÀÄgÀÄ PÉÆA©£ÀPÀA§½ºÀļÀ ¥ÀvÀAUÀ(Scirpophaga incertulas)PÁr£À §½¬ÄgÀĪÀ ¨sÀvÀÛzÀ UÀzÉÝUÀ¼ÀÄ2. »vÁÛ¼É §tÚzÀ qÉÆæAUÉÆÃ(Dicrurus aeneus)¸ÉʤPÀ ºÀļÀÄ(Spodoptera litura)¨sÀvÀÛzÀ ºÀÄ°è£À QÃl (Hieroglyphus banian)ºÀ¸ÀÄgÀÄ J¯É QÃl(Nephotettix virescens)PÀAzÀÄ fVºÀļÀÄ(Nilaparvata lugens)¨sÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ°è PÀĽvÀÄPÉƼÀÄîªÀ PÉÆÃ®Ä £ÉnÖzÀÝgÉ CzÀÄEgÀĪÀªÀgÉUÀÆ UÀzÉÝAiÀÄ°è ºÁgÀÄvÁÛ EgÀÄvÀÛªÉ.3. PÀ¥ÀÄà qÉÆæAUÉÆÃ(Dicrurus machrocercus)¸ÉʤPÀ ºÀļÀÄ(Spodoptera litura)¨sÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ°è PÀĽvÀÄPÉƼÀÄîªÀ PÉÆÃ®Ä £ÉnÖzÀÝgÉ CzÀÄEgÀĪÀªÀgÉUÀÆ UÀzÉÝAiÀÄ°è ºÁgÀÄvÁÛ EgÀÄvÀÛªÉ.4. PÉA¥ÀÄPÀAzÀÄ §tÚzÀ »A§¢ EgÀĪÀªÀÄnÖAiÀÄ ®mÉÆÃgÀ(Lanius schach)5. ©½ JzÉAiÀÄ «ÄAZÀĽî (Halcyonsmyrenesis)6. ¸ÀtÚ §PÀ(Egretta garzetta)7. ªÀÄzsÀåªÀÄ UÁvÀæzÀ §PÀ(Mesophyoyx intermedia)J¯É ¸ÀÄwÛPÉÆAqÀ ªÀijºÀļÀ (Cnaphalocrocismedinalis)UÀÆqÀĺÀļÀÄ(Nymphula depunctalis)ºÀ¸ÀÄgÀÄ PÉÆA©£À PÀA§½ºÀļÀ(Melantis ledaismene)¸ÉʤPÀ ºÀļÀ(Spodoptera litura)ºÀ¸ÀÄgÀÄ PÉÆA©£À PÀA§½ºÀļÀĺÀ¸ÀÄgÀÄ PÉÆA©£À PÀA§½ºÀļÀÄ,J¯É ¸ÀÄwÛPÉÆAqÀ ªÀÄjºÀļÀÄJ¯É ¸ÀÄwÛPÉÆAqÀ ªÀÄjºÀļÀĨsÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ ¸ÀÄvÀÛ®Æ ¥ÉÆzÉUÀ¼À£ÀÄß §AiÀĸÀÄvÀÛzÉ. PÀÆgÀ®ÄeÁUÀ ¹PÀÌgÉ UÀzÉÝAiÀÄ M¼ÀUÀÆ £ÀÄUÀÄÎvÀÛzÉ.¨sÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ°ègÀĪÀ ºÀjAiÀÄĪÀ ºÉÆ¼É CxÀªÁ ºÀjAiÀÄĪÀPÁ®ÄªÉAiÀÄ CPÀÌ¥ÀPÀÌzÀ°ègÀÄvÀÛªÉ. PÀÆgÀ®Ä eÁUÀ«zÀÝgɧ¼À¹PÉƼÀÄîvÀÛªÉ.PÀA§½ºÀļÀÄ, «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ºÀļÀÄUÀ¼À£ÀÄß w£Àß®Ä ErèsÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ£Éßà ºÀÄqÀÄPÀÄvÀÛªÉ.PÀA§½ºÀļÀÄ, «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ºÀļÀÄUÀ¼À£ÀÄß w£Àß®Ä ErèsÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ£Éßà ºÀÄqÀÄPÀÄvÀÛzÉ.8. zÉÆqÀØ §PÀ(Casmerodius albus)9. zÀ£ÀzÀ PÉÆPÀÌgÉ(Bubulcus ibis)10. PÉƼÀzÀ §PÀ(Ardeola grayii)11. £ÉÃgÀ¼É §PÀ(Ardea purpurea)12. gÁwæ §PÀ(Nycticorax nycticorax)J¯É ¸ÀÄwÛPÉÆAqÀ ªÀÄjºÀļÀÄJ¯É ¸ÀÄwÛPÉÆAqÀ ªÀÄjºÀļÀÄ, PÀAzÀÄfVºÀļÀPÀAzÀÄ fVºÀļÀÄ,ÀJ¯É ¸ÀÄwÛPÉÆAqÀ ªÀÄjºÀļÀĺÀ¸ÀÄgÀÄ PÉÆA©£À PÀA§½ºÀļÀÄ,J¯É ¸ÀÄwÛPÉÆAqÀ ªÀÄjºÀļÀĸÉʤPÀ ºÀļÀÄ,ªÀÄtÄÚ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄPÀA§½ºÀļÀÄ, «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ºÀļÀÄUÀ¼À£ÀÄß w£Àß®Ä ErèsÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ£Éßà ºÀÄqÀÄPÀÄvÀÛzÉ.¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ºÀ¸ÀĪÀ£ÀÄß »A¨Á°¸ÀÄwÛgÀÄvÀÛªÉ. £ÉÆtUÀ¼ÀÄ,QÃlUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ºÀļÀÄUÀ¼À£ÀÄß w£ÀÄßvÀÛªÉ.PÀA§½ºÀļÀÄ, «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ºÀļÀÄUÀ¼À£ÀÄß w£Àß®Ä ErèsÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ£Éßà ºÀÄqÀÄPÀÄvÀÛzÉ.PÀA§½ºÀļÀÄ, «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ºÀļÀÄUÀ¼À£ÀÄß w£Àß®Ä ErèsÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ£Éßà ºÀÄqÀÄPÀÄvÀÛzÉ.PÀA§½ºÀļÀÄ, «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ºÀļÀÄUÀ¼À£ÀÄß w£Àß®Ä ErèsÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ£Éßà ºÀÄqÀÄPÀÄvÀÛzÉ.13. PÉA¥ÀÄ §PÀ(Ixobrychus cinnamomeus)ªÀÄtÄÚºÀļÀÄEzÀÄ «gÀ¼ÀªÁV PÁtĪÀ ºÀQÌ. ¨sÀvÀÛzÀ UÀzÉÝUÉ ªÉÄÃAiÀĮħAzÁUÀ PÁtÄvÀÛzÉ.14. ©½ JzÉAiÀÄ ¤ÃgÀÄPÉÆý(Amauronis phoenicurus)15. PÀAzÀÄ UÀƨÉ(Ketupa zeylonensis)16. §ÆzÀÄ alÄÖUÀÄ©â(Prinia socialis)ªÀÄtÄÚºÀļÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÆqÀĺÀļÀÄ«ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ, E° EvÁå¢ PÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄCQÌQ«vÀ¯É wUÀuÉ(Leptocorisa acuta)¨sÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀÄwÛgÀÄvÀÛzÉ. ºÀļÀÄUÀ¼Éà DºÁgÀ.