Descarga en formato PDF (18 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...
Descarga en formato PDF (18 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...
Descarga en formato PDF (18 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Edición facsimilar
(EDICIÓN FACSIMILAR)
Arazua<br />
Boletín de la Asociación Protectora de la Cultura Gallega<br />
Montevideo (1929-1930)<br />
Raza Celta<br />
Órgano del Comité Autonomista Gallego de Montevideo<br />
Montevideo (1934-1935)<br />
Edición de:<br />
Luís Alonso Girgado<br />
María Vilariño Suárez
Edita:<br />
XUNTA DE GALICIA<br />
Secretaría Xeral de Política Lingüística<br />
C<strong>en</strong>tro Ramón Piñeiro <strong>para</strong> a Investigación <strong>en</strong> Humanidades<br />
Coordinador Ci<strong>en</strong>tífico:<br />
Manuel González González<br />
Director Técnico de Literatura:<br />
Anxo Tarrío Varela<br />
Realización:<br />
GRÁFISANT, S.L. - Santiago de Compostela<br />
ISBN: 84-453-4225-8<br />
Depósito Legal: C-349/2006
AGRADECEMENTOS<br />
A nosa gratitude ao Instituto Padre Sarmi<strong>en</strong>to, de Santiago de<br />
Compostela, que cedeu x<strong>en</strong>erosam<strong>en</strong>te os dous números de Arazua que<br />
utilizamos <strong>para</strong> facer esta edición facsimilar. Igualm<strong>en</strong>te agradecemos á<br />
Biblioteca Nacional de Montevideo a súa x<strong>en</strong>erosa cesión dos orixinais de<br />
Raza Celta. O bibliotecario da Casa de Galicia de Montevideo, Don Ismael<br />
Martínez, actuou de intermediario na cesión destes orixinais. A Real<br />
Academia Galega proporcionounos algunhas páxinas do número 4 de<br />
Raza Celta que posibilitaron a reprodución completa do devandito número.<br />
A todos, pois, moitísimas grazas.
ÍNDICE XERAL<br />
1. FICHA TÉCNICA: ARAZUA ....................................................................................................................... 11<br />
2. NOTA INTRODUTORIA .............................................................................................................................. 13<br />
3. ÍNDICES .......................................................................................................................................................... 17<br />
4.1 Sumarios ............................................................................................................................................... 17<br />
4.2 Colaboradores ..................................................................................................................................... 17<br />
4. ARAZUA: FACSÍMILE<br />
5. FICHA TÉCNICA: RAZA CELTA ................................................................................................................ 47<br />
6. NOTA INTRODUTORIA .............................................................................................................................. 49<br />
7. ÍNDICES .......................................................................................................................................................... 51<br />
7.1 Sumarios ............................................................................................................................................... 51<br />
7.2 Colaboradores ..................................................................................................................................... 56<br />
8. RAZA CELTA: FACSÍMILE<br />
9. BIBLIOGRAFÍA .............................................................................................................................................. 237<br />
9
1. FICHA TÉCNICA<br />
TÍTULO: Arazua<br />
SUBTÍTULO: Boletín de la Asociación Protectora de la Cultura Gallega<br />
LUGAR: Montevideo (Uruguai)<br />
DATA DE COMEZO: xullo de 1929<br />
DATA DE REMATE: outubro de 1930<br />
TOTAL DE NÚMEROS: 2<br />
EDITA: Asociación Protectora da Cultura Galega<br />
FORMATO: 34 x 25 cm. (con mínimas variacións)<br />
NÚMERO DE PÁXINAS POR NÚMERO: 12 (o número 1 está s<strong>en</strong> paxinar)<br />
IMPRIME: Talleres gráficos da “Editorial Apolo”, <strong>en</strong> r/ Maldonado, 1037, Montevideo (de acordo coa refer<strong>en</strong>cia<br />
