10.07.2015 Views

Libro de la jornada - Complexo Hospitalario Universitario de Vigo

Libro de la jornada - Complexo Hospitalario Universitario de Vigo

Libro de la jornada - Complexo Hospitalario Universitario de Vigo

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

I Xornada<strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>UVI - CHUVICentro Social Caixa Nova15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008


SAÚDA DA CONSELLEIRA DE SANIDADE 7SAUDA DO REItOR 9PRESENtACIONES DE UNIDADES 11PRESENtACIONES DE GRUPOS 33FICHAS DE GRUPOS DE INVESIGACIÓN 83


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008SAÚDA DA CONSELLEIRA DE SANIDADEEstimadas investigadores e investigadoras da Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> e do ServizoGalego <strong>de</strong> Saú<strong>de</strong> en <strong>Vigo</strong>.A activida<strong>de</strong> da Consellería <strong>de</strong> Sanida<strong>de</strong> e do Servizo Galego <strong>de</strong> Saú<strong>de</strong> oriéntaseá mellora da saú<strong>de</strong> e da calida<strong>de</strong> <strong>de</strong> vida das galegas e galegos, garantindo os seus<strong>de</strong>reitos e respeitando os valores individuais.Neste obxectivo final, a investigación é un soporte fundamental xa que precisamosafondar no coñecemento dos procesos <strong>de</strong> saú<strong>de</strong> e enfermida<strong>de</strong> para acadalo coneficacia e eficiencia. Por iso as liñas estratéxicas da Consellería recollen a investigación,o <strong>de</strong>senvolvemento tecnolóxico e a súa trans<strong>la</strong>ción á innovación comopriorida<strong>de</strong>s para o período 2006 a 2010.A xeración e transferencia <strong>de</strong> coñecemento en biomedicina e ciencias da saú<strong>de</strong>precisa do traballo <strong>de</strong> equipos <strong>de</strong> investigadores multidisciplinares, básicos, clínicose epi<strong>de</strong>miolóxicos, na cercanía dos pacientes e con capacida<strong>de</strong> <strong>de</strong> coordinacióncon outros equipos cos que compartan obxectivos.Neste contexto, creemos que a cooperación dos ámbitos sanitario e académico<strong>de</strong>be ser unha das bases da estrutura <strong>de</strong> investigación, e estamos a poñer os mediospara consolidar esta co<strong>la</strong>boración en Galicia.A área <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> conta cun complexo hospita<strong>la</strong>rio, cun área <strong>de</strong> atención primariae coa Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>. Tanto nos centros sanitarios como nos <strong>de</strong>partamentosuniversitarios, existen grupos <strong>de</strong> investigación que están organizándose nasunida<strong>de</strong>s mixtas <strong>de</strong> investigación, un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> organización que lles permita aco<strong>la</strong>boración e a utilización indistinta <strong>de</strong> infraestruturas das institucións sanitariase universitarias. Un mo<strong>de</strong>lo que mellore a súa capacida<strong>de</strong> e competitivida<strong>de</strong>.Xunto a isto, estamos avanzando na constitución do Instituto <strong>de</strong> InvestigaciónSanitaria <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> que poida ser acreditado polo Instituto <strong>de</strong> Salud Carlos III como7


I Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008UVI - CHUVIaval da súa calida<strong>de</strong> científica, e potencie a investigación tras<strong>la</strong>cional nas áreasprioritarias para Galicia.O futuro Instituto Galego <strong>de</strong> Investigación Sanitaria será a garantía <strong>de</strong> coordinacióne fomento da investigación en biomedicina e ciencias da saú<strong>de</strong>, mantendoos criterios <strong>de</strong> equida<strong>de</strong> e <strong>de</strong>senvolvemento harmónico, xunto aos <strong>de</strong> excelenciacientífica e competitivida<strong>de</strong> produtiva.A I Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>-<strong>Complexo</strong> Hospita<strong>la</strong>rio<strong>Universitario</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> é, por todo o sina<strong>la</strong>do, un fito que <strong>de</strong>finirá unnovo impulso á co<strong>la</strong>boración entre os sistemas sanitario e universitario na área<strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>, para avanzar na investigación en saú<strong>de</strong>.Gracias en especial á Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> polo seu interese e alta co<strong>la</strong>boraciónnesta iniciativa, á Fundación Biomédica polo apoio que presta e moi especialmenteaos grupos investigadores polo seu traballo, <strong>de</strong>dicación e entusiasmo.Mª José Rubio Vidal8


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008SAUDA DO REItOREstimados investigadores do CHUVI e da Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>:Para a Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> é un obxectivo fundamental mellora<strong>la</strong> investigaciónque se fai na área xeográfica <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>, e entre os obxectivos estratéxicos <strong>de</strong>investigación que máis importancia teñen como institución están os re<strong>la</strong>tivos áinvestigación biomédica. Conscientes, por unha banda, da importancia da investigacióntras<strong>la</strong>cional e por outra da necesida<strong>de</strong> <strong>de</strong> incrementa<strong>la</strong> masa crítica<strong>de</strong> investigadores, e contando coa excelente disposición tanto da Consellería <strong>de</strong>Sanida<strong>de</strong> como do CHUVI, levamos tempo intentado favorecer a mistura dosinvestigadores pertencentes á Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> cos pertencentes ó CHUVI.E estamos dando <strong>de</strong>cidamente os pasos necesarios para que na área <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> haxaunha investigación biomédica competitiva que poida facer tanto investigaciónbásica <strong>de</strong> calida<strong>de</strong> como investigación <strong>de</strong> aplicación para a mellora da calida<strong>de</strong><strong>de</strong> vida dos cidadáns.Entre as ferramentas para mellora<strong>la</strong> co<strong>la</strong>boración entre as dúas instituciónsestán o mutuo recoñecemento das unida<strong>de</strong>s asociadas ou mixtas por parteda Universida<strong>de</strong> e do CHUVI como pertencentes ó seu ámbito investigador,con utilización <strong>de</strong> insta<strong>la</strong>cións e equipamentos como si tódolos membros daunida<strong>de</strong> foran <strong>de</strong> ámba<strong>la</strong>s dúas institucións. Asema<strong>de</strong>, xa estamos tendo éxitoen convocatorias competitivas externas para a posta en marcha <strong>de</strong> insta<strong>la</strong>cións<strong>de</strong> uso conxunto, como o módulo Biosanitario, que inclúe un anima<strong>la</strong>rio <strong>de</strong>investigación e o Centro <strong>de</strong> Investigación Biomédica que vense <strong>de</strong> aprobar oano pasado.En todo caso, o futuro incluirá, <strong>de</strong> seguro, máis importantes novida<strong>de</strong>s. Po<strong>la</strong>nosa banda, estamos a disposición para seren parceiros na formu<strong>la</strong>ción dun instituto<strong>de</strong> investigación biomédica ubicado en <strong>Vigo</strong>.9


I Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008UVI - CHUVIEsperamos que esta I Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica UVIGO-CHUVIsexa un punto <strong>de</strong> inflexión na co<strong>la</strong>boración entre grupos <strong>de</strong> investigación e queo vin<strong>de</strong>iro ano teñamos unha xornada máis amp<strong>la</strong> na cal se poidan reseñar resultadosen co<strong>la</strong>boración <strong>de</strong> gran importancia.Grazas a tódolos investigadores po<strong>la</strong> vosa participación. Debemos tamén especialmenteamosar o agra<strong>de</strong>cimento á Xerencia do CHUVI, á Dirección da FundaciónBiomédica e ás Consellerías <strong>de</strong> Sanida<strong>de</strong>, <strong>de</strong> Innovación e Industria.10


PRESENtACIONES DE UNIDADESDiana Valver<strong>de</strong> Pérez — Ricardo V. García MayorAfrica González Fernán<strong>de</strong>z — Francisco Gambón DezaCarmen Redondo Marey — Florentino Fernán<strong>de</strong>z Rivero<strong>la</strong>Ana Gago Martinez — Antonio Ojea CalvoJuan Crespo Sabarís — Ramón Hermida DomínguezMaría Páez <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ca<strong>de</strong>na Tortosa — Alberto Fernán<strong>de</strong>z Vil<strong>la</strong>r


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l Coordinador U<strong>Vigo</strong>Diana Valver<strong>de</strong> PérezBioquímica, Genética e InmunologíaFacultad <strong>de</strong> BiologíaDatos <strong>de</strong>l Coordinador CHUVIRicardo V. García-Mayor GarcíaEndocrinologíaHospital Xeral-CíesGRUPO DE INVEStIGACIÓNBases genéticas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s enfermeda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> glándu<strong>la</strong> tiroi<strong>de</strong>s, GENFERtI.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Bases genéticas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s enfermeda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> glándu<strong>la</strong> tiroi<strong>de</strong>s.PRESENtACIÓN EN LA JORNADAEl objetivo <strong>de</strong> este proyecto es el abordaje <strong>de</strong>l análisis <strong>de</strong> marcadores molecu<strong>la</strong>resque puedan tener una aplicación en <strong>la</strong>s distintas patologías tiroi<strong>de</strong>as.Tanto para aquellos casos <strong>de</strong> patología englobada en el aspecto autoinmunecomo en los procesos oncológicos vincu<strong>la</strong>dos al tiroi<strong>de</strong>s.La enfermedad tiroi<strong>de</strong>a autoinmune (AITD) compren<strong>de</strong> un grupo <strong>de</strong> entida<strong>de</strong>sinterrre<strong>la</strong>cionadas entre <strong>la</strong>s que se incluyen <strong>la</strong> Enfermedad <strong>de</strong> Graves, <strong>la</strong> tiroiditis<strong>de</strong> Hashimoto, el hipotiroidismo autoinmune atrófico, <strong>la</strong> tiroiditis postparto y <strong>la</strong> oftalmopatía tiroi<strong>de</strong>a. El mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> patogénesis <strong>de</strong> AITD sugiere quecada individuo tiene una predisposición heredada a <strong>la</strong> autoinmunidad, y que<strong>de</strong>terminados factores ambientales u hormonales <strong>de</strong>senca<strong>de</strong>nan o contribuyenal <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> enfermedad.Se buscaran marcadores que puedan tener utilidad en el diagnóstico, que permitanpre<strong>de</strong>cir <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l enfermo, también marcadores que permitan<strong>de</strong>terminar <strong>la</strong> respuesta <strong>de</strong>l paciente a <strong>de</strong>terminados tratamientos.13


Presentación <strong>de</strong> Unida<strong>de</strong>sUVI - CHUVIINVEStIGADORESRicardo V. Garcia-Mayor García, Coordinador CHUVIDiana Valver<strong>de</strong> Pérez, Coordinador U<strong>Vigo</strong>Teresa Piñeiro Gallego, InvestigadorReyes Luna Cano, InvestigadorLuisa F. Pérez Mén<strong>de</strong>z, InvestigadorAntonia Rego Iraeta, InvestigadorMontserrat Ríos Santomé, InvestigadorEnrique Fluiters Casado, InvestigadorPau<strong>la</strong> Álvarez Vázquez, InvestigadorAlejandra Larrañaga Vidal, Investigador en formaciónBeatriz Mantiñán Gil, Investigador en formaciónLucia Consten<strong>la</strong> Carames, Personal <strong>de</strong> apoyoCONtACtORicardo V. Garcia-Mayor GarcíaTel. 648.014.680ricardo.garcia-mayor.garcia@sergas.esgarcia-mayor@uvigo.esHospital Xeral-Cíes, CHUVI14


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l Coordinador U<strong>Vigo</strong>África González Fernán<strong>de</strong>zInmunologíaFacultad <strong>de</strong> BiologíaDatos <strong>de</strong>l Coordinador CHUVIFrancisco Gambón DezaInmunologíaHospital MeixoeiroUNIDADUnidad <strong>de</strong> Inmunología (GI).LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Nanomedicina: diagnóstico y terapia.• Respuesta inmune a nanopartícu<strong>la</strong>s y vacunas.• Inmunoterapia <strong>de</strong>l cáncer.• Estudios teóricos y experimentales <strong>de</strong> respuesta y memoria inmune humoral.• Desarrollo <strong>de</strong> Elisa /Western blot/Biosensores.• Anticuerpos monoclonales y fagos recombinantes.• Evolución molecu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> los anticuerpos.PRESENtACION EN LA JORNADAEl objetivo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Unidad compartida entre <strong>la</strong> Unidad <strong>de</strong> Inmunología <strong>de</strong>l ComplejoHospita<strong>la</strong>rio <strong>Universitario</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> (li<strong>de</strong>rado por el Dr. Francisco GambónDeza, doctor en Medicina, especialista MIR en Inmunología y FEA <strong>de</strong>Inmunología) y el grupo <strong>de</strong> Inmunología <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> (li<strong>de</strong>radopor <strong>la</strong> Dra. África González Fernán<strong>de</strong>z, doctora en Medicina, especialista MIRen Inmunología y profesora titu<strong>la</strong>r en <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>) y es potenciar <strong>la</strong>co<strong>la</strong>boración y fortalecer los vínculos entre los grupos proponentes.Des<strong>de</strong> hace ya más <strong>de</strong> 10 años, el grupo <strong>de</strong> Inmunología <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong><strong>Vigo</strong> (IN1), viene co<strong>la</strong>borando con <strong>la</strong> Unidad <strong>de</strong> Inmunología <strong>de</strong>l Complejo15


Presentación <strong>de</strong> Unida<strong>de</strong>sUVI - CHUVIHospita<strong>la</strong>rio <strong>Universitario</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> en asuntos concretos <strong>de</strong> interés común, siendoestas co<strong>la</strong>boraciones cada vez más frecuentes y atractivas. Ambos grupos hanco<strong>la</strong>borado en el estudio <strong>de</strong> <strong>la</strong> respuesta inmune a ganglios periféricos a tumores<strong>de</strong> cabeza y cuello en pacientes, y en <strong>la</strong> generación <strong>de</strong> anticuerpos monoclonaleshumanos a partir <strong>de</strong> ratones modificados genéticamente dirigidos frente acélu<strong>la</strong>s leucémicas humanas. Se ha generado un panel <strong>de</strong> diversos anticuerposcon distinta especificidad que podrían ser utilizados para terapia humana <strong>de</strong> formasemejante a los anticuerpos quiméricos o humanizados que se usan actualmente,con <strong>la</strong> ventaja <strong>de</strong> que son anticuerpos totalmente humanos. La Unidad<strong>de</strong> Inmunología <strong>de</strong>l Hospital Meixoeiro tiene experiencia en el diagnóstico ymanejo <strong>de</strong> muestras <strong>de</strong> pacientes, así como en técnicas <strong>de</strong> inmunodiagnóstico(autoinmunidad, SIDA, mielomas,..) y en el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> anticuerpos, como loevi<strong>de</strong>ncia los trabajos realizados en co<strong>la</strong>boración con el grupo <strong>de</strong> Inmunología<strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.De esa co<strong>la</strong>boración dan cuenta los artículos fruto <strong>de</strong>l trabajo en común asícomo <strong>la</strong> participación en congresos en forma conjunta y <strong>la</strong> participación enseminarios que <strong>de</strong> forma periódica se realizan con personal <strong>de</strong> ambas instituciones.La constitución <strong>de</strong> esta Unidad Compartida servirá para institucionalizaresta co<strong>la</strong>boración, fortaleciendo y estrechando los vínculos.Para dar auténtica funcionalidad a esta co<strong>la</strong>boración en el futuro, se esperapo<strong>de</strong>r canalizar a través <strong>de</strong> proyectos <strong>de</strong> investigación financiados por diversasagencias (autonómicas, nacionales y europeas). La temática <strong>de</strong> los proyectos quese preten<strong>de</strong> abordar se pue<strong>de</strong> resumir como <strong>la</strong> suma <strong>de</strong> <strong>la</strong>s habilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> ambosgrupos para el estudio <strong>de</strong> respuesta inmune, obtención <strong>de</strong> anticuerpos monoclonalescon finalidad terapéutica, estudios en nanomedicina (<strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> biosensoresy nanopartícu<strong>la</strong>s con potencial diagnóstico y terapéutico), e inmunologíacomparada y teórica.La co<strong>la</strong>boración abordará este aspecto, así como otras co<strong>la</strong>boraciones científicasdon<strong>de</strong> ambos grupos puedan potenciarse como es en <strong>la</strong> puesta a punto <strong>de</strong> técnicas<strong>de</strong> inmuno<strong>de</strong>tección, estudios <strong>de</strong> inmunología comparada, en <strong>la</strong> utilización<strong>de</strong> aparataje conjunto, y en el uso <strong>de</strong> técnicas <strong>de</strong> biología molecu<strong>la</strong>r.16


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008INVEStIGADORESDra. África González Fernán<strong>de</strong>z, Coordinadora U<strong>Vigo</strong>Dr. Francisco Gambón Deza, Coordinador CHUVIDra. Encarna <strong>de</strong> Miguel Villegas, InvestigadoraDr. José Faro Rivas, InvestigadoraDra. Silvia Lorenzo Abal<strong>de</strong>, InvestigadoraDra. Susana Magadán Mompó, InvestigadoraBelén Díaz Freitas, Investigadora en formaciónDaniel Pérez Estévez, Investigador en formaciónElina Garet Fernán<strong>de</strong>z, Investigadora en formaciónJuan Calvo Iglesias, Investigador en formaciónAnge<strong>la</strong> Franca, Investigadora en formaciónChristian Sánchez Espinel, Personal <strong>de</strong> apoyoAndrea Hernán<strong>de</strong>z Fernán<strong>de</strong>z, Personal <strong>de</strong> apoyoAna Agua Doce, Personal <strong>de</strong> apoyoCOLABORACIONESSonia Perez Castro, Hospital Meixoeiro, CHUVI. <strong>Vigo</strong>Carmen Loureiro, Servicio <strong>de</strong> Hematología. H. Meixoeiro. <strong>Vigo</strong>Grupo <strong>de</strong> Análisis Clínicos, H. Meixoeiro. <strong>Vigo</strong>.Víctor Del Campo, Servicio <strong>de</strong> Medicina Preventiva. H. Meixoeiro. <strong>Vigo</strong>Julio Montes, Servicio <strong>de</strong> Medicina Interna. H. Meixoeiro.<strong>Vigo</strong>Luis Anibarro, Unidad <strong>de</strong> Tuberculosis. Hospital <strong>de</strong> Pontevedra.Fernando Díaz Espada, Servicio Inmunología. Clínica Puerta <strong>de</strong> Hierro. MadridLuis Liz Marzán, Química-Física. Univ. <strong>Vigo</strong>. PontevedraMaría José Alonso, Univ. Santiago <strong>de</strong> Composte<strong>la</strong>. A Coruña.Ricardo Ibarra, Instituto <strong>de</strong> Nanociencia <strong>de</strong> Aragón. Zaragoza.Arben Mercoci, Universidad Autónoma <strong>de</strong> Barcelona.Sergio Moya, CIC-BIOMAGUNE. San Sebastián.Marina A. Dobrovolskaia, Nanotechnology Characterization Lab. USAFrancisco Sánchez Madrid, H. Princesa. Madrid.Carmen Fernán<strong>de</strong>z, Dto. Inmunología. Univ. Estocolmo. Suecia17


Presentación <strong>de</strong> Unida<strong>de</strong>sUVI - CHUVILuis Graça, Instituto <strong>de</strong> Medicina Molecu<strong>la</strong>r, Faculta<strong>de</strong> <strong>de</strong> Medicina, Lisboa,Portugal / Instituto Gulbenkian <strong>de</strong> Ciencia, Oeiras, PortugalManuel Vi<strong>la</strong>nova, Instituto <strong>de</strong> Ciencias Biomédicas Abel Sa<strong>la</strong>zar, Porto, PortugalAntónio Ban<strong>de</strong>ira, Instituto Pasteur, Paris, FranciaAngelica Santana, Universidad autónoma <strong>de</strong>l estado <strong>de</strong> Morelos. Cuernavaca,MéxicoRefaat Sha<strong>la</strong>by, Investigador postdoctoral retirado. Genentech. USACONtACtOAfrica Gonzalez Fernan<strong>de</strong>zTel. 986.812.625 / 2626 - Fax. 986.812.556africa@uvigo.esEdificio Ciencias Experimentales. Campus Lagoas Marcosen<strong>de</strong>.Rua das Abe<strong>la</strong>iras. <strong>Vigo</strong> 36310 (Pontevedra)http://webs.uvigo.es/c03/webc03/INMUNOLOGIA/in<strong>de</strong>xinmuno.htmFrancisco Gambón DezaTel. 986.811.111 ext. 11170fgambon@gmail.comHospital Meixoeiro, CHUVIhttp://webs.uvigo.es/c03/webc03/INMUNOLOGIA/in<strong>de</strong>xinmuno.htm18


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l Coordinador U<strong>Vigo</strong>Florentino F<strong>de</strong>z-Rivero<strong>la</strong>InformáticaEsc. Sup. <strong>de</strong> Enx. InformáticaDatos <strong>de</strong>l Coordinador CHUVICarmen M. Redondo MareyInvestigadora Parga PondalHospital Rebullón, CHUVIUNIDADInvestigación en BioInformática trasnacional, INBIt.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Razonamiento basado en casos, agentes y sistemas multiagente. Desarrollo <strong>de</strong>sistemas expertos, sistemas inteligentes y sistemas híbridos <strong>de</strong> IA.• Integración y representación <strong>de</strong> información. Apoyo a <strong>la</strong> toma <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones.• Diseño, implementación e integración <strong>de</strong> técnicas y herramientas para el análisis<strong>de</strong> expresión génica en microarrays <strong>de</strong> ADN.• Estudio teórico-computacional <strong>de</strong> proteínas y sus interacciones.• Dinámica molecu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> interés biológico.• Caracterización <strong>de</strong>l papel <strong>de</strong> <strong>la</strong>s proteínas en cáncer.PRESENtACIÓN EN LA JORNADAEl Grupo <strong>de</strong> Sistemas Informáticos <strong>de</strong> Nueva Generación (SING) agrupa a unreducido número <strong>de</strong> investigadores interesados principalmente en el <strong>de</strong>sarrollo<strong>de</strong> sistemas inteligentes y su aplicación a problemas reales. La experiencia <strong>de</strong>los integrantes <strong>de</strong>l grupo SING abarca distintos ámbitos re<strong>la</strong>cionados fundamentalmentecon <strong>la</strong> investigación aplicada al <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> sistemas simbólicos,conexionistas e híbridos <strong>de</strong> Inteligencia Artificial, seguridad, re<strong>de</strong>s, comercioelectrónico, voz sobre IP, <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> sistemas web y aplicaciones con bases <strong>de</strong>datos documentales. El trabajo realizado por este grupo tiene un componente19