¨sÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ §½¬ÄgÀĪÀ GzÀÝ£ÉAiÀÄ ªÀÄgÀ, VqÀUÀ¼À ªÉÄïÉPÀĽvÀÄ DºÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É JgÀUÀÄvÀÛzÉ. UÀzÉÝAiÀÄ°ègÀĪÀ PÀÆgÀĪÀeÁUÀªÀ£ÀÄß §¼À¹PÉƼÀÄîvÀÛzÉ.PÁAqÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ®Æ NqÁqÀÄvÁÛ wUÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ±ÉÃRj¹ w£ÀÄßvÀÛªÉ.¥ÀÅl 14 • °Ã¸Á EArAiÀÄ «±ÉõÀ ¸ÀAaPÉ 4 • 2010

ªÀÄtÂÚ£À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ ªÉÄïÉPÀįÁAvÀj ¨É¼ÉUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄ• C«ÄvÁªï gÀQëvï, J£ï.¹. ¸ÀPÁðgï, r. ¸Éãï, Dgï.PÉ. ªÉÄÊnªÀÄtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ fêÀªÉÊ«zsÀå¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É D£ÀĪÀA²PÀ ¸ÀÄzsÁjvÀ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ©ÃgÀĪÀ ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÀ DUÀĪÀ ¥Áj¸ÀjPÀ ©PÀÌlÄÖJµÉÖA§ÄzÀgÀ §UÉÎ w½zÀ ¥ÀæªÀiÁt CvÀåAvÀ PÀrªÉÄ. CªÀÅUÀ¼ÀªÀÄzsÉå ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ½AzÁUÀĪÀ ¸ÀÆPÀëöä fëªÉÊ«zsÀå§zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀªÉÄïÁUÀĪÀ ¥Àæ¨sÁªÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ErÃ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯Éèà CvÀåAvÀ PÀrªÉÄ ¸ÀASÉåAiÀÄ°è ¥ÁægÀA©ü¸À¯ÁVzÉ.EzÀjAzÀ GvÀÛªÀÄ ¥sÀ°vÁA±ÀzÀ HºÉAiÉÆAzÀÄ zÉÆqÀØ ¸ÀªÀĸÉå.¸ÀÆavÀ £ÉÃgÀ ªÀUÁðªÀuÉ vÁAwæPÀvÉAiÀįÉèà H»¸À¯ÁUÀzÀ§ºÀ¼À ©ü£Àß ¥sÀ°vÁA±À«zÉ. §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À £ÀAvÀgÀEzÀÄ ªÀÄtÂÚ£À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀ§ºÀÄzÉA§PÉ®ªÀÅ ºÉƼÀºÀÄUÀ¼ÀÄ ¹UÀĪÀ ¸ÁzsÀåvɬÄzÉ. £ÀªÀÄä ¹zÁÞAvÀUÀ¼ÀĸÀjAiÀiÁzÀgÉ, £ÁªÀÅ PÉêÀ® PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÀÄxÀð avÀætUÀ¼À£ÀÄߣÉÆÃqÀ®Ä ¸ÁzsÀå. CzÉà ¥sÀ°vÁA±ÀªÀÇ DVgÀ§ºÀÄzÀÄ.¥ÀzÉà ¥ÀzÉà D£ÀĪÀA²PÀ ¸ÀÄzsÁjvÀ (GM) ¨É¼ÉUÀ¼À PÀȪÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀÄtÂÚ£À fëUÀ¼À°è gÉÆÃUÀªÁºÀPÀ DNAUÀ¼ÀgÁ²AiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§A¢ü¸ÀzÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À ªÀÄzsÉå£ÉÃgÀ ªÀUÁðªÀuÉUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥Àæw PÉƬÄè£À £ÀAvÀgÀªÀǪÀÄtÂÚ£À fêÀªÉÊ«zsÀå £Á±ÀPÉÌ UÀA©üÃgÀªÁzÀ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.D£ÀĪÀA²PÀ ¸ÀÄzsÁjvÀ ¨É¼ÉAiÀÄ°ègÀĪÀ ¨Áå¹®¸ï xÀÄgÀÄAf¤ì¸ï£À«µÀPÁj fÃ£ï £ÉÃgÀ ªÀUÁðªÀuɬÄAzÀ ªÀÄtÂÚ£À°ègÀĪÀ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ½UÀÆ §gÀ§ºÀÄzÀÄ.ºÉƸÀ «zsÀ CxÀªÁ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉzÀÄ, PÉ®ªÀÅ CvÀåªÀ±ÀåPÀ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À £Á±À CxÀªÁ CwºÉZÀѼÀªÀÅAmÁV ¥Áj¸ÀjPÀ¸ÀªÀÄvÉÆî£À MqÉzÀÄ ZÀÆgÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. MAzÉƪÉÄä EzÀÄGvÀÛªÀĪÁV §zÀÄPÀĽªÀ ¸ÁªÀÄxÀåð, ¢éUÀÄtUÉƼÀÄîªÀ vÁPÀvÀÄÛ,©ÃdPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ½AzÀ PÀÆrzÀÝgÉ ªÀiÁgÀÄvÀ ¸ÀªÀPÀ½ ªÀÄvÀÄÛCAvÀdð®zÀ ªÀÄÆ®PÀ «¸ÁÛgÀªÁV ºÀgÀqÀÄvÀÛzÉ. ºÉƸÀ«µÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀÄvÀÄÛ C¥ÁAiÀÄPÁj ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ½AzÀ ¸ÉÆÃAQvÀªÀÄtÄÚ ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀî®Ä PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.