Propiedades FÃsico-quÃmicas del Agua de Mar - Circulación General
Propiedades FÃsico-quÃmicas del Agua de Mar - Circulación General
Propiedades FÃsico-quÃmicas del Agua de Mar - Circulación General
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Densidad <strong><strong>de</strong>l</strong> agua <strong>de</strong> mar<br />
ρ = ρ (p, T, S)<br />
Compresibilidad<br />
κ Δp = -ΔV/V<br />
κ = κ (p, T, S)<br />
Expansión térmica<br />
α ΔΤ = ΔV/V<br />
α = α (p, T, S)<br />
Contracción halina<br />
β ΔS = -ΔV/V<br />
β = β (p, T, S)<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 1
Presión hidrostática<br />
ρ h<br />
z<br />
p z = ρ g h ρ = ∫ ρ dz<br />
ρ = ρ (p)<br />
[p] = [kg/m 3 ] [m/s 2 ] [m] = kg/m s 2 = Pascal<br />
si ρ = 1025 kg/m 3 y h = 100 m<br />
p = 100.45 x 10 4 Pa<br />
10 4 Pa = 1 <strong>de</strong>cibar<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 2
Temperatura potencial Atlántico Sur (30W)<br />
http://iridl.l<strong>de</strong>o.columbia.edu/SOURCES/.LEVITUS94/.ANNUAL/<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 3
H H<br />
O<br />
La molécula <strong>de</strong> agua y sales en solución<br />
agua<br />
+ +<br />
-<br />
agua <strong>de</strong> mar<br />
Cl - Na + -<br />
-<br />
NaCl<br />
-<br />
- - +<br />
-<br />
-<br />
-<br />
Punto <strong>de</strong> fusión 1074 K (801 °C)<br />
Punto <strong>de</strong> ebullición 1738 K (1465 °C)<br />
Densidad 2,2 ×10 3 kg/m 3<br />
Solubilidad 35,9 g en 100g <strong>de</strong> agua<br />
Excelente aislante eléctrico<br />
-<br />
Buen conductor eléctrico<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 4
Salinidad<br />
La salinidad se <strong>de</strong>fine como la masa <strong>de</strong> sales disueltas (en gramos) por<br />
kg <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> mar. La salinidad es adimensional, aunque habitualmente<br />
nos referimos a Unida<strong>de</strong>s Prácticas <strong>de</strong> Salinidad (ups)<br />
Masa <strong>de</strong> sales disueltas (gr)<br />
Masa <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> mar (Kg)<br />
Principales Constituyentes (35 ppm)<br />
por m 3 (aprox. 1026 Kg) <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> mar<br />
NaCl 28.014 Kg<br />
MgCl 2 3.812<br />
MgSO 4 1.752<br />
CaSO 4 1.283<br />
K 2 SO 4 0.816<br />
CaCO 3 0.122<br />
Kbr 0.101<br />
SrSO 4 0.028<br />
H 2 BO 3 0.028<br />
Total 35.956<br />
Principal composición <strong><strong>de</strong>l</strong> agua <strong>de</strong> mar<br />
35ppm<br />
Cationes g/Kg mEq/Kg<br />
Sodio 10.752 467.56<br />
Potasio 0.39 9.98<br />
Magnesio 1.295 106.50<br />
Calcio 0.416 20.76<br />
Sr 0.013 0.3<br />
Total 605.1<br />
Aniones<br />
Cloro 19.345 545.59<br />
Bromo 0.066 0.83<br />
Fluor 0.0013 0.07<br />
Sulfato 2.701 56.23<br />
Bicarbonato 0.145 2.3<br />
Total 605.02<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 5
“Constancia” <strong>de</strong> las proporciones<br />
Las sales disueltas se encuentran en concentraciones relativas<br />
casi constantes en todo el océano<br />
Sales disueltas en las<br />
aguas <strong>de</strong> mar<br />
(átomos):<br />
55.3 % Cloro<br />
30.8 % Sodio<br />
3.7 % Magnesio<br />
2.6 % Sulfuro<br />
1.2 % Calcio<br />
1.1 % Potasio<br />
Salinidad = 1.80655 x Clorinidad<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 6
Conductividad eléctrica<br />
Conductividad (mmhos/cm)<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
20°C<br />
10°C<br />
-2°C<br />
28 30 32 34 36<br />
Salinidad<br />
La resistencia eléctrica <strong>de</strong> un<br />
conductor <strong>de</strong> longitud l y sección q:<br />
R = r l/q [ohm]<br />
don<strong>de</strong> r es la resistencia específica.<br />
La inversa <strong>de</strong> r es la conductividad que<br />
se mi<strong>de</strong> en (ohms/cm)-1<br />
.<br />
En oceanografía suele medirse la<br />
conductividad en mmho / cm = mS / cm.<br />
