el archivo en pdf - Congreso del Estado de Tamaulipas
el archivo en pdf - Congreso del Estado de Tamaulipas
el archivo en pdf - Congreso del Estado de Tamaulipas
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Cd. Victoria, Tam., a 15 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 2011<br />
GOBIERNO<br />
pODER<br />
Dé TAMAUUPAS<br />
LEGISLA TlVO<br />
HONORABLE ASAMBLEA LEGISLATIVA<br />
Los infrascritos, Jesús González Macías, R<strong>en</strong>é Castillo <strong>de</strong> la Cruz, Rigoberto<br />
Rodríguez Rang<strong>el</strong>, integrantes d<strong>el</strong> Grupo Parlam<strong>en</strong>tario d<strong>el</strong> Partido Ver<strong>de</strong> Ecologista<br />
<strong>de</strong> México; Anastacia Guadalupe Flores Valdéz, Osear <strong>de</strong> Jesús Almaraz Smer, Rosa<br />
María Alvarado Monroy, Moisés Gerardo Bal<strong>de</strong>ras Castillo, Héctor Martín Canales<br />
González, Gris<strong>el</strong>da Carrillo Reyes, Adolfo Víctor García Jiménez, Reynaldo Javier<br />
Garza Elizondo, Sergio Carlos Guajardo Maldonado, José Luis Hernán<strong>de</strong>z Castr<strong>el</strong>lón,<br />
Marta Alicia Jiménez Salinas, Armando López Flores, José Antonio Martínez Torres,<br />
Rosa María Mu<strong>el</strong>a Morales, Abdies Pineda Morín, Esdras Romero Vega, Dani<strong>el</strong><br />
Sampayo Sánchez, Carlos Ernesto Solís Gómez, Gustavo Rodolfo Torres Salinas,<br />
Norma Alicia Treviño Guajardo, Carlos Val<strong>en</strong>zu<strong>el</strong>a Vala<strong>de</strong>z, Am<strong>el</strong>ia Alejandrina Vitales<br />
Rodríguez, integrantes d<strong>el</strong> Grupo Parlam<strong>en</strong>tario d<strong>el</strong> Partido Revolucionario<br />
Institucional; y Rosa Ic<strong>el</strong>a Arizoca, Hilda Graci<strong>el</strong>a Santana Turrubiates, Aur<strong>el</strong>io Uvalle<br />
Gallardo, integrantes d<strong>el</strong> Grupo Parlam<strong>en</strong>tario d<strong>el</strong> Partido Nueva Alianza; Diputadas y<br />
Diputados al Honorable <strong>Congreso</strong> d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> Libre y Soberano <strong>de</strong> <strong>Tamaulipas</strong> <strong>de</strong> la<br />
LXI Legislatura, con fundam<strong>en</strong>to medularm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los artículos 1, 2, 9 <strong>de</strong> la<br />
Conv<strong>en</strong>ción Americana sobre Derechos Humanos; 1, 2, 11 d<strong>el</strong> Protocolo Adicional a la<br />
Conv<strong>en</strong>ción Americana sobre Derechos Humanos <strong>en</strong> Materia <strong>de</strong> Derechos<br />
Económicos, Sociales y Culturales "Protocolo <strong>de</strong> San Salvador"; 2, 3, 12 d<strong>el</strong> Pacto<br />
internacional <strong>de</strong> Derechos Económicos, Sociales y Culturales; 2.1, 2.2., 15 d<strong>el</strong> Pacto<br />
Internacional <strong>de</strong> Derechos Civiles y Políticos; 40., 14, 15, 16,25,73, fracción XXI, <strong>de</strong> la<br />
Constitución Política <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Unidos Mexicanos; 16, segundo y tercer párrafos,<br />
17, fracción IV, 18, fracción VIII, 25, 45, 58, fracciones XLV y LlX, 64, 66 Y 75 <strong>de</strong> la<br />
Constitución Política d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> <strong>de</strong> <strong>Tamaulipas</strong>; 1, párrafo 1, 3, 67, párrafos 1, inciso e),<br />
y 2, 93, párrafos 1, 2, 3, inciso e), 5, primera parte, <strong>de</strong> la Ley sobre la Organización y<br />
Funcionami<strong>en</strong>to Internos d<strong>el</strong> <strong>Congreso</strong> d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> <strong>de</strong> <strong>Tamaulipas</strong>; todos estos<br />
1
CO·BIERNO De TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLA TlVO<br />
concat<strong>en</strong>ados con los artículos 71, fracción 111, <strong>de</strong> la Constitución Política <strong>de</strong> los<br />
<strong>Estado</strong>s Unidos Mexicanos y 58, fracción XV, <strong>de</strong> la Constitución<br />
Política d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Tamaulipas</strong>; y <strong>de</strong>más disposiciones jurídicas aplicables; comparecemos ante esta<br />
Soberanía, para promover esta acción legislativa <strong>de</strong> punto <strong>de</strong> acuerdo mediante la cual<br />
se somete a la consi<strong>de</strong>ración<br />
<strong>de</strong> la Cámara <strong>de</strong> S<strong>en</strong>adores d<strong>el</strong> H. <strong>Congreso</strong> <strong>de</strong> la Unión<br />
iniciativa con proyecto <strong>de</strong> Decreto que adiciona un artículo 423 bis y <strong>el</strong> ANEXO I al<br />
Código P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral, con base <strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes:<br />
CONSIDERANDOS<br />
Que <strong>el</strong> <strong>Estado</strong> Mexicano está obligado a respetar y garantizar <strong>el</strong> libre y pl<strong>en</strong>o<br />
ejercicio <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos humanos 1 , pues éstos constituy<strong>en</strong> la base y <strong>el</strong> objeto <strong>de</strong> las<br />
instituciones<br />
públicas y sociales".<br />
Que <strong>el</strong> <strong>Estado</strong> Mexicano está obligado, <strong>en</strong>tre otros, a investigar, id<strong>en</strong>tificar y<br />
sancionar a los autores materiales e int<strong>el</strong>ectuales y <strong>en</strong>cubridores <strong>de</strong> violaciones<br />
<strong>de</strong>rechos humanos", a efecto <strong>de</strong> evitar y combatir la impunidad", la cual ha sido<br />
<strong>de</strong>finida como la falta <strong>en</strong> su conjunto <strong>de</strong> investigación, persecución, captura y<br />
<strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to y cond<strong>en</strong>a <strong>de</strong> los responsables <strong>de</strong> violaciones <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos<br />
humanos protegidos<br />
por tratados internacionales".<br />
1 Numeral 142, <strong>de</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por la Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos al Caso Rodilla Pacheco Vs. México.<br />
Excepciones Pr<strong>el</strong>iminares, Fondo, Reparaciones y Costas. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 23 <strong>de</strong> Noviembre <strong>de</strong> 2009. Serie C No. 209. Véase también <strong>el</strong><br />
Diario Oficial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> fecha 9 <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 2010.<br />
zArtículo 16, segundo párrafo, <strong>de</strong> la Constitución Política d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> <strong>de</strong> <strong>Tamaulipas</strong>.<br />
3 Cfr. Caso Rodilla Pacheco, supra nota 1, numeral 142.<br />
4 Numerales 123 y 124, <strong>de</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por la Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos al Caso d<strong>el</strong> Tribunal Constitucional<br />
» Vs. Perú. Fondo, Reparaciones y Costas. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 31 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 2001. Serie C No. 71.<br />
5 Cfr. Caso Rodilla Pacheco, supra nota 1, numeral 212.<br />
2
GOBIERNO<br />
pODER<br />
DE TAMAUUPAS<br />
LEGISLA TlVO<br />
Que <strong>el</strong> <strong>Estado</strong> Mexicano está obligado a expedir disposiciones y <strong>de</strong>sarrollar<br />
prácticas conduc<strong>en</strong>tes a la observancia efectiva <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos humanos<br />
establecidos <strong>en</strong> los tratados internaciones <strong>en</strong> los que es parte, así como a adoptar<br />
medidas para suprimir disposiciones y prácticas <strong>de</strong> cualquier naturaleza que<br />
<strong>en</strong>trañ<strong>en</strong> violación a las garantías establecidas <strong>en</strong> dichos tratados".<br />
Que existe una r<strong>el</strong>ación innegable <strong>en</strong>tre la protección al medio ambi<strong>en</strong>te y la<br />
realización <strong>de</strong> otros <strong>de</strong>rechos humanos": <strong>el</strong> medio ambi<strong>en</strong>te a<strong>de</strong>cuado constituye<br />
<strong>el</strong> presupuesto c<strong>en</strong>tral -<strong>el</strong> contexto espacial <strong>de</strong> subsisf<strong>en</strong>cia- para <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo y<br />
disfrute <strong>de</strong> los <strong>de</strong>más <strong>de</strong>rechos humanos".<br />
Que <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho humano a un medio ambi<strong>en</strong>te a<strong>de</strong>cuado para <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo y<br />
bi<strong>en</strong>estar <strong>de</strong> las personas, se <strong>de</strong>sarrolla <strong>en</strong> dos aspectos: <strong>el</strong> primero, <strong>en</strong> un po<strong>de</strong>r<br />
<strong>de</strong> exig<strong>en</strong>cia y un <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> respeto erga omnes a preservar la sust<strong>en</strong>tabilidad d<strong>el</strong><br />
<strong>en</strong>torno ambi<strong>en</strong>tal, que implica la no afectación ni lesión al mismo (eficacia<br />
horizontal <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos humanos) y, <strong>el</strong> segundo, <strong>en</strong> la obligación corr<strong>el</strong>ativa <strong>de</strong><br />
las autorida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> vigilancia, conservación y garantía <strong>de</strong> que sean at<strong>en</strong>didas las<br />
regulaciones pertin<strong>en</strong>tes (eficacia vertical)".<br />
6 Diario Oficial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> fecha 2 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 2009. Numeral 79, <strong>de</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por la Corte Interamericana <strong>de</strong><br />
Derechos humanos al Caso Castañeda Gutman Vs. México. Excepciones Pr<strong>el</strong>iminares, Fondo, Reparaciones y Costas. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 6<br />
<strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 2008. Serie C No. 184.<br />
7 Numeral 148, <strong>de</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por la Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos al Caso Kawas Fernán<strong>de</strong>z Vs. Honduras.<br />
Fondo, Reparaciones y Costas. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 3 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2009 Serie C No. 196.<br />
s S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por la Segunda Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación d<strong>el</strong> Po<strong>de</strong>r Judicial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración al Amparo <strong>en</strong><br />
Revisión 1922/2009. 30 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 2010. Unanimidad <strong>de</strong> votos. Pon<strong>en</strong>te: Ministra Margarita Beatriz luna Ramos. Secretario: Fernando<br />
Silva García.<br />
9 S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por <strong>el</strong> Cuarto Tribunal Colegiado <strong>en</strong> Materia Administrativa d<strong>el</strong> Primer Circuito al Amparo <strong>en</strong> revisión 496/2006. 17<br />
<strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 2007. Unanimidad <strong>de</strong> votos. Pon<strong>en</strong>te: Jean Clau<strong>de</strong> Tron Petit. Secretaria: Sandra Ibarra Val<strong>de</strong>z. Dichas consi<strong>de</strong>raciones,<br />
quedaron plasmadas también <strong>en</strong> <strong>el</strong> IUS número 173049, cuyo rubro es "DERECHO A UN MEDIO AMBIENTE ADECUADO PARA EL<br />
DESARROLLO. Y BIENESTAR. ASPECTOS EN QUE SE DESARROLLA", publicado <strong>en</strong> <strong>el</strong> Semanario Judicial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración y su Gaceta,<br />
Tomo XXV, Marzo <strong>de</strong> 2007, Nov<strong>en</strong>a Época, Página 1665.<br />
3
C08lERNO DE TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
Que <strong>el</strong> cont<strong>en</strong>ido<br />
y alcance d<strong>el</strong> principio <strong>de</strong> exacta aplicación <strong>de</strong> la ley <strong>en</strong> materia<br />
p<strong>en</strong>al, abarca también a la ley misma 10.<br />
Que <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> exacta aplicación <strong>de</strong> la ley p<strong>en</strong>al, también obliga al leqislador!'.<br />
Que las normas p<strong>en</strong>ales <strong>en</strong> blanco son inconstitucionales<br />
cuando remit<strong>en</strong> a otras<br />
que no ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>el</strong> carácter <strong>de</strong> leyes <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido formal y material".<br />
Que es necesario, pero <strong>de</strong>safortunadam<strong>en</strong>te insufici<strong>en</strong>te, que la norma p<strong>en</strong>al<br />
fe<strong>de</strong>ral establezca d<strong>el</strong>itos que at<strong>en</strong>t<strong>en</strong> contra <strong>el</strong> ambi<strong>en</strong>te requiri<strong>en</strong>do a su vez<br />
complem<strong>en</strong>tos para que la conducta d<strong>el</strong>ictiva prevista <strong>en</strong> aqu<strong>el</strong>la se integre<br />
pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te por medio disposiciones que son emitidas por <strong>el</strong> Ejecutivo Fe<strong>de</strong>ral<br />
más no por <strong>el</strong> H. <strong>Congreso</strong> <strong>de</strong> la Unión, como son los acuerdos administrativos y/o<br />
normas oficiales mexicanas que establec<strong>en</strong> las especies, épocas y zonas <strong>de</strong><br />
veda".<br />
Que la restricción d<strong>el</strong> goce o ejercicio <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos humanos, <strong>de</strong>be<br />
establecerse <strong>en</strong> la ley, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dida ésta como acto normativo <strong>en</strong><strong>de</strong>rezado al bi<strong>en</strong><br />
común, expedida por los órganos legislativos constitucionalm<strong>en</strong>te previstos y<br />
<strong>de</strong>mocráticam<strong>en</strong>te <strong>el</strong>egidos, <strong>el</strong>aborada según <strong>el</strong> procedimi<strong>en</strong>to establecido por la<br />
Constitución Política para la formación <strong>de</strong> leyes 14. Esto no se contradice<br />
10 Tesis aislada P. IX/95, d<strong>el</strong> Pl<strong>en</strong>o <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación, visible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Semanario Judicial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración y su<br />
Gaceta, Tomo 1, Mayo <strong>de</strong> 1995, página 82.<br />
11 Jurisprud<strong>en</strong>cia: 1a./1. 10/2006, <strong>de</strong> la Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación, visible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Semanario Judicial <strong>de</strong> la<br />
Fe<strong>de</strong>ración y su Gaceta, Tomo XXIII, Marzo <strong>de</strong> 2006, página 84.<br />
12 Jurisprud<strong>en</strong>cia 1a./1. 10/2008, <strong>de</strong> la Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación, visible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Semanario Judicial <strong>de</strong> la<br />
Fe<strong>de</strong>ración y su Gaceta, Tomo XXVII, Febrero <strong>de</strong> 2008, página 411.<br />
13 S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por la Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación d<strong>el</strong> Po<strong>de</strong>r Judicial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración al Amparo <strong>en</strong><br />
Revisión 85/2010. 7 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2010. Mayoría <strong>de</strong> votos. Pon<strong>en</strong>te: José Ramón CossíoDíaz.Secretaria: Rosalba Rodríguez Mir<strong>el</strong>es.<br />
14 Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos. La Expresión "Leyes" <strong>en</strong> <strong>el</strong> Artículo 30 <strong>de</strong> la Conv<strong>en</strong>ción Americana sobre Derechos<br />
Humanos. Opinión Consultiva OC-6/86 d<strong>el</strong> 9 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong> 1986. Serie A No. 6.<br />
4
(J081ERNO DE TAMAUUPAS<br />
PODER LEO ISLA TlVO<br />
forzosam<strong>en</strong>te con la posibilidad <strong>de</strong> d<strong>el</strong>egaciones legislativas, siempre que las<br />
mismas estén autorizadas por la Constitución Política, se ejerzan d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> los<br />
límites impuestos<br />
por <strong>el</strong>la y por la ley d<strong>el</strong>egan te, y que <strong>el</strong> ejercicio <strong>de</strong> la potestad<br />
d<strong>el</strong>egada esté sujeto a controles eficaces a efecto <strong>de</strong> que no <strong>de</strong>svirtúe, ni pueda<br />
utilizarse para <strong>de</strong>svirtuar, <strong>el</strong> carácter fundam<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos hum<strong>en</strong>os'".<br />
Que <strong>el</strong> <strong>Estado</strong> Mexicano, como ya se dijo, está obligado a adoptar las medidas<br />
necesanas para hacer efectivos <strong>de</strong>rechos humanos, más aún cuando alguna<br />
disposición d<strong>el</strong> <strong>de</strong>recho doméstico ha sido <strong>de</strong>clarada violatoria por los jueces<br />
internos y la misma no ha sido suprimida, pues <strong>en</strong> un futuro los criterios <strong>de</strong> dichos<br />
jueces pued<strong>en</strong> cambiar <strong>de</strong>cidiéndose aplicar nuevam<strong>en</strong>te una disposición que<br />
para <strong>el</strong> ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to interno permanece vig<strong>en</strong>te 16.<br />
Que <strong>el</strong> fin d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> es la f<strong>el</strong>icidad <strong>de</strong> las personas d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> la sociedad, y así<br />
<strong>de</strong>b<strong>en</strong> armonizarse los intereses <strong>de</strong> la colectividad con los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> aqu<strong>el</strong>las.<br />
La persona no concibe vivir sin justicia, tampoco concibe vivir sin libertad":<br />
Por lo expuesto y fundado, los integrantes <strong>de</strong> los Grupos Parlam<strong>en</strong>tarios d<strong>el</strong><br />
Partido Ver<strong>de</strong> Ecologista <strong>de</strong> México, d<strong>el</strong> Partido Revolucionario Institucional y d<strong>el</strong><br />
Partido Nueva Alianza, Diputadas y Diputados al Honorable <strong>Congreso</strong> d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong><br />
Libre y Soberano <strong>de</strong> <strong>Tamaulipas</strong> <strong>de</strong> la LXI Legislatura, <strong>de</strong> conformidad con las<br />
disposiciones jurídicas aplicables, sometemos a la consi<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> esta<br />
Honorable Asamblea,<br />
la sigui<strong>en</strong>te iniciativa <strong>de</strong>:<br />
15 Cfr. Opinión Consultiva OC-6/86, supra nota anterior.<br />
16 S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por la Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos al Caso Almonacid Ar<strong>el</strong>/ano y otros Vs. Chile. Excepciones<br />
Pr<strong>el</strong>iminares, Fondo, Reparaciones y Costas. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 16 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1006. Serie CNo. 154.<br />
17 Declaración <strong>de</strong> México, d<strong>el</strong> 6 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 1945, inciso 12. Confer<strong>en</strong>cias Internacionales Americanas, Segundo Suplem<strong>en</strong>to, 1945-<br />
1954. Washington, D.e.: Unión Panamericana, Departam<strong>en</strong>to Jurídico, 1956, p. 25.<br />
5
GOBIE.RNO DE TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLA TIVQ<br />
PUNTO DE ACUERDO<br />
ÚNICO.- La LXI Legislatura d<strong>el</strong> H. <strong>Congreso</strong> d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> Libre y Soberano <strong>de</strong> <strong>Tamaulipas</strong>,<br />
<strong>en</strong> ejercicio <strong>de</strong> la facultad establecida <strong>en</strong> los artículos 71, fracción III, <strong>de</strong> la Constitución<br />
Política <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Unidos Mexicanos y 58, fracción )0./, <strong>de</strong> la Constitución Política d<strong>el</strong><br />
<strong>Estado</strong> <strong>de</strong> <strong>Tamaulipas</strong>, somete a la consi<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> la Cámara <strong>de</strong> S<strong>en</strong>adores d<strong>el</strong> H.<br />
<strong>Congreso</strong> <strong>de</strong> la Unión, iniciativa con proyecto <strong>de</strong> Decreto que adiciona un artículo 423 bis<br />
y <strong>el</strong> ANEXO I al Código P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral, con base <strong>en</strong> la sigui<strong>en</strong>te:<br />
EXPOSICiÓN<br />
DE MOTIVOS<br />
l. Introducción<br />
La libertad, puntualiza la Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos, Corte IDH, es un<br />
<strong>de</strong>recho humano básico, propio <strong>de</strong> los atributos <strong>de</strong> la persona, ya que es la capacidad <strong>de</strong><br />
hacer y no hacer lo que esté lícitam<strong>en</strong>te permitido, constituy<strong>en</strong>do <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> toda<br />
persona <strong>de</strong> organizar, <strong>de</strong> conformidad con la ley, su vida individual y social conforme a sus<br />
propias opciones y convicciones, mi<strong>en</strong>tras que la seguridad es la aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />
perturbaciones que restrinjan o limit<strong>en</strong> la libertad más allá <strong>de</strong> lo razonable".<br />
El <strong>de</strong>recho a la libertad física, también establece ese tribunal internacional, cubre los<br />
comportami<strong>en</strong>tos corporales que presupon<strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>cia física d<strong>el</strong> titular d<strong>el</strong> <strong>de</strong>recho y<br />
que se expresan normalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> movimi<strong>en</strong>to físico; la seguridad, <strong>de</strong> la misma forma,<br />
<strong>de</strong>be <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>rse como la protección <strong>de</strong> toda interfer<strong>en</strong>cia ilegal o arbitraria <strong>de</strong> la libertad<br />
física". La libertad es ". siempre la regla y la limitación o restricción siempre la<br />
excepción...", <strong>de</strong> ahí se explica que la forma <strong>en</strong> que <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho interno <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s" " ...<br />
afecta al <strong>de</strong>recho a la libertad es característicam<strong>en</strong>te negativa, cuando permite que se<br />
prive o restrinja la libertad...,,21,<br />
18 Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos. Caso Chaparro Álvarez y Lapo lñiquez. Vs, Ecuador. Excepciones Pr<strong>el</strong>iminares, Fondo,<br />
Reparaciones y Costas, S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 21 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 2007, Serie e No, 170.<br />
19 Cfr. Caso Chaparra Álvarez y Lapo íñiguez. Vs. Ecuador.<br />
20 A través <strong>de</strong> un acto <strong>de</strong> razón y <strong>en</strong> un plano <strong>de</strong> igualdad, los individuos aceptan voluntariam<strong>en</strong>te d<strong>el</strong>egar ciertas activida<strong>de</strong>s para que<br />
sean regulados por un tercero, <strong>el</strong> <strong>Estado</strong>; la d<strong>el</strong>egación "... es necesaria para que exista, como lo señala Femán<strong>de</strong>: Santillán, un <strong>de</strong>recha<br />
que haga posible 'la libre coexist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> los hombres, la coexist<strong>en</strong>cia bajo la ban<strong>de</strong>ra <strong>de</strong> la libertad, porque solam<strong>en</strong>te allí don<strong>de</strong> la<br />
libertad es limitada, la libertad <strong>de</strong> uno no se transforma <strong>en</strong> la no libertad <strong>de</strong> otro'. En Férnan<strong>de</strong>: Santillán, José. 'La Metafisica <strong>de</strong> las<br />
Costumbres. Primera parte '. Mimeo, p. 34...", tomado <strong>de</strong>: Rubalcava, Jorge. "Efectos <strong>en</strong> <strong>el</strong> Bi<strong>en</strong>estar Social <strong>de</strong> las Políticas Públicas<br />
Ambi<strong>en</strong>tales: El Caso d<strong>el</strong> Sureste <strong>de</strong> Tomaulipas", Revista Vórtice, Análisis y Propuestas <strong>de</strong> Política Pública, Año 3, Número 4, Segundo<br />
Semestre <strong>de</strong> 2002.<br />
Z1 Cfr. Caso Chaparro Álvarez y Lapo íñiguez. Vs. Ecuador.<br />
6
GOBIERNO DE TAMAULlPAS<br />
PODER<br />
LEGISLA TIVQ<br />
En efecto, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> hace siglos, la libertad personal ha sido uno <strong>de</strong> los bi<strong>en</strong>es más preciados<br />
por la sociedad.<br />
Sin ser exhaustivos, ya la "Magna Carta" o también conocida como "Charter of Liberties",<br />
para difer<strong>en</strong>ciarla <strong>de</strong> la posterior "Charter of Forest", establece es<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te que, <strong>en</strong>tre<br />
otros, ningún hombre libre pue<strong>de</strong> ser <strong>de</strong>t<strong>en</strong>ido sino por ley [Data per manum nostram in<br />
prato quod vocatur Ronimed inter Windlesoram et Stanes, quinto <strong>de</strong>cimo die Junii, anno regni<br />
nostri <strong>de</strong>cimo septimo]:<br />
n •.• 39. Nullus líber homo capiatur, v<strong>el</strong> imprisonetur, aut disseisiatur, aut utlagetur, aut exuletur,<br />
aut aliquo modo <strong>de</strong>struatur, nec super eum ibimus, nec super eum mittemus, nisi per legale<br />
judícium parium sourum v<strong>el</strong> per legem terre ... ".<br />
Asimismo, <strong>en</strong> la Virginia Dec/aration of Rights, <strong>de</strong> 12 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 1776, se pue<strong>de</strong> apreciar,<br />
que aqu<strong>el</strong>la ya plasmaba, <strong>en</strong>tre otros, que nadie pue<strong>de</strong> ser privado <strong>de</strong> su libertad sino por<br />
ley (Virginia Gazette; June 14, 1776):<br />
8. That in al/ capital or criminal prosecutions aman hath a ríght to <strong>de</strong>mand the cause and<br />
nature of his accusation, to be confronted with the accusers and witnesses, to cal/ for<br />
evid<strong>en</strong>ce in his favor, and to a speedy trial by an impartial jury of his vicinage, without whose<br />
unanimous cons<strong>en</strong>t he cannot be found guilty, nor can he be comp<strong>el</strong>led to give evid<strong>en</strong>ce<br />
against tums<strong>el</strong>t; that no man be <strong>de</strong>prived of his liberty except by the law of the land, or the<br />
judgem<strong>en</strong>t of his peers.<br />
Similarm<strong>en</strong>te, la Déc/aration <strong>de</strong>s droíts <strong>de</strong> I 'Homrne et du Citoy<strong>en</strong>, <strong>de</strong> 26 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong><br />
1789, reza que <strong>el</strong> ejercicio <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos naturales no ti<strong>en</strong>e otros límites que los que<br />
garantizan a los <strong>de</strong>más miembros <strong>de</strong> la Sociedad, y que estos límites sólo pued<strong>en</strong> están<br />
<strong>de</strong>terminados por la ley.<br />
IV. La liberté consiste a pouvoir faire tout ce qui ne nuit pas a autrui : ainsi /'exercice <strong>de</strong>s<br />
droits natur<strong>el</strong>s <strong>de</strong> chaque homme n'e <strong>de</strong> bornes que c<strong>el</strong>/es qui assur<strong>en</strong>t aux autres Membres<br />
<strong>de</strong> la Société, la jouissance <strong>de</strong> ces métnes droits. Ces bornes ne peuv<strong>en</strong>t étre déterminées<br />
que par la Loi.<br />
11. Conv<strong>en</strong>ción Americana sobre Derechos Humanos y Derecho Interno<br />
Mexicano 22<br />
22 En la pres<strong>en</strong>te iniciativa no se hará refer<strong>en</strong>cia a las reci<strong>en</strong>tes modificaciones a la Constitución Polltica <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Unidos<br />
Mexicanos, particularm<strong>en</strong>te aqu<strong>el</strong>las <strong>de</strong> su artículo 1: " ... Todos 105 autorida<strong>de</strong>s, <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> sus compet<strong>en</strong>cias, ti<strong>en</strong><strong>en</strong> la obligación<br />
<strong>de</strong> promover, respetar, proteger y garantizar 105 <strong>de</strong>rechos humanos <strong>de</strong> conformidad con 105 principios <strong>de</strong> universalidad,<br />
inter<strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia, indivisibilidad y progresividad. En consecu<strong>en</strong>cia, <strong>el</strong> <strong>Estado</strong> <strong>de</strong>berá prev<strong>en</strong>ir, investigar, sancionar y reparar las<br />
violaciones a los <strong>de</strong>rechos humanos, <strong>en</strong> los términos que establezca lo ley...", toda vez que son una reiteración <strong>de</strong> los instrum<strong>en</strong>tos<br />
internacionales <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos humanos <strong>en</strong> los que <strong>el</strong> <strong>Estado</strong> Mexicano es parte.<br />
7
aOS1ERNO Dé TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
La Conv<strong>en</strong>ción Americana sobre Derechos Humanos, CADH, estable <strong>en</strong> su artículo 1 la<br />
obligación internacional <strong>de</strong> respetar y garantizar <strong>el</strong> libre y pl<strong>en</strong>o ejercicio <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos<br />
<strong>de</strong> toda persona sujeta bajo la jurisdicción d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> [Mexicano].<br />
Al respecto, la Corte IDH ha establecido, <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación con la obligación internacional <strong>de</strong><br />
respetar <strong>de</strong>rechos humanos, que <strong>el</strong> ejercicio <strong>de</strong> la función pública ti<strong>en</strong>e unos límites que<br />
<strong>de</strong>rivan <strong>de</strong> que los <strong>de</strong>rechos humanos son atributos inher<strong>en</strong>tes a la dignididad humana y,<br />
<strong>en</strong> consecu<strong>en</strong>cia, superiores al po<strong>de</strong>r d<strong>el</strong> Estad0 23 ; la protección a los <strong>de</strong>rechos humanos,<br />
parte <strong>de</strong> la afirmación <strong>de</strong> la exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> ciertos atributos inviolables <strong>de</strong> la persona<br />
humana que no pued<strong>en</strong> ser legítimam<strong>en</strong>te m<strong>en</strong>oscabados por <strong>el</strong> ejercicio d<strong>el</strong> po<strong>de</strong>r<br />
público, pues son esferas individuales que <strong>el</strong> <strong>Estado</strong> no pue<strong>de</strong> vulnerar o <strong>en</strong> las que sólo<br />
pue<strong>de</strong> p<strong>en</strong>etrar limitada m<strong>en</strong>te, por lo que <strong>en</strong> la protección a los <strong>de</strong>rechos humanos está<br />
necesariam<strong>en</strong>te compr<strong>en</strong>dida la noción <strong>de</strong> la restricción al ejercicio d<strong>el</strong> po<strong>de</strong>r estatal".<br />
De la misma forma, la Corte IDH ha recalcado que la obligación internacional <strong>de</strong> garantizar<br />
<strong>el</strong> libre y pl<strong>en</strong>o ejercicio <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos humanos implica <strong>el</strong> <strong>de</strong>ber d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> <strong>de</strong> organizar<br />
todo <strong>el</strong> aparato gubernam<strong>en</strong>tal y, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral, todas las estructuras a través <strong>de</strong> las cuales<br />
se manifiesta <strong>el</strong> ejercicio d<strong>el</strong> po<strong>de</strong>r público, <strong>de</strong> tal manera que haya la capacidad <strong>de</strong><br />
asegurar jurídicam<strong>en</strong>te <strong>el</strong> libre y pl<strong>en</strong>o ejercicio <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos humanos; y como<br />
consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>el</strong>lo, <strong>el</strong> <strong>Estado</strong> <strong>de</strong>be prev<strong>en</strong>ir, investigar, id<strong>en</strong>tificar y sancionar a los<br />
autores int<strong>el</strong>ectuales y <strong>en</strong>cubridores <strong>de</strong> toda violación <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos humanos" y procurar,<br />
a<strong>de</strong>más, <strong>el</strong> restablecimi<strong>en</strong>to, si es posible, d<strong>el</strong> <strong>de</strong>recho violado y, <strong>en</strong> su caso, la reparación<br />
<strong>de</strong> los daños producidos por la violación <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos humanos", a efecto <strong>de</strong> evitar y<br />
combatir la impunidad, la cual ha sido <strong>de</strong>finida como la falta <strong>en</strong> su conjunto <strong>de</strong><br />
investigación, persecución, captura y <strong>en</strong>juiciami<strong>en</strong>to y cond<strong>en</strong>a a los resposables <strong>de</strong> tales<br />
violaciones".<br />
Respecto al <strong>de</strong>recho a la libertad física <strong>en</strong> cuanto a su regulación específica, la misma está<br />
compuesta por una serie <strong>de</strong> garantías, <strong>en</strong>tre otras, como las que protegu<strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho a<br />
no ser privado <strong>de</strong> la libertad ilegalm<strong>en</strong>te (art. 7.2 <strong>de</strong> la CADH) o arbitrariam<strong>en</strong>te (art. 7.3<br />
<strong>de</strong> la CADH).<br />
23 Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos. Caso V<strong>el</strong>ásquez Rodríguez Vs. Honduras. Fondo. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 29 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> 1988.<br />
Serie C No. 4.<br />
24 Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos. La Expresión "Leyes" <strong>en</strong> <strong>el</strong> Artículo 30 <strong>de</strong> la Conv<strong>en</strong>ción Americana sobre Derechos<br />
Humanos. Opinión Consultiva OC-6/86 d<strong>el</strong> 9 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong> 1986. Serie A No. 6.<br />
25 Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos. Caso d<strong>el</strong> Tribunal Constitucional Vs. Perú. Fondo, Reparaciones y Costas. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />
31 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 2001. Serie C No. 71.<br />
26 Cfr. Caso V<strong>el</strong>ásquez Rodríguez Vs. Honduras.<br />
27 Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos. Caso Ivcher Bronstein Vs. Perú. Fondo, Reparaciones y Costas. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 6 <strong>de</strong><br />
febrero <strong>de</strong> 2001. Serie C No. 74.<br />
8
GOBiERNO<br />
PODER<br />
DE TAMAULlPAS<br />
LEGISLA TlVQ<br />
En este t<strong>en</strong>or, la Corte IDH ha interpretado tales disposiciones internacionales <strong>de</strong> la<br />
sigui<strong>en</strong>te rorrna": i) nadie pue<strong>de</strong> verse privado <strong>de</strong> la libertad personal sino por las causas,<br />
casos o circunstancias expresam<strong>en</strong>te tipificadas <strong>en</strong> la ley (aspecto material) con estricta<br />
suieción a los procedimi<strong>en</strong>tos obietivam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>finidos <strong>en</strong> la misma (aspecto formal); ii)<br />
tampoco algui<strong>en</strong> pue<strong>de</strong> ser sometido a <strong>de</strong>t<strong>en</strong>ción o <strong>en</strong>carc<strong>el</strong>ami<strong>en</strong>to por causas y métodos<br />
que aunque legales pued<strong>en</strong> reputarse como irrazonables, imprevisibles o car<strong>en</strong>tes <strong>de</strong><br />
proporciona lidad 29 •<br />
Concat<strong>en</strong>ado con lo anterior, las restricciones al goce y ejercicio <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos humanos,<br />
como <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho a la libertad física, no pued<strong>en</strong> ser aplicadas sino conforme a las leyes que<br />
se dict<strong>en</strong> por razones <strong>de</strong> interés g<strong>en</strong>eral y con <strong>el</strong> propósito para <strong>el</strong> cual han sido<br />
establecidas (art. 30, <strong>de</strong> la CADH).<br />
En este s<strong>en</strong>tido, la Corte IDH ha establecido que la palabra leyes <strong>en</strong> <strong>el</strong> artículo 30 <strong>de</strong> la<br />
CADH significa norma jurídica <strong>de</strong> carácter g<strong>en</strong>eral, ceñida al bi<strong>en</strong> común emanada <strong>de</strong> los<br />
28 Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos. Caso Gangaram Ponday Vs. Surinam. Fondo, Reparaciones y Costos. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cio <strong>de</strong> 21<br />
<strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 1994. Serie C No. 16.<br />
29 Sobre este principio, <strong>el</strong> <strong>de</strong> proporcionalidad, interr<strong>el</strong>acionado con <strong>el</strong> <strong>de</strong> presunción <strong>de</strong> inoc<strong>en</strong>cia, por citar un ejemplo véase <strong>el</strong><br />
cont<strong>en</strong>ido d<strong>el</strong> artículo 19, segundo párrafo, segunda parte, <strong>de</strong> la Constitución Política <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Unidos Mexicanos ( "ord<strong>en</strong>ará",<br />
"oficiosam<strong>en</strong>te", "prisión prev<strong>en</strong>tiva"), mismo que no pres<strong>en</strong>ta la modificación r<strong>el</strong>ativa a la trata <strong>de</strong> personas:<br />
Art. 19.- [ ..} El jue: ord<strong>en</strong>ará la prisión prev<strong>en</strong>tiva. oficiosam<strong>en</strong>te. <strong>en</strong> los casos <strong>de</strong> d<strong>el</strong>incu<strong>en</strong>cia organizada, homicidio doloso.<br />
violación, secuestro. d<strong>el</strong>itos cometidos con medios viol<strong>en</strong>tos como armas y explosivos, así como d<strong>el</strong>itos graves que <strong>de</strong>termine la ley<br />
<strong>en</strong> contra <strong>de</strong> la seguridad <strong>de</strong> la nación, <strong>el</strong> libre <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la personalidad y <strong>de</strong> la salud [ ..].<br />
Al respecto, véanse la jurisprud<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> la Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos, visible <strong>en</strong> <strong>el</strong> Caso López Álvarez Vs. Honduras.<br />
Fondo, Reparaciones y Costas. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 1<strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 2006:<br />
66. El artículo 7.3 <strong>de</strong> la Conv<strong>en</strong>ción prohibe la <strong>de</strong>t<strong>en</strong>ción o <strong>en</strong>carc<strong>el</strong>ami<strong>en</strong>to por métodos que pued<strong>en</strong> ser legales, pero que <strong>en</strong> la<br />
práctica resultan irrazonables, o car<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> proporcionalidad. A<strong>de</strong>más, la <strong>de</strong>t<strong>en</strong>ción podrá tornarse arbitraria si <strong>en</strong> su curso se<br />
produc<strong>en</strong> hechos atribuibles al <strong>Estado</strong> que sean incompatibles con <strong>el</strong> respeto a los <strong>de</strong>rechos humanos d<strong>el</strong> <strong>de</strong>t<strong>en</strong>ido.<br />
67. La prisión prev<strong>en</strong>tiva está limitada por los principios <strong>de</strong> legalidad, presunción <strong>de</strong> inoc<strong>en</strong>cia, necesidad y proporcionalidad,<br />
indisp<strong>en</strong>sables <strong>en</strong> una sociedad <strong>de</strong>mocrática. Constituye la medida más severa que se pue<strong>de</strong> imponer al imputado, y por <strong>el</strong>lo <strong>de</strong>be<br />
aplicarse excepcionalm<strong>en</strong>te. La regla <strong>de</strong>be ser la libertad d<strong>el</strong> procesado mi<strong>en</strong>tras se resu<strong>el</strong>ve acerca <strong>de</strong> su responsabilidad p<strong>en</strong>al.<br />
68. La legitimidad <strong>de</strong> la prisión prev<strong>en</strong>tiva no provi<strong>en</strong>e solam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> que la ley permite aplicarla <strong>en</strong> ciertas hipótesis g<strong>en</strong>erales. La<br />
adopción <strong>de</strong> esa medida caut<strong>el</strong>ar requiere un juicio <strong>de</strong> proporcionalidad <strong>en</strong>tre aquélla, los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> convicción para dictarla y<br />
los hechos que se investigan. Si no hay proporcionalidad, la medida será arbitraria.<br />
69. D<strong>el</strong> artículo 7.3 <strong>de</strong> la Conv<strong>en</strong>ción se <strong>de</strong>spr<strong>en</strong><strong>de</strong> la obligación estatal <strong>de</strong> no restringir la libertad d<strong>el</strong> <strong>de</strong>t<strong>en</strong>ido más allá <strong>de</strong> los<br />
límites estrictam<strong>en</strong>te necesarios para asegurar que aquél no impedirá <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo efici<strong>en</strong>te <strong>de</strong> las investigaciones ni <strong>el</strong>udirá la<br />
acción <strong>de</strong> la justicia. Las características personales d<strong>el</strong> supuesto autor y la gravedad d<strong>el</strong> d<strong>el</strong>ito que se le imputa no son, por si<br />
mismos. justificación sufici<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la prisión prev<strong>en</strong>tiva. La prisión prev<strong>en</strong>tiva es una medida caut<strong>el</strong>ar y no punitiva. Se infringe la<br />
Conv<strong>en</strong>ción cuando se priva <strong>de</strong> libertad, durante un período excesivam<strong>en</strong>te prolongado, y por lo tanto <strong>de</strong>sproporcionado, a<br />
personas cuya responsabilidad criminal no ha sido establecida. Esto equivale a anticipar la p<strong>en</strong>a.<br />
8i ... Dicha legislación ignoraba la necesidad, consagrada <strong>en</strong> la Conv<strong>en</strong>ción Americana. <strong>de</strong> que la prisión prev<strong>en</strong>tiva se justificara<br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> caso concreto, a través <strong>de</strong> una pon<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos que concurran <strong>en</strong> éste, y que <strong>en</strong> ningún caso la aplicación <strong>de</strong> tal<br />
medida caut<strong>el</strong>ar sea <strong>de</strong>terminada por <strong>el</strong> tipo <strong>de</strong> d<strong>el</strong>ito que se impute al individuo.<br />
En este t<strong>en</strong>or, consúltese lo resu<strong>el</strong>to por la Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos, <strong>en</strong> <strong>el</strong> Caso "La Última T<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> Cristo"<br />
(Olmedo Bustos y otros) Vs. Chile. Fondo, Reparaciones y Castas. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 5 <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 2001:<br />
72. Esta Corte <strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong> que la responsabilidad internacional d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> pue<strong>de</strong> g<strong>en</strong>erarse por actos u omisiones <strong>de</strong> cualquier po<strong>de</strong>r<br />
u órgano <strong>de</strong> éste, in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>de</strong> su jerarquía, que viol<strong>en</strong> la Conv<strong>en</strong>ción Americana. Es <strong>de</strong>cir, todo acto u omisión,<br />
imputable al <strong>Estado</strong>, <strong>en</strong> violación <strong>de</strong> las normas d<strong>el</strong> Derecho internacional <strong>de</strong> los Derechos Humanos, compromete la<br />
responsabilidad internacional d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong>. En <strong>el</strong> pres<strong>en</strong>te caso ésta se g<strong>en</strong>eró <strong>en</strong> virtud <strong>de</strong> que <strong>el</strong> artículo 19 número 12 <strong>de</strong> la<br />
Constitución establece la c<strong>en</strong>sura previa <strong>en</strong> la producción cinematográfica y, por lo tanto, <strong>de</strong>termina los actos <strong>de</strong> los Po<strong>de</strong>res<br />
Ejecutivo, Legislativo y Judicial.<br />
9
G081ERNO DE TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLA TIVQ<br />
órganos legislativos constitucionalm<strong>en</strong>te previstos y <strong>de</strong>mocráticam<strong>en</strong>te <strong>el</strong>egidos, y<br />
<strong>el</strong>aborada según <strong>el</strong> procedimi<strong>en</strong>to establecido por las constituciones <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Partes<br />
para la formación <strong>de</strong> las leves" (esto es, como ya se señaló, nadie pue<strong>de</strong> verse privado <strong>de</strong> la<br />
libertad personal sino por las causas, casos o circunstancias expresam<strong>en</strong>te tipificadas <strong>en</strong> la ley<br />
[aspecto material] con estricta sujeción a los procedimi<strong>en</strong>tos objetivam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>finidos <strong>en</strong> la misma<br />
[aspecto forma!}).<br />
Lo anterior ti<strong>en</strong>e estrecha r<strong>el</strong>ación con <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> legalidad y <strong>de</strong> retroactividad<br />
a que se refiere <strong>el</strong> artículo 9 <strong>de</strong> la CADH, mismo que establece que nadie pue<strong>de</strong><br />
ser cond<strong>en</strong>ado por acciones u omisiones que <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> cometerse no fueran<br />
d<strong>el</strong>ictlvos según <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho aplicable, que tampoco se pue<strong>de</strong> imponer p<strong>en</strong>a más grave que<br />
la aplicable <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la comisión d<strong>el</strong> d<strong>el</strong>ito, y que si con posterioridad a la<br />
comisión d<strong>el</strong> d<strong>el</strong>ito la ley dispone la imposición <strong>de</strong> una p<strong>en</strong>a más leve, <strong>el</strong> d<strong>el</strong>incu<strong>en</strong>te se<br />
b<strong>en</strong>eficiará <strong>de</strong> <strong>el</strong>lo.<br />
Por su parte, <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho interno mexicano, específica m<strong>en</strong>te los artículos 14 y 73, fracción<br />
XXI, <strong>de</strong> la Constitución Política <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Unidos Mexicanos, establec<strong>en</strong> lo sigui<strong>en</strong>te:<br />
Art. 14.- A ninguna ley se dará efecto retroactivo <strong>en</strong> perjuicio <strong>de</strong> persona alguna.<br />
Nadie podrá ser privado <strong>de</strong> la libertad o <strong>de</strong> sus propieda<strong>de</strong>s, posesiones o <strong>de</strong>rechos, sino<br />
mediante juicio seguido ante los tribunales previam<strong>en</strong>te establecidos, <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se cumplan<br />
las formalida<strong>de</strong>s es<strong>en</strong>ciales d<strong>el</strong> procedimi<strong>en</strong>to y conforme a las Leyes expedidas con<br />
anterioridad al hecho.<br />
En los juicios d<strong>el</strong> ord<strong>en</strong> criminal queda prohibido imponer, por simple analogía, y aún por<br />
mayoría <strong>de</strong> razón, p<strong>en</strong>a alguna que no esté <strong>de</strong>cretada por una ley exactam<strong>en</strong>te aplicable al<br />
d<strong>el</strong>ito <strong>de</strong> que se trata.<br />
En los juicios d<strong>el</strong> ord<strong>en</strong> civil, la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>finitiva <strong>de</strong>berá ser conforme a la letra o a la<br />
interpretación jurídica <strong>de</strong> la ley, y a falta <strong>de</strong> ésta se fundará <strong>en</strong> los principios g<strong>en</strong>erales d<strong>el</strong><br />
<strong>de</strong>recho.<br />
Art. 73.- El <strong>Congreso</strong> ti<strong>en</strong>e facultad:<br />
1.- a XX.-...<br />
XXI.- Para establecer los d<strong>el</strong>itos y las faltas contra la Fe<strong>de</strong>ración y fijar los castigos que por<br />
<strong>el</strong>los <strong>de</strong>ban imponerse; expedir una ley g<strong>en</strong>eral <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> secuestro, que establezca,<br />
como mínimo, los tipos p<strong>en</strong>ales y sus sanciones, la distribución <strong>de</strong> compet<strong>en</strong>cias y las<br />
formas <strong>de</strong> coordinación <strong>en</strong>tre la Fe<strong>de</strong>ración, <strong>el</strong> Distrito Fe<strong>de</strong>ral, los <strong>Estado</strong>s y los Municipios;<br />
así como legislar <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> d<strong>el</strong>incu<strong>en</strong>cia organizada.<br />
30 Cfr. La Expresión "Leyes" <strong>en</strong> <strong>el</strong> Artículo 30 <strong>de</strong> la Conv<strong>en</strong>ción Americana sobre Derechas Humanos.<br />
10
GOBIERNO De TAMAULfPAS<br />
pODER<br />
LEGISLA TrVQ<br />
Las autorida<strong>de</strong>s fe<strong>de</strong>rales podrán conocer también <strong>de</strong> los d<strong>el</strong>itos d<strong>el</strong> fuero común, cuando<br />
éstos t<strong>en</strong>gan conexidad con d<strong>el</strong>itos fe<strong>de</strong>rales.<br />
En las materias concurr<strong>en</strong>tes previstas <strong>en</strong> esta Constitución, las leyes fe<strong>de</strong>rales<br />
establecerán los supuestos <strong>en</strong> que las autorida<strong>de</strong>s d<strong>el</strong> fuero común podrán conocer y<br />
resolver sobre d<strong>el</strong>itos fe<strong>de</strong>rales.<br />
XXII.- a XXX.- ...<br />
Asimismo, <strong>el</strong> artículo 7 d<strong>el</strong> Código P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral establece:<br />
u ... ARTICULO 70.- D<strong>el</strong>ito es <strong>el</strong> acto u omisión que sancionan las leyes p<strong>en</strong>ales ... ".<br />
La Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación, al interpretar las disposiciones constitucionales<br />
ya plasmadas, ha establecido las sigui<strong>en</strong>tes tesis <strong>de</strong> jurisprud<strong>en</strong>cia y aislada, reiterando<br />
que las normas p<strong>en</strong>ales <strong>en</strong> blanco son inconstitucionales cuando remit<strong>en</strong> a otras qué no<br />
ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>el</strong> carácter <strong>de</strong> leyes <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido formal y material y que <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> exacta<br />
aplicación <strong>de</strong> la ley p<strong>en</strong>al obliga también al legislador; a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> que <strong>el</strong> cont<strong>en</strong>ido y<br />
alcance <strong>de</strong> éste principio también abarca a la ley misma.<br />
Registro No. 170250<br />
Localización:<br />
Nov<strong>en</strong>a Época<br />
Instancia: Primera Sala<br />
Fu<strong>en</strong>te: Semanario Judicial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración y su Gaceta<br />
XXVII, Febrero <strong>de</strong> 2008<br />
Página: 41 I<br />
Tesis: la.!J. 10/2008<br />
Jurisprud<strong>en</strong>cia<br />
Materia(s): P<strong>en</strong>al<br />
NORMAS PENALES EN BLANCO. SON INCONSTITUCIONALES CUANDO REMITEN A<br />
OTRAS QUE NO TIENEN EL CARÁCTER DE LEYES EN SENTIDO FORMAL Y MATERIAL.<br />
Los d<strong>en</strong>ominados "tipos p<strong>en</strong>ales <strong>en</strong> blanco" son supuestos hipotéticos <strong>en</strong> los que la conducta d<strong>el</strong>ictiva se<br />
precisa <strong>en</strong> términos abstractos y requiere <strong>de</strong> un complem<strong>en</strong>to para integrarse pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te. Ahora bi<strong>en</strong>,<br />
ordinariam<strong>en</strong>te la disposición complem<strong>en</strong>taria está compr<strong>en</strong>dida d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> las normas cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
mismo ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to legal o <strong>en</strong> sus leyes conexas, pero que han sido dictadas por <strong>el</strong> <strong>Congreso</strong> <strong>de</strong> la<br />
Unión, con apoyo <strong>en</strong> las faculta<strong>de</strong>s expresam<strong>en</strong>te conferidas <strong>en</strong> la Constitución Política <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s<br />
Unidos Mexicanos. En consecu<strong>en</strong>cia, las "normas p<strong>en</strong>ales <strong>en</strong> blanco" no son inconstitucionales cuando<br />
remit<strong>en</strong> a otras que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>el</strong> carácter <strong>de</strong> leyes <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido formal y material, sino sólo cuando re<strong>en</strong>vían a<br />
otras normas que no ti<strong>en</strong><strong>en</strong> este carácter -corno los reglam<strong>en</strong>tos-, pues <strong>el</strong>lo equivale a d<strong>el</strong>egar a un po<strong>de</strong>r<br />
distinto al legislativo la potestad <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ir <strong>de</strong>cisivam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la <strong>de</strong>terminación d<strong>el</strong> ámbito p<strong>en</strong>al, cuando<br />
11
GOBIERNO<br />
PODER<br />
DE TAMAULlPAS<br />
LEGISLA TIVQ<br />
es facultad exclusiva e ind<strong>el</strong>egable d<strong>el</strong> <strong>Congreso</strong> <strong>de</strong> la Unión legislar <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> d<strong>el</strong>itos y faltas<br />
fe<strong>de</strong>rales.<br />
Amparo <strong>en</strong> revisión 703/2004. 26 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 2005. Cinco votos. Pon<strong>en</strong>te: José <strong>de</strong> Jesús Gudiño P<strong>el</strong>ayo.<br />
Secretaria: Carmina Cortés Rodríguez.<br />
Amparo <strong>en</strong> revisión 333/2007. 20 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 2007. Cinco votos. Pon<strong>en</strong>te: Sergio A. Valls Hemán<strong>de</strong>z.<br />
Secretario: Amoldo Cast<strong>el</strong>lanos Morfin.<br />
Amparo <strong>en</strong> revisión 361/2007. 20 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 2007. Cinco votos. Pon<strong>en</strong>te: Juan N. Silva Meza. Secretario:<br />
Jaime Flores Cruz.<br />
Amparo <strong>en</strong> revisión 391/2007. 27 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 2007. Cinco votos. Pon<strong>en</strong>te: Juan N. Silva Meza. Secretario:<br />
Jaime Flores Cruz.<br />
Amparo <strong>en</strong> revisión 999/2007.21 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 2007. Unanimidad <strong>de</strong> cuatro votos. Aus<strong>en</strong>te y Pon<strong>en</strong>te:<br />
Oiga Sánchez Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> García Villegas; <strong>en</strong> su aus<strong>en</strong>cia hizo suyo <strong>el</strong> asunto Juan N. Silva Meza.<br />
Secretaria: Mariana Mureddu Gilabert.<br />
Tesis <strong>de</strong> jurisprud<strong>en</strong>cia 10/2008. Aprobada por la Primera Sala <strong>de</strong> este Alto Tribunal, <strong>en</strong> sesión <strong>de</strong> treinta<br />
<strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> dos mil ocho.<br />
Registro No. 175595<br />
Localización:<br />
Nov<strong>en</strong>a Época<br />
Instancia: Primera Sala<br />
Fu<strong>en</strong>te: Semanario Judicial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración y su Gaceta<br />
XXIII, Marzo <strong>de</strong> 2006<br />
Página: 84<br />
Tesis: la.!J. 10/2006<br />
Jurisprud<strong>en</strong>cia<br />
Materia( s): Constitucional, P<strong>en</strong>al<br />
EXACT A APLICACIÓN DE LA LEY PENAL. LA GARANTÍA, CONTENIDA EN EL TERCER<br />
PÁRRAFO DEL ARTÍCULO 14 DE LA CONSTITUCIÓN FEDERAL, TAMBIÉN OBLIGA AL<br />
LEGISLADOR.<br />
El significado y alcance <strong>de</strong> dicha garantía constitucional no se limita a constreñir a la autoridad<br />
jurisdiccional a que se abst<strong>en</strong>ga <strong>de</strong> imponer por simple analogía o por mayoría <strong>de</strong> razón, p<strong>en</strong>a alguna que<br />
no esté <strong>de</strong>cretada por una ley exactam<strong>en</strong>te aplicable al hecho d<strong>el</strong>ictivo <strong>de</strong> que se trata, sino que también<br />
obliga a la autoridad legislativa a emitir normas claras <strong>en</strong> las que se precise la conducta reprochable y la<br />
consecu<strong>en</strong>cia jurídica por la comisión <strong>de</strong> un ilícito, a fin <strong>de</strong> que la p<strong>en</strong>a se aplique con estricta objetividad<br />
y justicia; que no se <strong>de</strong>svíe ese fin con una actuación arbitraria d<strong>el</strong> juzgador, ni se cause un estado <strong>de</strong><br />
incertidumbre jurídica al gobernado a qui<strong>en</strong> se le aplique la norma, con <strong>el</strong> <strong>de</strong>sconocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la conducta<br />
que constituya <strong>el</strong> d<strong>el</strong>ito, así como <strong>de</strong> la duración mínima y máxima <strong>de</strong> la sanción, por falta <strong>de</strong> disposición<br />
expresa.<br />
12
GOBIERNO DE TAMAULlPAS<br />
PODER<br />
LEGISLATiVO<br />
Amparo directo <strong>en</strong> revisión 268/2003. 11 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 2003. Cinco votos. Pon<strong>en</strong>te: Juan N. Silva Meza.<br />
Secretario: Jaime Flores Cruz.<br />
Amparo directo <strong>en</strong> revisión 1294/2004. 27 <strong>de</strong> octubre <strong>de</strong> 2004. Unanimidad <strong>de</strong> cuatro votos. Pon<strong>en</strong>te: Juan<br />
N. Silva Meza. Secretario: Jaime Flores Cruz.<br />
Amparo <strong>en</strong> revisión 534/2005.<br />
Manu<strong>el</strong> González Díaz.<br />
Amparo <strong>en</strong> revisión 933/2005.<br />
Roberto Ávila Orn<strong>el</strong>as.<br />
22 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 2005. Cinco votos. Pon<strong>en</strong>te: Juan N. Silva Meza. Secretario:<br />
3 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 2005. Cinco votos. Pon<strong>en</strong>te: Juan N. Silva Meza. Secretario:<br />
Amparo directo <strong>en</strong> revisión 55/2006. 8 <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 2006. Cinco votos. Pon<strong>en</strong>te: José Ramón Cossío<br />
Díaz. Secretaria: Rosalba Rodríguez Mír<strong>el</strong>es.<br />
Tesis <strong>de</strong> jurisprud<strong>en</strong>cia 10/2006. Aprobada por la Primera Sala <strong>de</strong> este Alto Tribunal, <strong>en</strong> sesión <strong>de</strong> primero<br />
<strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> dos mil seis.<br />
Registro No. 200381<br />
Localización:<br />
Nov<strong>en</strong>a Época<br />
Instancia: Pl<strong>en</strong>o<br />
Fu<strong>en</strong>te: Semanario Judicial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración y su Gaceta<br />
1, Mayo <strong>de</strong> 1995<br />
Página: 82<br />
Tesis: P. 1X/95<br />
Tesis Aislada<br />
Materia(s): P<strong>en</strong>al, Constitucional<br />
EXACTA APLICACION DE LA LEY EN MATERIA PENAL, GARANTIA DE. SU CONTENIDO<br />
Y ALCANCE ABARCA TAMBIEN A LA LEY MISMA.<br />
La interpretación d<strong>el</strong> tercer párrafo d<strong>el</strong> artículo 14 constitucional, que prevé como garantía la exacta<br />
aplicación <strong>de</strong> la ley <strong>en</strong> materia p<strong>en</strong>al, no se círcunscribe a los meros actos <strong>de</strong> aplicación, sino que abarca<br />
también a la propia ley que se aplica, la que <strong>de</strong>be estar redactada <strong>de</strong> tal forma, que los términos mediante<br />
los cuales especifique los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos respectivos sean claros, precisos y exactos. La autoridad legislativa<br />
no pue<strong>de</strong> sustraerse al <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> consignar <strong>en</strong> las leyes p<strong>en</strong>ales que expida, expresiones y conceptos claros,<br />
precisos y exactos, al prever las p<strong>en</strong>as y <strong>de</strong>scribir las conductas que señal<strong>en</strong> como típicas, incluy<strong>en</strong>do<br />
todos sus <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos, características, condiciones, términos y plazos, cuando <strong>el</strong>lo sea necesario para evitar<br />
confusiones <strong>en</strong> su aplicación o <strong>de</strong>mérito <strong>en</strong> la <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa d<strong>el</strong> procesado. Por tanto, la ley que carezca <strong>de</strong> tales<br />
requisitos <strong>de</strong> certeza, resulta violatoria <strong>de</strong> la garantía indicada prevista <strong>en</strong> <strong>el</strong> artículo 14 <strong>de</strong> la Constitución<br />
G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> la República.<br />
Amparo dírecto <strong>en</strong> revisión 670/93. Reynaldo Alvaro Pérez Tijerina. 16 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 1995. Mayoría <strong>de</strong><br />
siete votos. Pon<strong>en</strong>te: Juan Díaz Romero. Secretario: Jorge Car<strong>en</strong>zo Rivas.<br />
13
GOBIERNO DE TAMAUUPAS<br />
PODE~ LEGISLArrvo<br />
El Tribunal Pl<strong>en</strong>o <strong>en</strong> su sesión privada c<strong>el</strong>ebrada <strong>el</strong> quince <strong>de</strong> mayo <strong>en</strong> curso, por unanimidad <strong>de</strong> ocho<br />
votos <strong>de</strong> los señores Ministros Sergio Salvador Aguirre Anguiano, Mariano Azu<strong>el</strong>a Güitrón, Juv<strong>en</strong>tino V.<br />
Castro y Castro, Juan Díaz Romero, G<strong>en</strong>aro David Góngora Pim<strong>en</strong>t<strong>el</strong>, José <strong>de</strong> Jesús Gudiño P<strong>el</strong>ayo,<br />
Humberto Román Palacios y OIga María Sánchez Cor<strong>de</strong>ro; aprobó, con <strong>el</strong> número rX/95 (9a.) la tesis que<br />
antece<strong>de</strong>. México, Distrito Fe<strong>de</strong>ral, a quince <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong> mil noveci<strong>en</strong>tos nov<strong>en</strong>ta y cinco.<br />
111.Interpretaciones <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación al artículo<br />
420 d<strong>el</strong> Código P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral<br />
Esta sección inicia puntualizando que, conforme a la jurisprud<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> la Corte IDH, es<br />
<strong>de</strong>ber d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> (Mexicano) adoptar las medidas necesarias para hacer efectivos<br />
<strong>de</strong>rechos humanos; es <strong>de</strong>cir, nuestro país está obligado a expedir disposiciones y<br />
<strong>de</strong>sarrollar prácticas conduc<strong>en</strong>tes a la observancia efectiva <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos humanos<br />
establecidos <strong>en</strong> los tratados internaciones <strong>en</strong> los que es parte, así como a adoptar<br />
medidas para suprimir disposiciones y prácticas <strong>de</strong> cualquier naturaleza que <strong>en</strong>trañ<strong>en</strong><br />
violación a las garantías establecidas <strong>en</strong> dichos tratados".<br />
Lo anterior cobra mayor importancia cuando alguna disposición d<strong>el</strong> <strong>de</strong>recho doméstico ha<br />
sido <strong>de</strong>clarada violatoria por los jueces internos y la misma no ha sido modificada, pues <strong>en</strong><br />
un futuro los criterios <strong>de</strong> dichos jueces pued<strong>en</strong> cambiar".<br />
Para estos efectos, véanse los numerales 121 y 122 <strong>de</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por <strong>el</strong> tribunal<br />
internacional <strong>en</strong> com<strong>en</strong>tario, <strong>en</strong> <strong>el</strong> Caso Almonacid Ar<strong>el</strong>/ano y otros Vs. Chile.<br />
Excepciones Pr<strong>el</strong>iminares, Fondo, Reparaciones y Costas. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 26 <strong>de</strong><br />
septiembre <strong>de</strong> 2006. Serie C No. 154 [énfasis añadido a lo sigui<strong>en</strong>te] :<br />
121. El <strong>Estado</strong>, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> que ratificó la Conv<strong>en</strong>ción Americana <strong>el</strong> 21 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 1990, ha<br />
mant<strong>en</strong>ido vig<strong>en</strong>te <strong>el</strong> Decreto Ley No. 2.191 por 16 años, <strong>en</strong> inobservancia <strong>de</strong> las<br />
obligaciones consagradas <strong>en</strong> aqu<strong>el</strong>la. Que tal Decreto Ley no esté si<strong>en</strong>do aplicado por <strong>el</strong><br />