Presentación <strong>de</strong> Unida<strong>de</strong>sUVI - CHUVIeminentemente práctico, aunque por ello no se olvida <strong>de</strong> los aspectos teóricosnecesarios en toda investigación. Las técnicas <strong>de</strong> mayor interés empleadas en lostrabajos llevados a cabo por el grupo van <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> utilización <strong>de</strong> razonamientobasado en casos, pasando por re<strong>de</strong>s neuronales artificiales, lógica difusa y conjuntosaproximados hasta <strong>la</strong> utilización <strong>de</strong> agentes y sistemas multiagente.En los últimos años el grupo ha llevado a cabo un buen número <strong>de</strong> actuacionesen el ámbito <strong>de</strong> <strong>la</strong> bioinformática y <strong>la</strong> informática médica <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>ndo conéxito herramientas específicas para el campo biomédico como geneCBR (www.genecbr.org) o AIBench (www.aibench.org).El grupo Bioinformática y proteínas se constituyó en el 2007 con <strong>la</strong> incorporaciónal CHUVI <strong>de</strong> una investigadora Parga Pondal y posteriormente <strong>de</strong>un ingeniero informático contratado a cargo <strong>de</strong> un proyecto <strong>de</strong> investigación.Uniendo <strong>la</strong> experiencia previa en cálculos <strong>de</strong> dinámica molecu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> sistemascomplejos, cálculos <strong>de</strong> estructuras tridimensionales <strong>de</strong> proteínas y su re<strong>la</strong>cióncon <strong>la</strong> actividad biológica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mismas y <strong>la</strong> experiencia en el manejo <strong>de</strong> <strong>la</strong>sherramientas y los recursos computacionales requeridos para estos estudios se haido <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>ndo una línea <strong>de</strong> investigación en el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> biología computacionaly <strong>la</strong> bioinformática.La unión <strong>de</strong> estos dos grupos ha tenido como fruto <strong>la</strong> consecución <strong>de</strong> un proyecto<strong>de</strong> investigación (HUELLA: <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> un patrón <strong>de</strong> proteínasaplicado al diagnóstico, seguimiento y valoración <strong>de</strong> <strong>la</strong> respuesta terapéutica <strong>de</strong>tumores sólidos <strong>de</strong> distinta localización) en el marco <strong>de</strong>l cual se está <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>ndouna herramienta <strong>de</strong> recuperación e in<strong>de</strong>xación <strong>de</strong> información a partir <strong>de</strong>bases <strong>de</strong> datos biomédicas (BioSearch); <strong>la</strong> realización <strong>de</strong> IWPACBB07: First InternationalWorkshop on Practical Applications of Computational Biology andBioinformatics. Realizada en Ourense <strong>de</strong>l 20 al 22 <strong>de</strong> Junio <strong>de</strong>l 2007 (iniciativali<strong>de</strong>rada por el grupo SING) y <strong>la</strong> participación en <strong>la</strong> CAEPIA (Conferencia <strong>de</strong><strong>la</strong> Asociación Españo<strong>la</strong> para <strong>la</strong> Inteligencia Artificial) mediante una comunicaciónoral (BioSearch: Sistema <strong>de</strong> In<strong>de</strong>xación e Integración <strong>de</strong> InformaciónBiomédica) y <strong>la</strong> publicación <strong>de</strong> un artículo científico en <strong>la</strong>s actas <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong>dicho congreso.20


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Parale<strong>la</strong>mente a esta línea principal <strong>de</strong> investigación se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>n otras activida<strong>de</strong>sinvestigadoras en co<strong>la</strong>boración con varios miembros <strong>de</strong>l CHUVI y <strong>de</strong> <strong>la</strong>sUniversida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Sa<strong>la</strong>manca, Val<strong>la</strong>dolid y León, así como <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Universida<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Bloomington y Southern California (USA), <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad do Minho enBraga (Portugal) y <strong>de</strong>l Hospital <strong>Universitario</strong> en Sa<strong>la</strong>manca.INVEStIGADORESDr. Florentino Fernán<strong>de</strong>z Rivero<strong>la</strong>, Profesor Contratado DoctorDra. Eva Lorenzo Iglesias, Profesor Contratado DoctorDaniel González Peña, Becario María BarbeitoDra. Carmen María Redondo Marey, Investigadora Parga PondalPablo Vicente Carrera, Investigador contratado a cargo <strong>de</strong> proyectoCOLABORACIONESDr. Luís Rocha, Indiana University, Bloomington, USADr. Miguel Rocha, Universida<strong>de</strong> do Minho, Braga, PortugalDr. Jesús M. Hernán<strong>de</strong>z, Hospital <strong>Universitario</strong> <strong>de</strong> Sa<strong>la</strong>manca y Centro <strong>de</strong> Investigación<strong>de</strong>l CáncerDra. Rosa María Reguera Torres, Universidad <strong>de</strong> LeónDr. Joaquín González-Carreró Fojón, <strong>Complexo</strong> Hospita<strong>la</strong>rio Univ. <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>Dr. Miguel Ángel Cañizares Carretero, <strong>Complexo</strong> Hospita<strong>la</strong>rio Univ. <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>Dr. Víctor Muñoz Garzón, Instituto Galego <strong>de</strong> Medicina Técnica, MEDTECDra. Manue<strong>la</strong> Gago, University of Southern CaliforniaDr. Esteban Caste<strong>la</strong>o, University of Southern CaliforniaDr. Juan Manuel Corchado Rodríguez, Universidad <strong>de</strong> Sa<strong>la</strong>mancaDr. Fernando Díaz Gómez, Universidad <strong>de</strong> Val<strong>la</strong>dolidDr. Manuel González Bedia, Universidad <strong>de</strong> ZaragozaDr. Gonzalo Gómez, <strong>Complexo</strong> Hospita<strong>la</strong>rio <strong>Universitario</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>Prof. Dr. David C. C<strong>la</strong>ry, University of Oxford, Oxford, Reino Unido.Dr. Rafael Ba<strong>la</strong>ña Fouce, Universidad <strong>de</strong> LeónDra. Yo<strong>la</strong>nda Pérez Pertejo, Universidad <strong>de</strong> León21


Presentación <strong>de</strong> Unida<strong>de</strong>sUVI - CHUVICONtACtOCarmen M. Redondo MareyTel. 986.219.777 - Fax. 986.811.173carmen.redondo.marey@sergas.esHospital Rebullón, CHUVI22


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l Coordinador U<strong>Vigo</strong>Ana Gago MartinezQuímica Analítica y AlimentariaFacultad <strong>de</strong> QuímicaDatos <strong>de</strong>l Coordinador CHUVIAntonio Ojea CalvoUrologíaHospital Xeral-CíesUNIDADInnovación biomédica-quirúrgica, bioinformática y proteómica analítica,INBIOPROt.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Proteómica Clínica.• Análisis Inmunoquímico.• Marcadores molecu<strong>la</strong>res <strong>de</strong> cáncer (inmortalidad, neoangiogénesis y metástasis).• Sistemas Microfluidicos.• Genómica. Farmacogenética.• Bioinformática aplicada.INVEStIGADORESAntonio Ojea Calvo, Coordinador CHUVIAna Gago Martinez, Coordinador U<strong>Vigo</strong>Juan Manuel Barros Rodríguez, InvestigadorArturo Elías Alonso Rodrigo, InvestigadorBenito Rodríguez Iglesias, InvestigadorJoaquín González-Carreró Fojon, InvestigadorGonzalo Gómez López, InvestigadorJose A. Rodriguez Vázquez, InvestigadorJosé Manuel Leao Martins, Investigador23


Presentación <strong>de</strong> Unida<strong>de</strong>sUVI - CHUVIMiguel Alfonso Pal<strong>la</strong>res, InvestigadorRafael Duran Barbosa, InvestigadorLílian R. Ferreira Faro, InvestigadorLaura Barbi Pérez, Investigador en formaciónDiana Seijo Vi<strong>la</strong>, Investigador en formaciónPatricia Rúperez Pérez <strong>de</strong> Arilucea, Investigador en formaciónAlberto Mo<strong>la</strong>res Vi<strong>la</strong>, Investigador en formaciónSocorro Rivera Vi<strong>la</strong>, Investigador en formaciónMaria Rosa Agusti Rangel <strong>de</strong> Almeida, Investigador en formaciónJosé Manuel Alonso <strong>de</strong> Vega, InvestigadorCOLABORACIONESEnrique Caso Peláez, CIBERobnWilliam Robert Arathoon, Abkem IberiaManuel Fontán Domínguez, Complejo Hospita<strong>la</strong>rio <strong>de</strong> PontevedraAlma L. Burlingame, Universidad California San Francisco (USA)Juan Oses Prieto, Universidad California, San Francisco (USA)Kevin J. James, Cork Institute of Technology (Ire<strong>la</strong>nd)Ambrose Furey, Cork Institute of Technology (Ire<strong>la</strong>nd)José Carlos Díez Masa, Instituto <strong>de</strong> Química Orgánica (CSIC)Merce<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Frutos Gómez, Instituto <strong>de</strong> Química Orgánica (CSIC)Mª Val Toledo Lobo, Universidad <strong>de</strong> Alcalá <strong>de</strong> HenaresAlejandro Gómez Pinillos, Universidad <strong>de</strong> Nueva York (USA)Antonio Ojea García, RETEGALJordi Aguiló, Instituto <strong>de</strong> Microelectrónica <strong>de</strong> Barcelona (CNM)Rosa Vil<strong>la</strong>, Instituto <strong>de</strong> Microelectrónica <strong>de</strong> Barcelona (CNM)Esta Unidad Compartida surge en el marco <strong>de</strong>l convenio <strong>de</strong> co<strong>la</strong>boraciónacordado entre <strong>la</strong> Fundación Biomédica <strong>de</strong>l CHUVI, el Grupo CI8 <strong>de</strong>l Departamento<strong>de</strong> Química Analítica <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> y el Cork Institute ofTechnology (PROTEOBIO), Cork, (Ire<strong>la</strong>nd)24


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008CONtACtOAna Gago MartínezTel. 986.812.284 / 986.813.795 - Fax. 986.812.556anagago@uvigo.esFacultad <strong>de</strong> Química, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>Antonio Ojea CalvoTel. 986.816.000 ext. 16082antonio.ojea.calvo@sergas.esHospital Xeral-Cíes, CHUVI25


Presentación <strong>de</strong> Unida<strong>de</strong>sUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l Coordinador U<strong>Vigo</strong>Ramón C. Hermida DomínguezTeoría <strong>de</strong> <strong>la</strong> Señal y ComunicacionesETSI TelecomunicaciónDatos <strong>de</strong>l Coordinador XAP <strong>Vigo</strong>Juan Crespo SabarísCentro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> A GuardaUNIDADMonitorización ambu<strong>la</strong>toria en <strong>la</strong> valoración global <strong>de</strong>l riesgo cardiovascu<strong>la</strong>r:Proyecto Hygia y Proyecto MADRE.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Monitorización ambu<strong>la</strong>toria <strong>de</strong> <strong>la</strong> presión arterial, incluyendo <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>límites <strong>de</strong> referencia, mo<strong>de</strong><strong>la</strong>do <strong>de</strong> series temporales, <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> pruebas<strong>de</strong> diagnóstico, valoración <strong>de</strong> eficacia antihipertensiva <strong>de</strong> fármacos, y cronoterapia.• I<strong>de</strong>ntificación precoz y prevención <strong>de</strong> hipertensión gestacional y preec<strong>la</strong>mpsia.PRESENtACION EN LA JORNADAEn <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los sujetos normotensos estudiados mediante monitorizaciónambu<strong>la</strong>toria (MAPA), <strong>la</strong> presión arterial (PA) está caracterizada por dos picossituados aproximadamente 4 y 12 horas <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> <strong>la</strong> hora <strong>de</strong> levantarse, unapequeña bajada post-prandial, y un valle mucho más profundo durante <strong>la</strong>s horas<strong>de</strong> <strong>de</strong>scanso nocturno. Sin embargo, bajo ciertas condiciones fisiopatológicas,este <strong>de</strong>scenso nocturno disminuye o incluso se invierte hasta producirse unaelevación nocturna <strong>de</strong> <strong>la</strong> PA. Una forma ya habitual <strong>de</strong> c<strong>la</strong>sificar a los pacienteshipertensos es hacerlo como paciente dipper o no-dipper, utilizando el criterio<strong>de</strong> que el <strong>de</strong>scenso en media <strong>de</strong> PA durante el periodo <strong>de</strong> <strong>de</strong>scanso sea ≥10% o


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008está asociado a un aumento <strong>de</strong> eventos y daño en órganos diana, principalmentecorazón (hipertrofia ventricu<strong>la</strong>r izquierda, infarto <strong>de</strong> miocardio), cerebro (acci<strong>de</strong>ntevascu<strong>la</strong>r cerebral), y riñón (microalbuminuria, progresión hacia <strong>la</strong> insuficienciarenal crónica). La alteración en <strong>la</strong> regu<strong>la</strong>ción nocturna <strong>de</strong> <strong>la</strong> PA pareceser más frecuente en pacientes con HTA secundaria, sujetos ancianos, pacientesdiabéticos y pacientes con HTA resistente, aunque <strong>la</strong> verda<strong>de</strong>ra dimensión <strong>de</strong>lproblema está por ser <strong>de</strong>terminada, especialmente a través <strong>de</strong> <strong>la</strong> valoración <strong>de</strong>sujetos en el ámbito <strong>de</strong> atención primaria.En este sentido, el Proyecto Hygia se ha diseñado como un estudio marcadamenteasistencial, <strong>de</strong> forma que permita exten<strong>de</strong>r <strong>la</strong> utilización <strong>de</strong> <strong>la</strong> MAPAcomo herramienta <strong>de</strong> diagnóstico y valoración <strong>de</strong> <strong>la</strong> eficacia terapéutica. El ProyectoHygia permite <strong>la</strong> utilización <strong>de</strong> un informe estandarizado para los pacientes,basado en herramientas <strong>de</strong> probada sensibilidad diagnóstica a partir <strong>de</strong> valores<strong>de</strong> PA obtenidos mediante MAPA. El estudio se complementa con <strong>la</strong> puestaen marcha <strong>de</strong>l Proyecto MADRE, para <strong>la</strong> valoración <strong>de</strong> riesgo <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>complicaciones hipertensivas durante el embarazo. El objetivo fundamental secentra así en exten<strong>de</strong>r <strong>la</strong> utilización <strong>de</strong> <strong>la</strong> MAPA como herramienta asistencialen el diagnóstico <strong>de</strong> hipertensión, valoración <strong>de</strong> <strong>la</strong> eficacia terapéutica y evaluaciónglobal <strong>de</strong>l riesgo cardiovascu<strong>la</strong>r mediante <strong>la</strong> <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong>l patrón circadiano<strong>de</strong> variación <strong>de</strong> <strong>la</strong> PA mediante monitorización ambu<strong>la</strong>toria y pruebascomplementarias. Los objetivos primarios <strong>de</strong>l Proyecto Hygia son:1. Estudiar el patrón <strong>de</strong> variación circadiana <strong>de</strong> <strong>la</strong> PA en <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción hipertensa,con especial atención a los sujetos que reciben atención médica en centros<strong>de</strong> Atención Primaria.2. Cuantificar <strong>la</strong> prevalencia <strong>de</strong> un patrón no-dipper en <strong>la</strong> PA en pacientes hipertensosancianos, resistentes y diabéticos, entre otros grupos <strong>de</strong> interés, y/oalto riesgo cardiovascu<strong>la</strong>r.3. Demostrar <strong>la</strong> utilidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> MAPA como herramienta asistencial en <strong>la</strong> valoraciónglobal <strong>de</strong>l riesgo cardiovascu<strong>la</strong>r <strong>de</strong>l paciente hipertenso.27


Presentación <strong>de</strong> Unida<strong>de</strong>sUVI - CHUVIINVEStIGADORESUniversidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>Ramón C. Hermida Domínguez, Catedrático <strong>de</strong> Universidad.José Ramón Fernán<strong>de</strong>z Bernár<strong>de</strong>z, Profesor Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad.Artemio Mojón Ojea, Profesor Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad.Ignacio Alonso Alonso, Profesor Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad.Diana Elva Aya<strong>la</strong> García, Investigador Parga-Pondal.María José Fontao Fernán<strong>de</strong>z, Investigador contratado.Rita Soler Martín, Investigador contratado.Susana Serrano Revuelta, Investigador contratado.Gerencia <strong>de</strong> Atención PrimariaJuan José Crespo Sabarís, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> A Guarda.Manuel Domínguez Sardiña, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> Sárdoma, <strong>Vigo</strong>.María Teresa Ríos Rey, centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> A Dob<strong>la</strong>da, <strong>Vigo</strong>.Felisa Domínguez Grandal, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> Cuba, <strong>Vigo</strong>.Jose Luis Salgado Con<strong>de</strong>, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> Panzón, Nigrán.Pedro A. Callejas Cabanil<strong>la</strong>s, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> Teis, <strong>Vigo</strong>.Francisco Javier Iglesias Mato, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> Baiona.Sonia María Gomara Vil<strong>la</strong>bona, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> Vi<strong>la</strong>boa (Pontevedra).Ana Moyá Alvarez, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> Lérez, Pontevedra.COLABORACIONESMichael H. Smolensky, School of Public Health, Houston, Texas, USA.Francesco Portaluppi, Hipertensión Center, University of Ferrara, Italia.Edhard Haus, Dpt Lab. Medicine and Pathology, University of Minnesota, USA.Eugene L. Kanabrocky, Nuclear Medicine Service, Edward Hines Jr., VA Hospital,Hines, Illinois, USA.May D. Ryan, Cardiology Research Service, Edward Hines Jr., VA Hospital,Hines, Illinois, USA.28


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008CONtACtORamón C. Hermida DomínguezTel. 986.812.148 - Fax. 986.812.116rhermida@uvigo.esETSI Telecomunicación, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>http://www.tsc.uvigo.es/BIO/bioing.html29


Presentación <strong>de</strong> Unida<strong>de</strong>sUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l Coordinador U<strong>Vigo</strong>María Páez <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ca<strong>de</strong>na TortosaBioquímica, Genética e InmunologíaFacultad <strong>de</strong> BiologíaDatos <strong>de</strong>l Coordinador CHUVIAlberto Fernán<strong>de</strong>z Vil<strong>la</strong>rNeumologíaHospital Xeral-CíesUNIDADBiomarcadores Molecu<strong>la</strong>res en Patología Respiratoria, BMPR.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Aspectos genéticos <strong>de</strong> <strong>la</strong> hepatotoxicidad secundaria fármacos antituberculosos(farmacogenómica).• Determinación <strong>de</strong> marcadores diagnósticos y pronósticos genéticos y proteicosen el en patología pleural y pulmonar neoplásica.INVEStIGADORESJ. Alberto Fernán<strong>de</strong>z Vil<strong>la</strong>r, Coordinador CHUVI.María Páez <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ca<strong>de</strong>na Tortosa, Coordinador U<strong>Vigo</strong>.Francisco Javier Rodríguez Berrocal, Investigador.Diana Valver<strong>de</strong> Pérez, Investigador.Ana Rodríguez Piñeiro, Investigador.Sonia B<strong>la</strong>nco Prieto, Investigador.Virginia Leiro Fernán<strong>de</strong>z, Investigador.Maribel Botana Rial, Investigador.Lucía Consten<strong>la</strong> Carames, Personal <strong>de</strong> apoyo.30


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008CONtACtOJ. Alberto Fernán<strong>de</strong>z Vil<strong>la</strong>rTel. 986.816.000alberto.fernan<strong>de</strong>z.vil<strong>la</strong>r@sergas.esHospital Xeral-Cíes, CHUVI31


PRESENtACIONES DE GRUPOSCarmen Navarro Fernán<strong>de</strong>z-BalbuenaAfrica González Fernán<strong>de</strong>zAngel Rodríguez <strong>de</strong> LeraJuan Clofent Vi<strong>la</strong>p<strong>la</strong>naFe<strong>de</strong>rico Mallo FerrerFrancisco J. Rodríguez BerrocalJ. Alberto Fernán<strong>de</strong>z Vil<strong>la</strong>rLuis Liz MarzánMaximiliano Alvarez Fernán<strong>de</strong>zDavid PosadaRamón C. Hermida DomínguezMª Amalia Andra<strong>de</strong> OliviéJosé Luis Alba CastroBetty León FongXoán Leiceaga Baltar


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorCarmen Navarro Fernán<strong>de</strong>z-BalbuenaAnatomía Patológica y NeuropatologíaHospital Meixoeiro-ChuviGRUPO DE INVEStIGACIÓNNeurociencias (NC-CHUVI).LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Enfermeda<strong>de</strong>s Neuromuscu<strong>la</strong>res.• Banco <strong>de</strong> Tejidos y Prionopatías.• Enfermeda<strong>de</strong>s Lisosomales <strong>de</strong> Depósito.PRESENtACION EN LA JORNADAEl grupo <strong>de</strong> Investigación <strong>de</strong> Neurociencias <strong>de</strong>l CHUVI es un grupo multidisciplinarcompuesto por neurólogos, neurofisólogos, neuropatólogos, biólogos ygenetistas. Sus líneas <strong>de</strong> investigación están especialmente re<strong>la</strong>cionadas con <strong>la</strong>senfermeda<strong>de</strong>s raras, <strong>de</strong>finidas como aquel<strong>la</strong>s que tienen una prevalencia inferiora 5:10000 habitantes. Las tres líneas fundamentales son a) enfermeda<strong>de</strong>s neuromuscu<strong>la</strong>res,b) prionopatías y banco <strong>de</strong> tejidos neurológicos, y c) enfermeda<strong>de</strong>slisosomales <strong>de</strong> <strong>de</strong>pósito.1.Enfermeda<strong>de</strong>s Neuromuscu<strong>la</strong>res: <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el <strong>de</strong>scubrimiento <strong>de</strong>l gen <strong>de</strong> <strong>la</strong> distrofinapor clonación posicional o genética inversa, hace unos 20 años, el panoramadiagnóstico y <strong>de</strong> investigación en <strong>la</strong>s enfermeda<strong>de</strong>s neuromuscu<strong>la</strong>resha cambiado drásticamente. En <strong>la</strong> actualidad se han localizado, i<strong>de</strong>ntificado yclonado un elevado número <strong>de</strong> genes que codifican proteínas <strong>de</strong> <strong>la</strong> fibra muscu<strong>la</strong>resquelética ya sean sarcolémicas o <strong>de</strong> membrana, transmembrana, sarcoplásmicas,nucleares o <strong>de</strong> <strong>la</strong> matriz extracelu<strong>la</strong>r, cuyas mutaciones dan lugar aenfermeda<strong>de</strong>s neuromuscu<strong>la</strong>res anteriormente no c<strong>la</strong>sificadas. La mayoría, un90% aproximadamente, son <strong>de</strong> transmisión autosómica recesiva, y el 10 % restante<strong>de</strong> herencia dominante. La conservación sistemática en bancos <strong>de</strong> tejidos35


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVI<strong>de</strong> todas <strong>la</strong>s biopsias muscu<strong>la</strong>res <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el año 1992 ha permitido realizar, enun número consi<strong>de</strong>rable <strong>de</strong> casos, diagnósticos retrospectivos por el <strong>de</strong>scubrimiento<strong>de</strong> nuevas proteínas. El análisis genético <strong>de</strong>l paciente y sus familiarestras <strong>la</strong> e<strong>la</strong>boración <strong>de</strong> árboles genealógicos, ha posibilitado efectuar una ampliacampaña divulgativa, <strong>de</strong> consejo genético y diagnóstico preimp<strong>la</strong>ntacional,permitiendo <strong>la</strong> práctica erradicación <strong>de</strong> algunas <strong>de</strong> estas enfermeda<strong>de</strong>s en <strong>la</strong>sfamilias afectadas. En este aspecto, nuestro grupo se ha centrado en miopatíasque cursan con intolerancia al ejercicio como <strong>la</strong> enfermedad <strong>de</strong> McArdle, conel genotipado <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 120 casos y <strong>la</strong> <strong>de</strong>scripción <strong>de</strong> 7 nuevas mutaciones, en<strong>la</strong>s miopatías mitocondriales, y en <strong>la</strong>s sarcoglicanopatías, con especial referenciaa una mutación fundacional exclusiva <strong>de</strong> <strong>la</strong> etnia gitana.2.3.Prionopatías y Banco <strong>de</strong> Tejidos Neurológicos. A<strong>de</strong>más <strong>de</strong>l Banco <strong>de</strong> MúsculoEsquelético, <strong>la</strong> existencia <strong>de</strong> un Banco <strong>de</strong> Cerebros (o Banco <strong>de</strong> TejidosNeurológicos) homologado y protocolizado es crucial para <strong>la</strong> investigación en<strong>de</strong>mencias, prionopatías y otras enfermeda<strong>de</strong>s neuro<strong>de</strong>generativas. La complejidad<strong>de</strong>l sistema nervioso central implica que <strong>la</strong>s investigaciones en tejidoconge<strong>la</strong>do se realicen en aspectos muy diferentes, ya sean bioquímicos, inmunohistoquímicoso genéticos, y <strong>de</strong> forma atemporal por lo que <strong>la</strong> co<strong>la</strong>boracióncon otros grupos <strong>de</strong> investigación y otros Bancos es necesaria. El Western blotaplicado a <strong>la</strong>s prionopatías en diversas áreas encefálicas nos ha permitido haceruna corre<strong>la</strong>ción fenotipo-genotipo según los polimorfismos en el codón 129<strong>de</strong> PRPNP y el tipo <strong>de</strong> afectación clínica e intensidad <strong>de</strong>l <strong>de</strong>pósito anómalo<strong>de</strong> proteína priónica. Con este estudio se pue<strong>de</strong>n, a<strong>de</strong>más, i<strong>de</strong>ntificar los casosclásicos <strong>de</strong> prionopatías <strong>de</strong> <strong>la</strong>s formas genéticas, iatrogénicas, variante <strong>de</strong>Creutzfeldt Jacob o insomnio familiar fatal.Enfermeda<strong>de</strong>s lisosomales <strong>de</strong> <strong>de</strong>pósito. Con el advenimiento <strong>de</strong> <strong>la</strong>s nuevasterapias <strong>de</strong> sustitución enzimática en algunas enfermeda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>de</strong>pósito, elgrupo ha retomado con intensidad este campo <strong>de</strong> trabajo. Los estudios se centranespecialmente en tres enfermeda<strong>de</strong>s: enfermedad <strong>de</strong> Fabry, enfermedad<strong>de</strong> Pompe o Glucogenosis II, y enfermedad <strong>de</strong> Lafora. De <strong>la</strong> enfermedad <strong>de</strong>Fabry se han estudiado más <strong>de</strong> 30 casos proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> diversos lugares <strong>de</strong>36