¸ÀÆPÀëöäfë ªÉÊ«zsÀåUÀ¼ÀÄ PÀįÁAvÀj ¸À¸ÀåUÀ¼ÉÆA¢UɸÉÃj §zÀ¯ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. F J¯Áè ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ K£ÉÃDzÀgÀÆ PÀëtÂPÀ ªÀÄvÀÄÛ MªÉÆäªÉÄä DUÀĪÀAvÀºÀÄzÀÄ. EzɯÁèwêÀiÁð¤¸À®Ä vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ «±ÉèõÀuÁ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ,IÄvÀĪÀiÁ£ÀzÀ Kj½vÀ ªÀÄvÀÄÛ DAiÀiÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀߪÀ®A©¹zÉ.¨É¼É DªÀvÀð£É, G¼ÀĪÉÄ, ¸À¸Àåd£ÀPÀ OµÀ¢üUÀ¼À §¼ÀPÉ,¤ÃgÁªÀjUÀ½UÉ ºÉÆð¹zÀgÉ PÀįÁAvÀj ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄߨɼÉAiÀÄĪÁUÀ ¨É¼ÉªÀ ¸ÀÆPÀëöäfë ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑPÀrªÉħzÀ¯ÁUÀÄwÛgÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ PÀëtÂPÀ. F ¸ÀtÚ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀPÁgÀt¢AzÀ £Á±ÀªÁUÀĪÀ CxÀªÁ ºÀÄlÄÖªÀ «±ÉõÀPÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉAiÀÄ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÀÄ CAzÀgɸÀ¸Áå©üªÀÈ¢ÞPÁgÀPÀ gÉÊeÉÆÃó¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼ÀÄ, ¸À¸ÀågÉÆÃUÀPÁgÀPÀfëUÀ¼ÀÄ, ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀåvÀåAiÀÄ ªÀiÁqÀ§®è fëUÀ¼ÀPÁgÀt¢AzÀ ªÀÄtÂÚ£À DgÉÆÃUÀåzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀPÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.¸À¸ÀåªÉÊ«zsÀåzÀ ¨ÉÃgÀĪÀ®AiÀÄzÀ ¸ÀÆPÀëöäfëUÀ¼À d£À¸ÀASÉåUÀ¼ÀZÀ®£ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ªÀÄvÀÄÛ D ªÀÄÆ®PÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÁUÀÆDgÉÆÃUÀåzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀĹÜgÀvÉAiÀĪÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀ§ºÀÄzÀÄ. F PÀÄjvÀÄ ºÉaÑ£À CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀCªÀ±ÀåPÀvɬÄzÉ.¥À槮 ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀĸÀÆPÀëöäfë ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ¯ÁèzÀ UÀªÀĤÃAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ,¥À槮 “¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ” vÀPÀëtzÀ°è PÁtzÀÄ. MAzÉgÉqÀĪÀµÀðUÀ¼À®Æè UÉÆÃZÀj¸ÀzÀÄ. C£ÉÃPÀ ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ CxÀªÁzÀ±ÀPÀUÀ¼Á§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ ZÉ£ÁßV£ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀÄvÀÛªÉ. EªÉ¯Áè fãïUÀ¼À ºÀÄlÄÖ ªÀÄvÀÄÛ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ «PÀ¸À£ÀzÀ°è DUÀÄwÛgÀÄvÀÛªÉ. GM ¨É¼ÉUÀ¼À PÀÈAiÀÄ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÀ ªÀÄtÂÚ£À ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ ²°ÃAzÀæUÀ¼ÀfãïUÀ¼ÀÄ PÁ¯ÁAvÀgÀzÀ°è PÀÈwæªÀÄgÀÆ¥À ºÉÆAzÀÄvÀÛªÉ. FJ¯Áè §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ½AzÁUÀĪÀ ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðzÀ¥sÀ®ªÀ£ÀÄß H»¸À¯ÁUÀzÀÄ. F HºÁwÃvÀ ¹ÜwAiÉÄà PÀ¼ÀPÀ½UÉPÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ. E£ÀÆß PÉ®ªÀÅ ¥À槮 ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß PɼÀUÉ«ªÀj¸À¯ÁVzÉ.¥ÀæwfêÀPÀ ¤gÉÆÃzsÀPÀvÉ ºÉÆA¢zÀ fãïUÀ¼ÀÄ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁd£À¸ÀASÉåAiÀÄ°è ªÉÃUÀªÁV ºÀgÀqÀÄvÀÛªÉ. ªÀÄ£ÀĵÀågÀ (¥ÁætÂUÀ¼À)ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ G¥ÀZÁgÀzÀ°è ¥ÀjºÀj¸À¯ÁUÀzÀ ¥ÀjuÁªÀÄGAmÁUÀÄvÀÛzÉ.¨ÉÃgÀÄUÀæAy ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ DwxÉÃAiÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀªÀÄzsÀåzÀ ¸ÀA§AzsÀzÀ°è §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. F J¯Áè¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼À AiÀiÁªÀÅzÉà fãïUÀ¼À KgÀÄ¥ÉÃj¤AzÀ(GM ¨É¼É¬ÄAzÁUÀĪÀ £ÉÃgÀ fÃ£ï §zÀ¯ÁªÀuɬÄAzÀ)DUÀĪÀ ¥ÀjuÁªÀÄ DwxÉÃAiÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÉÆA¢V£À ¸ÀºÀfêÀ£ÀPÀrªÉÄAiÀiÁV ¥ÀgÁªÀ®A©vÀ£À ºÉZÀÄÑvÁÛ, ¸ÁgÀd£ÀPÀ ¹ÜjÃPÀgÀtªÀÄlÖ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀ®Ä ¥ÁægÀA¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨É¼ÉUÀ½UÉEzÉÆAzÀÄ ¤dªÁzÀ ¸ÀªÀĸÉå. eÉÆvÉÀUÉ E¼ÀĪÀj ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄtÂÚ£À¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉ. ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸À¸Àå¸ÀA¥ÀwÛ£À°è¥ÀÅl 16 • °Ã¸Á EArAiÀÄ «±ÉõÀ ¸ÀAaPÉ 4 • 2010