que aparece no número 1, ao pé da páxina final)<br />
LINGUA: castelán<br />
DIRECTOR: non consta, pero debeu asumir unha función ori<strong>en</strong>tadora Constantino Sánchez Mosquera<br />
COLABORADORES LITERARIOS: A. Alonso Ríos, Miguel Barros Castro, Eduardo Blanco Amor, Roberto Blanco<br />
Torres, Gumersindo Busto, Salvador Cabeza de León, P. Campos Couceiro, Ricardo Carballo Calero,<br />
Augusto Mª Casas, Jaime L. Mor<strong>en</strong>za, F. Martínez Morás, Lino Pérez, Francisco Regueira, Eladio<br />
Rodríguez González, Constantino Sánchez Mosquera / (CSM), Julio Sigü<strong>en</strong>za, Ramón Suárez<br />
Picallo<br />
COLABORADORES ARTÍSTICOS: Santiago Bonome<br />
PUBLICIDADE: de tipo comercial e cultural<br />
ILUSTRACIÓNS: ap<strong>en</strong>as algunha pequ<strong>en</strong>a viñeta e a reprodución do grupo escultórico Lembranza, de Santiago<br />
Bonome<br />
TIRAXE: 1000 exemplares<br />
CONTIDOS: fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te de carácter político e cultural e c<strong>en</strong>trados exclusivam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> Galicia. Liña de<br />
p<strong>en</strong>sam<strong>en</strong>to galeguista, crítica e rex<strong>en</strong>eracionista, interesada no apoio económico dos galegos á cultura<br />
do país e ás súas institucións<br />
LOCALIZACIÓN: na Biblioteca Nacional de Montevideo (só o número 2), na Biblioteca do Instituto Padre<br />
Sarmi<strong>en</strong>to (completa), na da Real Academia Galega (completa), na da Universidade de Santiago de<br />
Compostela (completa)<br />
11
2. NOTA INTRODUTORIA A ARAZUA<br />
Cabeceira pouco coñecida da pr<strong>en</strong>sa emigrante galega <strong>en</strong> Uruguai, Arazua (Montevideo, 1929-1930)<br />
forma parte do grupo de publicacións case non natas que na súa curta xeira non chegaron aos dez números.<br />
Son once, <strong>en</strong> total, esas publicacións de acordo co reconto feito por Carlos Zubillaga Barrera 1 e, consecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te,<br />
Arazua 2 sitúase a carón de Nós, Compostela, Airiños da Terra, Galicia, Galaxia, Valle Miñor e algunha<br />
máis. Publicación de amplo <strong>formato</strong>, foi voceira da Asociación Protectora da Cultura Galega de<br />
Montevideo 3 . Trátase dunha nova iniciativa xornalística do doutor Constantino Sánchez Mosquera, home<br />
que des<strong>en</strong>volveu un incansable labor cultural con proxectos e empresas de significativa importancia na<br />
órbita galeguista, aínda que máis de unha quedara frustrada.<br />
Home controvertido, non sempre ideoloxicam<strong>en</strong>te consecu<strong>en</strong>te 4 , Constantino Sánchez Mosquera 5<br />
(nacido n’A Coruña <strong>en</strong> <strong>18</strong>87), doutor <strong>en</strong> Medicina pola Universidade de Madrid, –título que revalidou na<br />
de Montevideo– foi un persoeiro moi activo do galeguismo societario, cultural e político na emigración,<br />
ámbito no que chega a presidir o C<strong>en</strong>tro Galego, a Asociación Protectora da Cultura Galega e o Comité<br />
Autonomista Galego de Montevideo. Paralelam<strong>en</strong>te, foi director e ori<strong>en</strong>tador ideolóxico da Revista del<br />
C<strong>en</strong>tro Gallego (que no número 151 titulábase Galicia) na etapa que abrangue os números 125-163 e que cronoloxicam<strong>en</strong>te<br />
corresponde á segunda metade da década 1920-1930, pero inspirou, fundou e dirixiu tamén<br />
as cabeceiras Arazua (1929-1930) e Raza Celta (que <strong>en</strong>tre 1934 e 1935 tirou un total de 12 números). Lémbrese<br />
que, <strong>en</strong> Uruguai, o terreo da pr<strong>en</strong>sa galeguista, autonomista, def<strong>en</strong>sora do Partido Galeguista e das máis<br />
significativas institucións culturais galegas (a Universidade de Santiago, a Real Academia Galega e o<br />
Seminario de Estudos Galegos), está repres<strong>en</strong>tado por Arazua, Raza Celta e O Irmandino, voceiro, este último,<br />
da Irmandade Galeguista de Uruguai e polémico nalgunha ocasión con actitudes de Sánchez<br />