Po<strong>de</strong>r Judicial chil<strong>en</strong>o <strong>en</strong> varios casos a partir <strong>de</strong> 1998, si bi<strong>en</strong> es un ad<strong>el</strong>anto significativo y<br />
la Corte lo valora, no es sufici<strong>en</strong>te para satisfacer las exig<strong>en</strong>cias d<strong>el</strong> artículo 2 <strong>de</strong> la<br />
31 Diario Oficial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> fecha 2 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 2009. Numeral 79, <strong>de</strong> la s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por la Corte Interamericana <strong>de</strong><br />
Derechos humanos al Caso Castañeda Gutman Vs. México. Excepciones Pr<strong>el</strong>iminares, Fondo, Reparaciones y Costas. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 6<br />
<strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 2008. Serie CNo. 184.<br />
32 En las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias dictadas por la Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación, específicam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los Amparos <strong>en</strong><br />
Revisión 2230/2009 y 85/2010, las mismas fueron aprobadas por mayoría <strong>de</strong> tres votos contra dos, <strong>en</strong> don<strong>de</strong> se manifestó,<br />
respectivam<strong>en</strong>te [énfasis añadido]:<br />
" COMO EN OTROS ASUNTOS YO CREO OUE SÍ ESTÁ AUTORiZADO EL LEGISLADOR PARA HACER ESTAS<br />
REMISIONES SIEMPRE OUE SE SATISFAGA EL ÑÚCLEO ESENCIAL DE LA NORMA Y POR ESTA RAZÓN VOTARÉ EN<br />
CONTRA DEL PROYECTO SEÑOR ...".<br />
"... VOTAMOS UN ASUNTO MUY SEMEJANTE A ÉSTE... VOTAMOS EN CONTRA Y ESTOY PRESENTANDO<br />
EVIDENTEMENTE COMOJO ACABA DE LEER LA SECRETARiA EL PROYECTO EN EL SENTIDO DE LA MAYORÍA; DE<br />
FORMA TAL QUE HABRE DE VOTAR EN CONTRA DEL PROYECTO, INSISTO, AUNQUE ES DE MI FACTURA O DE LA<br />
FACTURA DE LA PONENCIA. PORQUE ESTOY HAClÉNDOLO PARA SIMPLIFICAR EL TIEMPO DE ESTE TRiBUNAL<br />
PLENO. EN EL SENTIDO DE LA VOTACIÓN MAYORiTARiA SEÑOR ...".<br />
14
C081El
coa/ERNO<br />
pODER<br />
DE TAMAUUPAS<br />
LEGISLA TtVO<br />
Esto es, <strong>en</strong> cuanto a los importantes y trasc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tes temas que nos ocupan y preocupan,<br />
la Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación ha sost<strong>en</strong>ido criterios al<br />
respecto, <strong>de</strong> forma <strong>en</strong>unciativa más no limitativa se señalan los sigui<strong>en</strong>tes asuntos,<br />
mismos que pued<strong>en</strong> apreciarse con mayor claridad <strong>en</strong> la Tabla 1:<br />
• Amparo <strong>en</strong> revisión 2004/2009. Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong><br />
la Nación. 7 <strong>de</strong> octubre <strong>de</strong> 2009. Pon<strong>en</strong>te: Ministra Oiga Sánchez Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> García<br />
Villegas. Secretaria: Constanza Tort San Román. Tema: D<strong>el</strong>ito ambi<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> la<br />
modalidad <strong>de</strong> posesión <strong>de</strong> producto <strong>de</strong> Qu<strong>el</strong>onio marino (Huevo <strong>de</strong> tortuga) <strong>de</strong> la<br />
especie conocida como Golfina (Epidoch<strong>el</strong>ys olivacea). Se niega <strong>el</strong> amparo.<br />
• Amparo <strong>en</strong> revisión 1911/2009. Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong><br />
la Nación. 23 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 2009. Pon<strong>en</strong>te: Ministro José Ramón Cossío Díaz.<br />
Secretario: Roberto Lara Chagoyán. Secretaria Particular: Francisca María Pou<br />
Giménez. Tema: D<strong>el</strong>itos contra la biodiversidad. Se niega <strong>el</strong> amparo.<br />
• Amparo <strong>en</strong> revisión 74/2009. Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la<br />
Nación. 18 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 2009. Pon<strong>en</strong>te: Ministro José <strong>de</strong> Jesús Gudiño P<strong>el</strong>ayo.<br />
Secretaria: Carmina Cortés Rodríguez. Tema: D<strong>el</strong>ito contra la biodiversidad. Se niega<br />
<strong>el</strong> amparo.<br />
• Amparo <strong>en</strong> revisión 51/2009. Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la<br />
Nación. 11 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 2009. Pon<strong>en</strong>te: Ministra alga Sánchez Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> García<br />
Villegas. Secretaria: Rosaura Rivera Saucedo. Tema: D<strong>el</strong>itos contra la biodiversidad.<br />
Se niega <strong>el</strong> amparo.<br />
• Amparo <strong>en</strong> revisión 886/2007. Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la<br />
Nación. 28 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 2007. Pon<strong>en</strong>te: Ministra alga Sánchez Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> García<br />
Villegas. Secretarios: Migu<strong>el</strong> Áng<strong>el</strong> Antemate Chigo, Roberto Ávila Orn<strong>el</strong>as, Carmina<br />
Cortés Rodríguez, Roberto Lara Chagoyán y Constanza Tort San Román. Tema: D<strong>el</strong>ito<br />
Ambi<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> la modalidad <strong>de</strong> posesión <strong>de</strong> especie acuática <strong>de</strong>clarada <strong>en</strong> veda. Se<br />
niega <strong>el</strong> amparo.<br />
• Amparo <strong>en</strong> revisión 85/2010.Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la<br />
Nación. 7 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2010. Pon<strong>en</strong>te: Ministro José Ramón Cossío Díaz. Secretaria.<br />
Rosalba Rodríguez Mir<strong>el</strong>es. Tema: D<strong>el</strong>ito contra <strong>el</strong> medio ambi<strong>en</strong>te <strong>en</strong> su modalidad<br />
<strong>de</strong> captura <strong>de</strong> caracol <strong>de</strong>clarado <strong>en</strong> veda. Se otorga <strong>el</strong> amparo.<br />
• Amparo <strong>en</strong> revisión 2230/2009. Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong><br />
la Nación. 24 <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 2010. Pon<strong>en</strong>te: Ministro Arturo Zaldívar L<strong>el</strong>o <strong>de</strong> Larrea.<br />
Secretaria: Amalia Tecona Silva. Tema: D<strong>el</strong>ito <strong>de</strong> captura <strong>de</strong> especies acuáticas<br />
<strong>de</strong>claradas <strong>en</strong> veda. Se otorga <strong>el</strong> amparo.<br />
• Amparo <strong>en</strong> revisión 2062/2009. Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong><br />
la Nación. 13 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 2010. Pon<strong>en</strong>te: Ministro Juan N. Silva Meza. Secretario:<br />
Roberto Avila Om<strong>el</strong>as. Tema: D<strong>el</strong>ito ambi<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> la modalidad <strong>de</strong> posesión <strong>de</strong> una<br />
16
a081ERNO<br />
ponER<br />
DE TAMAULlPAS<br />
LEGISLATIVO<br />
especie <strong>de</strong> fauna silvestre,<br />
Se otorga <strong>el</strong> amparo.<br />
<strong>de</strong> /a especie conocida como Oce/ote (Leopardus parda/is).<br />
Sin duda alguna, es <strong>de</strong>stacable <strong>el</strong> tal<strong>en</strong>to y esfuerzo así como la capacidad y <strong>de</strong>dicación<br />
consagrados por la Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación que como<br />
guardián d<strong>el</strong> objeto es<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> las instituciones, los <strong>de</strong>rechos humanos, ha llegado con<br />
sus interpretaciones -ya unánimem<strong>en</strong>te, ya mayoritariam<strong>en</strong>te, ya con voto(s)<br />
particu/ar(es)- a dirigir nuestro progreso y al que continuam<strong>en</strong>te aspiramos.<br />
"... En resum<strong>en</strong>, señores, la comisión al <strong>en</strong>gran<strong>de</strong>cer <strong>el</strong> Po<strong>de</strong>r Judicial, <strong>de</strong>bilitando la omnipot<strong>en</strong>cia d<strong>el</strong> Legislativo, y<br />
poni<strong>en</strong>do diques a la arbitrariedad d<strong>el</strong> gobierno y sus ag<strong>en</strong>tes subalternos, ha querido colocar las garantías<br />
individuales, objeto es<strong>en</strong>cial y único <strong>de</strong> toda institución politica, bajo la salvaguarda <strong>de</strong> aquél, que responsable a sus<br />
actos, sabrá custodiar <strong>el</strong> sagrado <strong>de</strong>pósito que se confía a su fid<strong>el</strong>idad y vigilancia ... ". Parte Expositiva d<strong>el</strong> Proyecto<br />
<strong>de</strong> Constitución Política d<strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Yucatán. 1840. Manu<strong>el</strong> Cresc<strong>en</strong>cio Rejón, Pedro C. Pérez, Darío<br />
Escalante .<br />
.. El Po<strong>de</strong>r Judicial, forzosam<strong>en</strong>te, cuando ha sido apreciado como él es, <strong>en</strong> muchas partes d<strong>el</strong> mundo, llega por su<br />
verda<strong>de</strong>ra interpretación a dirigir verda<strong>de</strong>ram<strong>en</strong>te <strong>el</strong> progreso <strong>de</strong> las socieda<strong>de</strong>s, a garantizar todos los <strong>de</strong>rechos<br />
individuales <strong>Congreso</strong> Constitucional <strong>de</strong> 1916. 20 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 1917 .<br />
..... Las garantías individuales, como aseguradas por la Constitución, <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser respetadas por todas las autorida<strong>de</strong>s<br />
d<strong>el</strong> pais; los ataques que se d<strong>en</strong> a tales garantías son ataques a la Constitución y <strong>de</strong> <strong>el</strong>los <strong>de</strong>b<strong>en</strong> conocer los tribunales<br />
fe<strong>de</strong>rales <strong>Congreso</strong> Constituy<strong>en</strong>te <strong>de</strong> 1856. Sesión d<strong>el</strong> 28 <strong>de</strong> octubre <strong>de</strong> 1856. Respecto al Proyecto <strong>de</strong><br />
Constitución <strong>de</strong> 1856, <strong>en</strong> su artículo 102 .<br />
..... El Po<strong>de</strong>r Judicial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración, por tanto, repres<strong>en</strong>ta <strong>el</strong> guardián indiscutible <strong>de</strong> la Constitución, <strong>el</strong> protector <strong>de</strong><br />
los <strong>de</strong>rechos fundam<strong>en</strong>tales y <strong>el</strong> arbitro que dirime las controversias tanto <strong>en</strong>tre particulares como <strong>en</strong>tre po<strong>de</strong>res,<br />
g<strong>en</strong>erando <strong>en</strong>tre <strong>el</strong>los un equilibrio que es necesario para <strong>el</strong> sano <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la vida nacional. .. ". La In<strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia<br />
Judicial <strong>en</strong> México. Apuntes sobre una Realidad Conquistada por los Jueces Mexicanos. alga Sánchez<br />
Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> García Vi llegas.<br />
En resum<strong>en</strong>, por una parte, la Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación<br />
ha resu<strong>el</strong>to que diversas disposiciones d<strong>el</strong> artículo 420 d<strong>el</strong> Código P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral son<br />
constitucionales <strong>de</strong>bido a que dichas disposiciones p<strong>en</strong>ales, al complem<strong>en</strong>tarse con los<br />
acuerdos y/o normas oficiales mexicanas (emitidos por <strong>el</strong> Ejecutivo Fe<strong>de</strong>ral más no por <strong>el</strong><br />
H. <strong>Congreso</strong> <strong>de</strong> la Unión), no resultan violatorias d<strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva legal ni <strong>de</strong> exacta<br />
aplicación <strong>de</strong> la ley, <strong>en</strong> tanto se trata tan sólo <strong>de</strong> <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos accid<strong>en</strong>tales u ocasionales,<br />
quedando <strong>el</strong> término y obviam<strong>en</strong>te <strong>el</strong> concepto correspondi<strong>en</strong>te cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> la norma<br />
p<strong>en</strong>al con grado <strong>de</strong> certeza necesaria para su aplicación no g<strong>en</strong>ere incertidumbre.<br />
Y, por otra parte, la misma Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación ha<br />
<strong>de</strong>cidido que diversas disposiciones d<strong>el</strong> artículo 420 d<strong>el</strong> Código P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral son<br />
inconstitucionales <strong>de</strong>bido a que dichas disposiciones p<strong>en</strong>ales, al complem<strong>en</strong>tarse con los<br />
acuerdos y/o normas oficiales mexicanas emitidos por <strong>el</strong> Ejecutivo Fe<strong>de</strong>ral más no por <strong>el</strong><br />
H. <strong>Congreso</strong> <strong>de</strong> la Unión, transgred<strong>en</strong> <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva <strong>de</strong> ley señalando, a<strong>de</strong>más,<br />
que no es dable analizar la constitucionalidad d<strong>el</strong> tipo p<strong>en</strong>al vía interpretación conforme o<br />
integradora, apoyándose <strong>en</strong> una jurisprud<strong>en</strong>cia d<strong>el</strong> Pl<strong>en</strong>o <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia<br />
<strong>de</strong> la Nación.<br />
17
tOB1ERNODE TAfo1AULlPAS<br />
PODER LEOISLA TIVO<br />
Tabla 1 Diversas reso ucrones <strong>de</strong> a Primera Sala <strong>de</strong> a Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> a Nacion <strong>en</strong> materia p<strong>en</strong>al ambi<strong>en</strong>ta<br />
RESOLUCIONES DE LA PRIMERA SALA DE LA SUPREMA CORTE DE JUSTICIA DE LA NACION<br />
"Constitucionalidacf' <strong>de</strong> la disposición imm.ianada "/nconstitucionalidacf' <strong>de</strong> la disposición lrnouonada<br />
.. En esos términos, <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva <strong>de</strong> ley implica que todas las normas que establezcan los El contexto antes r<strong>el</strong>atado pone <strong>de</strong> manifiesto, que <strong>el</strong> articulo 420, fracción 11 d<strong>el</strong> Código P<strong>en</strong>al<br />
d<strong>el</strong>itos y sus p<strong>en</strong>as <strong>de</strong>b<strong>en</strong> cont<strong>en</strong>erse <strong>en</strong> una ley <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido formal y material, producto <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ral, es un tipo p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> blanco que transgre<strong>de</strong> <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva <strong>de</strong> ley, toda vez que remite<br />
discusión <strong>de</strong> una asamblea <strong>de</strong>mocrática, <strong>de</strong> modo que no pued<strong>en</strong> crearse ni modificarse sin una a normas que no ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>el</strong> carácter <strong>de</strong> ley <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido formal y material. Esto es, la conducta d<strong>el</strong>ictiva<br />
iniciativa o una reforma cuya tramitación <strong>de</strong>be ser acor<strong>de</strong> con los procedimi<strong>en</strong>tos legislativos <strong>en</strong> él prevista, requiere <strong>de</strong> un complem<strong>en</strong>to para integrarse pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te, como lo son los acuerdos<br />
correspondi<strong>en</strong>tes, lo que constituye una medida indisp<strong>en</strong>sable para dar certeza al <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> administrativos y/o normas oficiales mexicanas, que establec<strong>en</strong> las especies acuáticas, épocas y<br />
tanto que éste inci<strong>de</strong> <strong>en</strong> la libertad <strong>de</strong> los individuos, y este principio sólo admite una excepción que zonas <strong>en</strong> veda ..<br />
está expresam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>terminada <strong>en</strong> la Constitución Fe<strong>de</strong>ral.<br />
S<strong>en</strong>tado lo anterior precisa t<strong>en</strong>er pres<strong>en</strong>te que al hoy recurr<strong>en</strong>te se le dictó auto <strong>de</strong> formal prisión por<br />
<strong>el</strong> d<strong>el</strong>ito ambi<strong>en</strong>tal, previsto <strong>en</strong> <strong>el</strong> artículo 420, fracción IV, d<strong>el</strong> Código P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral, <strong>en</strong> la modalidad <strong>de</strong><br />
poseston <strong>de</strong> producto <strong>de</strong> qu<strong>el</strong>onio marino (huevo <strong>de</strong> tortuga) <strong>de</strong> la especie conocida como golfito (lepidoch<strong>el</strong>ys<br />
olivócea) ....<br />
No se ignora que lo i<strong>de</strong>al sería que <strong>en</strong> materia ambi<strong>en</strong>tal la tipificación p<strong>en</strong>al fuera compl<strong>el</strong>a y que no<br />
hubiera necesidad <strong>de</strong> recurrir a <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos extra p<strong>en</strong>ales para conocerla; sin embargo, esto resulta<br />
imposible alcanzar por la complejidad y tecnificación que caracterizan a esta materia, más aún si se<br />
toma <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que pert<strong>en</strong>ece al campo <strong>de</strong> la ci<strong>en</strong>cia, lo que hace que <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al por sí sólo<br />
sea insufici<strong>en</strong>te para afrontar las exig<strong>en</strong>cias que su regulación implica; <strong>de</strong> ahl que <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminadas<br />
ocasiones <strong>de</strong>be r<strong>en</strong>unciarse a la pret<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> llevar hasta sus últimas consecu<strong>en</strong>cias <strong>el</strong> principio <strong>de</strong><br />
legalidad, so p<strong>en</strong>a <strong>de</strong> construir un sistema p<strong>en</strong>al obsoleto fr<strong>en</strong>te a los retos que la protección<br />
ecológica implica ...<br />
En <strong>el</strong> t<strong>en</strong>or expuesto, <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al ecológico existirá una reserva r<strong>el</strong>ativa <strong>en</strong> tanto que<br />
se consi<strong>de</strong>ra legítimo conce<strong>de</strong>r al Po<strong>de</strong>r Ejecutivo un espacio <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción limitado, r<strong>el</strong>acionado<br />
con cuestiones técnicas, ci<strong>en</strong>tíficas, o con especificaciones <strong>de</strong> datos; <strong>de</strong> modo que resulta que <strong>en</strong><br />
materia <strong>de</strong> protección p<strong>en</strong>al d<strong>el</strong> medio ambi<strong>en</strong>te las normas <strong>en</strong> blanco no supon<strong>en</strong> inseguridad<br />
jurídica, pues por la complejidad <strong>de</strong> esa materia resultan ser las únicas que pued<strong>en</strong> hacer posible<br />
conseguir certeza y seguridad, ya que tratándose <strong>de</strong> d<strong>el</strong>itos ambi<strong>en</strong>tales la ley indudablem<strong>en</strong>te es<br />
insufici<strong>en</strong>te por sí sola para proteger <strong>el</strong> bi<strong>en</strong> jurídico tut<strong>el</strong>ado a niv<strong>el</strong> constitucional, <strong>en</strong> razón <strong>de</strong> que<br />
<strong>en</strong> ese campo exist<strong>en</strong> múltiples cuestiones que escapan a las posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> una regulación<br />
jurídica, <strong>de</strong> modo que <strong>en</strong> esta materia la actuación d<strong>el</strong> juzgador adquiere una especial r<strong>el</strong>evancia para<br />
ll<strong>en</strong>ar <strong>el</strong> cont<strong>en</strong>ido sobre la base <strong>de</strong> aspectos no jurídicos, para lo que forzosam<strong>en</strong>te habrá <strong>de</strong><br />
remitirse, con limitaciones precisas, a ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>tos administrativos, sin que tales remisiones<br />
impliqu<strong>en</strong> <strong>de</strong>sobedi<strong>en</strong>cia al principio <strong>de</strong> legalidad que rige la materia p<strong>en</strong>al; pues, al contrario,<br />
suced<strong>en</strong> precisam<strong>en</strong>te con <strong>el</strong> fin <strong>de</strong> garantizar <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> seguridad jurídica que <strong>de</strong> otra manera<br />
sería inviable alcanzar ...<br />
Por otro lado, la doctrina constitucional contemporánea ha <strong>de</strong>sarrollado una teoría a la que po<strong>de</strong>mos<br />
llamar <strong>el</strong> "núcleo normativo" oue incluso, ha sido aplicada <strong>en</strong> diversos oreced<strong>en</strong>tes oor <strong>el</strong> Tribunal<br />
Es cierto que existe tanto la "Norma Oficial Mexicana NOM-009-PESC-1993, que establece <strong>el</strong><br />
procedimi<strong>en</strong>to para <strong>de</strong>terminar las épocas y zonas <strong>de</strong> veda para la captura <strong>de</strong> las difer<strong>en</strong>tes especies<br />
<strong>de</strong> la flora y fauna acuáticas, <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Unidos Mexicanos",<br />
como acuerdos administrativos que establec<strong>en</strong> épocas y zonas <strong>de</strong> veda para la captura <strong>de</strong> especies<br />
acuáticas; sin embargo, esas disposiciones no pued<strong>en</strong> consi<strong>de</strong>rarse integradoras d<strong>el</strong> tipo p<strong>en</strong>al,<br />
puesto que son emitidas por autorida<strong>de</strong>s distintas d<strong>el</strong> <strong>Congreso</strong> <strong>de</strong> la Unión que, como ya se vio,<br />
ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> exclusiva la facultad legislativa <strong>en</strong> materia p<strong>en</strong>al fe<strong>de</strong>ral.<br />
A<strong>de</strong>más, no es dable analizar la constitucionalidad d<strong>el</strong> tipo p<strong>en</strong>al, vía interpretación conforme o<br />
integración, según se <strong>de</strong>spr<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong> la jurisprud<strong>en</strong>cia d<strong>el</strong> Pl<strong>en</strong>o <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la<br />
Nación, cuyos datos <strong>de</strong> id<strong>en</strong>tificación, rubro y texto, <strong>en</strong>seguida se indican.<br />
"NORMAS PENALES. AL ANALIZAR SU CONSTITUCIONALlDAD NO PROCEDE REALIZAR UNA<br />
INTERPRETACiÓN CONFORME O INTEGRADORA ... ". Amparo <strong>en</strong> revisián 85/20/0. Primera Sala <strong>de</strong> la<br />
Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nació 11. 7 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2010. Pon<strong>en</strong>te: Ministro José Ramá n Cosslo Dlaz:<br />
Secretaria. Rosalbu Rodriguez Miretes. Mayoría tic tres l'U/OS <strong>de</strong> lo." señores Mtnistros: Anlll'o Zaldivar l.<strong>el</strong>» <strong>de</strong><br />
Larrea, Juan N Silva Meza y Presid<strong>en</strong>te José <strong>de</strong> Jesús (¡u"iFI(} P<strong>el</strong>avo, votaron <strong>en</strong> contra los ."veñores Ministros<br />
José Ramón Cossio Diaz (Pon<strong>en</strong>te) y OIga Sánchez Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> Gar~ía Vitlegas.<br />
-XXX-o-XXX-<br />
" El contexto antes r<strong>el</strong>atado pone <strong>de</strong> manifiesto que <strong>el</strong> articulo 420, fracción 11, d<strong>el</strong> CÓdigo P<strong>en</strong>al<br />
Fe<strong>de</strong>ral, es un tipo p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> blanco que transgre<strong>de</strong> <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva <strong>de</strong> ley, toda vez que remite<br />
a normas que no ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>el</strong> carácter <strong>de</strong> ley <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido formal y material. Esto es, la conducta d<strong>el</strong>ictiva<br />
<strong>en</strong> él prevista, requiere <strong>de</strong> un complem<strong>en</strong>to para integrarse pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te, como lo son los acuerdos<br />
administrativos yio normas oficiales mexicanas, que establec<strong>en</strong> las especies acuáticas, épocas y<br />
zonas <strong>en</strong> veda ..<br />
Es cierto que existe tanto la "Norma Oficial Mexicana NOM-009-PESC-1993, que establece <strong>el</strong><br />
procedimi<strong>en</strong>to para <strong>de</strong>terminar las épocas y zonas <strong>de</strong> veda para la captura <strong>de</strong> las difer<strong>en</strong>tes especies<br />
<strong>de</strong> la flora y fauna acuáticas, <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Unidos Mexicanos",<br />
como acuerdos administrativos que establec<strong>en</strong> épocas y zonas <strong>de</strong> veda para la captura <strong>de</strong> especies<br />
acuáticas; sin embargo, esas disposiciones no pued<strong>en</strong> consi<strong>de</strong>rarse integradoras d<strong>el</strong> tipo p<strong>en</strong>al,<br />
18
,OB1ERNO DE TAfi1AULlPAS<br />
PODER<br />
LEGISLA TlVO<br />
Conslitucional Español, y que vi<strong>en</strong>e a complem<strong>en</strong>lar la propuesta teórica <strong>de</strong> Von Wrighl que hemos<br />
expuesto.<br />
puesto que son emitidas por autorida<strong>de</strong>s distintas d<strong>el</strong> <strong>Congreso</strong> <strong>de</strong> la Unión que, como ya se vio,<br />
ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> exclusiva la facultad legislativa <strong>en</strong> materia p<strong>en</strong>al fe<strong>de</strong>ral.<br />
De acuerdo con <strong>el</strong>la, no se viola <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva absolula <strong>de</strong> la ley siempre que <strong>el</strong> re<strong>en</strong>vío<br />
normativo esté justificado <strong>en</strong> razón d<strong>el</strong> bi<strong>en</strong> jurídico prolegido y que la ley p<strong>en</strong>al, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> señalar la<br />
p<strong>en</strong>a, conl<strong>en</strong>ga <strong>el</strong> núcleo es<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> la prohibición y sea satisfecha la exig<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> certeza, esto es,<br />
<strong>de</strong> la sufici<strong>en</strong>te concreción para que .la conducta calificada <strong>de</strong> d<strong>el</strong>ictiva que<strong>de</strong> sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
precisada con <strong>el</strong> complem<strong>en</strong>to indisp<strong>en</strong>sable <strong>de</strong> la norma a la que la ley p<strong>en</strong>al se remite.<br />
Es importante m<strong>en</strong>cionar que los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos a los que la norma p<strong>en</strong>al hace <strong>el</strong> re<strong>en</strong>vío <strong>de</strong>b<strong>en</strong> quedar<br />
fuera d<strong>el</strong> núcleo es<strong>en</strong>cial o núcleo normativo, esto es, <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos no es<strong>en</strong>ciales o<br />
accid<strong>en</strong>tales d<strong>el</strong> tipo <strong>de</strong> lo injusto.<br />
Se consi<strong>de</strong>ra que esta doctrina ti<strong>en</strong>e la virtud <strong>de</strong> respetar la doble garantía <strong>de</strong> libertad y seguridad<br />
jurídica tradicionalm<strong>en</strong>te atribuida al principio <strong>de</strong> legalidad p<strong>en</strong>al, así como sus aspectos formal<br />
(reserva <strong>de</strong> ley) y material (taxatividad <strong>en</strong> las <strong>de</strong>scripciones típicas).<br />
De este modo, consi<strong>de</strong>ramos que la norma <strong>en</strong> cuestión, al complem<strong>en</strong>tarse con la Norma Oficial<br />
Mexicana NOM 059 SEMARNAT 2001, no resulta violatoria d<strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva legal ni <strong>de</strong> exacta<br />
aplicación <strong>de</strong> la ley, <strong>en</strong> lanto que se trata tan sólo <strong>de</strong> <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos accid<strong>en</strong>tales u ocasionales tales<br />
como la catalogación <strong>de</strong> las especies <strong>en</strong> veda y la temporalidad y zonas <strong>en</strong> que la misma opera,<br />
quedando <strong>el</strong> término (y obviam<strong>en</strong>te <strong>el</strong> concepto) "veda" cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> la norma p<strong>en</strong>al con <strong>el</strong> grado <strong>de</strong><br />
certeza necesaria para que su aplicación no g<strong>en</strong>ere incertidumbre... ", Amparo <strong>en</strong> revisión 2004/2009.<br />
Primera Sula <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación. 7 <strong>de</strong> octubre <strong>de</strong> 2009. Pon<strong>en</strong>te: Minlstra OIga<br />
Sánchez Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> Garcia Villegns. Secretaria: Constanza Tort San Román. Mayorlo <strong>de</strong> tres votos <strong>de</strong> los<br />
señores Ministros: José llamón Cossio Diaz, Oiga Sánchez Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> Carda Villegas (Pon<strong>en</strong>te) y Presid<strong>en</strong>te<br />
Sergio A. Valls Hernán<strong>de</strong>z. En contra <strong>de</strong> los votos emitidos por los Ministros José <strong>de</strong> Jesús Gudiño P<strong>el</strong>ayo y<br />
Juan N. Silva Mezo.<br />
-xxx-e-xxx-<br />
El principio <strong>de</strong> reserva <strong>de</strong> ley implica que todas las normas que establezcan los d<strong>el</strong>itos y sus<br />
p<strong>en</strong>as <strong>de</strong>b<strong>en</strong> cont<strong>en</strong>erse <strong>en</strong> una ley <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido formal y material, producto <strong>de</strong> la discusión <strong>de</strong> una<br />
asamblea <strong>de</strong>mocrática, <strong>de</strong> modo que no pued<strong>en</strong> crearse ni modificarse sin una iniciativa o una<br />
reforma cuya tramitación <strong>de</strong>be ser acor<strong>de</strong> con los procedimi<strong>en</strong>tos legislativos correspondi<strong>en</strong>tes, lo<br />
que constituye una medida indisp<strong>en</strong>sable para dar certeza al <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> tanto que éste inci<strong>de</strong><br />
<strong>en</strong> la libertad <strong>de</strong> los individuos, y este principio sólo admite una excepción que está expresam<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong>terminada <strong>en</strong> la Constitución Fe<strong>de</strong>ral.<br />
S<strong>en</strong>tado lo anterior es preciso t<strong>en</strong>er pres<strong>en</strong>te que al hoy recurr<strong>en</strong>te le fue dictado auto <strong>de</strong> formal<br />
prisión por presunta comisión d<strong>el</strong> d<strong>el</strong>ito ambi<strong>en</strong>tal previsto <strong>en</strong> <strong>el</strong> artículo 420, fracción IV, d<strong>el</strong> Código P<strong>en</strong>al<br />
Fe<strong>de</strong>ral, al consi<strong>de</strong>rarse que <strong>en</strong> su caso se actualizaban los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos que integran <strong>el</strong> injusto contra <strong>el</strong> ambi<strong>en</strong>te<br />
que <strong>en</strong> esa norma se prevé, <strong>en</strong> la modalidad <strong>de</strong> transporte <strong>de</strong> un ejemplor vegetal sujeto a protección<br />
especial ...<br />
A<strong>de</strong>más, no es dable analizar la constitucionalidad d<strong>el</strong> tipo p<strong>en</strong>al, vía interpretación conforme o<br />
integración, según se <strong>de</strong>spr<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong> la jurisprud<strong>en</strong>cia d<strong>el</strong> Pl<strong>en</strong>o <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la<br />
Nación, cuyos datos <strong>de</strong> id<strong>en</strong>tificación, rubro y texto, <strong>en</strong>seguida se indican.<br />
Nov<strong>en</strong>a Epoca<br />
Instancia: Pl<strong>en</strong>o<br />
Fu<strong>en</strong>te: Semanario Judicial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración y su Gaceta<br />
Tomo XXIX, Abril <strong>de</strong> 2009<br />
Tesis P.lJ.33/2009<br />
Página: 1124<br />
"NORMAS PENALES. AL ANALIZAR SU CONSTITUCIONALlDAD NO PROCEDE REALIZAR UNA<br />
INTERPRETACiÓN CONFORME O INTEGRADORA...". Amparo <strong>en</strong> revisión 2230/2009. Primera Sala <strong>de</strong><br />
la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Naclán. 14 <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 2010. Pon<strong>en</strong>te: Ministro Arturo Zaltllvar L<strong>el</strong>o <strong>de</strong><br />
Larrea. Secretaria: Amatia Teconn Silva. Moyoria <strong>de</strong> tres votos <strong>de</strong> los señores Ministros Anuro Zoldivar t.clo<br />
<strong>de</strong> Larrea (Pon<strong>en</strong>/e), Juan N. Silva Meza y <strong>el</strong> Presid<strong>en</strong>te Jo,'ié <strong>de</strong> Jesús Gudiño fe/ayo. Votaron <strong>el</strong>l (;01111"(1los<br />
señores Ministros José Ramón Cossio Dio: (l/lfI<strong>el</strong>l.!orJlluló \'010 panicular} y Oiga Marta Sánchez Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong><br />
Garcia Villegas.<br />
-xxx-c-xxx-<br />
. <strong>el</strong> artículo 420, fracción IV, d<strong>el</strong> Código P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral, cuya inconstitucionalidad se impugna, es d<strong>el</strong><br />
t<strong>en</strong>or sigui<strong>en</strong>te:<br />
"Artículo 420.- Se impondrá p<strong>en</strong>a <strong>de</strong> uno a nueve "años <strong>de</strong> prisión y por <strong>el</strong> equival<strong>en</strong>te <strong>de</strong> tresci<strong>en</strong>tos "a tres mil<br />
días multa, a qui<strong>en</strong> itícitameote:<br />
"l ... J<br />
"IV. Realice cualquier actividad con fines <strong>de</strong> tráfico, "o capture, posea, transporte, acople. introduzca al "pais o<br />
extraiga d<strong>el</strong> mismo, algun ejemplar, sus "productos o subproductos y <strong>de</strong>más recursos "g<strong>en</strong>éticos, <strong>de</strong> una especie<br />
<strong>de</strong> flora o fauna "silvestres, terrestres o acuáticas <strong>en</strong> veda, "consi<strong>de</strong>rada <strong>en</strong>démica, am<strong>en</strong>azada, <strong>en</strong> p<strong>el</strong>igro <strong>de</strong><br />
"extinción, sujeta a protección especial, o regulada "por algún tratado internacional d<strong>el</strong> que México sea "parte, o<br />
"(..J"<br />
De lo anterior, queda claro que <strong>el</strong> artículo impugnado, transgre<strong>de</strong> <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva <strong>de</strong> ley toda<br />
vez que, <strong>en</strong> efecto, se trata <strong>de</strong> una norma p<strong>en</strong>al <strong>en</strong> blanco que remite a una disposición<br />
complem<strong>en</strong>taria que no fue dictada por <strong>el</strong> <strong>Congreso</strong> <strong>de</strong> la Unión, que es <strong>el</strong> único constitucionalm<strong>en</strong>te<br />
facultado para legislar <strong>en</strong> materia p<strong>en</strong>al.<br />
y <strong>el</strong> hecho <strong>de</strong> que exista la Norma Oficial Mexicana NOM 059 SEMARNAT 2001, que conti<strong>en</strong>e un<br />
listado <strong>de</strong> las especies consi<strong>de</strong>radas como am<strong>en</strong>azadas, <strong>en</strong>démicas o <strong>en</strong> p<strong>el</strong>igro <strong>de</strong> extinción, no<br />
pue<strong>de</strong> consi<strong>de</strong>rarse como integradora d<strong>el</strong> tipo p<strong>en</strong>al, puesto que dicha norma es emitida por una<br />
autoridad distinta d<strong>el</strong> <strong>Congreso</strong> <strong>de</strong> la Unión que, como ya se vio, ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> exclusiva la facultad<br />
legislativa fe<strong>de</strong>ral <strong>en</strong> materia p<strong>en</strong>al.<br />
19
¡OBIERNO<br />
DE TAf\1AULlPAS<br />
PODER LEGISLA Trvo<br />
Ciertam<strong>en</strong>te, lo i<strong>de</strong>al seria que <strong>en</strong> materia ambi<strong>en</strong>tal la tipificación p<strong>en</strong>al fuera completa y que no<br />
hubiera necesidad <strong>de</strong> recurrir a <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos extrap<strong>en</strong>ales para conocerla; sin embargo, esto resulta<br />
imposible alcanzar por la complejidad y tecnificación que caracterizan a esta materia, más aún si se<br />
toma <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que pert<strong>en</strong>ece al campo <strong>de</strong> la ci<strong>en</strong>cia, lo que hace que <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al por sí sólo<br />
sea insufici<strong>en</strong>te para afrontar las exig<strong>en</strong>cias que su regulación implica; <strong>de</strong> ahí que <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminadas<br />
ocasiones <strong>de</strong>ba r<strong>en</strong>unciarse a la pret<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> llevar hasta sus últimas consecu<strong>en</strong>cias <strong>el</strong> principio <strong>de</strong><br />
legalidad, so p<strong>en</strong>a <strong>de</strong> construir un sistema p<strong>en</strong>al obsoleto fr<strong>en</strong>te a los retos <strong>de</strong> que la protección<br />
ecológica implica"<br />
En <strong>el</strong> t<strong>en</strong>or expuesto, <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al ecológico existirá una reserva r<strong>el</strong>ativa <strong>en</strong> tanto se<br />
consi<strong>de</strong>ra legítimo conce<strong>de</strong>r al Po<strong>de</strong>r Ejecutivo un espacio <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción limitado, r<strong>el</strong>acionado con<br />
cuestiones técnicas, ci<strong>en</strong>tíficas, o con especificaciones <strong>de</strong> datos. En materia <strong>de</strong> protección p<strong>en</strong>al d<strong>el</strong><br />
medio ambi<strong>en</strong>te las normas <strong>en</strong> blanco no supon<strong>en</strong> inseguridad jurIdica. pues por la complejidad <strong>de</strong> la<br />
materia resultan ser las únicas que pued<strong>en</strong> hacer posible conseguir certeza y seguridad, ya que<br />
tratándose <strong>de</strong> d<strong>el</strong>itos ambi<strong>en</strong>tales la ley indudablem<strong>en</strong>te es insufici<strong>en</strong>te por si sola para proteger <strong>el</strong><br />
bi<strong>en</strong> jurídico lut<strong>el</strong>ado a niv<strong>el</strong> constitucional, <strong>en</strong> razón <strong>de</strong> que <strong>en</strong> ese campo exist<strong>en</strong> múltiples<br />
cuestiones que escapan a las posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> una regulación jurídica. En esta materia la actuación<br />
d<strong>el</strong> juzgador adquiere una especial r<strong>el</strong>evancia para ll<strong>en</strong>ar <strong>el</strong> cont<strong>en</strong>ido sobre la base <strong>de</strong> aspectos no<br />
juridicos, para lo que forzosam<strong>en</strong>te habrá <strong>de</strong> remitirse, con limitaciones precisas, a ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>tos<br />
administrativos, sin que tales remisiones impliqu<strong>en</strong> <strong>de</strong>sobedi<strong>en</strong>cia al principio <strong>de</strong> legalidad que rige la<br />
materia p<strong>en</strong>al; pues, al contrario, suced<strong>en</strong> precisam<strong>en</strong>te con fin <strong>de</strong> garantizar <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> seguridad<br />
jurídica que <strong>de</strong> otra manera sería inviable alcanzar..<br />
Es <strong>de</strong>cir que no es dable que <strong>el</strong> tipo respectivo se integre vía integración o interpretación, según <strong>el</strong><br />
sigui<strong>en</strong>te criterio<br />
Nov<strong>en</strong>a Época.<br />
Instancia: Pl<strong>en</strong>o.<br />
Fu<strong>en</strong>te: Semanario Judicial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración y su Gaceta.<br />
Tomo XXIX, Abril <strong>de</strong> 2009<br />
Tesis P./J. 33/2009.<br />
Página 1124,<br />
"NORMAS PENALES. AL ANALIZAR SU "CONSTITUCIONALlDAD NO PROCEDE REALIZAR "UNA<br />
INTERPRETACiÓN CONFORME O "INTEGRADORA. .. ". Amparo <strong>el</strong>/ revisión 2062/2009. Primera Sala<br />
<strong>de</strong> /11 Suprema Corre <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> ta Nación 1J <strong>de</strong> <strong>el</strong>/era <strong>de</strong> 2010. Pon<strong>en</strong>te: Ministro Juan N. Silva Meza.<br />
Secretario: Roberto Avila Orn<strong>el</strong>as. Xlavoria di! 'J';;:Y votos <strong>de</strong> los señores Mintstros: A,.Iu/,o Zoldivar l.d» <strong>de</strong><br />
Larrea, Juan S. Silva Meza (Pon<strong>en</strong>te) y Presid<strong>en</strong>te .los-: <strong>de</strong> Jesús Gudiño P<strong>el</strong>ayo, <strong>en</strong> contra <strong>de</strong> los v%s di! los<br />
señores .\lI!1fSftOS José Ramón Cossio Dio: Olg« Súndwz Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> Gorda J-'i1It!gas, qni<strong>en</strong>esfonnularon voto<br />
<strong>de</strong> nnnoria.<br />
Por otro lado, la doctrina constitucional contemporánea ha <strong>de</strong>sarrollado una teoría a la que po<strong>de</strong>mos<br />
llamar d<strong>el</strong> "núcleo normativo" que, incluso, ha sido aplicada <strong>en</strong> diversos preced<strong>en</strong>tes por <strong>el</strong> Tribunal<br />
Constitucional Español, y que vi<strong>en</strong>e a complem<strong>en</strong>tar la propuesta teórica <strong>de</strong> von Wright que ha<br />
quedado expuesta.<br />
De acuerdo con <strong>el</strong>la, no se viola <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva absoluta <strong>de</strong> la ley siempre que <strong>el</strong> re<strong>en</strong>vio<br />
normativo esté justificado <strong>en</strong> razón d<strong>el</strong> bi<strong>en</strong> jurídico protegido y que la ley p<strong>en</strong>al, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> señalar la<br />
p<strong>en</strong>a, cont<strong>en</strong>ga <strong>el</strong> núcleo es<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> la prohibición y sea satisfecha la exig<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> certeza, esto es,<br />
<strong>de</strong> la sufici<strong>en</strong>te concreción para que la conducta calificada <strong>de</strong> d<strong>el</strong>ictiva que<strong>de</strong> sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
precisada con <strong>el</strong> complem<strong>en</strong>to indisp<strong>en</strong>sable <strong>de</strong> la norma a la que la ley p<strong>en</strong>al se remite<br />
Es importante m<strong>en</strong>cionar que los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos a los que la norma p<strong>en</strong>al hace <strong>el</strong> re<strong>en</strong>vío <strong>de</strong>b<strong>en</strong> quedar<br />
fuera d<strong>el</strong> núcleo es<strong>en</strong>cial o núcleo normativo, esto es, <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos no es<strong>en</strong>ciales o<br />
accid<strong>en</strong>tales d<strong>el</strong> tipo <strong>de</strong> lo injusto.<br />
Se consi<strong>de</strong>ra que esta doctrina ti<strong>en</strong>e la virtud <strong>de</strong> respetar la doble garantía <strong>de</strong> libertad y seguridad<br />
jurídica tradicionalm<strong>en</strong>te atribuida al principio <strong>de</strong> legalidad p<strong>en</strong>al, así como sus aspectos formal<br />
(reserva <strong>de</strong> ley) y material (taxatividad <strong>en</strong> las <strong>de</strong>scripciones típicas)<br />
De este modo, consi<strong>de</strong>ramos que la norma <strong>en</strong> cuestión, al complem<strong>en</strong>tarse con la Norma Oficial<br />
Mexicana "NOM-059-ECOL-2001 "Protección Ambi<strong>en</strong>tal-Especies Nativas De México De Flora Y<br />
Fauna Silvestres-_~ategorías De Riesgº __YJ:!iP~ciflcacio_nes Para Su Inclusión. Exclusión O Cambio-<br />
---------_ ...__ ._-----_.<br />
20
013IERNO DE: TAI>1AULfPAS<br />
PODER<br />
LEGISLA TIVQ<br />
Lista De Especies En Riesgo", publicada <strong>en</strong> <strong>el</strong> Diario Oficial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración <strong>el</strong> seis <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> dos<br />
mil dos, no resulta violatoria d<strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva legal ni <strong>de</strong> exacta aplicación <strong>de</strong> la ley, <strong>en</strong> tanto<br />
que se trata tan sólo <strong>de</strong> <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos accid<strong>en</strong>tales u ocasionales tales como la catalogación <strong>de</strong> las<br />
especies sujetas a protección especial, quedando <strong>el</strong> término (y obviam<strong>en</strong>te <strong>el</strong> concepto) "sujeto a<br />
protección especial" cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> la norma p<strong>en</strong>al con <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> certeza necesaria para que su<br />
aplicación no g<strong>en</strong>ere incertidumbre ... ". Amparo <strong>en</strong> revisióII191112009. Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte<br />
<strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nacián. 23 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 2009. Pon<strong>en</strong>te: Ministro José Ramán Cossio Diaz: Secretario:<br />
Roberto Lara Chagoyán. Secretaria Particular: Francisca Marta POli Giménez. Unanimidad <strong>de</strong> cuatro VO//JS<br />
<strong>de</strong> los señores Ministros: José Ramón Cosslo Diaz (Pon<strong>en</strong>te), Juan N. Silva Meza, OIga Sánchez Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong><br />
Garcia Villegas y Presid<strong>en</strong>te Sergio A. Valls Hernán<strong>de</strong>z. Aus<strong>en</strong>te José <strong>de</strong> Jesús Gudiño P<strong>el</strong>ayo.<br />
-XXX-o-XXX-<br />
En esos términos, <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva <strong>de</strong> ley implica que todas las normas que establezcan los<br />
d<strong>el</strong>itos y sus p<strong>en</strong>as <strong>de</strong>b<strong>en</strong> cont<strong>en</strong>erse <strong>en</strong> una ley <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido formal y material, producto <strong>de</strong> la<br />
discusión <strong>de</strong> una asamblea <strong>de</strong>mocrática, <strong>de</strong> modo que no pued<strong>en</strong> crearse ni modificarse sin una<br />
iniciativa o una reforma cuya tramitación <strong>de</strong>be ser acor<strong>de</strong> con los procedimi<strong>en</strong>tos legislativos<br />
correspondi<strong>en</strong>tes, lo que constituye una medida indisp<strong>en</strong>sable para dar certeza al <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al <strong>en</strong><br />
tanto que éste inci<strong>de</strong> <strong>en</strong> la libertad <strong>de</strong> los individuos, y este principio sólo admite una excepción que<br />
está expresam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>terminada <strong>en</strong> la Constitución Fe<strong>de</strong>ral.<br />
S<strong>en</strong>tado lo anterior es preciso t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que <strong>el</strong> hoy recurr<strong>en</strong>te es procesado por <strong>el</strong> d<strong>el</strong>ito<br />
ambi<strong>en</strong>tal previ ..sto <strong>en</strong> <strong>el</strong> articulo -120, fracción ~.: último párrafo, <strong>en</strong> re/ación con la fracción IV d<strong>el</strong> mismo<br />
precepto, así como <strong>el</strong> previsto <strong>en</strong> <strong>el</strong> diverso artículo -120 bis, fracción 11, <strong>en</strong> re/ación COII su último párrafo, d<strong>el</strong><br />
Código P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral, al consi<strong>de</strong>rarse que <strong>en</strong> su caso se actualizaron los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos que integran <strong>el</strong> injusto<br />
contra <strong>el</strong> ambi<strong>en</strong>te que <strong>en</strong> esa norma se prevé, <strong>en</strong> la modalidad <strong>de</strong> dañar una zona arrecifal ya especies sujetas<br />
a protección especial, conforme a la Norma Oficial Mexicana NOM-059-SEMARNAT-200 l.<br />
No se ignora que lo i<strong>de</strong>al sería que <strong>en</strong> materia ambi<strong>en</strong>tal la tipificación p<strong>en</strong>al fuera completa y que no<br />
hubiera necesidad <strong>de</strong> recurrir a <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos extrap<strong>en</strong>ales para conocerla; sin embargo, esto resulta<br />
imposible alcanzar por la complejidad y tecnificación que caracterizan a esta materia, más aún si se<br />
toma <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que pert<strong>en</strong>ece al campo <strong>de</strong> la ci<strong>en</strong>cia, lo que hace que <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al por sí sólo<br />
sea insufici<strong>en</strong>te para afrontar las exig<strong>en</strong>cias que su regulación implica; <strong>de</strong> ahí que <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminadas<br />
ocasiones <strong>de</strong>be r<strong>en</strong>unciarse a la pret<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> llevar hasta sus últimas consecu<strong>en</strong>cias <strong>el</strong> principio <strong>de</strong><br />
legalidad, so p<strong>en</strong>a <strong>de</strong> construir un sistema p<strong>en</strong>al obsoleto fr<strong>en</strong>te a los retos que la protección<br />
ecológica implica ..<br />
En <strong>el</strong> t<strong>en</strong>or expuesto, <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al ecológico existirá una reserva r<strong>el</strong>ativa <strong>en</strong> tanto que<br />
se consi<strong>de</strong>ra legitimo conce<strong>de</strong>r al Po<strong>de</strong>r Ejecutivo un espacio <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción limitado, r<strong>el</strong>acionado<br />
con cuestiones técnicas, ci<strong>en</strong>tíficas, o con especificaciones <strong>de</strong> datos; <strong>de</strong> modo que resulta que <strong>en</strong><br />
materia <strong>de</strong> protección p<strong>en</strong>al d<strong>el</strong> medio ambi<strong>en</strong>te las normas <strong>en</strong> blanco no supon<strong>en</strong> inseguridad<br />
jurídica, pues por la complejidad <strong>de</strong> esa materia resultan ser las únicas que pued<strong>en</strong> hacer posible<br />
conseguir certeza y seguridad, ya que tratándose <strong>de</strong> d<strong>el</strong>itos ambi<strong>en</strong>tales la ley indudablem<strong>en</strong>te es<br />
insufici<strong>en</strong>te por si sola para proteger <strong>el</strong> bi<strong>en</strong> jurídico tut<strong>el</strong>ado a niv<strong>el</strong> constitucional, <strong>en</strong> razón <strong>de</strong> que<br />
<strong>en</strong> ese campo exist<strong>en</strong> múltiples cuestiones que escapan a las posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> una regulación<br />
jurídica, <strong>de</strong> modo que <strong>en</strong> esta materia la actuación d<strong>el</strong> iuzcador adquiere una especial r<strong>el</strong>evancia para<br />
21
i08/ERNO<br />
PODER<br />
DE TAf.1AUUPAS<br />
LEGISLA TlVQ<br />
ll<strong>en</strong>ar <strong>el</strong> cont<strong>en</strong>ido sobre la base <strong>de</strong> aspectos no juridicos, para lo que forzosam<strong>en</strong>te habrá <strong>de</strong><br />
remitirse, con limitaciones precisas, a ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>tos administrativos, sin que tales remisiones<br />
impliqu<strong>en</strong> <strong>de</strong>sobedi<strong>en</strong>cia al principio <strong>de</strong> legalidad que rige la materia p<strong>en</strong>al; pues, al contrario,<br />
suced<strong>en</strong> precisam<strong>en</strong>te con fin <strong>de</strong> garantizar <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> seguridad jurídica que <strong>de</strong> otra manera<br />
seria inviable alcanzar..<br />
Por otro lado, la doctrina constitucional contemporánea ha <strong>de</strong>sarrollado una teorla a la que po<strong>de</strong>mos<br />
llamar d<strong>el</strong> "núcleo normativo" que, incluso, ha sido aplicada <strong>en</strong> diversos preced<strong>en</strong>tes por <strong>el</strong> Tribunal<br />
Constitucional Español, y que vi<strong>en</strong>e a complem<strong>en</strong>tar la propuesta teórica <strong>de</strong> van Wright que hemos<br />
expuesto.<br />
De acuerdo con <strong>el</strong>la, no se viola <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva absoluta <strong>de</strong> la ley siempre que <strong>el</strong> re<strong>en</strong>vio<br />
normativo esté justificado <strong>en</strong> razón d<strong>el</strong> bi<strong>en</strong> jurídico protegido y que la ley p<strong>en</strong>al, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> señalar la<br />
p<strong>en</strong>a, cont<strong>en</strong>ga <strong>el</strong> núcleo es<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> la prohibición y sea satisfecha la exig<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> certeza, esto es,<br />
<strong>de</strong> la sufici<strong>en</strong>te concreción para que la conducta calificada <strong>de</strong> d<strong>el</strong>ictiva que<strong>de</strong> sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
precisada con <strong>el</strong> complem<strong>en</strong>to indisp<strong>en</strong>sable <strong>de</strong> la norma a la que la ley p<strong>en</strong>al se remite.<br />
Es importante m<strong>en</strong>cionar que los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos a los que la norma p<strong>en</strong>al hace <strong>el</strong> re<strong>en</strong>vío <strong>de</strong>b<strong>en</strong> quedar<br />
fuera d<strong>el</strong> núcleo es<strong>en</strong>cial o núcleo normativo, esto es, <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos no es<strong>en</strong>ciales o<br />
accid<strong>en</strong>tales d<strong>el</strong> tipo <strong>de</strong> lo injusto.<br />
Se consi<strong>de</strong>ra que esta doctrina ti<strong>en</strong>e la virtud <strong>de</strong> respetar la doble garantía <strong>de</strong> libertad y seguridad<br />
jurídica tradicionalm<strong>en</strong>te atribuida al principio <strong>de</strong> legalidad p<strong>en</strong>al, así como sus aspectos formal<br />
(reserva <strong>de</strong> ley) y material (taxatividad <strong>en</strong> las <strong>de</strong>scripciones tlpicas).<br />
De este modo, la norma <strong>en</strong> cuestión, al complem<strong>en</strong>tarse con la NOM-059-SEMARNAT-2001,<br />
publicada <strong>en</strong> <strong>el</strong> Diario Oficial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración <strong>el</strong> seis <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> dos mil dos, no resulta violatoria<br />
d<strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva legal ni <strong>de</strong> exacta aplicación <strong>de</strong> la ley, <strong>en</strong> tanto que se trata tan sólo <strong>de</strong><br />
<strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos accid<strong>en</strong>tales u ocasionales tales como la catalogación <strong>de</strong> las especies sujetas a protección<br />
especial cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> la norma p<strong>en</strong>al con <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> certeza necesaria para que su aplicación no<br />
g<strong>en</strong>ere incertidumbre...". Amparo eII revisión 74/2009. Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la<br />
Nación. /8 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 2009. Pon<strong>en</strong>te: Ministro José <strong>de</strong> Jesús Gudiño P<strong>el</strong>ayo. Secretaria: Carmina Cortés<br />
Rotlriguez: Mayoría <strong>de</strong> tres votos <strong>de</strong> los señores Ministros: José Ramón Cossio Diaz, OIga Sánchez Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong><br />
Gorda Vi/legas y Presid<strong>en</strong>te Sergio A, Valls Hernán<strong>de</strong>z. En contra <strong>de</strong> los votos emitidos por los señores<br />
Ministros José <strong>de</strong> Jesús Gudiño P<strong>el</strong>ayo (Pon<strong>en</strong>te) y Juan N. Silva Meza.<br />
-XXX-o-XXX-<br />
..En esos términos, <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva <strong>de</strong> ley implica que todas las normas que establezcan los<br />
d<strong>el</strong>itos y sus p<strong>en</strong>as <strong>de</strong>b<strong>en</strong> cont<strong>en</strong>erse <strong>en</strong> una ley <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido formal y material, producto <strong>de</strong> la<br />
discusión <strong>de</strong> una asamblea <strong>de</strong>mocrática, <strong>de</strong> modo que no pued<strong>en</strong> crearse ni modificarse sin una<br />
iniciativa o una reforma cuya tramitación <strong>de</strong>be ser acor<strong>de</strong> con los procedimi<strong>en</strong>tos legislativos<br />
correspondi<strong>en</strong>tes, lo que constituye una medida indisp<strong>en</strong>sable para dar certeza al <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al <strong>en</strong><br />
tanto que éste inci<strong>de</strong> <strong>en</strong> la libertad <strong>de</strong> los individuos, y este principio sólo admite una excepción que<br />
está expresam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>terminada <strong>en</strong> la Constitución Fe<strong>de</strong>ral.<br />
22
,OBIERNO DE TA¡\1AULlPAS<br />
PODER LEGISLATlVO<br />
S<strong>en</strong>tado lo anterior precisa t<strong>en</strong>er pres<strong>en</strong>te que <strong>el</strong> hoy recurr<strong>en</strong>te es procesado por <strong>el</strong> d<strong>el</strong>ito ambi<strong>en</strong>tal<br />
previsto <strong>en</strong> <strong>el</strong> artículo 420, fracción IV, d<strong>el</strong> Código P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral, al consi<strong>de</strong>rarse que <strong>en</strong> su caso se actualizaron<br />
105 <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos que integran <strong>el</strong> injusto contra <strong>el</strong> ambi<strong>en</strong>te que <strong>en</strong> esa norma se prevé, <strong>en</strong> la modalidad <strong>de</strong><br />
posesión <strong>de</strong> fauno silvestre acuótico (tortuga concha blanda), sujera a protección espeaot ..<br />
No se ignora que lo i<strong>de</strong>al sería que <strong>en</strong> materia ambi<strong>en</strong>tal la tipificación p<strong>en</strong>al fuera completa y que no<br />
hubiera necesidad <strong>de</strong> recurrir a <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos extra p<strong>en</strong>ales para conocerla; sin embargo, esto resulta<br />
imposible alcanzar por la complejidad y tecnificación que caracterizan a esta materia, más aún si se<br />
toma <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que pert<strong>en</strong>ece al campo <strong>de</strong> la ci<strong>en</strong>cia, lo que hace que <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al por sí sólo<br />
sea insuficí<strong>en</strong>te para afrontar las exig<strong>en</strong>cias que su regulación implica; <strong>de</strong> ahí que <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminadas<br />
ocasiones <strong>de</strong>be r<strong>en</strong>unciarse a la pret<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> llevar hasta sus últimas consecu<strong>en</strong>cias <strong>el</strong> pnncipio <strong>de</strong><br />
legalidad, so p<strong>en</strong>a <strong>de</strong> construir un sistema p<strong>en</strong>al obsoleto fr<strong>en</strong>te a los retos que la protección<br />
ecológica implica ..<br />
En <strong>el</strong> t<strong>en</strong>or expuesto, <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al ecológico existirá una reserva r<strong>el</strong>ativa <strong>en</strong> tanto que<br />
se consi<strong>de</strong>ra legítimo conce<strong>de</strong>r al Po<strong>de</strong>r Ejecutivo un espacio <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción limitado, r<strong>el</strong>acionado<br />
con cuestiones técnicas, ci<strong>en</strong>tíficas, o con especificaciones <strong>de</strong> datos; <strong>de</strong> modo que resulta que <strong>en</strong><br />
materia <strong>de</strong> protección p<strong>en</strong>al d<strong>el</strong> medio ambi<strong>en</strong>te las normas <strong>en</strong> blanco no supon<strong>en</strong> inseguridad<br />
jurídica, pues por la complejidad <strong>de</strong> esa materia resultan ser las únicas que pued<strong>en</strong> hacer posible<br />
conseguir certeza y seguridad, ya que tratándose <strong>de</strong> d<strong>el</strong>itos ambi<strong>en</strong>tales la ley indudablem<strong>en</strong>te es<br />
insufici<strong>en</strong>te por si sola para proteger <strong>el</strong> bi<strong>en</strong> juridico tut<strong>el</strong>ado a niv<strong>el</strong> constitucional, <strong>en</strong> razón <strong>de</strong> que<br />
<strong>en</strong> ese campo exist<strong>en</strong> múltiples cuestiones que escapan a las posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> una regulación<br />
jurídica, <strong>de</strong> modo que <strong>en</strong> esta materia la actuación d<strong>el</strong> juzgador adquiere una especial r<strong>el</strong>evancia para<br />
ll<strong>en</strong>ar <strong>el</strong> cont<strong>en</strong>ido sobre la base <strong>de</strong> aspectos no jurídicos, para lo que forzosam<strong>en</strong>te habrá <strong>de</strong><br />
remitirse, con limitaciones precisas, a ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>tos administrativos, sin que tales remisiones<br />
impliqu<strong>en</strong> <strong>de</strong>sobedi<strong>en</strong>cia al príncipío <strong>de</strong> legalidad que rige la materia p<strong>en</strong>al; pues, al contrario,<br />
suced<strong>en</strong> precisam<strong>en</strong>te con fin <strong>de</strong> garantizar <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> seguridad jurídica que <strong>de</strong> otra manera<br />
seria inviable alcanzar..<br />
Por otro lado, la doctrina constitucional contemporánea ha <strong>de</strong>sarrollado una teoria a la que po<strong>de</strong>mos<br />
llamar d<strong>el</strong> "núcleo normativo" que, incluso, ha sido aplicada <strong>en</strong> diversos preced<strong>en</strong>tes por <strong>el</strong> Tribunal<br />
Constitucional Español.<br />
De acuerdo con <strong>el</strong>la, no se viola <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva absoluta <strong>de</strong> la ley siempre que <strong>el</strong> re<strong>en</strong>vio<br />
normativo esté justificado <strong>en</strong> razón d<strong>el</strong> bi<strong>en</strong> jurídico protegido y que la ley p<strong>en</strong>al. a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> señalar la<br />
p<strong>en</strong>a, cont<strong>en</strong>ga <strong>el</strong> núcleo es<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> la prohibición y sea satisfecha la exig<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> certeza, esto es,<br />
<strong>de</strong> la sufici<strong>en</strong>te concreción para que la conducta calificada <strong>de</strong> d<strong>el</strong>ictiva que<strong>de</strong> sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
precisada con <strong>el</strong> complem<strong>en</strong>to indisp<strong>en</strong>sable <strong>de</strong> la norma a la que la ley p<strong>en</strong>al se remite,<br />
Es importante m<strong>en</strong>cionar que los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos a los que la norma p<strong>en</strong>al hace <strong>el</strong> re<strong>en</strong>vío <strong>de</strong>b<strong>en</strong> quedar<br />
fuera d<strong>el</strong> núcleo es<strong>en</strong>cial o núcleo normativo, esto es, <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos no es<strong>en</strong>ciales o<br />
accid<strong>en</strong>tales d<strong>el</strong> tipo <strong>de</strong> lo injusto<br />
Se consi<strong>de</strong>ra que esta doctrina ti<strong>en</strong>e la virtud <strong>de</strong> respetar la doble qarantía <strong>de</strong> libertad y sequridad<br />
23
iOBIE.RNO DE TA/ltAULlPAS<br />
PODER LEQISlATlVO<br />
jurídica tradicionalm<strong>en</strong>te atribuida al principio <strong>de</strong> legalidad p<strong>en</strong>al, así como sus aspectos formal<br />
(reserva <strong>de</strong> ley) y material (taxatividad <strong>en</strong> las <strong>de</strong>scripciones típicas).<br />
De este modo, la norma <strong>en</strong> cuestión, al complem<strong>en</strong>tarse con la NOM-059-SEMARNAT-2001,<br />
publicada <strong>en</strong> <strong>el</strong> Diario Oficial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración <strong>el</strong> seis <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> dos mil dos, no resulta violatoria<br />
d<strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva legal ni <strong>de</strong> exacta aplicación <strong>de</strong> la ley, <strong>en</strong> tanto que se trata tan sólo <strong>de</strong><br />
<strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos accid<strong>en</strong>tales u ocasionales tales como la catalogación <strong>de</strong> las especies sujetas a protección<br />