¸À¸Àå ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À ªÀÄzsÀåzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À PÁgÀt¢AzÀ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄÄAmÁV PÁqÀÄ¥Àæ¨ÉÃzsÀUÀ¼À®Æè ¥À®èlªÁUÀÄvÀÛzÉ.¸ÀÆPÀëöä¨ÉÃgÀÄ ²°ÃAzsÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ DwxÉÃAiÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀªÀÄzsÀåzÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À°è §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸À¸Àå¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ°è ¸ÀÆPÀëöä ¨ÉÃgÀIJ°ÃAzsÀæUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåªÀÅPÉêÀ® EwÛÃÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è w½zÀħA¢zÉ. E¢ÃUÀC¤ß¸ÀĪÀÅzÉãÉAzÀgÉ, ºÉaÑ£À ªÉÄîĸÀÛgÀzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À°è, PÉ®ªÀÅ¨É¼É ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À£ÀÆß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ F J¯Áè ªÀÄtÂÚ£À²°ÃAzsÀæUÀ¼À eÉÆvÉ ¸ÀAWÀl£É GAmÁVzÉ. GM ¨É¼É¬ÄAzÀ¸ÀÆPÀëöä ¨ÉÃgÀIJ°ÃAzsÀæUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÉà jÃwAiÀÄ £ÉÃgÀ fãï§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÁzÀ°è, CzÀÄ ªÉÄîĸÀÛgÀzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÉÆA¢UÉ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀ ¸ÀégÀÆ¥ÀªÀ£Éßà §zÀ¯Á¬Ä¹ ¥Àj¸ÀgÀªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ gÀZÀ£É ºÁUÀÆ ¨sËwPÀvÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥À槮ªÁzÀ¨ÉÃ¥Àðr¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ.¤tðAiÀÄ“HºÁwÃvÀ ¹Üw”AiÉÄà ¤tð¬Ä¸À®Ä ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀªÁVzÉ.ªÀÄtÂÚ£À°è £ÉÃgÀ D£ÀĪÀA²PÀ ªÀUÁðªÀuÉ DUÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÉÃE®èªÉAzÀÄ HºÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀzÀÄ. MAzÉƪÉÄä »ÃUÁzÀgÉ, EzÀgÀ¥ÀjuÁªÀÄzÀ ¸ÁzsÀåvÉUÀ¼À PÀÄjvÀ HºÉAiÀÄ£ÀÆß ªÀiÁqÀ¯ÁUÀzÀÄ.£ÁªÀÅ MAzÉà MAzÀ£ÀÄß H»¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀÅzÉãÉAzÀgÉGM ¨É¼ÉAiÀÄ PÀȬÄAzÀ fêÀUÉÆüÀzÀ ªÉÄð£À §ºÀ¼À PÁ®zÀ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À PÀÄjvÀÄ £Á«£ÀÆß ªÀÄ£ÀUÀAr®è.• Amitava RakshitDepartment of Soil Science and AgriculturalChemistry,Institute of Agricultural ScienceBHU, Varanasi, 221005,India.Email: amitavar@bhu.ac.in• N C SarkarDepartment of AgronomyNagaland University, Nagaland,India.Email: ncsiari@rediffmail.com• D SenCollege of Horticulture and Forestry, CAU,Pashighat, AP.Email: dr.d.sen@gmail.com• R K MaityProfessor, Departamento de Quimica BiologiaUniversidad de las Americas-Puebla,Santa Cacarina Martir, Cholula C. P. 72 820,Puebla, Mexico.Email: rkmaiti@yahoo.comSource: LEISA India, Vol 10 No 2 June 2008DAUÀè ªÀÄÆ®: °Ã¸Á EArAiÀiÁ, ¸ÀA¥ÀÄl 10, ¸ÀAaPÉ 2, dÆ£ï 2008www.leisaindia.orga website for learning andsharing experiences onLEISA practices.Main featuresn Space to share your LEISA experiencen A source for LEISA practices followedby farmersn An archive of LEISA India magazines-English and regional editions (Tamil,Kannada, Hindi, Oriya and Telugu)n Photos and videos on LEISA practicesn Interesting cases of people followingLEISA practices°Ã¸Á EArAiÀÄ «±ÉõÀ ¸ÀAaPÉ 4 • 2010 • ¥ÀÅl 17

