27.04.2015 Views

Impacto de los alimentos para regímenes especiales en la salud , la ...

Impacto de los alimentos para regímenes especiales en la salud , la ...

Impacto de los alimentos para regímenes especiales en la salud , la ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Desarrollo <strong>de</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>para</strong><br />

<strong>regím<strong>en</strong>es</strong> <strong>especiales</strong>:<br />

Necesida<strong>de</strong>s ingredi<strong>en</strong>tes y proceso<br />

Yoja Gal<strong>la</strong>rdo Navarro<br />

Grupo CYTED<br />

Simposio Internacional <strong>de</strong> Innovación y Desarrollo <strong>de</strong> Alim<strong>en</strong>tos<br />

LATU 11-13 Octubre Montevi<strong>de</strong>o Uruguay


ALIMENTO<br />

“un producto<br />

consumido por <strong>la</strong><br />

pob<strong>la</strong>ción por su<br />

sabor, aroma,<br />

capacidad <strong>de</strong><br />

saciar y por su<br />

valor nutritivo”


Tipos <strong>de</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong>:<br />

Alim<strong>en</strong>tos tradicionales<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong> <strong>regím<strong>en</strong>es</strong><br />

<strong>especiales</strong><br />

Alim<strong>en</strong>tos funcionales o<br />

nutracéuticos.


Alim<strong>en</strong>to tradicional<br />

Aquel<strong>los</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong><br />

naturales, pre<strong>para</strong>dos<br />

o procesados, que nos<br />

brindan al organismo<br />

difer<strong>en</strong>tes nutri<strong>en</strong>tes


Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong> <strong>regím<strong>en</strong>es</strong><br />

<strong>especiales</strong>. Comité <strong>de</strong>l Co<strong>de</strong>x Alim<strong>en</strong>tarius, 1966<br />

Alim<strong>en</strong>tos<br />

especialm<strong>en</strong>te<br />

diseñados <strong>para</strong><br />

personas, que por<br />

<strong>de</strong>terminadas<br />

razones no pue<strong>de</strong>n<br />

satisfacer <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

manera usual, sus<br />

necesida<strong>de</strong>s<br />

nutricionales


Comité <strong>de</strong>l Co<strong>de</strong>x sobre nutrición y<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong> Regím<strong>en</strong>es Especiales<br />

“ Aquel<strong>los</strong> pre<strong>para</strong>dos que son<br />

especialm<strong>en</strong>te procesados o formu<strong>la</strong>dos<br />

<strong>para</strong> satisfacer <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s físicas o<br />

fisiológicas particu<strong>la</strong>res<br />

y/o <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s y trastornos específicos<br />

que se pres<strong>en</strong>tan como tales “.


Alim<strong>en</strong>tos funcionales<br />

Alim<strong>en</strong>tos con<br />

pot<strong>en</strong>cialida<strong>de</strong>s<br />

<strong>para</strong> <strong>la</strong><br />

prev<strong>en</strong>ción,<br />

mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> <strong>salud</strong> y <strong>la</strong><br />

calidad <strong>de</strong> vida


Complejidad Integral<br />

Complejidad Médica y Ci<strong>en</strong>tífica<br />

Enfermeda<strong>de</strong>s<br />

crónicas<br />

Enterales<br />

Alim<strong>en</strong>tos p/<strong>la</strong>ctantes<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>especiales</strong><br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>en</strong>riquecidos<br />

Alim<strong>en</strong>tos ordinarios


Mant<strong>en</strong>er <strong>la</strong> <strong>salud</strong> a través<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> alim<strong>en</strong>tación, aunque<br />

cada uno con <strong>en</strong>foques<br />

difer<strong>en</strong>tes.<br />

En algunos casos no exist<strong>en</strong><br />

difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />

formu<strong>la</strong>ciones. Ej.: bebidas<br />

isotónicas y <strong>en</strong>terales con<br />

fibra.<br />

SIMILITUD EN ARE Y FUNCIONALES<br />

Simi<strong>la</strong>r personal técnico <strong>para</strong> el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong><br />

ambos tipos <strong>de</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong>.