Mosquera, que rexeitaba calquera alianza do Partido Galeguista con formacións republicanas ou de esquerdas<br />
radicais. Autonomista confeso, rex<strong>en</strong>eracionista e culturalista moi dado ás grandes empresas e iniciativas,<br />
publicitou x<strong>en</strong>erosam<strong>en</strong>te o Estatuto de Autonomía de Galicia nas páxinas de Raza Celta (onde nunha<br />
serie de artigos se reproduciu o texto estatutario xunto con com<strong>en</strong>tarios didácticos de ori<strong>en</strong>tación) e teimou<br />
na axuda a unha Galicia culturalm<strong>en</strong>te viva e activa e na tarefa de levar esa cultura aos países de<br />
Hispanoamérica onde tiña Galicia <strong>en</strong>tidade repres<strong>en</strong>tativa.<br />
Cumprirá aquí abrir un breve paréntese <strong>para</strong> sintetizar e concretar as manifestacións do galeguismo<br />
<strong>en</strong> Uruguai (<strong>en</strong> Montevideo, concretam<strong>en</strong>te), un galeguismo moito m<strong>en</strong>os activo e significativo que o de<br />
Bos Aires e que <strong>para</strong> Núñez Seixas foi precisam<strong>en</strong>te sucursalista 6 do que se des<strong>en</strong>volveu na capital arx<strong>en</strong>tina.<br />
En calquera caso, e de acordo coa limitada <strong>en</strong>tidade dese galeguismo, as súas manifestacións concretas<br />
foron as seguintes:<br />
• Ciclos de confer<strong>en</strong>cias e outras actividades culturais e de signo político no C<strong>en</strong>tro Galego e na Casa<br />
de Galicia.<br />
• Visita a c<strong>en</strong>tros galegos, confer<strong>en</strong>cias e artigos de pr<strong>en</strong>sa de figuras significativas como Eduardo<br />
Blanco Amor, Ramón Suárez Picallo, Castelao, Antón Zapata, etc.<br />
• Creación de cabeceiras da pr<strong>en</strong>sa galeguista como Arazua, Raza Celta, O Irmandino ou Nós.<br />
• Iniciativas culturais de Constantino Sánchez Mosquera: Certame galego-americano, Semana<br />
Galega, Gran exposición de arte galega, Campaña pro-autonomista 1932-33, Comité Autonomista<br />
Galego, Asociación Protectora da Cultura Galega, etc.<br />
• Actividades da Peña Céltiga no café Tupí Nambá de Montevideo.<br />
• Fundación, <strong>en</strong> 1933, do semanario Nós, por iniciativa de A. Crestar e outros membros da Casa de<br />
Galicia.<br />
• Establecem<strong>en</strong>to, <strong>en</strong> 1934, dunha filial de Partido Galeguista <strong>en</strong> Montevideo fundada por Manuel<br />
Meilán. No mesmo ano xorde a Irmandade Galeguista de Uruguai que presidirán M. Meilán e P.<br />
Fernández Veiga.<br />
1 Carlos Zubillaga Barrera, A pr<strong>en</strong>sa galega de emigración <strong>en</strong> Uruguai, Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 1996, p. 36<br />
2 Consultamos á Academia Vasca da Lingua ao respecto da voz Arazua. A voz non debe levar til, pois o vasco descoñece ese trazo gráfico<br />
agás na transcrición de palabras doutras linguas. Polo demais, arazua é unha variedade dialectal oral de arazoa, que é actualm<strong>en</strong>te a grafía<br />
común e unificada. Suprimimos, pois, o til de Arazua que tampouco aparece <strong>en</strong> ningunha ocasión nas páxinas da revista.<br />
3 Para a historia e a dinámica do galeguismo <strong>en</strong> Uruguai véxase: Xosé Manuel Núñez Seixas, O galeguismo <strong>en</strong> América, Sada (A Coruña):<br />
Ediciós do Castro, 1992.<br />
4 Núñez Seixas cualifícao de “aliado circunstancial dos galeguistas de Bos Aires” e acúsao de “dandysmo e inconsist<strong>en</strong>cia ideolóxica”,<br />
“rexionalista moderado e flutuante”, “superficial e prático galeguismo”; <strong>en</strong> op. cit, pp. 168-169 e seguintes.<br />
5 Datos biográficos e do seu labor cultural <strong>en</strong> Montevideo témolos <strong>en</strong>: Carlos Zubillaga Barrera, A pr<strong>en</strong>sa galega de inmigración <strong>en</strong> Uruguai,<br />
Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 1996, pp. 200-201 e Gran Enciclopedia Galega, Silverio Cañada (editor), Xixón, 1974, t. XXVII,<br />
p. 237.<br />
6 Op. cit. ; p. 135.<br />
13
• Actividades e visitas de Castelao 7 .<br />
• Interv<strong>en</strong>ción de emigrados como Xulio Sigü<strong>en</strong>za na vida política galega. Apoio ao manifesto galeguista<br />