especial cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> la norma p<strong>en</strong>al con <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> certeza necesaria para que su aplicación no<br />
g<strong>en</strong>ere incertidumbre ... ". Amparo <strong>en</strong> revisián 51/2009. Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la<br />
Nacián. 11 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 2009. Pon<strong>en</strong> le: Ministra OIga Sánclte: Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> Gorda Villegas. Secretaria:<br />
Rosaura Rivera Sauceda. Mayoria <strong>de</strong> tres votos <strong>de</strong> los señores Ministros: José Ramón Cossio Diaz, Oiga<br />
Sánchez Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> Gorda Villegas (Pon<strong>en</strong>te) y Presid<strong>en</strong> le <strong>el</strong> señor Ministro Ser¡;io A. Valls Hernán<strong>de</strong>z En<br />
contra <strong>de</strong> los emitidos por los señores Ministros José <strong>de</strong> Jesús Gudiño P<strong>el</strong>ayo y Juan N. Silva Meza.<br />
-XXX-o-XXX-<br />
" ... En esos términos, <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva <strong>de</strong> ley implica que todas las normas que establezcan los<br />
d<strong>el</strong>itos y sus p<strong>en</strong>as <strong>de</strong>b<strong>en</strong> cont<strong>en</strong>erse <strong>en</strong> una ley <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido formal y material, producto <strong>de</strong> la<br />
discusión <strong>de</strong> una asamblea <strong>de</strong>mocrática, <strong>de</strong> modo que no pued<strong>en</strong> crearse ni modificarse sin una<br />
iniciativa o una reforma cuya tramitación <strong>de</strong>be ser acor<strong>de</strong> con los procedimi<strong>en</strong>tos legislativos<br />
correspondi<strong>en</strong>tes, lo que constituye una medida indisp<strong>en</strong>sable para dar certeza al <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al <strong>en</strong><br />
tanto que éste inci<strong>de</strong> <strong>en</strong> la libertad <strong>de</strong> los individuos, y este principio sólo admite una excepción que<br />
está expresam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>terminada <strong>en</strong> la Constitución Fe<strong>de</strong>ral.<br />
S<strong>en</strong>tado lo anterior precisa t<strong>en</strong>er pres<strong>en</strong>te que los hoy recurr<strong>en</strong>tes fueron procesados por <strong>el</strong> d<strong>el</strong>ito<br />
ambi<strong>en</strong>tal previsto <strong>en</strong> <strong>el</strong> artIculo 420, fracción IV, d<strong>el</strong> Código P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral, al consi<strong>de</strong>rarse que <strong>en</strong> su coso se<br />
actuolizaron 105 <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos que integran <strong>el</strong> injusto contra <strong>el</strong> ambi<strong>en</strong>te que <strong>en</strong> eso norma se prevé, <strong>en</strong> la<br />
modalidad <strong>de</strong> posesión <strong>de</strong> productos marinos <strong>de</strong>clarados <strong>en</strong> veda ..<br />
No se ignora que lo i<strong>de</strong>al sería que <strong>en</strong> materia ambi<strong>en</strong>tal la tipificación p<strong>en</strong>al fuera completa y que no<br />
hubiera necesidad <strong>de</strong> recurrir a <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos extra p<strong>en</strong>ales para conocerla; sin embargo, esto resulta<br />
imposible alcanzar por la complejidad y tecnificación que caracterizan a esta materia, más aún si se<br />
toma <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que pert<strong>en</strong>ece al campo <strong>de</strong> la ci<strong>en</strong>cia, lo que hace que <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al por sí sólo<br />
sea insufici<strong>en</strong>te para afrontar las exig<strong>en</strong>cias que su regulación implica; <strong>de</strong> ahi que <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminadas<br />
ocasiones <strong>de</strong>be r<strong>en</strong>unciarse a la pret<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> llevar hasta sus últimas consecu<strong>en</strong>cias <strong>el</strong> principio <strong>de</strong><br />
legalidad, so p<strong>en</strong>a <strong>de</strong> construir un sistema p<strong>en</strong>al obsoleto fr<strong>en</strong>te a los retos <strong>de</strong> que la protección<br />
ecolóqica implica ...<br />
En <strong>el</strong> t<strong>en</strong>or expuesto, <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> <strong>de</strong>recho p<strong>en</strong>al ecológico existirá una reserva r<strong>el</strong>ativa <strong>en</strong> tanto que<br />
se consi<strong>de</strong>ra legítimo conce<strong>de</strong>r al Po<strong>de</strong>r Ejecutivo un espacio <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción limitado, r<strong>el</strong>acionado<br />
con cuestiones técnicas, ci<strong>en</strong>tíficas, o con especificaciones <strong>de</strong> datos; <strong>de</strong> modo que resulta que <strong>en</strong><br />
materia <strong>de</strong> protección p<strong>en</strong>al d<strong>el</strong> medio ambi<strong>en</strong>te las normas <strong>en</strong> blanco no supon<strong>en</strong> inseguridad<br />
jurídica, pues por la complejidad <strong>de</strong> esa materia resultan ser las únicas que pued<strong>en</strong> hacer posible<br />
conseguir certeza y seguridad, ya que tratándose <strong>de</strong> d<strong>el</strong>itos ambi<strong>en</strong>tales la ley indudablem<strong>en</strong>te es<br />
insufici<strong>en</strong>te por sí sola para proteger <strong>el</strong> bi<strong>en</strong> jurídico tut<strong>el</strong>ado a niv<strong>el</strong> constitucional, <strong>en</strong> razón <strong>de</strong> que<br />
24
,OSIERNO<br />
DE TAMAUUPAS<br />
PODER LEOISLATIVO<br />
<strong>en</strong> ese campo exist<strong>en</strong> múltiples cuestiones que escapan a las posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> una regulación<br />
juridica, <strong>de</strong> modo que <strong>en</strong> esta materia la actuación d<strong>el</strong> juzgador adquiere una especial r<strong>el</strong>evancia para<br />
ll<strong>en</strong>ar <strong>el</strong> cont<strong>en</strong>ido sobre la base <strong>de</strong> aspectos no juridicos, para lo que forzosam<strong>en</strong>te habrá <strong>de</strong><br />
remitirse, con limitaciones precisas, a ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>tos administrativos, sin que tales remisiones<br />
impliqu<strong>en</strong> <strong>de</strong>sobedi<strong>en</strong>cia al principio <strong>de</strong> legalidad que rige la materia p<strong>en</strong>al; pues, al contrario,<br />
suced<strong>en</strong> precisam<strong>en</strong>te con fin <strong>de</strong> garantizar <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> seguridad jurídica que <strong>de</strong> otra manera<br />
seria inviable alcanzar...<br />
Por otro lado, la doctrina constitucional contemporánea ha <strong>de</strong>sarrollado una teoria a la que po<strong>de</strong>mos<br />
llamar d<strong>el</strong> "núcleo normativo" que, incluso, ha sido aplicada <strong>en</strong> diversos preced<strong>en</strong>tes por <strong>el</strong> Tribunal<br />
Constitucional Español, y que vi<strong>en</strong>e a complem<strong>en</strong>tar la propuesta teórica <strong>de</strong> von Wright que hemos<br />
expuesto.<br />
De acuerdo con <strong>el</strong>la, no se viola <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva absoluta <strong>de</strong> la ley siempre que <strong>el</strong> re<strong>en</strong>vio<br />
normativo esté justificado <strong>en</strong> razón d<strong>el</strong> bi<strong>en</strong> jurídico protegido y que la ley p<strong>en</strong>al, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> señalar la<br />
p<strong>en</strong>a, cont<strong>en</strong>ga <strong>el</strong> núcleo es<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> la prohibición y sea satisfecha la exig<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> certeza, esto es,<br />
<strong>de</strong> la sufici<strong>en</strong>te concreción para que la conducta calificada <strong>de</strong> d<strong>el</strong>ictiva que<strong>de</strong> sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
precisada con <strong>el</strong> complem<strong>en</strong>to indisp<strong>en</strong>sable <strong>de</strong> la norma a la que la ley p<strong>en</strong>al se remite.<br />
Es importante m<strong>en</strong>cionar que los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos a los que la norma p<strong>en</strong>al hace <strong>el</strong> re<strong>en</strong>vio <strong>de</strong>b<strong>en</strong> quedar<br />
fuera d<strong>el</strong> núcleo es<strong>en</strong>cial o núcleo normalivo, esto es, <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos no es<strong>en</strong>ciales o<br />
accid<strong>en</strong>tales d<strong>el</strong> tipo <strong>de</strong> lo injusto.<br />
Se consi<strong>de</strong>ra que esta doctrina ti<strong>en</strong>e la virtud <strong>de</strong> respetar la doble garantía <strong>de</strong> libertad y seguridad<br />
juridica tradicionalm<strong>en</strong>te atribuida al principio <strong>de</strong> legalidad p<strong>en</strong>al, asi como sus aspectos formal<br />
(reserva <strong>de</strong> ley) y material (taxatividad <strong>en</strong> las <strong>de</strong>scripciones típicas).<br />
De este modo, consi<strong>de</strong>ramos que la norma <strong>en</strong> cuestión, al complem<strong>en</strong>tarse con <strong>el</strong> "AVISO POR EL<br />
QUE SE DA A CONOCER EL ESTABLECIMIENTO DE ÉPOCAS Y ZONAS DE VEDA PARA LA<br />
PESCA DE DIFERENTES ESPECIES DE LA FAUNA AcuATICA EN AGUAS DE JURISDICCiÓN<br />
FEDERAL DE LOS ESTADOS UNIDOS MEXICANOS", publicado <strong>en</strong> <strong>el</strong> Diario Oficial<strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración<br />
<strong>el</strong> dieciséis <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> mil noveci<strong>en</strong>tos nov<strong>en</strong>ta y cuatro y <strong>en</strong> la Norma Oficial Mexicana NOM-013-<br />
PESC-1994, no resulta violatoria d<strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva legal ni <strong>de</strong> exacta aplicación <strong>de</strong> la ley, <strong>en</strong><br />
tanto que se trata tan sólo <strong>de</strong> <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos accid<strong>en</strong>tales u ocasionales tales como la catalogación <strong>de</strong> las<br />
especies <strong>en</strong> veda y la temporalidad y zonas <strong>en</strong> que la misma opera, quedando <strong>el</strong> término (y<br />
obviam<strong>en</strong>te <strong>el</strong> concepto) "veda" cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> la norma p<strong>en</strong>al con <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> certeza necesaria para<br />
que su aplicación no g<strong>en</strong>ere incertidumbre... ". Amparo <strong>en</strong> revisián 886/2007. Primera Sala <strong>de</strong> la Suprema<br />
Corte (le Justicia <strong>de</strong> la Nacián. 28 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 2007. POli<strong>el</strong>ite: Millistro Oiga Sánehe: Cor<strong>de</strong>ro (le Carda<br />
Villegas. Secretarios: Migu<strong>el</strong> Áng<strong>el</strong> Alltemate Chigo, Roberto Á vi/a Orn<strong>el</strong>us, Carmlna Cortés Rodriguet,<br />
Roberto Lora Chagoyán y Constanza Tort San Román. Mayoría <strong>de</strong> tres votos <strong>de</strong> los señores Ministros: Sergio<br />
A. Valls Hernán<strong>de</strong>z, OIga Sánchez Cor<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> Garcia V/llegas (Pon<strong>en</strong>te) y Presid<strong>en</strong>te José Ramón Cosslo Diaz:<br />
con VOIO <strong>en</strong> contra <strong>de</strong> los señores Ministros José <strong>de</strong> Jesús Gudiño P<strong>el</strong>ayo y Juan N. Silva Meza, qui<strong>en</strong>es se<br />
formularon voto oarticular.<br />
25
aOB1E/(NO DE TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLA TIVQ<br />
IV. Objeto <strong>de</strong> la Acción Legislativa<br />
En este s<strong>en</strong>tido la pres<strong>en</strong>te iniciativa, a efecto <strong>de</strong> que la norma p<strong>en</strong>al fe<strong>de</strong>ral no establezca<br />
tipos p<strong>en</strong>ales <strong>en</strong> blanco que viol<strong>en</strong>tan <strong>el</strong> principio <strong>de</strong> reserva <strong>de</strong> ley <strong>de</strong>bido a que remite a<br />
disposiciones que no ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>el</strong> carácter <strong>de</strong> ley <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido formal y material, es <strong>de</strong>cir, que la<br />
conducta d<strong>el</strong>ictiva <strong>en</strong> él prevista no requiera <strong>de</strong> complem<strong>en</strong>tos para integrarse pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te<br />
como lo son los acuerdos y/o normas oficiales mexicanas, se propone que las especies<br />
establecidas <strong>en</strong> los Avisos (Acuerdos) y la Norma Oficial Mexicana que se señalan más<br />
ad<strong>el</strong>ante, publicados <strong>en</strong> <strong>el</strong> Diario Oficial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración, se establezcan <strong>en</strong> <strong>el</strong> Código<br />
P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral, y <strong>de</strong> esta forma se castigue a qui<strong>en</strong> o qui<strong>en</strong>es at<strong>en</strong>t<strong>en</strong> contra <strong>el</strong> ambi<strong>en</strong>te,<br />
lo cual contribuirá a combatir y evitar la impunidad <strong>de</strong> los violadores d<strong>el</strong> <strong>de</strong>recho humano<br />
al medio ambi<strong>en</strong>te.<br />
En efecto, la Corte IDH ha establecido que existe una r<strong>el</strong>ación innegable <strong>en</strong>tre la<br />
protección al medio ambi<strong>en</strong>te y la r<strong>el</strong>ación <strong>de</strong> otros <strong>de</strong>rechos humanos", puesto que,<br />
apunta la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación, <strong>el</strong> medio ambi<strong>en</strong>te a<strong>de</strong>cuado constituye<br />
<strong>el</strong> presupuesto c<strong>en</strong>tral -<strong>el</strong> contexto espacial <strong>de</strong> subsist<strong>en</strong>cia- para <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo y disfrute<br />
<strong>de</strong> los <strong>de</strong>más <strong>de</strong>rechos humanos", mismo que, como lo afirma <strong>el</strong> Cuarto Tribunal<br />
Colegiado <strong>en</strong> Materia Administrativa d<strong>el</strong> Primer Circuito, " ... se <strong>de</strong>sarrolla <strong>en</strong> dos aspectos<br />
consist<strong>en</strong>tes, <strong>el</strong> primero, <strong>en</strong> un po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> exig<strong>en</strong>cia y un <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> respeto erga omnes a preservar la<br />
sust<strong>en</strong>tabilidad d<strong>el</strong> <strong>en</strong>torno ambi<strong>en</strong>tal, que implica la no afectación ni lesión al mismo (eficacia<br />
horizontal <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos fundam<strong>en</strong>tales) y, <strong>el</strong> segundo, <strong>en</strong> la obligación corr<strong>el</strong>ativa <strong>de</strong> las<br />
autorida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> vigilancia, conservación y garantía <strong>de</strong> que sean at<strong>en</strong>didas las regulaciones<br />
. ~,¡;. . 1') ,,35<br />
pertin<strong>en</strong>tes {ejtcacta vertica ... .<br />
En <strong>el</strong> año <strong>de</strong> 1994 se publicaron <strong>en</strong> <strong>el</strong> Diario Oficial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración, s<strong>en</strong>dos acuerdos<br />
mediante los cuales se establec<strong>en</strong> diversas épocas y zonas <strong>de</strong> veda para la captura <strong>de</strong><br />
difer<strong>en</strong>tes especies <strong>de</strong> fauna acuática <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s<br />
Unidos Mexicanos.<br />
33 Corte Interamericana <strong>de</strong> Derechos Humanos. Caso Kawas Fernán<strong>de</strong>z Vs. Honduras. Fondo, Reparaciones y Costas. S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 3 <strong>de</strong><br />
abril <strong>de</strong> 2009 Serie C No. 196.<br />
34 S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por la Segunda Sala <strong>de</strong> la Suprema Corte <strong>de</strong> Justicia <strong>de</strong> la Nación d<strong>el</strong> Po<strong>de</strong>r Judicial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración al Amparo <strong>en</strong><br />
Revisión 1922/2009.30 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 2010. Unanimidad <strong>de</strong> votos. Pon<strong>en</strong>te: Ministra Margarita Beatriz Luna Ramos. Secretario: Fernando<br />
Silva Garda.<br />
35 S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia dictada por <strong>el</strong> Cuarto Tribunal Colegiado <strong>en</strong> Materia Administrativa d<strong>el</strong> Primer Circuito al Amparo <strong>en</strong> revisión 496/2006. 17<br />
<strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 2007. Unanimidad <strong>de</strong> votos. Pon<strong>en</strong>te: Jean Clau<strong>de</strong> Tron Petit. Secretaria: Sandra Ibarra Val<strong>de</strong>z.<br />
Dichas consi<strong>de</strong>raciones, quedaron plasmadas también <strong>en</strong> <strong>el</strong> IUS número 173049, cuyo rubro es "DERECHO A UN MEDIO AMBIENTE<br />
ADECUADO PARA EL DESARROLLO Y BIENESTAR. ASPECTOS EN QUE SE DESARROLLA", publicado <strong>en</strong> <strong>el</strong> Semanario Judicial <strong>de</strong> la<br />
Fe<strong>de</strong>ración y su Gaceta, Tomo XXV,Marzo <strong>de</strong> 2007, Nov<strong>en</strong>a Época, Página 1665.<br />
26
GOBIERNO DE TAMAULlPAS<br />
PODER<br />
LEO(SLA TIVO<br />
Des<strong>de</strong> <strong>el</strong> año <strong>en</strong> com<strong>en</strong>to, es <strong>de</strong>cir <strong>de</strong>s<strong>de</strong> hace más <strong>de</strong> 15 (quince) años, difer<strong>en</strong>tes<br />
especies acuáticas con sus correspondi<strong>en</strong>tes épocas y zonas aún se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran <strong>en</strong> veda,<br />
lo que rev<strong>el</strong>a la importancia <strong>de</strong> su protección aunado al impulso <strong>de</strong> su reproducción,<br />
tránsito migratorio y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> los recursos pesqueros involucrados.<br />
Asimismo, <strong>en</strong> <strong>el</strong> Diario Oficial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> 2010 se publicó la<br />
Norma Oficial Mexicana NOM-059-SEMARNAT-2010, la cual ti<strong>en</strong>e por objeto id<strong>en</strong>tificar las<br />
especies o poblaciones <strong>de</strong> flora y fauna silvestres <strong>en</strong> riesgo <strong>en</strong> la República Mexicana,<br />
mediante la integración <strong>de</strong> listas <strong>en</strong> las que se id<strong>en</strong>tifican dichas especies y poblaciones,<br />
estableciéndolas básicam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> p<strong>el</strong>igro <strong>de</strong> extinción (P), am<strong>en</strong>azada (A), sujeta a<br />
protección especial (Pr) y aqu<strong>el</strong>las cuyo ámbito <strong>de</strong> distribución natural se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra<br />
circunscrito únicam<strong>en</strong>te al Territorio Nacional y a las zonas don<strong>de</strong> la Nación ejerce su<br />
soberanía y jurisdicción (Endémicas).<br />
De esta forma, se plantea la adición d<strong>el</strong> artículo 423 bis y <strong>el</strong> ANEXO 1 al Código P<strong>en</strong>al<br />
Fe<strong>de</strong>ral, <strong>en</strong> don<strong>de</strong>:<br />
• Apartado A d<strong>el</strong> artículo 423 bis. Se establec<strong>en</strong> las especies acuáticas que han<br />
estado <strong>en</strong> veda total por tiempo in<strong>de</strong>finido para su captura así como sus<br />
correspondi<strong>en</strong>tes zonas <strong>de</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Unidos<br />
Mexicanos.<br />
Las especies que <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> año <strong>de</strong> 1994 (17/03/1994) han estado <strong>en</strong> veda total por tiempo<br />
in<strong>de</strong>finido <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral son: Caracol blanco" (Strombus gigas), "caracol<br />
lanceta" (Strombus costatus), "caracol tomburro" (Xancus sp), "caracol chirita" (Busycom<br />
sp) y "caracol chact<strong>el</strong>" (Pleuroploca gigantea); "Manjúa"; "Marlin Negro" (Makaira indica),<br />
"Marlin Azul" (Makaira nigricans), "Marlin Rayado" (Tetrapturus audax), "Marlin Blanco"<br />
(Tetrapturus albidus), "Pez Aguja Corta" (Tetrapturus angustirostris), "Pez V<strong>el</strong>a"<br />
(Istiophorus platypterus) y "Pez Espada" (Xiphias gladius); y "Totoaba" (Cynoscion<br />
macdonaldi);<br />
Con r<strong>el</strong>ación a la "Mantarraya gigante" <strong>de</strong> la familia Mobulidae (manta birostris), (mobula<br />
japonica) y (mobula lucasana), las mismas también han estado <strong>en</strong> veda total por tiempo<br />
in<strong>de</strong>finido <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> año <strong>de</strong> 1994, a partir d<strong>el</strong> 26 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> dicho año.<br />
Respecto a todas las especies <strong>de</strong> camarón <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> la Laguna<br />
<strong>de</strong> Términos <strong>en</strong> Campeche y sus bocas que la comunican con <strong>el</strong> mar, su veda por tiempo<br />
in<strong>de</strong>finido inició <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> 5 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 1996.<br />
27
a08/ERNODE TAMAULfPAS<br />
PODER LEGISL •.•.• TIVO<br />
También, r<strong>el</strong>ativo a todas las especies <strong>de</strong> camarón <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>en</strong> los<br />
sistemas lagunarios estuarios <strong>en</strong> los estados <strong>de</strong> Campeche, Quintana Roa y Yucatán, la<br />
veda por tiempo in<strong>de</strong>finido com<strong>en</strong>zó <strong>el</strong> 24 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1997.<br />
Tratándose <strong>de</strong> todas las especies <strong>de</strong> camaron <strong>en</strong> las aguas marinas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral<br />
d<strong>el</strong> Golfo <strong>de</strong> México y Mar Caribe que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran compr<strong>en</strong>didas d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> la franja<br />
marina <strong>de</strong> las Oa las 15 millas a partir <strong>de</strong> la línea <strong>de</strong> costa, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Isla Aguada, Campeche,<br />
hasta los límites con B<strong>el</strong>ice, excepto los cala<strong>de</strong>ros <strong>de</strong> Contoy, la veda por tiempo in<strong>de</strong>finido<br />
se ha reiterado anualm<strong>en</strong>te (véase, por ejemplo, <strong>el</strong> Diario Oficial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración <strong>en</strong><br />
las sigui<strong>en</strong>tes fechas: 28/04/2011, 30/04/2010, 30/04/2009, 13/05/2008, 10/05/2007,<br />
28/04/2006, 29/04/2005, 28/04/2004, 30/04/2003, DOF: 29/03/2002).<br />
Es necesario señalar que las sigui<strong>en</strong>tes especies: Coral blando" (Plexaura homomalla),<br />
"Elefante marino" (Macrorhinus angustirostris), "foca fina" (Arctocephalus towns<strong>en</strong>dii),<br />
"Manatí" (Trichechus manatus), así como diversas tortugas, las cuales se <strong>en</strong>contraban <strong>en</strong><br />
<strong>el</strong> AVISO por <strong>el</strong> que se da a conocer <strong>el</strong> establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> épocas y zonas <strong>de</strong> veda para la<br />
pesca <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>tes especies <strong>de</strong> la fauna acuática <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> los<br />
<strong>Estado</strong>s Unidos Mexicanos, publicado <strong>en</strong> <strong>el</strong> Diario Oficial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración <strong>el</strong> 16 <strong>de</strong><br />
marzo <strong>de</strong> 1994, se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran <strong>en</strong> <strong>el</strong> ANEXO 1 que se propone adicionar al Código P<strong>en</strong>al<br />
Fe<strong>de</strong>ral.<br />
• Apartado B d<strong>el</strong> artículo 423 bis. Se establec<strong>en</strong> las especies acuáticas que han<br />
estado <strong>en</strong> veda temporal para su captura así como las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong><br />
los <strong>Estado</strong>s Unidos Mexicanos y periodos correspondi<strong>en</strong>tes.<br />
Un aspecto importante que no <strong>de</strong>be per<strong>de</strong>rse <strong>de</strong> vista es que <strong>el</strong> Ejecutivo Fe<strong>de</strong>ral realiza<br />
investigaciones biológico-pesqueras sobre las especies acuáticas, y podría <strong>de</strong>terminar la<br />
factibilidad técnica <strong>de</strong> la modificación <strong>de</strong> las vedas temporales; algunos ejemplos son:<br />
"Atún aleta amarilla" (Thunnues albacares), "atún ojo gran<strong>de</strong> o patudo" (Thunnus<br />
obesus), "atún aleta azul" (Thunnus thynnus oru<strong>en</strong>talis), "Barrilete" (Katsuwonus p<strong>el</strong>amis)<br />
[O.O.F.: 23/05/2011, 01/10/2010, 20/11/2009]; todas las especies <strong>de</strong> peces <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
embalse <strong>de</strong> la Presa "Zimapán" situado <strong>en</strong> los límites <strong>de</strong> los estados <strong>de</strong> Hidalgo y<br />
Queretaro [D.O.F.: 11/03/2011, 24/03/2008, 17/04/2007, 07/04/2004, 01/04/2003/<br />
29/03/2002]; diversas especies <strong>de</strong> camarones <strong>en</strong> aguas d<strong>el</strong> Golfo <strong>de</strong> México y Mar Caribe<br />
[D.O.F.: 28/04/2011, etc.].<br />
Por lo anterior, se propone que se establezcan aqu<strong>el</strong>las especies acuáticas que han estado<br />
<strong>en</strong> veda temporal <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> año <strong>de</strong> 1994: "Abulón amarillo" (Haliotis corrugata), "abulón<br />
azul" (Haliotis fulg<strong>en</strong>s), "abulón rojo" (Haliotis rufesc<strong>en</strong>s), "abulón negro" (Haliotis<br />
cracherodii) y "abulón chino" (Haliotis sor<strong>en</strong>s<strong>en</strong>i); "Almeja catarina" (Argopec t<strong>en</strong><br />
28
GOBieRNO DE: TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLATtVO<br />
circularis); "Caracol lanceta" (Strombus costatus), "Caracol tomburro" (Xancus sp),<br />
"Caracol chirita" (Busycom sp) y "Caracol chact<strong>el</strong>" (Pleuroploca gigantea); "Erizo rojo"<br />
(Strongy-Ioc<strong>en</strong>trotus franciscanus); "Langosta d<strong>el</strong> caribe" (Panulirus argus), "langosta<br />
pinta" (Panulirus guttatus) y "langosta ver<strong>de</strong>" (Panulirus laevicauda); "Lebrancha" o<br />
"Iiseta" (Mugil curema) y "Lisa" (Mugil cephalus) <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong><br />
Océano Pacífico; "Lisa" (Mugil cephalus) y "Iiseta" o "Iebrancha" (Mugil curema) <strong>en</strong> las<br />
aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> Golfo <strong>de</strong> México; "Ostión <strong>de</strong> piedra o roca" (Crassostrea<br />
írídísc<strong>en</strong>s); "Ostión <strong>de</strong> placer" (Crassostreacortízí<strong>en</strong>sis); "Robalo blanco" y "robalo prieto"<br />
(C<strong>en</strong>tropomus sp).<br />
Aqu<strong>el</strong>las especies acuáticas que se ha establecido su veda temporal <strong>en</strong> los años, según<br />
corresponda:<br />
2005: "Curvina golfina" (Cynoscion othonopterus) [O.O.F.: 25/08/2005]; "Langosta azul"<br />
(Panulirus inflatus), "langosta ver<strong>de</strong>" (Panulirus gracilis), "langosta roja" (Panulirus<br />
interruptus) y "langosta insular" (Panulirus p<strong>en</strong>icilatus) [O.O.F.: 31/08/2005];<br />
2007: "Mero" [O.O.F.: 14/02/2007];<br />
2008: "Caracol", <strong>en</strong> todas sus especies,[O.O.F.: 06/05/2008];<br />
2009: "Caracol blanco o rosado" (Strombus gigas) [O.O.F.: 13/02/2009]; "Ostión"<br />
(Crassotrea virginica), [O.O.F.: 20/04/2009, don<strong>de</strong> a<strong>de</strong>más se establece que <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
TRANSITORIOSEGUNDOque "...Consi<strong>de</strong>rando que la veda queda establecida para cada<br />
año <strong>en</strong> <strong>el</strong> mismo periodo, <strong>el</strong> Instituto Nacional <strong>de</strong> Pesca <strong>el</strong>aborará un estudio periódico<br />
para evaluar dicha medida, al m<strong>en</strong>os cada cinco años...'l;<br />
2010: "Bagre" (Ictalurus dugessi), "Bagre" (Ictalurus punctatus e Ictalurus furcatus),<br />
"Bobo" (Joturus spp), "Charal" (Chirostoma chapalae), "Langostino" (Macrobrachium<br />
americanus) y "chacal" (Macrobrachium t<strong>en</strong><strong>el</strong>lum), "Lobina negra" (Micropterus<br />
salmoi<strong>de</strong>s), "Pescado blanco" (Chirostoma sphyra<strong>en</strong>a), y iodas las especies <strong>de</strong> peces<br />
exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> los embalses <strong>de</strong> las presas Aguamilpa y<br />
El Cajón, ubicadas <strong>en</strong> <strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Nayarit [O.O.F.: 31/03/2010]; "Pulpo rojo" (Octopus<br />
maya) y "pulpo patón" (Octopus vulgaris) [O.O.F.: 16/10/2010].<br />
• Apartado e d<strong>el</strong> artículo 423 bis. Se establec<strong>en</strong> las especies <strong>de</strong> flora o fauna<br />
silvestres, terrestres o acuáticas <strong>en</strong> veda, consi<strong>de</strong>rada <strong>en</strong>démica, am<strong>en</strong>azada, <strong>en</strong><br />
p<strong>el</strong>igro <strong>de</strong> extinción o sujeta a protección especial, mediante las tablas cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong><br />
<strong>el</strong> ANEXOI que también se plantea adicionar al Código P<strong>en</strong>alFe<strong>de</strong>ral.<br />
29
G081ERNO<br />
PODER<br />
DE TAMAULlPAS<br />
LEGISLA TIVQ<br />
En las tablas <strong>en</strong> com<strong>en</strong>to, se integran con una serie <strong>de</strong> listas por medios <strong>de</strong> las cuales se<br />
id<strong>en</strong>tifican las especies que nos ocupan y preocupan, estableciéndose aqu<strong>el</strong>las que son<br />
<strong>en</strong>démicas (aqu<strong>el</strong>las cuyo ámbito <strong>de</strong> distribución natural se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra circunscrito<br />
únicam<strong>en</strong>te al Territorio Nacional y a las zonas don<strong>de</strong> la Nación ejerce su soberanía y<br />
jurisdicción), p<strong>el</strong>igro <strong>de</strong> extinción (P), am<strong>en</strong>azadas (A) y sujetas a protección especial (Pr).<br />
En otras palabras, si algui<strong>en</strong> realiza cualquier actividad con fines <strong>de</strong> tráfico o capture,<br />
posea, transporte, acopie, introduzca al país o extraiga d<strong>el</strong> mismo, algún ejemplar, sus<br />
productos o subproductos y <strong>de</strong>más recursos g<strong>en</strong>éticos, <strong>de</strong> una especie <strong>de</strong> flora o fauna<br />
silvestres, terrestres o acuáticas <strong>en</strong> veda, <strong>en</strong>démica, am<strong>en</strong>azada, <strong>en</strong> p<strong>el</strong>igro <strong>de</strong> extinción o<br />
sujetos a protección especial, se le impondrá la p<strong>en</strong>a correspondi<strong>en</strong>te.<br />
Lo anterior, es in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te a que si ese tipo <strong>de</strong> productos o subproductos y <strong>de</strong>más<br />
recursos g<strong>en</strong>éticos no se han <strong>de</strong>clarado <strong>en</strong> veda, <strong>en</strong>démica, am<strong>en</strong>azados, <strong>en</strong> p<strong>el</strong>igro <strong>de</strong><br />
extinción o sujetos a protección especial, <strong>el</strong> juzgador aplicará <strong>el</strong> tipo p<strong>en</strong>al alternativo,<br />
cuando aqu<strong>el</strong>los están regulados por algún tratado internacional d<strong>el</strong> que México sea parte.<br />
Asimismo, se propone establecer que la p<strong>en</strong>a a que se refiere <strong>el</strong> artículo 420 d<strong>el</strong> Código<br />
P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral, se aum<strong>en</strong>tará hasta cinco años más <strong>de</strong> prisión y hasta mil quini<strong>en</strong>tos días<br />
multa adicionales, cuando se trate <strong>de</strong> una especie <strong>de</strong> flora o fauna silvestres, terrestres o<br />
acuáticas probablem<strong>en</strong>te extinta <strong>en</strong> <strong>el</strong> medio silvestre.<br />
Mediante disposiciones <strong>de</strong> vig<strong>en</strong>cia temporal se plantea que para los efectos d<strong>el</strong> artículo<br />
423 bis que se propone adicionar al Código P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral, se consi<strong>de</strong>r<strong>en</strong> especies<br />
acuáticas <strong>en</strong> veda, <strong>el</strong> "Caracol blanco o rosado" (Strombus gigas) <strong>en</strong> <strong>el</strong> banco <strong>de</strong> Cozum<strong>el</strong><br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>Estado</strong> <strong>de</strong> Quintana Roo hasta <strong>el</strong> 14 <strong>de</strong> febrero d<strong>el</strong> año 2012, y<strong>el</strong> "Ostión <strong>de</strong> piedra<br />
o roca" (Crassostrea iridisc<strong>en</strong>s) <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> Oceano Pacífico<br />
fr<strong>en</strong>te a las costas d<strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Jalisco hasta <strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> dicho año.<br />
Esto es, <strong>de</strong>bido al interés <strong>de</strong> los productores pesqueros por extraer responsablem<strong>en</strong>te <strong>el</strong><br />
"Ostión <strong>de</strong> piedra o roca" bajo un esquema <strong>de</strong> manejo sost<strong>en</strong>ible <strong>en</strong> <strong>el</strong> litorial d<strong>el</strong> estado<br />
<strong>de</strong> Jalisco, lo cual los condujo a establecer un acuerdo voluntario para susp<strong>en</strong><strong>de</strong>r las<br />
activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> extracción <strong>de</strong> ese recurso, mismo que pret<strong>en</strong>d<strong>en</strong> concluya <strong>el</strong> 1 <strong>de</strong><br />
septiembre <strong>de</strong> 2010, y más aún que <strong>el</strong> Instituto Nacional <strong>de</strong> Pesca ha manifestado la<br />
conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> establecer un periodo <strong>de</strong> veda para <strong>el</strong> "Ostión <strong>de</strong> piedra o roca" <strong>en</strong> esa<br />
zona que permita la reproducción <strong>de</strong> las poblaciones <strong>de</strong> ese molusco bivalco [O.O.F.:<br />
23/05/05], es útil establecer como especie acuática <strong>en</strong> veda <strong>el</strong> recurso <strong>en</strong> com<strong>en</strong>to a<br />
efecto <strong>de</strong> <strong>de</strong>sinc<strong>en</strong>tivar comportami<strong>en</strong>tos que perjudiqu<strong>en</strong> la reproducción <strong>de</strong> la especie<br />
que nos ocupa, so p<strong>en</strong>a <strong>de</strong> ser sancionado.<br />
Oe la misma forma, <strong>el</strong> sector productivo d<strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Quintana Roa solicitó la ampliación<br />
temporal d<strong>el</strong> periodo <strong>de</strong> veda para inducir <strong>el</strong> aprovechami<strong>en</strong>to sust<strong>en</strong>table d<strong>el</strong> "Caracol<br />
30
GOBIERNO<br />
PODER<br />
Dé TAMAULfPAS<br />
LEGISLA TTVO<br />
blanco o rosado", y a<strong>de</strong>más <strong>el</strong> Instituto Nacional <strong>de</strong> Pesca con base <strong>en</strong> evaluaciones<br />
<strong>de</strong>terminó que <strong>el</strong> banco Chincorro ha mant<strong>en</strong>ido un exced<strong>en</strong>te <strong>de</strong> biomasa para <strong>el</strong><br />
aprovechami<strong>en</strong>to pesquero pero ésta pres<strong>en</strong>ta una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia negativa lo que ha<br />
propiciado la reducción paulatina <strong>de</strong> la cuota <strong>de</strong> la captura comercial [O.O.F.: 13/02/09],<br />
por lo que también es conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te establecer como especie acuática <strong>en</strong> veda dicho<br />
recurso con <strong>el</strong> objeto <strong>de</strong> modificar comportami<strong>en</strong>tos a favor <strong>de</strong> ese recurso.<br />
V. Consi<strong>de</strong>raciones Finales<br />
No es óbice manifestar que qui<strong>en</strong>es integramos <strong>el</strong> H. <strong>Congreso</strong> d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> Libre y<br />
Soberano <strong>de</strong> <strong>Tamaulipas</strong> a la LXI Legislatura, como parte <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Unidos<br />
Mexicanos,36 t<strong>en</strong>emos interés legitimo y la obligación <strong>de</strong> que se respet<strong>en</strong> y garantic<strong>en</strong> los<br />
<strong>de</strong>rechos humanos pues los mismos constituy<strong>en</strong> la base y <strong>el</strong> objeto <strong>de</strong> las instituciones<br />
pública y sociales": más aún cuando <strong>en</strong> <strong>el</strong> citado Amparo <strong>en</strong> revisión 2230/2009 una <strong>de</strong><br />
las responsables (Tribunal Unitario d<strong>el</strong> Décimo Nov<strong>en</strong>o Circuito) está ubicado <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>Estado</strong><br />
Libre y Soberano <strong>de</strong> <strong>Tamaulipas</strong>.<br />
Finalm<strong>en</strong>te, es conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te externar que la pres<strong>en</strong>te iniciativa sea consi<strong>de</strong>rada como un<br />
cordial saludo d<strong>el</strong> H. <strong>Congreso</strong> d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> Libre y Soberano <strong>de</strong> <strong>Tamaulipas</strong>, <strong>en</strong> su afán <strong>de</strong><br />
preservar <strong>el</strong> medio ambi<strong>en</strong>te y <strong>de</strong> sancionar a qui<strong>en</strong> o qui<strong>en</strong>es at<strong>en</strong>t<strong>en</strong> contra éste <strong>en</strong><br />
tanto, <strong>en</strong> su caso y si se estima a<strong>de</strong>cuado, se analizan, socializan y realizan las<br />
modificaciones constitucionales correspondi<strong>en</strong>tes consi<strong>de</strong>rando tanto i) <strong>el</strong> actual artículo<br />
73, fracción XXI, <strong>de</strong> la Constitución Política <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Unidos Mexicanos, así como ii)<br />
la posibilidad <strong>de</strong> d<strong>el</strong>egaciones legislativas siempre que éstas la propia Constitución las<br />
autorice, se ejerzan d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> los límites impuestos por ésta y por la ley d<strong>el</strong>egante, y <strong>el</strong><br />
ejercicio <strong>de</strong> la potestad d<strong>el</strong>egada esté sujeto a controles eficaces a efecto <strong>de</strong> que no<br />
<strong>de</strong>svirtúe, ni pueda utilizarse para <strong>de</strong>svirtuar, <strong>el</strong> carácter fundam<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos<br />
humanos.<br />
Por lo expuesto y fundado, se somete a la consi<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> la Cámara <strong>de</strong> S<strong>en</strong>adores d<strong>el</strong><br />
H. <strong>Congreso</strong> <strong>de</strong> la Unión, <strong>el</strong> sigui<strong>en</strong>te:<br />
36 Sobre este aspecto, consúltese la Decisión 34 <strong>de</strong> la Comisión <strong>de</strong> Reclamaciones Franco-Mexicana d<strong>el</strong> 7 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 1929 (Fr<strong>en</strong>ch-<br />
Mexican Cfaims Cammissian, Estate of Hyacinthe Pe/lat (France) v. United Mexican 5tates, Decision No. 34 af June 7, 1929).<br />
37 Artículo 16, segundo párrafo, <strong>de</strong> la Constitución Política d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> <strong>de</strong> <strong>Tamaulipas</strong>.<br />
31
C08JERNO DE TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLA TrVO<br />
PRO'(ECTO DE DECRETO QUE ADICIONA UN ARTÍCULO 423 BIS Y EL ANEXO I<br />
AL CODIGO PENAL FEDERAL.<br />
CÓDIGO<br />
PENAL FEDERAL<br />
ARTÍCULO PRIMERO. Se ADICIONAN un artículo 423 bis y <strong>el</strong> ANEXO I al Código P<strong>en</strong>al<br />
Fe<strong>de</strong>ral, para quedar como sigue:<br />
ARTÍCULO 423 bis.- Para los efectos d<strong>el</strong> pres<strong>en</strong>te Título Vigésimo Quinto D<strong>el</strong>itos contra <strong>el</strong><br />
ambi<strong>en</strong>te y la gestión ambi<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> este Código, se consi<strong>de</strong>ran especies:<br />
A. Acuáticas <strong>en</strong> veda, las sigui<strong>en</strong>tes y <strong>en</strong> las zonas que se indican a continuación:<br />
1. "Caracol blanco" (Strombus gigas), "caracol lanceta" (Strombus costatus), "caracol<br />
tomburro" (Xancus sp), "caracol chirita" (Busycom sp) y "caracol chact<strong>el</strong>" (Pleuroploca<br />
gigantea), <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> litoral d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> <strong>de</strong> Yucatán.<br />
II. "Camarón",<br />
<strong>en</strong> todas sus especies exist<strong>en</strong>tes:<br />
a) En las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> la Laguna <strong>de</strong> Términos, Campeche, y <strong>de</strong> sus<br />
bocas que la comunican con <strong>el</strong> mar, cuyos límites son: "Boca d<strong>el</strong> Carm<strong>en</strong>", hasta una línea<br />
imaginaria trazada d<strong>el</strong> Puerto Pesquero "Laguna Azul", ubicado <strong>en</strong> 18 0 39' 00" latitud<br />
Norte y 91 0 51' 00" longitud Oeste, a "Punta <strong>de</strong> Las Disciplinas", ubicada <strong>en</strong> 18° 41' 25"<br />
latitud Norte y 91 0 56' 40" longitud Oeste; "Boca Puerto Real", hasta una línea imaginaria<br />
trazada <strong>de</strong> la Subestación Eléctrica <strong>de</strong> Isla Aguada, ubicada <strong>en</strong> 18° 47' 13" latitud Norte y<br />
91 0 29' 55" longitud Oeste, a "Punta <strong>de</strong> los Cañones", ubicada <strong>en</strong> 18 0 46' 45" latitud Norte<br />
y 91 0 31' 55" longitud Oeste.<br />
b) En las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> los sistemas lagunarios estuarios <strong>de</strong> C<strong>el</strong>estún,<br />
ubicado <strong>en</strong> los estados <strong>de</strong> Campeche y Yucatán; Río Lagartos y Chabihau, <strong>en</strong> <strong>el</strong> estado <strong>de</strong><br />
Yucatán; y Lagunas <strong>de</strong> Yalahau o Conil y Chakmochuk, <strong>en</strong> <strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Quintana Roo; así<br />
como <strong>el</strong> resto <strong>de</strong> los sistemas lagunarios y marismas <strong>de</strong> carácter temporal <strong>de</strong> los estados<br />
<strong>de</strong> Yucatán y Quintana Roo.<br />
Para estos efectos, los límites <strong>de</strong> las bocas <strong>de</strong> los sistemas lagunarios estuarios <strong>de</strong><br />
C<strong>el</strong>estún, ubicado <strong>en</strong> los estados <strong>de</strong> Campeche y Yucatán; Río Lagartos <strong>en</strong> <strong>el</strong> estado <strong>de</strong><br />
Yucatán, y <strong>de</strong> las Lagunas <strong>de</strong> Yalahau y Chakmochu <strong>en</strong> <strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Quintana Roo, son:<br />
1. C<strong>el</strong>estún, una línea imaginaria trazada a partir d<strong>el</strong> punto <strong>de</strong> coord<strong>en</strong>adas geográficas<br />
20 0 45' 03" <strong>de</strong> latitud Norte y 90 0 26' 00" <strong>de</strong> longitud Oeste, próximo a "Punta Nimún",<br />
32
GOBIERNO DE TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLA TlVO<br />
hasta <strong>el</strong> punto situado sobre la línea <strong>de</strong> costa al otro lado d<strong>el</strong> canal lagunar estuarino,<br />
coord<strong>en</strong>adas geográficas 20° 45' 00" <strong>de</strong> latitud Norte y 90° 25' 10" <strong>de</strong> longitud Oeste.<br />
con<br />
2. Río Lagartos, a partir <strong>de</strong> una línea imaginaria trazada <strong>de</strong> "Punta Nichili", ubicada <strong>en</strong> 21°<br />
34' 35" latitud Norte y 88° 14' 30" longitud Oeste, a "Punta Tunichmach", ubicada <strong>en</strong> 21°<br />
34' 00" latitud Norte y 88° 14' 35" longitud Oeste.<br />
3. Laguna <strong>de</strong> Yalahau o Conil, d<strong>el</strong>imitada por una línea imaginaria trazada <strong>de</strong> la punta<br />
Oeste <strong>de</strong> la Isla Holbox, ubicada <strong>en</strong> 21° 30' 50" latitud Norte y 87° 24' 20" longitud Oeste,<br />
a "Punta Caracol", ubicada <strong>en</strong> 21° 29' 20" latitud Norte y 87° 29' 20" longitud Oeste.<br />
4. Laguna Chakmochuk, cuyas bocas se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran d<strong>el</strong>imitadas por una línea imaginaria<br />
trazada <strong>de</strong> la punta Norte <strong>de</strong> "Isla Blanca", ubicada <strong>en</strong> 21° 25' 00" latitud Norte y 86° 49'<br />
20" longitud Oeste, a la punta Este <strong>de</strong> "Cayo Lucio", ubicada <strong>en</strong> 21° 25' 35" latitud Norte y<br />
86° 51' 00" longitud Oeste; así como por otra línea imaginaria trazada <strong>de</strong> la punta Oeste<br />
<strong>de</strong> "Cayo Lucio", ubicada <strong>en</strong> 21° 25' 10" latitud Norte y 86° 53' 05" longitud Oeste, a un<br />
punto ubicado <strong>en</strong> la costa <strong>en</strong> los 21° 25' 30" latitud Norte y 86° 54' 20" longitud Oeste.<br />
c) En las aguas marinas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> Golfo <strong>de</strong> México y Mar Caribe que se<br />
<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran compr<strong>en</strong>didas d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> la sigui<strong>en</strong>te zona: En la franja marina <strong>de</strong> las O a las<br />
15 millas a partir <strong>de</strong> la línea <strong>de</strong> costa, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Isla Aguada, Campeche, hasta los límites con<br />
B<strong>el</strong>ice, excepto los cala<strong>de</strong>ros <strong>de</strong> Contoy.<br />
In. "Manjúa", <strong>en</strong> aguas interiores y marinas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> <strong>Estado</strong> <strong>de</strong> Veracruz.<br />
Para estos efectos, "Manjúa"<br />
son las crías <strong>de</strong> peces <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>tes especies.<br />
IV. "Mantarraya gigante" <strong>de</strong> la familia Mobulidae (manta birostris), (mobula japonica) y<br />
(mobula lucasana) <strong>en</strong> las aguas marinas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> archipiélago<br />
Revillagigedo y <strong>de</strong> la Isla <strong>de</strong> Guadalupe d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> una franja perimetral <strong>de</strong> doce millas<br />
náuticas alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> las Islas San B<strong>en</strong>adicto, Clarión, Roca Partida, Socorro y Guadalupe<br />
<strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Unidos Mexicanos.<br />
V. "Marlin Negro" (Makaira indica), "Marlin Azul" (Makaira nigricans), "Marlin Rayado"<br />
(Tetrapturus audax), "Marlin Blanco" (Tetrapturus albidus), "Pez Aguja Corta" (Tetrapturus<br />
angustirostris), "Pez V<strong>el</strong>a" (Istiophorus platypterus) y "Pez Espada" (Xiphias gladius),<br />
tratándose <strong>de</strong> captura comercial <strong>en</strong> las sigui<strong>en</strong>tes zonas¡ según corresponda:<br />
a) Zona compr<strong>en</strong>dida <strong>en</strong> un polígono que se inicia <strong>en</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> intersección d<strong>el</strong> paral<strong>el</strong>o<br />
28° N. Y la línea correspondi<strong>en</strong>te al límite oceánico <strong>de</strong> la franja <strong>de</strong> 50 millas náuticas y que<br />
continúa mediante una línea imaginaria sobre <strong>el</strong> paral<strong>el</strong>o <strong>de</strong> los 28° N. hacia <strong>el</strong> oeste hasta<br />
la intersección con <strong>el</strong> meridiano <strong>de</strong> los 117° W.; <strong>de</strong> ahí sigue <strong>en</strong> dirección sureste hasta <strong>el</strong><br />
33
punto intersección d<strong>el</strong> paral<strong>el</strong>o 20° N. Y <strong>el</strong> meridiano 110° W. y que continúa <strong>de</strong>s<strong>de</strong> este<br />
último, sobre <strong>el</strong> paral<strong>el</strong>o <strong>de</strong> 20°. N., hasta <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> intersección con la línea que forma<br />
<strong>el</strong> límite oceánico <strong>de</strong> la franja <strong>de</strong> 50 millas náuticas, incluy<strong>en</strong>do las zonas compr<strong>en</strong>didas<br />
<strong>en</strong>tre los límites oceánicos <strong>de</strong> las franjas ori<strong>en</strong>tal y occid<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> la franja <strong>de</strong> 50 millas<br />
náuticas <strong>de</strong> la totalidad d<strong>el</strong> Mar <strong>de</strong> Cortés.<br />
b) Zona compr<strong>en</strong>dida <strong>en</strong> un polígono formado por la intersección d<strong>el</strong> meridiano <strong>de</strong> 97° W.<br />
y la línea correspondi<strong>en</strong>te al límite oceánico <strong>de</strong> la franja <strong>de</strong> 50 millas náuticas, parti<strong>en</strong>do<br />
hacia <strong>el</strong> sur hasta la intersección con <strong>el</strong> paral<strong>el</strong>o 13° N. Y continuando hacia <strong>el</strong> ori<strong>en</strong>te<br />
hasta la intersección con la línea imaginaria que forma <strong>el</strong> límite <strong>de</strong> la Zona Económica<br />
Exclusiva <strong>en</strong>tre México y Guatemala, sigui<strong>en</strong>do sobre esta línea hacia <strong>el</strong> este hasta <strong>el</strong><br />
punto <strong>de</strong> intersección con <strong>el</strong> paral<strong>el</strong>o 93° W., hacia <strong>el</strong> norte hasta <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> intersección<br />
con la línea correspondi<strong>en</strong>te al límite oceánico <strong>de</strong> la franja <strong>de</strong> 50 millas náuticas.<br />
VI. "Totoaba" (Cynoscion macdonaldi), <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> Golfo <strong>de</strong><br />
California, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la <strong>de</strong>sembocadura d<strong>el</strong> Río Colorado hasta <strong>el</strong> Río Fuerte, Sinaloa, <strong>en</strong> la<br />
costa ori<strong>en</strong>tal y, d<strong>el</strong> Río Colorado a Bahía Concepción, Baja California Sur, <strong>en</strong> la costa<br />
occid<strong>en</strong>tal.<br />
B. Acuáticas <strong>en</strong> veda, las sigui<strong>en</strong>tes y <strong>en</strong> las zonas así como <strong>en</strong> los periodos que se indican<br />
a continuación:<br />
I. "Abulón amarillo" (Haliotis corrugata), "abulón azul" (Haliotis fulg<strong>en</strong>s), "abulón rojo"<br />
(Haliotis rufesc<strong>en</strong>s), "abulón negro" (Haliotis cracherodii) y "abulón chino" (Haliotis<br />
sor<strong>en</strong>s<strong>en</strong>i), <strong>en</strong> las aguas marinas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> litoral <strong>de</strong> la costa occid<strong>en</strong>tal <strong>de</strong><br />
la p<strong>en</strong>ínsula <strong>de</strong> Baja California, <strong>en</strong> las zonas y periodos que a continuación se indican:<br />
a) D<strong>el</strong> 10. <strong>de</strong> julio al 30 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> cada año <strong>en</strong> la Zona I, que compr<strong>en</strong><strong>de</strong> todos los<br />
bancos abuloneros <strong>en</strong> <strong>el</strong> área que abarca <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la línea divisoria internacional con los<br />
<strong>Estado</strong>s Unidos <strong>de</strong> América, hasta Punta Malarrimo, Baja California Sur, incluy<strong>en</strong>do las<br />
islas y bancos adyac<strong>en</strong>tes a este sector <strong>de</strong> costa, quedando incluidas d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> esta área<br />
las islas Guadalupe, San B<strong>en</strong>ito y Cedros. Los límites <strong>de</strong> esta Zona I se establec<strong>en</strong><br />
mediante las sigui<strong>en</strong>tes coord<strong>en</strong>adas geográficas:<br />
Límite Norte: El límite marítimo internacional <strong>en</strong> <strong>el</strong> océano Pacífico con <strong>Estado</strong>s Unidos<br />
<strong>de</strong> América, al unir los sigui<strong>en</strong>tes puntos:<br />
i)<br />
Latitud 32° 32' 03.19" Norte<br />
Longitud 117° 07' 25.70" Oeste<br />
ii)<br />
Latitud 32° 31' 08.79" Norte<br />
Longitud 117° 14' 17.49" Oeste<br />
34
GOBIERNO DE TAMAULlPAS<br />
PODER<br />
LEGISLATIVO<br />
iii)<br />
Latitud 32° 33' 12.04" Norte<br />
Longitud 117° 21' 46.76" Oeste<br />
iv)<br />
Latitud 32° 34' 20.93" Norte<br />
Longitud 117° 21' 58.39" Oeste<br />
v)<br />
Latitud 32° 35' 22.11" Norte<br />
Longitud 117° 27' 49.42" Oeste<br />
Límite Sur: Punta Malarrimo localizada a los 27° 47' 30" Norte, 114° 32' 30" Oeste y<br />
sigui<strong>en</strong>do por <strong>el</strong> meridiano 114° 32' 20" Oeste hasta <strong>el</strong> paral<strong>el</strong>o 27° 57' Norte y<br />
ext<strong>en</strong>diéndose por este paral<strong>el</strong>o hacia <strong>el</strong> Oeste hasta <strong>el</strong> límite d<strong>el</strong> Mar Territorial.<br />
b) D<strong>el</strong> 10. <strong>de</strong> agosto al 31 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> cada año <strong>en</strong> la Zona lI, que compr<strong>en</strong><strong>de</strong> todos<br />
los bancos abuloneros ubicados <strong>en</strong> <strong>el</strong> área, incluidas las islas adyac<strong>en</strong>tes a este sector <strong>de</strong><br />
costa, cuya d<strong>el</strong>imitación <strong>en</strong> coord<strong>en</strong>adas geográficas es la sigui<strong>en</strong>te:<br />
Límite Norte: Punta Malarrimo, localizada a 27° 47' 30" Norte; 114° 32' 20" Oeste y<br />
sigui<strong>en</strong>do por <strong>el</strong> meridiano 114° 32' 20" Oeste, hasta <strong>el</strong> paral<strong>el</strong>o 27° 57' Norte y<br />
ext<strong>en</strong>diéndose por este paral<strong>el</strong>o hacia <strong>el</strong> Oeste hasta <strong>el</strong> límite d<strong>el</strong> Mar Territorial.<br />
Límite Sur: A partir d<strong>el</strong> punto localizado a 27° 09' Norte; 114° 13' Oeste y sigui<strong>en</strong>do por<br />
<strong>el</strong> meridiano 114° 13' Oeste hasta <strong>el</strong> límite d<strong>el</strong> Mar Territorial.<br />
e) D<strong>el</strong> 10. <strong>de</strong> agosto al 31 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> cada año <strong>en</strong> la Zona IlI, que compr<strong>en</strong><strong>de</strong> todos<br />
los bancos ubicados <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> primer tercio noroeste <strong>de</strong> bahía Asunción, Baja California<br />
Sur, hacia <strong>el</strong> sureste hasta Punta Holcomb (laguna San Ignacio, Baja California Sur),<br />
incluy<strong>en</strong>do todas las islas adyac<strong>en</strong>tes a este sector <strong>de</strong> costa. La d<strong>el</strong>imitación <strong>de</strong> la Zona III<br />
<strong>en</strong> coord<strong>en</strong>adas geográficas es la sigui<strong>en</strong>te:<br />
Límite Norte: A partir d<strong>el</strong> punto localizado a 27° 09' Norte;<br />
por este meridiano hasta <strong>el</strong> límite d<strong>el</strong> Mar Territorial.<br />
114° 13' Oeste y sigui<strong>en</strong>do<br />
Límite Sur: Punta Holcomb, localizada a 26° 42' 20" Norte; 113° 15' 50" Oeste y<br />
sigui<strong>en</strong>do por <strong>el</strong> meridiano 113° 15' 50" oeste hasta <strong>el</strong> límite d<strong>el</strong> Mar Territorial.<br />
d) D<strong>el</strong> 10. <strong>de</strong> septiembre al 31 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> cada año <strong>en</strong> la Zona IV, que compr<strong>en</strong><strong>de</strong> todos<br />
los bancos abuloneros ubicados <strong>en</strong> <strong>el</strong> área, cuyos límites son: <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Punta Holcomb<br />
(laguna <strong>de</strong> San Ignacio, Baja California Sur) hacia <strong>el</strong> sureste hasta la <strong>de</strong>sembocadura d<strong>el</strong><br />
arroyo Conejo, Baja California Sur, incluy<strong>en</strong>do todas las islas adyac<strong>en</strong>tes a este sector <strong>de</strong><br />
costa. La d<strong>el</strong>imitación <strong>de</strong> la zona <strong>en</strong> coord<strong>en</strong>adas geográficas es la sigui<strong>en</strong>te:<br />
3S
Límite Norte: Punta Holcomb, localizada a 26° 42' 20" Norte; 113° 15' 50" Oeste y<br />
sigui<strong>en</strong>do por <strong>el</strong> meridiano 113° 15' 50" Oeste, hacia <strong>el</strong> sur, hasta <strong>el</strong> límite d<strong>el</strong> Mar<br />
Territorial.<br />
Límite Sur: Desembocadura d<strong>el</strong> arroyo Conejo, Baja California Sur, localizada a 24° OS'<br />
00" Norte; 111° 00' 30" Oeste y un punto a 12 millas <strong>de</strong> la <strong>de</strong>sembocadura d<strong>el</strong> arroyo<br />
Conejo hacia altamar que se localiza a 23° 55' 35" Norte y 111° 08' 00" Oeste, con<br />
rumbo 40° Suroeste.<br />
II. "Almeja catarina" (Argopect<strong>en</strong> circularis) <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> los<br />
litorales <strong>de</strong> los estados <strong>de</strong> Baja California y Baja California Sur, durante <strong>el</strong> periodo<br />
compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> 15 <strong>de</strong> diciembre y <strong>el</strong> 31 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> cada año.<br />
III. "Bagre" (Ictalurus dugessi) <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> lago <strong>de</strong> Chapa la,<br />
ubicado <strong>en</strong>tre los estados <strong>de</strong> Jalisco y Michoacán, durante <strong>el</strong> periodo compr<strong>en</strong>dido d<strong>el</strong> 1<br />
<strong>de</strong> mayo al 31 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> cada año.<br />
IV. "Bagre" (Ictalurus punctatus e Ictalurus furcatus) <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral<br />
d<strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Chihuahua, durante <strong>el</strong> periodo compr<strong>en</strong>dido d<strong>el</strong> 2 <strong>de</strong> abril al 25 <strong>de</strong> junio<br />
cada año.<br />
V. "Bobo" (Joturus spp) <strong>en</strong> aguas interiores <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Veracruz,<br />
durante <strong>el</strong> periodo compr<strong>en</strong>dido d<strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> octubre al 15 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> cada año.<br />
VI. "Caracol blanco o rosado" (Strombus gigas) <strong>en</strong> <strong>el</strong> Banco Chinchorro <strong>en</strong> <strong>el</strong> estado <strong>de</strong><br />
Quintana Roo, tratándose <strong>de</strong> captura comercial, durante todo <strong>el</strong> mes <strong>de</strong> febrero y d<strong>el</strong> 1 <strong>de</strong><br />
mayo al 30 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> cada año.<br />
VII. "Caracol lanceta" (Strombus costatus), "Caracol tomburro" (Xancus sp), "Caracol<br />
chirita" (Busycom sp) y "Caracol chact<strong>el</strong>" (Pleuroploca gigantea) <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción<br />
fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> litoral d<strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Quintana Roo, durante <strong>el</strong> periodo compr<strong>en</strong>dido d<strong>el</strong> 10. <strong>de</strong><br />
mayo al 31 <strong>de</strong> octubre <strong>de</strong> cada año.<br />
VIII. "Caracol", <strong>en</strong> todas sus especies, <strong>en</strong> <strong>el</strong> litoral d<strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Campeche, durante los<br />
sigui<strong>en</strong>tes periodos: d<strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero al 14 <strong>de</strong> marzo y d<strong>el</strong> 16 <strong>de</strong> julio al 31 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong><br />
cada año.<br />
IX. "Curvina golfina" (Cynoscion othonopterus) <strong>en</strong> las aguas marinas y estuarinas <strong>de</strong><br />
jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> la Reserva <strong>de</strong> la Biosfera d<strong>el</strong> Alto Golfo <strong>de</strong> California y D<strong>el</strong>ta d<strong>el</strong> Río<br />
Colorado, durante <strong>el</strong> periodo d<strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> mayo al~31 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> cada año.<br />
36
COBIERHO<br />
PODER<br />
DE' TAMAUUPAS<br />
LEGlSLA TlVO<br />
X. "Charal" (Chirostoma chapalae) <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> lago <strong>de</strong> Chapala,<br />
ubicado <strong>en</strong>tre los estados <strong>de</strong> Jalisco y Michoacán, durante <strong>el</strong> periodo compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong>tre <strong>el</strong><br />
1 <strong>de</strong> marzo y <strong>el</strong> 30 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> cada año.<br />
No se aplicará p<strong>en</strong>a alguna respecto a lo establecido <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te fracción, cuando se<br />
realice captura <strong>de</strong> "Charal" (Chirostoma chapalae) <strong>en</strong> algún Rancho Charalero<br />
<strong>de</strong>bidam<strong>en</strong>te autorizado, siempre que la captura se realice con Atarraya charal<strong>el</strong>a, durante<br />
<strong>el</strong> periodo <strong>de</strong> diciembre a mayo <strong>de</strong> cada año, d<strong>en</strong>tro d<strong>el</strong> Rancho Charalero <strong>en</strong> una franja<br />
costera d<strong>el</strong>imitada por un semicírculo <strong>de</strong> 500 metros <strong>de</strong> radio alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> la zona <strong>de</strong><br />
ubicación <strong>de</strong> cada rancho, que tales áreas cu<strong>en</strong>t<strong>en</strong> con d<strong>el</strong>imitaciones señaladas mediante<br />
boyas con ban<strong>de</strong>rolas, y que la captura no se realice <strong>en</strong> alguna zona <strong>de</strong> refugio<br />
compr<strong>en</strong>dida por <strong>el</strong> área <strong>de</strong> por lo m<strong>en</strong>os una <strong>de</strong> las secciones <strong>de</strong> morros (un par <strong>de</strong><br />
morros) por cada 10 morros o por cada 30 metros <strong>de</strong> anchura <strong>de</strong> un rancho.<br />
Lo establecido <strong>en</strong> <strong>el</strong> párrafo anterior no será aplicable cuando <strong>en</strong> <strong>el</strong> Rancho Charalero<br />
Temporal Interior las "camas <strong>de</strong> <strong>de</strong>sove" o "tr<strong>en</strong>zas" no se traslad<strong>en</strong> a las jaulas <strong>de</strong><br />
protección cada vez que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> saturados <strong>de</strong> huevecillos o cuando no<br />
permanezcan ahí por lo m<strong>en</strong>os durante 8 días hasta que la mayor cantidad <strong>de</strong> huevecillos<br />
haya eclosionado.<br />
Para estos efectos, se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong> por:<br />
a) Atarraya: Equipo <strong>de</strong> pesca manual, <strong>de</strong> tipo activo, operado individualm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> zonas <strong>de</strong><br />
escasa profundidad. Consiste <strong>en</strong> una red semicónica que adopta la forma <strong>de</strong> un círculo o<br />
semicírculo cuando es lanzada por <strong>el</strong> pescador para cubrir un área <strong>de</strong> barrido vertical.<br />
b) Cuna charalera: Equipo <strong>de</strong> pesca <strong>de</strong> tipo pasivo, utilizado para la captura <strong>de</strong> charal,<br />
formado por una estructura <strong>de</strong> acero, una bolsa y "camas <strong>de</strong> <strong>de</strong>sove" o "tr<strong>en</strong>zas", que <strong>en</strong><br />
su conjunto forman <strong>el</strong> cuerpo <strong>de</strong> la cuna. Su principio <strong>de</strong> captura consiste <strong>en</strong> proporcionar<br />
a los organismos un sustrato para <strong>de</strong>sovar C'camas <strong>de</strong> <strong>de</strong>sove" o "tr<strong>en</strong>zas''), y<br />