T<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia c<strong>la</strong>ra y<br />

futura <strong>de</strong> <strong>en</strong>fatizar<br />

<strong>la</strong> medicina<br />

prev<strong>en</strong>tiva sobre <strong>la</strong><br />

curativa.<br />

Conci<strong>en</strong>cia creci<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong>l consumidor<br />

sobre <strong>la</strong> re<strong>la</strong>ción<br />

<strong>en</strong>tre alim<strong>en</strong>tación y<br />

<strong>salud</strong><br />

Desarrollo <strong>de</strong> Alim<strong>en</strong>tos Funcionales<br />

Cambio <strong>de</strong> un concepto simple <strong>de</strong><br />

alim<strong>en</strong>to o medicina hacia un concepto<br />

más integral: pot<strong>en</strong>cialidad <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

<strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> funcionales <strong>para</strong> no sólo<br />

alim<strong>en</strong>tar y nutrir sino también <strong>en</strong><br />

prev<strong>en</strong>ir <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s.


A<br />

R<br />

E


C<strong>la</strong>sificación y tipos <strong>de</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>para</strong><br />

<strong>regím<strong>en</strong>es</strong> <strong>especiales</strong><br />

Alim<strong>en</strong>tos que proporcionan <strong>los</strong> nutri<strong>en</strong>te necesarios<br />

<strong>para</strong> condiciones fisiológicas particu<strong>la</strong>res<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>de</strong>stinados al tratami<strong>en</strong>to dietético <strong>de</strong><br />

una <strong>en</strong>fermedad, trastornos, o condición médica<br />

específica, y que requier<strong>en</strong> supervisión médica <strong>para</strong><br />

su ingestión


PERSONAS SANAS


Alim<strong>en</strong>tos que proporcionan <strong>los</strong> nutri<strong>en</strong>te necesarios<br />

<strong>para</strong> condiciones fisiológicas particu<strong>la</strong>res.<br />

Fórmu<strong>la</strong>s <strong>para</strong> niños <strong>de</strong> pecho<br />

Alim<strong>en</strong>tos e<strong>la</strong>borados a base <strong>de</strong> cereales <strong>para</strong> niños <strong>de</strong> pecho y<br />

niños <strong>de</strong> corta edad<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>en</strong>vasados <strong>para</strong> <strong>la</strong>ctantes y niños<br />

Pre<strong>para</strong>dos alim<strong>en</strong>ticios complem<strong>en</strong>tarios <strong>para</strong> niños <strong>de</strong> pecho <strong>de</strong><br />

más edad y niños <strong>de</strong> corta edad<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong> embarazadas y <strong>la</strong>ctantes<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong> <strong>la</strong> tercera edad<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong> astronautas<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong> <strong>de</strong>portistas<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> subsist<strong>en</strong>cia<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong> casos <strong>de</strong> <strong>de</strong>sastres naturales<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong> el ejército<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong> personas con trabajo pesado


PERSONAS ENFERMAS


Alim<strong>en</strong>tos <strong>de</strong>stinados al tratami<strong>en</strong>to dietético <strong>de</strong> una<br />

<strong>en</strong>fermedad, trastornos, o condición médica específica, y que<br />

reqier<strong>en</strong> supervisión médica <strong>para</strong> su ingestión<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong> diabéticos.<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong> persona inmuno<strong>de</strong>primidas ( cancer SIDA)<br />

Alim<strong>en</strong>tación hospita<strong>la</strong>ria<br />

<strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> ex<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> glut<strong>en</strong><br />

Alim<strong>en</strong>tos pobres <strong>en</strong> sodio( incluso <strong>los</strong> sucedaneos <strong>de</strong> <strong>la</strong> sal )<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>en</strong>terales<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong> reducción <strong>de</strong> peso<br />

Alim<strong>en</strong>tos dietéticos nutricionalm<strong>en</strong>te completos <strong>para</strong> <strong>regím<strong>en</strong>es</strong> <strong>de</strong><br />

control <strong>de</strong> peso<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> alto cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong>ergético<br />

Alim<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> alto cont<strong>en</strong>ido proteico<br />

Edulcorantes <strong>de</strong> mesa<br />

Pre<strong>para</strong>dos dietéticos <strong>para</strong> <strong>regím<strong>en</strong>es</strong> muy hipocalóricos.<br />

Alim<strong>en</strong>tos libres <strong>de</strong> <strong>la</strong>ctosa


C<strong>la</strong>sificación o tipos <strong>de</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>para</strong> <strong>regím<strong>en</strong>es</strong><br />

<strong>especiales</strong> según su composición<br />

Tipos <strong>de</strong> Alim<strong>en</strong>tos<br />

Definición<br />

Fórmu<strong>la</strong>s o dietas<br />

nutricionalm<strong>en</strong>te<br />

completas<br />

Suplem<strong>en</strong>tos o<br />

completos<br />

Fórmu<strong>la</strong>s o dietas<br />

modu<strong>la</strong>res<br />

Dietas<br />

<strong>especiales</strong><br />

Fórmu<strong>la</strong> completa y equilibrada que<br />

aporta el 100 % <strong>de</strong> <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s diarias<br />

