Iztueta´ren olerkiak.. - Euskerazaintza
Iztueta´ren olerkiak.. - Euskerazaintza Iztueta´ren olerkiak.. - Euskerazaintza
38 BERTSOLARIduanean bezela: "Compo zábál Icusgarriari beguira ezin aspertuz". Edota, Zaldibiko ibai Amundarain'en jatorria kantatzen ari danean.Liburu ontan sartzen ditugun bertsoen artean, (eta ezagutzen ditugundenak sartzen ditugu), maitasunezkoak leku berezia daukate. Iztueta,ondoena, maite-bertsoetan azaltzen da. Joan Inazioren izakera, oiexetandago batik bat. Ortxe dago bere indarra. Bere biotza. Bere ametsak.Bere griña ta bizia. Berak esaten digu:"Eguin det alegiñasartuzat zure miñaegun da santa seculakonere aingeru piña".Guda-arnasa, burruka ta aberritasuna... ainbeste txalotzen ditunIztuetak, (Dudik gabe, bere dantzak orixe dira), gero bere idazkietan, iyabeti, maite-miñetan ari da. Arritzekoa benetan! Antxe dago gure olerkariarenizakera ta biotza.Irakurleari eskeiñi aurretik, bere lekuan, eresi liburuaren izkiaz ikasketabat egitea, bearrezko deritzaigu (7).Berez, edo eztaiak, sendiko, lagun-arteko gertakizunak zirala ta, ots--eginda, bota zituan bertsoak dakarzkigu liburu ontan. Jakiña, geyagoere egingo zituan eta botako zituan prestaerarik gabe. Asko, makiñabatgaldu ere egingo ziran.Joan Gorostiagak, ez arrazoi txikiarekin, onoko au idatzi izan du:"La poesía vasca no ha sido escrita para ser leída, como un productoa la venta; ella ha sido creada para sar recitada o cantada; para sercantada o ser recitada en presencia del público, hasta que el públicoparticipa en ella" (8).Beste orrenbeste esaten degu Iztuetaren bertsoetzaz. Batzuk (eta alagertatu izan da), euskal elertian, onenetakoen ondoan jarri litezke (9). Iztuetakberoietan eguneroko bizimodua ta erriaren goraberak kantatzenditu. Alai ta jostari kantatu ere. Axarikeria ta maltzurkeria darioten bertsoak.Danen gaiñetik, (berriz ere esan dezagun) maite-miñezkoak etaeztaietakoak, nabarmentzen dirala. Oitura zarrak, fueroak eta Euskalerriakantatzean ere, ez da atzean gelditzen.(7) Véase en la pág. 65-67.(8) "Antología de poesía popular vasca", por D. Juan Gorostiaga, en BibliotecaBascongada de los Amigos del País, Monog. n.° >13, pág. 6.(9) "Las cien mejores poesías de amor de la lengua vasca", por Santiogo Onaindía,Editoiial La Gian Enciclopedia Vasca, 1975, Conchesiri, n.° 57, pág. 116, y n.° 58Dama eder bati, 116,121.
BERTSOLARI 39escribe sobre la sierra de Aralar y del Txindoki "campo zabal icusgarriaribeguira ecin aspertuz" o cuando rememora sus impresiones dellugar en que tienen origen las aguas del río Amundarain en Zaldivia.De los versos que en este volumen incluimos y que son los quehasta ahora conocemos, es destacado ei lugar que ocupan los de estiloamoroso. Donde más sinceramente, con más fuego se expresa Iztuetaes en los versos amorosos Es su fuerte, el "ritornello" de sus horas, desus días, de su vida, su verdadera pasión. Lo dice bien en alguna deellas:Egum det aleguiña,sartuzat zure miña;egun da santa seculaconere aingeru piña.Llama poderosamente la atención que, ensalzando Iztueta el espírituguerrero, las gestas patrióticas, etc, que sin duda representan lasdanzas, después las letras en su gran mayoría sean de tono amoroso,muy parejo en conceptos y en palabras a otras sobre el mismo tema.Se advierte en ellas la mano, o mejor dicho, el corazón de nuestro vate.Hemos considerado necesario un estudio sobre las letras del libro delas melodías en su sección, antes de ofrecerlas al lector (7).Espontáneamente o por ser requerido en ocasiones, banquetes uotros acontecímientos familiares o de amígos, no es escaso el númerode los versos que presentamos, teniendo en cuenta que muchos otrosserían improvisados o que se hayan perdido y no han llegado hastanosotros.Juan Gorostiaga ha escrito con mucho acierto que "la poesía vascano ha sido compuesta para ser leída, como un producto a la venta; ellaha sido creada para ser recitada o cantada; para ser cantada o serrecitada en presencia del público, hasta que el público participa enella" (8).Lo mismo decimos de estas estrofas de Iztueta, de las que algunas—así creemos y así ha sucedido— bien pueden figurar en cualquierantología de la literatura vasca (9). Iztueta canta en ellas las manifestacionesde la vida en su vertiente más popular, en tonos de carácteralegre, festivo, y mucho de picaresco, llevándose la palma —volvemosa repetirlo— los amatorios o de loa de una boda, sin que queden a lazaga cuando escribe sobre los fueros o ensalza al País Vasco.(7) Véase en la póg. 95-105.(8) "Arutología de poesía popular vasca", por D. Juan Gorostiza, en Biblioteca Bascongada,de los Amigos del País. Monog. n.° 13, pág. 6.(9) "Las cien mejores poesías de amor de la Lengua Vasca", Santiago Onaindía,Editorial La Gran Enciclopedia Vasca, 1975.—Kontxesi'ri, n.° 57, pág. 112-116,—Y n.° 58,"Dama eder bcrti", 116-121.