posteriorm<strong>en</strong>te pued<strong>en</strong> caer <strong>en</strong> la bolsa o salir <strong>de</strong> <strong>el</strong>la, ya que no cu<strong>en</strong>ta con mata<strong>de</strong>ro y<br />
ni cubierta <strong>en</strong> su parte superficial.<br />
e) Red mangueadora: Arte <strong>de</strong> pesca para la captura <strong>de</strong> peces, principalm<strong>en</strong>te charal, <strong>en</strong> la<br />
zona litoral; que está constituido por tres secciones <strong>de</strong> paño <strong>de</strong> red, una sección c<strong>en</strong>tral o<br />
cuerpo <strong>de</strong> malla más gran<strong>de</strong> y dos secciones laterales o copos <strong>de</strong> malla más fina,<br />
montadas sobre una r<strong>el</strong>inga <strong>de</strong> flotación y otra <strong>de</strong> plomos. La red es operada por dos<br />
pescadores <strong>de</strong>s<strong>de</strong> una embarcación, y que colocados uno <strong>en</strong> proa y otro <strong>en</strong> popa van<br />
jalando las r<strong>el</strong>ingas <strong>de</strong> plomo y boyas respectivam<strong>en</strong>te, haci<strong>en</strong>do que la embarcación se<br />
<strong>de</strong>splace perp<strong>en</strong>dicularm<strong>en</strong>te a la red y por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> ésta se van induci<strong>en</strong>do a los peces<br />
hasta llegar al copo <strong>en</strong> don<strong>de</strong> se recolecta <strong>el</strong> producto.<br />
37
GOBIERNO DE TAMAULlPAS<br />
PODER LEGISLA TIVQ<br />
d) Trampa o nasa: Equipo <strong>de</strong> pesca <strong>de</strong> tipo pasivo g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te utilizado para la captura<br />
<strong>de</strong> peces b<strong>en</strong>tónicos, constituido por una estructura o cuerpo <strong>de</strong> la trampa, conductos <strong>de</strong><br />
<strong>en</strong>trada, mata<strong>de</strong>ro, carnada y lastre. El principio <strong>de</strong> funcionami<strong>en</strong>to o captura consiste <strong>en</strong><br />
facilitar la <strong>en</strong>trada <strong>de</strong> los organismos mediante su atracción por medio <strong>de</strong> carnadas o<br />
"cebos" e impedirles su escape <strong>de</strong>bido a la reducción, <strong>en</strong> su parte interior, <strong>de</strong> los<br />
conductos <strong>de</strong> <strong>en</strong>trada.<br />
e) Zona <strong>de</strong> refugio: Las áreas d<strong>el</strong>imitadas <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral, con la<br />
finalidad primordial <strong>de</strong> conservar y contribuir, natural o artificialm<strong>en</strong>te al <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la<br />
flora y fauna acuáticas, así como preservar y proteger <strong>el</strong> medio ambi<strong>en</strong>te que las ro<strong>de</strong>a.<br />
f) Rancho Charalero: Área <strong>de</strong> la ribera d<strong>el</strong> lago o <strong>de</strong> una isla, <strong>en</strong> don<strong>de</strong> se lleva a cabo la<br />
reproducción, confinami<strong>en</strong>to y captura <strong>de</strong> "Charal" (Chirostoma chapalae) y que incluye<br />
estructuras <strong>de</strong> auxilio a la pesca, <strong>en</strong> las modalida<strong>de</strong>s sigui<strong>en</strong>tes:<br />
1. Rancho Perman<strong>en</strong>te Construido <strong>de</strong> Piedras: Consiste <strong>en</strong> una serie <strong>de</strong> estructuras<br />
perp<strong>en</strong>diculares a la ribera, conocidas como "morros", <strong>el</strong>aboradas a base <strong>de</strong> piedras, que<br />
ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una longitud mínima <strong>de</strong> 20 metros y están separadas <strong>en</strong>tre sí por aproximadam<strong>en</strong>te<br />
3.0 metros. En función <strong>de</strong> la anchura <strong>de</strong> la zona fe<strong>de</strong>ral concesionada, cada rancho<br />
charalero está formado por dos o tres "morros", t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do un ancho <strong>de</strong> 3 a 6 metros. Este<br />
tipo es más común <strong>en</strong> <strong>el</strong> área correspondi<strong>en</strong>te al estado <strong>de</strong> Jalisco.<br />
2. Rancho Temporal <strong>de</strong> Ma<strong>de</strong>ra: Consiste <strong>en</strong> una estructura <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra <strong>de</strong> 14 metros <strong>de</strong><br />
longitud máxima, que se construye paral<strong>el</strong>a a la orilla d<strong>el</strong> embalse y <strong>en</strong> la cual se colocan<br />
nasas p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do <strong>en</strong> <strong>el</strong> agua. Cada estructura dispone <strong>de</strong> aproximadam<strong>en</strong>te 15 nasas<br />
operando <strong>de</strong> manera simultánea. Este tipo es más común <strong>en</strong> <strong>el</strong> área correspondi<strong>en</strong>te al<br />
estado <strong>de</strong> Michoacán.<br />
3. Rancho Charalero Temporal Interior (cunas charaleras): Cada rancho charalero,<br />
consiste <strong>en</strong> una serie <strong>de</strong> estructuras, normalm<strong>en</strong>te por pescador, construidas con un<br />
marco <strong>de</strong> alambrón <strong>de</strong> 0.70 metros por 1.40 metros, al cual se le coloca una bolsa <strong>de</strong><br />
paño mosquitero con profundidad <strong>de</strong> 1.40 metros; alre<strong>de</strong>dor d<strong>el</strong> alambrón se fijan las<br />
"camas <strong>de</strong> <strong>de</strong>sove" o "tr<strong>en</strong>zas", construidas <strong>de</strong> paños <strong>de</strong> red <strong>de</strong> <strong>de</strong>secho. Cada estructura<br />
dispone <strong>de</strong> 20 cunas para captura y <strong>de</strong>sove. Por cada 20 cunas se dispone <strong>de</strong> una jaula <strong>de</strong><br />
alambrón <strong>de</strong> 2 x 6 metros, para colocar <strong>en</strong> su interior las "camas <strong>de</strong> <strong>de</strong>sove" o "tr<strong>en</strong>zas",<br />
cubierta <strong>de</strong> paño <strong>de</strong> mosquitero <strong>en</strong> la superficie, con <strong>el</strong> fin <strong>de</strong> proteger los huevecillos<br />
hasta su eclosión, y una bolsa con tamaño <strong>de</strong> malla que permita <strong>el</strong> escape <strong>de</strong> los alevines<br />
<strong>de</strong> "Charal" (Chirostoma chapalae).<br />
XI. "Erizo rojo" (Strongy-Ioc<strong>en</strong>trotus franciscanus) <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong><br />
océano Pacífico que colindan con la costa oeste <strong>de</strong> Baja California d<strong>el</strong>imitadas <strong>en</strong>tre la<br />
línea fronteriza con los <strong>Estado</strong>s Unidos <strong>de</strong> América y <strong>el</strong> paral<strong>el</strong>o <strong>de</strong> los 28 grados 30<br />
38
GOBIERNO<br />
PODER<br />
DE TAMAUUPAS<br />
LEG1SLA TIVO<br />
minutos <strong>de</strong> latitud norte, durante <strong>el</strong> periodo compr<strong>en</strong>dido<br />
cada año.<br />
d<strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> marzo al 30 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong><br />
XII. "Langosta d<strong>el</strong> caribe" (Panulirus argus), "langosta pinta" (Panulirus guttatus) y<br />
"langosta ver<strong>de</strong>" (Panulirus laevicauda) <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> Golfo <strong>de</strong><br />
México y Mar Caribe que colindan con los litorales <strong>de</strong> los estados <strong>de</strong> Yucatán y Quintana<br />
Roo, durante <strong>el</strong> periodo compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> marzo y <strong>el</strong> 30 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> cada año.<br />
XIII. "Langosta azul" (Panulirus infiatus), "langosta ver<strong>de</strong>" (Panulirus gracilis) y "langosta<br />
roja" (Panulirus interruptus), <strong>en</strong> las zonas y periodos que a continuación se indican:<br />
a) D<strong>el</strong> 16 <strong>de</strong> febrero al 15 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> cada año, <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral<br />
d<strong>el</strong> Océano Pacífico compr<strong>en</strong>didas <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la línea internacional con los <strong>Estado</strong>s Unidos <strong>de</strong><br />
América, hasta una línea imaginaria trazada <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> punto ubicado <strong>en</strong> la orilla norte d<strong>el</strong><br />
arroyo "El Tordillo", a los 27° 20' 00" <strong>de</strong> latitud Norte y 114° 29' 00" <strong>de</strong> longitud Oeste,<br />
pasando por <strong>el</strong> bajo <strong>de</strong> "nueve brazas", localizado a una distancia <strong>de</strong> aproximadam<strong>en</strong>te 28<br />
millas al Oeste d<strong>el</strong> arrollo "El Tordillo", que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra a los 27° 18' 00" <strong>de</strong> latitud Norte<br />
y 114° 56' 30" <strong>de</strong> longitud Oeste, línea que se prolonga a partir <strong>de</strong> ese punto con<br />
dirección al Oeste hasta los límites <strong>de</strong> la Zona Económica Exclusiva, quedando incluidos<br />
todos los cala<strong>de</strong>ros <strong>de</strong> langosta ubicados <strong>en</strong> esta región.<br />
b) D<strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> Marzo al 30 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> cada año, <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral<br />
d<strong>el</strong> Océano Pacífico, compr<strong>en</strong>dida <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la línea imaginaria indicada <strong>en</strong> <strong>el</strong> inciso a)<br />
anterior <strong>de</strong> la pres<strong>en</strong>te fracción <strong>de</strong> este ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to, hasta una línea imaginaria trazada<br />
con dirección Oeste hasta los límites <strong>de</strong> la Zona Económica Exclusiva <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto<br />
conocido como "Boca <strong>de</strong> Soledad", localizado <strong>en</strong> 25° 16' 30" <strong>de</strong> latitud norte y 112° 08'<br />
30" <strong>de</strong> longitud Oeste.<br />
e) D<strong>el</strong> 16 <strong>de</strong> mayo al 15 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> cada año, <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral<br />
d<strong>el</strong> Océano Pacífico, compr<strong>en</strong>dida <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la línea imaginaria indicada <strong>en</strong> <strong>el</strong> inciso b)<br />
anterior <strong>de</strong> la pres<strong>en</strong>te fracción <strong>de</strong> este ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to, trazada <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la "Boca <strong>de</strong> la<br />
Soledad" hasta <strong>el</strong> punto conocido como Cabo San Lucas, <strong>en</strong> <strong>el</strong> extremo Sur <strong>de</strong> la p<strong>en</strong>ínsula<br />
<strong>de</strong> Baja California, incluy<strong>en</strong>do una franja compr<strong>en</strong>dida <strong>en</strong>tre las cero y ci<strong>en</strong> brazas <strong>de</strong><br />
profundidad d<strong>en</strong>tro d<strong>el</strong> Golfo <strong>de</strong> California, a todo lo largo <strong>de</strong> la costa ori<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> la<br />
p<strong>en</strong>ínsula <strong>de</strong> Baja California.<br />
XIV. "Langosta azul" (Panulirus infiatus), "langosta ver<strong>de</strong>" (Panulirus gracilis) y "langosta<br />
insular" (Panulirus p<strong>en</strong>icilatus), d<strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> julio al 30 <strong>de</strong> octubre <strong>de</strong> cada año, <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong><br />
jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> Golfo <strong>de</strong> California, d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> una franja compr<strong>en</strong>dida <strong>en</strong>tre las<br />
cero y las ci<strong>en</strong> brazas <strong>de</strong> profundidad, a lo largo <strong>de</strong> los litorales <strong>de</strong> Sonora y Sinaloa, así<br />
como las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> Océano Pacífico, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Nayarit<br />
hasta <strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Chiapas, <strong>en</strong> la frontera con la República <strong>de</strong> Guatemala.<br />
39
G081E~HO<br />
PODER<br />
DE TAMAULlPAS<br />
LEO ISLA TIVO<br />
XV. "Langostino" (Macrobrachium americanus) y "chacal" (Macrobrachium t<strong>en</strong><strong>el</strong>lum) <strong>en</strong><br />
aguas contin<strong>en</strong>tales <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> la verti<strong>en</strong>te d<strong>el</strong> Océano Pacífico, durante <strong>el</strong><br />
periodo compr<strong>en</strong>dido d<strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> agosto al 31 <strong>de</strong> octubre <strong>de</strong> cada año.<br />
XVI. "Lebrancha" o "Iiseta" (Mugil curema) <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> Océano<br />
Pacífico, <strong>en</strong> los periodos y zonas que a continuación se indican:<br />
a) D<strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> abril al 30 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> cada año, <strong>en</strong> las aguas litorales <strong>de</strong> los estados <strong>de</strong> Baja<br />
California, Baja California Sur, Sonora, Sinaloa, Nayarit y Jalisco.<br />
b) D<strong>el</strong> 15 <strong>de</strong> mayo al 15 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> cada año, <strong>en</strong> las aguas litorales <strong>de</strong> los estados <strong>de</strong><br />
Colima, Michoacán, Guerrero, Oaxaca y Chiapas.<br />
XVII. "Lisa" (Mugil cephalus) <strong>en</strong> aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> Océano Pacífico, <strong>en</strong> los<br />
periodos y zonas que a continuación se indican:<br />
a) D<strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> diciembre al 31 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> cada año, <strong>en</strong> las aguas litorales <strong>de</strong> los estados <strong>de</strong><br />
Baja California, Baja California Sur, Sonora, Sinaloa, Nayarit y Jalisco.<br />
b) D<strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> noviembre al 31 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> cada año, <strong>en</strong> las aguas litorales <strong>de</strong> los<br />
estados <strong>de</strong> Colima, Michoacán, Guerrero, Oaxaca y Chiapas.<br />
XVIII. "Lisa" (Mugil cephalus) y "liseta" o "Iebrancha" (Mugil curema) <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong><br />
jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> Golfo <strong>de</strong> México correspondi<strong>en</strong>tes al litoral d<strong>el</strong> estado <strong>de</strong><br />
<strong>Tamaulipas</strong> y <strong>en</strong> la zona norte d<strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Veracruz, <strong>en</strong> la zona d<strong>el</strong>imitada <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> Río<br />
Tuxpan y la laguna <strong>de</strong> Tampamachoco, hasta <strong>el</strong> Río Pánuco inclusive, durante los periodos<br />
compr<strong>en</strong>didos d<strong>el</strong> 1 al 31 <strong>de</strong> diciembre y durante todo <strong>el</strong> mes <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> cada año.<br />
XIX. "Lobina negra" (Micropterus salmoi<strong>de</strong>s) <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong><br />
estado <strong>de</strong> Chihuahua, durante <strong>el</strong> periodo compr<strong>en</strong>dido d<strong>el</strong> 10 <strong>de</strong> marzo al 25 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong><br />
cada año.<br />
XX. "Mero", <strong>en</strong> todas sus especies, durante <strong>el</strong> periodo compr<strong>en</strong>dido d<strong>el</strong> 15 <strong>de</strong> febrero al 15<br />
<strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> cada año, <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> Golfo <strong>de</strong> México y Mar<br />
Caribe, correspondi<strong>en</strong>tes al litoral <strong>de</strong> los estados <strong>de</strong> Campeche, Yucatán y Quintana Roa,<br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> área compr<strong>en</strong>dida <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la <strong>de</strong>sembocadura d<strong>el</strong> Río San Pedro, ubicado <strong>en</strong> los límites<br />
<strong>en</strong>tre Tabasco y Campeche y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> este punto, sigui<strong>en</strong>do una línea imaginaria con rumbo<br />
al Norte trazada sobre los 92°28'16 <strong>de</strong> longitud Oeste, que se prolonga hasta <strong>el</strong> límite <strong>de</strong><br />
la Zona Económica Exclusiva <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Unidos Mexicanos y continúa por este límite<br />
exterior hasta la frontera con B<strong>el</strong>ice.<br />
40
G081ERNO DE TAMAUUPAS<br />
POOER LEGlSLA TlVQ<br />
XXI. "Ostión <strong>de</strong> piedra o roca" (Crassostrea iridisc<strong>en</strong>s) <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral<br />
d<strong>el</strong> Océano Pacífico <strong>en</strong> la zona compr<strong>en</strong>dida d<strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Sinaloa hasta <strong>el</strong> estado <strong>de</strong><br />
Chiapas, durante <strong>el</strong> periodo compr<strong>en</strong>dido d<strong>el</strong> 10. <strong>de</strong> junio al 31 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> cada año.<br />
XXII. "Ostión <strong>de</strong> placer" (Crassostrea cortizi<strong>en</strong>sis) <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong><br />
Golfo <strong>de</strong> California y las d<strong>el</strong> Océano Pacífico que limitan con <strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Nayarit, durante<br />
<strong>el</strong> periodo compr<strong>en</strong>dido d<strong>el</strong> 15 <strong>de</strong> julio al 15 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> cada año.<br />
XXIII. "Ostión" (Crassotrea virginica) <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> los sistemas<br />
lagunarios-estuarios <strong>en</strong> <strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Tabasco, tratándose <strong>de</strong> captura comercial y durante<br />
los periodos compr<strong>en</strong>didos d<strong>el</strong> 15 <strong>de</strong> abril al 31 <strong>de</strong> mayo y d<strong>el</strong> 15 <strong>de</strong> septiembre al 31 <strong>de</strong><br />
octubre <strong>de</strong> cada año.<br />
XXIV. "Pescado blanco" (Chirostoma sphyra<strong>en</strong>a) <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong><br />
lago <strong>de</strong> Chapala ubicado <strong>en</strong>tre los estados <strong>de</strong> Jalisco y Michoacán, durante <strong>el</strong> periodo<br />
compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> febrero y <strong>el</strong> 31 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> cada año.<br />
XXV. "Pulpo rojo" (Octopus maya) y "pulpo patón" (Octopus vulgaris) <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong><br />
jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> los litorales <strong>de</strong> los estados <strong>de</strong> Campeche, Yucatán y Quintana Roo,<br />
a profundida<strong>de</strong>s m<strong>en</strong>ores a los 25 metros durante <strong>el</strong> periodo compr<strong>en</strong>dido d<strong>el</strong> 16 <strong>de</strong><br />
diciembre al 31 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> cada año.<br />
XXVI. "Robalo blanco" y "robalo prieto" (C<strong>en</strong>tropomus sp) <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción<br />
fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> los litorales <strong>de</strong> los estados <strong>de</strong> <strong>Tamaulipas</strong> y Veracruz, <strong>en</strong> los periodos y zonas<br />
que a continuación se indican:<br />
a) D<strong>el</strong> 15 <strong>de</strong> mayo al 30 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> cada año, <strong>en</strong> la zona compr<strong>en</strong>dida <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la barra <strong>de</strong><br />
Soto la Marina, <strong>Tamaulipas</strong>, hasta la barra <strong>de</strong> Chachalacas, Veracruz.<br />
b) D<strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> julio al 15 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> cada año, <strong>en</strong> la zona compr<strong>en</strong>dida <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la barra <strong>de</strong><br />
Chachalacas, Veracruz, hasta la barra <strong>de</strong> Tonalá, ubicada <strong>en</strong> los límites <strong>de</strong> los estados <strong>de</strong><br />
Veracruz y Tabasco.<br />
XXVII. Todas las especies <strong>de</strong> peces exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> los<br />
embalses <strong>de</strong> las presas Aguamilpa y El Cajón, ubicadas <strong>en</strong> <strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Nayarit, durante <strong>el</strong><br />
periodo compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> marzo y <strong>el</strong> 30 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> cada año.<br />
No se aplicará p<strong>en</strong>a alguna respecto a lo establecido <strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>te fracción, cuando se<br />
realice captura distinta a la comercial <strong>de</strong> "Lobina negra" (Micropterus salmoi<strong>de</strong>s), <strong>en</strong> la<br />
modalidad <strong>de</strong> captura-liberación y siempre que se conserve <strong>en</strong> a<strong>de</strong>cuadas condiciones <strong>de</strong><br />
sobreviv<strong>en</strong>cia los ejemplares capturados.<br />
41
COBIERNO<br />
PODER<br />
DE TAMAUUPAS<br />
LEGISLATIVO<br />
C. De flora o fauna silvestres, terrestres o acuáticas <strong>en</strong> veda, consi<strong>de</strong>rada <strong>en</strong>démica,<br />
am<strong>en</strong>azada, <strong>en</strong> p<strong>el</strong>igro <strong>de</strong> extinción, sujeta a protección especial, las establecidas <strong>en</strong> las<br />
tablas d<strong>el</strong> ANEXO 1 <strong>de</strong> este ord<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to. Para estos efectos, P, A, Pr y E <strong>en</strong> dichas tablas<br />
significan, respectivam<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> p<strong>el</strong>igro <strong>de</strong> extinción, am<strong>en</strong>azada, sujeta a protección<br />
especial y probablem<strong>en</strong>te exinta <strong>en</strong> <strong>el</strong> medio silvestre.<br />
Cuando <strong>el</strong> sujeto activo realice cualquier actividad con fines <strong>de</strong> tráfico, o capture, posea,<br />
transporte, acopie, introduzca al país o extraiga d<strong>el</strong> mismo, algún ejemplar, sus productos<br />
o subproductos y <strong>de</strong>más recursos g<strong>en</strong> éticos, <strong>de</strong> una especie <strong>de</strong> flora o fauna silvestres,<br />
terrestres o acuáticas probablem<strong>en</strong>te extinta <strong>en</strong> <strong>el</strong> medio silvestre, la p<strong>en</strong>a a que se refiere<br />
<strong>el</strong> artículo 423 d<strong>el</strong> pres<strong>en</strong>te Código se aum<strong>en</strong>tará hasta cinco años más <strong>de</strong> prisión y hasta<br />
mil quini<strong>en</strong>tos días multa adicionales.<br />
42
iOB/ERNODE TA/liAUUPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
ANEXO 1<br />
Tabla 1<br />
~j"íi':;::t?R!l!fI'i~~;:"'¡'iIH1i~ij1fA~,lIq~;,,; ;, 'GEr-iE,ifo ',,);0 *':t'ESJEé¡e:~<br />
Anura Bufonldae Anaxyru$ californicus<br />
Bufo ceñtcmcus<br />
sapo<br />
NOMBRE<br />
COMUN<br />
<strong>en</strong>démica<br />
¡jISTR-IBUCIO~N<br />
~ CATEGOl'llih<br />
A<br />
Anura Bufonldae AnBxyrus <strong>de</strong>biJis<br />
Bufo <strong>de</strong>bilis<br />
sapo ver<strong>de</strong>. sapo <strong>de</strong> montaña<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pe<br />
Anura Bufonidae Anaxyrus retíformis<br />
Anura Bufonidae Insjfjus cevdrons<br />
Bufo retiformis<br />
cr<strong>en</strong>opsís Bufo cavifrons, cavifrolls<br />
sapo ver<strong>de</strong> scoor<strong>en</strong>se<br />
sapo <strong>de</strong> montaña<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
Anura Bufonidae Irlsilius coceifer<br />
Anura Bufonidae /nsifius cristatus<br />
Bulo coccifer, Cranopsis cocciler<br />
Bufo cristatus, Cranopsis crislara<br />
sapo cnfchltc<br />
sapo cresta gran<strong>de</strong><br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pe<br />
Anura Bufcnldae Insilius gemmifor<br />
Bulo gemmifer. Cranopsis gemmifer<br />
sapo joya<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pe<br />
Anura Craugasloridae CraugBstor bafraC/lylus<br />
Eleutherodactylus<br />
batrachylu$<br />
rana ladrona tamauüpeca<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pe<br />
Anura Craugasloridae Craugastor bork<strong>en</strong>bllschi<br />
Anura Craugastoridae CraugBstor aecoretus<br />
Anura Craugastoridae Craugastor glaucus<br />
~Icutf¡erodaclylus<br />
Eleulherodactylus<br />
E/<strong>el</strong>/lherodactylus<br />
tJerk<strong>en</strong>buschi<br />
aecoretus<br />
guwous<br />
rana ladrona <strong>de</strong> Berk<strong>en</strong>busch<br />
rana ladrona adornada<br />
rana ladrona gris<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pe<br />
Pe<br />
re<br />
Anura Crauqaston<strong>de</strong>e Craugastor gregg;<br />
Eleutllerodactylus<br />
greggi<br />
rana ladrona <strong>de</strong> Gregg<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Anura crauqastondae Craugastor guerrero<strong>en</strong>sis<br />
Anura Craugastoridae Craugastor laticeps<br />
Anura Craugastorldae CrBugastor linealus<br />
Eleutherodactylus<br />
EleuttJerodacfylus<br />
Eleutherodactyllls<br />
gllerrero<strong>en</strong>sis<br />
teuceos<br />
íineetus<br />
rana ladrona guerrer<strong>en</strong>se<br />
rana ladrona cabeza ancha<br />
rana ladrona <strong>de</strong> montaña<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pe<br />
Anura Craugastorldae Craugastor matudai<br />
EleutlJerodaclylus<br />
mafudai<br />
rana cturrladora <strong>de</strong> Matuda<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pe<br />
Anura Crauqastcrtdae Craugastor megalotympsllum<br />
Eleufherodactylus<br />
megalotympanum<br />
rana ladrona <strong>de</strong> San Martín<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Anuro Craugastoridae Graugastor omi/temanus<br />
Eleutherodaclylus<br />
omiltcmaflus<br />
rana ladrona <strong>de</strong> omilteme<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Anura craccastonoae Craogastor polymniae<br />
EleutlJerodactyJus<br />
polymniae<br />
rana ladrona <strong>de</strong> Sierra <strong>de</strong> Juárez<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Anura Craugastoridae Craugastor saltor;<br />
Efeutnerodactyltls<br />
sarlorí<br />
rana ladrona <strong>en</strong>ana chiapaneca<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pe<br />
Anuro Crougastoridae Craugastor sI/v/cola<br />
Eleufl1erodactylus<br />
silvicola<br />
rana ladrona<br />
s<strong>el</strong>vática<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Anura Craugastoridae Craugastor spatulatus<br />
Eleutflerodactylus<br />
spatulatus<br />
rana ladrona espatulada<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pe<br />
Anura Craugastoridae Craugastor stuartl<br />
EleutlJerodactylus<br />
stuarti<br />
rana ladrona <strong>de</strong> Stuart<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pe<br />
Anura Crauqastortdae Graugastor tarahurnaracnsis<br />
Eleu(llerodaclylt/s<br />
tarallumara<strong>en</strong>sis<br />
rana Iadraoora tarahumara<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Anura Crauqastorfdae Graugastor taylor;<br />
Anura Craugastoridae Craugastor uno<br />
Eleulherodactylus<br />
Eleutherodactylus<br />
lay/or;<br />
uno<br />
rana ladrona <strong>de</strong> Taylor<br />
rana ladrona <strong>de</strong> Savage<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pe<br />
Pr<br />
Anura Craugastoridae Craugastor verruculatus<br />
Eleutherodactylus<br />
veaucútetus<br />
rana cturnonera m<strong>en</strong>or<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Anura Craugastoridae Craugastor yucatan<strong>en</strong>sis<br />
Eleutherodactylus<br />
yucatan<strong>en</strong>sis<br />
rana ladrona yucateca<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Anu{a E!eulherodactylidae Syrrophus angusfidigitorum<br />
Eleulherodaclylus<br />
angllstidigitorum<br />
rana tisgona <strong>de</strong> Pátzcuaro<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pe<br />
Anura Eleulherodactylidae Syrrophus d<strong>en</strong>nisl<br />
ElfJulherodaclyllls<br />
<strong>de</strong>/misi<br />
rana chlrttadora <strong>de</strong> D<strong>en</strong>n!s<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Anura Beutnerodactyñdae Syrrophus dixoni<br />
Eleufherodaclylus<br />
dixoni<br />
rana fisgona labios blancos<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Anura Eleutherodactylidae Syrrophus grandis<br />
EleutherodactyJus<br />
grandis<br />
rana ñsqcna mayor<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pe<br />
Anura Eleuthercdactyíldae $yrrophus interorbitalis<br />
Eleutherodactylus<br />
interorbitaJis<br />
rana chirriadora anteojuda<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Anura EleulherodaClylidae Syrrophus maurus<br />
Eleufherodacfylus<br />
maurus<br />
rana fisgona caté<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Anuta Eleutherodactylidae Syrrophus mo<strong>de</strong>stus<br />
Eleutherodactylus<br />
mo<strong>de</strong>stus<br />
rana ctrlrdadora <strong>de</strong>dos chatos<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
43
tO'13IERNO DE TA"iAULlPAS<br />
PODER LEOISlATIVO<br />
'súÉl~$PEcfE,' ,,'~'" ,,', S!NONIMIA<br />
Anura Eleutherodactylidae Svrroonus nivicotñnee Elculherodaclyhls nivicolimae<br />
Anura EJeutherodactylidae Syrrophus paflidus Eleutherodaclylus palfidus<br />
Anura Eleutnerodactvlldae Syrrophus rufesc<strong>en</strong>s Eleutherodactylus rufesc<strong>en</strong>s<br />
Aoura Eleutherodacl~lidae SyrropllUs syr/stes Eleutherodaclylus syristes<br />
Anura Eleulherodact~l¡dae Syrrophus teretistes Eleutherodactylus teretistes<br />
Anura Eleutherodactytidae Syrrophus verrucipes Eloutherodacfylus verrucipes<br />
Anura Hylidae Brom<strong>el</strong>iohyla d<strong>en</strong>droscarta Hyla d<strong>en</strong>droscarta<br />
Anura Hy!!dae CIJaradrahy(a altiflOt<strong>en</strong>s Hyla altipo/<strong>en</strong>s<br />
Anura Hylidae Charadrahyla chaneque Hyla ch<strong>en</strong>eque<br />
Anura Hylidse Charadrahyla la<strong>en</strong>/opus Hyla la<strong>en</strong>/opus<br />
Anura Hylldae Charadrahyla trux Hylatrux<br />
Anura Hyíidae D<strong>en</strong>dropsophus sartor; Hyla s<strong>en</strong>on<br />
Anura Hvncee Du<strong>el</strong>fmanohyla chomu/ao ptychohyl8 chamu/ae, Ptychohyla schmidtorum c/Jamulae<br />
Anuta Hyridae Du<strong>el</strong>fmanohyfa Ignlco/or Ptychohyla Ignicolor<br />
Anura Hylldae Dueflmanohylo schmidtorwn Ptychohyla scmidtorum, Ptycnohyla schmidlorum schmidlorum<br />
Anuro Hylldae Ecnomiohyla echinata Hyla echinata<br />
Anura Hylidae Ecnomiohyla valancifer Hyla valancifer<br />
Anura Hylidae Exerodonta íU81litae Hyla Juanitae<br />
Anura Hylldae Exerodonta m<strong>el</strong>anomma Hyla m<strong>el</strong>anomma<br />
Anura Hylldae Exerodonta plnorum Hyla pinorum<br />
Anura Hvlldae Exerodonta smaragdina Hyla smaragdina<br />
Anura Hylldae Hyla plicala<br />
Anura Hylldae Magastomarohyla mixe Hyla mtxe<br />
Anura Hylidae Megastomatohyla mixomaculata Hyla mixomecuíete<br />
Anura Hyíldae Megastomatohyla nubicola Hyla nubicola<br />
Anura Hylldae Plectrohyla acantha<strong>de</strong>s<br />
Anura Hylidae Pfectrohyla arborescand<strong>en</strong>s Hyla emoreso<strong>en</strong>a<strong>en</strong>s<br />
Anura Hy!!dae Pfectrohyla avia<br />
Anura Hylidae Plecfrohyla bistincfa Hyla bislíncta<br />
Anura Hylidae Pleclrohyla cemnm Hyla cembra<br />
Anura Hy!!dae Plectrohyla cresse Hyla crassa, Hyla bogertae<br />
Anura Hy!!da. Plectrohyla cy8nomma Hyla cyanamma<br />
Anura Hylldae Ptectrohyla charadricola Hyla charBdricola<br />
Anura Hyüdae Plectrohyla chryses Hyla chryses<br />
Anura Hylidae Plectrohyla 118rtwegi<br />
Anura Hyñdae Pleclrohyla haz<strong>el</strong>ae ~allaze/ae<br />
-<br />
Anura Hy!!dae P{ectrohyla íeo<strong>en</strong>ose<br />
Anura Hylmae Pfectrohyla mykter 1 1Hyla mykler<br />
Anura HyUdae Plectrohyla paclJy<strong>de</strong>rma Hyla pachy<strong>de</strong>rma<br />
Anura Hy!idae Plectrohyla pycnochila<br />
Anura Hyüdse Plectrohyla robertsorum I IHyla rob<strong>en</strong>socum<br />
, NOMBRECOMUN O!$TR!BUC!ON cAt~dq~!A<br />
rana cnmtaoora d<strong>el</strong> Nevado <strong>de</strong> Calima <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana chirriadora pálida <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana fisgona roja <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana fisgona nautera <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana ladrona snbadora <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana chirrionera orejona <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol <strong>de</strong> brom<strong>el</strong>ia mayor <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol vi<strong>en</strong>tre amarilla <strong>en</strong>démica Pe<br />
rana <strong>de</strong> árbol hada <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol [atocha <strong>en</strong>démica A<br />
rana <strong>de</strong> árbol <strong>de</strong> espolón <strong>en</strong>démica A<br />
rana <strong>de</strong> árbol <strong>de</strong> Taylor <strong>en</strong>démica A<br />
rana <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol <strong>de</strong> pliegue oaxaqueña <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol <strong>de</strong> San Martín <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol <strong>de</strong> Juanita <strong>en</strong>démica A<br />
rana <strong>de</strong> árbol ojo negro <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol <strong>de</strong> pinar <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol esmeralda <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol plegada o surcada <strong>en</strong>démica A<br />
sanña mixe <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol Jaspeada <strong>en</strong>démica A<br />
rana <strong>de</strong> árbol <strong>de</strong> bosque mesóñto <strong>en</strong>démica A<br />
rana <strong>de</strong> árbol <strong>en</strong>démica Pr<br />
lana <strong>de</strong> árbol <strong>de</strong> brom<strong>en</strong>a m<strong>en</strong>or <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong>dos d<strong>el</strong>gados mayor no <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol <strong>de</strong> pliegue mexicana <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol <strong>de</strong> Sierra Madre d<strong>el</strong> Sur <strong>en</strong>démica A<br />
rana <strong>de</strong> árbol acuática <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol ojos azules <strong>en</strong>démica A<br />
rana <strong>de</strong> árbol pobtana <strong>en</strong>démica A<br />
lana <strong>de</strong> árbcí dorada <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong>dos d<strong>el</strong>gados <strong>de</strong> Hartweg no <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol <strong>de</strong> Haze! <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong>dos d<strong>el</strong>gados oiona <strong>en</strong>démica Pr<br />
rana <strong>de</strong> árbol hocico aqutlladc <strong>en</strong>démica A<br />
rana <strong>de</strong> árbol serrnacuática <strong>en</strong>démica Pr<br />
rrana <strong>de</strong>dos d<strong>el</strong>gados labios anchos <strong>en</strong>démica A<br />
rrana <strong>de</strong> árbol <strong>de</strong> Robert <strong>en</strong>démica A<br />
44
,OBIERNODE 7Af\1AULlPAS<br />
PODER LEQISLATlVO<br />
1'!:0f+W:[:
i081ERHODE<br />
TAMAULlPAS<br />
PODER LEQISLATIVQ<br />
Caudal a<br />
I Arnbysromatidae<br />
Ambystoma<br />
rosaceum<br />
e~p.E¿lek
~08IERNO DE TAMAUUPAS<br />
PODER<br />
LEGISLATIVO<br />
SUBESPECIE I SINONIMIA OISTRIBUOION CATEGORIA<br />
Caudata<br />
Plethodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
cephafica<br />
Ilacan<strong>el</strong>e regor<strong>de</strong>te, salamandra pinta no <strong>en</strong>démica A<br />
Caudata<br />
Plethodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
cochranae<br />
tlaconete <strong>de</strong> Cochran <strong>en</strong>démica A<br />
Caudata<br />
Plethodontldae<br />
Pseudoeurycea<br />
conanti<br />
tlaconete <strong>de</strong> Conant <strong>en</strong>démica A<br />
Caudata<br />
Plethodontidae<br />
Pseudoeuryeea<br />
firscheini<br />
tlaconete <strong>de</strong> Ftrschein <strong>en</strong>démica Pr<br />
Oaucata<br />
Plethodcnttdae<br />
Pseudoeurycea<br />
gadovi<br />
üacone¡e <strong>de</strong> Gadow <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caudata<br />
Pl<strong>el</strong>hodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
galeanae<br />
tlaconete <strong>de</strong> G<strong>el</strong>eana <strong>en</strong>démica A<br />
Caudata<br />
Plethodonttdae<br />
Pseudoeurycea<br />
goebefi<br />
üaconete <strong>de</strong> Goeb<strong>el</strong> no <strong>en</strong>démica A<br />
Caudata<br />
Pl<strong>el</strong>hodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
juaraz;<br />
tlaconete <strong>de</strong> Sierra <strong>de</strong> Juárez <strong>en</strong>démica A<br />
Caudata<br />
Plethodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
leprosa<br />
tlaconete leproso <strong>en</strong>démica A<br />
Caudata<br />
Plethodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
lineola<br />
Lineatriton<br />
I¡neo/us<br />
salamandra lombriz veracruzana <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caudala<br />
Plethodontldae<br />
Pseudoeurycea<br />
fongicauda<br />
tlaconete cola larga <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caudala<br />
Plethodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
m<strong>el</strong>anomo/ga<br />
tlaconete negro <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caudala<br />
Plethodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
mystax<br />
uaconete bigotudo <strong>en</strong>démica A<br />
Caudala<br />
Plethcdontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
nigromaculata<br />
tlaccnete manchas negras <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caudata<br />
Plethodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
praec<strong>el</strong>l<strong>en</strong>s<br />
tlaconete fino <strong>en</strong>démica A<br />
Caudata<br />
Plethodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
rex<br />
tlaconete real no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Oaudata<br />
Plethodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
robertsi<br />
tlaconete <strong>de</strong> Robert <strong>en</strong>démica A<br />
Caudata<br />
PJethodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
saltator<br />
tlaconete saltarín <strong>en</strong>démica A<br />
Caudal a<br />
Plethodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
scand<strong>en</strong>s<br />
tlaconete lamaulipeco <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caudata<br />
Pletnodontkíae<br />
Pseudoeurycea<br />
smithi<br />
ttaconete <strong>de</strong> Smith <strong>en</strong>démica A<br />
Caudata<br />
Plethodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
towns<strong>en</strong>di<br />
üaconete. salamandra <strong>en</strong>démica A<br />
Caudata<br />
PlethodonUdae<br />
Pseudoeurycea<br />
unguid<strong>en</strong>tis<br />
tíaconete di<strong>en</strong>te espolón <strong>en</strong>démica A<br />
Caudata<br />
Pl<strong>el</strong>hodontidae<br />
Pseudoeurycea<br />
werleri<br />
tlaconete <strong>de</strong> werter <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caudata<br />
Plethodontidae<br />
Ttvuius<br />
dubitus<br />
salamandra pigmea <strong>de</strong> Acutzingo <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caudala<br />
Pletbodcntidae<br />
Thorius<br />
macdougalli<br />
salamandra pigmea <strong>de</strong> MacDougall <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caudata<br />
Plethodontidae<br />
Thorius<br />
minulissimus<br />
salamandra pigmea oaxaqueña <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caudala<br />
Plethodontidae<br />
Thorius<br />
narisovafis<br />
salamandra pigmea <strong>de</strong> San F<strong>el</strong>ipe <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caudala<br />
Plethodontidae<br />
Thorius<br />
p<strong>en</strong>natulus<br />
salamandra pigmea veracruzana <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caudata<br />
Plethodontidae<br />
Tnotíus<br />
pulmonaris<br />
salamandra pigmea <strong>de</strong> cerro <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caucíata<br />
Plethodontidae<br />
Thoríus<br />
schmidfi<br />
salamandra pigmea <strong>de</strong> Schmidt <strong>en</strong>démica Pr<br />
caudata<br />
Plethodontidae<br />
Thorius<br />
troglodytes<br />
salamandra pigmea troglodita <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caudata<br />
Satamanuridae<br />
Notophthalmus<br />
meridionalis<br />
tritón manchas negras no <strong>en</strong>démica P<br />
Caudata<br />
Sir<strong>en</strong>idae<br />
Sir<strong>en</strong><br />
intermedia<br />
sir<strong>en</strong>a m<strong>en</strong>or no <strong>en</strong>démica A<br />
Caudala<br />
Sir<strong>en</strong>idae<br />
Sir<strong>en</strong><br />
Jacertina<br />
sir<strong>en</strong>a mayor no <strong>en</strong>démica A<br />
Gymnophiona<br />
Caeclllaldae<br />
Dermophis<br />
mexrcanns<br />
cecilia mexicana no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Gymnophiona<br />
Caeciliaidae<br />
Dermophis<br />
oaxecae<br />
cecilia caxaqueña <strong>en</strong>démica Pr<br />
47
¡OBIERNODE TAMAUUPAS<br />
PODER LEOISLATIVO<br />
Tabla 2<br />
Anseriformes<br />
Anseriformes<br />
Ans<strong>en</strong>formes<br />
Anatldae<br />
Anatidae<br />
Anatldae<br />
Anas<br />
Anas<br />
Br<strong>en</strong>ta<br />
G~N~RO<br />
tuíviqute<br />
platyrhynchos<br />
bemic/a<br />
diazi<br />
nigriaans<br />
SINONIMIA NOMBRE COMUN DISTRI8UCION CAT~GORIA<br />
pato tejano<br />
pato<br />
ganso<br />
mexicano<br />
<strong>de</strong> collar<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
A<br />
Anseriforrnes<br />
Anatidae<br />
Cairina<br />
moschata<br />
pato<br />
real<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Anserifonnes<br />
Anatidae<br />
Cygnus<br />
buccinator<br />
cisne<br />
trompetero<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Anseriformes<br />
Anatidae<br />
Cygnus<br />
co/umbianus<br />
cisne<br />
<strong>de</strong> tundra<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Anseriformes<br />
Anatidae<br />
Nomonyx<br />
dominicus<br />
pato colorado, pato <strong>en</strong>mascarado<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Apodifonnes<br />
Apodíformes<br />
Apodidae<br />
Apodidae<br />
Cypse/oi<strong>de</strong>s<br />
Panyptila<br />
storeri<br />
cay<strong>en</strong>n<strong>en</strong>sls<br />
v<strong>en</strong>cejo fr<strong>en</strong>te blanca<br />
v<strong>en</strong>cejo tijereta m<strong>en</strong>or<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
Apodiformes<br />
Apodidae<br />
Panyptifa<br />
sanclihieranymi<br />
v<strong>en</strong>cejo tijereta mayor<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Apodifonnes<br />
Apodltorrnes<br />
Apodidae<br />
Trochilidae<br />
Streptoprocne<br />
Abeillia<br />
semicaflaris<br />
abeillei<br />
v<strong>en</strong>cejo nuca blanca, tlapayauclero I <strong>en</strong>démica<br />
colibrí pico corto, colibrí <strong>de</strong> AbeiUe, cnupañor I no <strong>en</strong>démica<br />
barbiesmeralda<br />
Pr<br />
Pr<br />
Apodiformes<br />
Trochilidae<br />
Amazilia<br />
rutifa<br />
graysoni<br />
colibrí can<strong>el</strong>a <strong>de</strong> Tres Martes<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Apodiforrnes<br />
Trochilidae<br />
Amazilia<br />
viridifrons<br />
colibrí fr<strong>en</strong>te ver<strong>de</strong> I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Apodiformes<br />
Trochilidae<br />
Atthis<br />
<strong>el</strong>/ioti<br />
zumbador mag<strong>en</strong>ta I no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Apodiformes<br />
Trochilidae<br />
Campy/opterus<br />
exc<strong>el</strong>l<strong>en</strong>s<br />
fandanguero cola larga I <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Apodiformes<br />
Trochilidae<br />
Campylopterus<br />
rufus<br />
fandanguero rosado, chcpañor gigante, chupaflor I no <strong>en</strong>démica<br />
can<strong>el</strong>o<br />
Pr<br />
Apodiformes<br />
Trochilidae<br />
Cynanthus<br />
latirostris<br />
Jawr<strong>en</strong>aei<br />
colibrí pico ancho <strong>de</strong> Tres Marías<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Apodiformes<br />
Trochilidae<br />
Doricha<br />
e/iza<br />
colibrí cola h<strong>en</strong>dida<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Apodiformes<br />
Trocnltldae<br />
Doricha<br />
<strong>en</strong>icura<br />
colibrí tijereta, colibd colirraro<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Apodiformes<br />
Trochilidae<br />
Eupherusa<br />
cyanophrys<br />
colibrí oaxaqueño<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Apodiformes<br />
Apodiformes<br />
Trochllldae<br />
Trcchlñdae<br />
Eupherusa<br />
H<strong>el</strong>iomaster<br />
po/ioeerea<br />
longirosrris<br />
colibrí cola blanca<br />
colibrí pico largo<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Pr<br />
Apodiformes<br />
Trochñkíae<br />
H<strong>el</strong>íothryx<br />
barrati<br />
chupa flor <strong>en</strong>mascarado, chupa flor pechiblanco, I no <strong>en</strong>démica<br />
chupa flor coludo<br />
A<br />
Apodiformes<br />
Trocnilidae<br />
Lampornis<br />
viridipaf/<strong>en</strong>s<br />
colibrí garganta ver<strong>de</strong> I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Apodiformes<br />
Trochilidae<br />
Lampro/aima<br />
rhami<br />
colibrí ala castaña I no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Apodiformes<br />
Trochilidae<br />
Lophornis<br />
brachylophus<br />
Lophornis<br />
braahylopha<br />
coqueta cresta corta I <strong>en</strong>démica<br />
Apodiformes<br />
Trochilidae<br />
Lophornís<br />
he/<strong>en</strong>ae<br />
coqueta cresta negra, chuoattor cornuctlto, chupaflor I no <strong>en</strong>démica<br />
p<strong>en</strong>achudo. chupamirto cornudo, pájaro mosca<br />
A<br />
Apodiformes<br />
Trochilidae<br />
Phaethomis<br />
/anguemareus<br />
ermitaño <strong>en</strong>ano I no <strong>en</strong>démíca<br />
Pr<br />
Apodiforrnes<br />
Trochilidae<br />
Tha/uranía<br />
ridgwayi<br />
ninfa mexicana I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Apodiformes<br />
Trochilidae<br />
Ti/matura<br />
dupontii<br />
colibrí cota pinta I no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Caprimutgiformes<br />
Caprimulgidae<br />
Ny<strong>el</strong>iphrynus<br />
mcJeadií<br />
tapa camino prio I <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Caprimulgiformes<br />
Nyctibidae<br />
Nyctibius<br />
grandis<br />
bi<strong>en</strong>parado mayor, bi<strong>en</strong> parado gran<strong>de</strong>, pájaro I no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
estaca<br />
Ciconiiformes<br />
Ar<strong>de</strong>ídae<br />
Agamia<br />
agami<br />
garza pechfcastaña. garza estilete, cococha, I no <strong>en</strong>démica<br />
cocochita<br />
Pr<br />
48
iOEHERHO .DE TAMAULfPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
NÓMBRE COM~N .<br />
DISTRIB~CIOI\I<br />
1: . :CATEGORIA·<br />
Clconiiformes<br />
Ar<strong>de</strong>tdae<br />
Ar<strong>de</strong>a I neroaies I santiluc88<br />
garzón c<strong>en</strong>izo, garza azul, garza mor<strong>en</strong>a <strong>de</strong> Espíritu I <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Santo<br />
Clconiiformes<br />
Ar<strong>de</strong>idoe<br />
eotaufUS<br />
J<strong>en</strong>tiginosus<br />
avetoro d<strong>el</strong> Eje Neovotcánico Ino <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Clconiifonnes<br />
Ard<strong>el</strong>dae<br />
Botaurus<br />
pinna/us<br />
avetorc neotrcplcal. garza tlgre rojiza, pedrete<br />
A<br />
llneado. pedrete tropical<br />
Ciconilformes<br />
Ar<strong>de</strong>ktae<br />
Egretra<br />
rutesc<strong>en</strong>s<br />
garza colorada, garza morada. garza rojiza. qarceta Ino <strong>en</strong>démica<br />
rojiza, qarza m<strong>el</strong><strong>en</strong>uda<br />
Pr<br />
Ciconliformes<br />
Ar<strong>de</strong>idae<br />
/xobrychus<br />
exilis<br />
avetcro mínimo, evetorüo americano, garata <strong>de</strong> I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
tutar, alcavarán pequeño, garzo tigre d<strong>el</strong>tutar<br />
Clconliformes<br />
Ard<strong>el</strong>dae<br />
NyetBnaSSB<br />
vtotecee<br />
gravirostris<br />
pedrete corona clara <strong>de</strong> Socorro 1 <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Ciconlifonnes<br />
Ar<strong>de</strong>idae<br />
Tigrisoma<br />
mexicanum<br />
garza tigre, garza pescuezuda. qarzón zarado. I no <strong>en</strong>démica<br />
pájaro Iiqre. comeculebra. cuervo <strong>de</strong> agua, gran<br />
mascuán. viejo, ecatote<br />
Pr<br />
ctccnnormes<br />
Oathartidae<br />
Ca/hartes<br />
burrovianus<br />
zopilote sabanero, aura cabeza amarilla, áura chica<br />
Pr<br />
Clconiifocmes<br />
Cathartidae<br />
Gymnogyps<br />
californi<strong>en</strong>us<br />
cóndor californiano Ino <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Clconiifonnes<br />
Calhartidae<br />
S8fcoramphus<br />
papa<br />
zopilote<br />
rey<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Clconiiformes<br />
CiconJldae<br />
Jabiru<br />
mycteria<br />
cigüeña jabirú<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
crccnurcrmes<br />
Clconlidae<br />
Myeteria<br />
americana<br />
cigvei'ia americana<br />
I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Oofcmbñormes<br />
Columbi<strong>de</strong>e<br />
C/aravis<br />
mon<strong>de</strong>toura<br />
tórtola pecho morado Ino <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Columblformes<br />
Columbldae<br />
Columbina<br />
passerina<br />
socorro<strong>en</strong>sis<br />
tórtola coqutta <strong>de</strong> Socorro I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Columbiformes<br />
Columbidae<br />
Eetopistas<br />
migratorius<br />
paloma viajera I no <strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Columbiformes<br />
Columbidae<br />
Geotrygon<br />
albifacies<br />
paloma perdiz cu<strong>el</strong>üescamada. paloma perdiz cara Ino <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
blanca<br />
Cotumblformes<br />
Columbldae<br />
Geotrygon<br />
carrikeri<br />
paloma perdiz tuxtleña I <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Columblfonnes<br />
Columbldae<br />
Loproti/a<br />
cassini<br />
paloma pecho gris. tcrcaz pecho vinoso, paloma I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
perdiz pechigris, paloma brechera<br />
Columbífonnes<br />
Columbldae<br />
Leptotila<br />
verre8uxi<br />
capitalis<br />
paloma arroyera <strong>de</strong> Tres Marias I<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Columbiformes<br />
Columbiformes<br />
Columbldae<br />
Coturnbldae<br />
P8taglo<strong>en</strong>as<br />
Patagio<strong>en</strong>as<br />
fascia/a<br />
íeucooeonue<br />
vioscae<br />
Columba fasciata vioscee<br />
coíumoe leucocepha/a<br />
paloma <strong>de</strong> collar <strong>de</strong> La Laguna I <strong>en</strong>démica<br />
paloma corona blanca Ino <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
A<br />
Columbiformes<br />
Columbidae<br />
Patagio6rlas<br />
nlgrirostris<br />
Ca/umba nigrirostris<br />
paloma Inste. paloma piquineqra<br />
Ino <strong>en</strong>démica<br />
P,<br />
Columbiformes<br />
Columbidae<br />
Pataglo<strong>en</strong>as<br />
speeiosa<br />
eo/umba speciosa<br />
patoma escamosa, paloma morada. paloma d<strong>el</strong> I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
breñal, paloma real<br />
Cofurnbltormes<br />
Oolumbidae<br />
Zonaida<br />
aurita<br />
paloma aurita I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Cotumbltormes<br />
cotumbldae<br />
Z<strong>en</strong>aida<br />
graysoni<br />
paloma <strong>de</strong> Socorro I <strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Coracilformes<br />
Momotidae<br />
AspatfJ8<br />
gufaris<br />
moncto garganta azul, bobo serrano, bobo garganta I no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
azul. arriero, tolo bajo<br />
Coraclllcrmes<br />
Momotldae<br />
E/ee/ron<br />
carinafum<br />
mcrnoto pico quilla I no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Ccraciltcrmes<br />
Momolidae<br />
HyJomanes<br />
mamotula<br />
momolo <strong>en</strong>ano I no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Cuculiformes<br />
Cucufidae<br />
Crotophaga<br />
major<br />
ganapatero mayor I no <strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Cucullformes<br />
Cuculldae<br />
Crofophaga<br />
suícirostris<br />
pa/lidula<br />
garrapatero pijuy <strong>de</strong> Los Cabos I <strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Charadrllformes<br />
Alctdae<br />
Ptychoramphus<br />
a/eut/cus<br />
a/euticu$<br />
alcu<strong>el</strong>a oscura I no <strong>en</strong>démica<br />
p,<br />
Charadriiformes<br />
Alddae<br />
Ptychoramphus<br />
aleuticus<br />
aus/ralis<br />
alcu<strong>el</strong>a oscura austral I <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
ChBradrilformes<br />
Alcidae<br />
Synrhliboramphus<br />
cravari<br />
mérguto <strong>de</strong> Grav<strong>en</strong> I no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Charadrilformes<br />
Alckíae<br />
Synthliboramphus<br />
nypoteucus<br />
mérgulo <strong>de</strong> Xantus I no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Charadriltormes<br />
Haematopocídae<br />
Haematopus<br />
bachmani<br />
ostrerc negro Ino <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
49
tOBIERNO DE TA/o1AULlPAS<br />
PODER LEOrSlA TIVO<br />
charaoouormee Heemetcpootcae Haematopus palfiatus<br />
'.'''''<br />
'~ua~~fpÉcIE:,;I' ;{; .. '
i08/ERNO De TAMAULlPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
:'~'GENE'RO<br />
Fetconitormes I Accipilridae Harpyhaliaetus<br />
serconnormee IAccipitridae ¡cUnla<br />
Falconiformes I Accipltridae Icfinia<br />
Fatconiformes Accrpltrtdae Leptodon<br />
Falconñormes Accipitrldae Leucoptemis<br />
Falccnitormes Accipilridae Morphnus<br />
F<strong>el</strong>coniformes Acclpltridae Parabuteo<br />
F alconiformes Accipitridae Rosfrhamus<br />
Falconiformes Acclpltrldae Spizsetus<br />
Falconitormes Acclpilridae Spizaetus<br />
Pefconlrormes Accipltrtdae SpizBstur<br />
Palccnttormes Falconidae cerecere<br />
P<strong>el</strong>conítormes Fatconldae Falca<br />
Falconiformes Falconidae FalcD<br />
Eaícorutormes Falconidae Fa/co<br />
Falconlformes Falconidae Falco<br />
Patconiformes Falconldae Ibycter<br />
Falconiformes Fatconidae Mlcrastur<br />
Falconitorrnes Falconidae Micrastur<br />
Galhfonnes Cracldae Crax<br />
Galliformes Cracldae Crax<br />
Gamformes Cracidae Oreophasis<br />
ceutorrnes Craclcae Orta/is<br />
);;;:~¿r<br />
it:i}I¡~PE()íE' .' ~
iOBIERNODE TAMAULlPAS<br />
PonER LEOfSLATIVO<br />
crurtcrmes I Eurypygidae IEurypyga I h<strong>el</strong>ias ave sol<br />
Gtuiformes I Gruidae Grus<br />
americana<br />
grulla blanca Ino <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Gruifonnes<br />
Grulformes<br />
Grulformes<br />
Gruiformes<br />
Gruiformes<br />
Gruiformes<br />
Gruiformes<br />
Gruiformes<br />
Gruiformes<br />
Grulformes<br />
Gruiformes<br />
Gruiformes<br />
Grulformes<br />
Gruiformes<br />
Pssseriformes<br />
Passerttcrmes<br />
Passerítormes<br />
Passeriformes<br />
Passeritormes<br />
Passeriformes<br />
Passeriformes<br />
Passeriformes<br />
Pass<strong>en</strong>tormes<br />
Passerlforrnes<br />
Passeríformes<br />
Passerttormas<br />
Pass<strong>en</strong>tormes<br />
Passerifonncs<br />
Passerifcrmes<br />
Passeriformes<br />
Passerlformes<br />
Pusserlfcrmes<br />
Pesserlformes<br />
Passerifcrmes<br />
Passeritcrmes<br />
Pesserttcrmes<br />
Gruidae<br />
H<strong>el</strong>iomithldae<br />
Rallidae<br />
Rallidae<br />
Rallldae<br />
Rallidao<br />
Ra1Hdse<br />
Rallidae<br />
Rauidae<br />
Ralltdae<br />
Rallidae<br />
Rallidae<br />
Rallidae<br />
Rallidae<br />
Aegithalidae<br />
Canñnaüdae<br />
Cardinalldae<br />
Cinclidae<br />
Corvidae<br />
Corvldae<br />
Corvidae<br />
Corvidae<br />
Corvldae<br />
Corvidae<br />
Corvidae<br />
corvldae<br />
Cotingidae<br />
D<strong>en</strong>drocotaptldae<br />
O<strong>en</strong>drocolaplidae<br />
D<strong>en</strong>drccolaptldae<br />
ü<strong>en</strong>droccteottcae<br />
D<strong>en</strong>drocclaptldae<br />
D<strong>en</strong>drocclaptkíae<br />
Emberfzldae<br />
Embctizidae<br />
Embertzidae<br />
Grus<br />
H<strong>el</strong>iornis<br />
AmauroJimnas<br />
Arami<strong>de</strong>s<br />
Cofurnicops<br />
Laterallus<br />
Porzana<br />
Rallus<br />
Rallus<br />
Rallus<br />
Rallus<br />
Rallus<br />
Rallus<br />
Rallus<br />
Psal/riparus<br />
Cardinalis<br />
Passerlna<br />
Cinc/us<br />
Aptl<strong>el</strong>ocoma<br />
Cyanocorax<br />
Cyanocorax<br />
Gyanofyca<br />
Gyanolyea<br />
Gyano/yea<br />
CyanoJyca<br />
Nucifraga<br />
Cotinga<br />
D<strong>en</strong>drocincla<br />
D<strong>en</strong>droeolaples<br />
D<strong>en</strong>drocolaptes<br />
Glyphorynchus<br />
I XiphocoJaptes<br />
I Xiphorhynchus<br />
Aimophila<br />
Almophila<br />
Aimophila<br />
canad<strong>en</strong>sis<br />
(uJiea<br />
concolor<br />
axi/laris<br />
lJoveborac<strong>en</strong>s/s<br />
iemsíc<strong>en</strong>sts<br />
flaviv<strong>en</strong>ter<br />
<strong>el</strong>egans<br />
e/egans<br />
limicola<br />
longirostris<br />
longirosfris<br />
longirostris<br />
longirostris<br />
minimus<br />
cardinalis<br />
rosí/ae<br />
mexlcanus<br />
unicolor<br />
beecheii<br />
dickeyi<br />
cucullata<br />
mirabilis<br />
nana<br />
pumilo<br />
colurllbiana<br />
amabi/is<br />
anabalin8<br />
picumnus<br />
sanctit/lomae<br />
spuútus<br />
promeropirhynchus<br />
erythropygius<br />
notoslicta<br />
ruficeps<br />
sumiehrasti<br />
goldmani<br />
corurnicuJus<br />
lerlllirostris<br />
grossi<br />
Jevipes<br />
pal/idus<br />
gri/ldae<br />
m<strong>en</strong>ee<br />
omiltem<strong>en</strong>sis<br />
saoctorum<br />
H<strong>el</strong>omis<br />
fulíca<br />
grulla gris<br />
NOMBRE éOMUN PISTRI6UCION CATEGORIA<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
I no <strong>en</strong>démica<br />
pájaro cantil, perrito <strong>de</strong> agua, toboba, calandria <strong>de</strong> Ino <strong>en</strong>démica<br />
agua, viudlta<br />
rascón café I no <strong>en</strong>démica<br />
rascón cu<strong>el</strong>lo rufo Ino <strong>en</strong>démica<br />
poüu<strong>el</strong>a amarilla<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
pollu<strong>el</strong>a negra Ino <strong>en</strong>oérnca<br />
pcllu<strong>el</strong>a pecho amarillo I no <strong>en</strong>démica<br />
rascón real I no <strong>en</strong>démica<br />
rascón real<br />
rascón nmlccla<br />
rascón picuda<br />
rascón picudo <strong>de</strong> Banco Ohlnchcrrc, rascan barrada<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
I no <strong>en</strong>démica<br />
I no <strong>en</strong>démica<br />
rascón picudo cafitornia no I <strong>en</strong>démica<br />
rascón picudo<br />
yucateco<br />
sastrecltto <strong>de</strong> La Laguna<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
card<strong>en</strong>al rojo <strong>de</strong> Tres Marías I<strong>en</strong>démica<br />
colorín azul rosa<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
mino acuático norteamericano I no <strong>en</strong>démica<br />
chara unicolor, cttachara pinera I no <strong>en</strong>démica<br />
chata azul, chara <strong>de</strong> Beecney. quetsque <strong>de</strong> I <strong>en</strong>démica<br />
Beechey, quexquex <strong>de</strong> Beechev. cháchara<br />
chara pinta<br />
chata gorro<br />
azul<br />
chara garganta blanca<br />
chara <strong>en</strong>ana<br />
cascanueces<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
chara <strong>de</strong> niebla, qu<strong>el</strong>que OSC\JCO, quexque <strong>de</strong> Ino <strong>en</strong>démica<br />
Strickland. cháchara s<strong>el</strong>vática, querre querre<br />
coünqa azuleja<br />
Glyphorhynchlls sp{rurus trepatronccs pico cuña<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
trepatroncos sepia, trepattoncos aftleonaoc, 1no <strong>en</strong>démica<br />
trepador cola lisa, trepador franjeado<br />
trepatroncos vi<strong>en</strong>tre barrado I no <strong>en</strong>démica<br />
D<strong>en</strong>drocoteptes sonctihornae trepatroncos barrado, trepatroncos listado <strong>de</strong> Santo I no <strong>en</strong>démica<br />
Tomás<br />
trepatroncos gigante <strong>de</strong> Omiltemi<br />
trepatroncos manchado<br />
zacatonero<br />
caxaqueño<br />
zacatonero rojizo <strong>de</strong> Todos Santos<br />
zacatonero istmeñc<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
P<br />
P<br />
Pr<br />
A<br />
P<br />
A<br />
A<br />
P<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
P -~<br />
A<br />
-<br />
P<br />
~<br />
Pr<br />
- ~<br />
Pr<br />
- ~!:.<br />
~<br />
Pr<br />
.'O<br />
~<br />
52
¡OEHERNO<br />
PODER<br />
DE TAAiAULlPAS<br />
LEQISLA TlVO<br />
T:'0"C;;,olÍbetl} j ':.':I,',), ':,FAMI~IA ":r,' GENERO!<br />
, ESPECIS SUBE~PEC!E : SINONIMIA<br />
NOMBRg COMUN DISTRIB\JCION CATEGÓIÍIA<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Passerlformes Emberizidae Amaurospiza concolO!<br />
semillero azul gris. semillero azul, semillero azulillo,<br />
semillero barranquera<br />
Passeri'ormes<br />
Passeriformes<br />
Passerlformes<br />
Passeriformes<br />
Passerifonnes<br />
Passerlformes<br />
Passerttcrrnes<br />
Pass<strong>en</strong>formes<br />
Passerifonnes<br />
Passerltormes<br />
Passerlfcrmes<br />
Passerlformes<br />
Passerlformes<br />
Passerttormes<br />
Pass<strong>en</strong>tormes<br />
Passeriformes<br />
Passerttcrmes<br />
Passerlformes<br />
Pessertfcrmes<br />
Passeritcrmes<br />
Passerttormes<br />
Pssserlformes<br />
Posserlformes<br />
Passerlformes<br />
Passeriformes<br />
Passerlformes<br />
Emberizldae<br />
Emberizidae<br />
Emb<strong>el</strong>izidae<br />
Emberizidae<br />
Ernbertzldae<br />
Emberlzldae<br />
Emberizidae<br />
Emberizidae<br />
Emberizidae<br />
Emberizidae<br />
Embertzldae<br />
Emberizidae<br />
Emberizidae<br />
Emberizidae<br />
Emberindae<br />
Emberizidae<br />
Embertzldae<br />
Emberizidae<br />
Ernberiztdae<br />
Pcrm'canldae<br />
Fringillidae<br />
Frlngillidae<br />
Frlnglltidae<br />
Fringillidae<br />
Fringillidae<br />
Furnariidae<br />
Amphlspiza<br />
Amphispiza<br />
Buarromon<br />
Hap/osplza<br />
Junco<br />
Junco<br />
Junco<br />
Me/ospiza<br />
Me/ozono<br />
Me/ozone<br />
Pesserculus<br />
Passerculus<br />
Pessercutus<br />
Passerina<br />
Pipilo<br />
Pipilo<br />
Pipifo<br />
Spize/1a<br />
X<strong>en</strong>osplza<br />
Gral/aria<br />
Carduclis<br />
bilineala<br />
bi/ineata<br />
brunneinucha<br />
rvsttce<br />
tlyomalis<br />
oneeonotus<br />
phaeonotus<br />
me/odia<br />
biarcuata<br />
teuootís<br />
sandwiclJ<strong>en</strong>sis<br />
ssndwich<strong>en</strong>sis<br />
ssndwich<strong>en</strong>sis<br />
cíns<br />
erythrophthafmus<br />
crythrophtha/mlJs<br />
erythropf1thafmus<br />
worlh<strong>en</strong>i<br />
balleyl<br />
guatima/<strong>en</strong>sis<br />
atriceps<br />
carm<strong>en</strong>ae<br />
tortugae<br />
apertus<br />
insularis<br />
emoote<br />
bairdi<br />
coronsíorum<br />
be/dingi<br />
rostrafUS<br />
sanctorum<br />
consobrinus<br />
magniros/ris<br />
socorr<strong>en</strong>sis<br />
Cardu<strong>el</strong>ls pinus perplexus<br />
cerooaecus mexlcanus amplus<br />
Carpodacus mexiCBnus clem<strong>en</strong>tis<br />
Carpodacus mexicanus mcgregof;<br />
Automolus<br />
ochrolaemus<br />
zacatcnerc garganta negra<br />
zacatonero garganta negra <strong>de</strong> Tortuga<br />
auapetes gorra castaña <strong>de</strong> los Tuxtlas. saltón<br />
collarejo<br />
semillero pizarra, gorrión apizarrado, pizarra, fringilo<br />
plomizo, semillero pizarra<br />
Junco ojo oscuro<br />
junco ojo <strong>de</strong> lumbre d<strong>el</strong> "tacaná<br />
Junco ojo <strong>de</strong> lumbre <strong>de</strong> la Laguna<br />
gorrión cantor <strong>de</strong> Coronados<br />
Me/azane biarclJatum rascador patilludo<br />
rascador oreja blanca<br />
gorrión<br />
sabanero<br />
gorrión zanjerc, gorrión sabanero<br />
gorrión sabanero <strong>de</strong> San B<strong>en</strong>ito<br />
gorrión mariposa, siete colores<br />
toqul pinto<br />
<strong>de</strong> Guadalupe<br />
Pipilo eryrrophtalmus magnirostris toqut pinto <strong>de</strong> La Laguna<br />
toqul pinto <strong>de</strong> Socorro, towí <strong>de</strong> Socorro. rascador ue<br />
Socorro<br />
gorrión ln<strong>de</strong>ñnloo aulplanero. gorrión <strong>de</strong> Worth<strong>en</strong><br />
gorrión<br />