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008España, Alemania y Suiza, al haber protocolizado un abordaje diagnóstico porultraestructura <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>rmis cutánea. En los últimos años se realiza estudiocombinado <strong>de</strong> <strong>la</strong>s terminaciones <strong>de</strong>rmo-epidérmicas por inmunohistoquímica<strong>de</strong>l enzima PG 9.6, simi<strong>la</strong>r al utilizado en otros pacientes con dolor neuropático.En <strong>la</strong> glucogenosis II hemos <strong>de</strong>scrito 6 nuevas mutaciones y empleado elestudio genético y ultraestructural en vellosida<strong>de</strong>s coriónicas para diagnósticoprenatal, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong>l bioquímico tradicional. Estudiamos <strong>la</strong>s alteraciones ópticasy ultraestructurales en perros con enfermedad <strong>de</strong> Lafora, mo<strong>de</strong>lo animalespontáneo y últimamente en ratones transgénicos, con mutaciones en <strong>la</strong>forinao Knockout para este gen con <strong>la</strong> co<strong>la</strong>boración <strong>de</strong>l CSIC <strong>de</strong> Madrid.INVEStIGADORESCarmen Navarro Fernán<strong>de</strong>z-Balbuena (IP), Servicio <strong>de</strong> Anatomía Patológica,Hospital Meixoeiro.Jose M Fernán<strong>de</strong>z Rodríguez, Servicio <strong>de</strong> Neurofisiología Clínica, H. Xeral.Susana Teijeira Bautista, Servicio <strong>de</strong> Anatomía Patológica, Hospital Meixoeiro.Beatriz San Millán Tejado, Servicio <strong>de</strong> Anatomía Patológica, H. Meixoeiro.Dolores Escriche Jaime, Servicio <strong>de</strong> Neurología, Hospital Meixoeiro.Mª José Moreno Carretero, Servicio <strong>de</strong> Neurología, Hospital Meixoeiro.Susana Me<strong>de</strong>rer Hengstl, Servicio <strong>de</strong> Neurología, Comp. Hosp. <strong>de</strong> Pontevedra.Carina Diéguez Vare<strong>la</strong>, Servicio <strong>de</strong> Neurofisiología Clínica, H. Xeral-Cíes.Irene Viéitez González, Servicio <strong>de</strong> Anatomía Patológica, Hospital Meixoeiro.Elena Vi<strong>la</strong>s Otero, Servicio <strong>de</strong> Anestesiología y Reanimación, H. Xeral-Cíes.PERSONAL DE APOYO A LA INVEStIGACIÓNSoraya Barrera Cabañeros, Servicio <strong>de</strong> Anatomía Patológica, H. Meixoeiro.Tania Vázquez Santos, Servicio <strong>de</strong> Anatomía Patológica, Hospital Meixoeiro.COLABORACIONESElena Sánchez Trigo, Dep. <strong>de</strong> Traducción y Lingüística. Univ. <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Santiago Rodríguez <strong>de</strong> Córdoba, Centro <strong>de</strong> Inv. Biológicas (CSIC, Madrid).Mª Jesús Sobrido Gómez, Fundación Pública Galega <strong>de</strong> Medicina Xenómica.37


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIÁngel Carracedo Álvarez, Fundación Pública Galega <strong>de</strong> Medicina Xenómica.Miguel A. Martín Casanueva, Centro <strong>de</strong> Investigación, Hospital <strong>Universitario</strong>12 <strong>de</strong> Octubre (Madrid).Nigel Laing, University of Western Australia, Ned<strong>la</strong>nds.Bruno Eymard, Institut <strong>de</strong> Myologie. Groupe Hospitalier Pitié-Salpêtrière (París).Pascal Laforet, Institut <strong>de</strong> Myologie. Groupe Hospitalier Pitié-Salpêtrière (París).CONtACtOCarmen Navarro Fernán<strong>de</strong>z-BalbuenaTel. 986.811.111 ext. 11661 - Fax. 986.276.416carmen.navarro.fernan<strong>de</strong>z.balbuena@ergas.esHospital Meixoeiro- CHUVI38


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorÁfrica González Fernán<strong>de</strong>zInmunologiaEdificio Ciencias Experimentales, Campus Lagoas Marcosen<strong>de</strong>, <strong>Vigo</strong> - 36310GRUPO DE INVEStIGACIÓNIN1.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Nanomedicina: diagnóstico y terapia.• Respuesta inmune a nanopartícu<strong>la</strong>s.• Inmunoterapia <strong>de</strong>l cáncer.• Estudios teóricos y experimentales <strong>de</strong> respuesta y memoria inmune humoral- Vacunas.• Estudios teóricos y experimentales <strong>de</strong> <strong>la</strong> diversidad <strong>de</strong>l repertorio <strong>de</strong> linfocitosT CD4 + normales y regu<strong>la</strong>dores.• Desarrollo <strong>de</strong> Elisa / Western blot / Biosensores.• Anticuerpos monoclonales y fagos recombinantes.PRESENtACION EN LA JORNADAInmunoterapia y NanomedicinaINVEStIGADORESDra. Africa González Fernán<strong>de</strong>z.Dra. Encarna De Miguel Villegas.Dr. Jose M. Faro Rivas.Dra. Susana Magadán Mompó.Dra. Silvia Lorenzo Abal<strong>de</strong>.Christian Sánchez Espinel.Andrea Hernán<strong>de</strong>z Fernán<strong>de</strong>z.Belén Díaz Freitas.Daniel Pérez Estévez.39


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIElina Garet Fernán<strong>de</strong>z.Juan Calvo Iglesias.Ange<strong>la</strong> Franca.Ana Agua-Doce.COLABORACIONES(Investigadores que co<strong>la</strong>boran con el grupo e instituciones a <strong>la</strong>s que pertenecen)Francisco Gambón Deza, Unidad <strong>de</strong> Inmunología. H. Meixoeiro. <strong>Vigo</strong>.Carmen Loureiro, Servicio <strong>de</strong> Hematología. H. Meixoeiro. <strong>Vigo</strong>.Grupo <strong>de</strong> Análisis clínicos, H. Meixoeiro. <strong>Vigo</strong>.Víctor Del Campo, Servicio <strong>de</strong> Medicina Preventiva. H. Meixoeiro. <strong>Vigo</strong>Julio Montes, Servicio <strong>de</strong> Medicina Interna. H. Meixoeiro.<strong>Vigo</strong>.Luis Anibarro, Unidad <strong>de</strong> Tuberculosis. Hospital <strong>de</strong> Pontevedra.Fernando Díaz Espada, Servicio Inmunología. Clínica Puerta <strong>de</strong> Hierro. Madrid.Luis Liz Marzán, Química-Física. Univ. <strong>Vigo</strong>. Pontevedra.María José Alonso, Univ. Santiago <strong>de</strong> Composte<strong>la</strong>. A Coruña.Ricardo Ibarra, Instituto <strong>de</strong> Nanociencia <strong>de</strong> Aragón. Zaragoza.Arben Mercoci, Universidad Autónoma <strong>de</strong> Barcelona.Sergio Moya, CIC-BIOMAGUNE. San Sebastián.Marina A. Dobrovolskaia, Nanotechnology Characterization Lab. USA.Francisco Sánchez Madrid, H. Princesa. Madrid.Carmen Fernán<strong>de</strong>z, Dto. Inmunología. Univ. Estocolmo. Suecia.Luis Graça, Inst. <strong>de</strong> Medicina Molecu<strong>la</strong>r, Fac. <strong>de</strong> Medicina, Lisboa, Portugal.Instituto Gulbenkian <strong>de</strong> Ciencia, Oeiras, Portugal.Manuel Vi<strong>la</strong>nova, Inst. <strong>de</strong> Ciencias Biomédicas Abel Sa<strong>la</strong>zar, Porto, Portugal.António Ban<strong>de</strong>ira, Instituto Pasteur, Paris, Francia40


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008CONtACtOAfrica Gonzalez Fernan<strong>de</strong>zTel. 986.812.625 / 626 - Fax. 986.812.556áfrica@uvigo.esEdificio Ciencias Experimentaleshttp://webs.uvigo.es/c03/webc03/INMUNOLOGIA/in<strong>de</strong>xinmuno.htm41


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorAngel Rodriguez De LeraQuimica OrganicaFaculta<strong>de</strong> De QuimicaGRUPO DE INVEStIGACIÓNQO1. Diseño y Síntesis <strong>de</strong> Medicamentos Anticancerosos Innovadores.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Diseño y síntesis <strong>de</strong> ligandos <strong>de</strong> receptores nucleares (retinoi<strong>de</strong>s, eicosanoi<strong>de</strong>s,…)• Diseño y síntesis <strong>de</strong> ligandos <strong>de</strong> enzimas epigenéticas (<strong>de</strong>saceti<strong>la</strong>sas <strong>de</strong> histonas,acetil transferasas <strong>de</strong> histonas, metil transferasas <strong>de</strong> histonas y <strong>de</strong>ADN...)• Síntesis orientada a <strong>la</strong> diversidad <strong>de</strong> librerías <strong>de</strong> productos naturales con actividadantitumoral.• Síntesis <strong>de</strong> carotenoi<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> dieta, y <strong>de</strong> apocarotenoi<strong>de</strong>s con actividad antiproliferativa.PRESENtACION EN LA JORNADALa cromatina sufre modificaciones epigenéticas para regu<strong>la</strong>r <strong>la</strong> expresión génica.Otras señales “aguas arriba”, como <strong>la</strong>s mediadas por ligandos <strong>de</strong> receptores nucleares,inducen complejos patrones <strong>de</strong> modificaciones <strong>de</strong>l DNA y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s histonas,catalizados por enzimas, componentes proteicos c<strong>la</strong>ve <strong>de</strong> <strong>la</strong> cromatina. Esasmodificaciones epigéneticas originan regiones <strong>de</strong> anc<strong>la</strong>je para otros regu<strong>la</strong>doresy constituyen un código epigenético que especifica los mo<strong>de</strong>los transitorios opermanentes (y hereditarios) <strong>de</strong> <strong>la</strong>s funciones <strong>de</strong>l genoma. A<strong>de</strong>más, <strong>la</strong>s enzimasepigéneticas modifican <strong>la</strong> actividad <strong>de</strong> importantes factores <strong>de</strong> transcripción.Evi<strong>de</strong>ncias recientes conectan <strong>la</strong>s funciones epigenéticas alteradas a <strong>la</strong> oncogénesis,y sugieren que los regu<strong>la</strong>dores <strong>de</strong> <strong>la</strong> cromatina y los mecanismos “aguasarriba” son dianas c<strong>la</strong>ve para el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> nuevos fármacos anticancerígenos(epi-fármacos).42


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008INVEStIGADORESAngel Rodríguez <strong>de</strong> Lera.José Antonio Souto Salgado.Rosana Alvarez Rodríguez.José García Rodríguez.O<strong>la</strong>l<strong>la</strong> Nieto Faza.Santiago Pérez Rodríguez.Martín Pérez Rodríguez.C<strong>la</strong>udio Martínez Fernán<strong>de</strong>z.Carlos Silva López.Adán Borja González Pérez.Fátima Rodríguez Barrio.Patricia García Domínguez.Raquel Pereira Cameselle.Noelia Fontán Filgueira.Carlos Pérez Ba<strong>la</strong>do.Pau<strong>la</strong> Rodríguez Graña.Belén Vaz Araújo.Pau<strong>la</strong> Lorenzo Rodríguez.Esther Vaz Araújo.Sandra Sarceda López.Susana Álvarez Rodríguez.Leticia Otero <strong>de</strong> Castro.Efrén Peréz Santín.Gundián Martín <strong>de</strong> Hijas Liste.José M. Esteban García.COLABORACIONESInvestigadores <strong>de</strong>l Proyecto Europeo EPITRON.Dra. Lucia Altucci, Seconda Universitá di Napoli (Italia).Dr. Hinrich Gronemeyer, IGBMC (Ilkirch, Francia).Prof. Henk Stynnenberg, Stichting Katholieke Universiteit (Nijmegen, Ho<strong>la</strong>nda).43


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIOtros InvestigadoresProf. Krys Palczewski, Case Western University.Dr. F. Javier Piedrafita, Sidney Kimmel Cancer Center.CONtACtOAngel Rodríguez <strong>de</strong> LeraTel. 986.812.316 - Fax. 986.811.940qolera@uvigo.esFaculta<strong>de</strong> <strong>de</strong> Químicahttp://webs.uvigo.es/<strong>de</strong>lera/44


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorJuan Clofent Vi<strong>la</strong>p<strong>la</strong>naAparato DigestivoHospital Meixoeiro, CHUVI (*)GRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> Investigación en Gastroenterología.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Cáncer colorrectal (estudios epi<strong>de</strong>miológico - genéticos).• Enfermedad inf<strong>la</strong>matoria intestinal (estudios epi<strong>de</strong>miológico - genéticos).• Obesidad mórbida( valoración <strong>de</strong> <strong>la</strong> eficacia <strong>de</strong> técnicas endoscópicas).PRESENtACIÓN DE LA JORNADANos presentamos como grupo clínico que está <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>ndo su <strong>la</strong>bor investigadoraen proyectos epi<strong>de</strong>miológico-genéticos en co<strong>la</strong>boración con grupos <strong>de</strong>investigación relevantes en Cáncer <strong>de</strong> colorrectal (CCR) y en Enfermedad inf<strong>la</strong>matoriaIntestinal (EII). Las lineas propias se han centrado en <strong>la</strong> Epi<strong>de</strong>miología<strong>de</strong>l CCR en <strong>la</strong> EII en Galicia y recientemente sobre Obesidad. Hemos participadoen <strong>la</strong> realización <strong>de</strong> Bases <strong>de</strong> Datos <strong>de</strong> ámbito Nacional en CCR y EII. Lapróxima incorporación al CHUVI <strong>de</strong> un Grupo <strong>de</strong> investigación sobre CCR(PGIDIT 2006-2010) reforzará nuestra capacidad investigadora en este campo.Nuestra experiencia en trabajos co<strong>la</strong>borativos y <strong>la</strong> pertenencia activa en estosgrupos es uno <strong>de</strong> nuestros principales activos.Enfermedad Inf<strong>la</strong>matoria Intestinal (EII)A) Formando parte <strong>de</strong>l Col<strong>la</strong>borative Study on Inf<strong>la</strong>mmatory Bowel Disease(EC-IBD) estamos siguiendo <strong>de</strong> forma prospectiva una cohorte inci<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> pacientescon EII. El seguimiento a 10 años ha generado para el grupo en losúltimos dos años 11 publicaciones internacionales acerca <strong>de</strong> estudios <strong>de</strong> costes,inci<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> disp<strong>la</strong>sia y CCR, curso clínico y mortalidad, factores pronósticos,prevalencia <strong>de</strong> marcadores serológicos y genéticos, embarazo... En45


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVI<strong>la</strong> nueva etapa se preten<strong>de</strong> evaluar una nueva cohorte inci<strong>de</strong>nte para estudio<strong>de</strong> inci<strong>de</strong>ncia y valoración <strong>de</strong> factores ambientales y genéticos candidatos y alcurso evolutivo <strong>de</strong> <strong>la</strong> enfermedadB) Proseguir el Estudio Co<strong>la</strong>borativo Gallego <strong>de</strong> inci<strong>de</strong>ncia, características clinicopatológicas,y molecu<strong>la</strong>res <strong>de</strong>l CCR asociado a <strong>la</strong> EII en Galicia iniciado enel año 1994.C) Participación en estudios multicéntricos <strong>de</strong>l Grupo Español <strong>de</strong> Trabajo enEnfermedad <strong>de</strong> Crohn y Colitis Ulcerosa (GETECCU) a traves <strong>de</strong> <strong>la</strong> Base <strong>de</strong>datos Españo<strong>la</strong> y Banco <strong>de</strong> DNA ENEIDA (Estudio Nacional en EnfermedadInf<strong>la</strong>matoria Intestinal sobre <strong>de</strong>terminantes Genéticos Ambientales)Cáncer colorrectal (CCR)A) Formando parte <strong>de</strong>l Grupo <strong>de</strong> Oncología <strong>de</strong> <strong>la</strong> Asociación Españo<strong>la</strong> <strong>de</strong> Gastroenterología(AEG) se ha contribuido al conocimiento <strong>de</strong>l Síndrome <strong>de</strong>Lynch u otras formas hereditarias o familiares <strong>de</strong>l CCR. Se han aportado resultadospublicados en múltiples revistas internacionales sobre:• La inci<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> <strong>la</strong>s formas hereditarias o familiares <strong>de</strong>l CCR en España.• Estrategias para <strong>la</strong> i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> pacientes afectados por el Sme <strong>de</strong>Lynch con optimización <strong>de</strong>l diagnóstico con propuestas <strong>de</strong> estrategias <strong>de</strong>i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> portadores <strong>de</strong> mutaciones y aportación al diagnóstico <strong>de</strong>lSme X.• Evaluación <strong>la</strong> respuesta al tratamiento con 5-FU en re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> capacidadreparadora <strong>de</strong>l ADN.• Caraterización <strong>de</strong> los pacientes con CCR que presentan lesiones colorrectalessincrónicas o metacrónicas.B) Evaluación <strong>de</strong> los factores que influyen en <strong>la</strong> adherencia en el cribado <strong>de</strong> familiares<strong>de</strong> primer y segundo grado <strong>de</strong> pacientes con CCR familiar y hereditarioC) Hemos participado en un estudio co<strong>la</strong>borativo auspiciado por <strong>la</strong> Universdad<strong>de</strong>l Sur <strong>de</strong> California para <strong>la</strong> evaluación <strong>de</strong> <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong> participación <strong>de</strong> <strong>la</strong>pob<strong>la</strong>ción gallega en estudios epi<strong>de</strong>miológico genéticos sobre CCR.46


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008D) En <strong>la</strong> actualidad estamos co<strong>la</strong>borando en proyectos multicéntricos como:• El estudio <strong>de</strong> genes <strong>de</strong> susceptibilidad y genes diana en <strong>la</strong>s formas familiaresy hereditarias <strong>de</strong>l CCR.• Rutas específicas <strong>de</strong> tumorogénesis en pob<strong>la</strong>ción gallega.E) Estudios en vías <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo• Estudio multicentrico nacional sobre cribado pob<strong>la</strong>cional en pob<strong>la</strong>cion <strong>de</strong>riesgo medio.• Caracterización molecu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> sindromes <strong>de</strong> poliposis.INVEStIGADORESJuan Clofent Vi<strong>la</strong>p<strong>la</strong>na, Coordinador. Secc. Ap. Digestivo. (*)Maria Luisa <strong>de</strong> Castro Parga, Investigadora. Secc. Ap. Digestivo. (*)Vicent Hernán<strong>de</strong>z Ramírez, Investigador. Secc. Ap. Digestivo. (*)Alfonso Martínez Turnes, Investigador. Secc. Ap. Digestivo. (*)Juan Ramón Pineda Marino, Investigador. Secc. Ap. Digestivo. (*)Antoni Tardío Baiges, Investigador. Serv. Anatomía Patológica. (*)Esteban Caste<strong>la</strong>o, Investigador. PGIDIT 2006-2010.Lucía Cid, Investigadora. PGIDIT 2006-2010.Sara Miranda, Técnico <strong>de</strong> Lab. PGIDIT 2006-2010.Cristina González Cuesta, Enfermera. Personal <strong>de</strong> apoyo. (*)Gloria Mª Rey García, Investigadora.U. Codificación Diagnóstica. (*)Ana Isabel Mediero Dominguez, Investigadora.U. Codificación Diagnóstica. (*)Santos Pereira Bueno, Investigador. Secc. Ap. Digestivo. (**)Dolores Rodriguez, Investigadora. Secc. Ap. Digestivo (**)COLABORACIONESCarmen Navarro Fernan<strong>de</strong>z-Balbuena, Investigadora. Serv.Anatomía Patológica.(*)Victor <strong>de</strong>l Campo, Investigador. Secc. Epi<strong>de</strong>miología. (*)C<strong>la</strong>ra Ruiz Ponte, Investigadora. FPGMX. Santiago.Angel Caracado Álvarez, Investigador. FPGMX. Santiago.47


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVICONtACtOJuan Clofent Vi<strong>la</strong>p<strong>la</strong>naTel. 986.811.111 ext. 11157 (endoscopias); telf. corporativo (centralita)juan.clofent.vi<strong>la</strong>p<strong>la</strong>na@sergas.esHospital Meixoeiro, CHUVI48


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorFe<strong>de</strong>rico Mallo FerrerLaboratorio <strong>de</strong> EndocrinologiaFacultad <strong>de</strong> BiologíaGRUPO DE INVEStIGACIÓNEndocrinologia y Neurofisiologia, ENDONEURO.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• DIABETES MELLITUS. Nuevos tratamientos. Incretinas. Nuevas formas<strong>de</strong> administración <strong>de</strong> fármacos en <strong>la</strong> diabetes mellitus.• Control <strong>de</strong> <strong>la</strong> ingesta <strong>de</strong> alimentos. Ghrelin. Obesidad.• Neuroendocrinología y peptidos gastrointestinales. Eje corticoadrenal.• Excitabilidad y propieda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> membrana en neuronas <strong>de</strong>l Ganglio CervicalSuperior (sistema simpático) y <strong>de</strong> los Núcleos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Columnas Dorsales <strong>de</strong>rata y ratón en cultivo e in vivo.PRESENtACION EN LA JORNADA• Mecanismo <strong>de</strong> secreción <strong>de</strong> insulina: Incretinas. GLP-1 y Ex4.• Control <strong>de</strong> <strong>la</strong> ingesta <strong>de</strong> alimentos. Regu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> Ghrelin: papel <strong>de</strong> <strong>la</strong>s incretinasy sistema nervioso vegetativo. Ghrelin en miocardiopatía isquémica.• Nuevos métodos <strong>de</strong> administración <strong>de</strong> incretinas.• Regu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong>l eje cortico adrenal y gonadotropo por incretinas.• Proyectos <strong>de</strong> futuro: seguimiento <strong>de</strong> nanopartícu<strong>la</strong>s por ultrasonografía. Cinética<strong>de</strong> hormonas.• Tecnología disponible: mo<strong>de</strong>los animales <strong>de</strong> diabetes, estudio experimentalmetabolismo, cultivos celu<strong>la</strong>res, cuantificación hormonal (RIA, Luminex),biología molecu<strong>la</strong>r hormonas, eletrofisiología y patch-c<strong>la</strong>mp.49