<strong>de</strong> todos <strong>los</strong> nutri<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> un volum<strong>en</strong><br />

fisiológico ( cuatro ó cinco tomas al día)<br />

Fórmu<strong>la</strong> con un alto cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> uno o<br />

varios nutri<strong>en</strong>tes pero no <strong>en</strong> cantida<strong>de</strong>s<br />

sufici<strong>en</strong>tes, por lo que se pre<strong>para</strong>n <strong>para</strong><br />

añadir o acompañar a <strong>la</strong> alim<strong>en</strong>tación<br />

regu<strong>la</strong>r y NO <strong>para</strong> sustituir una comida<br />

Fórmu<strong>la</strong>s que proporcionan<br />

principalm<strong>en</strong>te un solo tipo <strong>de</strong> nutri<strong>en</strong>te<br />

(proteínas, hidratos <strong>de</strong> carbono, grasas,<br />

vitaminas y minerales y que a <strong>la</strong> vez<br />

conti<strong>en</strong><strong>en</strong> cantida<strong>de</strong>s mínimas <strong>de</strong> otras<br />

Son fórmu<strong>la</strong>s con una composición especial<br />

<strong>para</strong> satisfacer <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s metabólicas<br />

y nutricionales <strong>de</strong> algunas patologías


Alim<strong>en</strong>tos <strong>para</strong><br />

Regím<strong>en</strong>es<br />

Especiales<br />

Desafío <strong>para</strong> <strong>los</strong><br />

tecnólogos <strong>de</strong><br />

<strong>alim<strong>en</strong>tos</strong><br />

1. Conocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

exig<strong>en</strong>cias nutricionales y<br />

clínicas <strong>de</strong>l consumidor.<br />

2. Aplicar tecnologías que<br />

garantic<strong>en</strong> mant<strong>en</strong>er <strong>la</strong>s<br />

propieda<strong>de</strong>s funcionales y<br />

<strong>la</strong> bidisponibilidad <strong>de</strong><br />

nutri<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> un tiempo<br />

<strong>de</strong>terminado


Fisiología y<br />

bioquímica humana:<br />

requerimi<strong>en</strong>tos<br />

nutricionales<br />

Nuevas tecnologías<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> industria<br />

alim<strong>en</strong>taria<br />

Áreas <strong>de</strong>l conocimi<strong>en</strong>to<br />

Técnicas quirúrgicas e instrum<strong>en</strong>tos<br />

médicos que permit<strong>en</strong> <strong>la</strong> administración<br />

<strong>de</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminados lugares<br />

<strong>de</strong>l organismo


Los requerimi<strong>en</strong>tos<br />

nutricios <strong>de</strong> personas<br />

sanas y <strong>en</strong>fermas<br />

son <strong>en</strong> <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong><br />

<strong>los</strong> casos<br />

significativam<strong>en</strong>te<br />

difer<strong>en</strong>tes<br />

Paci<strong>en</strong>tes: Necesida<strong>de</strong>s<br />

increm<strong>en</strong>tadas <strong>de</strong> calorías,<br />

macronutri<strong>en</strong>tes y cambios <strong>en</strong> el<br />

sistema hormonal que se traduce<br />

<strong>en</strong> una disminución <strong>de</strong>l<br />

almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> nutri<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> el<br />

organismo<br />

Paci<strong>en</strong>tes con <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s gastrointestinales:<br />

Pérdida <strong>de</strong> capacidad <strong>de</strong> absorción <strong>de</strong> nutri<strong>en</strong>etes,<br />

simi<strong>la</strong>r <strong>los</strong> que pa<strong>de</strong>c<strong>en</strong> SIDA.<br />

Pérdida <strong>de</strong> movilidad <strong>en</strong> <strong>la</strong>s hospitalizaciones, así como<br />

alteraciones <strong>para</strong> el procesami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong>.