serrano<br />
hormiguero choflnc escamoso, chalina, tulnno,<br />
pálaro hormiguero<br />
jilguero corona negra, dominico cormeqro. piñonero<br />
<strong>en</strong>capuchado, piñonero <strong>de</strong> corona negra,<br />
dcnuntquito corona negra, ver<strong>de</strong>rón, piñero<br />
gorrinegro<br />
jilguero pinero <strong>de</strong> chtaoes<br />
pinzón<br />
<strong>de</strong> Ouadatupe<br />
pinzón <strong>de</strong> San Clem<strong>en</strong>te<br />
pinzón d<strong>el</strong> Mar <strong>de</strong> c<strong>en</strong>es<br />
breñero garganta pálida, hojarasquero pardo,<br />
trepador rojso. breñero gorgipálido<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
E<br />
Pr<br />
A<br />
P<br />
P<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
P<br />
P<br />
E<br />
Pr<br />
IPasserifonnes<br />
Furnariidae<br />
Al/tomo/lis<br />
rubiginosus<br />
breñero<br />
rojizo<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Passeriformes<br />
Passoriformes<br />
Passcrlformes<br />
Furnariidae<br />
Furnariidae<br />
Furnariidae<br />
$c/erurus<br />
Sclerurus<br />
xanops<br />
guatemal<strong>en</strong>sis<br />
mexic<strong>en</strong>us<br />
mmuuss<br />
hojarasquero oscuro, tira palo, escarbador<br />
hojerasquero pecho rufo, tumartdc, oreñero<br />
garganllanaranjado, escarbador, salta pared montés<br />
pico lezna liso, picotezna blqotlbtanco. barticncitc<br />
s<strong>en</strong>cillo, limpia corteza<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
Passertlcrmes<br />
Htrundinidae<br />
Norioche/idon<br />
pileata<br />
golondrina gorra negra<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Passeriformes<br />
Passerñormes<br />
Hirundinidae<br />
Icterídae<br />
Progne<br />
Icterus<br />
sinafoae<br />
maculialatus<br />
qorondnna smato<strong>en</strong>se<br />
bolsero guatamalteco, bolsero abnanchadc<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
A<br />
53
i08IE.RNODE: TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
.~~:;fg~;:llil¡!qR[iEt>t,\'~r~M_%~' 'ltEDjj1JiAMlt(t.)8k ,'íii :1;1 ,';;;qE¡'¡IlR9/' '"<br />
Passeriformes lcteridae Icterus<br />
Passeriformes lct<strong>en</strong>dae Icterus<br />
Passeriformes lct<strong>en</strong>éae Psarocolius<br />
Passerítormes leteridae Psarocolius<br />
Passertrormes Icteridae Quisca/us<br />
Passeriformes Mlmidae Mefanoptila<br />
Pass<strong>en</strong>tormes Mimidae M<strong>el</strong>anotis<br />
Pesserltcrmes Mimldae Mimus<br />
Passeriformes Mlmidae Toxostoma<br />
Passeriformes Paridas Baeolophus<br />
Passeriformes Parulldae D<strong>en</strong>droica<br />
Passerlforrnes Parulidae D<strong>en</strong>droica<br />
Passeriformes Parulidae Ergaticus<br />
PasserHormes Paruticae Geothlypis<br />
Passeriformes Parufidae Geothlypis<br />
I Passerlformes Parulldae GeotlJfypis<br />
Passeriformes Pannkíae Grana/<strong>el</strong>/uS<br />
I Passerttcrmes Paruíldae Limnolh/ypis<br />
I Passeritcrmes Paruftdae Oporomis<br />
I Passeriformos Parulldae Parula<br />
Passerltcrmes Parulldae Parula<br />
Passeríformes Parulidae Vermivora<br />
Passerltormes Pipr1dae Chlroxiphis<br />
Passeriformes Pipñdae Manacus<br />
Passeriformes Regulidae Regulus<br />
PasserHonnes Sittldae Sirta<br />
Passeriformes Slttidae stu«<br />
Passeritormes Sylviidae Polioplila<br />
Passerucrrnes Sylvtidae Poliopti/a<br />
Pass<strong>en</strong>rormes Thamnopbíüdae Oysithamnus<br />
Passedformes Thamnophilidae Microrhopias<br />
Passerttormes Thamnophilidae Myrmotherula<br />
Passertíormes ThamnophUidae Taraba<br />
pustularus<br />
spunus<br />
morüetume<br />
wagleri<br />
pafusfr;s<br />
glabriroslris<br />
caeru/esc<strong>en</strong>s<br />
graysoni<br />
guttalum<br />
¡nomatus<br />
coronata<br />
chrysoparia<br />
versico/or<br />
b<strong>el</strong>ding;<br />
nava ve/ata<br />
speciosa<br />
v<strong>en</strong>usfus<br />
swainsonil<br />
to/mi<strong>el</strong><br />
pitiayuml<br />
piliayumi<br />
crissalis<br />
linearis<br />
cand<strong>el</strong><br />
cal<strong>en</strong>dula<br />
canad<strong>en</strong>sis<br />
carolin<strong>en</strong>sis<br />
califamica<br />
plumbea<br />
m<strong>en</strong>ralis<br />
quix<strong>en</strong>sis<br />
::ESPEéIE ",",' "sqa~~PEcIET .<br />
schisticolor<br />
major<br />
graysani<br />
fuertes!<br />
longirosfr;s<br />
cineraceus<br />
goldmani<br />
francescae<br />
graysoni<br />
insularis<br />
obscurus<br />
lagunae<br />
afwoodi<br />
SINONIMIA! I 'NOMBRE COMUN OISTRIBUCION CI\TEilORII'"<br />
bolsero dorso rayado <strong>de</strong> las Islas Marías<br />
bolsero castaño d<strong>el</strong> noreste<br />
oropéndola<br />
Mcctezuma<br />
oropéndola cabeza castaña<br />
zanate <strong>de</strong> Lerma<br />
Mimo<strong>de</strong>s graysoni c<strong>en</strong>rzonue <strong>de</strong> Socorro<br />
mauUador negro, pájaro gato negro, dzibabán<br />
mulato azul <strong>de</strong> las Ires Marias, mulato común <strong>de</strong><br />
Islas Martes<br />
cuittacoche <strong>de</strong> Cozum<strong>el</strong><br />
carbonero s<strong>en</strong>cillo <strong>de</strong> la Laguna<br />
chlpe coronado<br />
guatemalteco<br />
chipe cachete amarillo. ctupe mejilla dorada, chlcnlk<br />
mut, ctupe amarillo<br />
chipe<br />
rosado<br />
mascarüa p<strong>en</strong>insular<br />
mascarita <strong>de</strong> Altamira, tapaojitos, verdín <strong>de</strong> antifaz,<br />
verdín <strong>de</strong> Allamira<br />
rnasearita<br />
transvclcén'ca<br />
granat<strong>el</strong>o <strong>de</strong> las Islas Marías<br />
cbipe corona<br />
cnipe <strong>de</strong> Potosí<br />
paruta<br />
café<br />
<strong>de</strong> Socorro<br />
paruía <strong>de</strong> las Islas Martes<br />
chipe<br />
cnsa!<br />
manaquín cota larga, toledo saltarina, tctedo<br />
manaquin cu<strong>el</strong>lo blanco<br />
reyezu<strong>el</strong>o<br />
sita <strong>de</strong> Guadalupe<br />
<strong>de</strong> rojo <strong>de</strong> Guadalupe<br />
sita pecho blanco <strong>de</strong> La Laguna<br />
perlita<br />
perlita<br />
catlfcrmana<br />
tropical<br />
hormiguero s<strong>en</strong>cillo. mataqusauo. batarito s<strong>en</strong>cillo,<br />
hormiguero <strong>de</strong> matorral, pájaro hormiguero<br />
hormiguero <strong>de</strong> ata punteada, marañero. matorretero.<br />
horrniquerüc allpunteadc, hormiguero ala punteada,<br />
pupero negro, pájaro hormiguero<br />
hormiguero aptzarraoo. üormiquerdlo, hormiguerito<br />
gorginegro, pájaro hormiguero<br />
balará mayor, beb<strong>el</strong> gran<strong>de</strong>, pájaro hormiguero<br />
gran<strong>de</strong><br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>oémtca<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
--<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
E<br />
Pr<br />
A<br />
P<br />
P<br />
Pr<br />
A<br />
P<br />
P<br />
P<br />
P<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
P<br />
E<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
Passeriformes Thamnophiilcae Thamnlstes<br />
anabaflnus<br />
balará café, batará añruto. larverc. larvera. pupero<br />
café, pájaro hormiqcerc<br />
Ino <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Passeriformes Thraupidae Cysnerpes<br />
Jucidus<br />
rni<strong>el</strong>ero brillante,<br />
pavlto mi<strong>el</strong>ero<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
S4
'C<br />
t081ERNO DE TA/liAUUPAS<br />
PODER<br />
LEGISLATIVO<br />
"~t6t-:!:ffAMí~I'Ai11~Jn'/k;)/P'y,'GENERd, ?-;:{ ,- s lii¡PEéi¡{ ; '1:,<br />
Passerñormes Thraupidae Cfllorospingus ophtha/micus<br />
St.iBESP~CIE<br />
wetmorei<br />
;I',~<br />
SII.lON)MiA'<br />
NOMBRE<br />
COMIJN<br />
chinchinero <strong>de</strong> los 'luxttas. chincuinero común, I <strong>en</strong>démica<br />
carquero ver<strong>de</strong> <strong>de</strong> Wetmore<br />
DISTRI8UCION<br />
CATE~<br />
A<br />
-<br />
Pr<br />
Passerttcrmes Thraupidae Eucometis p6nicillata<br />
Passeriformes Thraupidae Euphonia (JOu/di<br />
lángara cabeza gris Ino <strong>en</strong>démica<br />
eufonía ouvácea. tanqariüa s<strong>el</strong>vática, mcnjua <strong>de</strong> I no <strong>en</strong>démica<br />
Gould, cuadrillero, calandria<br />
Pr<br />
Passeriformes Thraupidae Euphonia minuta<br />
eufonía vi<strong>en</strong>tre blanco no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Passerifonnes Thraupidae Lanio 8urantius<br />
tánqara garganta negra, tánqeratanto gorginegro, Ino <strong>en</strong>démica<br />
lángara ganchuda, acatanortado gargantinegro,<br />
Pr<br />
tánqara pico panchuoo. lángara ganchudO,<br />
Passerifcrmes Troglodytidae Campylor/Jynctws c/¡iap<strong>en</strong>sis<br />
Passeriformes Troglodylidae Campylorhynchus rufinuclla<br />
Passeriformes Troglodytidae Campylorhynchus yucalanicus<br />
Passeriformes Troglodytidac Hvtorctüus nava;<br />
Passeriformes Troglodytidae Hylorchilus Sumichrasti<br />
rufinucha<br />
matraca cttiapaneca I <strong>en</strong>démica<br />
matraca nuca ruta d<strong>el</strong> sureste I <strong>en</strong>démica<br />
matraca yucateca <strong>en</strong>démica<br />
chivirin <strong>de</strong> Nava <strong>en</strong>démica<br />
chivirin <strong>de</strong> Sumichrast <strong>en</strong>démica<br />
- P<br />
Pr<br />
r:<br />
~<br />
P<br />
-<br />
A<br />
hormiguero, misto colorado<br />
Passeriformes Thraupidae Tangar8 caban;s;<br />
tánqara chiapaneca Ino <strong>en</strong>démica<br />
Passeriformes Troglodytidae Salpincfes obso/etu$<br />
exsul<br />
ctuvirin saltarroca <strong>de</strong> San B<strong>en</strong>edicto I<strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Passeriformes Troqtodytldae Safpinctes obsol<strong>el</strong>us<br />
gua<strong>de</strong>foup<strong>en</strong>sis<br />
chlvrrln s<strong>el</strong>tarroca <strong>de</strong> Gua<strong>de</strong>rupe I<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Passertfcrmes Troglodylidae Sa/pincres obsoletus<br />
t<strong>en</strong>uirostris<br />
chivirin sañarroca <strong>de</strong> San B<strong>en</strong>ito I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Passeriformes Troglodytidae Thryomsnes bewickii<br />
brevicauda<br />
chlvirln cola oscura <strong>de</strong> Guadalupe I<strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Passerifcrmas Troglodylidac Tflryomanes sissonii<br />
Passeritcrrnes Troglodylidae ThryolhOrus (<strong>el</strong>ix<br />
Passerifonnes Troglodylidae Trogfodytes aodol1<br />
Passerifonnes Trcqlodyüdae Troglodytes tanneri<br />
Passeriformes Turdidae Cafharus dryas<br />
teva<strong>en</strong>ce¡<br />
beanl<br />
chivlrln <strong>de</strong> socorro, Sattaoared <strong>de</strong> socorro, I <strong>en</strong>démica<br />
matraquua <strong>de</strong> socorro, atacranero <strong>de</strong> socorro,<br />
troglodita<br />
socorr<strong>en</strong>se<br />
cntvidn f<strong>el</strong>iz <strong>de</strong> Tres Marias I <strong>en</strong>démica<br />
chivirín saltapared <strong>de</strong> coaumet I <strong>en</strong>démica<br />
chivirin <strong>de</strong> Clarión, sanapared <strong>de</strong> Clarión, rnatraquita I<strong>en</strong>démica<br />
<strong>de</strong> Clarión, troglodila ctaríon<strong>en</strong>se<br />
zorzal pecho amarillo Ino <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
-<br />
A<br />
Paeseoformes Turdidae Catharus (ranlzii<br />
zorzal <strong>de</strong> Frantzius no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Pesseriformes Turdidae Catharus mexio<strong>en</strong>us<br />
Passeritormes Turdidae Mya<strong>de</strong>stes oecld<strong>en</strong>/aUs<br />
Passeriformes Turdidae Mya<strong>de</strong>stes towns<strong>en</strong>di<br />
zorzal corona negra I no <strong>en</strong>démica<br />
clarln jilguero, jilguero común, jilguero oscuro, I no <strong>en</strong>démica<br />
rulseñcr, guarda barranca<br />
clarín norteño Ino <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
- Pr<br />
Passeritormes Turdidae Mya<strong>de</strong>stes unicolor<br />
Passeriformes Turdidae Rídgwayia pinicola<br />
clarln unicolor, clarín, ruiseñor no <strong>en</strong>démica<br />
mirto pinto<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Pr<br />
Pesseritormes Turdidae Tumus infuseatus<br />
mirlo negro Ino <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Passeriformes Turdidae Turdus migratorius<br />
confinls<br />
mirto primavera <strong>de</strong> la laguna I<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Passeriformes Turdldae Turdus pfebejus<br />
mtrto plebeyo, primavera piqulnegra, mirlo piquinero, Ino <strong>en</strong>démica<br />
p<strong>el</strong>irrojo <strong>de</strong> montaña<br />
Pr<br />
Passerlformes Turdidae Turdus rufitorques<br />
I<br />
IPasserifcrmes Turdidae Turdus rufopal/iatus<br />
I Passerifcrmes Tyrannidae AttiJa spadlceus<br />
Passeriformes Tyrannidae Contopus sordidulus<br />
graysoni<br />
cozum<strong>el</strong>ae<br />
p<strong>en</strong>insulae<br />
mino cu<strong>el</strong>lo rufo, primavera COllarejo, primavera <strong>de</strong> Ino <strong>en</strong>démica<br />
collar rojizo, mirto collarejo, mirlo <strong>de</strong> coüar. p<strong>el</strong>irrojo,<br />
zorzal<br />
cu<strong>el</strong>lirufo<br />
mirlo dorso rufo <strong>de</strong> las Islas Marias I <strong>en</strong>démica<br />
atila <strong>de</strong> Cozum<strong>el</strong> Ino <strong>en</strong>démica<br />
pibí <strong>de</strong> La laguna<br />
I<strong>en</strong>démica<br />
Ā<br />
Pr<br />
Pr<br />
~<br />
55
~ODIERNO .DE TAM.AUUPAS<br />
PODER LEOISLATlVO<br />
.,¡,~.·~;oR5eN" ;.jj;jj" V" ': FÁMíClkT;.<br />
Passertfortnes<br />
Tyrannidae<br />
Pesserltcrmes<br />
Tyrannldae<br />
Passerfforrnes<br />
rvranntoae<br />
Passerttormes<br />
Tyrannldae<br />
'}~':,i:'C;EN.5RO .' .,:" " " '" E6PÉCIE ' ,s.uaESP~CIE'<br />
Oe/tarhynchus<br />
Empldonax<br />
Empidonax<br />
Laniocero<br />
tlammulatus<br />
difficilis<br />
traillii<br />
rufesc<strong>en</strong>s<br />
cineritius<br />
exumus<br />
'SINONIMIA<br />
NOMBRE<br />
CÓMUN<br />
papamoscas jaspeado 1 <strong>en</strong>démica<br />
mosquero <strong>de</strong> La Laguna I <strong>en</strong>démica<br />
OIsr'RIBUCION<br />
papamoscas Saucero 1no <strong>en</strong>démica<br />
plañi<strong>de</strong>ra jaspeada, llorona manchada, üolé. I no <strong>en</strong>démica<br />
papamoscas alazán, Iioié<br />
CATEGORIA':<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Passerlformes<br />
Passeriformes<br />
Tyrannidae<br />
T~.rannldae<br />
Onyctlorhynchus<br />
Omíthion<br />
coronatus<br />
semiflavum<br />
mosquero real 1no <strong>en</strong>démica<br />
mosquero ceja blanca, mosquerito pequeñito. I no <strong>en</strong>démica<br />
pequeñin<br />
P<br />
Pr<br />
Passerlformes<br />
I Passeritormes<br />
Tyrannldae<br />
Tyrannidae<br />
Pachyramphus<br />
PJatyrinchus<br />
majar<br />
c<strong>en</strong>aominus<br />
uropygiaJis<br />
mosquero cabezón mexicano <strong>en</strong>démica<br />
mosquero pico chato, piquiplano. piquichalO I no <strong>en</strong>démica<br />
qarqannbtanco picoptano mexicano. picoplano<br />
gargantiblanco, mcsquertto piquichato, mosquerltc<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pess<strong>en</strong>fcrrnes<br />
Pass<strong>en</strong>lotmes<br />
Passeriformes<br />
Passerlfcrmes<br />
Passeriformes<br />
Tyrannldae<br />
Tyrannidae<br />
Tyrannidae<br />
Vlreonldae<br />
Vlreonidae<br />
Ter<strong>en</strong>otriccus<br />
X<strong>en</strong>otriccus<br />
X<strong>en</strong>otriccus<br />
Cyclarhis<br />
Hy/ophilus<br />
eryttvisus<br />
callizonus<br />
mexicanus<br />
guJanansis<br />
<strong>de</strong>cuttatus<br />
¡nsu/ads<br />
pico <strong>de</strong> zapato<br />
mosquero cola castaña I no <strong>en</strong>démica<br />
mosquero fajado I no <strong>en</strong>démica<br />
mosquero <strong>de</strong> balsas, papamoscas, pardo oscuro I no <strong>en</strong>démica<br />
vlreón ceja rufa <strong>de</strong> coaumet I <strong>en</strong>démica<br />
verdillo gris. ver<strong>de</strong>rón <strong>de</strong> cabeza gris, vireo ver<strong>de</strong>. I no <strong>en</strong>démica<br />
ver<strong>de</strong>cillo m<strong>en</strong>or, vireiUo ver<strong>de</strong>, vireociüc cabeciqris.<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Passeriformes<br />
Passerlforrnes<br />
Passeriformes<br />
Passeriformes<br />
Passerttormes<br />
Passertlcrmes<br />
Passeriformes<br />
Passeriformes<br />
Passerttormes<br />
Passerlfonnes<br />
Passeriformes<br />
Passerlformes<br />
Petecanltormes<br />
Vlreonldae<br />
Vireonldae<br />
Vireonldae<br />
Vireonidae<br />
Vlreonldaa<br />
Vireonldae<br />
Vireonidae<br />
Vlreonidae<br />
Vireonidae<br />
Vireonidae<br />
Vireonldae<br />
vlreonloae<br />
P<strong>el</strong>ecanidae<br />
Hy/ophilus<br />
vreo<br />
Virao<br />
Vireo<br />
vreo<br />
Virao<br />
Virao<br />
vreo<br />
V/reo<br />
vreo<br />
Virao<br />
Vireo/anlus<br />
Peteo<strong>en</strong>us<br />
ocrcecetceos<br />
atricaplJla<br />
ba/rdi<br />
be/1iI<br />
brevlp<strong>en</strong>nis<br />
gl/vus<br />
gr;saus<br />
huttoni<br />
ne/son;<br />
pallans<br />
so/itarlus<br />
pulch<strong>el</strong>/¡¡s<br />
occid<strong>en</strong>laJis<br />
pusillus<br />
victoria e<br />
perquisitor<br />
cognatus<br />
lucasanus<br />
ca#fornícus<br />
Vireo atricapillus<br />
vreo Mili pusillus<br />
vercttlo m<strong>en</strong>or<br />
verdillo ocre no <strong>en</strong>démica<br />
VJ(80 gorra negra no <strong>en</strong>démica<br />
vlrec <strong>de</strong> Cozum<strong>el</strong><br />
<strong>en</strong>démica<br />
v'reo <strong>de</strong> SeU californlano, Vireo aceitunado m<strong>en</strong>or I no <strong>en</strong>démica<br />
vlreo pizarra, vlreo qusanerc, vireo gris <strong>en</strong>démica<br />
vlrec qoqeador <strong>de</strong> La Laguna<br />
<strong>en</strong>démica<br />
vireo ojo blanco veracruzano <strong>en</strong>démica<br />
vire o reyezu<strong>el</strong>o <strong>de</strong> La laguna <strong>en</strong>démica<br />
vlreo <strong>en</strong>ano<br />
vlrec manglero<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
vlreo anteojillo <strong>de</strong> La Laguna I <strong>en</strong>démica<br />
vireón esmeralda, pájaro tcrño, follajero ver<strong>de</strong>, I no <strong>en</strong>démica<br />
vlreón ver<strong>de</strong><br />
p<strong>el</strong>icano café, p<strong>el</strong>icano pardo, p<strong>el</strong>icano mor<strong>en</strong>o. Ino <strong>en</strong>démica<br />
p<strong>el</strong>ícano<br />
gris<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
PeJecanlformes<br />
P<strong>el</strong>ecanftormes<br />
Peiecanítormes<br />
Pho<strong>en</strong>lccpteritormes<br />
stcncrmes<br />
Phaethontldae<br />
soucae<br />
SuUdae<br />
Pho<strong>en</strong>iccpteridae<br />
Bucconldae<br />
PhaetlJon<br />
Sula<br />
Sula<br />
Pho<strong>en</strong>icopterus<br />
Malacoptila<br />
a<strong>el</strong>hereus<br />
nebouxii<br />
sula<br />
ruber<br />
panam<strong>en</strong>sis<br />
rabijunco pico rojo I no <strong>en</strong>démica<br />
bobo pata<br />
azul<br />
bObo pata roja<br />
flam<strong>en</strong>co americano I no <strong>en</strong>démica<br />
buco barbón I no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
A<br />
Piclformes<br />
Picitormes<br />
Plclfcrrnes<br />
Plciformes<br />
Bucconidae<br />
Galbulidae<br />
Picidae<br />
Plcidae<br />
Nolharchus<br />
Ga/bufa<br />
Campephilus<br />
Campephilus<br />
meoonwncnos<br />
rufic8uda<br />
gualemal<strong>en</strong>sis<br />
Imperíalis<br />
Noínercnus macrorhynchus<br />
buco <strong>de</strong> collar Ino <strong>en</strong>démica<br />
[acamar cola ruta Ino <strong>en</strong>démica<br />
carpintero pico plata I no <strong>en</strong>démica<br />
carpintero imperial I<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
56
i081ERNO<br />
DE TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
Plclformes I Plcidae I Ceteus castaneus<br />
J$@e$PE.GI.E\:<br />
NOMBRe· COMUN<br />
carpintero castaño, picea. carpintero alaba cado. I no <strong>en</strong>démica<br />
DI~TRI~UCION<br />
CATEGORIA"·"<br />
Pr<br />
plcama<strong>de</strong>ro<br />
rubio<br />
Ptclrcrrnes Plcldae ea/aptes<br />
Piciformes Plcidae M<strong>el</strong>anerpos<br />
auratus<br />
totmcívorus<br />
rufipíleuS<br />
aogustilrons<br />
carpintero <strong>de</strong> pechera <strong>de</strong> Guadalupe I <strong>en</strong>démica<br />
carpintero b<strong>el</strong>lotera <strong>de</strong> la laguna I<strong>en</strong>démica<br />
p,<br />
Piclformos Plddae Pico;<strong>de</strong>s<br />
st,¡cklandi<br />
carpintero volcanero. carpintero <strong>de</strong> Stdcktand I no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Picifonnes Ramphastldae Aulacornyr1ctJuS<br />
prasinus<br />
lucaneta ver<strong>de</strong>, tucanete esmeralda I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Plciformes Ramphastidae Aulacorhynchus<br />
prasinus<br />
warner¡<br />
tucaneta ver<strong>de</strong> <strong>de</strong> los Tuxtlas veracruz I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Piciformes Ramphastldae Ptaroglossus<br />
torquatus<br />
aresari <strong>de</strong> collar no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Piciformes Ramphastidae Ramphastos<br />
sulfuratus<br />
tucán pico canoa, tucén pecho azufrado no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Podlcipedlformes Pcdtctpedidae Tachybaptlls<br />
dominicus<br />
zambullidor m<strong>en</strong>or, zambullidor chico, I no <strong>en</strong>démica<br />
zambuíltdcrcito. zempuüln macacilo<br />
Pr<br />
Proceüariltormes Oiome<strong>de</strong>idae PhOebastria<br />
immu(abilis<br />
eíbetros <strong>de</strong> laysan<br />
Ino <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Proc<strong>el</strong>larlllormes rncneoecee Phoebastria<br />
nigripes<br />
aluatros pala negra I no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Proc<strong>el</strong>lariiformes Hydrcbatldae Oceanodroma<br />
nomoctvos<br />
pafño c<strong>en</strong>izo I 110 <strong>en</strong>démica<br />
Proc<strong>el</strong>larilformes Hydrobattdae Oceanodroma<br />
macrodactyla<br />
paiño <strong>de</strong> Guaoatupe<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
Procollarilformes Hydrobatldae Oceanodroma<br />
me/ania<br />
palño negro I no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Proc<strong>el</strong>larllformos Hydrobatidae Oceanodroma<br />
microsoma<br />
palño mlnlmo I no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
ProceHariiformcs Proc<strong>el</strong>lariidae Oceanoclroma<br />
leucorhoa<br />
Chapmsni<br />
paíño <strong>de</strong> Leach <strong>de</strong> San B<strong>en</strong>ito I no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Proc<strong>el</strong>lariifonnes Proc<strong>el</strong>lariidae Oceanodroma<br />
Proceüanitcrmes Proceüarñdae Oceanodroma<br />
leucorhoa<br />
teucomoe<br />
socon<strong>en</strong>sis<br />
w;lfetti<br />
paiño <strong>de</strong> Leacn <strong>de</strong> Socorro Ino <strong>en</strong>démica<br />
patño <strong>de</strong> Leacn <strong>de</strong> Coronados I no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
P<br />
Proc<strong>el</strong>larillormes Proc<strong>el</strong>lartidae Pterodroma<br />
Proc<strong>el</strong>larlitcrrnes Proc<strong>el</strong>larlidae Puffinus<br />
cooklí<br />
euncuterts<br />
auricularis<br />
petr<strong>el</strong> <strong>de</strong> ccoe, Iard<strong>el</strong>a blanca<br />
parc<strong>el</strong>a <strong>de</strong> Revillagigedo I <strong>en</strong>démica<br />
Prcc<strong>el</strong>lerllforrnes Proc<strong>el</strong>larildae Puffinus<br />
creatopus<br />
pard<strong>el</strong>a pata rosada I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Proceftarllformes Proceüarildae Pulflnus<br />
opisthom<strong>el</strong>as<br />
pardal a mexicana Ino <strong>en</strong>démica<br />
Proceñarlltcrmes Proc<strong>el</strong>lariidae Puffinus<br />
pacificus<br />
pard<strong>el</strong>a cola cuña 1 no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Psluactormes Psittacidae Amazona<br />
albifrons<br />
loro <strong>de</strong> fr<strong>en</strong>te blanca, cabeza <strong>de</strong> manla, catanno. Ino <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
cotorra guayabera, cotorra caxaqueña. cotorra<br />
cucna. loro manqíerc. perico gordo, perico norteño y<br />
pericón<br />
X'Katzim<br />
esntacrcrmes Pslttacldae Amazona<br />
Psittaclformes Psfttacidae Amazona<br />
auropalliata<br />
t<strong>en</strong>nose<br />
loro nuca amarilla I no <strong>en</strong>démica<br />
loro corona azul, loro chlapaneco. loro cabeza azul, I no <strong>en</strong>démica<br />
loro<br />
real<br />
Pstttacñormes Pslttacidae Amazona<br />
linsclli<br />
loro corona lila, perico guayabera, cotorra fr<strong>en</strong>te roja I <strong>en</strong>démica<br />
Psütacttormes Psftíacidae Amazona<br />
omtnx<br />
loro cabeza amarilla no <strong>en</strong>démica<br />
Psittaciformes Psittacidae Amazona<br />
viridig<strong>en</strong>alis<br />
loro tamauüpeco I <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Pslllaciformes Psittacidae Amazona<br />
nnth%ra<br />
loro yucateco, loro maieero, E 'xikm. T'uut (maya. a. I<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Roo)<br />
Pstttaclfcrmes Psittactdae Ara<br />
macao<br />
guacamaya roja no <strong>en</strong>démica<br />
Psittaciformes Psittacidae Ara<br />
militaris<br />
quacarnaya ver<strong>de</strong> no <strong>en</strong>démica<br />
Pslttadformes Pslttacidae Araringa<br />
c8nicu/aris<br />
perico fr<strong>en</strong>te naranja no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pstttadfcrmes Pslttacldae Arar/nga<br />
ho/achlore<br />
perico mexicano no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Pslttacltormes Psittacldae Aratioga<br />
ho/achlore<br />
brevtpes<br />
periquito <strong>de</strong> socorro, perico ver<strong>de</strong> <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Psittecirormes Psillacidae Aralinga<br />
holoch/ora<br />
brewslerl<br />
perico d<strong>el</strong> noroeste <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Psittacilormes Psittacidae Aratinga<br />
nana<br />
Aratinga astec perico pecho sucio, pedquillo alcaparrero no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
57
~08IeRHO<br />
PODER<br />
DE TAftiAULfPAS<br />
LEQISLATrVQ<br />
ii;,I' i' (>6R-ÓEk~)i'(::' , 1/, ":¡G'ENeR~f¡;,I " '>:' ESPECIE ' ' '\~ÜBeSPECí~"¡<br />
Pslttaclformea I Psittacidae<br />
Aratinga<br />
sfr<strong>en</strong>tl8<br />
Psittaciformos I Pslttaddae<br />
BOlborhynchus<br />
/ineo/a<br />
Psntacltcrmes IPstttacidae<br />
Brotogeris<br />
jugularis<br />
Psittaclformes IPslUaddae<br />
Forpus<br />
cyaoopygius<br />
NOMBRE'cOMUN<br />
OIHIlI~UCION<br />
perico C<strong>en</strong>troamericano no <strong>en</strong>démica<br />
perico barrado. periquito serrano, perico no <strong>en</strong>démica<br />
catarfna<br />
perico ala amarilla no <strong>en</strong>démica<br />
perico catanna. catarlna. cataüna, cotorrüas. perico <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>ano, perico mexicano. p<strong>en</strong>quito<br />
CATEGORIA<br />
A<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
Pslnac'tonnes<br />
Pslttacldae<br />
Forpus<br />
cyanopygius<br />
illsularis<br />
perico catarina <strong>de</strong> las Islas Marías, periquito <strong>de</strong><br />
rebadttta azul, perico señorita, periquito <strong>de</strong> pecho<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Psittacifonnes<br />
Pslttaciformes<br />
Pslttacidae<br />
Pslttacloae<br />
Pio/lopsit!a<br />
PiOflUS<br />
neemetotts<br />
s<strong>en</strong>ilis<br />
azul, tres Marias<br />
loro cabeza oscura, perico cabeza negra I no <strong>en</strong>démica<br />
loro corona blanca, loro viejito, X'cutish 1 <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Psittaciformes<br />
Psiüacidae<br />
RhyncflOpsitta<br />
pachyrhyncha<br />
cotorra serrana occid<strong>en</strong>tal I <strong>en</strong>démica<br />
Pstttacilcrmes<br />
Psittecidae<br />
Rhynchopsitta<br />
tOff/si<br />
cotorra serrana ori<strong>en</strong>tal I<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Slrigiformes<br />
Strigidae<br />
Aegolius<br />
ridgwayi<br />
tecolole canetc. mochu<strong>el</strong>o mor<strong>en</strong>o, tecototüo I no <strong>en</strong>démica<br />
votcanero. tecototüc serrano, lechucita tnrnacutada.<br />
P<br />
techuctta<br />
parda<br />
Striglformes<br />
Strlgldae<br />
Asia<br />
flammeus<br />
búho cuerno COrlO I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Strlglformes<br />
Strigidae<br />
Asia<br />
sfygius<br />
búho cara obscura, búho camudo oscuro, teca lote I no <strong>en</strong>démica<br />
fusco, lechuza estiqia. búho negruzco, lechuza<br />
A<br />
neqrusca. lechuza orejte. lechuzón negrusco,<br />
mocho diablo, siguapa, cu-cbi. hu hu<br />
Strigilormes<br />
Strigidae<br />
Alh<strong>en</strong>B<br />
cunicularja<br />
hypugaea<br />
teccíote lIanero occid<strong>en</strong>tal. tecotcte zancón. búhO Ino <strong>en</strong>démica<br />
n<strong>en</strong>e-o<br />
Pr<br />
Strigiformes<br />
Strlgiformes<br />
Strigidae<br />
Strlgldae<br />
AthMO<br />
Buba<br />
cunicularia<br />
virgfnianus<br />
ros/rata<br />
may<strong>en</strong>sis<br />
tecolote zanc6n <strong>de</strong> Clarión. tecotote ltanero <strong>de</strong> I<strong>en</strong>démica<br />
Clarión<br />
bu ha cornudo<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
S~rjgiformes<br />
Strigidae<br />
Ciccaba<br />
niQrolifleata<br />
búho blanquinegro I no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Striglformes<br />
Strigidae<br />
Glaucidium<br />
gnoma<br />
hoskinsil tecclote serrano, tecolote d<strong>el</strong> cabo, tecolotitc oet l <strong>en</strong>démica<br />
Cabo, mochu<strong>el</strong>o <strong>de</strong> Hoskinsi<br />
A<br />
Slrigiformes<br />
Strigidae<br />
Glaucidium<br />
griseiceps<br />
tecolote rnesoern<strong>en</strong>canc. mochu<strong>el</strong>o Ino <strong>en</strong>démica<br />
C<strong>en</strong>troamericano, tecololito Ceruroamerícano<br />
A<br />
Slrigiformes<br />
Strlgldae<br />
Gfaucidium<br />
petmerum<br />
tecotote colim<strong>en</strong>se. tecototito coíim<strong>en</strong>se. mochu<strong>el</strong>o Ino <strong>en</strong>démica<br />
<strong>de</strong> Calima, tecolote oe¡ Balsas<br />
A<br />
Strlgiformes<br />
Strigidae<br />
Glaucidlum<br />
sanchezi<br />
tecclote tarnaullpeco <strong>en</strong>démica<br />
Strigiformes<br />
Striglformes<br />
Strlgldae<br />
Strigidae<br />
Lophostrlx<br />
Megascops<br />
cristata<br />
esto<br />
búho cuerno blanco no <strong>en</strong>démica<br />
OluS esto tecclote ori<strong>en</strong>tal I no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Pr<br />
Strlglformes<br />
Stnqidae<br />
Megascops<br />
barbaru$<br />
Otus barbartJs tecctote barbudo, tecorote cccterc, tecolote grillo, I no <strong>en</strong>démica<br />
tecctctuo bigotón. auüüo barbudo<br />
Slrigirormes<br />
Strioiformes<br />
Strigidae<br />
Slrlgloae<br />
Megascops<br />
Megascops<br />
COOp6ri<br />
seauctus<br />
Olus cooper; tecclote <strong>de</strong> Coopero tecotouto manglero. autillo <strong>de</strong> I no <strong>en</strong>démica<br />
manglar, lechucita sabanera, estucurú. sorococe<br />
orU$ seduClus tecolote <strong>de</strong> balsas, tecclcte ojioscuro d<strong>el</strong> Balsas, I <strong>en</strong>démica<br />
autillo<br />
<strong>de</strong> Balsas<br />
Pr<br />
A<br />
Slriglfolmes<br />
Strlgidae<br />
Micrath<strong>en</strong>e<br />
whitneyi<br />
graysonl tecolote <strong>en</strong>ano <strong>en</strong>démica<br />
Strlglformes<br />
Strlgidae<br />
Pseudoscops<br />
e/amalor<br />
búho cara clara no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Striglformes<br />
Slrigiformes<br />
Strtqldae<br />
Strigidae<br />
Pulsatrfx<br />
sm«<br />
perspicillata<br />
/ulvesc<strong>en</strong>s<br />
búho <strong>de</strong> anteojos I no <strong>en</strong>démica<br />
búnc leonado, lechuzón. lechuza, tecclote, búho I no <strong>en</strong>démica<br />
Iuívo. búho serrano sureño, cárabo Guatemalleco<br />
A<br />
P<br />
Strigirom1es<br />
Slrigidae<br />
Strix<br />
occid<strong>en</strong>lalis<br />
búho<br />
manchado<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
58
i081ERNO DE TAfi.1AULlPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
{~~ff1;~~'t?EN~~~'[¡'~;: ; r: fr.'" FAMi~¡A,::>':"l:T",~ ÓENÉM" ""r>'E[¡pedJe'SGji F~UB~$PECTE81 " \-' /)SINÓNIMiA' NOt.fEiR'E'COMUN<br />
DISTRIBUCION , C'ATEGORIA<br />
Strigifonnes Slrigidae IStrix varia<br />
búho lisiado no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Tinamiformes Tinamidae I Cryptur<strong>el</strong>lus boucardi tlnamú jamuey. tinamú chico, perdiz, tinamú Ino <strong>en</strong>démica<br />
pizarroso<br />
Tinamltcrmes Flnamidae Cryptureflus Icinnamomeus<br />
Tinamiformes Tinamldae Cryptur<strong>el</strong>lus soui<br />
Tinamiformes Tinamidae Tinamus major<br />
Trogoniformes Trogonldae Eupr/lorls neo<br />
Trogoniformes Trogonldae Pharomachrus mocinno<br />
Trogoniformes Troganldae Trogon collarís<br />
Trogoniformes 'troqontdae Trogon Imass<strong>en</strong>a<br />
tlnamú can<strong>el</strong>o, gallina <strong>de</strong> monte, ünamú ouvaceo.<br />
íinamú robusto, gran tinamú, perdiz real, perdiz<br />
gran<strong>de</strong>, mancola gran<strong>de</strong>, perdiz can<strong>el</strong>a<br />
tinamú m<strong>en</strong>or, tinamú pequeño. tmamú chico, perdiz I no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>de</strong> gorro c<strong>en</strong>ici<strong>en</strong>to, ponchita. chancho<br />
tinamú mayor, gran nnarnú. unamú. oliva ceo, tinarnú I no <strong>en</strong>démica<br />
robusto, perdiz real, gallina <strong>de</strong> monte<br />
tragón orejón I <strong>en</strong>démica A<br />
quetzal mesoamericano I no <strong>en</strong>démica P<br />
tragón <strong>de</strong> collar, trogón pechtro]o collbanaoo. coa I no <strong>en</strong>démica<br />
colla reja<br />
tragón cola oscura Ino <strong>en</strong>démica A<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
59
fOBIERNO DE TAfitAUUPAS<br />
PODER LE',\' , .:<br />
','<br />
", ""'~~ •• ~lr~~~~~!~E;<br />
AgaricaJes Agaricaceae Agaricus augustus<br />
;:"., le" r~>:~, VARIEDAD'<br />
S·; ';"NOMBRE CONiUN DISTRIBUCION<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
'CAtEGO~IA<br />
A<br />
Agarlcales Agaricaceae rncnotosoomm subporphyrophylfum<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Agarlcales Agaricaceae Tricholosporum tropicalis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Agarlcales Amanitaceae Amanita muscaria<br />
hongo tecomate <strong>de</strong> moscas no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Agaricales Botbitiaceae Conocybe sifigineoi<strong>de</strong>s<br />
Agaricales Ccprínaceae Psalhyr<strong>el</strong>/8 spadicea<br />
Agaricales Enlolomataceae Ento/ama g;gan/eum<br />
Conocybe<br />
siliginoi<strong>de</strong>s<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
A<br />
A<br />
Aqartcales Hygrophoraceae Hygrophoflls rUS$uJa<br />
Agaricales Strophariaceae Hypholoma naematofiformis<br />
rtrtchaka (Raramuri)<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Agoricules Strcphartaceae Psilocybe Bllgustipleurocystidiata<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Agaricales Strcphariaceae Psilocybe azlecorum<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Agaricates strcpn<strong>en</strong>eceee Psilocybe barrerae<br />
sanlilo<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Agaricales airccnarteceee Psi/ocybe ca<strong>en</strong>sesc<strong>en</strong>s<br />
Agaricales Stropnanaceae Psilocybe caerulipes<br />
hongo sagrado d<strong>el</strong> gran po<strong>de</strong>r no <strong>en</strong>démica<br />
clavaos d<strong>el</strong> Señor no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
p,<br />
Agaricales Strophariaceae Psilocybe cordíspora<br />
chamaquülo<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Agarlcales Slrophariaceae Psifocybe fagicola<br />
señores principales no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Agaricales Strcphariaceae Psilocybo galindoi<br />
110 <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Agarlcales Strophariaceae Psi/ocybe heimii<br />
pequeños que brotan no <strong>en</strong>démica<br />
Agarlcates Strophariaceae Psilocybe herrerae<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Agaricales Strophariaceae Psilocybe hoogShag<strong>en</strong>ii<br />
Psilocybe<br />
hoogshagemii<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Agaricates Stropnariaceae Psilocybe mammillala<br />
Psilocybe<br />
mammilata<br />
no <strong>en</strong>démlca<br />
A<br />
Agaricales Slrophariaceae Psilocybe rnexrcana<br />
pequeños que brotan no <strong>en</strong>démica<br />
Agaricales Strophariaceae ,Psi/ocybe muliercula<br />
Psilocybe<br />
muliercala<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Agaricales Strophariaceae Psilocybe pleurocystidiosa<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Aqartcales Strophariaceae Psilocybe sanctorum<br />
santito<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Agerlcales Stropharlaceae Psllocybe schultesii<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Agaricalas Stropharlaceae Psilocybe singari<br />
Psilocybe<br />
singerii<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Agaricales Stropnariaceae Psilocybo subyung<strong>en</strong>sis<br />
Psilocybe<br />
subyug<strong>en</strong>sis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Agoricales strcchertaceee Psifocybe uxpanap<strong>en</strong>sis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Agarlcales Slrophariaceae Psilocybe veme-crucís<br />
Psilocybe<br />
veteecnscis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Agaricales Strcpnarlaceae Psilocybe wassoniorum<br />
Agurlcllles atrcpharlaceae Psilocybe wald<strong>en</strong>ií<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Aqerlcetes Strcpharlaoeae Psilocybe xalap<strong>en</strong>sis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Agarlc<strong>el</strong>es Strcphanaceae Psilocybe yung<strong>en</strong>sis<br />
Psilocybe<br />
yug<strong>en</strong>sis<br />
pequeños que brotan no <strong>en</strong>démica<br />
Agarlcales síropnartaceae PsifOcybe zapotecorum<br />
corona <strong>de</strong> crísto no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Agaricales Tricholomataceae Tricholoma magnive/are<br />
hongo <strong>el</strong><strong>en</strong>co, nonqc blanco <strong>de</strong> pino<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
60
--------<br />
tOBIERHO DE TAftiAULlPAS<br />
PODER<br />
LEGISLATIVO<br />
Bofetales<br />
Boletates<br />
Boletales<br />
Peztzales<br />
Pezizales<br />
Pezizales<br />
Pezlzales<br />
Peztzales<br />
Pezlzales<br />
Bcletaceae<br />
Gomphl<strong>de</strong>aceae<br />
Slrolllornycetk:taceae<br />
Morch<strong>el</strong>laceae<br />
Morch<strong>el</strong>laceae<br />
Morcheüaceae<br />
Mcrcnetlaceae<br />
Mcrch<strong>el</strong>laceae<br />
Mcrch<strong>el</strong>taceae<br />
l·' "<br />
1'/ •• ;·Ei ...hl •.....FORMAD<br />
. V¡>'RIEDAD<br />
Y)?" .....<br />
\$1 '!<br />
1 DlST/,iBUCIÓN '1 .'. éA TE
iOlllERNO<br />
PODER<br />
DE TAMAULlPAS<br />
LEGISLATIVO<br />
Tabla 4<br />
rl';''';:(PHYLvM'''/>1 "~ ...:.~.:cjLÁSe·<br />
Arthropoda I Arácnida<br />
Arthropoda IArachnida<br />
ip'{:l, ;'iP'bR!l~fr:.."", '···t·Fl\MiLlI\'C .. ..·GEi¡~~O/'t·· ,c .. ESee(¡IE<br />
Araneae Theraposldae Bracllype/ma emilia<br />
Araneae Theraposidae Brachype/ma pallidl1m<br />
SUBESPECí¡;'I',··.·i<br />
••" SINO·Ñ1MIA<br />
·NbMaR~ COMUN<br />
tarántula<br />
tarántula<br />
r' DISTRI$íJéloN<br />
C¡ÚEGORIA';·<br />
A<br />
A<br />
Ar1hropoda<br />
Ar1hropoda<br />
Arthropoda<br />
IArachnida<br />
lmsecta<br />
ltnsecta<br />
Araneae Theraposidae Brachyp<strong>el</strong>ma smifhi<br />
Oiptera Tabanidae Br<strong>en</strong>l18nia be/k;n;<br />
Leptdoptera Danaldae Danaus plexippus<br />
tarántula <strong>de</strong> rodillas lajas<br />
tábano <strong>de</strong> las dunas<br />
manposa monarca<br />
A<br />
P<br />
Pr<br />
Anhropoda<br />
Arthropoda<br />
Arthropoda<br />
Arthropoda<br />
Arthropoda<br />
Arthropoda<br />
Arthropoda<br />
Arthropoda<br />
Arthropoda<br />
Arthropoda<br />
Arthropoda<br />
llnsecta<br />
IMaleccstraca<br />
IMalaCOSlraca<br />
IMalacostraca<br />
IMalacoslraca<br />
IMalacostraca<br />
IMalacostraca<br />
IMatecostraca<br />
IMalacostraca<br />
IMalacostraca<br />
IMalaccstrace<br />
Lepldoptera Pap!llonidae Papilio osperanza<br />
Oecapada Alph<strong>el</strong>dae Potams/p/leops stygicofa<br />
Oecapada Atyidae Typhlalya campecheae<br />
Oecapada Alyidae Typhfalya mitcIJ<strong>el</strong>fi<br />
Oecapoda Atyidae TyphlBtya peersei<br />
Decepoda Cambarídae Procambarus regiomontanus<br />
cecaooda Palaemorudae Crea seria monevi<br />
üecepoca Pataemonidae Macrobrachium acherontium<br />
oecacoca Palaemonidae Macrobrachium viflalobosl<br />
Decapoda Palaemonidae Neopa/semon nahuatlus<br />
De capad a Palaemonidae Troglomexicanus perezuutemee<br />
A/pheopsis stygico/a<br />
Trog/ocubanus<br />
pereztarfanteae,<br />
la lIamadora<br />
carnaroncitlo<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
chacales<br />
chacales<br />
chacales<br />
acocil, cangrejo <strong>de</strong> agua dulce I <strong>en</strong>démica<br />
langostino<br />
langostino<br />
langostino<br />
langostino<br />
langostino<br />
A<br />
P<br />
A<br />
A<br />
A<br />
P<br />
A<br />
P<br />
p<br />
Troglocuballus<br />
perezfarlantae<br />
Arthropoda<br />
Artttrcpcda<br />
Malacostraca<br />
Malacoslraca<br />
Oecapoda Pseudoth<strong>el</strong>phusidae Pseudotll<strong>el</strong>phusa dugesi<br />
Decapoca Pseudoth<strong>el</strong>phusfdae Typhlopsoudoth<strong>el</strong>phusa mocmos<br />
cangrejo<br />
cangrejo<br />
<strong>de</strong> la barrancas<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
P<br />
Artnrcpoua<br />
Arthropoda<br />
Arthropoda<br />
Arthropoda<br />
Malacostraca<br />
Malacostraca<br />
Malacoslraca<br />
Meroslomata<br />
Isopoda Clrolanidae Creaseri<strong>el</strong>la anops<br />
Mysidacea Lepidomystoae Sp<strong>el</strong>aeomysis quinter<strong>en</strong>sis<br />
Mysidacea Mysidae Antromysís c<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>sis<br />
Xiphosura Limulidae Limulus polyphemus<br />
cochinilla <strong>de</strong> playa<br />
camarón<br />
misidaceo<br />
cacerofita <strong>de</strong> mar<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
A<br />
P<br />
Arthropoda<br />
Arthropoda<br />
Cnldarla<br />
Cnidaria<br />
Cnidarla<br />
Cnldarla<br />
Cnldarla<br />
cndana<br />
Cnidaria<br />
Echlno<strong>de</strong>rmata<br />
Mollusca<br />
Mol1usca<br />
Mcñusce<br />
Mallusca<br />
Mallusca<br />
Ostracoda<br />
Remlpedia<br />
Anlhozoa<br />
Anthozoa<br />
Anthozoa<br />
Anthozoa<br />
Anthozoa<br />
Anthozoa<br />
Anlhozoa<br />
Holcthurci<strong>de</strong>a<br />
Blvalvia<br />
Bivalvla<br />
Bfvalvia<br />
Bivalvia<br />
Bivalvia<br />
Podocopa Entocythertdae Ankylocytflere barbourl<br />
Nectlcpoda Sp<strong>el</strong>eonectloae SpeJeonccfes tuíum<strong>en</strong>sis<br />
Antlpathada Anttpathidae Antipathes atcnotome<br />
Antlpatharta Afltlpalhidae Antipalhes grandis<br />
Antlpalharia Antlpathidae Antipathes ulex<br />
Gorgonacea Plexaurldae Plex8ur8 homomalla<br />
Gorgonacea Plexaurtdae PleX8ur<strong>el</strong>la dichotoma<br />
Scteracñma Acropondae Acropora cervicorn/s<br />
Scteractinla Acroporidae Acropora palmara<br />
Aspldocrnrotida sucnopooroae tsosucroous íuscus<br />
Ostreolda Spondylidae Spondylus cetciter<br />
Ptertokía Isognomonidae Isagnomon alatus<br />
Pterioida Pteriidae Pínctada mazatlanica<br />
Unionoida Unionldae Cyrtona;as tampico<strong>en</strong>sis<br />
Unionoida Unionldae Mega/anaias nicklineana<br />
tecomst<strong>en</strong>sís<br />
remipedo<br />
Antipathes bicflitoea Icoral negro<br />
coral negro<br />
coral negro<br />
coral blando o abanico <strong>de</strong> mar<br />
coral blando o abanico <strong>de</strong> mar<br />
cuerno <strong>de</strong> ciervo<br />
cuerno <strong>de</strong> alce<br />
pepino <strong>de</strong> mar<br />
almeja burra<br />
callo <strong>de</strong> árbol<br />
madre p<strong>en</strong>a<br />
<strong>en</strong>démica<br />
00 <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
P<br />
p,<br />
p,<br />
P,<br />
Pr<br />
p,<br />
p,<br />
p,<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
p,<br />
P<br />
62
iOtJlERNODE TANAULfPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
,j?( '¡\i'tvii:oMr"~F~",'DCI:A~E<br />
Mallusea<br />
Bivalvia<br />
Moüusca<br />
Blvarvia<br />
Moífusca<br />
casuopcoa<br />
Mollusca<br />
Gastropoda<br />
Mallusea<br />
Gastropoda<br />
Mollusca<br />
Gastropoda<br />
Mollusca<br />
cesrropooa<br />
Mollusca<br />
Gastropoda<br />
Mollusca<br />
Gastropoda<br />
Mollusca<br />
Gastropoda<br />
",.,. ':.OIlOEN: .."
iOBIERHO DE TAf.1AUUPAS<br />
PODER LE
iOBIERNO DE TAi\iAULlPAS<br />
PODER<br />
LEGISLATIVO<br />
,f"\ÓROj¡N::',i:, c~I""''fFP,MIÜP,'':'
iOIHERNODE TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
'l·.:.) GENERO:,;!' ···s\JEÍE$PI:Cle SINONIMIA ' " ..<br />
NOMBRE COMUN DISTRIBUCIO~ ~:: bATédoRIA<br />
Chlroplera IPhyllostomidae Dermanura watsoni Arlibeus watsonii murciélago <strong>de</strong> hoja nasal<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Chiroptera IPttyllostcmidae Díeemus youngi Dlaemus youngi cyps<strong>el</strong>inus vampiro ala blanca<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Chiroptora IPhyllostomidae Enchistll<strong>en</strong>es harlii murcíélago con cola<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Chiroptera !Phyllostomidae Lampronycteris brachyotis Micronycteris brac/lyotis murciélago orejón garganta amarilla<br />
Chiroptera IPhyllostomidae Leptonycteris curasoae murciélago nocicuoo <strong>de</strong> curazac<br />
Chiroptera I Phyllostomidae Leptonyeteris nivalls murciélago hocicudo mayor<br />
Chlroptera I Phyllostomidae Lonchorhina aurita murciélago espada <strong>de</strong> tomas<br />
chlrcptera I Phyllostomidae Lophostoma braslll<strong>en</strong>se toneue brasi/i<strong>en</strong>se murciélago oreja redonda brasileño<br />
Chlroptera I Phyllostomidae Lophostoma evous Tonatia evotts murciélago oreja redonda rnesoarnertcano<br />
Ch}roptera IPhyüostcrmdae Macrophy/{um maerophyllum rnurcléteqo pata larga<br />
Cturoptera IPhyllostomidae Mieronycleris schmidtorum murciélago orejón C<strong>en</strong>troamericano<br />
Chiroplera IPhylloslomidae Miman cozum<strong>el</strong>ae Mimon b<strong>en</strong>n<strong>en</strong>í murciélago<br />
Chiroptera IPhyllostomidae Mimon cr<strong>en</strong>ufatum murciélago lanza rayado<br />
Ohtroptera IPhyl1ostomidae Musonycreris harrisoni murciélago platanero<br />
Chiroplera I Phyllostomidae Phyllo<strong>de</strong>rma st<strong>en</strong>ops Phyllostom/Js st<strong>en</strong>ops murciélago lanza norteño<br />
Chiroplera I Phyllostcmidae Tonatia saurophilia Tanaría saurophiJa murciélago <strong>de</strong> oreja redonda<br />
Chiroptera IPhyl!oslomidae Trachops eirrhosus murciélago labio verrugoso<br />
cmrontera IPhylloslomidae Vampyrum specllum vampiro falso <strong>de</strong> Linnec<br />
Chiroplera IThyropteridae Thyropters Irlc%l a/biv<strong>en</strong>ter murciélago oiscétoro pecho blanco<br />
Chiroplera IVespertilionidae Eu<strong>de</strong>rml1 maculalum murciélago pinto<br />
Chiroptera IVespertllionldae LBsionyctoris noctivagans murciélago p<strong>el</strong>o plateado<br />
chlroctera IVesperttllonldae Myotis Blbosc<strong>en</strong>s mictis escarcnadc<br />
Chlroptera I Vespertilionidae Myotis evotls evotis miotts oreja larga<br />
Chiroptera I Vespertüionfdae Myotis cartari Myotis nigricans certeti miotis negro<br />
Chiroplera IVespertUionidae Myotis p/aniceps rraous cabeza plana<br />
Chlroptera Ivespertiüonkíae Myotis vives; miolis pescador<br />
Chiroptera Ivespertñonidae RhogeoSSB g<strong>en</strong>owaysi murciélago amarillo <strong>de</strong> q<strong>en</strong>owavs<br />
Ohtrcptera IVespertilionidae Rhogeessa mira<br />
murciélago amarillo <strong>de</strong> infieruitlu<br />
Did<strong>el</strong>phimorphla IDid<strong>el</strong>phidae Cafuromys <strong>de</strong>rbianus tlacuache artiorlcola. tlacuache lanudo.<br />
Oid<strong>el</strong>phlmorphia IDld<strong>el</strong>phldae Chironeatos mínimus tlacuache <strong>de</strong> agua<br />
Did<strong>el</strong>phimorphla I Dld<strong>el</strong>phidae Mefachlrus nuacsuaetus tlacuache cuatrojcs café<br />
Erinaceomorpha ITatpidae Sea/opus aquatieus topo occid<strong>en</strong>tal<br />
Erinaceomorpha ITaípidae Scapanus latimanus topo pala ancha<br />
Erinaceomorpha ITalpidae Scapanus latimallus atlfhonyi Scapanus anlhollyi topo pata ancha<br />
I...agomorpha !Leporidae Lepus<br />
al/<strong>en</strong>l<br />
tiburon<strong>en</strong>sis liebre antltcpe<br />
Lagomorpha [Lepcrldae Lepus califomicus magdal<strong>en</strong>a8 liebre cola negra<br />
Lngomorpha [Leporidae Lepus ea/ifornicus .she/doni liebre cola negra<br />
lagomorpha ILeporidae Lepus flavlgularis liebre <strong>de</strong> Tehuantepec<br />
Lagomorpha<br />
!teportoee<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
P<br />
A<br />
A<br />
A<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
P<br />
P<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
P<br />
A<br />
P<br />
A<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
P<br />
Pr<br />
P<br />
P
iOBIERNO DE TA/ltAULlPAS<br />
PODER LEGISLA TIVO<br />
1~:1)·~h~?bADE.I'!.a¿J\Z~~ ;2:;~(:>FAM,LiA;-;_0;)·}· "~;"GEÑER()<br />
Lagomorpha Leporidae Sylvilagus graysoni<br />
Lagomorpha Leporidae Sylvilagus msonus<br />
Lagomorpha Lepcndae Sylvilagus mansuefus<br />
Perlssodactyla Taplndaa Tapirus bairdií<br />
Pjtose Myrmecophagidae cvaooes didaC1ylus<br />
Pltosa Mynnecophogidae Tamandua mexicana<br />
Piloso Myrmecophagidae Tamandua mexicana<br />
Plnnfpedla Otartidae Arctocephalus towlls<strong>en</strong>di<br />
Plnnlpedla Otariídae zetopnus cali(ornií1nus<br />
Pinnipedia Phocidae MifQUnga angtls/;roslris<br />
Plnnipedla Pnocidae Monachus tropicalis<br />
Plnntpedia Phocidae Phoca vitulina<br />
Primates At<strong>el</strong>idae Aloualta palliata<br />
Primates Al<strong>el</strong>idae Alouatta pigra<br />
Primates Al<strong>el</strong>idae Atetas geoffroyi<br />
Rod<strong>en</strong>tla Castoridae Castor c<strong>en</strong>ea<strong>en</strong>sie<br />
Rcd<strong>en</strong>tia Erethizontidae Co<strong>en</strong>dou mexicanus<br />
Rod<strong>en</strong>tla Brethlzontldae Erethizon dorsatum<br />
Rod<strong>en</strong>Ua Geomyidae Cr8togeomys (umosus<br />
Rod<strong>en</strong>lla Geomyidae Cratogeomys oeg/ectus<br />
Rod<strong>en</strong>tla Geomyidae Geomys persona/us<br />
Rod<strong>en</strong>tla cecrnvicae Geomys tropicalis<br />
Rod<strong>en</strong>tia Geomyldae Orthogeomys cunicu/us<br />
Rod<strong>en</strong>tta Geomyidae Orthogeomys laníus<br />
Rod<strong>en</strong>üa Geomyidae Pappogeomys bu/feri<br />
Rcd<strong>en</strong>tia Geomyidae Zygogeomys trichopus<br />
Rod<strong>en</strong>tla Heteromytdae Chaetodipus (al/ax<br />
Rod<strong>en</strong>tla Heteromyldae Chaetodipus ar<strong>en</strong>arius<br />
Rod<strong>en</strong>tia Hetercmyldae Chaetodipus er<strong>en</strong><strong>en</strong>us<br />
Rod<strong>en</strong>Ua Heterornyidae Chaetodipus ar<strong>en</strong>arius<br />
Rod<strong>en</strong>tla H<strong>el</strong>eromyldae Chaetodipus baifeyi<br />
Rod<strong>en</strong>lla Hetercmyldae cneetcatous dalquesti<br />
Rcd<strong>en</strong>tia Heteromyldae Chaetodipus irüermeaius<br />
Rod<strong>en</strong>ña Heteromyidae C/laetodipus p<strong>el</strong>lícil/alus<br />
Rod<strong>en</strong>Ua Heteromy!dae Chaetodipus sonetus<br />
Rod<strong>en</strong>tia Hetercmyldae Chaetodipus spinatus<br />
Rcd<strong>en</strong>tla Heteromylnae Chaetodipus spinatus<br />
Rod<strong>en</strong>tia Heteromyldae Ch8etodipus spinatus<br />
Ro<strong>de</strong>rnía Heteromyidae Chaetodipus spinafus<br />
Rod<strong>en</strong>tla Heteromyidae Chaetodipus spinatus<br />
acc<strong>en</strong>ne Heterornvíoae Chaetodipus spinetus<br />
ESP~CIE<br />
.'SUBESRECiE .• SINONIMiA. ". NOMBRECOMQN<br />
conejo <strong>de</strong> Tres Marias<br />
conejo <strong>de</strong> Omiltemi<br />
conejo <strong>de</strong> San José<br />
tapir C<strong>en</strong>troamericano<br />
oso hormiguero dorado<br />
neso<strong>en</strong>e<br />
oso hormiguero, brazo fuerte, tamandúa norteño<br />
mexicana<br />
rlchardsi<br />
alcorni<br />
antllonyi<br />
albulus<br />
ammophilus<br />
sccus<br />
tnsuíerts<br />
minimus<br />
s8r;<br />
bryanti<br />
evermanni<br />
gU8rdiae<br />
lambi<br />
latijugularis<br />
loreozi<br />
marcosansis<br />
oso hormiguero, brazo fuerte, tamanoúa norteño<br />
lobo fino <strong>de</strong> Guadalupe<br />
lobo marino <strong>de</strong> California<br />
<strong>el</strong>efante marino<br />
foca monte d<strong>el</strong> Caribe<br />
foca común, lobo ptntc<br />
mono aullador, saraguato <strong>de</strong> rnantc<br />
mono aullador, saraguato yucateco<br />
mono arana<br />
castor<br />
puerco espín tropical<br />
puerco esptn d<strong>el</strong> norte<br />
Pappogeomys fumo Sus tuza humeada<br />
Pappogeomys neg/ectus tuza <strong>de</strong> Oueréraro<br />
tuaa texana<br />
tuaa tropical<br />
tuza oaxaqueña<br />
tcza <strong>de</strong> xuchlf?<br />
Pappogeomys a/comí tuza <strong>de</strong> mazamnta<br />
tuza miclloacana<br />
Chaetodipus anthonyi ratón <strong>de</strong> abazones <strong>de</strong> cedros<br />
ratón <strong>de</strong> abazones ar<strong>en</strong>ero<br />
ratón <strong>de</strong> abazones ar<strong>en</strong>ero<br />
ratón <strong>de</strong> abazones ar<strong>en</strong>ero <strong>de</strong> Cerralvo<br />
Chaetodipus baileyi romicatus ratón <strong>de</strong> abazones sonor<strong>en</strong>se <strong>de</strong> Monserrat<br />
ratón <strong>de</strong> abazones d<strong>el</strong> cabo<br />
ratón <strong>de</strong> abazones <strong>de</strong> roca<br />
ratón <strong>de</strong> abazones <strong>de</strong>sértico<br />
ratón <strong>de</strong> abezoues <strong>de</strong> San José<br />
ratón <strong>de</strong> abazones <strong>de</strong> Mejia<br />
ratón <strong>de</strong> abazcnes <strong>de</strong> la Guarda<br />
ratón <strong>de</strong> abazcnes <strong>de</strong> Espíritu Santo<br />
ratón <strong>de</strong> abazones <strong>de</strong> San Francisco<br />
ratón <strong>de</strong> aoazones <strong>de</strong> San Lor<strong>en</strong>zo<br />
ratón <strong>de</strong> abazcnes <strong>de</strong> San Marcos<br />
OISTRIBuclol't' . '-CATEGÓRI~<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
P<br />
Pr<br />
A<br />
E<br />
Pr<br />
P<br />
P<br />
P<br />
P<br />
A<br />
P<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
P<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
P<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
P<br />
E<br />
A<br />
A<br />
P<br />
A<br />
A<br />
67
iOBIERNODE<br />
TAf.1AULlPAS<br />
PODER<br />
LEryanU<br />
rata cambatachera <strong>de</strong> Todos los Santos <strong>en</strong>démica E<br />
rata camb<strong>el</strong>achera <strong>de</strong> cedros <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rcd<strong>en</strong>tía<br />
Mundae<br />
Murldae<br />
Ne%ma<br />
Neotoma<br />
bunker;<br />
lepida<br />
abbreviata<br />
rala carnbatacnera <strong>de</strong> bunker <strong>en</strong>démica E<br />
rala cambatachera <strong>de</strong>sérüca <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Muridae<br />
Neotoma<br />
lepida<br />
insularis<br />
rata cambatachera <strong>de</strong>sérüca <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rcrí<strong>en</strong>tla<br />
Murldae<br />
Muridae<br />
Ne%ma<br />
Neotoma<br />
lepida<br />
lapida<br />
latirosfra<br />
marcos<strong>en</strong>sis<br />
rata cambalacnera <strong>de</strong>sértica <strong>en</strong>démica A<br />
rata cambalachera uesértica <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>Ua<br />
Rod<strong>en</strong>tfa<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Murldae<br />
Muridae<br />
Muridae<br />
Ne%ma<br />
Neo/ama<br />
Neotome<br />
lepída<br />
teptae<br />
lepida<br />
nudicauda<br />
perpa/lida<br />
v/cina<br />
rala cambalacnera <strong>de</strong>sértica <strong>en</strong>démica A<br />
rata cambatacbera <strong>de</strong>sértica <strong>en</strong>démica A<br />
rala cambalachera <strong>de</strong>sértica <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Rod<strong>en</strong>tja<br />
Murldae<br />
Murldae<br />
Murldae<br />
Neotoma<br />
Neoloma<br />
Neolamn<br />
martin<strong>en</strong>sis<br />
ph<strong>en</strong>ax<br />
varia<br />
rata carnbatachera <strong>de</strong> San Martín <strong>en</strong>démica P<br />
rata cambalachera sonor<strong>en</strong>se <strong>en</strong>démica Pr<br />
rata cambatacnera <strong>de</strong> turner <strong>en</strong>démica P<br />
68
¡08IERNO<br />
PODER<br />
.DE TAM.AUUPAS<br />
LEOISLATIVO<br />
Rod<strong>en</strong>Ua I Muridae I Ondafra<br />
Rod<strong>en</strong>tia Muridae Oryzomys<br />
Rod<strong>en</strong>Ua<br />
Muridae<br />
Oryzomys<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Muridae<br />
Oryzomys<br />
Red<strong>en</strong>tia<br />
Muridae<br />
Oryzomys<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Muridae<br />
Oryzomys<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Muridae<br />
Oryzomys<br />
Ro<strong>de</strong>otia<br />
Muridae<br />
Otonyctomys<br />
Rcd<strong>en</strong>tta<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
Rod<strong>en</strong>lia<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
ROd<strong>en</strong>tia<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
Rod<strong>en</strong>tie<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
.ESPECIE<br />
zib<strong>el</strong>hicus<br />
couesi<br />
COUBsi<br />
couesi<br />
couesi<br />
chapmani<br />
ne/soni<br />
harti<br />
boylii<br />
bul/arus<br />
caniceps<br />
crinilus<br />
dickeyl<br />
eremicus<br />
Bremlcus<br />
eremicus<br />
eremicus<br />
eremlcus<br />
"*'.sUiiesÍ>eCIE '"T '!i~SlNONIMIA,\ ",i", 'NOMBRE COMUN OíSTRIBi.iCíON 'CólTEGORIA<br />
rala almlzctera no <strong>en</strong>démica A<br />
cozumetee Oryzomys palustris cotumeíee rata arrocera <strong>de</strong> pantano <strong>en</strong>démica A<br />
otnitus Oryzomys palustris criniíus rala arrocera do pantano <strong>en</strong>démica A<br />
tu/g<strong>en</strong>s Oryzomys lulg<strong>en</strong>s rata errocera d<strong>el</strong> Valle <strong>de</strong> México <strong>en</strong>démica A<br />
p<strong>en</strong>illsuJae Oryzomys palustris p<strong>en</strong>insulae rata arrocera <strong>de</strong> pantano <strong>en</strong>démica E<br />
caudafus Oryzomys caudatus rata arrocera <strong>de</strong> Ixtlán <strong>en</strong>démica Pr<br />
rata arrocera <strong>de</strong> Tres Marías <strong>en</strong>démica E<br />
Otonyctomys r¡alii Trata vespertina yucateca no <strong>en</strong>cémfca A<br />
glass<strong>el</strong>li T I ratón arcusterc <strong>en</strong>démica A<br />
ratón <strong>de</strong> Percte <strong>en</strong>démica Pr<br />
ratón <strong>de</strong> Monserrat <strong>en</strong>démica Pr<br />
pal/idissimus T Peromyscus crinirus pallidislmus Tratón <strong>de</strong> cañada <strong>en</strong>démica A<br />
ratón <strong>de</strong> tortuga <strong>en</strong>démica Pr<br />
evtus ratón <strong>de</strong> cactus <strong>en</strong>démica A<br />
cedros<strong>en</strong>sis ratón <strong>de</strong> cactus <strong>en</strong>démica A<br />
cinareus ratón <strong>de</strong> cactus <strong>en</strong>démica A<br />
ccnetus Peromyscus collatus ratón <strong>de</strong> Tumer <strong>en</strong>démica A<br />
insulicola ratón <strong>de</strong> cactus <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Murldae<br />
Peromyscus<br />
eremicus<br />
polypolius ratón <strong>de</strong> cactus <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>Ua<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
eremicus<br />
I tiburon<strong>en</strong>sis ratón <strong>de</strong> cactus <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>Ua<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Muridae<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
Peromyscus<br />
eva<br />
guardia<br />
carm<strong>en</strong>! ratón <strong>de</strong> Baja California Sur <strong>en</strong>démica A<br />
ratón <strong>de</strong> Anq<strong>el</strong> <strong>de</strong> re Guarda <strong>en</strong>démica P<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
inlerparietalis<br />
ratón <strong>de</strong> San Lor<strong>en</strong>zo <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
teuccpus<br />
cozumeme I ratón <strong>de</strong> pata blanca <strong>de</strong> Cczum<strong>el</strong> <strong>en</strong>démica A<br />
Rcd<strong>en</strong>tla<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
madr<strong>en</strong>sis<br />
Peromyscus boy/ii madr<strong>en</strong>sis ratón arbustero <strong>en</strong>démica A<br />
Rcd<strong>en</strong>tia<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
acoonue<br />
Muridae<br />
Muridae<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
Peromyscus<br />
Peromyscus<br />
manicu/arus<br />
maniculatus<br />
manlculafus<br />
cinerltius ratón norteamericano <strong>en</strong>démica E<br />
dorsalis ratón norteamericano <strong>en</strong>démica A<br />
dubius ratón norteamericano <strong>en</strong>démica A<br />
Rcd<strong>en</strong>tia<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
maniculalus<br />
exiguus ratón norteamericano <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>üa<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
manicu/arus<br />
geronjm<strong>el</strong>lsis ratón norteamericano <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>lia<br />
Rcd<strong>en</strong>tia<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Rcd<strong>en</strong>tta<br />
Muridae<br />
Muridae<br />
Muridae<br />
Murjdae<br />
Peromvscus<br />
Peromyscus<br />
Peromyscus<br />
Peromyscus<br />
maniculatus<br />
m<strong>en</strong>icutetus<br />
mewsuuus<br />
pembertoni<br />
magdal<strong>en</strong>ae ratón noneamertcano <strong>en</strong>démica A<br />
margarita6 ratón norteamericano <strong>en</strong>démica A<br />
ratón <strong>de</strong> Puebla <strong>en</strong>démica A<br />
ratón <strong>de</strong> San Pedro Nolasco <strong>en</strong>démica E<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
pseudocrinitus<br />
ratón <strong>de</strong> cedros <strong>en</strong>démica A<br />
Rcd<strong>en</strong>tla<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
sejugis<br />
ratón <strong>de</strong> Santa crua <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
slevini<br />
ratón <strong>de</strong> Santa Catalina <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
stepIJani<br />
ratón <strong>de</strong> San Esteban <strong>en</strong>démica A<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rcd<strong>en</strong>tia<br />
Muridae<br />
Muridae<br />
Muridae<br />
Peromyscus<br />
Peromyscus<br />
Reifhrodontomys<br />
willk<strong>el</strong>manni<br />
iemyncnus<br />
gracilis<br />
Peromyscus winkefmanii IRatón <strong>de</strong> Dos Aguas <strong>en</strong>démica Pr<br />
ratón chiapaneco <strong>en</strong>démica Pr<br />
insularis I I ratón cosechero d<strong>el</strong>gado <strong>en</strong>démica A<br />
69
¡OS/ERltO<br />
PODER<br />
DE TA/i1AULlPAS<br />
LEGISLATIVO<br />
,,,'7!f0'Qfl'DEIi'<br />
Rod<strong>en</strong>1ia<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rod<strong>en</strong>tta<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rod<strong>en</strong>lia<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rcd<strong>en</strong>tia<br />
Rod<strong>en</strong>tta<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Rcd<strong>en</strong>tia<br />
Rcd<strong>en</strong>tla<br />
Rod<strong>en</strong>tta<br />
Roc<strong>en</strong>tia<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Rod<strong>en</strong>tla<br />
Rod<strong>en</strong>tia<br />
Sir<strong>en</strong>ia<br />
acrtcomorpna<br />
Scricomcrpha<br />
Soricomorpha<br />
Soricomorpha<br />
aoncorncrpna<br />
Sorlcomorpha<br />
Sorlcomorpna<br />
Sortcomcrpha<br />
Soricomorpha<br />
Sorlcomorpha<br />
Soricomorpha<br />
Scricornorpha<br />
scrtcorncrohe<br />
Soricomcrpha<br />
scrtcomorpha<br />
Soricomorpha<br />
Soricomorptta<br />
i;;J,' J",s"\FAMllIlI'<br />
I Muridae<br />
Muridae<br />
Muridae<br />
Muridae<br />
Murlctae<br />
Muridae<br />
Muridae<br />
Muridae<br />
Scluridne<br />
Sciurtdae<br />
Sciuridae<br />
Sciuridae<br />
sclurtcee<br />
Sciuridae<br />
Sciuridae<br />
Sciuridae<br />
Sciuridae<br />
Sciuridae<br />
Scluridae<br />
Sclurtdae<br />
Scluridae<br />
Scluridae<br />
Sciuridae<br />
Trlchechldae<br />
Sorlcidae<br />
Soricidae<br />
Sortcdae<br />
Sorlcidae<br />
Soncidae<br />
Soricidae<br />
Soricidae<br />
Soriddae<br />
Sorlcidae<br />
Sorlcldae<br />
Soricldae<br />
Soricldaa<br />
Soricldae<br />
Sorlcldae<br />
Sorlcidae<br />
Sorlcldae<br />
Sorlcldae<br />
'\''"'A;! (lENE~9 j<br />
ReilhrOdontomys<br />
Reilhrodontomys<br />
Rheomys<br />
Rheomys<br />
Scorinomys<br />
Tylomys<br />
Tylomys<br />
X<strong>en</strong>omys<br />
Ammóspermophilus<br />
Cynomys<br />
Cynomys<br />
G/aucomys<br />
Neolamias<br />
Sciurus<br />
Sciurus<br />
Sciurus<br />
Sciarus<br />
Sciurus<br />
Sciunss<br />
Sciurus<br />
SpermopfJilus<br />
SpermoplJilus<br />
Tamiasciurus<br />
Trichechus<br />
Cryptotls<br />
Cryptotis<br />
Cryptotis<br />
cryptotis<br />
Cryplotis<br />
Cryptotis<br />
Cryptotis<br />
Cryptofis<br />
cryplolls<br />
Megasor6x<br />
Notiosorox<br />
Notiosorex<br />
Ncticsorex<br />
Sorex<br />
Sorex<br />
Sorex<br />
Sorex<br />
S'0: .E.~.P~~IE<br />
m¡crodon<br />
spectabifis<br />
mexicanus<br />