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIINVEStIGADORESDoctoresFe<strong>de</strong>rico Mallo Ferrer.Lucas C. González Matías.Eva Mª <strong>Vigo</strong> Gago.Pablo Fernán<strong>de</strong>z Catalina, Hospital <strong>de</strong> Montecelo, Pontevedra.InvestigadoresMayte Alvarez CrespoSole FontansAnge<strong>la</strong> Valle GallegoC<strong>la</strong>udia LetelierManuel Gil Lozano.Marina Romaní.Wilfredo Guanipa Sierra.Co<strong>la</strong>boradoresCarmen Alvarez Veleiro.José Luis R. Melgar, Hospital Montecelo, Pontevedra.Concha Páramo, Hospital Xeral-Cies, <strong>Vigo</strong>.Enrique Suárez Fernán<strong>de</strong>z.Grupo Neurofisiología.José Antonio Lamas Castro, Responsable <strong>de</strong>l Grupo-Profesor Titu<strong>la</strong>r.Sandro José Ribeiro, Investigador Post-Doctoral Contratado (Agosto 2007-)Alba Cadaveira Mosquera, Alumna Tercer Ciclo-Contratada (Enero 2008-)Vanesa Domínguez Lorenzo, Técnico Especialista-Contratada (Febrero 2007-)COLABORACIONESDiego Pérez Tilve, David D`alessio & Matthias Tschoep, Neuroendocrinology,Obesity, Nutrition Group. Obesity Research Center, Dept. of Psychiatry, GenomeResearch Institute, OH, USA. University of Cincinatti. Ohio. USA.Raquel Gómez <strong>de</strong> Heras, Departamento <strong>de</strong> Psicobiología. Facultad <strong>de</strong> Psicología.Universidad Complutense <strong>de</strong> Madrid.Manuel Tena- Sempere, Depto. Fisiología. Universidad <strong>de</strong> Córdoba.Carlos Diéguez González, Depto. Fisiología. Univ. Santiago <strong>de</strong> Composte<strong>la</strong>.50


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Mª José Alonso Fernán<strong>de</strong>z, Depto. Tecnología Farmacéutica. Univ. Santiago <strong>de</strong> Composte<strong>la</strong>.Red Gallega para el estudio <strong>de</strong> <strong>la</strong> Obesidad, Regobe.Red <strong>de</strong> Animales Transgénicos <strong>de</strong> Galicia, Ratga.CONtACtOFe<strong>de</strong>rico Mallo FerrerTel. 986.812.393 - Fax. 986.812.556fmallo@uvigo.esFacultad <strong>de</strong> Biología. Campus <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>http://webs.uvigo.es/endocrinologíahttp://www.regobe.org51


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNBiomarcadores Molecu<strong>la</strong>res, BB1.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓNDatos <strong>de</strong>l CoordinadorFrancisco Javier Rodríguez Berrocal.Departamento <strong>de</strong> Bioquímica, Genética e Inmunología.Facultad <strong>de</strong> Biología. Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Todos los miembros <strong>de</strong>l grupo trabajan en líneas <strong>de</strong> investigación <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>lcampo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Biomedicina y se centran sobre todo en <strong>la</strong> búsqueda, <strong>de</strong>sarrollo yaplicación <strong>de</strong> biomarcadores molecu<strong>la</strong>res en diferentes patologías humanas. Elobjetivo común es hal<strong>la</strong>r nuevos marcadores molecu<strong>la</strong>res, con vistas a su posibleaplicación en distintas patologías. Los marcadores objeto <strong>de</strong> estudio pue<strong>de</strong>n ser<strong>de</strong> tipo genético, tales como mutaciones o alteraciones en <strong>la</strong> expresión <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminadosgenes, epítopos glucídicos cuya estructura y/o expresión se modificanen algunas enfermeda<strong>de</strong>s, o <strong>de</strong> tipo proteico cuyos niveles <strong>de</strong> expresión y/o actividadvarían en re<strong>la</strong>ción con <strong>la</strong> patología.Líneas concretas• Estudios sobre glicoconjugados y enzimas glicosidasas y glicosiltransferasas paraencontrar marcadores para el cáncer que puedan tener utilidad en el diagnóstico,marcadores <strong>de</strong> pronóstico que permitan pre<strong>de</strong>cir <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l enfermoy marcadores <strong>de</strong> vigi<strong>la</strong>ncia postoperatoria que permitan realizar un seguimiento<strong>de</strong> <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l paciente durante el tratamiento <strong>de</strong> <strong>la</strong> enfermedad.• Estudios proteómicos para i<strong>de</strong>ntificar y <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r marcadores para el cáncery otras patologías mediante electroforesis bidimensional y espectrometría<strong>de</strong> masas.• Desarrollo <strong>de</strong> marcadores genéticos tanto para <strong>la</strong> investigación como para eldiagnóstico <strong>de</strong> patologías hereditarias, por ejemplo, i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> nuevosgenes implicados en patologías como <strong>la</strong> retinosis pigmentaria, en <strong>la</strong> <strong>de</strong>ge-52


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008neración macu<strong>la</strong>r o enfermedad <strong>de</strong> Stargardt, y en el Síndrome <strong>de</strong> Bar<strong>de</strong>t-Biedl. Estudio <strong>de</strong>l papel <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminados polimorfismos en <strong>la</strong> expresión <strong>de</strong> <strong>la</strong>patología, como es el caso <strong>de</strong> enfermeda<strong>de</strong>s autoinmunes, o en el <strong>de</strong>sarrollo<strong>de</strong> efectos secundarios a un medicación <strong>de</strong>terminada, como <strong>la</strong> hepatotoxicida<strong>de</strong>n pacientes tratados con antituberculosos, o <strong>la</strong> diarrea y neutropenia enpacientes con tratamientos oncológicos.INVEStIGADORESInvestigadores PDIFrancisco Javier Rodríguez Berrocal, Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad e investigador responsable<strong>de</strong>l grupo.Almu<strong>de</strong>na Fernán<strong>de</strong>z Briera, itu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad e investigadora <strong>de</strong>l grupo.María Páez <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ca<strong>de</strong>na Tortosa, Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Univ. e investigadora <strong>de</strong>l grupo.Vicenta Soledad Martínez Zorzano, Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Univ. e investigadora <strong>de</strong>l grupo.Emilio Gil Martín, Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad e investigador <strong>de</strong>l grupo.Diana Valver<strong>de</strong> Pérez, Contratada Doctora <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Ana Rodríguez Piñeiro, Contratada Doctora contrato Angeles Alvariño.Otros investigadoresYohanna Lemos González, Doctora en Biología. Contratada por el grupo <strong>de</strong>investigación.Loretta De Chiara Prada, Doctora en Biología. Contratada Fundación Biomédica<strong>de</strong>l CHUVI.Pau<strong>la</strong> Álvarez Chaver, Licenciada en Biología. Contratada FEUGA.Susana Vil<strong>la</strong>r Porte<strong>la</strong>, Doctoranda (finalizado Contrato Predoctoral MaríaBarbeito)Laura Muinelo Romay, Contrato Predoctoral María Barbeito.Inés Pereiro Rodríguez, Contrato Predoctoral María Barbeito.Andrés García Galo, Contrato Predoctoral María Barbeito.Sonia B<strong>la</strong>nco Prieto Becaria, Tercer ciclo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Xunta <strong>de</strong> Galicia.María Teresa Piñeiro Gallego, Becaria tercer ciclo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Xunta <strong>de</strong> Galicia.53


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVICOLABORACIONESComplejo Hospita<strong>la</strong>rio <strong>Universitario</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>Alberto Fernán<strong>de</strong>z Vil<strong>la</strong>r, Virginia Leiro, Mª Isabel Botana, Servicio NeumologíaJoaquín González Carreró y Concepción Fiaño, Servicio <strong>de</strong> Anatomía Patológica.A. López Saco, Servicio <strong>de</strong> Cirugía.David Martínez Ares, Servicio <strong>de</strong> Digestivo.Ricardo García Mayor, Servicio <strong>de</strong> Endocrinología.Isaac Arias Santos, Servicio <strong>de</strong> Farmacia Hospita<strong>la</strong>ria.Carmen Albo, Servicio <strong>de</strong> Hematología.Carmen Valver<strong>de</strong>, Servicio <strong>de</strong> Marcadores Tumorales.Severiano Campos, Servicio <strong>de</strong> Oftalmología.Javier Castel<strong>la</strong>nos, Servicio <strong>de</strong> Oncología.Estrel<strong>la</strong> Pal<strong>la</strong>s Pal<strong>la</strong>s, Servicio <strong>de</strong> Otorrino<strong>la</strong>ringología.Concepción Soler, Servicio <strong>de</strong> Pediatría.Antonio Ocampo, Medicina Interna.Complejo Hospita<strong>la</strong>rio <strong>Universitario</strong> <strong>de</strong> OurenseElisa Cuevas y José Antonio Bello Giz, Servicio <strong>de</strong> Anatomía Patológica.ComplejoHospita<strong>la</strong>rio <strong>Universitario</strong> <strong>de</strong> Pontevedra.Adolfo Baloira, Servicio Neumología.CONtACtOFrancisco Javier Rodríguez BerrocalTel. 986.812.571 - Fax. 986.812.556berrocal@uvigo.esFacultad <strong>de</strong> Biología. Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.54


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorJ. Alberto Fernán<strong>de</strong>z Vil<strong>la</strong>rNeumologíaHospital Xeral-Cíes, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> investigación en enfermeda<strong>de</strong>s respiratorias e infecciosas <strong>de</strong>lCHUVI, GIERI.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Aspectos clínicos y genéticos <strong>de</strong> <strong>la</strong> hepatotoxicidad secundaria fármacos antituberculosos(farmacogenómica).• Determinación <strong>de</strong> nuevos marcadores genéticos y proteicos en el diagnóstico<strong>de</strong> <strong>la</strong> patología pleural y pulmonar neoplásica.• Aspectos epi<strong>de</strong>miológicos y clínicos <strong>de</strong> <strong>la</strong> tuberculosis en general, especialmente<strong>de</strong> <strong>la</strong> tuberculosis multirresistente, y <strong>de</strong>l cáncer <strong>de</strong> pulmón, especialmenteen <strong>la</strong> mujer.• Evaluación clínica y <strong>de</strong> coste-efectividad <strong>de</strong> técnicas diagnósticas endoscópicasen patología pulmonar y pleural.PRESENtACION EN LA JORNADALa tuberculosis continúa siendo un problema sanitario <strong>de</strong> gran magnitud. Elesquema terapéutico recomendado actualmente incluye <strong>la</strong> combinación <strong>de</strong> variosfármacos potencialmente hepatotóxicos. Des<strong>de</strong> el año 2000 hemos estudiadovarios aspectos clínicos y epi<strong>de</strong>miológicos sobre <strong>la</strong> hepatotoxicidad <strong>de</strong>estos fármacos. Des<strong>de</strong> el 2004 llevamos a cabo un proyecto <strong>de</strong> investigación, yamuy avanzado, en el que analizamos <strong>la</strong> susceptibilidad genética <strong>de</strong> enfermos <strong>de</strong>tuberculosis para el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> esta complicación estudiando ciertos polimorfismosgenéticos <strong>de</strong> los enzimas hepáticos N-acetiltransfererasa tipo 2, CYP2E1y Glutation S-transferasa y <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminados alelos <strong>de</strong>l Complejo Mayor <strong>de</strong> Histocompatilbilidadc<strong>la</strong>se II.55


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIEl cáncer <strong>de</strong> pulmón es <strong>la</strong> principal causa <strong>de</strong> muerte por cáncer en el varón yen <strong>la</strong>s próximas dos décadas, lo será también en <strong>la</strong> mujer. Des<strong>de</strong> hace cincoaños hemos estudiado varios aspectos epi<strong>de</strong>miológicos y clínicos y <strong>la</strong> rentabilidad<strong>de</strong> varias técnicas diagnósticas endoscópicas respiratorias en el diagnósticoy estadificación <strong>de</strong> esta neop<strong>la</strong>sia. Des<strong>de</strong> hace casi un año participamos en unproyecto sobre <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> técnicas proteómicas para <strong>la</strong> búsqueda <strong>de</strong> proteínasen suero humano con aplicabilidad clínica como marcadores tumoralesen pacientes con carcinoma no microcítico <strong>de</strong> pulmón. En el momento actualestamos e<strong>la</strong>borando otro proyecto en el que preten<strong>de</strong>mos estudiar alteracionesmolecu<strong>la</strong>res específicas en mujeres con cáncer <strong>de</strong> pulmón.La afectación <strong>de</strong> <strong>la</strong> superficie pleural por neop<strong>la</strong>sias torácicas o extratorácicas esmuy frecuente. La mayoría <strong>de</strong> <strong>la</strong>s técnicas no invasivas disponibles en <strong>la</strong> prácticaclínica para el diagnóstico <strong>de</strong> esta patología son poco sensibles. Por este motivoexiste un interés creciente en el <strong>de</strong>sarrollo y búsqueda <strong>de</strong> marcadores genéticos,epigenéticos y proteicos que mejoren esta exactitud diagnóstica. Actualmente estamosllevando a cabo dos proyectos al respecto en pacientes con <strong>de</strong>rrame pleural.Intentamos <strong>de</strong>tectar si <strong>la</strong> actividad <strong>de</strong> <strong>la</strong> telomerasa y <strong>la</strong> meti<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong> regiónpromotora <strong>de</strong> los genes p16/INK4a, RASSF1A, MGMT y FHIT están incrementadasen pacientes con <strong>de</strong>rrame pleural tumoral, y si es así, <strong>la</strong> precisión diagnósticaque estas <strong>de</strong>terminaciones podrían tener. Por otra parte, mediante <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong>técnicas proteómicas, buscamos i<strong>de</strong>ntificar proteínas que sirvan como marcadoresdiagnósticos y/o pronósticos en pacientes con afectación neoplásica <strong>de</strong> <strong>la</strong> pleura.La mayoría <strong>de</strong> estos proyectos se están realizando con <strong>la</strong> co<strong>la</strong>boración <strong>de</strong>l Departamento<strong>de</strong> Bioquímica, Genética e Inmunología <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>con el que se ha formado <strong>la</strong> Unidad Compartida Biomarcadores en PatologíaRespiratoria (BMPR).A pesar <strong>de</strong> los gran<strong>de</strong>s avances en <strong>la</strong>s técnicas broncoscópicas que se han producidoen los últimos años, los dispositivos actuales tienen muchas limitaciones.Una <strong>de</strong> el<strong>la</strong>s es <strong>la</strong> imposibilidad <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r realizar mediciones exactas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s estructurasendobronquiales, necesarias para <strong>la</strong> evaluación <strong>de</strong> <strong>la</strong> co<strong>la</strong>psabilidad <strong>de</strong><strong>la</strong>s vías aéreas centrales, el grado <strong>de</strong> estenosis traqueobronquiales o <strong>la</strong> extensión56


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008<strong>de</strong> <strong>la</strong>s lesiones obstructivas neoplásicas. En este momento co<strong>la</strong>boramos con <strong>la</strong>ETSI <strong>de</strong> Telecomunicación <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> para intentar <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>run sistema que permita estas <strong>de</strong>terminaciones.Por otra parte estamos realizando <strong>la</strong> validación <strong>de</strong> <strong>la</strong> eficacia clínica <strong>de</strong> nuevosaccesorios broncoscópicos y <strong>la</strong> valoración <strong>de</strong> <strong>la</strong> tomografía computerizada torácicaen <strong>la</strong> <strong>de</strong>tección <strong>de</strong>l co<strong>la</strong>pso dinámico excesivo <strong>de</strong> <strong>la</strong> vía aérea en pacientescon enfermedad pulmonar obstructiva crónica.INVEStIGADORESJ. Alberto Fernán<strong>de</strong>z Vil<strong>la</strong>r, Coordinador.Bernardo Sopeña Pérez-Argüelles, Investigador.E<strong>la</strong>dio Rafael Vázquez Gal<strong>la</strong>rdo, Investigador.María <strong>de</strong>l Mar Mosteiro Añón, Investigador.Virginia Leiro Fenán<strong>de</strong>z, Investigador.Cristina Represas Represas, Investigador.Maribel Botana Rial, Investigador.Lucía Consten<strong>la</strong> Carames, Personal <strong>de</strong> apoyo.COLABORACIONESAlberto Ruano Ravina, Universidad <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong> Composte<strong>la</strong>.Francisco Rodríguez Pana<strong>de</strong>ro, H. U. Virgen <strong>de</strong>l Rocío (Sevil<strong>la</strong>).Arturo González Quinte<strong>la</strong>, Universidad <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong> Composte<strong>la</strong>.José Luís Alba Castro, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Unidad Asociada “Biomarcadores en Patología Respiratoria (BMPR)” con elDepartamento <strong>de</strong> Bioquímica, Genética e Inmunología <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>CONtACtOJ. Alberto Fernán<strong>de</strong>z Vil<strong>la</strong>rTel. 986.816.000 ext. 16206 - Fax. 986.816.029alberto.fernan<strong>de</strong>z.vil<strong>la</strong>r@sergas.esHospital Xeral-Cíes, CHUVI57


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorLuis M. Liz MarzánDepartamento <strong>de</strong> Química FísicaFaculta<strong>de</strong> <strong>de</strong> QuímicaGRUPO DE INVEStIGACIÓNQF1, Grupo <strong>de</strong> Química Coloidal.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓNNanodiagnosis• Diseño y fabricación <strong>de</strong> biosensores basados en nanopartícu<strong>la</strong>s metálicas.• Síntesis <strong>de</strong> bio-marcadores fluorescentes.• Síntesis <strong>de</strong> nanopartícu<strong>la</strong>s magnéticas para MRI.Nanoterapia• Diseño <strong>de</strong> nanopartícu<strong>la</strong>s para aplicaciones en hipertermia.• Nanopartícu<strong>la</strong>s para liberación <strong>de</strong> fármacos.PRESENtACION EN LA JORNADALuis M. Liz Marzán, Oportunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> Nanotecnología en diagnosis yterapia.INVEStIGADORESDr. Luis Liz Marzán.Dr. Pablo Hervés Beloso.Dr. Jorge Pérez Juste.Dr. Isabel Pastoriza Santos.Dr. Miguel Correa Duarte.Dr. Ramón Álvarez Pueb<strong>la</strong>.Dr. Alexey Shavel.Dr. Jessica Pacifico.Dr. Benito Rodríguez González.58


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Dr. Silvia Barbosa.Jessica Rodríguez Fernán<strong>de</strong>z.Marek Grzelczak.Miguel Spuch Calvar.Enrique Carbó Argibay.Nicolás Pazos Pérez.Susana Carregal Romero.Marcos Sanles Sobrido.Laura Rodríguez Lorenzo.Ana Sánchez Iglesias.Cristina Fernán<strong>de</strong>z López.Dr. Gema Antequera.COLABORACIONESProf. Paul Mulvaney (Univ. Melbourne, Australia).Prof. Michael Giersig (CAESAR Bonn, Germany).Prof. Nicho<strong>la</strong>s Kotov (Univ. Michigan, USA.Prof. Michael Farle (Univ. Duisburg-Essen, Germany).Dr. Andrei Rogalev (ESRF).Prof. Thomas Hellweg (Univ. Bayreuth, Germany).Prof. Jan Dhont (FZ Jülich, Germany).Prof. Jan Vermant (Univ. Leuven, Belgium).Dr. Gert Jan Vroege (Univ. Utrecht, Nether<strong>la</strong>nds).Prof. Mohan Edirisinghe (Univ. College London, UK).Prof. Sefik Suzer (Bilkent Univ., Turkey).Prof. Fabrice Vallée (Univ. Lyon, France).Prof. Christian Colliex (CNRS Orsay, France).Dr. Martin Hÿtch (CNRS Toulouse, France).Prof. Luís D. Carlos (Univ. Aveiro, Portugal).Prof. Cefe López (ICMM CSIC, Spain).Dr. Carlos Pecharromán (ICMM CSIC, Spain).Prof. F. Javier García <strong>de</strong> Abajo (IO, CSIC, Spain).59


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIProf. Laura Lechuga (CIN2, CSIC, Spain).Prof. Xavier Obradors (ICMAB CSIC, Spain).Dr. Romain Quidant (ICFO, Spain).Dr. Verónica Salgueiriño (USC, Spain).Prof. Africa González (U. <strong>Vigo</strong>, Spain).Prof. Julián Rodríguez (UCLM, Spain).Prof. Ab<strong>de</strong>rrazak Douhal (UCLM, Spain).Prof. Xavier Batlle, A. Labarta (Univ. Barcelona, Spain).Prof. Antonio Fernán<strong>de</strong>z Barbero (Univ. Almería, Spain).CONtACtOLuis Liz MarzánTel. 986.812.298 - Fax. 986.812.556lmarzan@uvigo.esFaculta<strong>de</strong> <strong>de</strong> Químicahttp://webs.uvigo.es/coloi<strong>de</strong>s/nano60


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorMaximiliano Álvarez Fernán<strong>de</strong>zMicrobiologíaHospital Xeral-Cíes, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> Microbiología Clínica, Xeral, MIC.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Resistencia a antimicrobianos.• Clonalidad y en<strong>de</strong>mismos.• Bacteriemias y prevención.PRESENtACION EN LA JORNADAStaphylococcus aureus es un patógeno gram-positivo causante <strong>de</strong> múltiples infecciones,<strong>de</strong>s<strong>de</strong> infecciones menores <strong>de</strong> <strong>la</strong> piel a infecciones graves como <strong>la</strong>bacteriemia con shock séptico, endocarditis y osteomielitis. Aunque este microorganismoes parte <strong>de</strong> <strong>la</strong> flora normal <strong>de</strong>l ser humano, pue<strong>de</strong> causar infeccionescuando existe una injuria <strong>de</strong> <strong>la</strong> piel o mucosas. El <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> resistencias adiferentes antimicrobianos <strong>de</strong>muestra que S. aureus pue<strong>de</strong> adaptarse a <strong>la</strong> presiónantibiótica y adquirir genes <strong>de</strong> resistencia <strong>de</strong> origen heterólogo. S. aureus resistentea meticilina (SARM) es un patógeno prevalente en el ámbito hospita<strong>la</strong>rioy recientemente también en <strong>la</strong> comunidad. Las cepas SARM han adquirido unelemento móvil <strong>de</strong> 21-67 kb conocido como casete cromosómico <strong>de</strong> estafilococomec (SCCmec), el cual posee el gen mecA responsable <strong>de</strong> <strong>la</strong> resistencia ameticilina así como otros <strong>de</strong>terminantes <strong>de</strong> resistencia a antimicrobianos.El número <strong>de</strong> clones SARM tanto en el medio hospita<strong>la</strong>rio como extrahospita<strong>la</strong>rioqueda restringido a los conocidos como clones pandémicos. Nuestro grupoy otros han <strong>de</strong>mostrado que los clones circu<strong>la</strong>ntes en un <strong>de</strong>terminado medio sondinámicos, <strong>de</strong> tal modo que son reemp<strong>la</strong>zados por otros clones que se establecencomo dominantes <strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zando a los anteriores. Reproduciéndose este fenómeno61