asinado <strong>en</strong> Bos Aires <strong>en</strong> 1930 e reproducido <strong>en</strong> Arazua, núm. 2, 1930. Campañas de pr<strong>en</strong>sa <strong>en</strong><br />
apoio da creación de cátedras universitarias de lingua galega, da construción dunha resid<strong>en</strong>cia de<br />
estudantes <strong>en</strong> Santiago, de apoio a Real Academia Galega e ao Seminario de Estudos Galegos, etc.<br />
No establecem<strong>en</strong>to dos bloques ou apartados configuradores da nosa pr<strong>en</strong>sa emigrante, o profesor<br />
Zubillaga 8 , que subliña a primacía da chamada “pr<strong>en</strong>sa de sociedades” (repres<strong>en</strong>tada <strong>en</strong> Montevideo polas<br />
cabeceiras do C<strong>en</strong>tro Galego e da Casa de Galicia e por outras como Finisterre, Compostela, Unión e Hijos de<br />
Morgadanes ou Valle Miñor), fala dun modelo de pr<strong>en</strong>sa que dirixe o seu discurso a unha colectividade <strong>para</strong><br />
sali<strong>en</strong>tar os trazos e valores da súa id<strong>en</strong>tidade. Este modelo, de marcado carácter cultural ou político-cultural,<br />
terá como claves caracterizadoras: a frecu<strong>en</strong>te apelación ao bilingüismo, a moi relativa preocupación<br />
polo acontecer actual, a irregular periodicidade na súa comparec<strong>en</strong>cia, a pouca relación coa pr<strong>en</strong>sa local (a<br />
de Montevideo propiam<strong>en</strong>te uruguaia) ou a procura do lector comprometido co ideario e valores def<strong>en</strong>didos<br />
pola publicación. Asociacións como a Irmandade Galeguista do Uruguai, o Comité Autonomista<br />
Galego de Montevideo ou a Asociación Protectora da Cultura Galega promoveron as cabeceiras repres<strong>en</strong>tativas<br />
desta modalidade de pr<strong>en</strong>sa á que pert<strong>en</strong>ce Arazua e, xunto a ela, Raza Celta, O Irmandino, Guieiro,<br />
Nós ou O Fungueiro.<br />
Só unha discrepancia coa observación do profesor Zubillaga ao tratar deste modelo de pr<strong>en</strong>sa e escribir<br />
que unha das súas claves é “unha máis frecu<strong>en</strong>te apelación ao bilingüismo (ás veces con forte predominancia<br />
do uso do galego)” 9 , xuízo que, ao noso ver, e repasadas con at<strong>en</strong>ción as páxinas de Arazua, Raza<br />
Celta ou Galicia Nueva, non se xustifica nin por aproximación. Rexionalista, autonomista ou nacionalista,<br />
esta pr<strong>en</strong>sa non manifesta interese pola lingua, ou pola praxe da lingua, canle de expresión que non se debate<br />
como problema nin se emprega como signo de id<strong>en</strong>tidade: o seu uso limítase a algunha colaboración case<br />
sempre literaria e case sempre poética. Así, o lector que repase Arazua, só terá ocasión de atopar <strong>en</strong> galego<br />
a reprodución –un texto alleo, pois, á publicación– do Manifesto Nacionalista asinado <strong>en</strong> Bos Aires, <strong>en</strong> 1930,<br />
por un grupo de galeguistas (Suárez Picallo, E. Blanco Amor, F. Regueira, P. Campos Couceiro e A. Alonso<br />
Ríos). Fóra diso e dalgún epígrafe (e só epígrafe) de sección como “Farrapos”, nada se expresa <strong>en</strong> galego<br />
nesta Arazua voceira dunha Asociación que <strong>en</strong> principio presidía José L. Mor<strong>en</strong>za, ao que sucedería no cargo<br />
Constantino Sánchez Mosquera, e da que era secretario Xulio Sigü<strong>en</strong>za.<br />
Preto das iniciativas culturais de Sánchez Mosquera –e tamén <strong>en</strong> Arazua– estivo durante certo tempo<br />
Xulio Sigü<strong>en</strong>za 10 , que, chamado precisam<strong>en</strong>te polo doutor coruñés, chegara a Montevideo despois de residir<br />
trece anos (1912-1925) na Habana, onde <strong>en</strong> 1923 publica o poemario De los agros celtas, asiste á tertulia<br />
galeguista do café La Puerta del Sol, escribe os seus primeiros versos galegos e milita no nacionalismo<br />
d<strong>en</strong>de a Irmandade da Fala da Habana que el mesmo organiza, ademais de colaborar con frecu<strong>en</strong>cia <strong>en</strong><br />