Ihomasi<br />
teguina<br />
bullar;s<br />
tumba/<strong>en</strong>sis<br />
ne/soni<br />
insularis<br />
ludovicianus<br />
mexic<strong>en</strong>us<br />
volans<br />
mSffiami<br />
aberti<br />
aberti<br />
aberli<br />
<strong>en</strong>zon<strong>en</strong>sis<br />
gnseus<br />
ocutetus<br />
variegatoi<strong>de</strong>s<br />
medr<strong>en</strong>sis<br />
perot<strong>en</strong>sis<br />
mearnsi<br />
manatus<br />
a/tico/a<br />
goldmani<br />
magna<br />
may<strong>en</strong>sis<br />
ne/son;<br />
obscura<br />
parva<br />
parva<br />
peregrina<br />
gigas<br />
crawfordi<br />
evotis<br />
vil/ai<br />
arizonse<br />
macrodon<br />
milleri<br />
monticolus<br />
"!iliBESPECIE" 1,"", SINONII.iIA<br />
chiap<strong>en</strong>sis<br />
teguina<br />
barberi<br />
durangi<br />
Tamias merriami<br />
phaeurus<br />
Sciurus aborti pllaeiurus<br />
crvixous go/dmani altico/a<br />
Cryprotis goldmani alt/cola<br />
Cryptotis nigresc<strong>en</strong>s may<strong>en</strong>s;s<br />
Cryplotis mexicana lI<strong>el</strong>son;<br />
Cryptotis mexicana obscura<br />
soricina<br />
tropicalis<br />
Cryptolls mexicana peregrina<br />
Notiosorox crawfordi crawford/<br />
Nofiosorex crawfordi evotis<br />
Sorex vagrans monticola, Sorex vagrans<br />
NOMaRECOMUN OISTRIBUCION 'CATEGORJA<br />
ratón cosechero di<strong>en</strong>tes pequeños no <strong>en</strong>démica A<br />
ratón cosechero <strong>de</strong> Coz.um<strong>el</strong> no <strong>en</strong>démica A<br />
ratón acuático mexicano <strong>en</strong>démica Pr<br />
ratón acuático chiapaneco no <strong>en</strong>oémlca Pr<br />
ratón café norteño no <strong>en</strong>démica Pr<br />
rata trepadora chlapaneca <strong>en</strong>démica A<br />
rata trepadora <strong>de</strong> Tumbalá <strong>en</strong>démica Pr<br />
rata <strong>de</strong> Magdal<strong>en</strong>a <strong>en</strong>démica A<br />
ardilla antilope <strong>de</strong> Espiritu Santo <strong>en</strong>démica A<br />
perrito <strong>de</strong> las pra<strong>de</strong>ras, perro llanero cola negra no <strong>en</strong>démica A<br />
perrito <strong>de</strong> las pra<strong>de</strong>ras, perro Hanero mexicano <strong>en</strong>démica P<br />
ardilla voladora d<strong>el</strong> sur no <strong>en</strong>démica A<br />
cructumoco <strong>de</strong> Mertan no <strong>en</strong>démica Pr<br />
ardilla <strong>de</strong> Albert <strong>en</strong>démica Pr<br />
ardilla <strong>de</strong> Albert <strong>en</strong>démica Pr<br />
ardilla <strong>de</strong> Albert <strong>en</strong>démica Pr<br />
ardilla <strong>de</strong> Ariz.ona no <strong>en</strong>démica A<br />
ardilla gris no <strong>en</strong>démica A<br />
ardllta <strong>de</strong> peter <strong>en</strong>démica Pr<br />
ardilla jaspeada no <strong>en</strong>démica Pr<br />
ardlllón <strong>de</strong> Sierra Madre <strong>en</strong>démica Pr<br />
ardillón <strong>de</strong> Perote <strong>en</strong>démica A<br />
ardilla <strong>de</strong> San Pedro Mártir <strong>en</strong>démica A<br />
manatí d<strong>el</strong> Caribe no <strong>en</strong>démica P<br />
musa rana orejillas <strong>de</strong> Goldman <strong>en</strong>démica Pr<br />
musa rana crejmas <strong>de</strong> Go!dman <strong>en</strong>démica pr<br />
musereña orejiUas mayor <strong>en</strong>oérnrce Pr<br />
musaraña orejillas parda no <strong>en</strong>démica Pr<br />
musaraña orejillas mexicana <strong>en</strong>démica Pr<br />
musaraña orejillas mexicana <strong>en</strong>démica Pr<br />
musaraña orejíllas mínima <strong>en</strong>démica Pr<br />
musaraña orejillas mínima 110 <strong>en</strong>démica Pr<br />
musaraña crejillas mexicana <strong>en</strong>démica Pr<br />
musaraña <strong>de</strong>sértica sureña <strong>en</strong>démica A<br />
musaraña <strong>de</strong>sértica norteña no <strong>en</strong>démica A<br />
musaraña <strong>de</strong>sértica norteña <strong>en</strong>démica A<br />
musaraña <strong>en</strong>démica A<br />
musaraña <strong>de</strong> Arizona no <strong>en</strong>démica P<br />
musaraña di<strong>en</strong>tuda <strong>en</strong>démica A<br />
musaraña <strong>de</strong> Sierra d<strong>el</strong> Carm<strong>en</strong> <strong>en</strong>démica Pr<br />
musaraña obscura no <strong>en</strong>démica A<br />
70
iOBIERNO DE TA"~AUUPAS<br />
PODER LEGIStA TIVO<br />
·>:!iW:2:QR.bI!N:;;1~:h·1 ·····:(:G~NE¡¡q ,,'
iOBIERNO DE TA/l1AUUPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
Tabla 6<br />
--FAMILIA<br />
·:i .........<br />
siNONIMIA<br />
NOMBRE<br />
DISTRIBUCION<br />
CATEGORIA<br />
Acío<strong>en</strong>seruormes<br />
Actp<strong>en</strong>serfdae<br />
Acip<strong>en</strong>ser<br />
oxyrínchus<br />
esturión<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Alheriniformes<br />
Atherlnifonnes<br />
Atheriniforrnes<br />
Atherinopsidae<br />
Atherinopsldae<br />
Atherinopsidae<br />
M<strong>en</strong>idia<br />
M<strong>en</strong>idia<br />
M<strong>en</strong>idia<br />
alchichic8<br />
tuutont<br />
charari<br />
Poblana alchlchica charal <strong>de</strong> Alchichica<br />
Chirostoma bartoni charal t,a Cal<strong>de</strong>ra<br />
Chírostcma charan charal tarasco<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
P<br />
Atherinlformes<br />
Alherinopsidae<br />
M<strong>en</strong>idia<br />
colei<br />
plateadlto <strong>de</strong> Progreso<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Atheriniformes<br />
Atherinopsidae<br />
M<strong>en</strong>idia<br />
fer<strong>de</strong>bu<strong>en</strong>i<br />
Poblana fer<strong>de</strong>bu<strong>en</strong>i charal <strong>de</strong> Almoloya<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Atherinfformes<br />
Atherinopsidae<br />
M<strong>en</strong>idia<br />
labarcae<br />
Chirostoma labarcae charat <strong>de</strong> la Barca<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Atheriniformes<br />
Alherinopsidae<br />
M<strong>en</strong>idia<br />
lefholepis<br />
PobJana letholepis charal <strong>de</strong> la Preciosa<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Atherinlformes<br />
Alherinopsldae<br />
M<strong>en</strong>idia<br />
prom<strong>el</strong>as<br />
Chirostoma prometas cnaral boca negra<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Atheriniformes<br />
Atherinlfotmes<br />
Cypriniformes<br />
Athertnopsldae<br />
Alherinopsidae<br />
Catostomidae<br />
M<strong>en</strong>idia<br />
M<strong>en</strong>idia<br />
Carpio<strong>de</strong>s<br />
(¡aja;<br />
squamata<br />
carpio<br />
Chirostoma rtojai charal d<strong>el</strong> Santiago<br />
Poblana squarnata charal <strong>de</strong> Ouechutac<br />
Carpio<strong>de</strong>s eJongatus, matalote carpa<br />
Carpio<strong>de</strong>s gray;, Carpío<strong>de</strong>s<br />
microstomus, Carpio<strong>de</strong>s bison, Carpio<strong>de</strong>s dama/is,<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
Carpio<strong>de</strong>s<br />
nummifer<br />
Cyprinifonnes Catostomidae Catostomus bernardini<br />
Catostomus concncs, Catostomus sonor<strong>en</strong>sis matalote yaqui<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Cyprtniformes Catostomidae Catostomus cahita<br />
matalote<br />
cahita<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Cyprinifonnes Catostomidae Catostomus insignís<br />
Catostomus gila matalote <strong>de</strong> Sonora<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Cypriniformes Catostomidae Calostomus leopoldi<br />
matalote<br />
<strong>de</strong> Bavispe<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Oypnntforrnes Catostomidae Catostamus nebuliferus<br />
matalote<br />
d<strong>el</strong> Nazas<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Cypriniformes Catostomidae Catostomus plebeills<br />
Catostomus quzmeci<strong>en</strong>sis, Catostomus g<strong>en</strong>erosus matalote d<strong>el</strong> Bravo<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Cypriniformes Catostomidae Catostomus wigginsí<br />
matalote<br />
Opata<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Cypnniforrnes Catostomidae Cycleptus efongatus<br />
Cycíeptus nígresc<strong>en</strong>s matalote azul<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
cvonnrrcrrncs Catostomidae íctiobus bubalus<br />
fchthyoblls íscnvrus. fchthyobus cyan<strong>el</strong>lus, cerpioaes<br />
taurus, Carpio<strong>de</strong>s twnidus, Carpio<strong>de</strong>s urus, Catostomus<br />
boquin o cuino blanco<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
buba/us<br />
Cypriniformes catostomkíae Ictiobus niger<br />
Cypriniformes Catostomidae Scartomyzon conaestus<br />
cvonntrormes Catostomidae Xyrauch<strong>en</strong> tex<strong>en</strong>us<br />
Cypriniformes Cyprinidae Agosia chrysogaster<br />
Cypriniformes Oyprtnidae Algansea aphanea<br />
Cypriniformes cyprtnníae Algansea awe<br />
cvonmtcrrnes Cyprinidae Algansea barbata<br />
Oyprtniforrnes Cyprinidae Algansea popoche<br />
Cypriniformes Cyprinidae Cyprin<strong>el</strong>la alvarezd<strong>el</strong>vi/lari<br />
Cypriniformes Cyprinidae Cyprin<strong>el</strong>la bocagran<strong>de</strong><br />
Cypriniformes Cyprinidae Cyprineffa formasa<br />
cvprtnuormes Cyprinidae Cyprin<strong>el</strong>la Igarmani<br />
Bubalichthys bonesus, Amblodan niger matalote bocaqran<strong>de</strong> o cuino prieto no <strong>en</strong>démica<br />
Moxostoma coraestum, Ptychostomus albidus, I matalote blanco<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Scartomyzon conqestus, Catostomus congestus,<br />
Moxostoma campbefli<br />
Moxostoma texanum, Catostomus texanus, Quassilabia I matalote jorobado I <strong>en</strong>démica<br />
cypho<br />
RIJinichthys chrysogaster, Ipupo panzaver<strong>de</strong>, carpña aleta I <strong>en</strong>démica<br />
Agosia meta/lica, tívbomvrcnus síaerius larga, charalito aleta larga<br />
pupa <strong>de</strong> Ayutla I <strong>en</strong>démica<br />
AIgansea monticola avia I pupo <strong>de</strong> Tepic I <strong>en</strong>démica<br />
pupo <strong>de</strong>! Lerma I <strong>en</strong>démica<br />
Xystrosus popoche I popocha I <strong>en</strong>démica<br />
carpita la Concha, sardinita Nazas I <strong>en</strong>démica<br />
Notropis bocagran<strong>de</strong> I sardinita o carpa bocagran<strong>de</strong> I <strong>en</strong>démica<br />
Notropis tormosus. Moniana formasa, Notropis mearnsi, Icarpa yaqui I no <strong>en</strong>démica<br />
Notropis santamariae<br />
Cyprin<strong>el</strong>fa rubripinna, Notropis garmani Isardinita Mayrán, carpa jorobada I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
A<br />
ī2<br />
i2<br />
!:<br />
i2<br />
!:<br />
~<br />
A<br />
Ā<br />
72
fOBIERNODE TAf>1AUUPAS<br />
PODER LEOISLATIVQ<br />
GENERO<br />
ESPECIE<br />
Cyprinfformes Cyprinidae Cyprin<strong>el</strong>la iuu<strong>en</strong>sis<br />
Cyprlnifonnes Cyprinidae Cyprin<strong>el</strong>la ornata<br />
Cyprinlformes Cyprlnfdae Cyprin<strong>el</strong>la panarcys<br />
Cypriniformes cyprtnfdae Cyprin<strong>el</strong>la proserpina<br />
Cypriniformes Cyprinidae Cyprin<strong>el</strong>la rutila<br />
Oypnnitcrrnes Cyprinidae Cyprin<strong>el</strong>la xantflicara<br />
Cyprinifonnes Cyprinidae Oionda diaboli<br />
Cypriniformes Cyprinidae Dionda dichroma<br />
Cypriniformes Cyprinidae Dionda episcopa<br />
Cvprmiformes Cyprinidae Dionda mandibularis<br />
Oypnnlforrnes Cyprinidae Dionda m<strong>el</strong>anops<br />
Cyprinifonnes Cyprlnidae Gila consperse<br />
Cypriniformes Cyprinldae Gila dita<strong>en</strong>ia<br />
Cypriniformes Cyprinidae Gila <strong>el</strong>egans<br />
Oyprtniformes Cyprinidae Gila intermedia<br />
Cypriniformes Oyprimdae Gila mo<strong>de</strong>sta<br />
SINONIMIA<br />
Leueiseus íutr<strong>en</strong>sís, Notropis lutr<strong>en</strong>sis, Hypsolepis iris,<br />
Moniana couctu, Moniana laetabilis, Nototropis<br />
tonor<strong>en</strong>sís, Cyprin<strong>el</strong>la becKwithi¡ Cyprin<strong>el</strong>la billingsiafla,<br />
Notropis lutr<strong>en</strong>sís blairi, Leueiscus bubalinus, Monian8<br />
complanata, Cyprin<strong>el</strong>la forbesi, Nototropis forlon<strong>en</strong>sis,<br />
Moniana frigida, Moniana gibbosa, Cyprin<strong>el</strong>/a gunnisonl,<br />
Hypsolepis iris, Moniana jugalis, Monlana laetabilis,<br />
Monian8 leonina, Leueiseus lutr<strong>en</strong>sis, Moniana<br />
oucneue. Cyprine/la suevis. Cyprinefla umbrosa<br />
saruinita o carpa<br />
Codoma ornata, Notropis ometus carpita negra<br />
NOMBRE<br />
Notropis panarcys sardinita o carpa d<strong>el</strong> Cachos<br />
Moniana aurata, Moniana proserpina, Notropís I sardtntta o carpa d<strong>el</strong> Bravo<br />
proserpinus<br />
roja<br />
DISTRIBUCION<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Cliola mon~iregis, Notropis rutilus,Moniana gracilis, Isardinita San Juan, reqiomontana. 1 <strong>en</strong>démica<br />
Moniana ruMa carpa mexicana roja<br />
Notropis xanthieara I Sardinita, carpa <strong>de</strong> Ouatrociéneoas 1<strong>en</strong>démica<br />
carpa diabla 1 <strong>en</strong>démica<br />
carpa bicolor I <strong>en</strong>démica<br />
Dionda papalis I carpa d<strong>el</strong> Bravo 1 <strong>en</strong>démica<br />
carpa quijarcna<br />
Dionda couctu couchi, Hybognalhus civiles, I carpa manchada<br />
Hybognattlus<br />
punetifer<br />
carpa<br />
carpita<br />
Mayrán<br />
sonor<strong>en</strong>se<br />
Glla emoryi carpila <strong>el</strong>egante<br />
Gila robusta intermedia, Gila gi/Jbosa, Squafius femmoní carptta <strong>de</strong>t Gua<br />
Cheonda mo<strong>de</strong>sta carpa <strong>de</strong> Saltillo<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
CATEGORIA<br />
A<br />
A<br />
P<br />
A<br />
Ā<br />
-<br />
P<br />
P<br />
~ !:'.<br />
P<br />
-<br />
P<br />
-<br />
~<br />
A<br />
E<br />
p<br />
p<br />
Cypriniformes Cyprinidae Gila nigresc<strong>en</strong>s<br />
Cypriniformes Cyprtnldae Gifa purpurea<br />
Cypriniformes Cyprinidae Gifa robusta<br />
Cyprlnlfcrmes Cyprinidae Hybognathus amarus<br />
Gíla puícneíte, Tigoma nlgresc<strong>en</strong>s carpita <strong>de</strong> Chitwahua<br />
Tigoma purpurea carplta yaqu¡<br />
Glla affínls, Glla gracilis, Gila grahamii, Glla jordani, Gifa carplta aleta redonda<br />
nacrea, Pfychoeheilus vorax, Leuciscus zunn<strong>en</strong>sis<br />
Hybognathus nuehalis amarus, Algoma fluviatilis, I carpa Chamizal<br />
Algoma amara<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
~ !:'.<br />
A<br />
-<br />
E<br />
Cyprinifonnes Cyprinidae Macrhybopsis aestivalis<br />
Cypriniformes Cyprínidae Notropis aguirrepequ<strong>en</strong>ol<br />
Hybopsis aestivalis, Ceratiehthys sterletus, Gobio Icarpa <strong>de</strong> lunares<br />
aestivalis, Extrarius aestiv81is<br />
carpa <strong>de</strong> pilón<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Ā<br />
-<br />
Pr<br />
Cyprinifonnes Cyprinidae Notropis amabifis<br />
Alburnus amabilis, Cyprin<strong>el</strong>fa luxifoi<strong>de</strong>s, Cyprin<strong>el</strong>la I carpa lexana<br />
maerostoma, Alburnus socius, Notropis swainj<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Cypriniformes Cyprinidae Notropis ameeae<br />
Hybopsis ameeae carpa Ameca<br />
<strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Cyprinlformes cyprtnfdae Notropis aul/dion<br />
Hybopsis aulidion carpa <strong>de</strong> Durango<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Cypriniformes Cyprinidae Notropis boueardi<br />
Hybopsis boucetai, Ceratichthys<br />
nigrofa<strong>en</strong>iatus, í.euctscus oouoerot<br />
cumingii, Graodus Icarpa d<strong>el</strong> Balsas<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
-<br />
~<br />
A<br />
Cyprlrutorrnes Cyprinidae Notropis braytoni<br />
Moniana nmao. Notropis robustus I carpa <strong>Tamaulipas</strong><br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinltormes Cyprtntoae Notropis cumingii<br />
Ceratichthys eumingii, Hybopsis cumingii, Notrooís I carpa d<strong>el</strong> Aloyac<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cypriniformes Cyprinidae Notropls cnmu<strong>en</strong>ue<br />
imefdae<br />
carpa Conchos, chihuahu<strong>en</strong>se<br />
<strong>en</strong>démica<br />
-<br />
~<br />
A<br />
Cyprlniforrnes Cyprtntdae Notropís jemeZ8nus<br />
Album<strong>el</strong>lus jemezanus, Notropis sanlarosaliae carpa <strong>de</strong>! Bravo<br />
<strong>en</strong>démica<br />
73
iúalERNO DE TAMAUL!PAS<br />
PODER<br />
LEGISLATIVO<br />
OROEN<br />
G6NERO<br />
ESP6CI6<br />
Cyprinlfonnes cyprimoae Notropís moralesi<br />
SINONIMIA NOMBRE DISTRlaUCION CATEGORIA<br />
Hybopsis moralesí carpa tep<strong>el</strong>neme <strong>en</strong>démica Pr<br />
Cyprlnifonnes Cyprinidae Notropis orca<br />
carpa d<strong>el</strong> Paso<br />
<strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Cyprinifonnes Cyprinidae Notropis sa/adonis<br />
carpa d<strong>el</strong> Salado<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Oyprinlformes Cyprinidae Notropis simus<br />
Nofropis símus pecos<strong>en</strong>sis, Alburn<strong>el</strong>lus simus carpa nerízona<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinifonnes Cyprinldae Ptychocheilus tucíus<br />
carpa d<strong>el</strong> Colorado<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
cypñnsorrnes Cyprinidae Rhínichthys cobitis<br />
Tiaroga cooiüs carpa lacha<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Oyprinttormes cvprtnroae Rhiníchthys osculus<br />
Agosia adobe, Agosia klamath<strong>en</strong>sis, Agosia<br />
carpa pinta<br />
<strong>en</strong>démica<br />
E<br />
novemradiata, Agosia robusta, Agosia verrowi, Apocope<br />
carringtonii. Apocope couesli. Apocope vulnerata.<br />
Argyreus nota bilis, Argyreus nubilus, Argyreus oscutus.<br />
Ceratichthys v<strong>en</strong>tricosus, Rhinichthys h<strong>en</strong>shawii,<br />
Rhinichthys lariversi, Rhinichfhys nevad<strong>en</strong>sis,<br />
Rhinichfhys vetiter. Tigoma rllinichthyoi<strong>de</strong>s<br />
Cyprinifonnes Cyprinidae Stypodon sígnifer<br />
carpa <strong>de</strong> Parras<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinodontiformes Aplocheüldae Millerichthys robustus<br />
Rivutus robustos almirante<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinodontifonnes Oypnnodontldae eua/ae tess<strong>el</strong>latus<br />
cachorrito <strong>de</strong> Medialuna<br />
<strong>en</strong>démica<br />
p<br />
Cyprinodontifonnes Cyprinodontidae Cyprinodon alvarezi<br />
cachorrito<br />
Potosí<br />
<strong>en</strong>démica<br />
cyprtnodontlrorrnes Cyprinodontidae Cyprinodon atrorus<br />
ea chorrito<br />
d<strong>el</strong> Bolsón<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Cyprinodontiformes Cyprinodontidae Cyprinodon be/trani<br />
cacnorríto la<strong>de</strong>ro<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Cyprinodontiformes cvpnnoconttoae Cyprinodon bifasciafus<br />
cachorrño Cuatrociénegas<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Cyprinodontiformes Cyprinodontidae Cyprinodon bobmilleri<br />
cachorrito<br />
San Ignacio<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Cyprinodontiformes Cyprinodontidae Cyprinodon ceeiliae<br />
cachorrito<br />
Cecilia<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinodontifonnes Cyprinodonttdae Cyprinodon esconditus<br />
cachorrito<br />
escondido<br />
<strong>en</strong>démica<br />
p<br />
Cyprinodontlformes Oyprinodontkíae Cyprinodon eximius<br />
cacnorrño d<strong>el</strong> Ccnchos<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Cyprinodontifonnes Cvprinoríontidae Cyprinodon fonlinalis<br />
cachorrito<br />
Carbonera<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinodontiformes Cyprinodontidae Cyprinodon ínmemortsm<br />
cachorrito Trinidad<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinodontifonnes Cyprinodontidae Cyprinodon ju/imes<br />
Cyprinodontlformes Cyprinodontidae Cyprinodon labiosus<br />
cachorrtto <strong>de</strong> Jutlmes. Burrito <strong>de</strong> I <strong>en</strong>démica<br />
Julimes<br />
cachornto canqrejero<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinodontiformes Cyprinodontldae Cyprinodon longidorsal!s<br />
cachorríto Charco<br />
Palmas<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinodontlformes Cyprinodontidae Cyprinodon macrolepis<br />
cachorrito eseamudo<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinodontiformes Cyprinodontidae Cyprinodon macularius<br />
ea chorrito<br />
d<strong>el</strong> <strong>de</strong>sierto<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinodontiformes Cyprtnodontidae Cyprinodon maya<br />
cachorrtto gigante<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinodontiformes Cyprinodonlidae Cyprinodon meeki<br />
cachorríto<br />
d<strong>el</strong> Mezquita!<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Oyprlnodontíformes Cyprinodontidae Cyprinodon<br />
cachorrño <strong>de</strong> aguanaval<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Cyprinodontiformes Cyprlnodontidae Cyprinodon pachycephalus<br />
cachorrito<br />
cabezón<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprlnodontiformes Cyprinodontidae Cyprinodon símus<br />
cachorrüo<br />
boxeador<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinodontlformes Cyprinodontidae Cyprinodon suavium<br />
cachorrito<br />
besucón<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprinodontiformes Cyprinodontldae Cyprinodon verecundus<br />
Oyprínodontitormes Cyprinodontidae Cyprinodon veronicae<br />
cachorríto dorsal larga<br />
cachonito verónica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprlncdontitormes Cyprinodontldae Megupsifon aporus<br />
cachorrito<br />
<strong>en</strong>ano<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Cyprlnodontíformes Fundulldae Fundulus grandissimus<br />
Cyprinodontiformes Fundulidae Fundulus lima<br />
serdlnllla gigante<br />
Fundulus meeki sardtnüla <strong>de</strong> P<strong>en</strong>ínsula<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Oyprinodontiformes Fundulidae Fundulus persimilis<br />
sardinilla<br />
yuca teca<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
74
fOBIERNO DE: :rAMAULlPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
I oRDeN) , 'fMiIlLtA' GÉNERO E6PECI~<br />
Cyprinodonliformes Fundulidae Lucania ínterioris<br />
Cyprlnodontiformes Goo<strong>de</strong>idae Allodontichtys hubbsí<br />
Cyprinodontifonnes Good<strong>el</strong>dae Allodontichtys polylepís<br />
Cyprinodontifonnes Goo<strong>de</strong>idae Allodontichtys famazulae<br />
Cyprinodontlformes Goo<strong>de</strong>idae AI/otoca catarinae<br />
Cyprinodontiformes Goo<strong>de</strong>idae AI/otoca díazi<br />
Cyprinodoillifonnes Goo<strong>de</strong>idae AI/otoca dugesií<br />
SINONIMIA<br />
Neoopnorus catarinae<br />
Neoophorus diazi, Zoogoneticus d/azi, Zoogoneticus<br />
miniatus<br />
Aflofoca vivipara, Fundulus dugesii<br />
NOMBRE PISTRIBUGlON I CATEClORIA<br />
sardmite Cuatrociénegas <strong>en</strong>démica I P<br />
mexcalpique <strong>de</strong> Tuxpan <strong>en</strong>démica<br />
mexcalpique <strong>de</strong> escama <strong>en</strong>démica P<br />
mexcalpique <strong>de</strong> Tamazula <strong>en</strong>démica P<br />
tiro catarina <strong>en</strong>démica P<br />
chorumo <strong>en</strong>démica P<br />
tiro <strong>en</strong>démica P<br />
cvprincdontltormes Goo<strong>de</strong>idae AlJofoca goslinei<br />
Neooprorus<br />
gosfínei<br />
tiro rayado <strong>en</strong>démica P<br />
cypnnoocnurormes Goo<strong>de</strong>idae AI/olaca regalis<br />
Necopnorue<br />
regalis<br />
tiro rayado <strong>en</strong>démica P<br />
Cyprinodontiformes Goo<strong>de</strong>idae Ameca spl<strong>en</strong>d<strong>en</strong>s<br />
mexcalpique mariposa <strong>en</strong>démica P<br />
Cyprinodontiformes Goo<strong>de</strong>idae Ata<strong>en</strong>iobius toweri<br />
Goo<strong>de</strong>a<br />
foweri<br />
mexcatpique cola azul <strong>en</strong>démica P<br />
Cyprinodontiformes Goo<strong>de</strong>idae Characodon auda>:<br />
mexcalpique d<strong>el</strong> "reboso <strong>en</strong>démica P<br />
Cvprlnodcntitormes Goo<strong>de</strong>idae Characodon lateralis<br />
mexcalpique arcoiris <strong>en</strong>démica P<br />
Oyprlncdcmñormes Good<strong>el</strong>dae Girardinichthys viviparus<br />
Cyprinodontiformes Goo<strong>de</strong>idae Hubbsina tumeri<br />
Cyprinodcntlformes Goo<strong>de</strong>idae lIyodon furcid<strong>en</strong>s<br />
Cyprinodontiformes Goo<strong>de</strong>idae Skiffia bilineata<br />
cvprtnoocnurormes Goo<strong>de</strong>idae Skiffia francesae<br />
Oyprtnodontlrormes Goo<strong>de</strong>idae Skiffia lermae<br />
Cyprinodontiformes Good<strong>el</strong>dae Skiffia multipunctata<br />
Cyprinodontiformes Goo<strong>de</strong>idae X<strong>en</strong>oophorus captivus<br />
Cyprinodontifonnes cocoeroae X<strong>en</strong>otoca eísetv<br />
Cyprlnodontlfcrmes Goo<strong>de</strong>idae X<strong>en</strong>otoca m<strong>el</strong>anosoma<br />
Cf¡aracodon ged<strong>de</strong>si, Cyprinus viviparus,<br />
Girardinichthys innominatus, Limnurgus variegatus<br />
Girardinichthys tumeri, Girardinichthys tumeri<br />
ctmmceaon furcid<strong>en</strong>s, lIyodon paraguay<strong>en</strong>sse<br />
Skima bilineatus,<br />
Neofoca bilineata Characodon bilineatus<br />
Skiffia variegata<br />
X<strong>en</strong><strong>en</strong>dum mu/tipunctatum, Goo<strong>de</strong>a multípunclata,<br />
Ol/<strong>en</strong>lodon multipunctatus, Skiffia multipunclatus<br />
Goo<strong>de</strong>a captiva, X<strong>en</strong>oophorus captiva,<br />
X<strong>en</strong>oophorus erro, X<strong>en</strong>oophorus exsu/<br />
Characodon eis<strong>en</strong>i, Characodon v<strong>en</strong>etue<br />
rnexcatpique <strong>en</strong>démica P<br />
mexcalpique michoacano o <strong>en</strong>démica<br />
cherehuita<br />
mexcalpique Armería <strong>en</strong>démica <strong>de</strong> A<br />
tiro rayado <strong>en</strong>démica P<br />
tiro dorado <strong>en</strong>démica E<br />
tiro <strong>en</strong>démica A<br />
liro manchado <strong>en</strong>démica A<br />
mexcalpique viejo <strong>en</strong>démica<br />
mexcatpique cola roja. carpln <strong>en</strong>démica Pr<br />
mexicano <strong>de</strong> cola roja<br />
mexcalpique negro <strong>en</strong>démica P<br />
Cyprinodontltormes Goo<strong>de</strong>idae Zoogoneticus quitzeo<strong>en</strong>sis<br />
Platypoecilus<br />
quitzeo<strong>en</strong>sis<br />
pícote <strong>en</strong>démica A<br />
Cyprinoclontiformes Oocd<strong>el</strong>dae Zoogoneticus tequila<br />
picote tequila <strong>en</strong>démica P<br />
Cyprinodontiformes Poecñlidae Gambusia alvarezi<br />
guayacón San Gregario <strong>en</strong>démica P<br />
Cyprlnodontiformes Poecñtidae Gambusia eurystoma<br />
guayacón d<strong>el</strong> azufre <strong>en</strong>démica Pr<br />
Cyprinodontiformes Poecilildae Gambusia hurtadoi<br />
guayacón <strong>de</strong> Haci<strong>en</strong>da Dolores <strong>en</strong>démica Pr<br />
Cyprinodontitonnes Poecilñdae Gembusia /ongispinis<br />
guayacón Cualrociénegas <strong>en</strong>démica A<br />
Cyprinodontiformes Poecillldae Gambusia marshi<br />
guayacón manchado no <strong>en</strong>démica A<br />
Cyprinodontiformes Poeciliidae Gambusia speciosa<br />
Gambusia affinis speciosa<br />
guayacón amarillo o d<strong>el</strong> oeste <strong>en</strong>démica P<br />
Cyprinodontiformes Poeciliidae Poecilia bul/eri<br />
Poecilia<br />
sph<strong>en</strong>ops<br />
topote d<strong>el</strong> Pacífico no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Cyprlnodontlfonnes Poeclrlídae PoeciJia latipunclata<br />
tooote d<strong>el</strong> Turnes! <strong>en</strong>démica P<br />
cypnnooonürorrnes Poeclliidae Poecilia sulphuraria<br />
Molli<strong>en</strong>esia<br />
sulphuraria<br />
topote <strong>de</strong> Teapa <strong>en</strong>démica P<br />
Oyprlnodontilcrmes Poecillidae Poeci/ia ve/ifera<br />
Molfi<strong>en</strong>isia vemers. Molli<strong>en</strong>isia v<strong>el</strong>ifera<br />
topote aleta gran<strong>de</strong> <strong>en</strong>démica A<br />
Cyprinodontiformes Poecilitdae Poeciliopsis latid<strong>en</strong>s<br />
Glaridodon<br />
lalid<strong>en</strong>s<br />
guatopole d<strong>el</strong> Fuerte <strong>en</strong>démica A<br />
75
iOBleRNO DE TAf;1AULlPAS<br />
PODE~ LEGISLATIVO<br />
(11" .gSPECIE .$OBI:SPECiE:'[':"~<br />
SINONIMIA<br />
Cyprinodontiformes Poeclllldae P06ci/iopsis occid<strong>en</strong>talls Girardinus sonori<strong>en</strong>sis, Heterandria occid<strong>en</strong>tales<br />
Cyprlnodontiformes Poecillidae Pri8p<strong>el</strong>Ja bonita Gambusia bonita<br />
Cyprinodontlformes Poecltiidae Priap<strong>el</strong>fa comocesse<br />
Cyprfnodontlformes Poecltñdae Prlap<strong>el</strong>fa Intermedia<br />
Cyprinodontiformes PoecUiidae Priap<strong>el</strong>/a olmecae<br />
Cyprinodontiformes Poecjlñdae Xiphophorus clem<strong>en</strong>ciae Lima clem<strong>en</strong>ciae<br />
Cyprinodontiformes Poecühdae XiplJoplJorlls ccucni<strong>en</strong>us<br />
Limia couctúsne<br />
--;;c<br />
NOM8~E • DlsTRIBucioN CATEGO.RIII .<br />
quatopcte <strong>de</strong> Sonora no <strong>en</strong>démica A<br />
quayacón bonito <strong>en</strong>démica P<br />
guayacón <strong>de</strong> Pal<strong>en</strong>que <strong>en</strong>démica A<br />
guayacón <strong>de</strong> Chlmalapa<br />
Pr<br />
guayacón cimeca <strong>en</strong>démica A<br />
espada <strong>de</strong> Clem<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>démica A<br />
espada <strong>de</strong> Monterrey <strong>en</strong>démica P<br />
cyprmoocntitormes Poecnndae Xiptlopnorus gordonl<br />
Xiphophorus<br />
coucm<strong>en</strong>us gordoni<br />
espada Cuatrociénegas <strong>en</strong>démica P<br />
cypnnodontñcrmes Poectlüdae Xiphophorus<br />
mayeri<br />
espada <strong>de</strong> Muzquiz <strong>en</strong>démica P<br />
Cyprinodontitormes Poecltildae Xiphophorus<br />
Cyprinodontiformes Profundulidae Ptotunduíus<br />
millerl<br />
hil<strong>de</strong>brBfldi<br />
espada <strong>de</strong> Calemaco <strong>en</strong>démica P<br />
escamudo <strong>de</strong> San Cristóbal <strong>en</strong>démica P<br />
Characlformes cnaracroae Asfyanax altior<br />
Astyanax fasciatus altior<br />
sardinlla yucateca <strong>en</strong>démica A<br />
Cnaracitormes Characidae As/yanax<br />
Gasterost<strong>el</strong>fonnes<br />
jordan;<br />
Anoptichfhys ¡ordan;, Anopli<strong>el</strong>llhys 8tlfrobius,<br />
Anoptichlhys hubbsi<br />
Gasterost<strong>el</strong>dae Gesterosteus<br />
ecueeius<br />
Gesterosteus. algerieflsis, Gasterosteus<br />
arg<strong>en</strong>tatisslmus, Gasterost<strong>el</strong>ls Brgyropomus,<br />
Gasterosteus a/kinsii, Gasterosteus baiJlolli.<br />
Gaslefosteus biaculeatus, Gaslerosteus biarmatus,<br />
GRsteros/eus b¡spinosus, Gas/erostaus brachyc<strong>en</strong>trus,<br />
Gaslerosreus cataphractus, Gas/erosfeus cuvtert.<br />
Gestercsieus d<strong>el</strong>
i081ERNO<br />
PODER<br />
DE TA/l1AULlPAS<br />
LEGISLATIVO<br />
,$ 'ó'O~OeN!' , ; FAMiliA " ~~;;] 'GENERO':"»<br />
ESPEOIE<br />
,<br />
SUBeSPECIE' . , SINONIMIA.<br />
. NOMBRE'<br />
DISTRIBUCION<br />
• ¡,. CATEG()RIA<br />
Squalus maximus, Getorhinus normani. Squalus<br />
p<strong>el</strong>egrinus, S<strong>el</strong>achus p<strong>en</strong>nantii, Halsydrus<br />
ponroppidianí, Squalus rashleighanus. Squalus rostratus<br />
Lamniformes Lamnidae cmcnercaon carcharias<br />
Carcharodon albímors, Carcharias atwoodi, Itiburón blanco<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Carcharodon cap<strong>en</strong>sis. Squalus cercn<strong>en</strong>es. Carcharías<br />
lamia. Ceicnercdon ron<strong>de</strong>/efii, cercnéroaon smithi,<br />
Carcharias verus, Squalus vu/garis<br />
Optudñrormes Bythilidae Typhlíasina pesrsei<br />
Ogilbia pearsei. Typhlias pearsei, Idama blanca ciega<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Orectotobifcrmes Rhtncodoníldae Rhincodon typus<br />
Rtunoaon p<strong>en</strong>tetmeetus. Micristodu$ onnctetus, I tiburón ball<strong>en</strong>a<br />
Rntncaon tvpícus, Rhiniodon typus<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Perctrcrmes Cichlidae Ciehlasoma grammodas<br />
Nandopsis<br />
grammo<strong>de</strong>s<br />
mojarra Chiapa <strong>de</strong> Corzo<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Percifcrmes ctchncae HeriChthys bart<strong>en</strong>i<br />
Cicfl/asoma bertom, Nandopsis beaoni, Acara barton;<br />
mojarra caracorera I <strong>en</strong>démica<br />
Perclfonnes Olchlidae HerichtlJys fabrid<strong>en</strong>s<br />
Cieh/asoma tebria<strong>en</strong>s , Nandopsis labrid<strong>en</strong>s<br />
mojarra buastece I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Perciformes Cichlidae Herichthys minckleyí<br />
Percltorrnes cicbtldae Herichthys stetnaecnnett<br />
Perclfcrmes Cichlidae Thorichthys soco/ofi<br />
eje/l/asoma minck/eyi<br />
Ci<strong>en</strong>/asoma steilldachneri,<br />
Ci<strong>en</strong>/asoma soco/ofi<br />
Nandopsis steindachner<br />
moiarra Cuatrociéneqas I <strong>en</strong>démica<br />
rnojarra ojo fria I no <strong>en</strong>démica<br />
mojarra <strong>de</strong> Mlsalá I <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
A<br />
Percítormes ctcnncae Vieja har1wegi<br />
Cieh/asoma hartwegi<br />
mojarra Ríú Gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> cnrapas I<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Percltormes Cichlidae Vieja intermedia<br />
Cichlasoma intermeatutn. Heros angulifer, Acara<br />
mcjarra d<strong>el</strong> Petén I <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
ffJctangularis<br />
Percltcrmes Cnaetodontkíae Prognatho<strong>de</strong>s falcHer<br />
Chaetodoll<br />
tetciter<br />
mariposa guadai'la I <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Perciformes Gobiesocidae Gobiesox nuviatilis<br />
cucuarlta d<strong>el</strong> rio I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Percltormes Ooblesocl<strong>de</strong>e Gobiesox juniperoserrai<br />
cucharita <strong>de</strong> baja I no <strong>en</strong>démica<br />
Perciformes Gobiesocidae Gobiesox mexicanus<br />
cucharita mexicana I<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Perclformes Oplstoqnettüdae Opistognathus ros<strong>en</strong>blatti<br />
gobio o bocón punto azul I <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Perclfcrmes Percídae Etheostoma eusir<strong>el</strong>e<br />
Diplesioll fasciatus, EtlJfJostoma scov<strong>el</strong>lii<br />
perca d<strong>el</strong> Conchcs I <strong>en</strong>démica<br />
Perciformes Percidae Ethaostoma graham;<br />
Boleichtllys<br />
<strong>el</strong>egans<br />
perca d<strong>el</strong> San Juan I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Perclforrnes Percidae Elheostoma lugol<br />
perca Cuatro Clénegas I <strong>en</strong>démica<br />
Perclforrnes Percidae Etheostoma pottsii<br />
Aplesion pottsii, Etlleosroma micropterus<br />
perca mexicana I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Percitormes Perci<strong>de</strong>e Pardna macrolepida<br />
Perclformes Pomac<strong>en</strong>thldae Hotecemnus ctertcn<strong>en</strong>sts<br />
dardo escamudo<br />
áng<strong>el</strong> Clarión<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Pr<br />
Perclformes Pomacanthldae Holacantfws passer<br />
Holacanfhus striga/us Holacanthus strigatus<br />
áng<strong>el</strong> rey I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Perciformes Pcmacanthidae Pomacanthus zonipectus<br />
Pomacanfho<strong>de</strong>s<br />
zonipectlls<br />
áng<strong>el</strong> Cortés I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Perciformes Pcmac<strong>en</strong>tridae Chromis limbaughi<br />
Petrornyzonliformes Petromvzontidae Tetrspleurodon geminis<br />
Petromyzontiformes PetromyzonUdae Tetrapleurodon sooatcee<br />
Petromvzonnrcrmes Petrornyzonttdae temoetro trid<strong>en</strong>tata<br />
damis<strong>el</strong>a aZ(JI y amarillo, castañeta I <strong>en</strong>démica<br />
mexicana<br />
tamprea <strong>de</strong> Jacone. tamprea <strong>de</strong> I<strong>en</strong>démica<br />
Lamp<strong>el</strong>ra geminis<br />
cuitzeo<br />
Lampetra speaiceus Iarnprea <strong>de</strong> Chapala<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Entosph<strong>en</strong>us tríd<strong>en</strong>/atus, Lampetra fol/efti lamprea d<strong>el</strong> Pacifico<br />
Pr<br />
P<br />
A<br />
Prístilonnes Pristidae Pristis pristis<br />
Squalus prislis pez sierra peine<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Prlstlformes Prlsñdae Pristis pec({nata<br />
Pristis ecuúrostrís, prísíis granufosa, Prisfis megalodon,<br />
Pristobatus occe. Pristis pectinatus, Pristis ser-e. Pristis<br />
woermann;<br />
pez sierra <strong>de</strong> estero<br />
IlO<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Salmoniformes Salmonidae Oncorhynchus chrysogaster<br />
Salmo<br />
chrysogaster<br />
trucha dorada mexicana<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
S<strong>el</strong>rnomtcrmes setmontdae Oncorhynchus mykiss<br />
Oncorhynchus mykiss Neíson, Salmo n<strong>el</strong>soni<br />
trucha arcolns. trucha <strong>de</strong> San Pedro lila <strong>en</strong>démica<br />
Mártir<br />
Pr<br />
77
;OBleRNODé<br />
PODER<br />
T.AfttAUUPAS<br />
LEGISLA TtVO<br />
.'. ','7:~~Ró~N:. :.':.:.! r" :FAMllIA T"GENÉflO'; ':;;:' . ESPECIE<br />
Semionotiformes Lepisost<strong>el</strong>dae Lepisosteus ocufaflls<br />
Siluriformes Ariidae Potamar/us o<strong>el</strong>soni<br />
Siluriformes Heptepteridae Rhamdia gU8/emal<strong>en</strong>sis<br />
SUurifOfmes Heptapterldae Rhamdia macuspan<strong>en</strong>sis<br />
SlIurlfonnes Heptaptericae Rhamdia red<strong>de</strong>fli<br />
Sllurtíormes Heptapteridae Rhamdia zongolicBnsis<br />
Sllurlfonnes lctalurtdae Jeta/urus australis<br />
Silurifonnes lctalundae leta/urus dugesii<br />
snrrtrorrnes Ictalurkíae leta/urus tupus<br />
Siluriformes lctafurldae l<strong>el</strong>a/urus mexicanus<br />
SUufirormes lctaíuridae Ictalurus pricei<br />
Sllurlformes Ictaluridae PriefeJ/a lundbergi<br />
Siluriformes lctalurlcae Priet<strong>el</strong>la phreatophila<br />
Silurifonnes t.acantunudae LacantUrl;a <strong>en</strong>igma(ica<br />
Synbranchiforrnes Synbranchldae Ophisternon inferna/e<br />
SU.B~SPECIE l' SiNONIMIA NOMBRE<br />
Ord<strong>en</strong> lepisosfiformes<br />
catán pinto<br />
Cylindrosteus agassizii, Cylindroslevs tnnonií,<br />
cvnnaowous produetus , Lepisosteus produetus<br />
coeomvrcnos ne/son;, Arius nefson bagre tacandón<br />
Rhotndia barbara, Ptmetoaus guatemaf<strong>en</strong>sis juil <strong>de</strong> c<strong>en</strong>ote, Juil <strong>de</strong>scolorido<br />
jull ciego otmeca<br />
Norhamdia tauceuae iuil ciego<br />
Norhamdia laticauda juil oexaqueño<br />
AmeiufUs australis bagre d<strong>el</strong> Pánuco<br />
Ameiurus dugesii bagre d<strong>el</strong> Lerma<br />
Pim<strong>el</strong>odus íupus bagre lobo<br />
Ameiutus mexicanus bagre d<strong>el</strong> rfc Ver<strong>de</strong><br />
Ameiurus meeki, Viflarjus bagre yaqu¡<br />
pricei<br />
bagre ciego du<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
bagre ciego <strong>de</strong> MúzqUlz<br />
bagre <strong>de</strong> Chiapas<br />
P/¡¡!o tntemetis anguila ciega yucateca<br />
DISTRIBUCION<br />
CATEGÓRIA<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
no <strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
p<br />
<strong>en</strong>démica<br />
p<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
<strong>en</strong>démica<br />
p<br />
78
iOBIERNO DE TA/ltAUUPAS<br />
PODER<br />
LEQISLATrVO<br />
Tabla 7<br />
'1',/11 .,\<br />
Alismatales<br />
AlIsmataceae<br />
Echínodorus<br />
"<br />
" ..................<br />
bolivianus<br />
SUBESPÉCIE, FORMA O"<br />
. . VARIEDAD'·<br />
NOr,1BRECOMUN<br />
ecrunodorus<br />
DISTRIBUCION<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Aüsmet<strong>el</strong>es<br />
Atismataceae<br />
Echi,10dorus<br />
cordifolius<br />
cordi(olius<br />
echinodcrus<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
AlIsmatares<br />
Aüsmetaceae<br />
Echinodoru$<br />
cordifolius<br />
fluitans<br />
echinodorus<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Allsmatales<br />
Alismataceae<br />
Ec/Jinodorus<br />
grandiflorus<br />
echinodorus<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Alisrnatales<br />
AUsmataceae<br />
ECf¡i,JOdorus<br />
nymphaeifolius<br />
echinodorus<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Allsrnat<strong>el</strong>es<br />
Alismataceae<br />
Ecl1fnOdorus<br />
t<strong>en</strong>euus<br />
echinodorus<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Alismatales<br />
Atlsmataceae<br />
Ecllinodorlls<br />
v;rgatus<br />
ectnnocorus<br />
<strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Alismalates<br />
Alismslacese<br />
Sagittaria<br />
intermedia<br />
flecha <strong>de</strong> agua<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
AlIsrnalales<br />
Añsmataceae<br />
Sagirtaria<br />
macrophylJa<br />
flecha <strong>de</strong> agua.<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Alisrnatates<br />
Llmnochantaceae<br />
Hydrocleys<br />
parviflora<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Aplales<br />
Aplacase<br />
Donne/lsmitlJia<br />
siJvicola<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Aplales<br />
Apiaceae<br />
Tauscllia<br />
al/ioi<strong>de</strong>s<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Aplales<br />
Apiaceae<br />
Teusonte<br />
btcotor<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Apiales<br />
Apiaceae<br />
Tauschia<br />
tarallumara<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Arates<br />
Araceae<br />
Anlhurium<br />
podophyllum<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arales<br />
Araceae<br />
Dieff<strong>en</strong>bachia<br />
seguine<br />
Dieffembachia<br />
seguina<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arales<br />
Araceae<br />
Lcmna<br />
trisulca<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Arales<br />
Aracese<br />
Lomna<br />
furionifera<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Arales<br />
Araceae<br />
Monslera<br />
adansonii<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arales<br />
Aracaae<br />
Monsfera<br />
punctufata<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arales<br />
Araceae<br />
Monstera<br />
tucercuuüe<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arales<br />
Araceae<br />
SpathiphylJum<br />
IriedrichslhaJii<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arecoles<br />
Arecaceae<br />
Bactris<br />
balanoi<strong>de</strong>a<br />
cana chiquiyul<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Arecales<br />
Arecaceae<br />
Srahea<br />
aeu/eata<br />
Erythea<br />
aeuleara<br />
palmñta<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arecales<br />
Arecaceae<br />
Branea<br />
ber/andieri<br />
palma Bertandier<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Arecales<br />
Arecaceae<br />
Brahea<br />
edulís<br />
palma <strong>de</strong> Guadalupe<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Arecales<br />
Arecaceae<br />
Brahea<br />
mooref<br />
patmftla <strong>en</strong>ana azul<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Arecales<br />
Arecaceae<br />
Branes<br />
nitida<br />
palma pttsnan<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Arecales<br />
Arecaceae<br />
CalyptrO(}YflB<br />
ghiesbreghtiana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arecales<br />
Arecaceae<br />
C/Jsmaedorea<br />
alternaos<br />
camedor tepejdote<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arecales<br />
Arecaceae<br />
Chamaedor&a<br />
ar<strong>en</strong>bergiana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arecales<br />
Arecates<br />
Arecaceae<br />
Arecaceae<br />
CJ¡amaedor8a<br />
ctumeeoxee<br />
afrovir<strong>en</strong>s<br />
carch<strong>en</strong>sis<br />
palma camedor<br />
tepejitote chlapaneco<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
Arecales<br />
Arecaceae<br />
ChamS9dorea<br />
cataractarum<br />
guayita<br />
<strong>de</strong> arroyo<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arecales<br />
Arecaceae<br />
Chamaedoraa<br />
eteúor<br />
junco <strong>de</strong> bejuco<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arecales<br />
Arecaceae<br />
ChéJmaedoraa<br />
emesti-euqusti<br />
cernedor chapana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arecates<br />
Arecaceae<br />
Chamaedor6a<br />
ferruginea<br />
tepejücte tedza<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arecates<br />
Arecaceae<br />
Chamaedorea<br />
loveala<br />
tep<strong>el</strong>ñote <strong>de</strong> monte<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arecales<br />
Arecaceae<br />
ChamaedorfJa<br />
fractineKa<br />
tepejacte torcido<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
79
iú81ERNO DE TAftiAULfPAS<br />
PODER<br />
LEQISLATIVQ<br />
~,%Í'I¡"nt ."C'~'¿pr";'~"~ ¡¡m,!!<br />
ESPEi;JE ", rll.sÚBÉSPECIE,F'oRMA]QL ,;,<br />
'"VARI.EDAO'I<br />
'<br />
NQMBA E COMUN<br />
OISTRIBUCIQN<br />
re-<br />
CATEGORIA<br />
Arecales Arecaceae Chamaadorea<br />
geonomiformis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arec<strong>el</strong>es Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Ghamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arececeae Chamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Chamsadorea<br />
Arecales Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecates Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecates Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arececeae Chamaedorea<br />
Arec<strong>el</strong>es Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecates Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Chama&dorea<br />
Arecates Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecaíes Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecales Arecacoae Chamaedorea<br />
Arecales Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecetes Arecaceae ChamaedorBa<br />
Arecates Arecaceae Chamaedorea<br />
Arecates Arecaceae Coccolhrinax<br />
Arecales Arecaceae Cryosophi/a<br />
Arecales Arecaceae Cryosophila<br />
Arecales Arecaceao Gaussia<br />
Arecales Arecaceae Gaussia<br />
g/au<strong>el</strong>folía<br />
graminifolia<br />
hooperiana<br />
k/otzschiana<br />
liebmannii<br />
metallica<br />
mierospadix<br />
nubium<br />
oreophi/a<br />
parviseeta<br />
pinnatifrons<br />
poehutl<strong>en</strong>sis<br />
queroana<br />
quezafteca<br />
rhizomalosa<br />
rigida<br />
rojasiana<br />
sartorii<br />
schíe<strong>de</strong>ana<br />
s/mplex<br />
sickmitere<br />
srricta<br />
t<strong>el</strong>lslfa<br />
tuerckheimii<br />
vulgata<br />
white/oekiana<br />
woodsoniana<br />
readii<br />
arg<strong>en</strong>tea<br />
nana<br />
gomez-pompae<br />
maya<br />
cernedor <strong>de</strong>speinado <strong>en</strong>démica P<br />
palma fina no <strong>en</strong>démica A<br />
tepejüote tanceüña no <strong>en</strong>démica A<br />
tepejilcte ancho <strong>en</strong>démica Pr<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
carne dar metálico <strong>en</strong>démica p<br />
tepeütote coralina <strong>en</strong>démica A<br />
camedor junco no <strong>en</strong>démica A<br />
rabo <strong>de</strong> bobo <strong>en</strong>démica A<br />
tepejitote chalé no <strong>en</strong>démica A<br />
tepejuote cimarrón no <strong>en</strong>démica A<br />
tep<strong>el</strong>llote can<strong>el</strong>üto <strong>en</strong>démica A<br />
recejaote pacayüa <strong>en</strong>démica A<br />
camedor cüicuitote no <strong>en</strong>démica A<br />
tepejilotillo d<strong>el</strong>gado no <strong>en</strong>démica A<br />
camedor rígido no <strong>en</strong>démica A<br />
camedor molinillo no <strong>en</strong>démica A<br />
tepejilole chapaniuc no <strong>en</strong>démica A<br />
tepejüote ccülcte <strong>en</strong>démica A<br />
camedor caña ver<strong>de</strong> no <strong>en</strong>démica A<br />
camedor chibn <strong>en</strong>démica A<br />
Icarne dar kum no <strong>en</strong>démica A<br />
Icernedor guayita <strong>en</strong>démica P<br />
I camedor guonay no <strong>en</strong>démica P<br />
cep<strong>el</strong>flote kip no <strong>en</strong>démica A<br />
camedor pesmltla no <strong>en</strong>démica A<br />
reoejnore pacaya gran<strong>de</strong> no <strong>en</strong>démica A<br />
palma nakás <strong>en</strong>démica A<br />
guano kum no <strong>en</strong>démica A<br />
palo <strong>de</strong> escoba no <strong>en</strong>démica A<br />
gausia <strong>de</strong> monte <strong>en</strong>démica A<br />
gausja cimarrona no <strong>en</strong>démica A<br />
A<br />
Arecales Arecaceae Geonoma<br />
membral18Cea<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Arecates Arecaceao Geonoma<br />
oxyearpa<br />
palma pujai no <strong>en</strong>démica A<br />
Arecates Arecaceae Nunne zharia<br />
paradoxa<br />
cnemeeooree<br />
osredcxe<br />
tepejilote ja<strong>de</strong> 1\0 <strong>en</strong>démica A<br />
Arecales Arecaceae Orbignya<br />
gU8cuyule<br />
corozo quaccyui no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Arecates Arecaceae Pseudopho<strong>en</strong>Jx<br />
sarg<strong>el</strong>ltii<br />
palma kuxá no <strong>en</strong>démica A<br />
Arecates Arecaceae Reinhardtia<br />
efegans<br />
coyoHllo <strong>el</strong>egante <strong>en</strong>démica A<br />
Arecales Arecaceae Reinhardtia<br />
graeilis<br />
coyolltc <strong>de</strong> v<strong>en</strong>tana no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Arecales Arecaceae Roystonea<br />
auntepi<strong>en</strong>e<br />
palma real mexicana no <strong>en</strong>démica Pr<br />
80
10BIERNO DE TAMAUUPAS<br />
PonER<br />
LEGISLATIVO<br />
Arecales<br />
Arecales<br />
Arecales<br />
Arecales<br />
Arecales<br />
Arecales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparaqales<br />
Asparagales<br />
Asparaqales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparaqates<br />
Asparagales<br />
Asparaqafes<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparaqales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparaqales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparauales<br />
Asparagales<br />
Asparaqales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparaqales<br />
Asparagales<br />
Arecaceae<br />
Arecaceae<br />
Arecaceae<br />
Arecaceae<br />
Arecaceae<br />
Arecaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Aqavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
Agavaceae<br />
F,qEN~~9<br />
·.·.·.E6m~CIl¡<br />
Roystonea<br />
regla<br />
Sabal<br />
gretheriae<br />
Sabal<br />
pumos<br />
Sabal u.<br />
Synechanthus<br />
fibrosus<br />
Thrinax<br />
radiata<br />
Agave<br />
tvactecsa<br />
Agave<br />
chiap<strong>en</strong>sis<br />
Agave<br />
congesta<br />
Agave<br />
dasylirioi<strong>de</strong>s<br />
Agave<br />
gui<strong>en</strong>goJa<br />
Agave<br />
gypsophiJa<br />
Agave<br />
impressa<br />
Agave<br />
kew<strong>en</strong>sis<br />
Agave<br />
lurida<br />
Agave<br />
nizand<strong>en</strong>sis<br />
Agave<br />
omithobroma<br />
Agave<br />
p<strong>en</strong>es<strong>en</strong>e<br />
Agave<br />
parviflora<br />
Agave<br />
peacockii<br />
Agave<br />
poliantl1iflora<br />
Agave<br />
titanota<br />
Agave<br />
victoriae-reginae<br />
Agave<br />
vizcemo<strong>en</strong>sis<br />
8eschorneria<br />
albiflora<br />
Beschornería<br />
ca/cico/a<br />
Beschorneria<br />
fubiflora<br />
Beschorneria<br />
wrightií<br />
Furcraea<br />
bedinghaus;;<br />
Furcraea<br />
macdougallii<br />
Manfreda<br />
brunnea<br />
Manfreda<br />
guerrer<strong>en</strong>sis<br />
Manfreda<br />
longíffora<br />
Manfreda<br />
nanchititl<strong>en</strong>sis<br />
Manfreda<br />
planifolia<br />
Manfreda<br />
potosina<br />
Polianthes<br />
d<strong>el</strong>lsiflora<br />
Polianthes<br />
howardi¡<br />
Polianthes<br />
longifiora<br />
Polianthes<br />
pa/ustris<br />
Polianthes<br />
platyphylla<br />
"J&va~&SA'~IIEPAb<br />
SINONIMIA<br />
Agave victoria-reginae<br />
Furcraea b<strong>en</strong>dinghausii<br />
~<br />
palma real cubana no <strong>en</strong>démica Pr<br />
palma <strong>de</strong> guano <strong>en</strong>démica Pr<br />
palma redonda no <strong>en</strong>démica Pr<br />
palma blanca <strong>en</strong>démica Pr<br />
falso camedor no <strong>en</strong>démica P<br />
palma chit no <strong>en</strong>démica A<br />
maguey huasteco <strong>en</strong>démica A<br />
maguey chamula <strong>en</strong>démica Pr<br />
maguey tzctzil no <strong>en</strong>démica Pr<br />
maguey intrépido <strong>en</strong>démica A<br />
maguey plateado <strong>en</strong>démica A<br />
maguey gipsófilo no <strong>en</strong>démica Pr<br />
maguey masparillo <strong>en</strong>démica A<br />
maguey d<strong>el</strong> Grijalva <strong>en</strong>démica Pr<br />
maguey <strong>de</strong> la luna <strong>en</strong>démica P<br />
maguey <strong>de</strong> Nizanda <strong>en</strong>démica P<br />
maguey pajarito no <strong>en</strong>démica Pr<br />
maguey <strong>de</strong> Parras <strong>en</strong>démica Pr<br />
maguey sóbari no <strong>en</strong>démica A<br />
maguey fibroso <strong>en</strong>démica Pr<br />
maguey <strong>de</strong> colibrí no <strong>en</strong>démica A<br />
maguey d<strong>el</strong> sol <strong>en</strong>démica Pr<br />
<strong>en</strong>démica<br />
F<br />
maguey <strong>de</strong> El Vizcaíno <strong>en</strong>démica Pr<br />
ahuimo qu<strong>el</strong>zal no <strong>en</strong>démica Pr<br />
ahutrno Mixteco <strong>en</strong>démica Pr<br />
anuímo berm<strong>el</strong>lón no <strong>en</strong>démica Pr<br />
ahuimo plateado <strong>en</strong>démica Pr<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
E<br />
amote <strong>de</strong> huaco no <strong>en</strong>démica A<br />
amote <strong>de</strong> Guerrero <strong>en</strong>démica Pr<br />
arncle <strong>de</strong> río no <strong>en</strong>démica A<br />
amole <strong>de</strong> Nanchititla <strong>en</strong>démica A<br />
amole <strong>de</strong> Mepula <strong>en</strong>démica Pr<br />
amole c<strong>en</strong>izo <strong>en</strong>démica Pr<br />
nardo <strong>de</strong> varoqach¡c <strong>en</strong>démica Pr<br />
nardo multicolor <strong>en</strong>démica Pr<br />
nardo fragante <strong>en</strong>démica Pr<br />
nardo <strong>de</strong> agua <strong>en</strong>démica Pr<br />
nardo <strong>de</strong> Nueva oancta <strong>en</strong>démica Pr<br />
81
,OB/ERNO DE TA¡\1AUUPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
<strong>en</strong>dlichiana<br />
Asparagates I Agavaceae I Yucca<br />
grandíffora<br />
Asparagales IAqavaceae I Yucca<br />
lacandoniea<br />
Asparagales IAgavaceae IYucea queretaro<strong>en</strong>sis<br />
Asparagales I Amaryllidaceae IHym<strong>en</strong>oca/lis concume<br />
Asparagales I Amaryllidaceae IHym<strong>en</strong>ocallis durallgo<strong>en</strong>sis<br />
Asparagales IAmaryllidaceae I Hym<strong>en</strong>ocallis guerrero<strong>en</strong>sis<br />
Asparaqales IAmaryllidaceae I Hym<strong>en</strong>ocallis leav<strong>en</strong>worthii<br />
Asparagales IAmaryllidaceae IPetronymphe <strong>de</strong>cora<br />
liARIEDAO<br />
NOMBRE COMUN OlllTRIBUCION CATEGORIA<br />
izote piütla no <strong>en</strong>démica Pr<br />
tzote <strong>de</strong> Sahuiliqui <strong>en</strong>démica Pr<br />
izote <strong>de</strong> árbol no <strong>en</strong>démica A<br />
izote estoquillo no <strong>en</strong>démica Pr<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Hym<strong>en</strong>ocal/is guerrer<strong>en</strong>sis 1 I <strong>en</strong>démica A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Asparagales IAmaryUidaceae IZephyranthes<br />
conzatti<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asparagales IAnacardiaceae IAstronium<br />
Asparagales<br />
Asparaqales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparaqales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparaqales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagates<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagates<br />
Asparaqates<br />
Asparagales<br />
Asparacates<br />
Asparagales<br />
Anacardiaceae<br />
Spondias<br />
Ncllnaceae<br />
Beauearnea<br />
Nolinaceae<br />
Beaucarnea<br />
Nollnaceae<br />
Beaucarnea<br />
Nolinaceae<br />
Beaucarnea<br />
Nolinaceae<br />
Beaucarnea<br />
Nollnaceae<br />
Beaucarnea<br />
Nollnaceae<br />
Beauearnea<br />
Nolinaceae<br />
Beaucamea<br />
Nollnaceae<br />
Beaucarnea<br />
Nclinaceae<br />
Calibanus<br />
Nclinaceae<br />
Dasyfirion<br />
Ncltnaceae<br />
Dasyfirion<br />
Nclinaceae<br />
Dasyfirion<br />
Notlnaceae<br />
Dasylirion<br />
Nolinaceae<br />
Nolina<br />
Nolinaceae<br />
Nofina<br />
Orchidaceae<br />
Acianthera<br />
Orchidaceae<br />
Acianthera<br />
Orchldaceae<br />
Acianthera<br />
Orchidaceae<br />
Acineta<br />
Orchidaceae<br />
Anafhalfis<br />
Orchkíaceae<br />
Anathalfis<br />
Orchidaceae<br />
Aspidogyne<br />
Orchidaceae<br />
Barbos<strong>el</strong>la<br />
Orchidaceae<br />
Barkeria<br />
Orchldaceae<br />
Barkeria<br />
Orctudaceae<br />
Barkeria<br />
Orchidaceae<br />
Barkeria<br />
graveol<strong>en</strong>s<br />
radlkoferi<br />
goldmanii<br />
gracilis<br />
hiriartiae<br />
m<strong>en</strong>ms<br />
pliabilis<br />
purpusii<br />
recurvata<br />
sanctomariana<br />
stríctn<br />
hookeri<br />
acrotiche<br />
berlandieri<br />
/ongissimum<br />
quadrangulatum<br />
cismontana<br />
interrata<br />
eximia<br />
unguica/losa<br />
vio/aeea<br />
barkeri<br />
abbrevíala<br />
oblanceolata<br />
stictophyJ/a<br />
prorep<strong>en</strong>s<br />
dorofheae<br />
m<strong>el</strong>anocaulon<br />
sc<strong>en</strong>c<strong>en</strong>s<br />
shoemakeri<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
soyate <strong>de</strong> corcho <strong>en</strong>démica A<br />
soyate barrigón <strong>en</strong>démica A<br />
soyate d<strong>el</strong>gado <strong>en</strong>démica A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
soyate <strong>de</strong>speinado <strong>en</strong>démica A<br />
soyale <strong>de</strong> Purpus <strong>en</strong>démica P<br />
soyate pala <strong>de</strong> <strong>el</strong>efante <strong>en</strong>démica A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
soyate <strong>de</strong> T<strong>en</strong>uantepec <strong>en</strong>démica A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
pafaciosÍI I I solol <strong>de</strong> Monlerrey T<strong>en</strong>démica Pr<br />
sotol vara cohete, junquillo, sotol no <strong>en</strong>démica A<br />
manso<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P/eurothallis eximia I pleurothaílis eximia <strong>en</strong>démica A<br />
Pl<strong>el</strong>lrothallis unqutcettose I pleurolhallis <strong>de</strong> las Revi!lagigedo <strong>en</strong>démica Pr<br />
Pleurothallis vio/acea Tpleurothallis vlotacea no <strong>en</strong>démica Pr<br />
acineta <strong>de</strong> Barker no <strong>en</strong>démica A<br />
Pleurothallis abbreviata Tpleurothaü¡s abreviada no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Pl<strong>el</strong>lrothallis oblanceolata I pleurothallis oblanceolada <strong>en</strong>démica A<br />
brythro<strong>de</strong>s rojizo no <strong>en</strong>démica Pr<br />
barbos<strong>el</strong>la reptante no <strong>en</strong>démica A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
barkerla <strong>de</strong> Oaxaca <strong>en</strong>démica A<br />
barkeria morada <strong>en</strong>démica Pr<br />
bark<strong>en</strong>a <strong>de</strong> Shoemaker <strong>en</strong>démica Pr<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
82
iOBléRNO<br />
Dé TAfotAUUPAS<br />
PODER<br />
LEGISLA TIVQ<br />
Asparaqales Orchidaceae Barkerla skirm<strong>en</strong><br />
I<br />
",,'-,,'['<br />
.._-<br />
OISTRlaUCION<br />
barkerta <strong>de</strong> Skinner <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparaqates Orctuoaceae 8arkeria strophinx<br />
bark<strong>en</strong>a d<strong>el</strong> Balsas <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orcnidaceae BBrkoria w/lartolliana<br />
8arkeria<br />
warlhoniana<br />
barkerta d<strong>el</strong> Istmo <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchidaceae Bf<strong>el</strong>ia urbana<br />
bleua urbana <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchfdaceae Caularthron bílam<strong>el</strong>latum<br />
caularthon cornudo no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Aspareqates Orchidaceaa Chysis bractesc<strong>en</strong>s<br />
chysts <strong>de</strong> cera no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparaqaíes Orchidaceae Chysis Jimminghei<br />
cnvsts <strong>de</strong> Llrnminghe <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchidaceae Clowesla glaucoglossa<br />
ctowesta mlchoacana <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchidaceae C/owesia rosea<br />
clowesla rosada <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchidaceae Cochleanthes nab<strong>el</strong>liformis<br />
cocnleantnes <strong>de</strong> abanico no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchldaceae Coe/;a d<strong>en</strong>siflora<br />
cceua d<strong>en</strong>sa no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchldaceae Cora/lorhiza macranlha<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
AsparagalEtS Orchldaceae Cryptarrh<strong>en</strong>a Ivnata<br />
cryptarrh<strong>en</strong>a <strong>de</strong> ancla no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchtdaceae Cuitlauzina candida<br />
Palumbina<br />
candida<br />
p<strong>el</strong>crnblna cándida no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchidaceae CuitlS(Jzina convallarioi<strong>de</strong>s<br />
Aspareqates orcntoaceae Cuitfauzina o<strong>en</strong>oue<br />
Asparagales Orchldaceae Cycnoches v<strong>en</strong>tricosum<br />
Asparagales Orchidaceae Cypripedlum d;ckinsonianum<br />
Asparagales Orchldaceae Cypripedium irapeanum<br />
Osmoglossum cotweuerioiaes<br />
Cycnoches v<strong>en</strong>mcossum<br />
cuiuauzina blanca no <strong>en</strong>démica A<br />
cuitlauzina perfumada, Espíritu <strong>en</strong>démica A<br />
Santo<br />
cisne ver<strong>de</strong> no <strong>en</strong>démica A<br />
zapatilla dl.Dickinson no <strong>en</strong>démica Pr<br />
zapattüa <strong>de</strong> Lexarza no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparaqales Orchldaceae Cyrtochiloi<strong>de</strong>s ochmatochila<br />
Oncidium<br />
ochmatochilum<br />
oncidium <strong>de</strong> abanico no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagalas Orchldaceae Digrlatlla pygmaetls<br />
Leochilt¡s<br />
dignatiJe<br />
crquioea pigmea <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchfdaceae Dracula pusilla<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales Orchldaceae Dryad<strong>el</strong>/a guatemal<strong>en</strong>sis<br />
dryad<strong>el</strong>la <strong>de</strong> Guatemala no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchioeceae ElJeanthus nvm<strong>en</strong>oononss<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asparagales Orctucaceae Encyclia ad<strong>en</strong>ocaula<br />
<strong>en</strong>cyclia conejo, ang<strong>el</strong>itos <strong>en</strong>démica A<br />
Aepereqales OrchJdaceae Encyclla etrorub<strong>en</strong>s<br />
<strong>en</strong>cyclia purpúrea <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchldaceae Eneyc/ia distantiflora<br />
<strong>en</strong>cyclla distante no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchldaceae Encyclia ki<strong>en</strong>astii<br />
<strong>en</strong>cvcña <strong>de</strong> Ki<strong>en</strong>ast <strong>en</strong>démica<br />
Asparagales Orchldaceae Eneyc/la Jorata<br />
<strong>en</strong>cyclla <strong>de</strong> Guerrero <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchldaceae Enerc/ia pollardiana<br />
<strong>en</strong>cyctia <strong>de</strong> Pollard <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orcru<strong>de</strong>ceae Ene)'clia tuerckheimii<br />
<strong>en</strong>cyclia <strong>de</strong> Türckheim no <strong>en</strong>démIca Pr<br />
Asparagales Orcnidaceae Epid<strong>en</strong>drum e/abastria/alom<br />
epkí<strong>en</strong>drum <strong>de</strong> etabastro no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagates Orchidaceae Epid<strong>en</strong>drum a/licota<br />
epm<strong>en</strong>drurn d<strong>el</strong> Tacaná no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orctudaceae Epid<strong>en</strong>drum cerinum<br />
epid<strong>en</strong>drum ceroso no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asoaraqates Orcbidaceae Epidondrum cnemidophorum<br />
epid<strong>en</strong>drum colorido no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchldaceae Epid<strong>en</strong>drum coronatum<br />
epid<strong>en</strong>drum coronado no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchidaceae Epid<strong>en</strong>drum cystosum<br />
Asparagales Orchidaceae Epid<strong>en</strong>drum ctuoe<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
epid<strong>en</strong>drum angosto no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparaqates Orctudaceae Epid<strong>en</strong>drum dorsocan"nalum<br />
epkí<strong>en</strong>onrm quil1ado <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asperaqates Orcnidaceae Epid<strong>en</strong>clrum drassleri<br />
epid<strong>en</strong>drum <strong>de</strong> Oresster <strong>en</strong>démica Pr<br />
83
¡OIJIERNO DE TA/ltAULlPAS<br />
PODER LEOlSL ••.•TIVO<br />
orcnloaceae<br />
EDAo" ~>i :<br />
'" ,,''''''j,''''<br />
NOMB,RE GOMUN<br />
I<br />
. PISTRIBUCI0N.<br />
<strong>en</strong>démica<br />
I<br />
""".<br />
Pr<br />
Asparagales IOrchidaceae IEpid<strong>en</strong>drum I isthmii<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales IOrchi<strong>de</strong>ceae IEpid<strong>en</strong>drum Ipansamafae<br />