Conocida la temperatura <strong>de</strong> una muestra <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> mar, la relación<br />
entre la conductividad y salinidad permite la <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> esta<br />
última mediante mediciones eléctricas, rápidas y <strong>de</strong> muy alta precisión.<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 7
Calor específico<br />
Q = ρ C p T<br />
∆Q = ρ C p ∆T<br />
Temperatura <strong>de</strong><br />
congelamiento y <strong>de</strong><br />
máxima <strong>de</strong>nsidad<br />
Calor específico (J/KgºC) (Joules/Kg)<br />
4000 4100 4200<br />
0°C<br />
20°C<br />
0 10 20 30 40<br />
Salinidad<br />
Variaciones <strong><strong>de</strong>l</strong> Calor Específico<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> agua <strong>de</strong> mar a presión constante,<br />
en función <strong>de</strong> la temperatura (°C)<br />
y la salinidad.<br />
Temperatura (°C)<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
-1<br />
-2<br />
-3<br />
-4<br />
Tρmax<br />
Tc<br />
24.695<br />
0 5 10 15 20 25 30 35<br />
Salinidad<br />
Temperatura <strong>de</strong> máxima <strong>de</strong>nsidad Trmáx y temperatura<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> punto <strong>de</strong> congelamiento Tc, en función <strong>de</strong> la salinidad.<br />
La escala <strong>de</strong> temperatura en grados centígrados (°C).<br />
A salinidad = 24.695 ambas temperaturas coinci<strong>de</strong>n.<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 8
Densidad <strong><strong>de</strong>l</strong> agua <strong>de</strong> mar<br />
ρ = ρ (p, T, S) [Kg/m 3 ]<br />
sigma -T = (ρ 0,T,S - 1000) [Kg/m 3 ]<br />
ρ = 1027 kg/m 3 sigma -T = 27 kg/m 3<br />
30<br />
T = 0°C<br />
30<br />
Sigma - T<br />
25<br />
20<br />
15<br />
T =20°C<br />
Sigma - T<br />
25<br />
20<br />
15<br />
S = 35<br />
10<br />
10<br />
S = 20<br />
5<br />
5<br />
10 20 30 40<br />
Salinidad<br />
0 5 10 15 20 25<br />
Temperatura (°C)<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 9
Densidad <strong><strong>de</strong>l</strong> agua <strong>de</strong> mar<br />
Salinity<br />
Temperature (ºC)<br />
κ<br />
Surface α β<br />
~ 4000 m<br />
Surface<br />
~ 4000 m<br />
Changes of compressibility (κ, 10 -4 kg/m 3 /dbar), thermal expansion (α, 10 -4 kg/m 3 /ºC) and haline<br />
contraction (β, 10 -4 kg/m 3 /psu) as a function of T and S at the sea surface and at 4000 m.<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 10
Densidad <strong><strong>de</strong>l</strong> agua <strong>de</strong> mar<br />
La no linealidad <strong>de</strong> la ecuación <strong>de</strong> estado <strong><strong>de</strong>l</strong> agua<br />
<strong>de</strong> mar produce varios fenómenos <strong>de</strong> importancia:<br />
1) Los efectos <strong>de</strong> cambios <strong>de</strong> salinidad sobre la <strong>de</strong>nsidad a bajas<br />
temperaturas son relativamente más importantes que a<br />
temperaturas altas<br />
2) A baja temperatura el agua <strong>de</strong> mar es más compresible que al<br />
alta temperatura (thermobaricity)<br />
3) La mezcla <strong>de</strong> dos masas <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> diferente temperatura y<br />
salinidad pero <strong>de</strong> la misma <strong>de</strong>nsidad es más <strong>de</strong>nsa que las<br />
aguas originales (cabbeling)<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 11
Espacio temperatura – salinidad 1<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 12
Espacio temperatura – salinidad 2<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 13
Temperatura vs. salinidad<br />
A<br />
B<br />
No linealidad: Cabelling<br />
La <strong>de</strong>nsidad σ en la superficie (0 dbar si <strong>de</strong>spreciamos la p-atmosférica) graficada<br />
en espacio T-S. Noten el cambio <strong>de</strong> pendiente <strong>de</strong> las isopicnas. Los puntos A y B<br />