Tipos <strong>de</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong><br />

• Homog<strong>en</strong>eizados intactos: a partir <strong>de</strong><br />

<strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> naturales.<br />

• Intactos con o sin leche: mezc<strong>la</strong> <strong>de</strong><br />

ingredi<strong>en</strong>tes fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> macronutri<strong>en</strong>tes, con <strong>la</strong><br />

adición <strong>de</strong> vitaminas y minerales según sean<br />

completos o suplem<strong>en</strong>tos, <strong>en</strong> forma líquida o <strong>en</strong><br />

polvo.<br />

• Elem<strong>en</strong>tales o químicam<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong>finidos: nutri<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> su forma más<br />

elem<strong>en</strong>tal: aminoácidos, péptidos, ácidos grasos.


Características<br />

importantes <strong>de</strong><br />

<strong>los</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong><br />

<strong>para</strong> <strong>regím<strong>en</strong>es</strong><br />

<strong>especiales</strong>.<br />

Solubilidad.<br />

Consist<strong>en</strong>cia o<br />

viscocidad.<br />

Osmo<strong>la</strong>ridad.<br />

Homog<strong>en</strong>eidad.<br />

Estabilidad.<br />

Calidad nutricia<br />

Calidad microbiológica y<br />

s<strong>en</strong>sorial.


Osmo<strong>la</strong>lidad<br />

La osmo<strong>la</strong>lidad u osmo<strong>la</strong>ridad <strong>de</strong>sempeña un<br />

papel fundam<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>para</strong><br />

<strong>la</strong>ctantes y <strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>en</strong>terales,<br />

fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te <strong>los</strong> <strong>de</strong>stinados a paci<strong>en</strong>tes<br />

inconsci<strong>en</strong>tes, ya que <strong>en</strong> ambos casos, no es<br />

posible regu<strong>la</strong>r <strong>la</strong> ingestión <strong>de</strong> agua por el<br />

mecanismo <strong>de</strong> <strong>la</strong> sed


Las osmo<strong>la</strong>lida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> estas<br />

fórmu<strong>la</strong>s <strong>de</strong>b<strong>en</strong> acercarse lo más<br />

posible a <strong>la</strong> <strong>de</strong>l p<strong>la</strong>sma sanguíneo<br />

que osci<strong>la</strong> <strong>en</strong>tre 280 - 300<br />

mOsm/l, ya que valores superiores<br />

increm<strong>en</strong>tan <strong>la</strong> atracción osmótica<br />

<strong>de</strong>l agua <strong>de</strong> <strong>los</strong> tejidos corporales<br />

hacia el tracto gastrointestinal,<br />

resultando finalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />

<strong>de</strong>shidratación y diarreas


La leche materna ti<strong>en</strong>e una<br />

osmo<strong>la</strong>lidad <strong>de</strong> 270-300 mOsm/l<br />

y se seña<strong>la</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> literatura que<br />

<strong>la</strong>s fórmu<strong>la</strong>s hiperosmo<strong>la</strong>res<br />

<strong>de</strong>stinadas a <strong>la</strong>ctantes pue<strong>de</strong><br />

provocarles a<strong>de</strong>más, <strong>en</strong>terocolitis


Ingredi<strong>en</strong>tes<br />

• Una característica<br />

distintiva <strong>de</strong> <strong>los</strong> ARE<br />

es <strong>la</strong> cantidad <strong>de</strong><br />

ingredi<strong>en</strong>tes que<br />

emplean <strong>para</strong> lograr<br />

<strong>la</strong> funcionalidad<br />

<strong>de</strong>seada, así como <strong>la</strong><br />

aceptación <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el<br />

punto <strong>de</strong> vista<br />

s<strong>en</strong>sorial


Proteínas<br />

Tipo <strong>de</strong> proteína<br />

Intactas<br />

Parcialm<strong>en</strong>te digeridas<br />

Elem<strong>en</strong>tales<br />

Fu<strong>en</strong>te<br />

Carne, leche, ais<strong>la</strong>do <strong>de</strong><br />

soya, caseinatos, huevo,<br />

<strong>la</strong>ctoproteínas.<br />

Conc<strong>en</strong>trados <strong>de</strong><br />

hidrolizados <strong>de</strong><br />

proteínas, caseínas y<br />

sueros hidrolizados,<br />

peptidos.<br />

L-aminoácidos<br />

cristalinos


Grasas<br />

Tipo <strong>de</strong> grasa<br />

Intactas<br />

Parcialm<strong>en</strong>te digeridas<br />

Elem<strong>en</strong>tales<br />

Fu<strong>en</strong>te<br />

Aceites vegetales, grasas<br />

lácteas, yema <strong>de</strong> huevo,<br />

mantequil<strong>la</strong>, lecitina.<br />

Aceite <strong>de</strong> coco<br />

fraccionado, mono y<br />

diglicéridos, triglicéridos<br />

<strong>de</strong> ca<strong>de</strong>na media,.<br />

Acidos grasos es<strong>en</strong>ciales.