¨Éë£ÀªÀÄgÀUÀ½AzÀgÀhÄtgÀhÄt ºÀt• ¦.J.bÁAiÀĪÀÄÄzÀÝtUÀÄrØ gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ MAzÀÄ ºÀ½î.¨ÉùUÉAiÀÄ°è PÀÈ PÉ®¸À«®è. DUÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀĺÁUÀÆ ªÀÄPÀ̼À PÉ®¸À ¨Éë£À ©ÃdUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ. CzɯÁèHjUÉ §gÀĪÀ ªÀÄzsÀåªÀwðUÀ½UÉ «ÄøÀ®Ä. M§â ªÀÄ»¼ÉªÁgÀPÉÌÀ 100 Q¯ÉÆÃUÁæA ¸ÀAUÀ滸À§®è¼ÀÄ. ªÀiÁjzÀgÉ 300jAzÀ400 gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼ÀªÀgÉUÉ UÀ½PÉ. »ÃUÉ £ÀÆgÁgÀÄ l£ï¨Éë£À ©ÃdzÀ ¸ÀAUÀæºÀuÉ. PÀ£ÁðlPÀ¢AzÀ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀPÁSÁð£ÉUÀ½UÉ gÀªÁ£É. C°è ¨Éë£À JuÉÚ vÉUÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.zÀĨÁj ¨É¯ÉUÉ ªÀiÁgÀÄvÁÛgÉ. E°è ©Ãd Dj¹zÀªÀjUÉ ¸ÀtÚªÉÆvÀÛ. ªÀÄzsÀåªÀwðUÀ½UÉ ¸Á«gÁgÀÄ gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼À ¯Á¨sÀ.C°è JuÉÚ vÉUÉzÀÄ G½zÀ »ArAiÀÄ£ÀÆß ¸ÀºÀ ªÀiÁgÀÄvÁÛgÉ.CzÀ£ÀÄß eÉÊ«PÀ UÉƧâgÀ CxÀªÁ ¦ÃqÉ£Á±ÀPÀUÀ¼ÁV §¼À¸À®ÄPÀ¼À¥ÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.eÁUÀÈvÀ ªÀÄ»¼Á ¸ÀAWÀl£É (JMS)»Ar JAzÀÄ PÀgÉzÀgÀÆ EzÉÆAzÀÄ ¥ÀÄr. PÁA¥ÉÆøïÖ£ÀAvÉgÉÊvÀgÀÄ EzÀ£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. G¼ÀĪÉÄ ªÀiÁqÀĪÁUÀ,¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À PÉÆgÀvɬÄzÁÝUÀ AiÀiÁªÁUÀ ¨ÉÃPÁzÀgÀƺÉÆ®PÉÌ, ªÀÄtÂÚUÉ EzÀ£ÀÄß ¨ÉgɸÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÀ¸ÀªÀiÁd¸ÉêÀPÀgÁzÀ £ÉÃdÄ eÁeïðgÀªÀgÀÄ AiÉÆÃa¹zÀÄÝ »ÃUÉ:ªÀÄzsÀåªÀwðUÀ½AzÀ ªÀÄvÀÄÛ zÉÆqÀØ ªÀåªÀºÁgÀ¢AzÀ gÉÊvÀgɯÁè£ÀµÀÖ C£ÀĨsÀ«¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. MAzÉƪÉÄä ¨Éë£À»ArAiÀÄ£ÀÆ߸ÀܽÃAiÀĪÁV GvÁࢹ, ªÀiÁjzÀgÉ E°è£À §qÀªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀƸÀé®à ºÀt UÀ½¸À®Ä ¸ÁzsÀå«zÉAiÀįÁè? F UÀÄj¸ÁzsÀ£ÉUÉCªÀgÉÆA¢UÉ PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÀÄ£À¸ÀÌ UɼÉAiÀÄgÀÄ ¸ÉÃjzÀgÀÄ.eÁUÀÈvÀ ªÀÄ»¼Á ¸ÀAWÀl£É (JMS) ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀ.EzÀgÀ CrAiÀÄ°è E£ÀßµÀÄÖ ¸Àé¸ÀºÁAiÀÄ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À gÀZÀ£É.¥ÀæwAiÉÆAzÀPÀÆÌ ¤¢ðµÀÖ DzÁAiÀĪÀzsÀð£ÉAiÀÄ PÉ®¸À.GzÁºÀgÀuÉUÉ, ªÀÄtÂÚ£À D¨sÀgÀt vÀAiÀiÁjPÉ. VqÀªÀÄÆ°PÉUÀ½AzÀOµÀ¢ü vÀAiÀiÁjPÉ EvÁå¢. JMS MAzÀÄ MPÀÆÌl. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉvÀgÀ¨ÉÃw MzÀV¸ÀÄ«PÉ, ¥ÀæZÁgÀ, ²©gÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ¸ËPÀAiÀÄð ¤ÃqÀÄ«PÉ EvÁå¢ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. £ÉÃdÄ eÁdðgÀ£É£À¥ÀÄUÀ¼ÀÄ; `ªÉÆzÀ®Ä ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ MUÀÆÎr¸ÀÄ«PÉ, ¸Àé¸ÀºÁAiÀĸÀAWÀUÀ¼À ¥ÁægÀA¨sÀ, DzÁAiÀÄ vÀgÀĪÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀºÀÄqÀÄPÁl. ¸ÀܽÃAiÀĪÁV ¹UÀĪÀ ¸ÀºÀd ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À¸ÀªÀÄxÀð ¸À¢é¤AiÉÆÃUÀªÉà £ÀªÀÄä DAvÀAiÀÄð. PÉÆ£ÉAiÀÄ°è ¹QÌzÀÄÝ`¨ÉêÀÅ'.F jÃw gÀhiÁ¤ìgÁt ªÀÄ»¼Á ¸ÀAWÀzÀ ºÀÄlÄÖ. 14 ªÀÄ»¼Á¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ. ¨Éë£À»Ar vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ ¤zsÁðgÀ. ºÉÃUÉAzÀÄAiÀiÁjUÀÆ w½AiÀÄzÀÄ!!! ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°ègÀĪÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ«eÁÕ£À ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ (IISc) ¸ÀA¥ÀPÀð. £ÉÃdÄgÀªÀgÀ ¨sÉÃn. ¨Éë£À©Ãd CgÉAiÀÄĪÀ ¸ÀtÚAiÀÄAvÀæzÀ «ZÁgÀuÉ. `EzÉ, AiÀÄAvÀæzÀ ¨É¯ÉavÀæ ¸Ëd£Àå: ¦ J bÁAiÀÄ• F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À°è EgÀĪÀAvÉAiÉÄà vÁådåªÀ£ÀÄߥÀævÉåÃQ¸ÀĪÀÅzÀÄ PÀÆqÀ MAzÀÄ ¸ÀAWÀnvÀ AiÀÄvÀß.PÉêÀ® LzÀÄ ®PÀë gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ' «eÁÕ¤UÀ¼À GvÀÛgÀ.¢£ÀPÉÌ ºÀvÉÆÛÃ-E¥ÀàvÉÆÛà zÀÄrAiÀÄĪÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ EzÀÄPÉÊUÉlÄPÀ®Ä ºÉÃUÉ ¸ÁzsÀå? mÁæöåPÀÖgï §¼À¹ CgÉAiÀħºÀÄzÀ¯Áè.G¥ÁAiÀÄzÀ D¯ÉÆÃZÀ£É. »ÃUÉ ¥ÁægÀA¨sÀzÀ PÉ®¸ÀQÌÃUÀ K¼ÀĪÀµÀðUÀ¼ÀÄ. FUÀ®Æ EzÀÄ PÁAiÀÄð¤gÀvÀ.¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ¸Àé¸ÀºÁAiÀÄ ¸ÀAWÀzÀ 14 ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÀÆ ¨Éë£À ©ÃdUÀ¼À¸ÀAUÀæºÀzÉÝà PÉ®¸À. E§âjgÀĪÀ K¼ÀÄ vÀAqÀUÀ¼À gÀZÀ£É. ºÀ½îUÀ½UɨsÉÃn. zÉêÀ¸ÁÜ£À CxÀªÁ ±Á¯Á DªÀgÀtzÀ°è ¸À¨sÉ. ºÀ½îAiÀĪÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÄPÀ̼ÀÄ ¨Éë£À ©Ãd ªÀiÁgÀ®Ä C°èUɧgÀÄwÛzÀÝgÀÄ. EzÀÄ J¯Áè ¸Áj AiÀıÀ¹éAiÉÄãÀ®è. ¸ÀAWÀzÀ ¸ÀzÀ¸Éåa£ÀߪÀÄä «ªÀj¸ÀÄvÁÛgÉ; £ÁªÀÅ ©Ãd ¸ÀAUÀæºÀPÉÌ ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀĪÀÄzsÀåªÀwðUÀ½UÉ ¹lÄÖ. £ÀªÀÄä ªÉÄÃ¯É zÁ½. MAzÀÄ Q¯ÉÆÃUÁæAUÉLªÀvÀÄÛ ¥ÉÊ¸É £ÀªÀÄVAvÀ eÁ¹Û PÉÆqÀÄvÉÛêÉA§ D«ÄµÀ.DzÀgÉ ºÀ½îUÀgÀÄ £ÀªÀÄä ¸ÉßûvÀgÀÄ, §AzsÀÄUÀ¼ÀÄ. ªÀÄzsÀåªÀwðUÀ¼À§¯ÉAiÀÄ°è ©Ã¼À°®è. £ÁªÉà ©ÃdzÀ ¨É¯É Kj¹zɪÀÅ. DUÀªÀÄzsÀåªÀwðUÀ¼É¯Áè ªÀÄAUÀªÀiÁAiÀĪÁzÀgÀÄ. »ÃUÉ ¸ÀAUÀæºÀªÁzÀ©ÃdUÀ¼À£É߯Áè CªÀgÀÄ ¥ÉÆÃvÀ£Á¼ÀPÉÌ MAiÀÄÄåvÁÛgÉ. C°è£ÀUÀÄA¥ÀÄ GUÁætªÀ£ÀÄß MzÀV¹zÉ.J¯Áè CqÉvÀqÉUÀ¼À£ÀÄß «ÄÃj, ªÉÆzÀ® GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁV E¸À«¥ÀÅl 18 • °Ã¸Á EArAiÀÄ «±ÉõÀ ¸ÀAaPÉ 4 • 2010

1999gÀ°è K¼ÀÄ l£ï ¨Éë£À »Ar ¹zÀÞªÁ¬ÄvÀÄ. aUÀÄgÀÄJ£ÀÄߪÀ ºÉ¸ÀjlÖgÀÄ. DzÀgÉ PÉƼÀÄîUÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ?£ÉÃdÄ ¸ÀgÀ¼À ¥ÀæZÁgÀzÀ AiÉÆÃd£É gÀƦ¹zÀgÀÄ. DmÉÆà MAzÀPĘ́Áå£Àgï PÀnÖPÉÆAqÀÄ ºÀ½îUÀ¼À ¸ÀÄvÁÛl. EzÀPÀÆÌ gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÉƧâgÀ PÀA¥É¤UÀ¼À DPÀæªÀÄt. PÁgÀt ¨Áå£Àgï£À°èzÀÝ §gÀºÀ;`gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À¨ÉÃr. CªÀÅ ¤ªÀÄä¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ºÁ¼ÀÄUÉqÀºÀÄvÀÛzÉ. ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ ºÉaѸÀ®Ä §¼À¹,aUÀÄgÀÄ ¨Éë£À »Ar'. DzÀgÀÆ ªÁå¥ÁgÀ DUÀ°®è. ¢£ÀUÀ¼ÀÄGgÀĽzÀªÀÅ. gÉÊvÀgÀ ªÀÄ£ÀªÉÇ°¸ÀĪÀ ¤zsÁðgÀ. 100 gÉÊvÀjUɸÀĪÀiÁgÀÄ 50 Q¯ÉÆÃUÁæA ¨Éë£À »Ar ºÀAaPÉ. PÉƬÄè£À£ÀAvÀgÀ ºÀt PÉÆqÀ®Ä ºÉýzÀgÀÄ. gÉÊvÀjUÉ F eÁUÀÈw «zsÁ£ÀCxÀðªÉà DUÀ°®è. ¸ÀĪÀÄä£É §¼À¹zÀgÀÄ. PÉÆ£ÉUÉ ºÀt ¤ÃqÀ¯ÉÃE®è. vÀAqÀPÉÌ ªÀÄvÉÛ ¤gÁ±É.EzÉà ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¸ÁªÀAiÀĪÀ PÀÈAiÀÄ ¥ÀæZÁgÀ KgÀÄwÛvÀÄÛ.CA¢£À PÀÈ ¸ÀaªÀ JZï.PÉ. ¥ÁnîgÀÄ ¸ÁªÀAiÀĪÀ gÉÊvÀgÀ£ÀÄߨsÉÃn ªÀiÁrzÀgÀÄ. CªÀgÀ aAvÀ£ÉUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄCjªÁ¬ÄvÀÄ. gÉÊvÀjUÉ ¸ÀĹÜgÀ PÀÈ C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÄîªÀAvÉGvÉÛÃd£À. PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÁªÀAiÀĪÀ PÀÈ ¤ÃweÁj. EzÀjAzÀ ¸ÁªÀAiÀĪÀ UÉƧâgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ«PÀ¦ÃqÉ£Á±ÀPÀUÀ½UÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è DzÀåvÉ. PÀ£ÁðlPÀzÀ°èªÀÄÄAZÀÆtÂAiÀÄ°ègÀĪÀ ¸ÁªÀAiÀĪÀ gÉÊvÀgÀ UÀÄA¥ÀÄ `¸ÀºÀd¸ÀªÀÄÈzÀÞ'. EzÀÄ zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è eÉÊ«PÀ ¦ÃqÉ£Á±ÀPÀUÀ¼ÀªÀÄvÀÄÛ JgÉUÉƧâgÀzÀ ºÀÄqÀÄPÁlzÀ°èvÀÄÛ. £ÉÃdÄ eÁeïð¸ÀºÀd ¸ÀªÀÄÈzÀÞªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¹zÀgÀÄ. ¨ÉÃPÁzÀµÀÄÖ ¨Éë£À»Ar MzÀV¸ÀĪÀ ¨sÀgÀªÀ¸É ¤ÃrzÀgÀÄ. »ÃUÉ ¨Éë£À »Ar¨ÉAUÀ¼ÀÆjUÉ §AvÀÄ. gÉÊvÀgÀ ºÉÆ®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃjvÀÄ. `EzÀjAzÀ£ÀªÀÄUÉ ¨sÁ¼À G¥ÀPÁgÀ DVzÉ. £ÀªÀÄä ¨É¼ÉUÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃQÃlUÀ¼ÁVè CxÀªÁ gÉÆÃUÀUÀ¼ÁVè §gÉèà E®è'. ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄUÁæªÀiÁAvÀgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ zÉêÀ£ÀºÀ½îAiÀÄ zÁæQë ªÀÄvÀÄÛ gÉõÉä¨É¼ÉªÀ gÉÊvÀ ²ªÀ£Á¥ÀÄgÀ gÀªÉÄñïgÀªÀgÀ C£ÀĨsÀªÀ«zÀÄ. E°èAzÀªÀÄÄAzÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ aAvÉ vÀ¦àvÀÄ. FUÀ ºÀħâ½î, ¨É¼ÀUÁA,UÉÆêÁ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁgÁµÀÖçUÀ¼À®Æè ªÀ»ªÁlÄ. ¢£À¢AzÀ¢£ÀPÉÌ ªÁå¥ÁgÀzÀ°è KjPÉ. E¸À« 2008gÀ°è gÀhiÁ¤ì ªÀÄ»¼ÁUÀÄA¦£À ªÀ»ªÁlÄ £Á®ÄÌ ®PÀë. E¸À« 2009gÀ°è 100 l£ï¨Éë£À»Ar GvÁàzÀ£É. ªÀ»ªÁlÄ LzÀÄ ®PÀë vÀ®Ä¥ÀĪÀCAzÁdÄ.¥ÀjuÁªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀvÉ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è aPÀÌzÁVzÀÝ AiÉÆÃd£É zÉÆqÀØ ¥ÀjuÁªÀÄGAlĪÀiÁrzÉ. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ªÀ®¸É ¥ÀæªÀiÁt vÀVÎzÉ. HgÀ¯ÉèÃG½zÀÄ ©Ãd ¸ÀAUÀæºÀuɬÄAzÀ gÀªÁ£ÉAiÀĪÀgÉUÉ C£ÉÃPÀUÀÄjUÀ¼À ¸ÁzsÀ£É. DzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ RZÀÄðªÉZÀÑUÀ¼À zÁR¯Áw¤ªÀðºÀuÉ ¸ÀAWÀzÀ°è PÉÆAZÀ N¢gÀĪÀ ªÀiÁjAiÀĪÀÄä£ÀªÀgÀzÀÄ.¨Éë£À »Ar¬ÄAzÀ §gÀĪÀ ¯Á¨sÀ ¥Àæw ¸Áj ¸ÀzÀ¸ÀåjUɯÁèºÀAaPÉ. `ºÉÆmÉÖ¥ÁrUÁV zÉÆqÀØ ¥ÀlÖtUÀ½UÉ ºÉÆÃUÀÄwÛzÉݪÀÅ.£ÀªÀÄä PÀµÀÖUÀ¼ÀÄ FUÀ ªÀiÁAiÀĪÁVzÉ. £Á«ÃUÀ UÀ½¸ÀĪÀÅzÉÆAzÉÃC®è! ¨sÀ«µÀåPÁÌV G½¸ÀÄwÛzÉÝêÉ' J£ÀÄߪÀ ºÉªÉÄäAiÀÄ ªÀiÁvÀĸÀzÀ¸Éå ¸ÀIJîªÀÄä£ÀªÀgÀzÀÄ.ºÀ½îAiÀÄ PÉ®ªÀgÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è UÉð ªÀiÁrzÀgÀÄ. `£À£ÀßUÀAqÀ£Éà £ÁªÉÃPÉ F PÉ®¸À ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ DPÉëæ¹zÀgÀÄ.¨Éë£À »ArAiÀÄ vÀAiÀiÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ §¼ÀPɸÀAUÀ滹zÀ ©ÃdUÀ¼À£ÀÄß Mt £É®zÀ ªÉÄÃ¯É ºÀgÀqÀÄvÁÛgÉ.MtVzÀ ©ÃdUÀ½AzÀ PÉÆ¼É ªÀÄvÀÄÛ PÀ¸ÀzÀ ¤ªÀÄÆð®£É.Mt ©Ãd ¥ÀÄr ¥ÀÄrAiÀiÁUÀĪÀªÀgÉUÀÆ mÁæöåPÀÖgï¸ÀÄvÁÛl. ¸ÁtÂUɬÄAzÀ ¸Át¸ÀÄ«PÉ. ±ÉÃPÀqÁ 75gÀµÀÄÖ£ÀÄtÚ£ÉAiÀÄ ¥ÀÄr ¹UÀÄvÀÛzÉ. G½zÀ PÀr©ÃdUÀ¼À£ÀÄߪÀÄvÉÛ ¥ÀÄr ªÀiÁqÀ®Ä ºÁPÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÉ ¹UÀĪÀ£ÀÄtÚ£ÉAiÀÄ ¥ÀÄrAiÉÄà ¨Éë£À »Ar. EzÀjAzÀJuÉÚ vÉUÉAiÀÄzÀ PÁgÀt, JuÉÚAiÉÆA¢UÉ ZÉÊvÀ£ÀåAiÀÄÄvÀ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÆ EzÀÄÝ UÀÄtªÀÄlÖªÀÇ ZÉ£ÁßVgÀÄvÀÛzÉ.QÃlUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¦ÃqÉUÀ¼À£ÀÄß GvÀÛªÀĪÁV«PÀð¸ÀÄvÀÛzÉ. ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À£ÀÆß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.PÁSÁð£ÉUÀ¼ÁzÀgÉ ¨Éë£À ©Ãd¢AzÀ ªÉÆzÀ®ÄJuÉÚ vÉUÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. G½zÀ »ArAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁgÀÄvÁÛgÉ.F »Ar G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÀ®è. M¼ÉîAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖzÀ®èJA§ÄzÀÄ gÉÊvÀgÀ C¤¹PÉ.DvÀ£À ªÉÄð£À ºÀtzÀ MvÀÛqÀ PÀrªÉÄAiÀiÁzÁUÀ EzÀ£ÀÄßM¦àzÁÝ£É. FUÀ GvÉÛÃf¸ÀÄwÛzÁÝ£É' E£ÉÆߧ⠸ÀzÀ¸ÉåºÀÄ°UɪÀÄä£ÀªÀgÀ ºÉýPÉ.AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï £ÉñÀ£ïì qɪÀ®¥ïªÉÄAmï ¥ÉÆæÃUÁæA (UNDP)£ÀªÀgÀÄUÁæ«ÄÃt ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ GzÀåªÀIJîvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁ컸ÀÄvÁÛgÉ.