representan dos tipos <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> igual <strong>de</strong>nsidad (ρ = 1026 kg/m 3 , σ = 26 kg/m 3 ).<br />
El segmento es la mezcla resultante.<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 14
Efectos <strong>de</strong> la no lienalidad:<br />
Evaporación<br />
El caso <strong><strong>de</strong>l</strong> Mediterráneo<br />
El agua cálida y salina que fluye <strong><strong>de</strong>l</strong> Mediterráneo hacia<br />
el Atlántico Norte (flecha roja) tiene una <strong>de</strong>nsidad<br />
similar a las aguas frías y poco salinas que fluyen <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
los mares <strong><strong>de</strong>l</strong> Norte (flecha azul).<br />
Océano<br />
Atlántico<br />
Mediterráneo<br />
Distribución <strong>de</strong> T a 1000<br />
m <strong>de</strong> profundidad en el<br />
Atlántico Norte<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 15
Efectos <strong>de</strong> la no lienalidad:<br />
El caso <strong><strong>de</strong>l</strong> Mediterráneo<br />
Porqué las aguas <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
Mediterráneo se<br />
hun<strong>de</strong>n a sólo 1000<br />
m <strong>de</strong> profundidad?<br />
% <strong>de</strong> saturación <strong>de</strong> O 2<br />
y salinidad a través<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> Atlántico a 35ºN<br />
Depth (m) Depth (m)<br />
APAN<br />
% saturación <strong>de</strong> O 2<br />
APAN<br />
Salinidad<br />
Med<br />
Med<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 16
Temperatura (ºC)<br />
Temperatura (ºC)<br />
B<br />
Salinidad<br />
B (NS)<br />
A (Med)<br />
A<br />
Temperatura vs. Salinidad<br />
No linealidad<br />
La <strong>de</strong>nsidad (σ) en la superficie (0 dbar) (a) y<br />
a 4000 dbar (b) en espacio T-S. Noten el<br />
cambio en las pendientes <strong>de</strong> σ,<br />
El agua más fría y menos salina es más<br />
compresibles<br />
El par rojo (2) en ambos paneles compara las<br />
aguas cálidas y salinas (A) con las aguas frías<br />
y poco salinas (B). Si estas aguas se<br />
<strong>de</strong>splazan <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la superficie (a) hasta 4000<br />
dbares (b) las aguas cálidas que eran más<br />
<strong>de</strong>nsas pasan a ser menos <strong>de</strong>nsas.<br />
Adaptado <strong>de</strong> Talley et al., 2011, Descriptive Physical Oceanography, 6th Edition, Aca<strong>de</strong>mic Press / Elsevier<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 17<br />
Temperatura (ºC)<br />
κ<br />
Salinidad<br />
B<br />
5<br />
10<br />
A
Nueva Ecuación Termodinámica <strong><strong>de</strong>l</strong> agua <strong>de</strong> <strong>Mar</strong><br />
En 2010 varios organismos internacionales (COI, SCOR, IAPSO) adoptaron<br />
conjuntamente un nuevo estándar para el cálculo <strong><strong>de</strong>l</strong> las propieda<strong>de</strong>s<br />
termodinámicas <strong><strong>de</strong>l</strong> agua <strong>de</strong> mar. Este nuevo estándar, conocido como<br />
TEOS-10 (por sus siglas en inglés), reemplaza la viejo estándar o Ecuación<br />
<strong>de</strong> Estado (EOS80) y <strong>de</strong>be ser la forma <strong>de</strong> calcular las propieda<strong>de</strong>s<br />
termodinámicas <strong><strong>de</strong>l</strong> agua <strong>de</strong> mar.<br />
El TEOS-10 ha construido la función <strong>de</strong> Gibbs <strong><strong>de</strong>l</strong> agua <strong>de</strong> mar, a partir <strong>de</strong> la<br />
cual es posible calcular la <strong>de</strong>nsidad, velocidad <strong><strong>de</strong>l</strong> sonido, calor específico,<br />
entalpía específica, y entropía específica.<br />
S P (Salinidad Práctica)<br />
S R (Salinidad <strong>de</strong> Referencia)<br />
Lo que medimos con un salinómetro y se usaba hasta<br />