Hidratos <strong>de</strong> carbono<br />

Tipo <strong>de</strong> grasa<br />

Fu<strong>en</strong>te<br />

Intactas<br />

Frutas, vegetales, sirope <strong>de</strong><br />

maíz, cereales y<br />

leguminosas<br />

Parcialm<strong>en</strong>te digeridas Malto<strong>de</strong>xtrina, almidones<br />

modificados, sacarosa,<br />

oligosacáridos, <strong>la</strong>ctosa,<br />

<strong>de</strong>xtrinas.<br />

Elem<strong>en</strong>tales<br />

Glucosa, ga<strong>la</strong>ctosa,<br />

fructosa.


Vitaminas y minerales<br />

• Las dietas completas<br />

g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te<br />

adicionan vitaminas y<br />

minerales <strong>en</strong><br />

cantida<strong>de</strong>s que<br />

sobrecumpl<strong>en</strong> <strong>los</strong><br />

requerimi<strong>en</strong>tos<br />

nutricionales,<br />

excepto el sodio y <strong>la</strong><br />

vitamina K<br />

• No exist<strong>en</strong><br />

informaciones<br />

sobre <strong>los</strong><br />

requerimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong><br />

oligoelem<strong>en</strong>tos <strong>de</strong><br />

personas graves,<br />

por lo que se <strong>de</strong>be<br />

manejar con<br />

cuidado su inclusión<br />

<strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong><br />

<strong>para</strong> evitar<br />

acumu<strong>la</strong>ciones


Fibra dietética<br />

• La mayoría <strong>de</strong> <strong>la</strong> fórmu<strong>la</strong>s nutricionalm<strong>en</strong>te<br />

completas son libres <strong>de</strong> residuos, no obstante,<br />

<strong>en</strong> <strong>los</strong> últimos años, se comercializan productos<br />

con un aporte <strong>de</strong> fibra dietética. En estos casos<br />

<strong>los</strong> fabricantes seña<strong>la</strong>n que el aporte <strong>en</strong> fibra<br />

dietética <strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>en</strong>terales, persigue <strong>la</strong><br />

modificación <strong>de</strong> <strong>la</strong> hipotomia intestinal <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

s<strong>en</strong>ectud <strong>en</strong> <strong>la</strong> nutrición <strong>en</strong>teral prolongada, <strong>en</strong><br />

paci<strong>en</strong>tes diabéticos, etc.


• En algunos casos pue<strong>de</strong>n ser útiles, <strong>la</strong>s dietas<br />

con poco residuo fecal, pero no necesariam<strong>en</strong>te<br />

<strong>para</strong> todos, por lo que <strong>de</strong>b<strong>en</strong> incluirse <strong>de</strong>ntro<br />

<strong>de</strong>l surtido que se t<strong>en</strong>ga, formu<strong>la</strong>ciones con un<br />

cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> fibra <strong>para</strong> increm<strong>en</strong>tar <strong>la</strong><br />

variedad, que permita satisfacer <strong>de</strong> <strong>la</strong> mejor<br />

manera <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s individuales.


Calidad s<strong>en</strong>sorial<br />

• En <strong>los</strong> ARE <strong>los</strong><br />

individuos priorizan<br />

<strong>la</strong>s carácterísticas<br />

distintivas <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

mismos y su efecto<br />

sobre <strong>la</strong> <strong>salud</strong>, a<br />

pesar <strong>de</strong> lo difícil que<br />

son lograr<strong>los</strong> con<br />

calidad s<strong>en</strong>sorial<br />

aceptable.


Metodología<br />

<strong>para</strong> el diseño y<br />

optimización <strong>de</strong><br />

<strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>para</strong><br />

<strong>regím<strong>en</strong>es</strong><br />

<strong>especiales</strong>.


Metodología<br />

• I<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong>l grupo pob<strong>la</strong>cional al que<br />

va dirigido el producto<br />

• Consi<strong>de</strong>raciones médicas y nutricionales<br />

<strong>para</strong> el diseño<br />

• Definición <strong>de</strong> formu<strong>la</strong>ción y tecnología <strong>de</strong><br />

e<strong>la</strong>boración<br />

• Evaluación <strong>de</strong> <strong>los</strong> productos<br />

• Aprobación higiénico-sanitaria<br />

• Evaluaciones clínicas o pre-clínicas según<br />

proceda<br />

(Grupo CYTED)


1<br />

• Grupo pob<strong>la</strong>cional<br />

al cual va dirigido<br />

el producto es <strong>de</strong><br />

vital importancia<br />

su <strong>de</strong>finición ya<br />

que <strong>de</strong> ello se<br />

<strong>de</strong>rivan <strong>la</strong>s<br />

restantes<br />

consi<strong>de</strong>raciones.