- Page 1: KARDABERAZ BILDUMA - 33IZTUETA'RENO
- Page 4 and 5: Autor: José Garmendia Arruebarrena
- Page 6 and 7: EGILLEARENEZAUGARRIAKLiburu onen eg
- Page 9: ITZ-AURREAOso egoki etorriko da, eu
- Page 13 and 14: ITZ-AURREA 13iñork baño leenago :
- Page 15: ITZ-AURREAIkus eredu bat, zortzi pu
- Page 18 and 19: Joan Inazio Iztueta'ren bizitza itz
- Page 20 and 21: 20 BIZITZA BAT LABURKI — BREVE BI
- Page 22 and 23: 22 BIZITZA BAT LABURKI — BREVE BI
- Page 24 and 25: 24 BIZITZA BAT LABURKI — BREVE BI
- Page 26: 26 BIZITZA BAT LABURKI — BREVE BI
- Page 29: BIZITZA BAT LABURKI — BREVE BIOGR
- Page 32: Joan Inazio Iztuetak dauzkan ainbes
- Page 35: BERTSOLARI 35tos tan intensamente s
- Page 41 and 42: BERTSOLARI 41Respondiendo en parte
- Page 43: BERTSOLARI 43estrofas desparramadas
- Page 47 and 48: 1) GAU POZGARRIAGORICSarreraZortzic
- Page 49 and 50: 4—Un "aurresku" en Zaldivia, por
- Page 51 and 52: ERLIJIOZKOAK — RELIGIOSOS 499) Be
- Page 53 and 54: ERLIJIOZKOAK — RELIGIOSOS 510Ondr
- Page 55 and 56: ERLIJIOZKOAK — RELIGIOSOS 53Gure
- Page 57 and 58: ERLIJIOZKOAK — RELIGIOSOS 55Conde
- Page 59 and 60: OARRAK — ANOTACIONES 57O A R R A
- Page 61: n.OiturakoakCosfumbristas"Mi amigo
- Page 64 and 65: 62 II ZATIA13Barberoa bildur zanguz
- Page 66 and 67: 64 II ZATIA12Eiztariac daquitemai o
- Page 68 and 69: PSt:vM : .*i'fá H- iv ?•; -....
- Page 70 and 71: Ederra dec planta origuizon batentz
- Page 73 and 74: 1) VICE-PRESIDENTE1Vice-Presidente
- Page 75 and 76: LAGUN ARTEKOAK — AMISTOSOS 73Cant
- Page 77: OARRAK — ANOTACIONES 75O A R R A
- Page 81 and 82: 1) CONTZECIRIMaitebat maitatzen det
- Page 83 and 84: AMODIOZKOAK — AMOROSOSLanari gogo
- Page 85 and 86: AMODIOZKOAK — AMOROSOS 8510Nere m
- Page 87 and 88: AMODIOZKOAK — AMOROSOS 873Gazte m
38 BERTSOLARIduanean bezela: "Compo zábál Icusgarriari beguira ezin aspertuz". Edota, Zaldibiko ibai Amundarain'en jatorria kantatzen ari danean.Liburu ontan sartzen ditugun bertsoen artean, (eta ezagutzen ditugundenak sartzen ditugu), maitasunezkoak leku berezia daukate. Iztueta,ondoena, maite-bertsoetan azaltzen da. Joan Inazioren izakera, oiexetandago batik bat. Ortxe dago bere indarra. Bere biotza. Bere ametsak.Bere griña ta bizia. Berak esaten digu:"Eguin det alegiñasartuzat zure miñaegun da santa seculakonere aingeru piña".Guda-arnasa, burruka ta aberritasuna... ainbeste txalotzen ditunIztuetak, (Dudik gabe, bere dantzak orixe dira), gero bere idazkietan, iyabeti, maite-miñetan ari da. Arritzekoa benetan! Antxe dago gure olerkariarenizakera ta biotza.Irakurleari eskeiñi aurretik, bere lekuan, eresi liburuaren izkiaz ikasketabat egitea, bearrezko deritzaigu (7).Berez, edo eztaiak, sendiko, lagun-arteko gertakizunak zirala ta, ots--eginda, bota zituan bertsoak dakarzkigu liburu ontan. Jakiña, geyagoere egingo zituan eta botako zituan prestaerarik gabe. Asko, makiñabatgaldu ere egingo ziran.Joan Gorostiagak, ez arrazoi txikiarekin, onoko au idatzi izan du:"La poesía vasca no ha sido escrita para ser leída, como un productoa la venta; ella ha sido creada para sar recitada o cantada; para sercantada o ser recitada en presencia del público, hasta que el públicoparticipa en ella" (8).Beste orrenbeste esaten degu Iztuetaren bertsoetzaz. Batzuk (eta alagertatu izan da), euskal elertian, onenetakoen ondoan jarri litezke (9). Iztuetakberoietan eguneroko bizimodua ta erriaren goraberak kantatzenditu. Alai ta jostari kantatu ere. Axarikeria ta maltzurkeria darioten bertsoak.Danen gaiñetik, (berriz ere esan dezagun) maite-miñezkoak etaeztaietakoak, nabarmentzen dirala. Oitura zarrak, fueroak eta Euskalerriakantatzean ere, ez da atzean gelditzen.(7) Véase en la pág. 65-67.(8) "Antología de poesía popular vasca", por D. Juan Gorostiaga, en BibliotecaBascongada de los Amigos del País, Monog. n.° >13, pág. 6.(9) "Las cien mejores poesías de amor de la lengua vasca", por Santiogo Onaindía,Editoiial La Gian Enciclopedia Vasca, 1975, Conchesiri, n.° 57, pág. 116, y n.° 58Dama eder bati, 116,121.
Change language