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIal cabo <strong>de</strong> cierto tiempo. El porqué <strong>de</strong> este recambio en los clones prevalentes,aún habiendo sido estudiado, es una cuestión abierta.La capacidad <strong>de</strong> algunas cepas <strong>de</strong> SARM para adaptarse genéticamente permitiéndolesmejorar su eficiencia fisiológica y facilitando su penetración en un<strong>de</strong>terminado ambiente podría jugar un papel en <strong>la</strong> selección clonal. A favor <strong>de</strong> <strong>la</strong>selección clonal in vivo está el hecho <strong>de</strong> que los siete proyectos <strong>de</strong> secuenciación<strong>de</strong>l cromosoma <strong>de</strong> S. aureus sugieren que el genoma <strong>de</strong> este microorganismoposee unos genes que constituyen un núcleo estable y otros que son accesorioslocalizados en elementos genéticos móviles. Por otro <strong>la</strong>do, un nuevo grupo <strong>de</strong>genes conocidos como core variable han sido recientemente <strong>de</strong>scritos. Estos hal<strong>la</strong>zgos<strong>de</strong>muestras que <strong>de</strong> los cientos <strong>de</strong> millones <strong>de</strong> combinaciones posiblesgenéticamente, <strong>la</strong> progenie <strong>de</strong> S. aureus compren<strong>de</strong> so<strong>la</strong>mente 10 líneas que son<strong>la</strong>s actualmente ubicuas en el ser humano. Estas líneas se corre<strong>la</strong>cionan con <strong>la</strong>si<strong>de</strong>ntificadas mediante el tipado empleando <strong>la</strong> secuenciación <strong>de</strong> múltiples locus(MLST). Más aún, el genoma <strong>de</strong> S.aureus presenta regiones estables y variablesseparadas por una megabase (un tercio <strong>de</strong> todo el cromosoma). Entre otros,en <strong>la</strong> región estable se encuentra el gen agr (regu<strong>la</strong>dor accesorio genético). Eloperon agr codifica para un sistema <strong>de</strong> regu<strong>la</strong>ción global en staphylococcus quees esencial en <strong>la</strong> biología <strong>de</strong>l microorganismo. Este contro<strong>la</strong> genes que codificanfactores <strong>de</strong> virulencia extracelu<strong>la</strong>res y muchas otras proteínas citop<strong>la</strong>smáticas.El agr se encuentra conservado en <strong>la</strong>s diferentes líneas <strong>de</strong> staphylococcus peroha divergido <strong>de</strong> una forma que remeda <strong>la</strong> especiación y subespeciación <strong>de</strong>ntro<strong>de</strong>l género. Esta divergencia ha dado lugar a un nuevo tipo <strong>de</strong> inhibición entrecepas y entre especies que pone <strong>de</strong> manifiesto <strong>la</strong>s fuerzas selectivas que dirigen<strong>la</strong> evolución.El agr opera mediante un sistema con dos componentes que modu<strong>la</strong>n <strong>la</strong>s señales.Estos sistemas <strong>de</strong>muestras que el comportamiento unicelu<strong>la</strong>r en los microorganismoses más bien <strong>la</strong> excepción y no <strong>la</strong> reg<strong>la</strong>. El término quórum sensingse utiliza para <strong>de</strong>scribir <strong>la</strong> acumu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> molécu<strong>la</strong>s <strong>de</strong> bajo peso molecu<strong>la</strong>r enel medio que permiten que <strong>la</strong>s célu<strong>la</strong>s individuales perciban cuando se da un númeromínimo <strong>de</strong> bacterias o quórum capaz <strong>de</strong> generar una respuesta coordinada62


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008y <strong>de</strong> activar <strong>la</strong>s señales involucradas en <strong>la</strong>s vías regu<strong>la</strong>doras <strong>de</strong> <strong>la</strong> transcripción,dando lugar a <strong>la</strong> activación <strong>de</strong> los genes que codifican diferentes factores <strong>de</strong>virulencia .En staphylococcus existen dos sistemas quórum sensing (SQS). SQS 1 consisteen un autoinductor, <strong>la</strong> proteína activadora RNAIII (RAP) y su diana (TRAP).SQS 2 lo conforman <strong>la</strong>s molécu<strong>la</strong>s codificadas por el operon agr. La bacteria ensu multiplicación secreta RAP, una proteína <strong>de</strong> 33-kDa. Cuando RAP alcanzaun <strong>de</strong>terminado nivel <strong>de</strong> concentración en <strong>la</strong> mitad <strong>de</strong> <strong>la</strong> fase exponencial <strong>de</strong>crecimiento induce <strong>la</strong> fosfori<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> su diana, TRAP. Esta fosfori<strong>la</strong>ción dalugar a <strong>la</strong> síntesis <strong>de</strong> SQS 2, agr se transcribe <strong>de</strong> modo divergente, RNAII yRNAIII. RNAII codifica AgrA, AgrC, AgrD, y AgrB. AgrA es un regu<strong>la</strong>dor <strong>de</strong><strong>la</strong> respuesta y AgrD es un pro péptido que da lugar a un péptido autoinducible(AIP) que es procesado y secretado por AgrB. Cuando agr es activado y AIPsecretado, AIP induce <strong>la</strong> fosofori<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> su receptor AgrC, dando lugar a <strong>la</strong>producción <strong>de</strong> <strong>la</strong> molécu<strong>la</strong> regu<strong>la</strong>dora <strong>de</strong> RNA <strong>de</strong>nominada RNAIII. RNAIIIregu<strong>la</strong> <strong>la</strong> síntesis <strong>de</strong> numerosas toxinas. SQS 1 y SQS 2 interactúan ya que AIPindirectamente limita <strong>la</strong> fosfori<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> TRAP. El equilibrio entre <strong>la</strong> fosfori<strong>la</strong>ción<strong>de</strong> TRAP y AgrC por medio <strong>de</strong> sus respectivos autoinductores, RAP y AIP,regu<strong>la</strong> <strong>la</strong> expresión <strong>de</strong> molécu<strong>la</strong>s involucradas en <strong>la</strong> adhesión y toxinas.Las secuencias <strong>de</strong> los genes codificantes <strong>de</strong> AIP y su receptor AgrC son variables,dando lugar al menos a 4 grupos específicos en S. aureus. AIPs activan susreceptores específicos mientras inhiben <strong>la</strong> activación <strong>de</strong> AgrC en cepas <strong>de</strong> otrosgrupos agr. Esta inhibición es una forma <strong>de</strong> interferencia bacteriana que noresulta en una inhibición <strong>de</strong>l crecimiento sino en un bloqueo <strong>de</strong> los genes <strong>de</strong>virulencia. Este fenómeno se consi<strong>de</strong>ra como una estrategia <strong>de</strong> <strong>la</strong> bacteria paraexcluir otras cepas <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma especie <strong>de</strong>l lugar <strong>de</strong> <strong>la</strong> infección o colonización.Recientemente se ha <strong>de</strong>mostrado <strong>la</strong> interferencia in vivo en una pob<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> S.aureus perteneciente a diferentes grupos agr y que el polimorfismo <strong>de</strong> este locuspue<strong>de</strong> ser un factor importante en <strong>la</strong> dinámica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s cepas colonizantes .El presente proyecto preten<strong>de</strong> profundizar en el conocimiento <strong>de</strong> <strong>la</strong> interferenciabacteriana como mecanismo que <strong>la</strong>s diferentes cepas emplean para excluir63


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIcompetidores bacterianos <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma especie en el lugar <strong>de</strong> <strong>la</strong> infección o colonización.Este comportamiento bacteriano será estudiado analizando el agr(regu<strong>la</strong>dor genético accesorio) como diana directamente implicada en <strong>la</strong> adaptación<strong>de</strong> una cepa a un <strong>de</strong>terminado medio empleando <strong>la</strong> siguiente estrategia:1 - Generación <strong>de</strong> un esquema empleando lo diferentes tipos agr y su corre<strong>la</strong>cióncon otros métodos <strong>de</strong> tipado genético.2 - La asociación <strong>de</strong> un <strong>de</strong>terminado alelo agr y el éxito <strong>de</strong> una cepa SARM paraconvertirse en clon dominante.3 - I<strong>de</strong>ntificar los grupos agr y su capacidad para inhibir agr diferentes.4 - <strong>de</strong>terminar <strong>la</strong> utilidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> los grupos agr como una herramientavaliosa para explicar el comportamiento dinámico <strong>de</strong> los diferentesclones SAMR.INVEStIGADORESMaximiliano Álvarez Fernán<strong>de</strong>z, Coordinador.Carmen Potel Alvarellos, Investigador.Lucia Consten<strong>la</strong> Carames, Personal <strong>de</strong> apoyo.COLABORACIONESPatricia María Álvarez García, Complejo Hospita<strong>la</strong>rio <strong>de</strong> Pontevedra.Pedro Diz Dios, Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong> Composte<strong>la</strong>.Inmacu<strong>la</strong>da Tomás Carmona, Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong> Composte<strong>la</strong>.Jacobo Limeres Posse, Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong> Composte<strong>la</strong>.CONtACtOMaximiliano Álvarez Fernán<strong>de</strong>zTel. 986.816.000 ext. 16325 - Fax. 986.816.029maximiliano.alvarez.fernan<strong>de</strong>z@sergas.esHospital Xeral-Cíes, CHUVI64


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorDavid PosadaFacultad <strong>de</strong> Biología, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>GRUPO DE INVEStIGACIÓNBioinformática y Evolución Molecu<strong>la</strong>r (XB5).LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Evolución <strong>de</strong>l VIH-1.• Evolución molecu<strong>la</strong>r.• Bioinformática.• Filogenética y filogenómica.• Filogeografía.PRESENtACION EN LA JORNADA“Evolución molecu<strong>la</strong>r <strong>de</strong>l VIH-1: escape CTL, adaptación al HLA y diseño <strong>de</strong>vacunas”INVEStIGADORESDavid Posada.Miguel Arenas.Gracie<strong>la</strong> Sotelo.Sara Rocha (Univ. Oporto).Miguel Arenas (Univ. Oporto).COLABORACIONESKeith A. Crandall (Brigham Young University, EEEU).Darren Martin (University of Cape Town, Sudáfrica).VaxGen, Inc. (San Francisco, EEUU).Sergei Kosakovsky (University of California at San Diego, EEUU).Miguel Thomson & Rafael Nájera (Centro Nacional <strong>de</strong> Microbiología, InstitutoCarlos III, Madrid).65


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVICecilio López-Galín<strong>de</strong>z (Centro Nacional <strong>de</strong> Microbiología, Instituto CarlosIII, Madrid).Hernán Dopazo (Centro <strong>de</strong> Investigaciones Biomédicas Príncipe Felipe, Valencia).Rafael Zardoya (Museo Nacional <strong>de</strong> Ciencias Naturales, Madrid).CONtACtODavid PosadaTel. 986.812.038 - Fax. 986.812.556dposada@uvigo.esFacultad <strong>de</strong> Biología, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.http://darwin.uvigo.es66


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008GRUPO DE INVEStIGACIÓNDatos <strong>de</strong>l CoordinadorRamón C. Hermida DomínguezLaboratorio <strong>de</strong> Bioingeniería y CronobiologíaETSI Telecomunicación, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>Laboratorio <strong>de</strong> Bioingeniería y Cronobiología, SC-4.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Monitorización ambu<strong>la</strong>toria <strong>de</strong> <strong>la</strong> presión arterial, incluyendo <strong>de</strong>sarrollo<strong>de</strong> límites <strong>de</strong> referencia, mo<strong>de</strong><strong>la</strong>do <strong>de</strong> series temporales, <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> pruebas<strong>de</strong> diagnóstico, valoración <strong>de</strong> eficacia antihipertensiva <strong>de</strong> fármacos, ycronoterapia.• I<strong>de</strong>ntificación precoz y prevención <strong>de</strong> hipertensión gestacional y preec<strong>la</strong>mpsia.• Estudio <strong>de</strong>l sistema endocrino en re<strong>la</strong>ción con el <strong>de</strong>sarrollo y crecimiento.• Cronoepi<strong>de</strong>miología, incluyendo variaciones estacionales en enfermeda<strong>de</strong>sgastrointestinales parasitarias, enfermeda<strong>de</strong>s transmisibles, e infeccionesbacteriológicas.• Metodología para el procesado <strong>de</strong> señales biológicas. Métodos <strong>de</strong> análisis<strong>de</strong> señales mal condicionadas. Métodos <strong>de</strong> regresión periódica y cronobiometria.PRESENtACION EN LA JORNADAEn <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los sujetos normotensos estudiados mediante monitorizaciónambu<strong>la</strong>toria (MAPA), <strong>la</strong> presión arterial (PA) está caracterizada por dos picossituados aproximadamente 4 y 12 horas <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> <strong>la</strong> hora <strong>de</strong> levantarse, unapequeña bajada post-prandial, y un valle mucho más profundo durante <strong>la</strong>s horas<strong>de</strong> <strong>de</strong>scanso nocturno. Sin embargo, bajo ciertas condiciones fisiopatológicas,este <strong>de</strong>scenso nocturno disminuye o incluso se invierte hasta producirse unaelevación nocturna <strong>de</strong> <strong>la</strong> PA. Una forma ya habitual <strong>de</strong> c<strong>la</strong>sificar a los pacienteshipertensos es hacerlo como paciente dipper o no-dipper, utilizando el criterio67


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVI<strong>de</strong> que el <strong>de</strong>scenso en media <strong>de</strong> PA durante el periodo <strong>de</strong> <strong>de</strong>scanso sea ≥10% o


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008INVEStIGADORESRamón C. Hermida Domínguez, Catedrático <strong>de</strong> Universidad.José Ramón Fernán<strong>de</strong>z Bernár<strong>de</strong>z, Profesor Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad.Artemio Mojón Ojea, Profesor Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad.Ignacio Alonso Alonso, Profesor Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad.Diana Elva Aya<strong>la</strong> García, Investigador Parga-Pondal.María José Fontao Fernán<strong>de</strong>z, Investigador contratado.Rita Soler Martín, Investigador contratado.Susana Serrano Revuelta, Investigador contratado.COLABORACIONESCentros Constituyentes <strong>de</strong>l Proyecto HygiaJuan José Crespo Sabarís, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> A Guarda.Manuel Domínguez Sardiña, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> Sárdoma, <strong>Vigo</strong>.María Teresa Ríos Rey, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> A Dob<strong>la</strong>da, <strong>Vigo</strong>.Felisa Domínguez Grandal, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> Cuba, <strong>Vigo</strong>.Sonia María Gomara Vil<strong>la</strong>bona, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> Vi<strong>la</strong>boa (Pontevedra).Ana Moyá Alvarez, Centro <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong> Lérez, Pontevedra.Alfonso Otero González, <strong>Complexo</strong> Hospita<strong>la</strong>rio <strong>Universitario</strong> <strong>de</strong> Ourense.Roberto Pérez Álvarez, Hospital do Meixoeiro, <strong>Vigo</strong>.Co<strong>la</strong>boradores Internacionales, Panel Asesor <strong>de</strong>l Proyecto Hygia:Michael H. Smolensky, School of Public Health, Houston, Texas, USA.Francesco Portaluppi, Hipertensión Center, University of Ferrara, Italia.Edhard Haus, Dpt Lab. Medicine and Pathology, Univ. of Minnesota, USA.Eugene L. Kanabrocky, Nuclear Medicine Service, Edward Hines Jr., VA Hospital,Hines, Illinois, USA.May D. Ryan, Cardiology Research Service, Edward Hines Jr., VA Hospital,Hines, Illinois, USA.69


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVICONtACtORamón C. Hermida DomínguezTel. 986.812.148 - Fax. 986.812.116rhermida@uvigo.esETSI Telecomunicación, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>http://www.tsc.uvigo.es/BIO/bioing.html70


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorMaría Amalia Andra<strong>de</strong> OliviéAnálisis ClínicosHospital Xeral-Cíes, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> Análisis Clínicos (ACL).LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Crecimiento.• Tiroi<strong>de</strong>s.• Marcadores Bioquímicos <strong>de</strong> daño cerebral.• Cáncer <strong>de</strong> Tiroi<strong>de</strong>s.• Tumores neuroendocrinos.• Citogenética.• Genética molecu<strong>la</strong>r.PRESENtACION EN LA JORNADALINEA DE INVESTIGACION CRECIMIENTOGrowth hormone (GH) distribution kinetics are markedly reduced inadults with GH <strong>de</strong>ficiency. PREMIO FEGAS 2007 A PUBLICACIONESCIENtIFICAS EN LA MODALIDAD INVEStIGACION BASICA Porel articulo publicado en Clinical Endocrinology 2007; 66: 341-347This study was supported by a grant from Fondo <strong>de</strong> Investigacion Sanitaria(FIS 96/1739), Spanish Ministry of HealthLINEA DE INVESTIGACION TIROIDESFunción tiroi<strong>de</strong>a en <strong>la</strong> gestación: Estudio <strong>de</strong> <strong>la</strong> función tiroi<strong>de</strong>a maternaen el primer trimestre <strong>de</strong> embarazo. Influencia <strong>de</strong> <strong>la</strong> ingesta <strong>de</strong> yodo en<strong>la</strong> tiroxinemia materna.Servicios participantes: Servicio <strong>de</strong> Endocrinología y Análisis Clínicos <strong>de</strong>lHospital Xeral <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> (CHUVI)71


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVILINEA DE INVESTIGACION MARCADORES BIOQUÍMICOS DE DAÑOCEREBRALComportamiento <strong>de</strong> <strong>la</strong> proteina S100B en el diagnóstico, evolucióny pronóstico <strong>de</strong>l tCE. Estudio prospectivo realizado en Hospital Xeral(CHUVI). Se seleccionaron 137 pacientes ingresados en <strong>la</strong> UCI entre Enero<strong>de</strong>l 2006 y Septiembre <strong>de</strong>l 2007 con diagnóstico principal <strong>de</strong> TCE y quellegaron al Centro <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> <strong>la</strong>s 6 horas posteriores a <strong>la</strong> lesión.LINEA DE INVESTIGACION TUMORES NEUROENDOCRINOSEstudio GEBMANEt: Cromogranina A (CgA) sérica en el diagnóstico yseguimiento <strong>de</strong> pacientes con tumores neuroendocrinos.Estudio prospectivo y multicéntrico <strong>de</strong> ámbito nacional.LINEA DE INVESTIGACION CÁNCER DE TIROIDESProyecto CDt (carcinoma diferenciado <strong>de</strong> tiroi<strong>de</strong>s): Valor diagnóstico<strong>de</strong> <strong>la</strong> cuantificación <strong>de</strong> tiroglobulina en el líquido <strong>de</strong> <strong>la</strong>vado <strong>de</strong> <strong>la</strong>s jeringasusadas para <strong>la</strong> PAAF para el diagnóstico <strong>de</strong> metástasis en CDt.Servicios participantes: Servicios <strong>de</strong> Endocrinología, Anatomía patológica,Medicina Nuclear y Análisis Clínicos <strong>de</strong> CHUVI.LINEA DE INVESTIGACION CITOGENETICAAplicación <strong>de</strong> <strong>la</strong> técnica MLPA (multiplex ligation-<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>nt probeamplification) para su utilización en el estudio <strong>de</strong> retraso mental en elárea pediátrica <strong>de</strong>l <strong>Complexo</strong> Hospita<strong>la</strong>rio <strong>Universitario</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.LINEAS DE INVESTIGACION EN GENETICA MOLECULARPrevalencia y genotipo <strong>de</strong> Hemocromatosis Hereditaria (HH) en <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción<strong>de</strong>l sur <strong>de</strong> Galicia. Valoración <strong>de</strong>l índice <strong>de</strong> saturación <strong>de</strong> transferrina(ISt) como marcador fenotípico <strong>de</strong> <strong>de</strong>tección precoz e implicación<strong>de</strong> <strong>la</strong>s mutaciones mitocondriales en el diagnóstico <strong>de</strong> HH.. Proyecto<strong>de</strong> investigación financiado con una beca XUGA (IN825B).Análisis <strong>de</strong> los factores asociados con <strong>la</strong> alta frecuentación hospita<strong>la</strong>riaen los pacientes EPOC. Proyecto para <strong>la</strong> obtención <strong>de</strong>l Diploma <strong>de</strong> EstudiosAvanzados realizado por Mi<strong>la</strong>gros B<strong>la</strong>nco Pérez <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l programa <strong>de</strong>72


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Ciencias <strong>de</strong> <strong>la</strong> Salud <strong>de</strong>l Departamento <strong>de</strong> Bioquímica, Genética e Inmunología<strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> (Bienio 2005-07Descripción <strong>de</strong> <strong>la</strong> técnica: PCR a tiempo real con sondas <strong>de</strong> hibridación para<strong>la</strong> <strong>de</strong>tección dual <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mutaciones PI*S y PI*Z.NUEVOS DESARROLLOSGenética molecu<strong>la</strong>r en los transtornos <strong>de</strong> <strong>la</strong> coagu<strong>la</strong>ción sanguinea. FactorV Lei<strong>de</strong>n (mutación G1691A). Factor II (mutación G20210A). Factor VCambridge (mutación G306C). Mutaciones re<strong>la</strong>cionadas con estados <strong>de</strong> hipercoagu<strong>la</strong>bilidadque supone una ayuda diagnostica en los tromboembolismosvenosos (TEV) y abortos <strong>de</strong> repeticiónGenética molecu<strong>la</strong>r en enfermeda<strong>de</strong>s hematológicas. translocaciones hematológicas:translocación t (9;22). La translocación t (9;22) o cromosoma<strong>de</strong> Fi<strong>la</strong><strong>de</strong>lfia está presente en prácticamente todos los casos <strong>de</strong> leucemia mieloi<strong>de</strong>crónica (95%) y su presencia tiene importancia diagnóstica. translocación t(14,18) (fragmento mbr) . La translocación t (14;18) está asociada con linfomafolicu<strong>la</strong>r aunque también se encuentra presente en algunos casos <strong>de</strong> linfomasB <strong>de</strong> célu<strong>la</strong>s gran<strong>de</strong>s. Su presencia tiene importancia diagnóstica en linfomafolicu<strong>la</strong>r.Farmacogenética: Genotipo CYP2C9 y CYP2C19. El citocromo P450 es conocidopor su participación en el metabolismo <strong>de</strong> los medicamentos <strong>de</strong> usocomún. CYP2C9 interviene en <strong>la</strong> metabolización <strong>de</strong> varios sustratos como <strong>la</strong>warfarina, tolbutamida, fenitoína, y losartin. Algunos sustratos como diazepam,el omeprazol, y propranolol se metabolizando por CYP2C19 .INVEStIGADORESMaría Amalia Andra<strong>de</strong> Olivié, Coordinador.Elías Alvarez Garcia, Investigador.Rosa Diaz Garcia, Investigador.Antonio Graña Ramos, Investigador.Mi<strong>la</strong>gros B<strong>la</strong>nco Perez, Investigador.73


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIDigna Rodríguez Pérez, Investigador.Cristina Torreira Banzas, Investigador.Alfredo Reparaz Andra<strong>de</strong>, Investigador.Gumersindo Mariño Valiño, Investigador.Margarita <strong>de</strong>l Pozo Mén<strong>de</strong>z, Investigador.María <strong>de</strong>l Carmen González Mao, Investigador.Ana María Laban<strong>de</strong>ira Martínez, Investigador.María <strong>de</strong>l Carmen Vare<strong>la</strong> Morlón, Investigador.Pedro José Casado Rey, Investigador en formación.Elena Oujo Izcue, Investigador en formación.Carina Pereira Waizenhofer, Investigador en formación.Este grupo trabaja coordinadamente con el Grupo interdisciplinario <strong>de</strong> endocrinoloxíadiabetes e nutrición (GIEDN) <strong>de</strong>l CHUVI, con los que compartenmuchas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s líneas <strong>de</strong> investigación, proyectos y publicaciones.CONtACtOMaría Amalia Andra<strong>de</strong> OliviéTel. 986.816.000 ext. 16191 - Fax. 986.815.991Amalia.Andra<strong>de</strong>.Olivie@sergas.esHospital Xeral. (CHUVI)74


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008GRUPO DE INVEStIGACIÓNDatos <strong>de</strong>l CoordinadorJosé Luis Alba CastroEscue<strong>la</strong> Técnica Superior <strong>de</strong> Ingenieros <strong>de</strong> TelecomunicaciónGrupo <strong>de</strong> tecnologías Multimedia.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Procesado <strong>de</strong> imagen.• Visión artificial.PRESENtACION EN LA JORNADAAplicación <strong>de</strong>l procesado <strong>de</strong> imagen en varios servicios médicosINVEStIGADORES(se citan solos los re<strong>la</strong>cionados con <strong>la</strong>s líneas comentadas)José Luis Alba Castro.Julio Martín Herrero.Francisco Parada Loira.Marcos Ferreiro Armán.COLABORACIONESEspecíficamente en imagen médica ha habido pequeñas co<strong>la</strong>boraciones con:Doctor Ignacio García Doval <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> <strong>de</strong>rmatología <strong>de</strong>l Hospital Provincial<strong>de</strong> Pontevedra (proyecto subvencionado).Doctora Rosa Bouzas <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> Radiología <strong>de</strong>l CHUVI (proyecto no subvencionado).75