ahora para el cálculo <strong>de</strong> las variables <strong>de</strong>rivadas, como<br />
la <strong>de</strong>nsidad<br />
Fracción <strong>de</strong> masa <strong>de</strong> soluto en <strong>Agua</strong> Estándar<br />
S A (Salinidad Absoluta)<br />
Fracción <strong>de</strong> masa <strong>de</strong> soluto en la muestra,<br />
lo que interesa para el cálculo <strong>de</strong> la <strong>de</strong>nsidad<br />
Los oceanógrafos no entren en pánico visiten http://www.teos-10.org/<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 18
Temperatura superficial<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 19
Salinidad superficial<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 20
Densidad superficial<br />
Circulación <strong>General</strong> II –4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 21
Espacio temperatura – salinidad 3<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 22
Espacio temperatura – salinidad 4<br />
Profundidad (m)<br />
-4000 -3000 -2000 -1000 0<br />
S<br />
24.5 25 25.5 26 26.5 27 27.5 28<br />
34 34.5 35 35.5 36 36.5 37<br />
0 5 10 15 20 25<br />
Temperatura Potencial (°C)<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
líneas <strong>de</strong> σ<br />
constante<br />
-990<br />
-743<br />
-496<br />
-1484 -1976<br />
-2957<br />
-3934<br />
-397<br />
22<br />
22<br />
-298<br />
-199<br />
-149<br />
23<br />
-2<br />
-50<br />
-99<br />
23<br />
24<br />
24<br />
25<br />
25<br />
26<br />
26<br />
27<br />
27<br />
28<br />
28<br />
S 33 34 35 36 37 38<br />
Salinidad (ups)<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 23
Origen <strong>de</strong> las sales disueltas<br />
Composición <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> río y <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> mar<br />
concentraciones en mEq/l<br />
Ríos <strong>Mar</strong> Sales Ríos-<br />
35ppm cíclicas s.c.<br />
Iones Positivos (cationes)<br />
Sodio Na +<br />
0.27 468 0.19 0.08<br />
Potasio K +<br />
0.06 10 0.00 0.06<br />
Magnesio Mg ++ 0.34 107 0.04 0.30<br />
Calcio Ca ++ 0.75 20 0.01 0.74<br />
Total Cationes 1.42 605 0.24 1.18<br />
Iones negativos (aniones)<br />
Cloro Cl -<br />
0.22 546.5 0.22 0.00<br />
-<br />
Bicarbonato HCO 3 0.96 2.3 0.00 0.96<br />
--<br />
Sulfato SO 4 0.24 56.2 0.02 0.22<br />
Total Aniones 1.42 605.0 0.24 1.18<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 24
Tiempos <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ncia<br />
los principales constituyentes <strong><strong>de</strong>l</strong> agua <strong>de</strong> mar<br />
Constituyente Tasa agua mar/ Tiempo <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ncia<br />
agua río - s.c. 10 6 años<br />
<strong>Agua</strong> 0.965 0.044<br />
Sales totales 500.0 22.0<br />
-<br />
HCO 3 2.4 0.11<br />
Ca ++ 27.0 1.2<br />
K + 170.0 7.5<br />
--<br />
SO 4 250.0 11.0<br />
Na + 5900.0 260.0<br />
Cl - infinito infinito<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 25
La concentración <strong>de</strong> gases nobles<br />
El factor <strong>de</strong> pérdida es la tasa entre la concentración relativa <strong>de</strong> un gas noble en<br />
el sol sobre la concentración relativa en meteoritos supuestamente similares a<br />
material <strong><strong>de</strong>l</strong> manto.<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 26
Balance geoquímico<br />
Los elementos volátiles en exceso<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 27
Edad <strong><strong>de</strong>l</strong> océano profundo<br />
Determinación empleando 14 C<br />
Tiempo en años transcurridos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> que una parcela <strong>de</strong> agua situada actualmente a 3000 m<br />
<strong>de</strong> profundidad estuvo en contacto con la atmósfera.<br />
Circulación <strong>General</strong> II – 4. <strong>Propieda<strong>de</strong>s</strong> físico-químicas 28