Oefsted<strong>el</strong>la pansams/ae Ioersted<strong>el</strong>la <strong>de</strong> Pansamatá<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asparagales [Orcnldaceae IEpidall(/rum .1 skulchii<br />
epld<strong>en</strong>drum<br />
<strong>de</strong> ekutch<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparaqales I Orchldaceae I Epld<strong>en</strong>drum I smaragdínum<br />
epid<strong>en</strong>drum<br />
esmeralda<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asperaqates I Orctridaceae I Epid<strong>en</strong>drum I sobralioi<strong>de</strong>s<br />
epid<strong>en</strong>drum<br />
sccraua<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asparaqates t Orchidaceae t Erycina I crísta-galli<br />
Oncidium crista-galli I oncldium cresta <strong>de</strong> gallo<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales I Orchidaceae I Erycina Ipumilio<br />
Tolumnia pumi/o, Oncidlum pumi/o,<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pe<br />
Psygmorchis pwnilo, Oncidium gnoma<br />
Asparaqates<br />
Orctlldaceae<br />
Euchile<br />
eitrina<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales<br />
Orchidaceae<br />
Euchj/e<br />
marie<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asparaqates<br />
Orcrucaceae<br />
EurYStyles<br />
t>orealis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales<br />
orcnícaceae<br />
Ga/eandra<br />
balemanii<br />
galeandra<br />
<strong>de</strong> Baternan<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asparaqales<br />
Orchidaceae<br />
Galoottia<br />
grBndiflora<br />
qaleottla gran<strong>de</strong><br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Asparagales<br />
Orchldaceae<br />
Galeotti<strong>el</strong>la<br />
sarcoglossa<br />
tr<strong>en</strong>clta alpina<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales<br />
Orchldaceae<br />
Gongoro<br />
/(id<strong>en</strong>/ata<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales<br />
Asparaqates<br />
Asparagales<br />
Orctudaceae<br />
orcmceceae<br />
Orctndaceae<br />
Gov8nia<br />
Guariantlle<br />
Hab<strong>en</strong>aria<br />
tequí/aoa<br />
skinneri<br />
wnbralilis<br />
qov<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> Tequüa<br />
Caltleya skinneri catueya Cand<strong>el</strong>ana. guaria morada<br />
hab<strong>en</strong>arla <strong>de</strong> sombra<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Orchldaceae<br />
Orchldaceae<br />
Hagsatera<br />
lonopsis<br />
brachycolumna<br />
smyríoiaes<br />
haqs atera d<strong>el</strong> sur<br />
lonopsis carnosa<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
Asparagales<br />
Asparaqales<br />
Orchidaceae<br />
Orcfudaceae<br />
Jacquin/<strong>el</strong>la<br />
Kra<strong>en</strong>zline/la<br />
gigantea<br />
hinfonii<br />
[acquinierla giganle<br />
P/eufotha/lis f¡intanií pteurcthalfis <strong>de</strong> Hinton<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pe<br />
Pr<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Orchidaceae<br />
Orcni<strong>de</strong>ceae<br />
Kefers/einia<br />
taca<strong>en</strong>a<br />
laclea<br />
bicolor<br />
kererst<strong>el</strong>nia Iactea<br />
laca<strong>en</strong>a bicotor<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
A<br />
Asparagales<br />
Orchinaceae<br />
Laefia<br />
anceps<br />
dawsonii la<strong>el</strong>ia <strong>de</strong> Muer1os. lirios<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Asparaqales<br />
Orchidaceae<br />
Lsalia<br />
gouldiana<br />
santorum, flor <strong>de</strong> muerto, monjitas,<br />
laeita <strong>de</strong> Metz.lillé.n, lirios<br />
<strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Asparagales<br />
Orchjdaceae<br />
La<strong>el</strong>ia<br />
specíosa<br />
la<strong>el</strong>ia <strong>de</strong> mayo, lirios<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparaqales<br />
Asparagale.s<br />
Orchidaceae<br />
orctu<strong>de</strong>ceae<br />
Laolia<br />
tapan/has<br />
superbi<strong>en</strong>s<br />
ancylopetala<br />
la<strong>el</strong>la <strong>de</strong> San José, lirios, flor <strong>de</strong> la<br />
cand<strong>el</strong>aria, tanal<br />
lepanlhes <strong>de</strong>sigual<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Pr<br />
Asparaqates<br />
Orchidaceae<br />
Lepanlhes<br />
gl/atemal<strong>en</strong>sis<br />
lepanlhes<br />
<strong>de</strong> Guatemala<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales<br />
Orctudaceae<br />
LepanUles<br />
parvula<br />
lepanthes<br />
diminuto<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparaqales<br />
Orchidaceae<br />
Lepanthopsis<br />
floripect<strong>en</strong><br />
lepanthcpsis<br />
<strong>de</strong> peine<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Orchidaceae<br />
Orchldaceae<br />
orcntoaceae<br />
Ligeophi/a<br />
Lycaste<br />
Lycas/e<br />
clavígera<br />
lassioglossa<br />
skinneri<br />
erytnro<strong>de</strong>s <strong>de</strong> ancla<br />
tyceste petcsa<br />
Ivcaste monflta<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>cémfca<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
P<br />
P<br />
Aspareqales<br />
Orchidaceae<br />
Lyroglossa<br />
pubic8Ulis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales<br />
Orchidaceae<br />
Macfad<strong>en</strong>ia<br />
brassavolae<br />
macrad<strong>en</strong>ia<br />
brassavcta<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
IAsperagales<br />
Asparaqales<br />
Orchidaceae<br />
Orchidaceae<br />
Malaxis<br />
Malaxls<br />
gre<strong>en</strong>woodiana<br />
hagsaleri<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
84
¡08JERNO DE TI\MAUUPAS<br />
PODER LEQISLATlVO<br />
Asparagales<br />
Asparagares<br />
Asperaqales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
.. , .. " ..,,,,,,<br />
Orchidaceae<br />
Orcnidaceae<br />
Qrchidaceae<br />
Orctudaceae<br />
Orchldaceae<br />
Orchidaceae<br />
Ma/axis<br />
Maxi/larfa<br />
Maxillaria<br />
Maxiflarla<br />
Maxillarla<br />
Moxlpedium<br />
pandurata<br />
alba<br />
nasula<br />
oestlund;ana<br />
tonsoniee<br />
xerophyticum<br />
suaESPE<br />
VAl<br />
OfSTRieuCION<br />
;'"<br />
,<br />
malaxis escalada no <strong>en</strong>démica Pr<br />
rnaxüíana blanca no <strong>en</strong>démica Pr<br />
maxillarla nasuta no <strong>en</strong>démica Pr<br />
maxñlana <strong>de</strong> Osuund <strong>en</strong>démica A<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Asparagales<br />
Orchldaceae<br />
Mormo<strong>de</strong>s<br />
maculata<br />
¡¡f!¡coJor<br />
morrno<strong>de</strong>s unicolor <strong>en</strong>démica A<br />
Asperagales<br />
Orchidaceae<br />
Mormo<strong>de</strong>s<br />
porpllyroph/ebia<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asparaqales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparaqales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Orchidaceae<br />
Orchidaceae<br />
Orcludaceae<br />
Orchldaceae<br />
Orchidaceae<br />
Orchidaceae<br />
Orchidaceae<br />
Mormo<strong>de</strong>s<br />
Mormo<strong>de</strong>s<br />
Monno<strong>de</strong>s<br />
Nemaconia<br />
Nemaconia<br />
Oestlundia<br />
Oncidium<br />
sanguineoc/austra<br />
soto<strong>en</strong>e<br />
uncía<br />
dress/eriana<br />
p<strong>el</strong>lita<br />
dis/antiflora<br />
<strong>en</strong>docharis<br />
Panera dressferiana<br />
Ponera p<strong>el</strong>lita<br />
Eneyc/ia dislantiflord<br />
monno<strong>de</strong>s sanguíneo <strong>en</strong>démica P<br />
mcrmooes <strong>de</strong> $010 no <strong>en</strong>démica P<br />
rnormo<strong>de</strong>s flmbriado <strong>en</strong>démica P<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
<strong>en</strong>cycña distante no <strong>en</strong>démica Pr<br />
oncidium castaño no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparaqates<br />
Orchldaceae<br />
Oncidiwn<br />
<strong>en</strong>salum<br />
oncidium <strong>de</strong> sabana no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparegales<br />
Asparaqates<br />
Orchidaceae<br />
Orchidaceae<br />
Oncidium<br />
Oncidium<br />
8xauriculatum<br />
inCUfvum<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
oncidium violeta <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparaqules<br />
Asparagales<br />
Aspareg<strong>el</strong>es<br />
Asparagales<br />
Orchidaceae<br />
Orchidaceae<br />
Orcnidaceae<br />
Orchidaceae<br />
crcntcaceae<br />
Orcnidaceae<br />
Orctudaceae<br />
Oncidium<br />
Ollcidium<br />
Oncidium<br />
Oncidium<br />
Ollcidium<br />
Oncidltlm<br />
Oncidium<br />
leucochi/um<br />
ochmafochi/um<br />
pol/ardii<br />
st<strong>el</strong>ligerum<br />
suftonií<br />
tigrinum<br />
unguicu/atum<br />
onctdjum <strong>de</strong> labio blanco no <strong>en</strong>démica A<br />
cncldiurn d:e abanico no <strong>en</strong>démica A<br />
oncidium <strong>de</strong> Pollard <strong>en</strong>démica A<br />
oncldlurn estr<strong>el</strong>lado <strong>en</strong>démica Pr<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
oncidium eüqrado <strong>en</strong>démica A<br />
oncidium <strong>de</strong> uña no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asperaqates<br />
Asparaqales<br />
Orchidaceae<br />
Orchldaceae<br />
Orchldaceae<br />
Orchidaceae<br />
Dnck/ium<br />
Specklinia<br />
Osmoglossum<br />
PaclJyphyl/um<br />
w<strong>en</strong>tworlhianum<br />
g/and%~~sa<br />
conval/arioi<strong>de</strong>s<br />
mexicanum<br />
P/<strong>el</strong>lrolhallis<br />
vittariaefolia<br />
oncidium <strong>de</strong> W<strong>en</strong>lwor1h no <strong>en</strong>démica Pr<br />
pleurothaUis <strong>de</strong> hoja fina no <strong>en</strong>démica Pr<br />
cuiüauzlna blanca no <strong>en</strong>démica A<br />
pachypttyltum mexicano <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales<br />
Asparaqates<br />
Asparagales<br />
Asparaqates<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
Asparaqales<br />
Asparagales<br />
Asparagales<br />
rAsparagales<br />
I-Asparagales<br />
IAsparaqates<br />
Orchfdaceae<br />
Orchldaceee<br />
Orchidaceae<br />
Orchidaceae<br />
Orchldaceae<br />
Orchidaceae<br />
Orchidaceae<br />
Orcnldaceae<br />
Orchidaceae<br />
orcraoaceae<br />
Orctudaceae<br />
orchídaceae<br />
Palumbina<br />
Papperitzia<br />
P<strong>el</strong>exia<br />
Phragmipedium<br />
Physogyne<br />
Platyst<strong>el</strong>e<br />
Platyste/e<br />
Platyste/e<br />
PIBtyrfl<strong>el</strong>ys<br />
Pleuro/ha/lis<br />
Pleuro/hallis<br />
Pleurotllallis<br />
candida<br />
/eiboldii<br />
congesta<br />
exstaminodium<br />
gonzalesii<br />
caudatisepa/a<br />
jungermannioi<strong>de</strong>s<br />
rep<strong>en</strong>s<br />
v<strong>en</strong>ustu/a<br />
h/ntonii<br />
n<strong>el</strong>sonii<br />
saccatilabia<br />
Physogyne<br />
gOflza/ezii<br />
patumbtna cándida no <strong>en</strong>démica A<br />
papperüzta <strong>de</strong> leibold <strong>en</strong>démica Pr<br />
spir<strong>en</strong>tnes ccnqesta no <strong>en</strong>cérruca Pr<br />
tanat <strong>de</strong> bigotes no <strong>en</strong>démica P<br />
spiranthes <strong>de</strong> Gonzá\ez <strong>en</strong>démica Pr<br />
ptatyst<strong>el</strong>e caudada no <strong>en</strong>démica A<br />
ptatyst<strong>el</strong>e diminuta no <strong>en</strong>démica A<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
erythro<strong>de</strong>s bracteado no <strong>en</strong>démica Pr<br />
pleurothallis <strong>de</strong> Hinlon <strong>en</strong>démica Pr<br />
pteurotnauís <strong>de</strong> Netson <strong>en</strong>démica Pr<br />
pteurothatlls <strong>de</strong> saco <strong>en</strong>démica Pr<br />
85
i081é.RNODE<br />
TAMAUUPAS<br />
PODER LEatSLA TIVQ<br />
..•••••••.•••••••.•••••••••<br />
·~RO~'! •••••.•••• >/ E§.~EYlE<br />
•<br />
DISTRlaUCION<br />
VARIEDAD<br />
Asparagales Orchidaceae Pleurothaflopsis Ujarr<strong>en</strong>Sls Restrepiopsis ujarr<strong>en</strong>sis no <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asparagales Orchidaceae Ponthieva brittoniae Ponthíeva parviflora <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asparaqaíes Orchidaceae Prosthechea abbreviata no <strong>en</strong>démica Pe<br />
IAsparagates Orchidaceae Prosfhechea cifrina Euchile citrina <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asparagales Orchidaceae Prosthechea mariae Euchile m<strong>en</strong>e <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orcnidaceae Prosthechea neurosa no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparaqales Orchidaceae Prostnecnee vagans no <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asparagates Orchloaceae Prosttiecnee vit<strong>el</strong>/ina no <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asparagales Orchldaceae Psaudocranichis fhysanochila spiranthes <strong>de</strong> Oaxaca <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asparagales Orchidaceae Pseudogoodyera pseudogoodyeroi<strong>de</strong>s Pseudogoodyera wrightii splranthes <strong>de</strong> Wrighl no <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asparagales Orchidaceae Restrepia lankesteri restrepia <strong>de</strong> Lankester no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparaqales Orchldaceae Rnvncnosteíe b<strong>el</strong>oglossa Amparoa b<strong>el</strong>oglossa amparoa mexicana <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchidaceae Rhynchostefe cervantesii odontoglossum atigrado <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchidaceae Rhynchoste/e cordata odontoglossum acorazonado no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchidaceae RhynclJOstefe ehr<strong>en</strong>bergii odontoglossum <strong>de</strong> Ehr<strong>en</strong>berg <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchidaceae Rhynchost<strong>el</strong>e galeottiana odontoglossum <strong>de</strong> Gateotti <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asparagales Orchidaceae Rhynchostefe lon<strong>de</strong>sboroughiana odontoglossum amanllo <strong>en</strong>démica A<br />
Asparaqales Orchidaceae Rhynchost<strong>el</strong>e madr<strong>en</strong>sis odontoqíossurn <strong>de</strong> la Sierra Madre <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchldaceae Rhynchoste/e majalis odontoglossum <strong>de</strong> mayo no <strong>en</strong>démica P<br />
Asparagales Orchidaceae Rhynchost<strong>el</strong>e pygmaea cdontoqtossum pigmeo no <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asparagales Orctudaceae Rhynchost<strong>el</strong>e rossii odontoglossum <strong>de</strong> Ross no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchidaceae Rhynchost<strong>el</strong>e uroskinneri Rhynchost<strong>el</strong>e usroskinneri no <strong>en</strong>démica P<br />
Asparagales Orchidaceae Rodriguezia dressleríana rodriquez!a <strong>de</strong> Dressler <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchloaceae Rossioglossum gran<strong>de</strong> odontoglossum gran<strong>de</strong> no <strong>en</strong>démica P<br />
Asparagales Orchidaceae Rossioglossum ínsleayi odontoglossum tnsleayii <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchtdaceae Rossioglossum spl<strong>en</strong>d<strong>en</strong>s odontoglossum spt<strong>en</strong>d<strong>en</strong>s <strong>en</strong>démica<br />
Asparagales Orchidaceae Rossioglossum williamsianum odontoglossum <strong>de</strong> WiHiams no <strong>en</strong>démica<br />
Asparagales orctudaceae Sarcoglottis cerina spiranthes cerina no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagates Orchidaceae Sc<strong>el</strong>ochilus tuerckheimii sc<strong>el</strong>ochilus <strong>de</strong> Turckneim no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchidaceae Schie<strong>de</strong><strong>el</strong>la nag<strong>el</strong>ii spiranthes <strong>de</strong> Nag<strong>el</strong> <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asperaqales Orchidaceae Sigmatosta/ix guatemal<strong>en</strong>sis siqmatostal¡x guatemalteco no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchidaceae Sigmatostalix mexicana sigmatostalix mexicano <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asparagales Orctudaceae Sobralia cnspíssune Sobrafia lindleyana sobralia <strong>de</strong> Lindley no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchidaceae Sobralia mucronata sobrase d<strong>el</strong>icada no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchldaceae SpeckJinia digifale Pleurothallis digitale pleurothallis <strong>de</strong> <strong>de</strong>dal no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchtdaceae Specklinia <strong>en</strong>dotrachys Pleurothalfis <strong>en</strong>dotrachys pteurothaüls verrugosa no <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asparagales orcmcaceee Specklinía fimbriata Pleurothallís setosa pleurothaüis setosa no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Asparagales Orchidaceae Specklinia fateritia Pleurothallis lanceola no <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asparagales Orchidaceae Spiranthes torta spiranthes torcida no <strong>en</strong>démica Pe<br />
Asparaqales Orchldaceae Stanhopea ecornuta no <strong>en</strong>démica A<br />
Asparagales Orchidaceae Stanhopea oculata tonto <strong>de</strong> ojos no <strong>en</strong>démica A<br />
86
,08IERNO<br />
PODER<br />
DE TA/'t1AULlPAS<br />
LEGISLATIVO<br />
NOMBRo<br />
COMUN<br />
"; •. C;c.;;<br />
Asparagales Orchidaceae Stanhopea tigrina<br />
torito morado<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asparagales Orchidaceae St<strong>el</strong>is coban<strong>en</strong>sis<br />
Pleurolhaflis<br />
liebmanniana<br />
pleurothallis<br />
<strong>de</strong> Liebmann<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales Orchidaceae St<strong>el</strong>is chihob<strong>en</strong>sis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales Orchidaceae St<strong>el</strong>is <strong>de</strong>regularis<br />
Pleurothaflis<br />
<strong>de</strong>regufaris<br />
pleurothallis irregular<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales Orchidaceae St<strong>el</strong>is nigriflora<br />
Pleurotfla/lis<br />
nigriflora<br />
pleurothallis<br />
negra<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales Orchidaceae SleJlilabium stand/ay!<br />
orqui<strong>de</strong>a<br />
mosca<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asparagales Orchldaceae Teuscnetíe pickíana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales Orchidaceae Trichoc<strong>en</strong>frum f/avovir<strong>en</strong>s<br />
Oneidíum<br />
ttevovu<strong>en</strong>s.<br />
Lophíaris 1 oreja <strong>de</strong> burro, oncidum amarill<strong>en</strong>to<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
flavovír<strong>en</strong>s<br />
Asparaqales Orchidaceae Trichoc<strong>en</strong>trum hoegei<br />
crejüa <strong>de</strong> burro manchada<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales Orctudaceae Trichoc<strong>en</strong>trum sframineum<br />
Oncidium<br />
stramineum<br />
oreja <strong>de</strong> burro<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asparagales Orchldaoeae Trichopilia galeottiana<br />
trichopilia<br />
amarilla<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Asparaqales Orchidaceae Trichopilia subulata<br />
Leucochyle<br />
subulata<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparagales Orchidaceae Trichosalpinx cedra/<strong>en</strong>sis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asparaqaíes Orchldaceae Vanilla planifolia<br />
vainilla<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
AsparagaJes Orchidaceae Warrea costaríc<strong>en</strong>sis<br />
warrea <strong>de</strong> Costa Rica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asterates Asteraceae Hazardia orcuttii<br />
Haplopappus<br />
orcuttií<br />
girasol<br />
P<br />
Asterales Combr<strong>el</strong>aceae Conocarpus erectus<br />
Conocarpus<br />
erecta<br />
mangle<br />
botonciüo<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asterales Combretaceae Laguncularia racemosa<br />
mangle<br />
blanco<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asterates Compositae Amicastrum guerrer<strong>en</strong>se<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asterales Ccmpositae Carphochaete macrocepha/a<br />
Oxylobus<br />
macrocephalus<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asterales Ccmposttae Dahlia scapigera<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asterates Cornpositae Dahlia t<strong>en</strong>uicaulis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asterales Ocrnpositae Perym<strong>en</strong>ium wilburorum<br />
Perym<strong>en</strong>ium<br />
wilbu{Qrium<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Asterales Composilae Psacalium nanum<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asterales Compositae Stevia cruzlI<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asterales Composilae Stevia gypsophila<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asterales Compositae Vil/as<strong>en</strong>oria orcutti¡<br />
S<strong>en</strong>ecio<br />
orcutti<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Asterales Compositae Zinnia caree<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Asterales Compositae Zinnia vio/aeea<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asterales Ccnvallartaceae Smifacina raeemosa<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Aster<strong>el</strong>es Oonvallanaceae Smilacina st<strong>el</strong>/ata<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Asterales ccmaceae Comus florida<br />
urbiniana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Brome1iales Brom<strong>el</strong>laceae Catopsis berteroniana<br />
catopsis<br />
<strong>de</strong> Bertero<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Brorn<strong>el</strong>iales Brom<strong>el</strong>iaceae Tilfandsia carfoshankii<br />
Brom<strong>el</strong>lales Brom<strong>el</strong>iaceae Tillandsia concoior<br />
tillandsia color parejo<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
Brom<strong>el</strong>iales Brcrn<strong>el</strong>taceae Tillandsia clliap<strong>en</strong>sis<br />
tillandsia<br />
<strong>de</strong> Ohiapas<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Brcm<strong>el</strong>lales Brom<strong>el</strong>iaceae Til/andsia ehlersiana<br />
tiltandsia<br />
<strong>de</strong> Ehlers<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Brom<strong>el</strong>lales Brorn<strong>el</strong>laceae Tilfandsia <strong>el</strong>ongata<br />
üllands¡a alargada<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Brorn<strong>el</strong>lales Brome1iaceae Tiflandsia feslucoi<strong>de</strong>s<br />
tiltandsia como<br />
pasto<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Brcm<strong>el</strong>iales Brom<strong>el</strong>iaceae Tillandsia nexuosa<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
87
¡OBIERNO<br />
PODE~<br />
DE TANAUUPAS<br />
LEOfSLATIVO<br />
BromeUales<br />
Brom<strong>el</strong>iaceae<br />
BromeUales<br />
Brometiaceae<br />
Brcm<strong>el</strong>iates<br />
Brom<strong>el</strong>iaceae<br />
erom<strong>en</strong>etes<br />
8rom<strong>el</strong>iaceae<br />
Brcrn<strong>el</strong>lales<br />
Brcmeüaceae<br />
Brcm<strong>el</strong>lates<br />
Bromeflaceae<br />
Brcmeüales<br />
Bromeílaceae<br />
Brom<strong>el</strong>lales<br />
Brometlaceae<br />
Brom<strong>el</strong>tales<br />
Brom<strong>el</strong>laceae<br />
Brom<strong>el</strong>iales<br />
Brom<strong>el</strong>iaceae<br />
ercmeüares<br />
Brom<strong>el</strong>iaceae<br />
Brornetlales<br />
ercmeuaceae<br />
Brom<strong>el</strong>iates<br />
Bromefiaceae<br />
Oarycphyllales<br />
Cactaceae<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
I Caryophyllales<br />
cactaceae<br />
I Caryophyllales<br />
cactaceae<br />
1 Carycpnyllales cectaceae<br />
Caryophyllales<br />
cecreceae<br />
carycpnyüates<br />
Cactaceae<br />
Caryophyllales<br />
cactaceae<br />
Caryophyllales<br />
cactaceae<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
Caryophyllales<br />
cactaceae<br />
Caryophyllales<br />
cactaceae<br />
Caryophyllales<br />
cactacese<br />
Caryophyllales<br />
cacraceae<br />
Carycphyllales<br />
cactaceae<br />
Caryopnytlales<br />
Cacteceae<br />
Catyopnyllales<br />
Oactaceae<br />
Caryophytlales<br />
cscraceae<br />
Caryophyllnles<br />
caciaceae<br />
Caryopnyllales<br />
cactaceae<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
Caryophyllales<br />
cacraceaa<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
;7~,D~9'i.··'.r'.· .•· l'<br />
'.'.<br />
' ..... , y .......•.. ..;),... ..<br />
QI~TRIBqqIPN '.; .............. ~<br />
Til/ands;a imperia/is hllandsia imperial no <strong>en</strong>démica A<br />
Til/ands/a lampropoda tiUandsia patas brillantes no <strong>en</strong>démica A<br />
Tillandsia oftgiesiana Iillandsia <strong>de</strong> Ortgies <strong>en</strong>démica A<br />
Tillandsia polita nllandsia pulida no <strong>en</strong>démica A<br />
Tillandsia ponaerose tiílancsla espigas gran<strong>de</strong>s no <strong>en</strong>démica A<br />
TillalldsiB puebl<strong>en</strong>sis tillandsla <strong>de</strong> Puebla <strong>en</strong>démica A<br />
Tilla/ldsia rOl8nd-90ss<strong>el</strong>inii lillandsia <strong>de</strong> Roiand coss<strong>el</strong>lo <strong>en</strong>cémlca A<br />
Tillandsia s<strong>el</strong>eriana ttllandsla <strong>de</strong> serer 110 <strong>en</strong>démica A<br />
Tillandsla socialis tiltandsia <strong>de</strong> Grfjalva <strong>en</strong>démica A<br />
Tillands/B tricofor tütandsta trícctor no <strong>en</strong>démica A<br />
Vríesea breedloveana vriesea <strong>de</strong> Breedlove <strong>en</strong>démica A<br />
vneeee malzinei dist;cha vnesea <strong>de</strong> Ma!zine <strong>en</strong>démica A<br />
Vrlcsea ovand<strong>en</strong>sis <strong>en</strong>démica A<br />
Acharagma aguirreana Escobaria aguirreana biznaga Escobar <strong>de</strong> Aguirre <strong>en</strong>démica Pr<br />
Ac/laragma roseana Escobaria roseana biznaga Escobar <strong>de</strong> espinas <strong>en</strong>démica Pr<br />
doradas<br />
Aporocactus flag<strong>el</strong>/iformis Aporoc
~.<br />
1..:.<br />
(?<br />
f.!J;<br />
·di)\~'t\\DOS..«;,<br />
~08IERNO DE TAf\1AUUPAS<br />
PODER LJ:;QlSLA TlVO<br />
CaryophyUales<br />
Caryophyl1ales<br />
Caryophyllales<br />
caryophvuates<br />
Oarycphyílates<br />
Caryophyílales<br />
Caryophyllales<br />
CaryophyUales<br />
caryophyñares<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
Caryophylíales<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
CaryophyUales<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyltales<br />
Caryophyllalcs<br />
Caryophyllales<br />
CaryophyUales<br />
Carycphyllales<br />
Caryophvllales<br />
Carycphyllales<br />
y.~ ~f~4r::: FAMILIA<br />
Cacraceae<br />
Oacteceae<br />
cectaceae<br />
cactaceae<br />
Cactaceae<br />
cactaceac<br />
cactaceae<br />
cnctaceae<br />
Cactaceae<br />
cacteceae<br />
cactaceae<br />
Cactaceae<br />
Cactaceae<br />
Cactaccaa<br />
Cactaceae<br />
Cactaceae<br />
Cactaceae<br />
Cactaceae<br />
Caclaceae<br />
cactaoeee<br />
cactaceae<br />
Cactaceae<br />
Cactaceae<br />
Oactaceae<br />
I CaryophyUales Cactaceae<br />
I Caryophyllales cactaceae<br />
Caryophyllales<br />
I Caryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
Carycpnyüates<br />
CaryophyUales<br />
carvochvnares<br />
Oaryophyllates<br />
Oaryophyllatee<br />
caryophvüales<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyl1ates<br />
Caryophyllales<br />
caryopnvuetes<br />
Cactaceae<br />
Cactaceae<br />
cacraceee<br />
cacraceae<br />
Cactaceae<br />
Oactaceae<br />
cactaceae<br />
Cactaceae<br />
Caclaceae<br />
Cactaceao<br />
cactaceae<br />
Cactaceae<br />
cactaceae<br />
Oactaceae<br />
Coryphantha<br />
Coryphanfha<br />
CoryphantfJa<br />
Coryphantha<br />
Coryphantha<br />
CoryphantfJ8<br />
Coryphantha<br />
Coryphantha<br />
Corypflsntlla<br />
Coryphantha<br />
Coryphantha<br />
Coryphantha<br />
Coryphanlha<br />
Coryphantha<br />
Coryphantha<br />
Coryph8ntll8<br />
Cumarin;a<br />
Cylindropuntia<br />
Cylindropuntla<br />
Cylindropuntia<br />
Digitostlgma<br />
DisocBctus<br />
DIsoc8ctus<br />
Echinocactus<br />
Echinocactus<br />
Echillocactus<br />
Echi,locerous<br />
Echinocereus<br />
EchinocerBus<br />
Echinocereus<br />
Echinocoreus<br />
Ech;nocereus<br />
Echinocereus<br />
Echinocereus<br />
EchinocorOt/S<br />
Echinocerous<br />
Echinocoreus<br />
Echinocereus<br />
EChinocerous<br />
Echinocereus<br />
ÍlENEflO"Zgp¿.·.X.·<br />
..•. ;E'SPÉCiEi.;.'.;.;.··•.·¡.SUBESjEClE, FORr.!AO rote·<br />
";'"' "t VARIEDAD<br />
echinoi<strong>de</strong>a<br />
e/ephantid<strong>en</strong>s<br />
etepn<strong>en</strong>ua<strong>en</strong>s<br />
georgii<br />
glanduligera<br />
gracilis<br />
rnaiz-tablas<strong>en</strong>sis<br />
nick<strong>el</strong>siae<br />
pos<strong>el</strong>gerian8<br />
pseudoechinus<br />
pulleineana<br />
mmi/Iosa<br />
rerusa<br />
vogtherriana<br />
wer<strong>de</strong>rmallnii<br />
wohlschlageri<br />
odorata<br />
anteojo<strong>en</strong>sis<br />
califomica<br />
santamar!a<br />
caput-medusae<br />
macdougallií<br />
phyllanthoi<strong>de</strong>s<br />
grusonii<br />
parryl<br />
platyacanthlls<br />
adustus<br />
bris/olii<br />
ferreÍ{ianus<br />
knipp<strong>el</strong>ianus<br />
íeui<br />
leucanlhus<br />
longisetus<br />
/ongisetus<br />
fongisetus<br />
ruvcsus<br />
palmeri<br />
pose/ger!<br />
pulche/lus<br />
pufch<strong>el</strong>lus<br />
<strong>el</strong>ephantid<strong>en</strong>s<br />
gre<strong>en</strong>woodii<br />
m<strong>el</strong>leospina<br />
rosarica<br />
Jlndsayi<br />
<strong>de</strong>/a<strong>el</strong>ii<br />
freud<strong>en</strong>bergerii<br />
longisetus<br />
pu/ch<strong>el</strong>lus<br />
weinbergii<br />
Coryphantha<br />
SINONIMIA<br />
schwBrziana<br />
Corypllantha <strong>el</strong>eplJ80li<strong>de</strong>,IS IlJiwaga partida di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>el</strong>efante<br />
Coryphantha<br />
gre<strong>en</strong>woodii<br />
Coryphantha grata. Coryphantha I biznaga partida <strong>de</strong> Palmillas<br />
villar<strong>en</strong>sis<br />
Coryphantha su/cata nick<strong>el</strong>siae<br />
Corypllantha<br />
OpuntiB<br />
Opuntia<br />
Opuntia<br />
Nopalxochia<br />
NopalxochJa<br />
Echinocereus<br />
Echinocerous<br />
Ecñinocereus<br />
Echinocereus<br />
odorata<br />
anteojo<strong>en</strong>sis<br />
rosarica<br />
Ecntnocereus<br />
santamaria<br />
macdougallil<br />
pllyllanthoi<strong>de</strong>s<br />
findsayi<br />
d9/aetii<br />
(reud<strong>en</strong>berger!i<br />
longisetus<br />
weinbergii<br />
I ' NOMBREcóMúN DISTRIBUCION' • CATEGORiA<br />
biznaga partida d<strong>el</strong>gada<br />
biznaga partida <strong>de</strong> Las Tablas<br />
biznaga partida <strong>de</strong> Pos<strong>el</strong>ger<br />
biznaga partida <strong>de</strong> falsas espinas<br />
biznaga partida <strong>de</strong> Matehuala<br />
biznaga partida mocha<br />
biznaga partida <strong>de</strong> Voghterr<br />
biznaga partida amacoüada<br />
biznaga partida olorosa<br />
cholla d<strong>el</strong> anteojo<br />
cholla tasajo d<strong>el</strong> Rosario<br />
cholla <strong>de</strong> Santa María<br />
biznaga ton<strong>el</strong> dorada<br />
biznaga ton<strong>el</strong> d<strong>el</strong> Lago Guzrnán<br />
biznaga tonet gran<strong>de</strong><br />
órgano<br />
pequeño <strong>de</strong> Cositunnáctnc<br />
órgano pequeño <strong>de</strong> Soyopa<br />
órgano pequeño <strong>de</strong> Jaraguay<br />
6rgano pequeño peyote ver<strong>de</strong><br />
órgano pequeño <strong>de</strong> El Trigo<br />
órgano pequeño <strong>de</strong> flor blanca<br />
órgano pequeño <strong>de</strong> cerdas largas<br />
órgano pequeño blanco<br />
órgano pequeño <strong>de</strong> Palmer<br />
órgano pequeño sacasil<br />
órgano pequeño flor <strong>de</strong> tierra<br />
órgano pequeño <strong>de</strong> bolita<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>dérnrca<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
P<br />
A<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
P<br />
Pr<br />
A<br />
P<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
P<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
89
081ERNO DE TA"iAULlPAS<br />
PODER LEQISLAT1VO<br />
r~'ftr:f~:; ,;'~Tra'<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
Carycphyll<strong>el</strong>es<br />
Caryophyllales<br />
n¡?-·':::-V}~-<<br />
Cactaceae<br />
cncteceae<br />
Cactaceae<br />
cacreceee<br />
I :':~y''GENERO '.,.'<br />
c":"Y'c'<br />
S(JBESPECIE, FORMA O SINONIMIA =/ NOMBRE COM~~ DISTRIBUCION<br />
VARIEDAD<br />
E<strong>el</strong>linoeereus reieh<strong>en</strong>bach;; lilehii órgano pequeño <strong>de</strong> colores <strong>en</strong>démica<br />
Echinocerous sciurus órgano pequeño ardilla <strong>en</strong>démica<br />
Ecflinocereus schmollii órgano pequeño <strong>de</strong> Querétaro <strong>en</strong>démica<br />
Echinocereus stofoniferus órgano pequeño <strong>de</strong> estotones <strong>en</strong>démica<br />
" CATEGORIA<br />
A<br />
p,<br />
p<br />
p,<br />
Caryophyllales<br />
cactaceae<br />
t:chinocereus subinermis órgano pequeño p<strong>el</strong>ón <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
cactaceae<br />
Ecflinocereus wal<strong>de</strong>isii <strong>en</strong>démica<br />
Echinomastus erectoc<strong>en</strong>trus acun<strong>en</strong>sis Echinomasfus erectocefltrfl ocun<strong>en</strong>sís no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
P<br />
~<br />
~~<br />
A<br />
Caryophyllales<br />
cactaceae<br />
Eehinomastus intertextus no <strong>en</strong>démica<br />
Caryophyllales<br />
cacraceae<br />
Echinomastlls maripos<strong>en</strong>sis <strong>en</strong>démica<br />
Caryophyl1ales<br />
Csetaceae<br />
Eclliflomastus unguispinus durang<strong>en</strong>sis no <strong>en</strong>démica<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
Echinomasfus unguispinus ¡auí <strong>en</strong>démica<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyllates<br />
Caryophyllates<br />
carvopnvnares<br />
cectaceae<br />
cactaceae<br />
cactaceae<br />
cectaceae<br />
cacteceee<br />
Echiflomastus unguispinus unguispinus <strong>en</strong>démica<br />
Eehinomastus wamockii no <strong>en</strong>démica<br />
Epiphyllum chrysocardium <strong>en</strong>démica<br />
Epilhe/anlha micromeris bokei Epilh<strong>el</strong>antha bokei biznaga blanca <strong>de</strong> Boquillas no <strong>en</strong>démica<br />
EpifheJantha micromeris micromeris Epith<strong>el</strong>anlha micromeris biznaga blanca chil<strong>en</strong>a no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
p,<br />
~<br />
A<br />
p,<br />
Caryophyltafes<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
catvophynares<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
I Caryophyllales<br />
cactaceae<br />
cacreceae<br />
cactaceae<br />
cacraceae<br />
Cactaceae<br />
Cactaceae<br />
cactaceae<br />
EscobSria dasyacantha chalfeyi Escobaria dasyac81ltha chafeyi biznaga Escobar <strong>de</strong> espmas no <strong>en</strong>démica<br />
gruesas<br />
Escobaria faredoi biznaga Escobar <strong>de</strong> Cinco <strong>en</strong>démica<br />
El<br />
Escobaria mlssoun<strong>en</strong>SIS biznaga Escobar <strong>de</strong> <strong>en</strong>démica<br />
asperispina Escobaria asperispina espinas<br />
ásperas<br />
Feroeacrus cylindraceus blznaqa barril cilíndrica no <strong>en</strong>démica<br />
Feroeactus chrysacanthus biznaga barril <strong>de</strong> Isla <strong>de</strong> Cedros <strong>en</strong>démica<br />
Ferocactus haemalacanthus biznaga barril <strong>de</strong> Puebla <strong>en</strong>démica<br />
Ferocactus histr;x biznaga barril <strong>de</strong> acitrón <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
- p,<br />
A<br />
-<br />
Pr<br />
~<br />
Pr<br />
p,<br />
I Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
FeroeaCfus johnstonianus biznaga barril d<strong>el</strong> Ang<strong>el</strong> <strong>de</strong> la <strong>en</strong>démica<br />
Guarda<br />
Pr<br />
ICaryophyllales<br />
ICaryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
cactaceae<br />
cactaceae<br />
Cactaceae<br />
Ferocactus pilosus biznaga barril <strong>de</strong> lima <strong>en</strong>démica<br />
Ferocaetus rectispinus <strong>en</strong>démica<br />
Ferocaetus repp<strong>en</strong>hag<strong>en</strong>nii Feroc8cfus repp<strong>en</strong>hag<strong>el</strong>Jni <strong>en</strong>démlce<br />
Pr<br />
~<br />
Pr<br />
Caryophyllales<br />
carycphyü<strong>el</strong>es<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
cactaceae<br />
Cactaceae<br />
Cactaceae<br />
Cactaceae<br />
Feroeaetus towns<strong>en</strong>dianus towns<strong>en</strong>dianus FeroeBetlls towns<strong>en</strong>dianus rownsejanus biznaga barril <strong>de</strong> San José no <strong>en</strong>démica<br />
Forocac(us vkí<strong>de</strong>sc<strong>en</strong>s biznaga barril verdosa <strong>en</strong>démica<br />
Gaohintonia mexicana biznaga d<strong>el</strong> yeso <strong>en</strong>démica<br />
Glandulicactus crassihamatus Hamatocactus crassihamatus <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
-<br />
~<br />
p,<br />
-<br />
~t:<br />
~<br />
p,<br />
caryophyllates<br />
cactaceae<br />
Gfnndulicactus uncíneius unc/nafus Hsmetocectus uncinetus <strong>en</strong>démica<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
Leueht<strong>el</strong>1bergia principis biznaga palmilla <strong>de</strong> San Pedro <strong>en</strong>démica<br />
carvocnvueres<br />
Cectaceae<br />
Lophocereus scnonu mieekleyanus s<strong>en</strong>ne <strong>en</strong>démica<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
CaryophyUales<br />
Caryophyllales<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
cactaceae<br />
cactaceae<br />
Oactaceae<br />
csctaceee<br />
Lopflocereus scnottti monsrrosus Pecnycereus schottii monsrrosus s<strong>en</strong>tte <strong>en</strong>démica<br />
Lophophora diffusa diflusa LophophorB diffusa peyole <strong>en</strong>démica<br />
<strong>de</strong> Querélaro<br />
Lophophora diffusa viridisc<strong>en</strong>s Peyotl virldisc<strong>en</strong>s <strong>en</strong>démica<br />
Lophophora wil/iamsii Peyoll zacatacasansis no <strong>en</strong>démica<br />
Mammiflaria albicans MBmmillaria slevinii <strong>en</strong>démica<br />
btznaqa <strong>de</strong> la Isla Santa Cruz<br />
Pr<br />
t:<br />
~<br />
Pr<br />
p,<br />
90
tOBIERHODE TAMAULlPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
1> ORP.§N •. >.> ./F<br />
';;::;;;;;"A<br />
VARIEPp,O<br />
Caryophyl1ales Cactaceae Mammillaría e/bícama biznaga chanquitcs <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyltales Cactaceae Mammillaria albilanata repp<strong>en</strong>hag<strong>en</strong>ii Mammillaria repp<strong>en</strong>hag<strong>en</strong>ií biznaga <strong>de</strong> Repp<strong>en</strong>hag<strong>en</strong> <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales Cactaceae Mammillaria anm8n8 biznaga d<strong>el</strong> Bernal <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales Cactaceae Mammillaria aureilanafa biznaga <strong>de</strong> lana dorada <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyljales Cactaceae Mammillaria aurihamala Mammílfaria crinita aurihamata <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales Cactaceae Mammillaria backebergiana biznaga <strong>de</strong> Backeberq <strong>en</strong>démica Pr<br />
cervoohynates Oactaceae Mammiflaria baumií biznaga <strong>de</strong> San Vic<strong>en</strong>te <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales cactacoao Mammillaria btosstetatsne biznaga <strong>de</strong> Btosst<strong>el</strong>d <strong>en</strong>démica Pr<br />
caryoohyñates Caetaeeae Mammil/aria bocasana bocasana biznaga <strong>de</strong> la Sierra <strong>de</strong> Bocas <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales Caetaeeae Mammillaria bocasana eschauzieri biznaga <strong>de</strong> la Sierra <strong>de</strong> Bocas <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllates Caetaceae Mammillaria bombycina biznaga <strong>de</strong> seda <strong>en</strong>démica Pr<br />
ceryoonyliates Caetaceae Mammillaria booHi biznaga <strong>de</strong> Bahía <strong>de</strong> San Pedro <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales Oactaceae Mammillaria bran<strong>de</strong>geei g/areosa Mammillaria g/areosa biznaga vieja <strong>de</strong> Punta Prieta <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales Cactaeeae Marnmillaria ceraiae biznaga cabeza <strong>de</strong> viejo <strong>en</strong>démica A<br />
Oaryophyllates Caetaeeae Mammillaria cep<strong>en</strong>sss biznaga <strong>de</strong> Los Cabos <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophytlates Caetaceae Mammillaria carm<strong>en</strong>ae biznaga <strong>de</strong> la Reja <strong>en</strong>démica<br />
Oaryophyllales Cactaceae Mammillaria carretii biznaga <strong>de</strong> lcamole <strong>en</strong>démica Pr<br />
Oarycphyllales Cactaceae Mammillaria cerra/boa biznaga <strong>de</strong> la Isla Cerralbo <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales Caetaeeae Mammillaria coahuil<strong>en</strong>sis biznaga <strong>de</strong> coahuíta <strong>en</strong>démica A<br />
Oaryophytlales Caetaeeae Mammillaria cotumoi<strong>en</strong>e yucatan<strong>en</strong>sis Mammillaria yucatan<strong>en</strong>sis biznaga <strong>de</strong> Yucatán <strong>en</strong>démica Pr<br />
Carycphyllales Cactaeeae Mammillaria crinita crinita Mammilfaria pubispína biznaga <strong>de</strong> espinas pubesc<strong>en</strong>te s <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales Caetaeeae Mammillaria crínita leucantha Mammillaria crínita tezonlle <strong>en</strong>démica<br />
Oaryophyllales Caetaceae Mammillaria crinita painteri Mammiflaria painteri, Mammillaria biznaga <strong>de</strong> Pamter <strong>en</strong>démica Pr<br />
Carycphyllales Cactaceae Mammillaria crucigera biznaga con espinas <strong>en</strong> cruz <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales Caetaeeae Mammillaria <strong>de</strong>cipi<strong>en</strong>s <strong>de</strong>cipi<strong>en</strong>s biznaga <strong>en</strong>gai'iosa <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales cactaceae Mammillaria a<strong>en</strong>erdtt<strong>en</strong>e <strong>de</strong>herdtiana biznaga <strong>de</strong> la Sierra Juárez <strong>en</strong>démica Pr<br />
Carycphyllales Cactaceae Mammillaria <strong>de</strong>herdtiana dcasonii biznaga <strong>de</strong> la Sierra Juárez <strong>en</strong>démica A<br />
Caryophyllales Caetaceae Mammi/laria dioica ang<strong>el</strong><strong>en</strong>sis Mammillaria ang<strong>el</strong><strong>en</strong>sis biznaga ang<strong>el</strong>ina <strong>en</strong>démica Pr<br />
caryophynares Oactaceae Mammillaria dixanthoc<strong>en</strong>tron biznaga dos espinas amarillas <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales Cactaeeae Mammillaria duoformis biznaga <strong>de</strong> dos formas <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales Caetaceae Mammillaria duwei <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales Caetaceae Mammillaria erytflrosperma biznaga <strong>de</strong> semillas rojas <strong>en</strong>démica A<br />
Caryophyllales Cactaceae Mammillaria evermanniana biznaga <strong>de</strong> Evermann <strong>en</strong>démica Pr<br />
Caryophyllales Caetaceae Mammiflaria fittl
;()8IERNO<br />
PODER<br />
DE TAf.1AULlPAS<br />
LEGISLATIVO<br />
"'Fllfr,-;:;T!;:r&":Nwt' : ,ex ,. '!" "~:..¡;¿,\ : 14Tt¡:'<br />
"t"v~~~~~<br />
~INONIMIA"<br />
NOMBREJ;ÓMUN> ' DISTRIBUCION CATEGORIA<br />
Caryophyllales caoaceae Mammillaria<br />
Caryophyllates cacraceae Mammillaria<br />
Caryophyllates Cactaceae Mammillaria<br />
Caryopttyltates cactaceae Mammillarfa<br />
Caryophylla!es Cactaceae Mammiflaria<br />
cervccnynetes Cactaceae Mammfllarfa<br />
hahniana<br />
heidiae<br />
hernan<strong>de</strong>zii<br />
nerreme<br />
n<strong>en</strong>rtcni<strong>en</strong>e<br />
huifzilopoCht/i<br />
biznaga vieja <strong>de</strong> la Sierra <strong>de</strong> Jalpan <strong>en</strong>démica A<br />
biznaga <strong>de</strong> El Papayo <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga <strong>de</strong> Heman<strong>de</strong>z <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaqa bola <strong>de</strong> hilo <strong>en</strong>démica p<br />
bIznaga <strong>de</strong> El Agriminsor <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga d<strong>el</strong> dios sol y guerra <strong>en</strong>démica p,<br />
Carycphyllales cactec<strong>en</strong>e Mammf/la,/a<br />
Caryophyllales cacmceae Mammillaria<br />
Carycphyílales Cactaceae Mammi/larla<br />
Caryophy!lales cactaceae Mammillaria<br />
Ilumboldtii<br />
tnsut<strong>en</strong>s<br />
johnstonii<br />
karwinskiana<br />
beiseJii<br />
Mammillaria beise/ii<br />
biznaga bola <strong>de</strong> nieve <strong>en</strong>démica A<br />
biznaga insular <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga <strong>de</strong> Bahía <strong>de</strong> <strong>en</strong>démica San Carlos p,<br />
biznaga <strong>de</strong> Beis<strong>el</strong> <strong>en</strong>démica p,<br />
Caryophylfales Cactaceae Mammillaria<br />
Caryophyllales Cactaceae Mammi/laria<br />
Caryophyllales Cactaceae MammiJlaria<br />
Caryophyüales Cactacaae Mammilla¡ia<br />
Caryophyllales Cactaceae MBmmilfaria<br />
klissingiana<br />
knipp<strong>el</strong>iana<br />
kraeh<strong>en</strong>buehlií<br />
Jaui<br />
fau;<br />
dasyacantha<br />
lau;<br />
biznaga <strong>de</strong> Calabazas <strong>en</strong>démica A<br />
biznaga <strong>de</strong> Knipp<strong>el</strong> <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga al pina <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga <strong>de</strong> Lau <strong>en</strong>démica p<br />
biznaga <strong>de</strong> Lau <strong>en</strong>démica p<br />
Caryophyllales Cactaceae Mammilfaria<br />
Caryophyllales Cactaceae Mammillaria<br />
l<strong>en</strong>ta<br />
Iindsayi<br />
biznaga <strong>de</strong> Viesea <strong>en</strong>démica A<br />
biznaga <strong>de</strong> Undsay <strong>en</strong>démica p,<br />
Caryophyltales cacraceae Mammillaria<br />
Caryophytl<strong>el</strong>es Caclaceae Mammillaria<br />
Caryophyllales Caclaceae Mammillaria<br />
caryophyltales cacteceae Mamml/laria<br />
longinora<br />
longimamma<br />
magnífica<br />
marksiana<br />
Mammillarla longimamma uoeritortrüs<br />
biznaga <strong>de</strong> flor gran<strong>de</strong> <strong>en</strong>démica A<br />
biznaga <strong>de</strong> <strong>de</strong>dos largos <strong>en</strong>démica A<br />
biznaga d<strong>el</strong> Peñón <strong>de</strong> Amayuea <strong>en</strong>démica p,<br />
btanaqa <strong>de</strong> Marks <strong>en</strong>démica p,<br />
Caryophyllales cactaceae Mammillaria<br />
Caryophyllales cacteceae Mammil/8ria<br />
mathildae<br />
maludae<br />
biznaga <strong>de</strong> La cañada <strong>en</strong>démica<br />
biznaga <strong>de</strong> Matuda <strong>en</strong>démica p,<br />
Caryophyllales Cactaceae Mammillaria<br />
Oarycphyllales Cactaceae Mammil!arin<br />
Caryophyllales Cactaceae MammilJaria<br />
Caryophyllales Cactaceae MammiIJaria<br />
Caryophyllales Cactaceae Mammmaria<br />
Caryophyllales Cactaceae Mammillaria<br />
Caryopnynales cactaceae Mammilfaria<br />
Oarycphyüates Cactaceee Mammillaria<br />
Caryophyllales cactaceae Mammillarla<br />
mefaleuca<br />
me/anoc<strong>en</strong>tra<br />
mercad<strong>en</strong>sis<br />
meyranii<br />
microh<strong>el</strong>ia<br />
mieg;ana<br />
mo<strong>el</strong>leriana<br />
mullidigitata<br />
nana<br />
rubrograndis<br />
Mammillaria<br />
fLJbrograndis<br />
blznaqa negra y blanca <strong>en</strong>démica A<br />
biznaga gran<strong>de</strong> rojiza <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga <strong>de</strong> cerro Mercado <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga <strong>de</strong> Meyran <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga d<strong>el</strong> sol pequeño <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaqa d<strong>el</strong> Río Sonora <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga <strong>de</strong> Moe!ler <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga <strong>de</strong> muchos <strong>de</strong>dos <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga <strong>en</strong>ana <strong>en</strong>démica p,<br />
caryophvnetes Cactaceae Mammillaria<br />
Carycphyll<strong>el</strong>es Cactaceae Mammí/Jaria<br />
Caryophyllales cectnceae Mammillarla<br />
Caryophyllales Cnctaceae MammiIJaria<br />
Caryophyllales Cactaceae Mammillarla<br />
napina<br />
neopalmeri<br />
orcuttii<br />
oteroi<br />
parkinsonií<br />
Mammillaria phantasma<br />
biznaga nabo <strong>en</strong>démica A<br />
biznaga <strong>de</strong> Palmer <strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga <strong>de</strong> Otero <strong>en</strong>démica A<br />
biznaga <strong>de</strong> San Onofre <strong>en</strong>démica p,<br />
Caryophyllales cacteceee Mammlllaria<br />
Caryophyllales cacraceee Mamm/llaria<br />
carvccnsüeres Cactaceae MammiJIoria<br />
Caryophyllales Cactaceae MammiJ/aria<br />
pectinifera<br />
p<strong>en</strong>insularis<br />
p<strong>en</strong>mspinosa<br />
perezd<strong>el</strong>arosae<br />
biznaga cochiíinque <strong>en</strong>démica A<br />
biznaga pilayita <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga <strong>de</strong> espinas plumosas <strong>en</strong>démica p,<br />
biznaga <strong>de</strong> Lagos <strong>de</strong> Mor<strong>en</strong>o <strong>en</strong>démica p,<br />
92
tOBIERNODE TA/'tiAULlPAS<br />
PODER LE
,OBIERNO DE TAMAULlPAS<br />
PODE~ LEGISLATIVO<br />
11<br />
¡'i<br />
',L",p ~",,~,"<br />
e') ,~'p""" """<br />
Caryophyilales cactaceae P<strong>en</strong>toceteus 9re99#<br />
CaryOphyllales Oactaceae P<strong>en</strong>locereus lazaro-card<strong>en</strong>asii<br />
carvopnyñaíes Cactaceae P<strong>en</strong>iocereus maculalus<br />
cervoohynates Oactaceae P<strong>en</strong>iocereus marianus<br />
Carycphyñales Cuctaceae P<strong>en</strong>iocereus tepalcatepecanus<br />
Carvcphyllales cactaceae P<strong>en</strong>iocereus zopiíot<strong>en</strong>sis<br />
Caryophyllales Cactaceae Pilosocereus cometes<br />
Caryophyllales Cactaceae Pseuacmltrccereus tutviceos<br />
Caryophyllales Cactaceae Pterocereus gaumer!<br />
Caryophyllales Cactaceae S<strong>el</strong><strong>en</strong>icereus 81llhonyaflus<br />
Caryophyllales Cactaceae Sclonicereus atropilosus<br />
Caryophyllales Cactaceae st<strong>en</strong>ocectu« coptonogonus<br />
carvcotwñarea cactaceae Stcnocactus sutonureus<br />
caryopnynates cactaceae St<strong>en</strong>ocereus chacalap<strong>en</strong>sis<br />
carycphyüales Oactaceae St<strong>en</strong>ocereus eruca<br />
Caryophyltales Cactaceae St<strong>en</strong>oeareus martinezii<br />
Caryophyllales Cactaceae Strombocactus disciformis<br />
Caryophylloles cactaceae Thetocectus bicotor<br />
Caryophyllales Oactaceae Th<strong>el</strong>ocactus bícotor<br />
caryootwnates cactaceae Th<strong>el</strong>oeaetus conoínetos<br />
Caryophyllales Cactaceae Tneíocectus hastífer<br />
Caryophyllales Cactaceae Tha/oese/us neterocmomus<br />
caryootwüates Cactaceae Tnetocectus feueacanlhus<br />
CaryophyUales Cactaceae The/ocactus macdoweJlii<br />
Caryophyllales Oactaceae Tholocactus nnconeosís<br />
carvopnynates ceoeceee Tholocactus tul<strong>en</strong>sis<br />
carvootwltates Cactaceae Turbinicarpus beguinií<br />
Caryophyllales cectaceae Turbiniearpus gi<strong>el</strong>sdorfianus<br />
Caryophyllales Cactaceae Turbinicarpus notetí<br />
carvoonyüates Cactaceae Turbinicarpus jauernigíi<br />
Caryophy1tales Cactaceae Turbinicarpus Jaui<br />
Caryophyllales cactaceee Turbinicarpus lophophoroi<strong>de</strong>s<br />
Caryophyllales Cactaceae Turbinicarpus mandragora<br />
Caryophyllales cactaceae Tuminicerpus pseudomacroch<strong>el</strong>e<br />
Caryophyllates Cactaoeae Turbinicarpus pseudopectinatus<br />
Caryophyllales cecteceae Turbinicarpus saueri<br />
Caryophyllales Cactaceae Turbinicarpus saueri<br />
Caryophyllales Cactaceae Turbinicarpus schmíedickeaflus<br />
Caryophyllales Cactaceae Turbinicarpus scJlIniedickeanus<br />
'.': . '''NIMI''/C.,' . J<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
pitayo viejo pltayón <strong>en</strong>démica Pr<br />
Mitrocereus fulviceps cardón gigante <strong>de</strong> Tehuacán <strong>en</strong>démica Pr<br />
Paeflycereus gaumeri <strong>en</strong>démica P<br />
Cryptocereus anlhonyanus pitayila nocturna h<strong>el</strong>echo <strong>en</strong>démica A<br />
pitaylta nocturna püosa <strong>en</strong>démica Pr<br />
biznaga undulada costilluda <strong>en</strong>démica Pr<br />
biznaga unoutada <strong>de</strong> flor amarilla <strong>en</strong>démica Pr<br />
pita yo gigante <strong>en</strong>démica Pr<br />
pitayo chtrlncta <strong>en</strong>démica A<br />
pita yO <strong>de</strong> Martinez <strong>en</strong>démica Pr<br />
biznaga trompo <strong>en</strong>démica A<br />
bo/a<strong>en</strong>s;s T Tnetocectus bicoJor oot<strong>en</strong>sis Tbiznaga pezón bicolor <strong>en</strong>démica A<br />
schwarzii I Ttwtocectus schwarzi; Ibiznaga pezón <strong>de</strong> Schwarz <strong>en</strong>démica Pr<br />
navus I tnetooectu« flavus <strong>en</strong>démica Pr<br />
biznaga pezón hestaoa <strong>en</strong>démica A<br />
biznaga pezón crcmátlca <strong>en</strong>démica A<br />
eucec<strong>en</strong>mus .Í, Tnetccectus leucacanthus e{¡r<strong>en</strong>bergii biznaga pezón <strong>de</strong> espinas blancas <strong>en</strong>démica Pr<br />
bilOaga pezón <strong>de</strong> Macdowetl <strong>en</strong>démica A<br />
niduJal1s<br />
I Ibiznaga pezón <strong>de</strong> la Rinconada <strong>en</strong>démica A<br />
biznaga pezón <strong>de</strong> Tuía <strong>en</strong>démica A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
biznaga cono invertido <strong>de</strong> Gi<strong>el</strong>sdcrt <strong>en</strong>démica<br />
biznaga cono invertido <strong>de</strong> Hoter <strong>en</strong>démica A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
biznaga cono invertido <strong>de</strong> Lau <strong>en</strong>démica Pr<br />
biznaga pevotito <strong>en</strong>démica Pr<br />
mandrágora <strong>en</strong>démica A<br />
turbfnfta <strong>de</strong> Ouerétaro <strong>en</strong>démica P<br />
peyotillo pectinado no <strong>en</strong>démica Pr<br />
knufhianus I Turbinicarpus knurllianus biznaga cono invertido <strong>de</strong> Knuth <strong>en</strong>démica Pr<br />
Turbinicarpus ysabeiae biznaga calla invertido <strong>en</strong>démica A<br />
an<strong>de</strong>rsonii I Turbínicarpus schmiedickeanlls uñlte <strong>en</strong>démica P<br />
pa/Jarottoi<br />
bonalz;; I Turbinicarpus bona/zií <strong>en</strong>démica A<br />
IJ"<br />
94
~08IERNO DE TA/iiAULlPAS<br />
PODER LEGIStA TIVQ<br />
Turbinicarpus<br />
Caryopttyltales<br />
Cactaceae<br />
-- cycad<strong>el</strong>es I Zamiaceae Ceratozamia<br />
caryophvüares<br />
Cactaceae<br />
Turbinicarpus<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
Turbinicarpus<br />
Caryophyllales<br />
cactaceae<br />
Turbinicarpus<br />
Caryophyllatos<br />
Cactaceae<br />
Turbinicarpus<br />
Caryophyüales<br />
Cactaceae<br />
Turbinicarpus<br />
ceryophvuates<br />
Cectaceae<br />
Turbinicarpus<br />
Caryophyllalcs<br />
Cactaceae<br />
Tummtcsrpus<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceae<br />
Turbinicarpus<br />
Caryophyllafes<br />
cectaceae<br />
Turbinicarpus<br />
Caryophyllales<br />
Oactaceac<br />
Turbinicarpus<br />
Caryophyllales<br />
Cactaceao<br />
Tummicerous<br />
C<strong>el</strong>astrales<br />
C<strong>el</strong>astraceae<br />
Zinowiewia<br />
Oomm<strong>el</strong>inaíes<br />
Mayacaceae<br />
Mayaca<br />
Cyatheales<br />
Cyatheaceae<br />
Alsophila<br />
cyatbeetes<br />
cyatheeceae<br />
Alsophíla<br />
Cyatheales<br />
cvatheeceae<br />
Cnemidaria<br />
Cyalheales<br />
Cyatbeaceae<br />
Cnemidaria<br />
Cyatheales<br />
Cyalheaceae<br />
erathea<br />
Cyatbe<strong>el</strong>es<br />
cvatneeceae<br />
cvemee<br />
cvetneeres<br />
Cyatheaceae<br />
cvsmee<br />
Cyalheales<br />
cvatneeceae<br />
Cyathea<br />
Cyalheales<br />
cvemeeceae<br />
Cyathea<br />
Cyatbeates<br />
Cyatheaceae<br />
eya/hes<br />
cvatheares<br />
Cyatheaceae<br />
Cyathea<br />
Cyatheales<br />
Cyatheaccae<br />
Nepnetee<br />
Cyatheates<br />
cvatheaceae<br />
Sphaeropteris<br />
cscadates<br />
Zamiaceae<br />
CeralOlamia<br />
cvcacetes<br />
Zamiaceae<br />
Ceratozamia<br />
Cycadales<br />
Zamlaceae<br />
Ceratozamia<br />
Cycadales<br />
Zamiaceae<br />
Ceratozamia<br />
Cycadales<br />
Zamtaceae<br />
Ceratozamia<br />
Cycadales<br />
Zamiaceae<br />
Ceratozamia<br />
Cycadales<br />
Zamiaceae<br />
Cerafozamia<br />
Cycadales<br />
Zamiaceae<br />
Ceratozamia<br />
cvca<strong>de</strong>tes<br />
Zarnlaceae<br />
CeratozamlB<br />
Cycadales<br />
Zamtaceae<br />
Ceratozamia<br />
Cycadales<br />
Zamiaceae<br />
Ceralozamia<br />
sctvtúeatcke<strong>en</strong>us<br />
schmiedickeanus<br />
sc/lmiedickeanus<br />
schmiedickeanus<br />
scf¡miedickeanus<br />
schmiedickeanus<br />
schmiedickeanus<br />
sublerraneus<br />
swobodae<br />
val<strong>de</strong>zianus<br />
viereckii<br />
viereckii<br />
concinna<br />
fluv;atilis<br />
bicr<strong>en</strong>ata<br />
firma<br />
apiculata<br />
aecun<strong>en</strong>s<br />
costaric<strong>en</strong>sis<br />
diverg<strong>en</strong>s<br />
tuve<br />
salvinii<br />
scabriusclJJa<br />
schie<strong>de</strong>ana<br />
val<strong>de</strong>cr<strong>en</strong>ala<br />
mexicana<br />
horrida<br />
a/varez;;<br />
becerrae<br />
chimalap<strong>en</strong>sis<br />
<strong>de</strong>cumb<strong>en</strong>s<br />
euryphillidia<br />
hildae<br />
nusstecorum<br />
kuesteríana<br />
latifa/ia<br />
metuaee<br />
mexicana<br />
microslrobila<br />
_C'._ )Aal<br />
NOMBRE COMUN<br />
I<br />
DISTRIBUCION<br />
I<br />
naviflofIJs<br />
Turbinicarpus navirtorus<br />
biznaga cono invertido <strong>de</strong> flor I <strong>en</strong>démica<br />
amarilla<br />
gracilis<br />
uñita<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
klinkerianus<br />
uñna<br />
I<strong>en</strong>démica<br />
macroch<strong>el</strong>e<br />
uñira<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
rioverd<strong>en</strong>sls<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Turbinicarpus rioverd<strong>en</strong>sis<br />
schmiedickeanus<br />
Turbinicarpus schmiedickeanus<br />
uñtta<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
sc!Jwarzii<br />
Turóinicarpus scllmiedickeanus po/askii uñtta<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
biznaga cono invertido subterránea I <strong>en</strong>démica<br />
biznaga cono invertido <strong>de</strong> Swoooda I<strong>en</strong>démica<br />
biznaga cono invertido <strong>de</strong> Vat<strong>de</strong>z I <strong>en</strong>démica<br />
msior<br />
biz.naga cono invertido <strong>de</strong> Viereck I <strong>en</strong>démica<br />
viereckii<br />
Turbillicarpus viereckii<br />
biznaga cono invertido <strong>de</strong> viereck I <strong>en</strong>démica<br />
Zillowiewia concinnia<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Cyafllea bicr<strong>en</strong>ata<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
tuerckheimlJ<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
AlsophilB sa/vin;;<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Tricllipteris mexicana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Cyames mexicana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
palmita (Chiapas) <strong>en</strong>démica<br />
palmita (Chiapas) <strong>en</strong>démica<br />
mazacopa (Zoque) <strong>en</strong>démica<br />
palmita (Vera cruz) <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
pata <strong>de</strong> gallO (Ouerétaro) <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Ceratozamia mexicana varo latifolia<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Ceratozamia mexicana varo mexicana, costilla <strong>de</strong> león, piña d<strong>el</strong> monte, I<strong>en</strong>démica<br />
Ceratozamia brevifrons. Ceratozamia<br />
palma imperial<br />
intermedia, Cer8tozamia longi(olla<br />
<strong>en</strong>démica<br />
r<br />
CATEGORIA<br />
A<br />
P<br />
Pr<br />
~<br />
~~<br />
A<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
pr<br />
Pr<br />
P<br />
pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
P<br />
pr<br />
P<br />
A<br />
P<br />
P<br />
p<br />
A<br />
A<br />
P<br />
p<br />
P<br />
A<br />
Ā<br />
95
i081ERNO DE TAftiAULlPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
NOMBRE<br />
COMPN<br />
PI$TRIBUCION ~,<br />
Cycadales<br />
cvcecares<br />
Cycadales<br />
Cycadales<br />
Cycadales<br />
cycadales<br />
Zamlaceae<br />
zamacaae<br />
Zamiaceae<br />
Zamtaceee<br />
Zamlaceae<br />
Zamiaceae<br />
Ceratozem/a<br />
Coratozamia<br />
Ceratozamia<br />
Ceratozamia<br />
Ceratozamia<br />
Ceratozamía<br />
mique/isllB<br />
me<strong>en</strong>aee<br />
mixeorum<br />
morettii<br />
norstogii<br />
robusta<br />
palmita<br />
<strong>en</strong>démica<br />
am<strong>en</strong><strong>de</strong>ui (Zoque] <strong>en</strong>démica<br />
carrete (Oaxaca) <strong>en</strong>démica<br />
tepetmaizte, tepemaizte (Náhuau. I <strong>en</strong>démica<br />
Veracruz)<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Ceratozamia mexicana varo robusta costtñe <strong>de</strong> león, piña d<strong>el</strong> monte, I <strong>en</strong>démica<br />
palma imperial (veracruz). tapa<br />
--- P<br />
P<br />
~<br />
P<br />
-<br />
~<br />
A<br />
carbón<br />
(Chiapas)<br />
Cycadales<br />
cvceoares<br />
Zamteceae<br />
Zamlaceae<br />
Ceratozamia<br />
Ceratazamia<br />
sabatoi<br />
vovi<strong>de</strong>sii<br />
<strong>en</strong>démica<br />
am<strong>en</strong>duat, palma, palma espinosa, I <strong>en</strong>démica<br />
am<strong>en</strong>du. espadaña (Chiapas)<br />
- ~<br />
P<br />
cvcacetes<br />
cycacares<br />
Cycadales<br />
Zamiaceaa<br />
Zamiaceae<br />
Zamiaceae<br />
D/oon<br />
Dioon<br />
Dioon<br />
cstit<strong>en</strong>cí<br />
eaputo;<br />
edule<br />
palma (Oexace¡ I <strong>en</strong>démica<br />
palma real (Oaxaca) I <strong>en</strong>démica<br />
Platyzamia rigida, Oioon aculeatum, Icbarne! (Nuevo León), palma <strong>de</strong> I<strong>en</strong>démica<br />
Dioon strobilaceurn Tereslta (Tamauuoas). palma <strong>de</strong><br />
-<br />
~~~<br />
P<br />
P<br />
P<br />
~<br />
P<br />
cvceoetes<br />
Zamtaceae<br />
Caralo:C8mia<br />
whil<strong>el</strong>ockíana<br />
<strong>en</strong>démica<br />
cvcadares<br />
cycauates<br />
Zamiaceae<br />
Zamiaceae<br />
Coratozamla<br />
Ceratozamia<br />
zaragozae<br />
zoquorum<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
cvca<strong>de</strong>res<br />
Zamiaceae<br />
Dioon<br />
8flgustifolium<br />
Dioon edule varo anguslifolium I chamar (Nueve León, Tarnaulipas) I <strong>en</strong>démica<br />
Cycadales<br />
Zemlaceae<br />
010011 arg<strong>en</strong>taum<br />
palma (Oaxaca) I <strong>en</strong>démica<br />
dolores {San Luis Potosi}, palma<br />
navaja (Querétaro) y quiotamat,<br />
Cycadales<br />
Cycadales<br />
cycaoates<br />
Zamiaceae<br />
Zamiaceae<br />
Zamiaceae<br />
Dioan<br />
Dloon<br />
Oioan<br />
holmgr<strong>en</strong>ií<br />
mero/ae<br />
purpusii<br />
tlotamal<br />
(Vera cruz)<br />
martsot, plumilla (Oaxaca) I <strong>en</strong>démica<br />
espadaña (Ohiapas). nímatart I <strong>en</strong>démica<br />
(Chiapas)<br />
palma real (Oaxaca) <strong>en</strong>démica<br />
Cycadales<br />
CycadaJes<br />
Cycadales<br />
Zamiaceae<br />
Zamlaceae<br />
Zamiaceae<br />
Dioan<br />
Oioon<br />
Dioon<br />
rzedowskii<br />
sonor<strong>en</strong>se<br />
spinulosum<br />
tusn-kju (Mazaleco) I <strong>en</strong>démica<br />
Dtoon tomas<strong>el</strong>lii varo scoor<strong>en</strong>se. Dioon I palma <strong>de</strong> la Virg<strong>en</strong> (Sonora, 1 <strong>en</strong>démica<br />
eaúíe varo sonor<strong>en</strong>se Sinaloa), peyote (Sonora)<br />
palma <strong>de</strong> chicalite. palma <strong>de</strong> I <strong>en</strong>démica<br />
Dolores, cmcancs. covolülo, coyoüto<br />
~<br />
P<br />
- P<br />
- P-P<br />
P<br />
<strong>de</strong> cerro<br />
(Oaxaca)<br />
Cycadales<br />
IZamiaceae<br />
Dioon<br />
tomas<strong>el</strong>lii<br />
Dioan tomase/Iíi varo tomas<strong>el</strong>lii I palma <strong>de</strong> la Virg<strong>en</strong> (Sinaloa, I <strong>en</strong>démica<br />
Ourango), palma, palmita (Guerrero,<br />
Michcacán<br />
y Navarü)<br />
Cycadales<br />
cvceceres<br />
Cycadales<br />
Cycadales<br />
Cycadales<br />
Cycadales<br />
Zamiaceae<br />
Zamiaceae<br />
Zamiaceae<br />
Zamiaceae<br />
Zamiaceae<br />
Zamiaceae<br />
Zamia<br />
lamía<br />
lamía<br />
Zamia<br />
lamía<br />
Zamia<br />
cremnophila<br />
tiscnert<br />
tarturecee<br />
herrerae<br />
inermis<br />
kalzerfana<br />
<strong>en</strong>démica<br />
chamallüc (Querétaro y San Luis I <strong>en</strong>démica<br />
Potosi)<br />
Zamia furfuracea varo trcwii palma bola (Vera cruz) <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
palmita (veracruz) <strong>en</strong>démica<br />
Zamia spl<strong>en</strong><strong>de</strong>/ls <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Pr<br />
P<br />
Cycadales<br />
IZamiaceae<br />
Zamia<br />
lacandona<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
96
iOBIERNODE TA"1AULlPAS<br />
PODER LEGISLA T'IVO<br />