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVICONtACtOJosé Luis Alba CastroTel. 986.812.680 - Fax. 986.812.116jalba@gts.tsc.uvigo.esEscue<strong>la</strong> Técnica Superior <strong>de</strong> Ingenieros <strong>de</strong> Telecomunicaciónhttp://www.gts.tsc.uvigo.es/~jalba76


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorMireya León FongFísica AplicadaE.T.S.I. IndustrialesGRUPO DE INVEStIGACIÓNFA3: Nuevos MaterialessFA5: Aplicaciones Industriales <strong>de</strong> los LáseresLÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Recubirmientos bioactivos para imp<strong>la</strong>ntes <strong>de</strong>ntales y ortopédicos (biovidrioe hidroxiapatita)• Cerámicas (SiC) biomórficas a partir <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra, algas y p<strong>la</strong>ntas marinas paraosteointegración, liberación <strong>de</strong> fármacos e ingeniería <strong>de</strong> tejidos.• Texturización, modificación química y funcionalización superficial <strong>de</strong> polímerosy titanio• Fabricación <strong>de</strong> nanofibras <strong>de</strong> vidrios bioactivos para ingeniería <strong>de</strong> tejidos.• Producción <strong>de</strong> fosfatos cálcicos marinos para osteogeneración.INVEStIGADORESP<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong>Dr. B. León (Catedrática <strong>de</strong> Universidad)Dr. Pío González (Prof. Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad)Dr. Juan Pou (Prof. Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad)Dr. Julia Serra (Prof. Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad)Dr. Stefano Chiussi (Prof. Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad)Dr. Ramón Soto (Prof. Titu<strong>la</strong>r E. Universitaria)Dr. Fernando Lusquiños (Prof. Contratado)77


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIPost-docsDra. Esther Rebol<strong>la</strong>rDr. Mohamed BouthinguizaDr. Félix QuinteroDr. J. C. Con<strong>de</strong>Dra. C. SerraDra. S. ListeDoctorandos trabajando en temas <strong>de</strong> biomaterialesE. Sol<strong>la</strong> M.D. Paz H. Aguiar M.LópezL. Rial R. Comesaña A. Riveiro J. Del ValO. DiesteCOLABORACIONESDr. Francisco Forriol, U. NavarraDr. Julián Martínez, Universidad <strong>de</strong> Sevil<strong>la</strong>Fernando Muñoz y Mónica López, Hospital Veterinario <strong>de</strong> LugoDr. Iñaki Á<strong>la</strong>va, INASMETDr. Francisco Sánchez Margallo, Centro <strong>de</strong> Cirugía Mínimamente Invasiva, CáceresDr. Roberto Casalmoro, CHUVIDr. Eduardo Anitua, BTICONtACtOBetty León (FA3) y Juan Pou (FA5)Tel. 986.812.216 ext. 206 - Fax. 986.812.201bleon@uvigo.esE.T.S.I. Industrialeshttp://www.<strong>la</strong>ser.uvigo.es/Investigacion/Investigacion.es.htm78


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008INVEStIGADORESEQUIPO DE ENXEÑERÍA E DESEÑO - GED (EG2)Departamento <strong>de</strong> Deseño na Enxeñería (T01)Xoán Leiceaga BaltarManuel Pérez VázquezAquilino Fernán<strong>de</strong>z ÁlvarezFrancisco Javier Cabrera BelmontMaría Stel<strong>la</strong> Orozco OchoaEva María Soto RodríguezLuis González PiñeiroEsteban López FigueroaManuel Adán GómezSecundina García Con<strong>de</strong>Ernesto Roa CorralCamilo Vázquez GarcíaOFERtA: I+D, SERVIZOS, FORMACIÓN• Biomecánica.• Ergonomía.• Metroloxía e control dimensional.• Deseño asistido e mo<strong>de</strong><strong>la</strong>do.• Análise por elementos finitos.• Simu<strong>la</strong>cións virtuais.• Sistemas <strong>de</strong> adquisición <strong>de</strong> datos.• Xestión dos datos do produto.• Bases <strong>de</strong> datos dos elementos do mo<strong>de</strong>lo 3D: xestión <strong>de</strong> produto.• Proxectos <strong>de</strong> <strong>de</strong>seño industrial.• Deseño e <strong>de</strong>senvolvemento <strong>de</strong> máquinas e útiles.• Proxectos <strong>de</strong> enxeñaría <strong>de</strong> produtos e <strong>de</strong> procesos.• Proxectos e servizos <strong>de</strong> control dimensional.• Conexión enxeñaría-produción.• Simu<strong>la</strong>cións estruturais, dinámicas e fluidodinámicas.• Servizos <strong>de</strong> análise para avaliación e optimización <strong>de</strong> produtos.• Servizos <strong>de</strong> informática á medida e <strong>de</strong>senvolvemento <strong>de</strong> aplicacións.• Formación, cursos en co<strong>la</strong>boración, presenciais ou a distancia.79


Presentación <strong>de</strong> GruposUVI - CHUVIPROXECtOS DE INVEStIGAGIÓN• Development of innovative p<strong>la</strong>stic structures for aquiculture using a newcomposite with crop waste as reinforcing filler (DOLFIN).Período <strong>de</strong> duración: <strong>de</strong>n<strong>de</strong> 2004 ata 2006Fonte <strong>de</strong> financiamento: Unión Europea• Estrutura flotante mariña.Período <strong>de</strong> duración: Xullo 2002-Decembro 2002Fonte <strong>de</strong> financiamento: PROFIT• Estrutura flotante mariña.Período <strong>de</strong> duración: 2002Fonte <strong>de</strong> financiamento: PROFIT• Unida<strong>de</strong> <strong>de</strong> toma <strong>de</strong> datos para monitorizar a resposta mecánica <strong>de</strong> artefactosflotantes para acuicultura.Período <strong>de</strong> duración: 2003- 2005Fonte <strong>de</strong> financiamento: Xunta <strong>de</strong> Galicia• Development of innovative p<strong>la</strong>stic structures for aquiculture using a newcomposite with crop waste as reinforcing filler (DOLFIN).Período <strong>de</strong> duración: 2004- 2006Fonte <strong>de</strong> financiamento: Unión EuropeaPROXECtOS DE I+D E COLABORACIÓNS PARA EMPRESAS EXtERNAS• Deseño, estruturación e imp<strong>la</strong>ntación dunha base <strong>de</strong> datos xerada nunhaoficina técnica.• Control dimensional. Imp<strong>la</strong>ntación <strong>de</strong> proce<strong>de</strong>mentos <strong>de</strong> casco. E<strong>la</strong>boración<strong>de</strong> proce<strong>de</strong>mentos <strong>de</strong> armamento e formación asociada.• Control dimensional. Recuperación <strong>de</strong> software e redacción <strong>de</strong> proce<strong>de</strong>mentos.• Imp<strong>la</strong>ntación do sistema integral <strong>de</strong> control dimensional na industria naval(SICODIN).• Estrutura flotante mariña para o cultivo do mexillón.• Estudos sobre optimización dos procesos produtivos.• Desenvolvemento dun sistema <strong>de</strong> control dimensional.80


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008• Formación en control dimensional mediante o uso <strong>de</strong> estación total.• Deseño dun prototipo <strong>de</strong> batea.• Sistema automático <strong>de</strong> conformado <strong>de</strong> perfís.• Deseño, modu<strong>la</strong>do, análise e simu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> elementos e procesos <strong>de</strong> construciónnaval.• Arquitectura naval e proxecto dun buque.• Análise do <strong>de</strong>seño <strong>de</strong> portas <strong>de</strong> arrastre.• Apoio ao proxecto <strong>de</strong> intercambiadores <strong>de</strong> calor.• Deseño e reformas en insta<strong>la</strong>cións para un pesqueiro.• Despece das chapas dos <strong>de</strong>pósitos dun buque quimiqueiro, mesmo p<strong>la</strong>nos <strong>de</strong>montaxe, 702 fol<strong>la</strong>s <strong>de</strong> chapas e 14 p<strong>la</strong>nos.• Estudo, <strong>de</strong>senvolvemento, reforma e execución <strong>de</strong> normas e construción naval.• Manual da estratexia <strong>de</strong> soldadura <strong>de</strong> tanques <strong>de</strong> carga.• Cartografía temática e produción <strong>de</strong> programa <strong>de</strong> manexo da mesma en formatoCD.• Estudo, <strong>de</strong>senvolvemento da trazabilida<strong>de</strong> da documentación gráfica <strong>de</strong>construcións navais e traballos complementarios.CONtACtOSXoán Leiceaga BaltarTel. 986.81.218 - Fax. 986.812.201leiceaga@uvigo.esCentro: E.T.S. <strong>de</strong> Enxeñería IndustrialEsteban López FigueroaTel. 986.813.952esteban@uvigo.esE.U. <strong>de</strong> Enxeñería Técnica Industrial81


FICHAS DE GRUPOS DE INVEStIGACIÓN


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008GRUPO DE INVEStIGACIÓNPROtOS - Protocolos <strong>de</strong> Enfermeria.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓNDatos <strong>de</strong>l CoordinadorFrancisco J. Alvarez AragonUnidad Prevencion <strong>de</strong> RR.LL – Med. PreventivaH. Xeral• Conocimiento y uso <strong>de</strong> los protocolos en u. <strong>de</strong> enfermeria.• Conocimiento <strong>de</strong>l protocolo <strong>de</strong> higiene <strong>de</strong> manos.INVEStIGADORESFrancisco J. Alvarez Aragon.Teresa Alvarez Rodriguez.Carmen Lopez Vale.Ana Goris Pereiras.C<strong>la</strong>ra Gonzalez Formoso.Pi<strong>la</strong>r De La Concepcion Dasilva.Begoña Gil Dapena.Marina Fontan Rodriguez.Maria Jose Menor Rodriguez.CONtACtOFrancisco J. Alvarez AragonTel. 986.816.000 ext. 16220/16233francisco.alvarez.aragon@sergas.esfalvara@wanadoo.esHospital Xeral - <strong>Vigo</strong>85


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorJesús Antelo CortizasPediatríaHospital Xeral-Cíes, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> estudios sobre profi<strong>la</strong>xis VRS en <strong>Vigo</strong>, VRSVIGO.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Prevención <strong>de</strong> <strong>la</strong> enfermedad grave causada por VRS (Virus RespiratorioSincitial).INVEStIGADORESJesús Antelo Cortizas, Coordinador.Nieves Ba<strong>la</strong>do Insunza, Investigador.María Luisa González Durán, Investigador.Alfonso Amado Puentes, Investigador.CONtACtOJesús Antelo CortizasTel. 986.816.000 ext. 16305Jesus.Antelo.Cortizas@sergas.esHospital Xeral-Cíes, CHUVI86


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorRosa Antolín RodríguezEscue<strong>la</strong> <strong>de</strong> EnfermeríaHospital Meixoeiro, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNEnfermería y Calidad, ECXM.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Calidad <strong>de</strong> vida.• Menopausia.INVEStIGADORESRosa Antolín Rodríguez, Coordinador.María José Puialto Durán, Investigador.Laura Moure Fernán<strong>de</strong>z, Investigador.Carlos Salgado álvarez, Investigador en formación.CONtACtORosa Antolín RodríguezTel. 986.811.152 ext. 11290rosa.antolin.rodriguez@sergas.esEscue<strong>la</strong> Universitaria Enfermería, Hospital Xeral-Cíes, CHUVI87


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorMª Cristina Arias Fernán<strong>de</strong>zLaboratorio <strong>de</strong> ParasitologíaFacultad <strong>de</strong> Biología. Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>GRUPO DE INVEStIGACIÓNPB-1 Análisis y Diagnóstico en Parasitología.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Anisakiosis humana, alergia y serodiagnóstico.• Epi<strong>de</strong>miología y Diagnóstico <strong>de</strong> <strong>la</strong>s infecciones por Microsporidios: AspectosZoonóticos.• Seguridad alimentaria.INVEStIGADORESDra. Mª Cristina Arias Fernán<strong>de</strong>z. Catedrático <strong>de</strong> Universidad.Dr. José Manuel García Estevez. Profesor Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad.Dr. Raúl Iglesias B<strong>la</strong>nco. Profesor Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Universidad.Becarios y ContratadosHelena Rodríguez Domínguez.Celia Crespo González.Pau<strong>la</strong> Sega<strong>de</strong> Castro.COLABORACIONESDr. Florencio C. Martínez Ubeira. Catedrático <strong>de</strong> Parasitología. Facultad <strong>de</strong>Farmacia. Universidad <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong> Composte<strong>la</strong>.Dra. Esperanza Rodríguez y Dra.. Teresa Gárate. Centro Nacional <strong>de</strong> Microbiología,Instituto <strong>de</strong> Salud Carlos III, Madrid.Dra. Carmen <strong>de</strong>l Águi<strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Puente. Catedrática <strong>de</strong> Parasitología y Dra. SoledadFenoy, Profesora Titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Parasitología. Facultad <strong>de</strong> Farmacia, UniversidadSan Pablo CEU. Madrid.88


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Dra. Ana García Cavado. ANFACO-CECOPESCA. Campus <strong>de</strong> As Lagoas-Marcosen<strong>de</strong>. <strong>Vigo</strong>.CONtACtOSMª Cristina arias Fernán<strong>de</strong>z (I.P.)Tel. 986.812.565 - Fax. 986.812.565marías@uvigo.esFacultad <strong>de</strong> Biología. Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> (campus <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>)Raúl Iglesias B<strong>la</strong>nco (I.P.)Tel. 986.812.394 - Fax. 986.812.565rib@uvigo.esFacultad <strong>de</strong> Biología. Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> (campus <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>)89


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorIsaac Arias SantosFarmaciaHospital Xeral-Cíes, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> Investigación en Farmacoterapia, GIF.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Garantía <strong>de</strong> Calidad en Farmacoterapia (aspectos asistenciales, económicos yéticos): Bioquímica, Genética, Físico-química, Microbiología.INVEStIGADORESIsaac Arias Santos, Coordinador.Adolfo Para<strong>de</strong><strong>la</strong> Barreiro, Investigador.Ana Regueira Arcay, Investigador en formación.Belén Leboreiro Enriquez, Investigador.Sonia González Costas, Investigador.Ángeles Cendón Otero, Investigador.Elena Rodríguez España, Investigador.Mónica Gayoso Rey, Investigador en formación.Eva Pedrido Reino, Investigador en formación.Natividad Lago Rivero, Investigador en formación.Elena Yahiza Romero Ventosa, Investigador en formación.Iria B<strong>la</strong>nco Barca, Investigador.CONtACtOIsaac Arias SantosTel. 986.816.000 ext. 16007isaac.arias.santos@sergas.esHospital Xeral-Cíes, CHUVI90


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorArmando Caballero RúaFacultad <strong>de</strong> Biología. Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>GRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> Genética <strong>de</strong> Pob<strong>la</strong>ciones y Citogenética (XB2).LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Evolución molecu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> virus VIH y VPH.• Simu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> genomas con aplicación en genómica humana.• Impacto <strong>de</strong> <strong>la</strong> homop<strong>la</strong>sia en marcadores AFLP <strong>de</strong>l genoma humano.INVEStIGADORESArmando Caballero.Humberto Quesada.Antonio Carvajal-Rodríguez.CONtACtOArmando CaballeroTel. 986.812.568 - Fax. 986.812.556armando@uvigo.esFacultad <strong>de</strong> Biología. Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>http://webs.uvigo.es/genxb2/91


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNOrganización <strong>de</strong>l Conocimiento.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓNDatos <strong>de</strong>l CoordinadorJosé Cabane<strong>la</strong>s OmilDepartamento <strong>de</strong> Organización y MarketingFacultad <strong>de</strong> Ciencias Económicas y Empresariales• Bioclusters y Desarrollo Regional.• Construcción Social y Desarrollo Regional en el Ámbito <strong>de</strong> <strong>la</strong> Biomedicina.• Organización <strong>de</strong> Re<strong>de</strong>s Eficientes en <strong>la</strong> Creación, Integración, Transferenciay Absorción <strong>de</strong> Conocimientos.PRESENtACION EN LA JORNADALa Biomedicina como factor avanzado <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo en Galicia.INVEStIGADORESJosé Cabane<strong>la</strong>s Omil.Javier Lorenzo Paniagua.Pablo Cabane<strong>la</strong>s Lorenzo.…COLABORACIONESIsidro <strong>de</strong> Pablo López – Universidad Autónoma <strong>de</strong> Madrid.Belén Urbano Muiños – Consorcio <strong>de</strong> <strong>la</strong> Zona Franca.CONtACtOTel. 986.813.542 - Fax. 986.812.401cabane<strong>la</strong>@uvigo.esFacultad <strong>de</strong> Ciencias Económicas y Empresariales92


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorAna Concheiro GuisánPediatríaHospital Xeral-Cíes, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> estudios sobre vacunas en pediatría <strong>de</strong>l CHUVI, VANVIGO.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Ensayos clínicos vacuna trecevalente antineumocócica.INVEStIGADORESAna Concheiro Guisán, Coordinador.Oscar B<strong>la</strong>nco Barca, Investigador.María Suárez Albo, Investigador.Eva González Colmenero, Investigador.CONtACtOAna Concheiro GuisánTel. 986.816.000ana.concheiro.guisan@sergas.esHospital Xeral-Cíes, CHUVI93


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorJosé Carlos Diz GomezAnestesiologíaHospital Meixoeiro, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> medicina perioperatoria, GMP,LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Anestesia cardíaca.• Resincronización ventricu<strong>la</strong>r postoperatoria.• Respuesta endocrina e inf<strong>la</strong>matoria en cirugía.• Terapia regenerativa cardíaca.• Aspectos celu<strong>la</strong>res <strong>de</strong> <strong>la</strong> fibri<strong>la</strong>ción auricu<strong>la</strong>r.INVEStIGADORESJosé Carlos Diz Gomez, Coordinador.María Elena Padin Iruegas, Profesor asociado Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Alfonso Carregal Raño, Profesor asociado Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Carlos Esteva Lorenzo, Investigador.Vanesa Vi<strong>la</strong>nova Vázquez, Investigador.CONtACtOJosé Carlos Diz GomezTel. 986.811.111 ext. 11772jose.carlos.diz.gomez@sergas.esjcdiz@uvigo.esHospital Meixoeiro94


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorYagamare Fall DiopFacultad <strong>de</strong> Quimica (Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>)GRUPO DE INVEStIGACIÓNQO2 (Síntese <strong>de</strong> molécu<strong>la</strong>s con interese farmacolóxico),LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Síntesis e implicaciones biológicas y terapéuticas <strong>de</strong> nuevos análogos <strong>de</strong> <strong>la</strong>vitamina D.• Síntesis <strong>de</strong> productos naturales.• Síntesis <strong>de</strong> molécu<strong>la</strong>s con interés farmacológico.• Aplicaciones <strong>de</strong> líquidos iónicos en síntesis orgánica.• Aplicación <strong>de</strong> métodos QSAR en el <strong>de</strong>scubrimiento y diseño <strong>de</strong> fármacos.INVEStIGADORESVesada Pereira, Pedro.Besada Pereira, Pedro.Boullosa Martínez, Sei<strong>la</strong>.Canoa Roman, Pi<strong>la</strong>r.De Borja Santamarta, Francisco.Fall, El Hadji, Alioune.Fall Diop, Yagamare.Fernan<strong>de</strong>z Echevarría, Carlos.Gándara Barreiro, Zoi<strong>la</strong>.García Pintos, Ise<strong>la</strong>.Gómez Pacios, Mª. Generosa.Pazos Aquete, Gonzalo.Pérez Vázquez Manuel.Pérez García, Xenxo.Ribeiro Buceta, Mª. Virginia.Rivera Alonso, Hilda María.95


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIRodríguez Garrido, Antonio David.Saa Delgado, Concepción.Sene, Massene.Suárez García Pedro Lois.Teijéira Bautista, Marta.Terán Mol<strong>de</strong>s, Mª. Del Carmen.Tojo Suárez, Emilia.Vázquez Fariñas, Elena.Vega Valver<strong>de</strong>, Nuria Dolores.Verdía Bárbara, Pedro.COLABORACIONESProfesores Eugenio Uriarte e Lour<strong>de</strong>s Santana, Faculta<strong>de</strong> <strong>de</strong> Farmacia, Universida<strong>de</strong>Santiago <strong>de</strong> Composte<strong>la</strong>. http://www.usc.es/~ffarma.Profesora Fernanda Borges, Faculta<strong>de</strong> <strong>de</strong> Farmacia, Universida<strong>de</strong> Oporto (Portugal).http://sigarra.up.pt/ffup/web_page.inicial.Profesora Miguel Angel Cabrera, Centro <strong>de</strong> Bioactivos Químicos, UniversidadCentral Marta Abreu <strong>de</strong> Las Vil<strong>la</strong>s (Cuba). http://molweb.cbq.uclv.edu.cu.Profesor Ricardo Mosquera, Faculta<strong>de</strong> <strong>de</strong> Química, Universida<strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Profesora Mª Pau<strong>la</strong> Facanha da Cruz Fresco, Faculta<strong>de</strong> <strong>de</strong> Farmacia, Universida<strong>de</strong>Oporto (Portugal), http://sigarra.up.pt/ffup/web_page.inicial .Profesor Erik De Clercq, Rega Institute for Medical Research, Universidad KatholiekeUniversiteit Leuven (Bélgica).Profesora Mª Isabel Loza, Faculta<strong>de</strong> <strong>de</strong> Farmacia, Universida<strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong>Composte<strong>la</strong>. http://www.usc.es/~ffarma.Profesora Carón, Giulia, Dipartamento di scienza e tecnologia <strong>de</strong>l fármaco,Università <strong>de</strong>gli studi di Torino (Italia).Doctora Martínez Gil, Ana, Directora <strong>de</strong> Investigación y Desarrollo <strong>de</strong> Neuropharma(Madrid).Profesor Nuno Moreira, Joao, Centro <strong>de</strong> NeuroCiencias e Biologia Celu<strong>la</strong>r,Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Coimbra (Portugal).96


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Profesor Gaye, Mohamed Lamine, Départament <strong>de</strong> Chimie, Faculted <strong>de</strong>s.Sciencies et Techniques, Université Cheikh Anta Diop Dakar (Senegal).Doctor Meijer, Laurent, Station Biologique . CNRS. Roscoff. (France).Profesor Fatemi, M. H., Department of. Chemistry, Mazandaran University.Babolsar. (Iran).Doctor Narasimhan, B., Dept. Of. Pharmaceutical Sciences, Guru JambheshwarUniversity of. Science and Technology. Haryana (India).Empresa SOLVAY PHARMACEUTICALS. Weesp. (Ho<strong>la</strong>nda).Empresa Farmacéutica BETAGENON. Estocolmo. (Suecia).Nuestro grupo <strong>de</strong> investigación forma parte <strong>de</strong> <strong>la</strong> Red <strong>de</strong> I+D <strong>de</strong> medicamentos(REGID), financiada por <strong>la</strong> Xunta <strong>de</strong> Galicia.CONtACtOYagamare Fall DiopTel. 986.812.320 - Fax. 986.812.262yagamare@uvigo.esFacultad <strong>de</strong> Química. Universidad <strong>de</strong> VIgo97