2<br />

• Consi<strong>de</strong>raciones<br />

médicas y<br />

nutricionales<br />

<strong>para</strong> el diseño<br />

¿Que se espera<br />

con <strong>la</strong> ingestión<br />

<strong>de</strong>l producto?


Consi<strong>de</strong>raciones médicas y<br />

nutricionales<br />

• Objetivos que se persigu<strong>en</strong> con el<br />

producto.<br />

• Requerimi<strong>en</strong>tos nutricionales a cubrir.<br />

• Formas <strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong>l producto.<br />

• Frecu<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> consumo.


EJEMPLO<br />

• Deb<strong>en</strong> consumirse<br />

1000 g diarios <strong>de</strong> un<br />

alim<strong>en</strong>to como única<br />

fu<strong>en</strong>te nutritiva <strong>para</strong><br />

un <strong>la</strong>ctante <strong>de</strong> 6 a<br />

12 meses <strong>de</strong> nacido,<br />

y <strong>en</strong> el volum<strong>en</strong><br />

diario consumido<br />

<strong>de</strong>be estar cont<strong>en</strong>ido<br />

todos <strong>los</strong> nutri<strong>en</strong>tes<br />

que el <strong>la</strong>ctante<br />

requiere <strong>en</strong> un día.<br />


Definición <strong>de</strong> formu<strong>la</strong>ción y<br />

tecnología <strong>de</strong> e<strong>la</strong>boración<br />

3<br />

• Selección <strong>de</strong> materias primas: aspectos<br />

nutricionales, funcionales y económicos.<br />

• Optimización <strong>de</strong> <strong>la</strong> formu<strong>la</strong>ción propuesta.<br />

• Factibilidad tecnológica.<br />

• Definición <strong>de</strong>l proceso <strong>de</strong> e<strong>la</strong>boración.<br />

• Caracterización nutricional, s<strong>en</strong>sorial,<br />

microbiológica y funcional.<br />

• Vida <strong>de</strong> anaquel.


La selección <strong>de</strong> materias primas como posibles<br />

ingredi<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>la</strong> fórmu<strong>la</strong> no obliga necesariam<strong>en</strong>te a su<br />

uso. El proceso inicial <strong>de</strong> selección <strong>de</strong>be consi<strong>de</strong>rar todos<br />

esos elem<strong>en</strong>tos c<strong>la</strong>ves que incluy<strong>en</strong> <strong>los</strong> sigui<strong>en</strong>tes<br />

aspectos:<br />

• Económicos: Priorizar el consumo <strong>de</strong> materias primas<br />

<strong>de</strong> m<strong>en</strong>or costo


• Nutricionales: Aquel<strong>la</strong>s materias<br />

primas que aport<strong>en</strong> <strong>la</strong> mayor cantidad y<br />

calidad <strong>de</strong> <strong>los</strong> difer<strong>en</strong>tes nutri<strong>en</strong>tes<br />

<strong>de</strong>finidos como necesarios.<br />

• Funcionales: Seleccionar aquel<strong>la</strong>s<br />

materias primas que permitan cumplir<br />

<strong>los</strong> requerimi<strong>en</strong>tos fundam<strong>en</strong>tales con <strong>la</strong><br />

tecnología que se seleccione <strong>para</strong><br />

e<strong>la</strong>borar el producto.


Selección <strong>de</strong> proteínas<br />

Fu<strong>en</strong>te<br />

Proteínas <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> leche,<br />

ais<strong>la</strong>do <strong>de</strong> soya, caseinatos,<br />

sueros <strong>de</strong>smineralizado,<br />

l-aminoácidos.<br />

Factores <strong>de</strong> selección<br />

Equival<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> proteína y<br />

PER, sabor, osmo<strong>la</strong>ridad<br />

propieda<strong>de</strong>s hipoalergénicas<br />

estabilización, emulsificación<br />

Factores <strong>de</strong> monitoreo Perfil <strong>de</strong> aminoácidos,<br />

factores alergénicos,<br />

agregación,<br />

biodisponibilidad.