¸ÀtÚ G¢ÝªÉÄ £ÀqɸÀĪÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ ¥ÀæwªÀµÀðgÁµÀÖç¥Àæ±À¹Û ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ. `§zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ ¨sÁVzÁgÀgÀÄ' J£ÀÄߪÀF ¥Àæ±À¹ÛUÉ E¸À« 2006gÀ°è gÀhiÁ¤ì UÀÄA¦£À £ÁAiÀÄQa£ÀߪÀÄä£ÀªÀgÀ ºÉ¸Àj£À ¥Àæ¸ÁÛ¥À. 690 E¤ßvÀgÀ GzÀåªÀIJîªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß »A¢QÌzÀ a£ÀߪÀÄä£ÀªÀgÀ ªÀÄr°UÉ JgÀqÀÄ®PÀë gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼À ªÉÆvÀÛzÀ ¥Àæ±À¹Û. PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÁtÂdå¸ÀaªÀ PÀªÀÄ®£ÁxïjAzÀ ¹éÃPÀj¹zÀgÀÄ.F ¥ÀæzÉñÀzÀ gÉÊvÀgÀ ºÉÆ®UÀ¼À°è, §zÀÄUÀ¼À ªÉÄïɨÉë£ÀVqÀUÀ¼ÀÄ EgÀĪÀÅzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå. »ÃUÁV ¨É¼ÉAiÀÄ®ÄCªÀPÁ±À. EªÀÅ §gÀ ¤gÉÆÃzsÀPÀUÀ¼ÀÄ. ¦ÃqÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛgÉÆÃUÀUÀ½AzÀ §¼À®ÄªÀÅ¢®è. ¤ÃgÀÄ, UÉƧâgÀ CxÀªÁ gÉÆÃUÀ/ ¦ÃqÉ ¤AiÀÄAvÀæPÀUÀ¼À CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄÆ E®è. §gÀUÁ®zÀ®ÆèDzÁAiÀÄ. »A¢£ÀªÀjUÉ EzÀÄ w½¢gÀ°®è. FUÀ ¥Àj¹Üw§zÀ¯ÁVzÉ. gÉÊvÀgÀÄ ©ÃdUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄ»¼Á UÀÄA¥ÀÄUÀ½UÉPÉÆqÀÄwÛzÁÝgÉ. PÀA¥É¤UÀ½UÀ®è, ªÀÄzsÀåªÀwðUÀ½UÀÆ C®è.vÀªÀÄUÉ UÀ½PÉ, ªÀÄ»¼Á UÀÄA¦£À PÉ®¸ÀPÉÌ ºÁgÉÊPÉ. EzÀÄ gÉÊvÀgÀC©ü¥ÁæAiÀÄ.AiÀıÀ¹ì£À ªÉÄÃ¯É ¤ªÀiÁðtªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ EµÉÖ¯Áè ¸ÁzsÀ£ÉUÉ PÁgÀtªÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ »ÃVªÉ.vÁªÉà zÀÄrzÀÄ UÀ½¸À¨ÉÃPÉA§ D¸ÀQÛ. CªÀgÀÄ ¥ÀæUÀw¥ÀgÀgÀĺÁUÀÆ PÀpt PÉ®¸ÀUÁgÀgÀÄ. ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ¸ÀºÀPÁgÀ¢AzÀ ¥À槮ªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ MUÀÎnÖ£À vÀAqÀ gÀa¹zÁÝgÉ.w½AiÀÄĪÀÅ¢®èªÉAzÀÄ zÀÆgÀ ¤®èzÉ PÀ°AiÀÄĪÀ D¸ÀQÛºÉÆA¢zÁÝgÉ. CAzÀÄ GvÁàzÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ¹zÀÞ«zÀÄÝ ªÁå¥ÁgÀªÁUÀzÀ°Ã¸Á EArAiÀÄ «±ÉõÀ ¸ÀAaPÉ 4 • 2010 • ¥ÀÅl 19

www.leisaindia.org°Ã¸Á EArAiÀÄ LEISA¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÁªÀAiÀĪÀ PÀÈ ¤ÃwAiÀÄĸÀjAiÀiÁzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄPÉÌ EªÀgÀ ¸ÀºÁAiÀÄPÉÌ §A¢zÉ.gÀhiÁ¤ì vÀAqÀz°èÀ 14 d£À ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ. CzÀgÀ ºÉZÀѼÀzÀAiÉÆÃZÀ£É¬ÄzÉ. ©ÃdUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀzÀ zÁ¸ÁÛ£ÀÄ ªÀiÁqÀ®ÄGUÁæt ªÀÄvÀÄÛ ¨Éë£À »ArAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀÄ«PÉUÀ¼ÀÄDzÀåvÉUÀ¼ÀÄ. ¥ÀÄr ªÀiÁqÀ®Ä MAzÀÄ ¸ÀÆPÀÛ AiÀÄAvÀæö ¨ÉÃPÀÄ.`¨Éë£ÉuÉÚ GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ vÀÄA§Ä«PÉ WÀlPÀzÀ ¸ÁÜ¥À£ÉªÀÄÄA¢£À UÀÄj' «ªÀj¸ÀÄvÁÛgÉ £ÉÃdÄ eÁeïð.zÀ±ÀPÀUÀ¼À »A¢£À ¨Éë£ÀªÀÄgÀUÀ½AzÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ gÀhÄtgÀhÄtºÀt Jt¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. PÀÄlÄA§zÀ fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄ FªÀÄ»¼ÉAiÀÄjAzÁUÀÄwÛzÉ. EªÀgÉ®ègÀ »A¢gÀĪÀÅzÀÄ MAzÀÄ `PÀ»¨Éë£À VqÀ'. ºÀ½îAiÀÄ C£ÉÃPÀgÀ §zÀÄPÀ£ÀÄß ºÀ¸À£ÀÄUÉƽ¸ÀÄwÛgÀĪÀ¸ÀºÀd ¸ÀA¥À£ÀÆä®.• AiÀıÀ¹ì£À Qð J°è JA§ÄzÀ£ÀÄß w½AiÀÄĪÀÅzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀ: ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄGvÁìºÀ¨sÀjvÀgÀÄ; ±ÀæªÀÄfëUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀªÉÇãÀªÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼ÀC£ÉéõÀPÀgÀÄ• P. A. ChayaVolunteerSahaja Samrudha Organic Farmers’Association of Karnataka,c/o Hanumantha Rao Dore, Behind Good Luck Hotel,Near Pappu Advocates,S B Temple RoadGulbarga - 585 103, Karnataka, India.E- mail: chayaapk@gmail.comDAUÀè ªÀÄÆ®: °Ã¸Á EArAiÀiÁ, ¸ÀA¥ÀÄl 11, ¸ÀAaPÉ 2, dÆ£ï 2009www.leisaindia.orgavÀæ ¸Ëd£Àå: ¦ J bÁAiÀİøÁ EArAiÀiÁLEISA¥ÀÅl 20 • °Ã¸Á EArAiÀÄ «±ÉõÀ ¸ÀAaPÉ 4 • 2010J.JªÀiï.E ¥sóËAqÉõÀ£ï, £ÀA. 204, 100 ¦üûÃmï jAUïgÉÆÃqï, ªÀÄÆgÀ£Éà ¥sóÉÃ¸ï §£À±ÀAPÀjJgÀqÀ£Éà ¨ÁèPï, ªÀÄÆgÀ£Éà ¸ÉÖÃeï, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-560085, - EªÀjAzÀ ¥ÀæPÀnvÀ.