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNDatos <strong>de</strong>l CoordinadorFlorentino Fernán<strong>de</strong>z Rivero<strong>la</strong>InformáticaESEI, Escue<strong>la</strong> Superior <strong>de</strong> Ingeniería InformáticaSI04. Sistemas Informáticos <strong>de</strong> Nueva Generación. SING.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Razonamiento basado en casos, agentes y sistemas multiagente.• Desarrollo <strong>de</strong> sistemas expertos, sistemas inteligentes y sistemas híbridos <strong>de</strong> IA.• Integración y representación <strong>de</strong> información. Apoyo a <strong>la</strong> toma <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones.• Diseño, implementación e integración <strong>de</strong> técnicas y herramientas para e<strong>la</strong>nálisis <strong>de</strong> expresión génica en microarrays <strong>de</strong> ADN.• Aplicaciones XoIP, VoIP y QoS.INVEStIGADORESDr. Florentino Fernán<strong>de</strong>z Rivero<strong>la</strong>, Profesor Contratado Doctor.Dr. Marcos Valiño García, Profesor Ayudante TP.Reyes Pavón Rial, Profesor Titu<strong>la</strong>r.Dra. Eva Lorenzo Iglesias, Profesor Contratado Doctor.Dra. Rosalía Laza Fidalgo, Profesor Ayudante TC.Dra. Lour<strong>de</strong>s Borrajo Diz, Profesor Ayudante TC.Dr. José Ramón Mén<strong>de</strong>z Reboredo, Profesor Ayudante TP.José Luís López Fernán<strong>de</strong>z, Profesor Ayudante TP.José Manuel Sorribes Fernán<strong>de</strong>z, Profesor Ayudante TP.Moisés Cid Deza, Profesor Ayudante TP.José Antonio Pérez Rodríguez, Profesor Ayudante TP.César Martín Viguera, Profesor Ayudante TP.Antonio Losada González, Profesor Ayudante TP.Carlos Hernán Fajardo Toro, Profesor Visitante.Daniel González Peña, Becario “María Barbeito”.98


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008COLABORACIONESInvestigadores asociados a proyectos en activoDr. Luís Rocha, Indiana University, Bloomington, USA.Dr. Miguel Rocha, Universida<strong>de</strong> do Minho, Braga, Portugal.Dra. Carmen Redondo, Fundación Biomédica <strong>de</strong>l Complejo Hospita<strong>la</strong>rio <strong>Universitario</strong><strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Dr. Jesús M. Hernán<strong>de</strong>z, Hospital <strong>Universitario</strong> <strong>de</strong> Sa<strong>la</strong>manca y Centro <strong>de</strong> Investigación<strong>de</strong>l Cáncer.Otros InvestigadoresDr. Juan Manuel Corchado Rodríguez, Universidad <strong>de</strong> Sa<strong>la</strong>manca.Dr. Fernando Díaz Gómez, Universidad <strong>de</strong> Val<strong>la</strong>dolid.Dr. Manuel González Bedia, Universidad <strong>de</strong> Zaragoza.Dr. Gonzalo Gómez, INB (Instituto Nacional <strong>de</strong> Bioinformática).CONtACtOFlorentino Fernán<strong>de</strong>z Rivero<strong>la</strong>Tel. 988.387.015 - Fax. 988.387.001rivero<strong>la</strong>@uvigo.esESEI, Escue<strong>la</strong> Superior <strong>de</strong> Ingeniería Informáticahttp://sing.ei.uvigo.es/99


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓN CI8Datos <strong>de</strong>l CoordinadorAna Gago MartinezDepartamento <strong>de</strong> Quimica Analitica y AlimentariaFacultad <strong>de</strong> Quimica (Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>)Proteoanalítica, Unidad <strong>de</strong> Investigación en Proteómica Analítica,LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Proteómica Clínica (Caracterización y Análisis <strong>de</strong> proteínas).• Análisis Inmunoquímico.INVEStIGADORESJose A. Rodriguez Vázquez.Ana Gago Martínez (Coordinadora).José Manuel Leao Martins.Laura Barbi Pérez.Diana Seijo Vi<strong>la</strong>.Socorro Rivera Vi<strong>la</strong>.Maria Rosa Agusti Rangel <strong>de</strong> Almeida.Alberto Mo<strong>la</strong>res Vi<strong>la</strong>.Patricia Rupérez Pérez <strong>de</strong> Arilucea.Jose Manuel Alonso <strong>de</strong> Vega.COLABORACIONESEnrique Caso Pe<strong>la</strong>ez (SERGAS).William Robert Arathoon (Abkem Iberia).Manuel Fontán Domínguez (SERGAS).Alma L. Burlingame (University of California, San Francisco).Juan Oses Prieto (University of California, San Francisco).100


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008CONtACtOAna Gago MartinezTel. 986.812.284 / 986.813.795 - Fax. 986.812.556anagago@uvigo.esFacultad <strong>de</strong> Química101


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorJosé Luis García SoidánDepartamento <strong>de</strong> Didácticas EspeciaisFaculta<strong>de</strong> <strong>de</strong> Ciencias da Educación e do Deporte <strong>de</strong> PontevedraGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo Hi10. Repercusións orgánicas da activida<strong>de</strong> física.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Programas <strong>de</strong> Salud para <strong>la</strong>s distintas eda<strong>de</strong>s.• Envejecimiento y stress oxidativo.• Actividad física y tensión arterial.• Repercusiones cardíacas <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad física.• Detección <strong>de</strong> patologías cardíacas en <strong>de</strong>portistas <strong>de</strong> élite.• Actividad física cardiosaludable.• Patologías cardíacas en niños.• Protocolos <strong>de</strong> exploración en los <strong>de</strong>portistas.• Repercusiones <strong>de</strong> <strong>la</strong>s cargas en el aparato locomotor.• Etiologías causantes <strong>de</strong> patologías <strong>de</strong>l aparato locomotor.• Tratamientos físicos para <strong>la</strong>s escoliosis y cifosis.• Análisis ergonómico <strong>de</strong> <strong>la</strong>s posturas.• Ejercicios <strong>de</strong>saconsejables <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad física y <strong>la</strong> salud.INVEStIGADORESDr. José Luis García Soidán (T.U. Univesida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>).Dra. Pi<strong>la</strong>r García Soidán (C.E.U. Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>).Dr. Antonio Maceira Gago (T.U. Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.)José Manuel Pazos Rosales (T.E. Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>).Gustavo Rodríguez Fuentes (T.E.Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>).Lois González Dopazo (T.E. Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>).Dr. Roberto Barca<strong>la</strong> Furelos (Prof. Axu Univ. <strong>Vigo</strong>).Dra. Mª. Jesús Bermú<strong>de</strong>z Herbello (Tercer Ciclo).102


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Dr. Rubén Navarro Patón (Terceiro Ciclo).José Manuel Francisco García (Prof. Asociado).Mª. Jesús Herrera Ruiz (T.E. Univ. <strong>Vigo</strong>).Diego Alonso Fernán<strong>de</strong>z (Bolsero 3º Ciclo).Víctor Arufe Girál<strong>de</strong>z (Bolsero Mecd).Guadalupe Bello Ogando (Terceiro Ciclo).Juan Carlos Del Carmen Fontán (Terceiro Ciclo).COLABORACIONESDr. Roberto Barriales Vil<strong>la</strong> (Doctor-Complejo Hospita<strong>la</strong>rio Po.).Nicolás Bayón Meleiro (Complejo Hospita<strong>la</strong>rio Po.).Fernando Huelín Trillo (Centro Tecnificación Po.).Dr. Manuel Penas Lado (Doctor-Complejo Hospita<strong>la</strong>rio Po.).CONtACtOJosé Luis García SoidánTel. 986.802.052 - Fax. 986.801.701jlsoidan@uvigo.esFac. CC. <strong>de</strong> <strong>la</strong> Educación y <strong>de</strong>l Deporte <strong>de</strong> Pontevedra103


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVILÍNEAS DE INVEStIGACIÓN ABIERtASGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo Hi10. Repercusiones educativas,saludables y psicomotrices <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad física.• Estudio <strong>de</strong> los efectos fisiológicos <strong>de</strong>l hierro en ratas.• Actividad física y tensión arterial.• Repercusiones cardíacas <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad física.• Detección <strong>de</strong> patologías cardíacas en <strong>de</strong>portistas <strong>de</strong> élite.• Actividad física cardiosaludable.• Patologías cardíacas en niños.• Protocolos <strong>de</strong> exploración en los <strong>de</strong>portistas.• Repercusiones <strong>de</strong> <strong>la</strong>s cargas en el aparato locomotor.• Etiologías causantes <strong>de</strong> patologías <strong>de</strong>l aparato locomotor.• Tratamientos físicos para <strong>la</strong>s escoliosis y cifosis.• Análisis ergonómico <strong>de</strong> <strong>la</strong>s posturas.• Ejercicios <strong>de</strong>saconsejables <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad física y <strong>la</strong> salud.INVEStIGADOR PRINCIPALDr. José Luis García Soidánjlsoidan@uvigo.esPROYECtOS DESARROLLADOS ANtERIORMENtE• Corre<strong>la</strong>ción y transferencia entre los resultados <strong>de</strong> <strong>la</strong>boratorio obtenidos conkayak-ergómetro y los tests <strong>de</strong> entrenamiento en pista, realizados en piragüistas<strong>de</strong> élite. Consejo Superior <strong>de</strong> Deportes. Marzo – Octubre 2007. Cod.17/UPB10/07.• Variaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> tensión arterial en ejercicios <strong>de</strong> fuerza isométricos, con ysin maniobra <strong>de</strong> Valsalva. Xunta Galicia – Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>. Código:PXIDIT03PXIA37401AF.104


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008• La Educación Ambiental <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un enfoque interdisciplinar: marco teórico yprograma <strong>de</strong> intervención educativa <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el ámbito <strong>de</strong> <strong>la</strong> Educación física”.Xunta <strong>de</strong> Galicia. Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>. Código I+D: H17.• Investigación en Deporte y Salud. Código I+D: HI-20. Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong><strong>Vigo</strong>. Análisis e intervención Psico-socioeducativa y Construcción <strong>de</strong>l conocimiento<strong>de</strong> <strong>la</strong>s ciencias socio-educativas. Código: 609.02Q4U1.• TÍTULO: Estudio cardiológico-<strong>de</strong>portivo <strong>de</strong> una pob<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>de</strong>portistas <strong>de</strong>élite <strong>de</strong> Galicia. Objetivo: <strong>de</strong>tectar factores cardíacos responsables <strong>de</strong> muertesúbita en <strong>de</strong>portistas y pob<strong>la</strong>ciones físicamente activas. DURACIÓN: 2años INSTITUCIÓN: CEE - Xunta <strong>de</strong> Galicia. PXIDIT01PXIA23223AP.PUBLICACIONES DEL GRUPODentro <strong>de</strong>l grupo se han realizado más <strong>de</strong> 83 publicaciones y artículos re<strong>la</strong>cionadoscon: fisiología <strong>de</strong>l ejercicio, primeros auxilios, fisiología, salvamento,nutrición, actividad física, <strong>de</strong>portes, salud y el <strong>de</strong>porte en sus distintas etapas,<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el año 1987 hasta <strong>la</strong> fecha.PREMIOSPremio Nacional Innovación Educativa 2002. Tema: “Abre los ojos”.Resolución 26 noviembre 2002. BOE: 19/12/2002.tESIS DOCtORALES LEÍDAS EN EL GRUPOEn el grupo se han leído 7 Tesis Doctorales re<strong>la</strong>cionadas con: Primeros Auxiliosen niños ciegos; Remo femenino; Nutrición en Esco<strong>la</strong>res; Patrones <strong>de</strong> ActividadFísica; Higiene Postural en esco<strong>la</strong>res <strong>de</strong> <strong>la</strong> ESO; Windsurf en <strong>la</strong> Escue<strong>la</strong>; Rehabilitacióncardiaca a través <strong>de</strong> programas específicos <strong>de</strong> Educación Física. HigienePostural en Educación Secundaria Obligatoria.LIBROS PUBLICADOS• El grupo ha publicado 11 libros, re<strong>la</strong>cionados con <strong>la</strong> investigación, <strong>la</strong> nutrición,<strong>la</strong> fisiología, los primeros auxilios y el <strong>de</strong>porte.• Coautores y coordinadores <strong>de</strong> 9 libros.105


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIARtÍCULOS EN REVIStAS, CONGRESOS NACIONALES E INtERNA-CIONALES• Dentro <strong>de</strong> <strong>la</strong> investigación <strong>de</strong>l grupo se han publicado 49 artículos y 135comunicaciones, artículos y posters, publicados en revistas y Congresos Nacionalese Internacionales.• Autor <strong>de</strong> múltiples publicaciones en distintas monografías y revistas <strong>de</strong> ámbitoNacional sobre temas re<strong>la</strong>cionados con <strong>la</strong> Fisiología, Higiene Postural,Primeros auxilios, Formación <strong>de</strong>l Profesorado <strong>Universitario</strong>, Remo, Natación,Primeros Auxilios y Salvamento, etc.• Experiencia profesional. Como médico <strong>de</strong>l <strong>de</strong>porte <strong>de</strong> distintos clubes, <strong>de</strong>portesy fe<strong>de</strong>raciones, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1985.106


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Grupo Hi10: Repercusións educativas, saudables e psicomotrices da activida<strong>de</strong> físicaMiembros <strong>de</strong>l GrupoId Investigador C P Situación Duración4971 Alonso Fernán<strong>de</strong>z, Diego N N Becario 27/07/2005 12/6/20074690 Arufe Girál<strong>de</strong>z, Victor N N Outras 13/04/2005 12/6/2007situacións5284 Bello Ogando, Guadalupe N N Becario 13/10/2006 12/6/20074706 Calvo López, Gerardo Miguel N N Becario 12/04/2005 12/6/20075283 Cienfuegos Sancho, Rebeca N N Becario 09/01/2007 12/6/20074712 Costas Veiga, Javier N N Becario 12/04/2005 12/6/20075285 Del Carmen Fontán, Juan Carlos N N Outras 09/01/2007 12/6/2007situacións4972 Fernán<strong>de</strong>z Rodríguez, Rosana N N Becario 27/07/2005 12/6/20074211 Francisco Garcia, Jose Manuel N N P<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> 14/03/2005 12/6/2007249 Garcia Soidan, Mª Del Pi<strong>la</strong>r Hortensia N N P<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> 15/11/2006 12/6/2007249 Garcia Soidan, Mª Del Pi<strong>la</strong>r Hortensia N N P<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> 08/11/2006 12/6/2007929 Garcia Soidan, Jose Luis S S Contratado 14/03/2005 12/6/20071308 Gonzalez Dopazo, Lois N N Interino 14/03/2005 12/6/2007311 Herrera Ruiz, Maria Jesus N N P<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> 17/03/2005 12/6/20074904 López González, Diego N N Becario 01/08/2005 12/6/20071369 Lucato , Marco N N P<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> 14/03/2005 12/6/2007375 Maceira Gago, Antonio Delfin N N P<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> 08/11/2006 12/6/20075339 Mecías Calvo, Marcos N N Outras 06/02/2007 12/6/2007situacións4709 Navarro Patón, Rubén N N Becario 28/07/2005 12/6/20074711 Pastoriza Agul<strong>la</strong>, Jose Benito N N Outras 09/06/2005 12/6/2007situacións1247 Pazos Rosales, Jose Manuel N N Contratado 14/03/2005 12/6/20074795 Peraza Casajús, Fernando N N Becario 28/07/2005 12/6/20071244 Rodriguez Fuentes, Gustavo N N P<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> 14/03/2005 12/6/20075445 Rodríguez Rodríguez, Alejandro Enrique N N Becario 08/06/2007 12/6/20075447 Rodríguez Martínez, Juan Manuel N N Outras 08/06/2007 12/6/2007situacións107


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorFrancisco Gambón DezaInmunologíaHospital Meixoeiro, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> Inmunología – Meixoeiro,LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Evolución molecu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> los anticuerpos.PRESENtACION EN LA JORNADAVer Unidad Inmunología.INVEStIGADORESFrancisco Gambón Deza, Coordinador.COLABORACIONESSonia Pérez Castro, Hospital Meixoeiro. CHUVI.Cristian Sánchez Espinel, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Susana Magadan Mompó, Universidad <strong>de</strong> Braga. Portugal.CONtACtOFrancisco Gambón DezaTel. 986.811.111 ext. 11170fgambon@gmail.comHospital Meixoeiro, CHUVI108


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorRicardo V. García-Mayor GarcíaEndocrinologíaHospital Xeral-Cíes, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo interdisciplinario <strong>de</strong> endocrinología diabetes y nutrición, GIEDN.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Epi<strong>de</strong>miología <strong>de</strong> <strong>la</strong> obesidad Infantil en Galicia.• Alteraciones endocrino-metabólicas en pacientes infectados con virus VIH.• Bases genéticas <strong>de</strong> <strong>la</strong> enfermedad <strong>de</strong> Graves.• El cáncer <strong>de</strong> tiroi<strong>de</strong>s en Galicia.• Manejo multidisciplinario <strong>de</strong> <strong>la</strong> obesidad en el adulto.• BMI, peso, trastornos <strong>de</strong> <strong>la</strong> conducta frente a los alimentos.INVEStIGADORESRicardo V. García-Mayor García, Coordinador.Reyes Luna Cano, Investigador.Concepción Páramo Fernán<strong>de</strong>z, Investigador.Luísa Fernanda Pérez Mén<strong>de</strong>z, Investigador.Antonia Rego Iraeta, Investigador.Montserrat Ríos Santomé, Investigador.Enrique Fluiters Casado, Investigador.Beatriz Mantiñán Gil, Investigador en formación.Alejandra Larrañaga Vidal, Investigador en formación.COLABORACIONESDiana Valver<strong>de</strong> Pérez, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Secundino Cigarrán Guldris, Hospital Xeral-cíes, CHUVI.109


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIPau<strong>la</strong> Álvarez Vázquez, Complejo Hospita<strong>la</strong>rio <strong>de</strong> Ourense.Este grupo trabaja coordinadamente con el Grupo <strong>de</strong> Análisis Clínicos (GAC)<strong>de</strong>l Hospital Xeral-Cíes, con los que comparten líneas <strong>de</strong> investigación, proyectosy publicaciones.CONtACtORicardo V. García-Mayor GarcíaTel. 648.014.680ricardo.garcia-mayor.garcia@sergas.esgarcia-mayor@uvigo.esHospital Xeral-Cíes, CHUVI110


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorAndrés Íñiguez RomoCardiología IntervencionistaMEDTEC; Hospital Meixoeiro, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNRed <strong>de</strong> Investigación Cardiovascu<strong>la</strong>r Galicia Sur, RICARGAS.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Resistencia a <strong>la</strong> antiagregación p<strong>la</strong>quetaria.• Detección <strong>de</strong> <strong>la</strong> p<strong>la</strong>ca <strong>de</strong> ateroma coronaria vulnerable, modificación <strong>de</strong> sucomposición y curso clínico.• Programa <strong>de</strong> transferencia <strong>de</strong>l IAM para intervencionismo coronario primario(proGALIAM).• Evaluación <strong>de</strong> técnicas <strong>de</strong> intervencionismo coronario percutáneo para lesionescomplejas ostiales o en bifurcación.• Estrategias para reducir el daño post-reperfusión en IAM sometido a ICPprimaria.• Post-condicionamiento miocárdico.• Factores pronósticos en pacientes con lesiones angiográficamente mo<strong>de</strong>radas<strong>de</strong>l tronco coronario común.• Evaluación clínica, angiográfica y ecocardiográfica <strong>de</strong> stents recubiertos <strong>de</strong>sinvastatina.• Pro<strong>la</strong>pso mitral: criterios <strong>de</strong> diagnóstico clínico, caracterización histológicaecocardiográfica.• Desarrollo y evaluación <strong>de</strong> una nueva fórmu<strong>la</strong> para el cálculo <strong>de</strong>l área valvu<strong>la</strong>ren estenosis aórtica.• Utilidad <strong>de</strong> dispositivos <strong>de</strong> monitorización a distancia en síncope vaso-vagal.• Terapia <strong>de</strong> resincronización en insuficiencia cardíaca.• Fibri<strong>la</strong>ción auricu<strong>la</strong>r.111


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIINVEStIGADORESAndrés Íñiguez Romo, Coordinador.Juan Luis Gutiérrez Chico, Investigador.Óscar Díaz Castro, Investigador.Francisco E. Calvo Iglesias, Investigador.José Antonio Baz Alonso, Investigador.Emilio Pare<strong>de</strong>s Galán, Investigador.Marisol Bravo Amaro, Investigador.Xulio Beiras Torrado, Investigador.Juan Sterling Duarte, Investigador en formación.Guillermo Bastos Fernán<strong>de</strong>z, Investigador en formación.CONtACtOJuan Luis Gutiérrez ChicoTel. 986.811.163 - Fax. 986.811.727juan.luis.gutierrez.chico@sergas.esMEDTEC; Hospital Meixoeiro, CHUVI112


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008GRUPO DE INVEStIGACIÓNAG1. Nutrición y Viticultura.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓNDatos <strong>de</strong>l CoordinadorJulia <strong>de</strong> <strong>la</strong> Montaña MiguélezArea Nutrición y BromatologíaFacultad <strong>de</strong> Ciencias <strong>de</strong> Ourense. Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>• Valoración <strong>de</strong>l estado nutricional en diferentes grupos <strong>de</strong> pob<strong>la</strong>ción (niños,jóvenes, ancianos, embarazadas, <strong>de</strong>portistas, ...).• Diseño y e<strong>la</strong>boración <strong>de</strong> dietas basales y terapeuticas y su valoración nutricional.• Estudio <strong>de</strong> diferentes factores que modifican el comportamiento alimentario.INVEStIGADORESJulia <strong>de</strong> <strong>la</strong> Montaña Miguélez.Monserrat Miguez Bernár<strong>de</strong>z.José M. García Queijeiro.Teresa Sierra Domínguez.Carmen Areal Salve.COLABORACIONESMª Carmen Isasi Fernán<strong>de</strong>z (Esc. Universitaria <strong>de</strong> Enf. Univ. <strong>de</strong> La Coruña).Mª Carmen Mén<strong>de</strong>z Pazos (Esc. Universitaria <strong>de</strong> Enf. Univ. <strong>de</strong> La Coruña).CONtACtOJulia <strong>de</strong> <strong>la</strong> Montaña MiguélezTel. 988.387.061 - Fax. 988.387.001jmontana@uvigo.esFacultad <strong>de</strong> Ciencias <strong>de</strong> Ourense113


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorEloy Moral SantamarinaGinecologíaHospital Meixoeiro, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> Ginecología - Meixoeiro, GGM.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Mejora <strong>de</strong> <strong>la</strong> sintomatología local genital en <strong>la</strong> menopausia con productostópicos hormonales.INVEStIGADORESEloy Moral Santamarina, Coordinador.Ángel <strong>de</strong> <strong>la</strong> Or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Frutos, Investigador.Luis Alba Ordás, Investigador.José Ramón Vare<strong>la</strong> Con<strong>de</strong>, Investigador.CONtACtOEloy Moral SantamarinaTel. 986.811.111eloy.moral.santamarina@sergas.esHospital Meixoeiro, CHUVI114


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorMaría José Morales GorríaMultidisciplinar (endocrinología, psiquiatría,cirugía, medicina preventiva, gastroenterología y análisis clínicos)Hospital Meixoeiro, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> investigación para el tratamiento multidisciplinar <strong>de</strong> <strong>la</strong> obesidad,GItMO.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Educación nutricional en obesidad.• Aspectos psicológicos <strong>de</strong> <strong>la</strong> obesidad mórbida.• Complicaciones metabólicas <strong>de</strong> <strong>la</strong> obesidad.• Eficacia y seguridad <strong>de</strong> <strong>la</strong> cirugía bariátrica.• Aspectos psicológicos <strong>de</strong> <strong>la</strong> cirugía bariátrica.• Efectos metabólicos y endocrinos <strong>de</strong> <strong>la</strong> cirugía bariátrica.• Tratamiento <strong>de</strong> <strong>la</strong> obesidad con balón intragástrico.INVEStIGADORESMaría José Morales Gorría, Coordinador.Carlos Delgado Calvete, Investigador.Isabel Otero Martínez, Investigador.Ignacio Maruri Chileno, Investigador.Víctor Miguel Del Campo Pérez, Investigador.Maria José Arbones Fernán<strong>de</strong>z-Veja, Investigador.Eduardo Pena González, Investigador.José Manuel Sierra Vaquero, Investigador.Mª Covadonga Fernán<strong>de</strong>z Marcos, Investigador.Mª Del Pi<strong>la</strong>r Rodríguez Díaz, Investigador.115