Selección <strong>de</strong> grasas<br />

Fu<strong>en</strong>te<br />

Factores <strong>de</strong> selección<br />

Factores <strong>de</strong> monitoreo<br />

Aceites vegetales,<br />

triglicéridos <strong>de</strong> ca<strong>de</strong>na<br />

media.<br />

Acidos grasos es<strong>en</strong>ciales,<br />

emulsificación/estabiliza<br />

ción, factores<br />

organolépticos.<br />

Perfil <strong>de</strong> ácidos grasos,<br />

suceptibilidad a <strong>la</strong><br />

oxidación, cremado,<br />

sabor.


Selección <strong>de</strong> Hidratos <strong>de</strong> carbono<br />

Fu<strong>en</strong>te<br />

Factores <strong>de</strong> selección<br />

Lactosa, malto<strong>de</strong>xtrina,<br />

siropes <strong>de</strong> maíz, glucosa,<br />

<strong>de</strong>xtrosa.<br />

Osmo<strong>la</strong>ridad, factores<br />

organolepticos, textura,<br />

absorción <strong>de</strong> minerales.<br />

Factores <strong>de</strong> monitoreo<br />

<strong>Impacto</strong> gastrointestinal,<br />

par<strong>de</strong>ami<strong>en</strong>to no<br />

<strong>en</strong>zimático, factores<br />

alergénicos, sabor.


Optimización <strong>de</strong> <strong>la</strong> formu<strong>la</strong>ción propuesta<br />

Calidad <strong>de</strong> proteína como<br />

criterio <strong>de</strong> optimización<br />

Mayor<br />

acercami<strong>en</strong>to a un<br />

patrón <strong>de</strong><br />

aminoácidos<br />

es<strong>en</strong>ciales.<br />

Cumplir con <strong>la</strong><br />

cantidad y calidad<br />

<strong>de</strong> proteína.


FACTIBILIDAD TECNOLOGICA<br />

A ESCALA PILOTO<br />

Se comprueba <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

práctica que <strong>la</strong><br />

tecnología escogida<br />

es factible <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el<br />

punto <strong>de</strong> vista<br />

tecnológico


Definición <strong>de</strong>l proceso tecnológico<br />

Compatible con <strong>la</strong><br />

estabilidad <strong>de</strong><br />

<strong>los</strong> nutri<strong>en</strong>tes<br />

Integridad <strong>de</strong>l<br />

producto a<br />

través <strong>de</strong> su<br />

vida <strong>de</strong> anaquel


Definición <strong>de</strong>l proceso tecnológico<br />

• Optimización <strong>de</strong> <strong>los</strong> parámetros<br />

fundam<strong>en</strong>tales <strong>de</strong> operación.<br />

• Establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>los</strong> puntos críticos<br />

<strong>de</strong> control.<br />

• Establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l Sistema <strong>de</strong><br />

Calidad.


Evaluación <strong>de</strong>l producto<br />

4<br />

Nutricional<br />

Funcional y<br />

s<strong>en</strong>sorial<br />

Microbiológica


Aprobación Higiénico<br />

Sanitaria por <strong>la</strong>s<br />

autorida<strong>de</strong>s regu<strong>la</strong>torias<br />

compet<strong>en</strong>tes<br />

5<br />

Estos productos previo a su uso<br />

<strong>de</strong>b<strong>en</strong> pasar por un estricto<br />

control <strong>de</strong> sus características<br />

higiénico sanitarias <strong>de</strong><br />

obligatorio cumplimi<strong>en</strong>to


Productos Prebióticos


Productos Prebióticos


Productos Simbióticos


Fibra<br />

Lácteos


Fibra<br />

Pana<strong>de</strong>ría


Fibra<br />

Sustitutos<br />

<strong>de</strong><br />

comidas


CUBA 1<br />

Galletas dulces con VIMANG, antioxidante natural. Desarrol<strong>la</strong>das <strong>en</strong> el marco<br />

<strong>de</strong>l Proyecto CYTED “Aplicación <strong>de</strong> nuevos ingredi<strong>en</strong>tes funcionales <strong>en</strong><br />

<strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>para</strong> niños y adultos”<br />

Transferido al Instituto <strong>de</strong> Investigaciones <strong>para</strong> <strong>la</strong> Industria Alim<strong>en</strong>ticia (área<br />

productiva).