,'SUBESPECIÉ;'FóiíMi\ó' NoMBRÉ coMUlf OISTRr'BÚCION"<br />
, • -VARIEDAD ,,'<br />
Cycadales<br />
Zarnlaceae Zamía loddigesi¡ Zamía cycadifolia, Zamía g~Jeo~í, lamia Ipalmlche. amigo d<strong>el</strong> maíz, patmiña I no <strong>en</strong>démica<br />
Cycadales Zamlaceae Zamía<br />
Cycadales Zarnlaceae Zamía<br />
Cycadales Zamiaceae lamía<br />
Cycadales Zamiaceae Zamía<br />
Cycadales Zamiaceae Zamia<br />
Cycadales Zamiaceae Zamía<br />
Cycadales Zartuaceae Zamía<br />
Chroococcales Merismopediaceae Coefomorum<br />
Oicksoniales Dicksontaceae Culcita<br />
Dtcksonlates Dlckscniaceae Dicksonia<br />
ülcksonlales Dicksoniaceao Dicksonia<br />
Dtckscnlales Dlckscnlaceae Dieksonia<br />
Dtcranales Ditrichaceae Astomiopsis<br />
Oipsacales Valerianaceae Va/eriana<br />
Eti<strong>en</strong>ales Sapotaceae Sí<strong>de</strong>roxy/on<br />
Eb<strong>en</strong>ales Sepctaceae Si<strong>de</strong>roxylon<br />
Eb<strong>en</strong>ales Symplocaceae Symploeos<br />
Eb<strong>en</strong><strong>el</strong>es avmplocaceae svmotocos<br />
Eb<strong>en</strong>ales Symplocaceae Symplocos<br />
Eb<strong>en</strong>ates Svmpiocaceae Symplocos<br />
Ericales Actlnidiaceae Saurauia<br />
Ertc<strong>el</strong>es Eb<strong>en</strong>aceae Diospyros<br />
Ericales Eb<strong>en</strong>aceae Diospyros<br />
Encales Bricaceae Arbufus<br />
Erlcales Ericaceae Aretostaphylos<br />
Erlcales Ericaceae Comarostaphylls<br />
Ericales Fouquterteceae Fouquieria<br />
Encales Fouqui<strong>en</strong>aceae Fouquieria<br />
artcares Foucuieriaceae FouquieriB<br />
Erlcales Fouquieriaceae Fouquieria<br />
Ericales Fouqulertaceae Fouquieria<br />
Erlcales Pyrolaceao Monotropa<br />
Fabales Fabaceae Acosmium<br />
Fabales Fabaceae Bauhinla<br />
Fabales Fabaceae Calliandra<br />
Fabalas Fabaceae Dalbergia<br />
PBuci)uga<br />
polymorpha<br />
ourouree<br />
soconusc<strong>en</strong>sis<br />
spartea<br />
leiboldii, Zamia loddlgeslI varo (Veracruz). tzcmpolto (Hidalgo)<br />
angustifol/a, Zamía loddigesií varo<br />
longifolia. Zamía lawsoniana, Zamía<br />
foddigesii varo Jatifolia, Zamía foddigesíi<br />
ver. speaee. Zamía foddigesii V8r.<br />
cycedifolía. Zamía sy/varica<br />
Zamia<br />
variegala Zamia pie/a<br />
vezquezii Zarni8 vetouezi<br />
microcysloi<strong>de</strong>s<br />
conll/o/Ia<br />
rega/is Cibot/um regale<br />
schfe<strong>de</strong>i Cibotium sctueaei<br />
s<strong>el</strong>lowiana<br />
exserta<br />
prat<strong>en</strong>sis<br />
Dicksonia<br />
loddigesii varo spartea<br />
gigantea<br />
Capiri Mastichod<strong>en</strong>dron capiri<br />
cartilagineum Burn<strong>el</strong>ia cartilagfnea<br />
eustromexic<strong>en</strong>e<br />
coccinea<br />
exc<strong>el</strong>sa<br />
sousae<br />
serrata<br />
riojae<br />
xoJocolzii<br />
occid<strong>en</strong>talis<br />
incognita<br />
discolor<br />
fasciculata<br />
leonilae<br />
ochoter<strong>en</strong>ae<br />
purpussii<br />
snrevei<br />
hypopitys Hypopitys mulfiIJora<br />
panam<strong>en</strong>se<br />
fryx<strong>el</strong>fii<br />
trinervie arboreo<br />
Calliandra arborea<br />
congestiflora<br />
tox (maya)<br />
arnigo d<strong>el</strong> malz<br />
zepote prieto<br />
manzemta<br />
guayacán<br />
(Veracruz)<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
P<br />
P<br />
P<br />
Pr<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
P<br />
P<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
P<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
A<br />
P<br />
97
tOl:HERNO DE TAMAULlPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
"<br />
t<br />
) \i ./<br />
Fab<strong>el</strong>es Fabaceae Dalbergia<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Fabales Fabaceae Entero/abium<br />
schomburgkii<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Fabales Fabaceae Eryfhrina<br />
coraJloi<strong>de</strong>s I IErithrina coralloi<strong>de</strong>s<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Fabales Fabaceae Hesperalbizia<br />
Fabales Fabaceae Olneya<br />
Fanales Fabaceae Ormosia<br />
Fabales Fabaceae Ormosia<br />
occid<strong>en</strong>talis Albizia plurijuga<br />
tesota<br />
isthm<strong>en</strong>sis<br />
macrocalyx<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Pr<br />
P<br />
P<br />
Fabales Fabaceae Peftogyne<br />
Fabales Fabaceae Platymiscium<br />
lasiocarpum<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
P<br />
Fabales Fabaceae Thsrmopsis<br />
montana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Fabales Fabaceae Trifolium<br />
wormskioldH<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Fabales Pabaceae Vatairea<br />
lund<strong>el</strong>lii<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Fagales Betulaceae Carpinus<br />
caroliniana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Fagales Betulaceae Ostrya<br />
virgimana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Fagales Fagaceae Fagus<br />
O<strong>en</strong>ttanales Apocynaceae Val/esía<br />
grandifolia varo mexicana Fagus mexicana quíchjn. acailite, pepinque<br />
speclabilis<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Pr<br />
G<strong>en</strong>tianales Asclepladaceae Asclepias<br />
I G<strong>en</strong>tianales G<strong>en</strong>tianaceae G<strong>en</strong>tiana<br />
mcvaughii<br />
caNculata G<strong>en</strong>/lana calyculata flor <strong>de</strong> nieve<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
G<strong>en</strong>tlanales O<strong>en</strong>ttanaceae G<strong>en</strong>tiana<br />
spatlJacea<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
IGrimmiales Grimmiaceae Jaffu<strong>el</strong>íobryum<br />
I Hamametldaíes Hamam<strong>el</strong>idaceae Matu<strong>de</strong>ea<br />
Hockertales Hcokertaceae Schizomitrium<br />
ars<strong>en</strong>ei<br />
trinervie Matu<strong>de</strong>a trinetve<br />
mexicanum<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
Hypnales Semalophyllaceae Acritodon<br />
lsoetales lsoetaceae tsoetes<br />
neplJoplJilus<br />
bolan<strong>de</strong>ri<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Pr<br />
IJuqlandales Juglandaceae Alfaroa<br />
mexicana<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
IJllglandales Juglandaceae Juglans<br />
.Juqlandales Juqlandaceae Juglans<br />
maJor<br />
pyriformis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
lamiales Bignoniaceae Tabebuia<br />
chrysantha<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Larruales Biqnontaceae Tabebuia<br />
palmeri<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Lamlales Lamlaceae Acanthomintha<br />
¡¡¡cifoNa Ca/amintl18 ilicifolia m<strong>en</strong>ta espinosa <strong>de</strong> San Olego<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Lamiales Lamiaceae Salvia<br />
manant!an<strong>en</strong>sis<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Lamiales Orobancbaceae Cordylanthus<br />
maritimus maritimus Ad<strong>en</strong>ostegia maritima, ClJloropyron<br />
maritimum<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Lamiates Verb<strong>en</strong>aceae Avic<strong>en</strong>nia<br />
germmans<br />
mangle<br />
negro<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Laurales Lauraceae Litsea<br />
glaucesc<strong>en</strong>s<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Liliates trtdaceae Ainea<br />
conzattii Aínea conzatti<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Liliales lridaceae Pastaría<br />
oaxacana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Lltlales lridaceae Sessilanthera<br />
he/iantha<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Liñales Iridaceae Tigridia<br />
Ullales lridaceae Tigridia<br />
bicolor<br />
ttemmee<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
Liliales Iridaceae Tígridia<br />
hintonii<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
98
iOlJlERNO DE TA/;1AULlPAS<br />
PODER<br />
LEGISLATIVO<br />
...;,Y!'i ir /jr'F.<br />
o.ll'\lUI'IIIYIIJoI;<br />
DlSTRIBUCION<br />
_.,<br />
Lllfales<br />
Litlales<br />
Liüates<br />
l Indaceae<br />
Iridaceae<br />
Tigridia<br />
Tigridia<br />
Tigridia<br />
huajuapan<strong>en</strong>sis<br />
inusilata<br />
orthantlla<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
no <strong>en</strong>démica p,<br />
no <strong>en</strong>démica p,<br />
Llüales<br />
tfliaceae<br />
Cetocnoaus<br />
foliosus<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
uñares<br />
tutaceae<br />
Calochortus<br />
nígresc<strong>en</strong>s<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Liliales<br />
Lillaceae<br />
Li¡¡um<br />
pari<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
liliales<br />
Liflates<br />
Liflates<br />
Lllleceee<br />
unaceae<br />
tnracese<br />
Scho<strong>en</strong>ocaulon<br />
Scnc<strong>en</strong>oceuíon<br />
2igad<strong>en</strong>us<br />
jalisc<strong>en</strong>se<br />
pringlei<br />
viresc<strong>en</strong>s<br />
Zygad<strong>en</strong>us<br />
viresc<strong>en</strong>s<br />
110 <strong>en</strong>démica Pr<br />
no <strong>en</strong>démica p,<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Liliales<br />
Ponte<strong>de</strong>rlaceae<br />
Eic/Jhornia<br />
ezeee<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Liliales<br />
Ponted<strong>en</strong>aceae<br />
Eichhornia<br />
heterosperma<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Lillales<br />
Pont<strong>en</strong>eriaceae<br />
Eichllornia<br />
paniculata<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
uneree<br />
Pcnte<strong>de</strong>riaceae<br />
Eurystemon<br />
mexicanum<br />
Heteranthera<br />
mexicana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
uneres<br />
Ponte<strong>de</strong>riaceae<br />
Heteranthera<br />
oblongifolia<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
unetea<br />
Ponte<strong>de</strong>riaceae<br />
Heterantllera<br />
seubertiana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
uuares<br />
Ponte<strong>de</strong>riaceae<br />
Heteranthera<br />
spicata<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Liliales<br />
Ponteoertaceae<br />
Ponte<strong>de</strong>rfa<br />
rotundifo/ia<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Lycopodiales<br />
Lycopodiaceae<br />
Huperzia<br />
dichotoma<br />
Lycopodium<br />
dicho/amI/m'<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Magnoliales<br />
Annonaceae<br />
Gua//eria<br />
Bnoma/a<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Magnollales<br />
Magnoliaceae<br />
Magnolia<br />
<strong>de</strong>a/bata<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Magnollales<br />
Magnoliaceae<br />
Magnolia<br />
¡¡tisiana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Maqnoñales<br />
Magnoliaceae<br />
Magnolia<br />
TaJawna mexicana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Maqnoliales<br />
MagnoJiaceae<br />
Msgnolia<br />
schie<strong>de</strong>ana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Malpighiales<br />
cnryscbatanaceee<br />
Licania<br />
arborea<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Malpighialos<br />
Euphorbiaceae<br />
Bernardia<br />
malfis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Malpighiales<br />
EuphOrbiaceae<br />
Cnidoscolus<br />
autfan<strong>en</strong>sis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Malplghlales<br />
Euphorbiaceae<br />
Croton<br />
guatemal<strong>en</strong>sis<br />
Croton<br />
wilburi<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Malpighlales<br />
Euphorbiaceae<br />
Eupllorbla<br />
coalcoman<strong>en</strong>sis<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Malpighlales<br />
Euphorbiaceae<br />
Ellphorbia<br />
conzattii<br />
<strong>en</strong>oémlca<br />
P<br />
Malplghiales<br />
Euphorbiaceae<br />
Euphorbla<br />
cvn<br />
<strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Malplghiales<br />
Euphorbiaceae<br />
Euphorbia<br />
dressleri<br />
<strong>en</strong>démica<br />
E<br />
Malpighiales<br />
Euphorbiaceae<br />
Euphorbia<br />
link.;;<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
M91pighiales<br />
Euphorbiaceae<br />
Eupflorbia<br />
lehuacana<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Matpighlales<br />
Euphorbiaceae<br />
Jatroplm<br />
giffordiana<br />
lcrnnci <strong>de</strong> playa<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Malplghlales<br />
Euphorblaceae<br />
PhyllantflUs<br />
nuitans<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Malpighlales<br />
Euphorbiaceae<br />
Saplllm<br />
macrocarpum<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Matplghlales<br />
Euphorbiaceae<br />
Tetrorchldium<br />
rotundatum<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Malvales<br />
Elaeacarpaceae<br />
S/oanea<br />
teminora<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Malvalos<br />
Malvaceae<br />
D<strong>en</strong>dros/da<br />
bateéis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Malvales<br />
Malvacaae<br />
D<strong>en</strong>drosida<br />
breedlOvei<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Malvales<br />
Malvaceae<br />
Hampea<br />
monteb<strong>el</strong>l<strong>en</strong>sis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
99
~OB1ERNODE TAI\1.AULfPAS<br />
PODER U!OJSLATIVO<br />
"'
iOBIERNO DE TAMAULlPAS<br />
PODER<br />
LEGISLATIVO<br />
"",.<br />
"'''.''.,<br />
i i·'.·'),'.;;',<br />
Pina les Ptnaceae Picea <strong>en</strong>g<strong>el</strong>mannii<br />
Pln<strong>el</strong>es Plnaceae Picea martinezii<br />
Plnales Plnaceae Pinus att<strong>en</strong>uata<br />
ISV~E$PEGIE.F()FÍMfI 01<br />
>' "V¡<br />
mexicana<br />
Pious atemwata<br />
NOMBRE COMUN<br />
Picea mexicana pinabete mexicana<br />
pinabete <strong>de</strong> Nuevo león<br />
,','DlSTRI8UCION<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
.. ','''<br />
P<br />
P<br />
P<br />
Pina les Plnaceae Pinus caribae8<br />
hondur<strong>en</strong>s;s<br />
pino <strong>de</strong> Honduras<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Pinares Plnaceae Pinus conforta<br />
Pinales Pmaceae Pillus couller!<br />
Pinares Plnaceae Pinus c/lfminico/a<br />
Pinates Plnaceae Plnus jaliscana<br />
Pinares Pinaceae Piaus jeffreyi<br />
Plnales Pinaceae Pinus johannis<br />
m¡¡rrayana<br />
pino <strong>de</strong> San Pedro Már1ír<br />
pino <strong>de</strong> brea<br />
piñón <strong>de</strong> octubre<br />
pino <strong>de</strong> Jalisco<br />
pino negro<br />
piñón <strong>en</strong>ano<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>dérntca<br />
Pr<br />
P<br />
P<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pinales Pinaceae Pinus lagunae<br />
Pinus cemtxoaes lagullae pinón <strong>de</strong> la Laguna<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
IPtnales Plnaceae Pinus mertinezi¡<br />
pino tarasca<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pinales Plnaceae Plnus meximertíneui<br />
IPinales Plnaceae Pinus monophylla<br />
Pinares Plnaceae Pinus muricata<br />
Plnales Plnaceae Plnus ne/sonii<br />
Pinales Pinaceae Piflus plllC6ana<br />
Pinales Plnaceae Pinus quadrifolia<br />
pino azul<br />
pinón simple<br />
pino p<strong>en</strong>insular<br />
piñón <strong>de</strong> N<strong>el</strong>scn<br />
pino piñonero<br />
llorón<br />
piñón <strong>de</strong> California<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
P<br />
P<br />
P<br />
Pr<br />
Pinales Pinaceae Pinu$ remota<br />
Plnates Plnaceae Pinus rzedowskií<br />
Ptnafes Ptnaceae Plnus stroouormis<br />
Pinates Pmaceae Ptnus strobus<br />
chiap<strong>en</strong>sis<br />
Pinus ea/arinae piñón <strong>de</strong> Catarlna<br />
Pinus<br />
tettexe<br />
pino <strong>de</strong> Coalcomán<br />
Pinus chiap<strong>en</strong>sis 1 pino <strong>de</strong> Chispas<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pínales Plnaceae Pseudotsuga m<strong>en</strong>nesu<br />
glauca<br />
Pseudolsuga Ilahaulfi. Pseudotsuga I cahulte. hayarln colorado, hayarin.<br />
m<strong>en</strong>ziesii flahau/fi. Pseudotsuga guinieri, espinoso, payartn tepehuano,<br />
Pseudotstlga macrofepis. Pseudotsuga pinabete<br />
reh<strong>de</strong>r¡<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pinales Podocarpaceae Podocarpus matudae<br />
Poates Poaceae Agrostis novogaliciana<br />
Poales Poaeeae Digitaria paniculata<br />
Poales Poaceae Guadua splnosa<br />
Poates Pcaceae Muhl<strong>en</strong>bergia ja/iscana<br />
Poales Poaceae Olm9ca recIa<br />
Poales Poaceae O/meca re/laxa<br />
Poales Poaceae Orcuttia ca/j(ornica<br />
Poates Poaeeae Trlnlocll/08 laxa<br />
Poates Pcaceae Trinloch/oa micrantf¡a<br />
Poates Pcaceae Tripsacum ma¡zar<br />
Poales Poeceae rnoeecon zopilot<strong>en</strong>se<br />
Poates Poaceae Zea diploper<strong>en</strong>nís<br />
Poales Poaceae Zea percllnis<br />
Podcstemates Podoslemaceae Marathrum minutiflorum<br />
Podoslemales Podostemaceae Marathrum rubrum<br />
Poeocerous matuda;<br />
Arthrostylidium spínosum<br />
no <strong>en</strong>démica P,<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
<strong>en</strong>démIca<br />
P<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
101
¡OB/ERNO DE TAft1AULlPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
Podostern<strong>el</strong>es<br />
;N~'};~ "":.,<br />
Podcstemaceae<br />
r"<br />
Oserya<br />
GENERO:'.' ..<br />
coulteriana<br />
SUBESPECIE,F.ORMA 01' ,:,' SINONIMIA" .<br />
I ..:VARIEDAD<br />
NOMBRE COMUN DlSTf{IBUC!ON . 'CATEGORIA<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Podostemales<br />
Podostemaceae<br />
Oserya<br />
fongifolia<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Podostemates<br />
Podostemaceae<br />
Podostemum<br />
ricciiforme<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Podostemates<br />
Polyqcnales<br />
Polypodiales<br />
Podostemaceae<br />
POlygonaceae<br />
Pclvpcdlaceae<br />
Vanroy<strong>en</strong><strong>el</strong>/a<br />
Rumex<br />
Aspl<strong>en</strong>ium<br />
ptumcse<br />
d<strong>en</strong>siflorus<br />
auritum<br />
onnoneurus<br />
Rumex onnoneunss<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
Potypodlates<br />
Potypodiaceae<br />
Asp/<strong>en</strong>illm<br />
d<strong>en</strong>tatum<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Polypodiales<br />
Polypodlales<br />
Polvpodlaceae<br />
POlypodiaceae<br />
Asplonium<br />
Calnpyloneurwn<br />
serratum<br />
phyllitidis<br />
Campylonetlrum<br />
pl!yllili<strong>de</strong>s<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
Polypodiales<br />
Polypodlaceae<br />
Nepllrolepis<br />
cordifofia<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Polypodiales<br />
Potypodiales<br />
Polypodlaceae<br />
Schlzaeaceaa<br />
PolypOdium<br />
Schizaoa<br />
triseria/e<br />
nomin<strong>en</strong>sis<br />
$chizaea<br />
eíeq<strong>en</strong>s<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
Pottiales<br />
Polliaceae<br />
BryoC8u(flospora<br />
mexicana<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Psilotales<br />
Psilotaceae<br />
Psilotum<br />
complanatum<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Rtuzopnorales<br />
Rhizophoraceae<br />
Rhizophora<br />
mangle<br />
mangle<br />
rojo<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Rosales<br />
Rubtatea<br />
Rublates<br />
Rublales<br />
Saxifrsgaceae<br />
Rubiaceae<br />
Rublaceae<br />
Rublaceae<br />
Hydrangea<br />
Balmes<br />
BOtlVDrdia<br />
Bouverdia<br />
nebulicola<br />
stormae<br />
capitata<br />
dictyoneura<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
no <strong>en</strong>démica p,<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Rubiales<br />
Rublaceae<br />
BOtlVsrdis<br />
erecta<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Rublales<br />
Rubíales<br />
Rubíaceae<br />
Rubiaceae<br />
Bouvardia<br />
Bouvardia<br />
lang/assej<br />
toesnerí<strong>en</strong>e<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
Rublates<br />
Rubiaceae<br />
Bouvardia<br />
rosei<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Rublales<br />
Rublaceae<br />
Bouvardia<br />
xylosteoi<strong>de</strong>s<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Rubiales<br />
Rubiaceae<br />
CruseB<br />
coronata<br />
no <strong>en</strong>dérruca<br />
Pr<br />
Rubiales<br />
Rublaceae<br />
Crusea<br />
hispida<br />
grandifiora<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Rubtales<br />
Rubiaceae<br />
Crusea<br />
lucida<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Rubiales<br />
Rubiales<br />
Rubiaceae<br />
Rublaceae<br />
GaJium<br />
Gafium<br />
cann<strong>en</strong>icola<br />
carierae<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
Rublales<br />
Robtaceae<br />
Galium<br />
moran;;<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
PO'<br />
Rublales<br />
Rubiales<br />
Rubiaceae<br />
Rublaceae<br />
Galium<br />
Hamofia<br />
pilosum<br />
rovirosae<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Pr<br />
Rublates<br />
Rublaceae<br />
Hoffmannia<br />
cniep<strong>en</strong>sis<br />
Hoffmania chiap<strong>en</strong>sis<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Rubiales<br />
Rubiales<br />
Rublales<br />
Rublaceae<br />
Rublaceae<br />
Rublaceae<br />
Omi/temia<br />
Omi/temia<br />
Pinarophyllon<br />
filisepala<br />
longipes<br />
flavum<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Saltcales<br />
Sallcales<br />
Saficaceae<br />
seuceceee<br />
Populus<br />
Popufus<br />
guzmanantl<strong>en</strong>sis<br />
simaroa<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
Sapindales<br />
Sapindales<br />
Saplndales<br />
Aceraceae<br />
Aceraceae<br />
Burseraceae<br />
Acer<br />
Acer<br />
Bursera<br />
negundo<br />
seccnerum<br />
arborea<br />
meXlcanum<br />
skutchii Acer skutchii<br />
arce, rnap!e<br />
arce, maple<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
P<br />
A<br />
102
iOB1ERNODE<br />
PODER<br />
TAMAULlPAS<br />
LEGISLATIVO<br />
.~I;~~~q ~&P~9!~ ~mONiM\A.<br />
..... VARIl,ÓAO<br />
Sapindales Burseraceae Bursera bonetii no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Sapindales Burseraceae Bursera coycceos.s no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Saplndales M<strong>el</strong>iaceae CedreJa odorafa Cedr<strong>el</strong>a dugesií cedro rojo no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Sapindales ZygophyUaceae Guaiacum coúttesí Guaiacum patvifolium, Guaiacum guayacán, palo santo <strong>en</strong>démica A<br />
plancfJOni<br />
Saplndales ZygophyUaceae Guaiacum sanetum Guaiacum multijugum, Guaiacum quayacán, palo santo no <strong>en</strong>démica I A<br />
guatema/<strong>en</strong>se, Guaiacum stoeoeí,<br />
Saxifragales Orassutaceae Echeveria amphoralis <strong>en</strong>démica Pr<br />
Saxifragales Crassulaceae Echeveria <strong>el</strong>egans <strong>en</strong>démica P<br />
Saxifragales Crassutaceae Echeveria lauj <strong>en</strong>démica P<br />
Saxifraqales c-assutaceae Echevería longissima aztatl<strong>en</strong>sis <strong>en</strong>démica A<br />
Saxlfraqales crassuleceae Echeveria /ongissima /ongissima <strong>en</strong>démica A<br />
Saxifragales Crassutaceae Echeveria moran!! <strong>en</strong>démica Pr<br />
Saxifragales Orassulaceae Echeveria oúrousorum <strong>en</strong>démica P<br />
Saxifragales Crassulaceae Echeveria s<strong>el</strong>osa ei/iata <strong>en</strong>démica P<br />
Saxifragales Crassulaceae Ecneverie setosa <strong>de</strong>minula <strong>en</strong>démica p<br />
Saxifragales crassutaceae Bcneverte serose minor <strong>en</strong>démica<br />
Saxifragales Crassulaceae Echeveria seíose otero! <strong>en</strong>démica P<br />
Saxifragales Crassutaceae Echeveria seroso sozcsa <strong>en</strong>démica P<br />
Saxifragales Crassulaceae Graptopetalum gran<strong>de</strong> no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Saxifragales Crassulaceae Graptopetalum macdougal!ii <strong>en</strong>démica P<br />
Saxifragales crassutaceae Sedum frutesc<strong>en</strong>s <strong>en</strong>démica P<br />
Saxitraqates Crassulaceae Sedum platyphyllum <strong>en</strong>démica Pr<br />
Saxifragales Crassulaceae Sedum suaveol<strong>en</strong>s <strong>en</strong>démica<br />
Saxifragales Crassulaceae Sedum lorulosum <strong>en</strong>démica T Pr<br />
Scropttulartates Acanthaceae Bravaisia integerrima no <strong>en</strong>démica A<br />
Scropnutartaíes Acanthaceae H%graphis argyrea no <strong>en</strong>démica I Pr<br />
Scrcphulartales Acanthaceae Louteridium donn<strong>el</strong>l-smithií Louleridium don<strong>el</strong>l-smithii no <strong>en</strong>démica<br />
Scrophulartales Acanthaceae Louteridium mexicanum no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Scrophulariales Acanthaceae Louleridium parayi no <strong>en</strong>démica P<br />
Scropturlartates Oleaceae Hespera/aea palmeri no <strong>en</strong>démica P<br />
Scrophulartaies Scrcphulariaceae Casti/leja mcvaughií no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Scrophulariales Scrophulanaceae Pedicularis g/abra no <strong>en</strong>démica Pr<br />
S<strong>el</strong>aqinetlates S<strong>el</strong>agin<strong>el</strong>laceae Se/agin<strong>el</strong>la porphyrospora no <strong>en</strong>démica<br />
Taxales Taxaceae Taxus g/obosa tejo mexicano, rom<strong>en</strong>ño, no <strong>en</strong>démica 1 Pr<br />
Theales Clusiaceae Ca/ophyllum brasi/i<strong>en</strong>se rekoi bari. leche amarilla. no <strong>en</strong>démica I<br />
A<br />
Triurldales Lacandoniaceae Lacandonia schismafica <strong>en</strong>démica Pr<br />
Typhales Sparganiaceae Sparganium am<strong>en</strong>canum no <strong>en</strong>démica P<br />
Typhales Sparganiaceae Sparganium euryearpum no <strong>en</strong>démica P<br />
Violales cocnroscerrnaceae Amoreuxia palmalifida Amoreuxia pa/mafitida zaya no <strong>en</strong>démica Pr<br />
Guaiacwn<br />
verlicale<br />
Santa<br />
María<br />
.....<br />
103
~081ERNO .DE TA/l1AULlPAS<br />
PODER<br />
LEQISLATIVQ<br />
ESPECIE SUBESPECIE, FORMA O<br />
SINONIMIA NOMBRE COMUN<br />
OISTRIBUCION<br />
VARIEDAD<br />
Vlol<strong>el</strong>es cocmospermaceae Amoreuxia wrightii huevos <strong>de</strong> vlbota (10 <strong>en</strong>démica<br />
p<br />
vrctaies Frank<strong>en</strong>iaceae Frank<strong>en</strong>ia<br />
johrlstonii no <strong>en</strong>démica p<br />
Violales Frank<strong>en</strong>iaceae Frank<strong>en</strong>ia margarir;:;e no <strong>en</strong>démica A<br />
104
tOBIERNO DE TAJ\1AUUPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
Tabla 8<br />
'{'d'Ó'i{:"O~DE¡;¡'''!h~'':''T :;'5:,,.::~"'tillIA: '<br />
crocoovüa<br />
Al!igatorldae<br />
';-C"'; (rE~~RO'<br />
Calman<br />
CrocOdylla Crocodytidae Crocodylus<br />
acutus<br />
cocodrilo <strong>de</strong> río, cocodrilo americano<br />
Crocodylia Crocodylidae Crocodylus<br />
mor<strong>el</strong>etii cocodrilo <strong>de</strong> pantano, cocodrilo Mor<strong>el</strong>eti, lagarto,<br />
lagarto pantano, lagarto negro<br />
<strong>de</strong><br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Anguidae<br />
Anguldae<br />
Anguldae<br />
Anguldae<br />
Anguidae<br />
Anguidae<br />
Abronia<br />
Abronia<br />
AbroniB<br />
Abrol7/a<br />
Abronia<br />
Abronia<br />
crocoaitus<br />
bogertí<br />
chiszari<br />
<strong>de</strong>ppii<br />
'TíiliíiEtíE?:VI::):;C<br />
fuscolabialis<br />
gramínea<br />
Iythrochila<br />
,SUBES~-éC¡IE<br />
Abronia<br />
-", SI~ONIMIA<br />
<strong>de</strong>ppei<br />
}~\J.<br />
'NOMBRE DISTRiBUCION " ' ,', CATEGORIA<br />
pulula, caimán <strong>de</strong> anteojos, caimán <strong>de</strong> concha<br />
lagarto<br />
lagarto<br />
lagarto<br />
añcante <strong>de</strong> Bogert<br />
aflcante <strong>de</strong> Chiszar<br />
aücante <strong>de</strong> Deppe<br />
lagarto aucante <strong>de</strong> Zempcalte pec<br />
lagarto<br />
ancante terrestre<br />
lagarto aucante labios rojos<br />
no <strong>en</strong>démica p,<br />
no <strong>en</strong>démica p,<br />
no <strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démlca<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
1 <strong>en</strong>démica A<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
p<br />
p<br />
A<br />
A<br />
Squamata<br />
Squamala<br />
Squamata<br />
Sqvamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata,<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamala<br />
Anguldae<br />
Anguidae<br />
Anguidae<br />
Anguidae<br />
Anguidae<br />
Anguldae<br />
Anguidae<br />
Anguldae<br />
Anguidae<br />
Anguidae<br />
Anguldao<br />
Anguidae<br />
Anquldae<br />
Anguldae<br />
Anguldae<br />
Anguidae<br />
Anguidae<br />
Anguldae<br />
Anouldae<br />
Anguldae<br />
Anguidae<br />
Anguidae<br />
Anguidae<br />
Anguldae<br />
Anguidae<br />
Anguldae<br />
Annleiiidae<br />
Annleilldae<br />
Blpedldae<br />
Bipedldae<br />
Abronia<br />
Abronia<br />
Abran/a<br />
Abronia<br />
Abronia<br />
Abronia<br />
Abronia<br />
Abronia<br />
Anguis<br />
Anguis<br />
Barisia<br />
Sarisla<br />
Baris/a<br />
Ce/estus<br />
C<strong>el</strong>estus<br />
E/garia<br />
Elgaris<br />
~<br />
Gerrhonotus<br />
Gerrhonofus<br />
Gerrhonotus<br />
Mesaspis<br />
Mesaspis<br />
Mesaspis<br />
Masaspls<br />
Mestlspis<br />
Ann/<strong>el</strong>la<br />
An%lla<br />
Bipas<br />
Blpes<br />
matudai<br />
milch<strong>el</strong>li<br />
mixleca<br />
oexacee<br />
ocholer<strong>en</strong>ai<br />
ornefasi<br />
reíd;<br />
ta<strong>en</strong>iata<br />
ceroni<br />
incomptus<br />
imbricata<br />
levicollis<br />
ruaicottis<br />
<strong>en</strong>neagrammus<br />
roz<strong>el</strong>/ae<br />
kiflgii<br />
multicarinata<br />
pauc;carinatB<br />
uoceon<strong>en</strong>ss<br />
lugoi<br />
parvus<br />
erüeuqes<br />
gadovi<br />
juarezl<br />
more/eU<br />
viridiflava<br />
geronim<strong>en</strong>sis<br />
pulchra<br />
biporus<br />
canaliculatus<br />
Ophisallrus ceron;<br />
Ophisaun¡s incomptus<br />
EfgariB kingi<br />
E/garla psrve<br />
lagarto aucante rayado<br />
lagarto aücante <strong>de</strong> Mitch<strong>el</strong>l<br />
lagarto aüc<strong>en</strong>te míxteco<br />
lagarto etlcarae oaxaqueño<br />
lagarto aücante ver<strong>de</strong><br />
lagarto añcante <strong>de</strong> Cerro Baúl<br />
lagarto altcante <strong>de</strong> Reid<br />
lagarto atícante <strong>de</strong> brom<strong>el</strong>¡a<br />
lagarto <strong>de</strong> cristal <strong>de</strong> Ceron<br />
lagarto <strong>de</strong> cristal cu<strong>el</strong>lo simple<br />
lagarto aücante d<strong>el</strong> Popocatépetl<br />
lagarto alicante <strong>de</strong> Chihuahua<br />
lagarto añcante cueJio rugoso<br />
c<strong>el</strong>este huasteco<br />
c<strong>el</strong>este vi<strong>en</strong>tre ver<strong>de</strong><br />
lagarto escorpión <strong>de</strong> Arízcna<br />
lagarto escorpión d<strong>el</strong> Sur<br />
lagarto escorpión <strong>de</strong> San Lucas<br />
lagarto escorpión texano<br />
lagarto escorpión <strong>de</strong> Lugo<br />
lagarto escorpión pigmeo<br />
lagarto escorpión <strong>de</strong> Monte Otizaba<br />
lagarto escorpión <strong>de</strong> Gadow<br />
lagarto escorpión <strong>de</strong> Sierra <strong>de</strong> Juárez<br />
lagarto escorpión <strong>de</strong> Mor<strong>el</strong>et<br />
lagarto escorpión <strong>en</strong>ano<br />
lagartija sin patas <strong>de</strong> Isla Jerónimo<br />
lagartija sin patas caütorotana<br />
lagartija topo cinco <strong>de</strong>dos<br />
lagartija topo cuatro <strong>de</strong>dos<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
A<br />
p<br />
p<br />
p<br />
A<br />
p<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
no <strong>en</strong>démica p,<br />
no <strong>en</strong>démica p,<br />
no <strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
[ no <strong>en</strong>démica p,<br />
1 <strong>en</strong>démica A<br />
eodémlca p,<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
no <strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
no <strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
<strong>en</strong>démica p,<br />
p<br />
105
,08IERNODE<br />
TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
'ESPEcie>· ,!}fr¡,iju¡¡isi>!ÚilÉ.Y ·'PT SINONIMIA \---oIsTRiauc,iirNT, r;-CÁT~GOR'A" ,<br />
5>'", GENERO'~'/c<br />
NOMBRE<br />
Squamata IBipedidae<br />
Bipes lridactylus lagartija tope tres <strong>de</strong>dos<br />
squamata IBoldae Boa constrictor<br />
boa constrictor, boa<br />
Squemata<br />
I Boieae<br />
Charina<br />
frivirgata<br />
Lichanura Ir¡virgo/a boa solo cuate, dos cabeza, solcuate<br />
aqcemata<br />
I Colubridae<br />
Ad<strong>el</strong>ophis<br />
copei<br />
culebra <strong>de</strong> vega <strong>de</strong> Cope<br />
Squamata ICourbndae Ad<strong>el</strong>ophis toa culebra <strong>de</strong> vega <strong>de</strong> Fax<br />
Squamata IColubridae Ad<strong>el</strong>phicos fatifascialus culebra cavadora caxaqueña<br />
Squamata I Colubridae Ad<strong>el</strong>phicos nigrilatum Ad<strong>el</strong>pflicos n/gri/atus<br />
Squamala IColubrldae A<strong>de</strong>/phicos<br />
quadrivirgatum<br />
s8rgi Ad<strong>el</strong>p/llcos quadrivirgalus sargi<br />
culebra cavadora ocotera<br />
culebra cavadora<br />
C<strong>en</strong>troamericana<br />
Squamata IColubridae Coluber<br />
anrhonyi<br />
Masticophis 8111110nyi<br />
culebra chlrrtadora <strong>de</strong> Isla Clarión<br />
Squamata IColubridae Coluber aurigulus Masticophis 8urigulus culebra ctnmadora <strong>de</strong> Baja California<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
IColubridae<br />
IColubrldae<br />
Co/uber<br />
Coluber<br />
constrictor<br />
flag<strong>el</strong>lum Masticophls flag<strong>el</strong>lum<br />
Squamata I Colubridae Coluber barbouri Masticoptlis lateralis barbouri,<br />
Squamata Colubridae Coluber<br />
Squamata Colubrirtae Conopsis<br />
Squamata couerroee Cryophis<br />
Squamata colubrloae cnersoarormn<br />
Squan'll:lla Colubrldae cnersooromus<br />
Squamata coíubrkíae Chilom<strong>en</strong>iscus<br />
Squamata Colubridae Chilom<strong>en</strong>iscus<br />
Squamata Oclubrldac Dipsas<br />
Squamata Colubrldae Dipsas<br />
Squamata Colubridae Dipsas<br />
Squamala Colubridae Enulius<br />
Squamata Oclubridae Eridiphas<br />
Squamata Colubrldae Ficimia<br />
Squamata Colubrldae Ficimia<br />
Squamata Colubrtdae Geagras<br />
Squamala Co!ubridae Geophis<br />
Squamata Colubndae Geophis<br />
Squamata Ocíubrldae Geophis<br />
Squamat8 Coluortdae Geophis<br />
Squamats Colubridae Geophis<br />
Squamata Colubridae Geophis<br />
Squamata Colubridae Geophis<br />
Squamala Cclubrldae Geophis<br />
Squamata colubrídae Geophis<br />
Squamata Cotubridae Geophis<br />
Squamata Colubridae Geophis<br />
Squamata Ootubridae Geophis<br />
meotovarius<br />
biserialis<br />
haJ/bergi<br />
lIebmanni<br />
rubriv<strong>en</strong>tris<br />
savagei<br />
stramineus<br />
brevifacies<br />
alegans<br />
g8igeae<br />
Ofigostichus<br />
stevini<br />
ramlreZI<br />
ruspator<br />
redimífus<br />
anocularis<br />
bicotor<br />
b/¡jf)cflardi<br />
canc<strong>el</strong>latus<br />
chalybeus<br />
dubius<br />
du<strong>el</strong>lmani<br />
incomptus<br />
tsttvnicus<br />
laticinctus<br />
faticollaris<br />
latifronta/is<br />
Masricophis<br />
barbouri<br />
culebra corredora constrictor<br />
culebra ctuniadora<br />
común<br />
culebra chirriadora rayada<br />
vari/osus Masticophis memoverius varilosus Iculebra cnsrtadora neotropical<br />
Cnuom<strong>en</strong>iscus cinc/us,<br />
Chllom<strong>en</strong>iscus ounct<strong>en</strong>stmus<br />
culebra terrestre dos<br />
tineas<br />
culebra <strong>de</strong> neblina <strong>de</strong> Hallberg<br />
culebra corredora <strong>de</strong> Liebmann<br />
culebra corredora vi<strong>en</strong>tre rojo<br />
culebra ar<strong>en</strong>era <strong>de</strong> Cerralvo<br />
culebra ar<strong>en</strong>era manchada, culebra<br />
bandada, culebra ar<strong>en</strong>era punteada<br />
culebra caracolera chala<br />
culebra caracotera <strong>de</strong> Gaiqe<br />
culebra cola larga mexicana<br />
culebra nocturna <strong>de</strong> Baja California<br />
culebra naricilla <strong>de</strong> Ramfrez<br />
culebra nartcilla guerrer<strong>en</strong>se<br />
culebra minera <strong>de</strong> Tehuantepec<br />
culebra minera <strong>de</strong> Sierra Mije<br />
culebra minera d<strong>el</strong> Altiplano<br />
culebra minera <strong>de</strong> Blanchard<br />
culebra minera <strong>de</strong> Chiapas<br />
Minadora [arocna<br />
culebra minera <strong>de</strong> la Mesa d<strong>el</strong> Sur<br />
culebra minera <strong>de</strong> Sierra <strong>de</strong> Juárez<br />
culebra minera <strong>de</strong> Sierra Coacolman<br />
culebra minera <strong>de</strong> T<strong>en</strong>uantepec<br />
culebra minera <strong>de</strong> la Mesa C<strong>en</strong>tral<br />
culebra minera potosina<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
ar<strong>en</strong> era I<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
I<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
106
iOBIERNO DE TA/ltAUUPAS<br />
PODER LEOISLATIVO<br />
'Y:.<br />
: '" !r;g¡:.i'Ef::GE"¡E~O . e Éi¡¡'ÉC\E ,
;OBIERNODE<br />
PODER<br />
\~'t\\i>OS.:~~$:-<br />
"'t" ~'~',<br />
/1<br />
~h<br />
TAMAUUPAS<br />
LE
i081ERNO DE TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
1fW0O'ii~~~~iMii:iPii ,"" }. GENERO" '''ESPECIE l:~,..:~' SU6ESPECIE SINONiMIA ,'Y' NOMBRE<br />
'OISTRIBUC(ON CATEGORIA<br />
Squamala Oolubndae Thamnophis<br />
marcianus culebra üstonada manchada<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamala Cotubridae Tnemnoonis<br />
m<strong>el</strong>anogaster Nerodia m<strong>el</strong>anogaster<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata colubrldae Thamnophis<br />
m<strong>en</strong><strong>de</strong>x<br />
culebra Ilstonada tamauüpeca<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Colubridae Thamnophis<br />
nigrocllaulis Thamnopflis nigronucaulis culebra <strong>de</strong> agua<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Colubridae Thamnophis<br />
proximus culebra usrcnaoa occid<strong>en</strong>tal<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Colubridae Thamnophis<br />
sceierts culebra íistcnada <strong>de</strong> montaña cola larga<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Colubridae Thamnophis<br />
scaliger culebra ñstonaca <strong>de</strong> montaña cola corta<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Colubridae Thamnophis<br />
sirtalis culebra nstonaoa común<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Colubridae Thamnophis<br />
sumichr8sti culebra ustonaoa <strong>de</strong> Sumichrast<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamala Colubridae Trimorphodon<br />
vifkinsonii TrimorphOdon biscufatus Iculebra lira <strong>de</strong> cabeza neqra<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
vilkillSOlli,<br />
Ttímorpnodon<br />
bisculatus<br />
vilkinsonii<br />
Squamata Colubridae Tropidodipsas<br />
annulifera Sibon annu/ifera<br />
culebra caracolera <strong>de</strong> occid<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Colubridae Tropidodipsas<br />
phifippi Sibon pllilippi culebra caracol era <strong>de</strong> Prulipp<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
squarnata Colubridae Tropidodipsas<br />
sartorii macdougal/i Sibon sanod; macdougalli culebra caracolera terrestre<br />
eudémtca<br />
Pr<br />
aquamata Coíubrldae TropkJodipsas<br />
zweif<strong>el</strong>i Sibon zweifali culebra caracotera <strong>de</strong> Zweif<strong>el</strong><br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Colubridae Urotheca<br />
andrewsi Pliocercus
t081ERNODE TAfi1AUUPAS<br />
PODER LEGISLATlVQ<br />
",,~,;!lf¡:~.,'ORD.N=;;;;:'c,tf"'cJ'" 'FAMILIA ,"", l.,,' "G.eNEflO<br />
Squamata Eublepharidae Coleonyx<br />
Squamata Eubtepnaddae ColeOtlylC<br />
Squamata Gekkonidae Aristolfiger<br />
Squamata Gekkonldae GOf1lJto<strong>de</strong>s<br />
Squamata Gekkonidae Phyllodactylus<br />
'1 •• ePECIE,.'"<br />
reticulafus<br />
variegatus<br />
george<strong>en</strong>sís<br />
albogularís<br />
borda;<br />
':', &UeESPEClg SINONIMIA<br />
NO,MBRE<br />
cuila rettculada<br />
cuija occid<strong>en</strong>tet<br />
geco pesteñudo<br />
geco cabeza amarilla<br />
salamanquesa <strong>de</strong> Guerrero<br />
I ....OIStRIBUCION<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
CATE
o¡St\\K>OS ~<br />
.~{;¡~. . '¡~~~"".-t,o<br />
0<br />
\1'; " li" 1J'o<br />
. t·'.,· ..... .~;<br />
,'3 ta<br />
,OBIERNODE<br />
PODER<br />
.t<br />
41<br />
~'tiQ"<br />
TA/l1AULlPAS<br />
LEGISLA T1VO<br />
"'e SÜBÉisÍ'ÉCIE"<br />
Squamata Lcxocermdae loxocemus bieolor serpi<strong>en</strong>te chalilla<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
squameta Phrynosomatldae Callisaurus<br />
draconoi<strong>de</strong>s lagartija cacnora<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
;;)C;'f';!"'ORDENi;;;"i ;;:1;" .'!;e)'FAMiÜÁCé;j(¡Wn'j¡,tCif>GENERÓ I M 'ESPEC)e SINONIMIA 'NOMBRE" DISTRIBÜCI01.P CATEGORIA<br />
Squamata Phrynosomatldae Cophosaurus<br />
texanus lagartija sorda mayor<br />
Squamata Phrynosomatldae Holbrookia lacerara lagartija sorda cola punteada<br />
Squamala Phrynosomatidae P<strong>el</strong>rosaurus<br />
meamsi<br />
lagartija <strong>de</strong> piedra rayada<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
Squemata Phrynosomatidae P<strong>el</strong>rosaurus<br />
tJla/assinus<br />
lagartija <strong>de</strong> piedra bajacaütomiana<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Phrynoscmatkíae Phrynosoma<br />
asio<br />
lagartija cornuda gigante<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata<br />
Phrynoscmatidae<br />
Phrynosoma<br />
Squamata Phrynosomatidae Phrynosoma<br />
Squamata Phrynosomatidae Phrynosoma<br />
Squamata Phrynosomatldae Ptvynosome<br />
braconnieri<br />
c<strong>en</strong>o<strong>en</strong>se<br />
mea/I;;<br />
orbieu/are<br />
Phrynosoma<br />
branCOllnier/<br />
Camaleón <strong>de</strong> cola cona<br />
lagartija cornuda <strong>de</strong> Isla Cedros<br />
lagartija cornuda cola plana, falso camaleón cola<br />
plana<br />
lagartija cornuda <strong>de</strong> montaña<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
1\0<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
A<br />
Squamata Phrynosomatldae Phrynosoma<br />
teums<br />
lagartija cornuda toro o mexicana<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamala Phrynosomatidae See/oporus<br />
adler;<br />
lagartija escamosa <strong>de</strong> Adler<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamala Phrynosomalidae Sc<strong>el</strong>oporus<br />
angustus<br />
Sator allgllslus cachora, lagartija escamosa anqosta<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata PhrynosomaUdae Se<strong>el</strong>oporus<br />
asper<br />
lagartija escamosa <strong>de</strong> Boul<strong>en</strong>ger<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
aquamata Phrynosomatidae See/oporus<br />
cozurne/ae<br />
lagartija escamosa <strong>de</strong> Cozum<strong>el</strong><br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamala Phrynoscmaüdae Sea/oporus<br />
cryptus<br />
lagartija escamosa <strong>de</strong> Sierra <strong>de</strong> Juárez<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Phrynosomalldae Se<strong>el</strong>oporus<br />
eKsul<br />
lagartija escamcsa <strong>de</strong> Querélaro<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Phrynosomalidao Se<strong>el</strong>oporus<br />
graeiosus<br />
lagartija escarnosa <strong>de</strong> Artemtsa<br />
I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Pnrynosomatldae Seefoporus<br />
grammicus<br />
lagartiJa escarnosa <strong>de</strong> mezquite<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Phrynosomalidae See/oporus<br />
grandaevus<br />
Sator grandaevus lagartija escarnosa anciana, cacnora<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
aqoemata Phrynoscmatldae See/oporus<br />
Iwnsakeri<br />
lagartija escamosa <strong>de</strong> Hunsaker. bejon, canarro<br />
I <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Phrynosomatidae See/oporus<br />
insignis<br />
lagartija escamosa collar negro<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Phrynosomatidae SceJoporus<br />
licki<br />
lagartija escamosa d<strong>el</strong> Cabo<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Phrynoscmattoae Sce/oporus<br />
lineetutus<br />
scetooocus magisrer ímeetutus lagartija escamosa <strong>de</strong> Santa Catalina<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Phrynosomalidae Se<strong>el</strong>aparus<br />
Maodougalli<br />
lagartija escamose <strong>de</strong> MacDougall, cutntete.<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
chintetito<br />
squarnata Phrynosomatldae See/operus<br />
Macufosus<br />
lagartija escamosa rnacutada<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squarnata Phrynosomalidae Sceíopocus<br />
Squamata Phrynosomatldae Sc<strong>el</strong>oporus<br />
souemate Phrynosomatldae Se<strong>el</strong>oporus<br />
megalepidurus<br />
omstus<br />
prezygus<br />
lagartija escamosa escamas gran<strong>de</strong>s<br />
laganija escamosa adornada<br />
lagartija escamosa azul<br />
Scetcpcrus serrifer prezygus<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
Squarnata Phrynosomatldae Sc<strong>el</strong>oporus<br />
salvini<br />
lagartija escarnosa <strong>de</strong> Salvin<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Phrynoscmatldae Sceíopotus<br />
stejnegeri<br />
lagartija escamosa collar negro<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamala Phrynosomalidae Sea/aporus<br />
subpiclus<br />
lagartija escamosa pintada<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Phrynosomatldae Sc<strong>el</strong>oporus<br />
tanneri<br />
laqartlia escamosa <strong>de</strong> Tanner<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Phrynosomalldae Se<strong>el</strong>oporus<br />
zosteromus<br />
Sce/oporus f'undorsum lagartija escamosa <strong>de</strong> San Lucas<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
squnmata Phrynosomatidae Uma<br />
exsul<br />
lagartija ar<strong>en</strong>era, lagartija <strong>de</strong> ar<strong>en</strong>a<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
$quamata Phrynosomalldae Uma<br />
notata<br />
lagartija er<strong>en</strong>era d<strong>el</strong> COlorado, cecnora<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
P<br />
acuarrera Phrynosomatldae Uroa<br />
paraphygas<br />
lagartija ar<strong>en</strong>era <strong>de</strong> Chlturahua<br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Squamata Phrynosomattdae Urosaurus<br />
lahtefaí<br />
lagartija arbotera <strong>de</strong> Baja California<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Phrynosomatldae Urosaurus<br />
nigricaudus<br />
lagartija arbctera cola negra<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
111
i081ERNODE TAMAUUPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
,"~i ~
¡OBIERNO DE TAf\1AUUPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
d!4n"'oÍloeÑ 0{1;ijf/l' 'iFAMlui¡((<br />
Squamara<br />
Squarnate<br />
equamara<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamala<br />
Squamala<br />
Scin<strong>el</strong>dae<br />
Sclncidae<br />
scmcicae<br />
Sctncldae<br />
Scincldae<br />
scrncioae<br />
Teiidae<br />
Teiidae<br />
r<strong>en</strong>oae<br />
T<strong>el</strong>idae<br />
Ples/iodon<br />
Plesriodon<br />
Plosrtodon<br />
Scinc<strong>el</strong>la<br />
Sclnce/la<br />
Scinc<strong>el</strong>la<br />
Aspldosc<strong>el</strong>is<br />
~<br />
~<br />
~<br />
Aspidosc<strong>el</strong>is<br />
GENERO<br />
E~i'EClifLti"1e"'SÚBESPECIE<br />
muffivirgatus<br />
ochoter<strong>en</strong>ae<br />
parviauriculatus<br />
gemmingeri<br />
lorbesorum<br />
lateralis<br />
silvicola<br />
bacatus<br />
calidipes<br />
cana<br />
catalin<strong>en</strong>sis<br />
Eumeces<br />
Eumeces<br />
Eumeces<br />
Cnemidophorus<br />
Cnemidophorus<br />
SIN'ONlMIA<br />
multivirgalus<br />
ocnaer<strong>en</strong>ee<br />
parviauricularu~<br />
bacatus<br />
calidipes<br />
cnevvaootvxus canus<br />
CnemidopMrus<br />
ealalin<strong>en</strong>sis<br />
eshz6n muchas líneas<br />
esuzón guerrer<strong>en</strong>se<br />
esnzón pigmeo norteño<br />
<strong>en</strong>ctneta <strong>de</strong> s<strong>el</strong>va<br />
<strong>en</strong>cln<strong>el</strong>a nortei'la<br />
<strong>en</strong>cln<strong>el</strong>a <strong>de</strong> Taylor<br />
huieo <strong>de</strong> Nolasco<br />
tunco <strong>de</strong> Tepalcatepec<br />
huieo <strong>de</strong> Safstpue<strong>de</strong>s<br />
huíco <strong>de</strong> Santa Catalina<br />
NOMBRE<br />
DISTRIBUCiÓN<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
CATEGORIA<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
Squamata<br />
Squamala<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
T<strong>el</strong>ldae<br />
Teildae<br />
Feiidae<br />
Teildae<br />
AspidosceJis<br />
~<br />
Aspidosc<strong>el</strong>is<br />
ce/eripes<br />
ceralb<strong>en</strong>sis<br />
oommunis<br />
costara<br />
Cnsmidophorus<br />
Cnsmidop/lOrus<br />
CnemicloplJoftls<br />
Cllsmidop/1orus<br />
Aspidoscefis<br />
afpinus<br />
c<strong>el</strong>eripes<br />
cera/b<strong>en</strong>sis<br />
communis<br />
huieo <strong>de</strong> San José<br />
huieo<br />
<strong>de</strong> cerraíbo<br />
huieo moteado gigante<br />
afpinus, Ihuieo alpino<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Squamata<br />
Squarnata<br />
Squamala<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Teildae<br />
Teiidae<br />
T<strong>el</strong>ldae<br />
T<strong>el</strong>ldae<br />
Teiidae<br />
Aspidosc<strong>el</strong>is<br />
Aspidosce/is<br />
Aspldoscefis<br />
Aspidoscefis<br />
Aspidosc<strong>el</strong>is<br />
esleban<strong>en</strong>sis<br />
hyperytllfa<br />
hyperythra<br />
hyperythra<br />
hyperythra<br />
b<strong>el</strong>dingi<br />
oe<strong>en</strong>neus<br />
danheimae<br />
espir:it<strong>en</strong>sis<br />
Cnemidopllorus<br />
Cne/nldophorus<br />
b<strong>el</strong>dingl<br />
cneovaoonov«<br />
ceeruteus<br />
Cnemidophorus<br />
asnneímee<br />
Cnemidophorus<br />
espíritonsls<br />
estetmn<strong>en</strong>sts<br />
huieo <strong>de</strong> San Esteban<br />
hypefythrus Ihuieo garganta anaranjada<br />
hyperythrus I huieo garganla anaranjada<br />
hypefyt/¡fUS Inctco garganta anaranjada<br />
hyperythrlls I hulco garganta anaranjada<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
Squamata<br />
T<strong>el</strong>ldae<br />
Aspidosc<strong>el</strong>is<br />
hyperythra<br />
pictus<br />
Cnernidophorus<br />
pietus<br />
hyperythrus I hutco garganta anaranjada<br />
<strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata<br />
T<strong>el</strong>ldae<br />
Aspidoscefis<br />
hyperythra<br />
schmidri<br />
Cnemidophorus<br />
schmidfi<br />
uvoerytrvus I huico garganta anaranjada<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamala<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
aquamata<br />
Squamala<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamala<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Squamala<br />
Squamata<br />
Teüdae<br />
Teiidae<br />
Teiidae<br />
Teiidae<br />
Teildae<br />
T<strong>el</strong>ldae<br />
T<strong>el</strong>tdae<br />
TeBdae<br />
Tropidopheidae<br />
Tropidoph<strong>el</strong>dae<br />
Vlperldue<br />
Viperidae<br />
vlpertcae<br />
Vlperidae<br />
Viperldae<br />
Viperidae<br />
Aspidosce/is<br />
Aspidosc<strong>el</strong>is<br />
Aspidosc<strong>el</strong>is<br />
~<br />
Aspidosc<strong>el</strong>is<br />
Aspidosc<strong>el</strong>is<br />
Aspldosccfls<br />
Aspidosce/is<br />
Exlliboa<br />
~<br />
AgkistrodOfl<br />
~n<br />
Atropoi<strong>de</strong>s<br />
Atropo/<strong>de</strong>s<br />
BotIJriecfJis<br />
Bothriechis<br />
labialis<br />
lineattissimus<br />
martyris<br />
maximus<br />
mexicanus<br />
neomexiceous<br />
parvisocius<br />
ro<strong>de</strong>cki<br />
placata<br />
contin<strong>en</strong>lalis<br />
bilinealus<br />
taylori<br />
nummifer<br />
olmec<br />
aurifer<br />
bieo/or<br />
Cnemidophorus<br />
Cnemidophorus<br />
CnemidOphorus<br />
Cflemidophorus<br />
Cnemidop/lorus<br />
la/)ialis<br />
lineattíssimus<br />
martyris<br />
maximus<br />
mexio<strong>en</strong>us<br />
Cnemidophorus neomexfcanus<br />
Cnemldophorus oervisoctus<br />
Cnemidophorus ro<strong>de</strong>cki<br />
Agkistrodon bilinealus bilineatus<br />
Agkistrodon bilineatus taylor;<br />
hulco <strong>de</strong> Baja California<br />
huieo muchas líneas<br />
tunco <strong>de</strong> San Pedro Mártir<br />
huieo<br />
huieo<br />
d<strong>el</strong> Cabo<br />
mexicano<br />
nuico <strong>de</strong> Nuevo México<br />
hulco pigmeo<br />
huieo<br />
Boa <strong>en</strong>ana<br />
<strong>de</strong> Rooeck<br />
oaxaqueña<br />
boa <strong>en</strong>ana d<strong>el</strong> Istmo<br />
cantil <strong>en</strong>jaquimado<br />
cantil<br />
<strong>en</strong>jaquimado<br />
nauyaca o nayaraca saltacora<br />
nauyaca <strong>de</strong> los Tuxtlas<br />
nauyaca <strong>de</strong> árbol manchas amarillas<br />
nauyaca <strong>de</strong> árbol btcotor<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
<strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
P<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
A<br />
113
iOBIERNODE TAMAULlPAS<br />
POt)ER LEOISLATIVQ<br />
,,'w;re ir FAMiliA \ GeNeRO ~$PECIE<br />
$!)8E~PECIE<br />
SINONIMIA<br />
NOMBRE<br />
DISTRI8UCION<br />
CATEGORIA<br />
Squamata Viperidae Bofhriechis rowleyi<br />
Bolhrops nigroviridis aurífer, I culebra ver<strong>de</strong>, nauyaca verdinegra<br />
Botñroos nigroviridis rowleyi,<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Bothrops nígroviridís macdougalli<br />
Squamata Viperidae Cerrophidion barbouri<br />
Squamata Viperidae Cerrophidion tzotzuonsm<br />
Squamata Viperidae Grata/us aquí/us<br />
Squamata Viperidae Grata/us a(rox<br />
ISquamata Viperidae Grata/us basi/iscus<br />
ISquamata Viperidae Grota/us catalin<strong>en</strong>sis<br />
Squamata Viperidae Grata/us cerastes<br />
Squamata Viperidae Grata/us durissus<br />
Squamata Viperidae Crata/us <strong>en</strong>yo<br />
Squamata Viperidae Crotetus exsul<br />
Squamata VJperidae Grata/us intermedius<br />
Squamata Viperidae Crotetus lannomi<br />
Squamata Viperidae crotetus fepidus<br />
Squamata Viperidae crotetus mitche/li<br />
Squamata Viperidae Cro/alus molossus<br />
Squamala Viperidae Croteíus potvstictus<br />
nauyaca <strong>de</strong> montaña guerrer<strong>en</strong>se <strong>en</strong>démica<br />
nauyaca <strong>de</strong> montaña tzotzil I <strong>en</strong>démica<br />
cclcóatl. chtauhcóeü, chiáuitt, hocico <strong>de</strong> puerco, I <strong>en</strong>démica<br />
vibcrlta <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong><br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong>, cascab<strong>el</strong> borrada, cascab<strong>el</strong> I no <strong>en</strong>démica<br />
c<strong>en</strong>iza, chitladora<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong>. saye I <strong>en</strong>démica<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong>, cascab<strong>el</strong> <strong>de</strong> la Isla Santa I <strong>en</strong>démica<br />
Catalina<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> cornuda, víbora I no <strong>en</strong>démica<br />
cornuda, víbora d<strong>el</strong> <strong>de</strong>sierto<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> I no <strong>en</strong>démica<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> I <strong>en</strong>démica<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> I <strong>en</strong>démica<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> I <strong>en</strong>démica<br />
cascab<strong>el</strong> <strong>de</strong> Autlán I <strong>en</strong>démica<br />
cascab<strong>el</strong> ver<strong>de</strong> <strong>de</strong> las rocas I no <strong>en</strong>démica<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> blanca I no <strong>en</strong>démica<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong>, cascab<strong>el</strong> d<strong>el</strong> monte, cascab<strong>el</strong> I no <strong>en</strong>démica<br />
serrana, ctuuacora, chilladora serrana, chilladora<br />
ver<strong>de</strong><br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
Squamata Viperidae Grata/us pricei<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong><br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Viperidae Grata/us pusillus<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Viperidae Grata/us ravus<br />
Sistrurus<br />
ravus<br />
víbora cascab<strong>el</strong> pigmea mexicana <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Viperidae Croteíue ruber<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Viperidae crotetus seufulafus<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Viperidae Grata/us stejnegeri<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Viperidae crotetue tigris<br />
cascab<strong>el</strong> tigre no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Viperidae Croteíus tartug<strong>en</strong>sis<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Viperidae Grata/us transversus<br />
vibcra <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong><br />
<strong>en</strong>démica<br />
P<br />
Squamata Viperidae croteius viridis<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Viperidae Gratalus wíllardi<br />
Squamata Viperidae Ophryacus m<strong>el</strong>anurus<br />
Squamala vlperidae Ophryacus unauteius<br />
Porlhídium<br />
met<strong>en</strong>unnn<br />
víbora <strong>de</strong> cascab<strong>el</strong> no <strong>en</strong>démica<br />
nauyaca nariz <strong>de</strong> cerdo cornuda <strong>en</strong>démica<br />
nauyaca, cuernillos, cuernitos, <strong>en</strong>démica<br />
mazacóatl (Náhuatl), I<br />
serpi<strong>en</strong>te cornuda, tonto , víbora <strong>de</strong> cactutos , víbora<br />
Pr<br />
Pr<br />
Pr<br />
<strong>de</strong> cuernecitos, vibora cornuda<br />
Squamala Viperidae Parthidium dunni<br />
nauyaca nariz <strong>de</strong> cerdo oxaqueña <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Squamata Viperidae Porthidium hespere<br />
nauyaca nariz <strong>de</strong> cerdo <strong>de</strong> Tecomán <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Viperidae Porthidium nasutum<br />
nauyaca nariz <strong>de</strong> cerdo narigona no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamala Viperidae Porthidium yucatanicum<br />
nauvaca nariz <strong>de</strong> cerdo yucateca <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Squamata Viperidae Sistrurus cat<strong>en</strong>atus<br />
víbora cascab<strong>el</strong> pigmea ncrteña no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
114
,i';¡ tSt\\ ~~ A.'<br />
'".'.p ~ .. ·~·'I··.~~ft.<br />
'1 t;. ..~~V",<br />
/..,"'..<br />
,'3"<br />
. ..l'!í..~ !..••,<br />
¡013IERNO DE iAft1AUUPAS<br />
PODER<br />
LEQISLATIVO<br />
Squamata<br />
Squamata<br />
Ii<br />
Xantuslidae<br />
Xantusiidae<br />
081ERNO DE TAf>1AUUPAS<br />
PODER LEOISLATIVO<br />
Testucñnes<br />
Emydidae<br />
GENERO<br />
Tmcnemvs<br />
ESPECIE<br />
scripta<br />
SINONIMIA<br />
tortuga<br />
gravada<br />
NOMBRE<br />
DISTRIBUCION<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
CATEGORIA<br />
Pr<br />
Testudlnes<br />
Emydidae<br />
Trachemys<br />
froostii<br />
Trachemys<br />
scripta<br />
tortuga<br />
gravada<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Testudines<br />
Klnostemidae<br />
Kinosternon<br />
acutum<br />
tortuga pecho quebrado <strong>de</strong> Tabasco, pochitoque I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
negro<br />
Testudines<br />
Kinosternidae<br />
Kinostemon<br />
a/amosae<br />
tortuga pecho quebrado <strong>de</strong> Alamos, tortuga casquito I <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Testudines<br />
Klnosternidae<br />
Kinosternon<br />
herrera;<br />
tortuga pecho quebrado <strong>de</strong> Herrera. tortuga casquito I <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Testudines<br />
Kinosternidae<br />
Kinosternon<br />
hirtipes<br />
tortuga pecho quebrado pata rugosa, tortuga Ino <strong>en</strong>démica<br />
casquito<br />
Pr<br />
Testudines<br />
Kinosternldae<br />
Kinosternon<br />
integrum<br />
tortuga pecho quebrado mexicana, tortuga casquito 1 <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Testudines<br />
Kinosternidae<br />
Kinostemon<br />
teucostomum<br />
tortuga pecho quebrado labios blancos, tortuga I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Testudines<br />
Kinosternidae<br />
ícmosíemon<br />
oexecee<br />
casquito<br />
tortuga pecho quebrado oaxaqueña, tortuga casquito I <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Testudlnes<br />
Kinosternidae<br />
Kinostemon<br />
scorpioi<strong>de</strong>s<br />
tortuga pecho quebrado escorpión, tortuga casquito I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Testudtnes<br />
Kinosternidae<br />
Kinosternon<br />
sonori<strong>en</strong>se<br />
longifemorale<br />
tortuga pecho quebrado <strong>de</strong> Sonoyta<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Testudines<br />
Staurotypidae<br />
Claudius<br />
angustatus<br />
tortuga almizclera chopontil<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Testudlnes<br />
Staurotypldae<br />
Staurotypus<br />
setvint<br />
tortuga almizclera crucilla. tortuga tres lomos<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
Testudtnes<br />
Staurotypidae<br />
Staurotypus<br />
(r!porcatus<br />
tortuga<br />
guau<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Testudlnes<br />
Tesludinidae<br />
Gopherus<br />
agassizii<br />
Gopherus<br />
agassizi<br />
galápago tortuga <strong>de</strong> <strong>de</strong>sierto<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Testudfnes<br />
Testudinidae<br />
Gopherus<br />
berlandieri<br />
galápago<br />
Iamauüpeco<br />
no <strong>en</strong>démica<br />
A<br />
Testudlnes<br />
Testudinidae<br />
Gop/lerus<br />
flavomarginatus<br />
galápago<br />
<strong>de</strong> Mapimi<br />
<strong>en</strong>démica<br />
Testudines<br />
Trionychidae<br />
Apalone<br />
spinifera<br />
atra<br />
Apalone eter, Trionyx ater<br />
tortuga <strong>de</strong> concha blanda negra <strong>de</strong> Cuatro Ciénegas 1 <strong>en</strong>démica<br />
Testudlnes<br />
Trionychidae<br />
Apalone<br />
spinifera<br />
tortuga casco suave espinosa, tortuga concha I no <strong>en</strong>démica<br />
Pr<br />
blanda<br />
116
GOBIERNO<br />
PODER<br />
DE TAMAULlPAS<br />
LEOrSLA TIVO<br />
DISPOSICIONES DE VIGENCIA TEMPORAL DEL CÓDIGO PENAL FEDERAL<br />
ARTÍCULO SEGUNDO. Para los efectos <strong>de</strong> lo establecido <strong>en</strong> <strong>el</strong> Código P<strong>en</strong>al Fe<strong>de</strong>ral, se<br />
aplicarán las disposiciones sigui<strong>en</strong>tes:<br />
A. Para los efectos d<strong>el</strong> artículo 423 bis, se consi<strong>de</strong>ran especies acuáticas <strong>en</strong> veda, las<br />
sigui<strong>en</strong>tes y <strong>en</strong> las zonas así como hasta las fechas que se indican a continuación:<br />
1. Hasta <strong>el</strong> 14 <strong>de</strong> febrero d<strong>el</strong> año 2012 y tratándose <strong>de</strong> captura comercial, <strong>el</strong> "Caracol blanco<br />
o rosado" (Strombus gigas) <strong>en</strong> <strong>el</strong> banco <strong>de</strong> Cozum<strong>el</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>Estado</strong> <strong>de</strong> Quintana Roo.<br />
n. Hasta <strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 2012 y tratándose <strong>de</strong> captura comercial, <strong>el</strong> "Ostión <strong>de</strong> piedra<br />
o roca" (Crassostrea iridisc<strong>en</strong>s) <strong>en</strong> las aguas <strong>de</strong> jurisdicción fe<strong>de</strong>ral d<strong>el</strong> Oceano Pacífico<br />
fr<strong>en</strong>te a las costas d<strong>el</strong> estado <strong>de</strong> Jalisco.<br />
TRANSITORIO<br />
ÚNICO.- El pres<strong>en</strong>te Decreto <strong>en</strong>trará <strong>en</strong> vigor al día sigui<strong>en</strong>te <strong>de</strong> su publicación <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
Diario Oficial <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración.<br />
TRANSITORIOS<br />
PRIMERO.- El pres<strong>en</strong>te Punto <strong>de</strong> Acuerdo <strong>en</strong>trará <strong>en</strong> vigor a partir d<strong>el</strong> día <strong>de</strong> su<br />
expedición.<br />
SEGUNDO.- Este Punto <strong>de</strong> Acuerdo así como copia <strong>de</strong> la totalidad d<strong>el</strong> expedi<strong>en</strong>te<br />
que con motivo <strong>de</strong> aqu<strong>el</strong> se haya formado, <strong>de</strong>berán remitirse a la Cámara <strong>de</strong><br />
S<strong>en</strong>adores d<strong>el</strong> H. <strong>Congreso</strong> <strong>de</strong> la Unión, para los efectos establecidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> artículo<br />
71 <strong>de</strong> la Constitución Política <strong>de</strong> los <strong>Estado</strong>s Unidos Mexicanos.<br />
117
GOBIERNO<br />
pODER<br />
DE TAMAUUPAS<br />
LEGrSLA TIVO<br />
PARTIDO VERDE<br />
GRUPO PARLAMENTARIO<br />
I /<br />
Uf-I r!;'f-{'Lo/ÁC<br />
íAS<br />
~IP.<br />
RIGOBER<br />
118
GOBIERNO DE TAMAULlPAS<br />
PODER LEGISLATIVO<br />
GRUPO PARLAMENTARIO<br />
PARTIDO REV<br />
. TITUCrÓÑ"AL<br />
"<br />
# L~--<br />
:A.DALUPEFL~S_Y~1P.~~_<br />
/' -~<br />
/~ --~.~--<br />
DIP. RO~?MAñR;-fJ,~~~;:<br />
Oy<br />
'ÁLEZ<br />
íAA..<br />
DIP. A~~~D~INA<br />
~~ (1. d~~~-"<br />
VITALES Rd],RíGUEZ<br />
119
C081E~NO<br />
PODER<br />
Dé TAMAULlPAS<br />
LEOlSLATlVO<br />
GRUPO PARLAMENTARIO<br />
PARTIDO NUEVA ALIANZA<br />
v .. ~~2~~~Q~~<br />
Id<br />
~""--"",.....¡3~'d/1~ p.-'""' u:.. aa a<br />
DIP. ROSA ICEL RIZOCA DIP. HILDA GRACIELA SANTANA TURRUBIATES<br />
120