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVICOLABORACIONESMaría Luisa <strong>de</strong> Castro Parga, Hospital Meixoeiro, CHUVI.Juan Ramón Pineda Marino, Hospital Meixoeiro, CHUVI.María Ca<strong>la</strong>do Otero, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Miguel Ángel Martínez Olmos, <strong>Complexo</strong> Hospita<strong>la</strong>rio Univ. <strong>de</strong> Santiago.CONtACtOMaría José Morales GorríaTel. 986.811.111 ext. 11549 y 11381maria.jose.morales.gorria@sergas.esHospital Meixoeiro, CHUVI116


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorEduardo Murias TaboadaUnidad <strong>de</strong> Cuidados IntensivosHospital Meixoeiro, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> hipotermia y terapéutica y venti<strong>la</strong>ción mecánica no invasiva,GHt-VENI.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Eno<strong>la</strong>sa neuronal específica: valor predictivo.• Resonancia Magnética Nuclear: Valor predictivo.• Comparación <strong>de</strong> distintos métodos <strong>de</strong> enfriamiento.• Venti<strong>la</strong>ción mecánica no invasiva en <strong>la</strong> insuficiencia respiratoria hipoxénica.• Venti<strong>la</strong>ción mecánica no invasiva en <strong>la</strong> EPOC: distintos objetivos <strong>de</strong> S O . p 2INVEStIGADORESEduardo Murias Taboada, Coordinador.Santiago Freita Ramos, Investigador.Carmen Carballo Fernán<strong>de</strong>z, Investigador.Miguel Pereira Loureiro, Investigador.Dolores Vi<strong>la</strong> Fernán<strong>de</strong>z, Investigador.María José Guillén Vázquez, Investigador.CONtACtOEduardo Murias TaboadaTel. 986.811.701eduardo.murias.taboada@sergas.esHospital Meixoeiro, CHUVI117


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorVíctor Manuel Muñoz GarzónOncología radioterápicaMEDTEC, Hospital Meixoeiro, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> investigación en radioterapia y radiocirugía oncológica, RRO.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Estudio <strong>de</strong> tratamientos en braquiterapia <strong>de</strong> próstata.• Tratamientos radioquirúrgicos en tumores infantiles.• Desarrollo <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> fijación y mejora <strong>de</strong> tratamientos en radioterapiay radiocirugía.• Mejora <strong>de</strong> <strong>la</strong> precisión <strong>de</strong>l cálculo dosimétrico en radioterapia: influencia <strong>de</strong><strong>la</strong> contaminación <strong>de</strong> electrones.• Ensayos clínicos con radiomodu<strong>la</strong>dores.• Simu<strong>la</strong>ción virtual y p<strong>la</strong>nificación 3D.INVEStIGADORESVíctor Manuel Muñoz Garzón, Coordinador.Antonio López Medina, Investigador.Virginia Ochagavía Galilea, Investigador.Manuel Caeiro Muñoz, Investigador.María Luísa Vázquez De <strong>la</strong> Torre, Investigador.Manuel Salgado Fernán<strong>de</strong>z, Investigador.Esther Carballo Fernán<strong>de</strong>z, Investigador.Manuel Jesús Enguix Castelo, Personal <strong>de</strong> apoyo.Carmen Ibáñez Villos<strong>la</strong>da, Investigador.María Luísa López Lóuzara, Investigador.Míriam López Mata, Investigador.Pi<strong>la</strong>r Marcos Pérez, Investigador.Íñigo Nieto Regueira, Investigador.118


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Antonio Teijeiro García, Investigador.Elena Hernán<strong>de</strong>z Piñeiro, Investigador.Patricia Willisch Santamaría, Investigador en formación.COLABORACIONESManuel Hernán<strong>de</strong>z Herrera, SIHO S.L. Suministros hospita<strong>la</strong>rios.Carmen Rodríguez Cer<strong>de</strong>ira, C.E. Coia, Hospital Xeral-Cíes, CHUVI.Alberto Mo<strong>la</strong>res Vi<strong>la</strong>, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Carmen M. Redondo Marey, CHUVI.Pablo Vicente Carrera, CHUVI.CONtACtOVíctor Manuel Muñoz GarzónTel. 986.811.191 / 607.817.839victor.munoz.garzon@sergas.esMEDTEC, Hospital Meixoeiro, CHUVI119


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorJosé Manuel Olivares DiezPsiquiatríaHospital Meixoeiro, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> estudio <strong>de</strong> marcadores biológicos, clínicos y psicométricos enPsiquiatría, PSIQ-BIOL-VIGO.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Búsqueda <strong>de</strong> marcadores biológicos y clínicos en esquizofrenia.• Creación y validación <strong>de</strong> instrumentos psicométricos y <strong>de</strong> evaluación cognitivaen esquizofrenia.• Búsqueda <strong>de</strong> marcadores biológicos y clínicos en trastornos afectivos.INVEStIGADORESJosé Manuel Olivares Diez, Coordinador.Beatriz Pinal Fernán<strong>de</strong>z, Investigador.Carmen Cinos Galán, Investigador en formación.Alejandro Torres Carbajo, Investigador.COLABORACIONESHector Caruncho Michinel, Universidad <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong> Composte<strong>la</strong>.CONtACtOJosé Manuel Olivares DiezTel. 986.811.111jose.manuel.olivares.diez@sergas.esHospital Meixoeiro, CHUVI120


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorAntonio Ocampo HermidaConsulta <strong>de</strong> VIHHospital Xeral-Cíes, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> estudio sobre el VIH, VIHXERAL.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Farmacogenómica y VIH.• Transmisión vertical <strong>de</strong>l VIH.• Coinfección (VHB / VHC) - VIH.• Patología ósea - VIH.• Alteraciones metabólicas asociadas al VIH.• Nuevas estrategias antiretrovirales.INVEStIGADORESCésar Martínez Vázquez, Co-coordinador.Antonio Ocampo Hermida, Co-coordinador.Celia Miralles Álvarez, Co-coordinador.Daniel Porte<strong>la</strong> Orjales, Investigador.Jesús Gran<strong>de</strong>s Ibáñez, Investigador.Alberto Rivera Gallego, Investigador.Alfredo Rodríguez Dasilva, Investigador en formación.José Antonio Couceiro Gianzo, Investigador.Mª Merce<strong>de</strong>s Seijo Vil<strong>la</strong>r, Personal <strong>de</strong> apoyo.Purificación González Fernán<strong>de</strong>z, Personal <strong>de</strong> apoyo.COLABORACIONESDiana Valver<strong>de</strong> Pérez, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.David Posada González, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.121


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIBernardo Sopeña Pérez-Argüelles, Hospital Xeral-Cíes, CHUVI.Lucía Consten<strong>la</strong> Caramés, Fundación Biomédica, CHUVI.CONtACtOAntonio Ocampo HermidaTel. 986.816.000 ext. 16104aocampo@arrakis.esHospital Xeral-Cíes, CHUVI122


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorAntonio Ojea CalvoUrologíaHospital Xeral-Cíes, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNInnovación biomédica y quirúrgica, INBIOQUI.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Marcadores molecu<strong>la</strong>res <strong>de</strong> cáncer (inmortalidad, neoangiogénesis y metástasis).• Sistemas Microfluidicos.• Genómica. Farmacogenética.• Proteómica Clínica. Electroforesis capi<strong>la</strong>r zonal (CZE).INVEStIGADORESAntonio Ojea Calvo, Coordinador.Juan Manuel Barros Rodríguez, Investigador.Arturo Elías Alonso Rodrigo, Investigador.Benito Rodríguez Iglesias, Investigador.Joaquín González-Carreró Fojon, Investigador.Gonzalo Gómez López, Investigador.COLABORACIONESEnrique Caso Peláez, CIBERobn.Lucía Consten<strong>la</strong> Caramés, Fundacion Biomédica, CHUVI.Ana Gago Martínez, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Alberto Mo<strong>la</strong>res Vi<strong>la</strong>, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.José Carlos Díez Masa, Instituto <strong>de</strong> Química Orgánica (CSIC).Merce<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Frutos Gómez, Instituto <strong>de</strong> Química Orgánica (CSIC).Mª Val Toledo Lobo, Universidad <strong>de</strong> Alcalá <strong>de</strong> Henares.Alejandro Gómez Pinillos, Universidad <strong>de</strong> Nueva York.123


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIAntonio Ojea García, RETEGAL.Jordi Aguiló, Instituto <strong>de</strong> Microelectrónica <strong>de</strong> Barcelona.Rosa Vil<strong>la</strong>, Instituto <strong>de</strong> Microelectrónica <strong>de</strong> Barcelona.CONtACtOAntonio Ojea CalvoTel. 986.816.000 ext. 16082antonio.ojea.calvo@sergas.esHospital Xeral-Cíes, CHUVI124


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorJosé María Pego ReigosaReumatologíaHospital Meixoeiro, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> Investigación en Reumatología, GIR.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Enfermedad por <strong>de</strong>pósito <strong>de</strong> cristales <strong>de</strong> pirofosfato cálcico dihidrato y polimialgiareumática.• Lupus eritematoso sistémico y síndrome antifosfolípido.• Arteritis <strong>de</strong> célu<strong>la</strong>s gigantes.INVEStIGADORESJosé María Pego Reigosa, Coordinador.Carlos Millán Cochinero, Investigador.Maria Rodríguez Rodríguez, Investigador.Zaraida Hurtado Hernán<strong>de</strong>z, Investigador.Fernando González Carril, Investigador.Andrea Pérez Pereira, Investigador.Beatriz Veiga López, Investigador.Ángel Piñeiro López, Investigador.Rubén Ouviña Arribas, Investigador.COLABORACIONESDaniel Táboas Rodriguez, Unidad <strong>de</strong> Bioestadistica, Hospital Ramón y Cajal.CONtACtOJosé María Pego ReigosaTel. 986.811.111 ext. 11676jose.maria.pego.reigosa@sergas.esHospital Meixoeiro, CHUVI125


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorMª Reyes Pérez Fernán<strong>de</strong>zS.A.P. Ribadavia, OurenseC.S. RibadaviaGRUPO DE INVEStIGACIÓNESYP. Educación Sanitaria y Prevención.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Educación sanitaria en <strong>la</strong> prevención <strong>de</strong> osteoporosis.• Ergonomía y prevención <strong>de</strong> riesgos <strong>la</strong>borales.• Balneoterapia y terapia acuática.INVEStIGADORESMª Reyes Pérez Fernán<strong>de</strong>z.Borja Novoa Castro.COLABORACIONESJosé Mª Martínez Porte<strong>la</strong>. S.A.P. <strong>de</strong> Cangas. Xerencia AP <strong>Vigo</strong>-Pontevedra.Raquel Almazán Ortega. Unidad <strong>de</strong> Investigación. CHOU.Mª Carmen Segura Iglesias. Facultad <strong>de</strong> Medicina. Universidad <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong>Composte<strong>la</strong>.Noelia Feijoo Sanmamed. Facultad <strong>de</strong> Medicina. Universidad <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong>Composte<strong>la</strong>.CONtACtOMª Reyes Pérez Fernán<strong>de</strong>zTel. 676.520.946 - Fax. 988.221.096reyespf@uvigo.esE.U. <strong>de</strong> Fisioterapia126


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008LÍNEAS DE INVEStIGACIÓNDatos <strong>de</strong>l CoordinadorTeresa Pérez Nieto y Luís Alfonso Rodríguez LopezGrupo MB4 <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>Departamento <strong>de</strong> Biologia Funcional y Ciencias <strong>de</strong> <strong>la</strong> salud• Diagnostico bacteriologico.• Mecanismos <strong>de</strong> virulencia bacteriana.INVEStIGADORESMª José Perez Álvarez.Julia Carballo Rodríguez.Rosa Farto Seguín.COLABORACIONESGema González Mediero, Servicio Microbiologia Hospital Xeral <strong>Vigo</strong>.Maximiliano Álvarez Fernán<strong>de</strong>z, Servicio Microbiologia H. Xeral <strong>Vigo</strong>.CONtACtOTeresa Pérez NietoTel. 986.812.398mtperez@uvigo.esDepartamento <strong>de</strong> Biología Funcional y Ciencias <strong>de</strong> <strong>la</strong> Salud127


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorManuel Ángel Pombal DiegoÁrea <strong>de</strong> Biología Celu<strong>la</strong>rFacultad <strong>de</strong> Biología, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>GRUPO DE INVEStIGACIÓNNEUROLAM, Neurobiología <strong>de</strong> <strong>la</strong>mpreas.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Control <strong>de</strong>l comportamiento motor.• Desarrollo y organización <strong>de</strong>l sistema nervioso central.INVEStIGADORESDra. Rosa Álvarez Otero.Dr. Manuel Megías Pacheco.Dra. Pi<strong>la</strong>r Molist García.Dr. Manuel Ángel Pombal Diego.Lcda. Verónica Costas Castro.Lcdo. Juan Pérez Fernán<strong>de</strong>z.Lcda. Merce<strong>de</strong>s Rodríguez Alonso.COLABORACIONESAnadón, R. y Rodicio M.C. (Facultad <strong>de</strong> Biología, Universidad <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong>Composte<strong>la</strong>).González, A. (Facultad <strong>de</strong> Biología, Universidad Complutense <strong>de</strong> Madrid).Grillner, S. (Dep. of Neuroscience, Karolinska Institutet <strong>de</strong> Estocolmo, Suecia).Mazan, S. (Institut <strong>de</strong> transgénose, ORLEANS Ce<strong>de</strong>x 2, Francia).Muñoz-Chapuli, R. (Facultad <strong>de</strong> Ciencias, Universidad <strong>de</strong> Má<strong>la</strong>ga).Puelles, L. (Facultad <strong>de</strong> Medicina, Universidad <strong>de</strong> Murcia).Retaux, S. y Vernier, P. (Institut <strong>de</strong> Neurobiologie Alfred Fessard Gif-sur-Yvette,Francia).128


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008CONtACtOManuel Ángel Pombal DiegoTel. 986.812.390 - Fax. 986.812.556pombal@uvigo.esFac. <strong>de</strong> Biología, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.http://webs.uvigo.es/<strong>la</strong>mprea/in<strong>de</strong>x.html129


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorCarmen María Redondo MareyInvestigadora Parga PondalHospital Rebullón, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNBioinformática y proteínas. BIOPRO.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Estudio teórico-computacional <strong>de</strong> proteínas y sus interacciones.• Dinámica molecu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> interés biológico.• Caracterización <strong>de</strong>l papel <strong>de</strong> <strong>la</strong>s proteínas en cáncer.PRESENtACIÓN EN LA JORNADAEl grupo -Bioinformática y proteínas- se constituyó en el 2007 con <strong>la</strong> incorporaciónal CHUVI <strong>de</strong> una investigadora Parga Pondal y posteriormente <strong>de</strong> un ingenieroinformático contratado a cargo <strong>de</strong> un proyecto <strong>de</strong> investigación. Uniendo<strong>la</strong> experiencia previa en cálculos <strong>de</strong> dinámica molecu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> sistemas complejos,cálculos <strong>de</strong> estructuras tridimensionales <strong>de</strong> proteínas y su re<strong>la</strong>ción con <strong>la</strong> actividadbiológica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mismas, etc., y <strong>la</strong> experiencia en el manejo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s herramientasy los recursos computacionales requeridos para estos estudios se ha ido <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>ndouna línea <strong>de</strong> investigación en el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> biología computacional y <strong>la</strong>bioinformática. Esta línea <strong>de</strong> investigación se ha visto ava<strong>la</strong>da por <strong>la</strong> consecución<strong>de</strong> un proyecto <strong>de</strong> investigación subvencionado por <strong>la</strong> Consellería <strong>de</strong> Sanida<strong>de</strong> <strong>de</strong><strong>la</strong> Xunta <strong>de</strong> Galicia así como por <strong>la</strong> participación en <strong>jornada</strong>s <strong>de</strong> investigación y <strong>la</strong>publicación <strong>de</strong> varios artículos científicos. Parale<strong>la</strong>mente a esta línea principal <strong>de</strong>investigación se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>n otras activida<strong>de</strong>s investigadoras en co<strong>la</strong>boración convarios miembros <strong>de</strong>l CHUVI y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Universida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong> y León.INVEStIGADORESDra. Carmen María Redondo Marey, Investigadora Parga Pondal.Pablo Vicente Carrera, Investigador contratado a cargo <strong>de</strong> proyecto.130


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008COLABORACIONESInvestigadores asociados a proyectos en activoDra. Rosa María Reguera Torres, Universidad <strong>de</strong> León.Dr. Florentino Fernán<strong>de</strong>z Rivero<strong>la</strong>, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Dr. Joaquín González-Carreró Fojón, Hospital Xeral-Cíes, CHUVI.Dr. Miguel Ángel Cañizares Carretero, Hospital Xeral-Cíes, CHUVI.Dr. Víctor Muñoz Garzón, MEDTEC, Hospital Meixoeiro, CHUVI.Dra. Manue<strong>la</strong> Gago, University of Southern California.Dr. Esteban Caste<strong>la</strong>o, University of Southern California.Otros InvestigadoresProf. Dr. David C. C<strong>la</strong>ry, University of Oxford, Oxford, Reino Unido.Dr. Rafael Ba<strong>la</strong>ña Fouce, Universidad <strong>de</strong> León.Dra. Yo<strong>la</strong>nda Pérez Pertejo, Universidad <strong>de</strong> León.CONtACtOCarmen María Redondo MareyTel. 986.219.777 - Fax. 986.811.173carmen.redondo.marey@sergas.esHospital Rebullón, CHUVI131


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorMª <strong>de</strong>l Carmen Rodríguez ArgüellesUniversida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>GRUPO DE INVEStIGACIÓNBioinorgánica.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Síntesis y caracterización <strong>de</strong> nuevos compuestos metálicos con posible actividadfarmacológica: antitumorales, antibacterianos, antifúngicos,...COLABORACIONESGrupo <strong>de</strong> Bioprocesos. Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Grupo <strong>de</strong>l Prof. Corrado Pelizzi. Università <strong>de</strong>gli Studi di Parma (Italia).Prof. Jesús Sanmartín. Universidad <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong> Composte<strong>la</strong>.Profa. Franca Zani. Università <strong>de</strong>gli Studi di Parma (Italia).Prof. Roberto Cao. Universidad <strong>de</strong> La Habana (Cuba).CONtACtOCarmen Rodríguez ArgüellesTel. 986.812.410 / 813.615 - Fax. 986.812.556mcarmen@uvigo.esDepartamento <strong>de</strong> Química Inorgánica. Faculta<strong>de</strong> <strong>de</strong> Química. Univ. <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>132


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008Datos <strong>de</strong>l CoordinadorCarmen Rodríguez Cer<strong>de</strong>iraDermatologíaCentro <strong>de</strong> Especialida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Coia, Hospital Xeral-Cíes, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> Investigación en Psoriasis, Micosis superficiales, Cáncer <strong>de</strong> piel eInfecciones <strong>de</strong> transmisión Sexual y SIDA, GIPMCItS.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Fisiopatología, diagnóstico y tratamiento <strong>de</strong> <strong>la</strong> psoriasis.• Sífilis y linfogranuloma venéreo.• Vacunas y virus <strong>de</strong>l papiloma humano.• Infecciones oportunistas en VIH-SIDA.INVEStIGADORESCarmen Rodríguez Cer<strong>de</strong>ira, Coordinador.Reyes Trillo Bravo, Investigador.Silvia Díaz Moreno, Investigador en formación.Beatriz Sánchez B<strong>la</strong>nco, Investigador en formación.Roberto Chillón Arce, Investigador en formación.COLABORACIONESVíctor Muñoz Garzón, MEDTEC; H. Meixoeiro; CHUVI.Ramón Carmelo Hermida Domínguez, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Artemio Mojón Ojea, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.José Ramón Fernán<strong>de</strong>z Bernár<strong>de</strong>z, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Alberto Mo<strong>la</strong>res Vi<strong>la</strong>, Universidad <strong>de</strong> <strong>Vigo</strong>.Carmen M. Redondo Marey, CHUVI.Pablo Vicente Carrera, CHUVI.133


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVICONtACtOCarmen Rodríguez Cer<strong>de</strong>iraTel. 986.816.000 ext. 16404carmen.rodriguez.cer<strong>de</strong>ira@sergas.esCentro <strong>de</strong> Especialida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Coia, Hospital Xeral-Cíes, CHUVI134


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008GRUPO DE INVEStIGACIÓNDatos <strong>de</strong>l CoordinadorCarlos Rodriguez PascualGeriatríaHospital Meixoeiro, CHUVIPrograma <strong>de</strong> Investigación Cardiovascu<strong>la</strong>r en el Anciano, PICA.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Eficacia <strong>de</strong> los programas <strong>de</strong> gestión <strong>de</strong> enfermeda<strong>de</strong>s en Insuficiencia Cardiacaen el Anciano.• Sindrome <strong>de</strong> fragilidad y enfermedad cardiovascu<strong>la</strong>r en el anciano.• Deterioro cognitivo y enfermedad cardiovascu<strong>la</strong>r.INVEStIGADORESCarlos Rodríguez Pascual, Coordinador.Arturo Vilches Moraga, Investigador.Jose Manuel Vega Andión, Investigador.Maria Teresa Olcoz Chiva, Investigador.Amaya López Sierra, Investigador.Mª Jesus López Sánchez, Investigador.Marta Torrente Carballido, Investigador.COLABORACIONESEmilio Pare<strong>de</strong>s Ga<strong>la</strong>n, Hospital Meixoeiro, CHUVI.Fernando Rodríguez Artalejo, Universidad Autónoma <strong>de</strong> Madrid.CONtACtOCarlos Rodríguez PascualTel. 650.412.307 - Fax. 986.811.118carlos.rodriguez.pascual@sergas.esHospital Meixoeiro, CHUVI135


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l CoordinadorJesús Simal GándaraFaculta<strong>de</strong> <strong>de</strong> Ciencias <strong>de</strong> OurenseGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo AA1: Investigaciones Agrarias y Alimentarias(equipo <strong>de</strong> Biotecnoloxía).LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Producción y aplicación <strong>de</strong> probióticos y bacteriocinas.• Evaluación y control <strong>de</strong> <strong>la</strong> microbiota intestinal mediante técnicas molecu<strong>la</strong>res.• Seguridad alimentaria.PRESENtACION EN LA JORNADAEvaluación y control <strong>de</strong> <strong>la</strong> microbiota intestinal mediante técnicas molecu<strong>la</strong>res.INVEStIGADORESLorenzo Pastrana.María Luisa Rúa.Nélson Pérez Guerra.Pablo Fuciños.Pau<strong>la</strong> Fajardo.Sabe<strong>la</strong> R. Amado.C<strong>la</strong>ra Fuciños.Elisa Alonso.COLABORACIONESM. A. Murado, IIM, CSIC, España.S. Pandiel<strong>la</strong>, University of Manchester, Reino Unido.Hauke Smidt, University of Wageningen, Ho<strong>la</strong>nda.J. M. Teijón, Facultad <strong>de</strong> Medicina, UCM, España.136


UVI - CHUVII Xornada <strong>de</strong> Investigación Biomédica en <strong>Vigo</strong>Centro Social Caixa Nova - 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2008CONtACtOLorenzo Miguel Pastrana CastroTel. 988.387.062 - Fax. 988.387.001pastrana@uvigo.esFaculta<strong>de</strong> <strong>de</strong> Ciencias <strong>de</strong> Ourense137


Fichas <strong>de</strong> Grupos <strong>de</strong> InvestigaciónUVI - CHUVIDatos <strong>de</strong>l coordinadorJulio Torres PiñónMicrobiologíaHospital Meixoeiro, CHUVIGRUPO DE INVEStIGACIÓNGrupo <strong>de</strong> Microbiología - Meixoeiro, GMM.LÍNEAS DE INVEStIGACIÓN• Diagnostico <strong>de</strong> Meningitis y Encefalitis virica.• Genotipado <strong>de</strong> HPV.• Genotipado <strong>de</strong> Staphylococcus aureus.INVEStIGADORESJulio Torres Piñón, Coordinador.Isabel López Miragaya, Investigador.Sonia Pérez Castro, Investigador.Fernando Ulloa Alonso, Investigador.CONtACtOJulio Torres PiñónTel. 986.811.711julio.torres.pinon@sergas.esHospital Meixoeiro, CHUVI138

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!