CUBA 1<br />

Complem<strong>en</strong>to <strong>en</strong>riquecido <strong>para</strong> embarazadas, madres que <strong>la</strong>ctan y<br />

niños <strong>en</strong> edad esco<strong>la</strong>r <strong>de</strong> <strong>en</strong>señanza primaria, <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>do a<br />

solicitud <strong>de</strong>l Programa Mundial <strong>de</strong> Alim<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> el marco <strong>de</strong>l<br />

Proyecto CYTED “Aplicación <strong>de</strong> nuevos ingredi<strong>en</strong>tes funcionales <strong>en</strong><br />

<strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>para</strong> niños y adultos”.<br />

Transferido a <strong>la</strong> Empresa <strong>de</strong> Productos Dietéticos <strong>de</strong> Bayamo.


CUBA 1<br />

Galletas <strong>de</strong> sal fortificadas <strong>para</strong> <strong>de</strong>sayuno <strong>de</strong> esco<strong>la</strong>res <strong>de</strong> <strong>en</strong>señanza primaria <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

provincias ori<strong>en</strong>tales <strong>de</strong> Cuba a solicitud <strong>de</strong>l Programa Mundial <strong>de</strong> Alim<strong>en</strong>tos y<br />

<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l marco <strong>de</strong>l Proyecto CYTED “Aplicación <strong>de</strong> nuevos ingredi<strong>en</strong>tes<br />

funcionales <strong>en</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>para</strong> niños y adultos”.<br />

Transferido a <strong>la</strong>s Industrias Locales <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Provincias <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong> Cuba, Holguín,<br />

Las Tunas, Granma y Guantánamo.


CUBA 1<br />

Galletas dulces con el empleo <strong>de</strong> cáscara <strong>de</strong> soya como fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> fibra<br />

dietética, producto <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>do <strong>en</strong> el marco <strong>de</strong>l Proyecto CYTED “Aplicación<br />

<strong>de</strong> nuevos ingredi<strong>en</strong>tes funcionales <strong>en</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>para</strong> niños y adultos”.<br />

Transferido al Instituto <strong>de</strong> Investigaciones <strong>para</strong> <strong>la</strong> Industria Alim<strong>en</strong>ticia (área<br />

productiva) y a <strong>la</strong> Unión <strong>de</strong> Empresas Confiteras.


CUBA 1<br />

He<strong>la</strong>do con VIMANG, antioxidante natural obt<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> <strong>la</strong> corteza <strong>de</strong>l árbol <strong>de</strong>l<br />

mango. E<strong>la</strong>borado <strong>en</strong> el merco <strong>de</strong>l Proyecto CYTED “Aplicación <strong>de</strong> nuevos<br />

ingredi<strong>en</strong>tes funcionales <strong>en</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>para</strong> niños y adultos”<br />

Transferido al Instituto <strong>de</strong> Investigaciones <strong>para</strong> <strong>la</strong> Industria Alim<strong>en</strong>ticia (área<br />

productiva)


CUBA 1<br />

Purés <strong>de</strong> frutas fortificados con hierro y vitamina C:<br />

Producto e<strong>la</strong>borado con pulpas <strong>de</strong> frutas especialm<strong>en</strong>te<br />

diseñado <strong>para</strong> niños <strong>de</strong> 6 meses a 3 años <strong>de</strong> edad con <strong>la</strong><br />

incorporación <strong>de</strong> una sal <strong>de</strong> hierro y vitamina C con vistas a<br />

elevar <strong>la</strong> ingesta <strong>de</strong> estos micronutri<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />

infantil cubana. Aporta el 20 % <strong>de</strong> <strong>la</strong>s recom<strong>en</strong>daciones <strong>de</strong><br />

ingesta <strong>de</strong> hierro <strong>para</strong> niños <strong>de</strong> esas eda<strong>de</strong>s.<br />

Transferido al 100 % <strong>de</strong> <strong>la</strong>s p<strong>la</strong>ntas productoras<br />

pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> Unión <strong>de</strong> Empresas <strong>de</strong> Frutas y<br />

Vegetales <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> <strong>la</strong> Industria Alim<strong>en</strong>ticia <strong>de</strong> Cuba.


CUBA 1<br />

Queso con microorganismo probiótico <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>do <strong>en</strong> el<br />

merco <strong>de</strong>l Proyecto CYTED “Aplicación <strong>de</strong> nuevos<br />

ingredi<strong>en</strong>tes funcionales <strong>en</strong> <strong>alim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>para</strong> niños y”.<br />

adultos<br />

Transferido al Instituto <strong>de</strong> Investigaciones <strong>para</strong> <strong>la</strong><br />

Industria Alim<strong>en</strong>ticia (área productiva).


GRACIAS

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!