cabeceiras da pr<strong>en</strong>sa galega da Illa como Eco de Galicia, Galicia, Labor Gallega e da hispano-cubana como<br />
Diario de la Marina ou Diario Español. En 1926 está <strong>en</strong> Bos Aires, onde colabora así mesmo na pr<strong>en</strong>sa galega<br />
(Galicia, Almanaque Gallego, Orzán, El Heraldo Gallego, etc.) e aínda ocupa, por un tempo, a dirección da prestixiosa<br />
revista Céltiga.<br />
En 1927 Sigü<strong>en</strong>za está <strong>en</strong> Montevideo onde, xunto a Sánchez Mosquera, funda a Asociación Protectora<br />
da Cultura Galega e traballa, durante cinco anos, como secretario do C<strong>en</strong>tro Galego, do que dirixirá a revista<br />
Galicia por breve tempo. Dirixe así mesmo a revista Cartel e colabora <strong>en</strong> El Día. En repres<strong>en</strong>tación do<br />
C<strong>en</strong>tro Galego é <strong>en</strong>viado a Galicia nunha delegación propiciada pola ORGA de Bos Aires <strong>en</strong> 1931. Así, e<br />
como candidato por Lugo, Sigü<strong>en</strong>za preséntase ás eleccións de xuño de 1931 como repres<strong>en</strong>tante dos emigrantes<br />
galegos e na candidatura da Federación Republicana Galega, mais non obtén a acta de deputado.<br />
En Montevideo imparte confer<strong>en</strong>cias e ofrece recitais poéticos, publica Galicia, cara y cruz (1930), libro de<br />
<strong>en</strong>saios breves, e os poemarios La ruta av<strong>en</strong>turera (1928) e Cuaderno del ojo sin sueño (1931). Outra galega de<br />
orixe, a poeta uruguaia Juana de Ibarbourou, prologa o seu primeiro poemario <strong>en</strong> galego , Cantigas e verbas<br />
ao ar, que a editorial Nós publica n’A Coruña <strong>en</strong> 1928.<br />
Cumprirá dicir, ao respecto da ori<strong>en</strong>tación de Arazua, que, <strong>en</strong> xeral, a pr<strong>en</strong>sa galega de Uruguai foi<br />
seguidora do Rexionalismo ata o bi<strong>en</strong>io 1930-1931; é dicir, ata os comezos da II República, malia anteced<strong>en</strong>-<br />
7 Recollidas por Carlos Zubillaga Barrera no seu libro Castelao y Uruguay, Montevideo: Universidad de la República / C<strong>en</strong>tro de Estudios<br />
Gallegos, 2004.<br />
8 Carlos Zubillaga Barrera, A pr<strong>en</strong>sa galega de inmigración <strong>en</strong> Uruguai; op. cit, pp. 31-39.<br />
9 Op. cit, p. 32.<br />
10 Para o percorrido vital e literario-cultural de Xulio Sigü<strong>en</strong>za no ámbito da emigración véxase: Josefa Beloso: Xulio Sigü<strong>en</strong>za. Obra galega,<br />
Santiago de Compostela: C<strong>en</strong>tro Ramón Piñeiro <strong>para</strong> a Investigación <strong>en</strong> Humanidades, 2000; pp. <strong>18</strong>-34.<br />
14
tes como o de Alma Gallega, voceira da Casa de Galicia, que xa <strong>en</strong> 1921, no artigo “Regionalismo y nacionalidad”<br />
(núm. 8, ano II, xaneiro de 1921), reformula a idea de Estado <strong>en</strong> función das nacionalidades históricas<br />
a partir das autonomías rexionais. Nesta liña, Arazua –como xa precisamos– reproduce o “Manifesto<br />
Nacionalista” do 1 de setembro de 1930 asinado <strong>en</strong> Bos Aires. En Raza Celta adquire pulo o autonomismo a<br />
partir da consideración de que España non é unha nación unitaria s<strong>en</strong>ón unha suma de “nacionalidades<br />
difer<strong>en</strong>ciadas”. Sánchez Mosquera, nas páxinas de Galicia, Arazua e Raza Celta, id<strong>en</strong>tifícase co concepto de<br />
“nación gallega” e def<strong>en</strong>de a estrutura da República Federal ao tempo que aposta decididam<strong>en</strong>te polo<br />
Partido Galeguista. A partir de 1935 o seu discurso varía notablem<strong>en</strong>te e boa proba diso é a súa proposta de<br />
fundar un partido galeguista de dereitas.<br />
Voceira da Asociación Protectora da Cultura Galega e auspiciada por un galeguista cultural como<br />
Sánchez Mosquera, Arazua (que t<strong>en</strong> a rareza de non ocuparse de ningunha sociedade de inmigrantes galegos,<br />
pero que <strong>en</strong>carou moi criticam<strong>en</strong>te o problema dos nosos emigrados) foi decididam<strong>en</strong>te un espello da<br />
actividade cultural galega: desa cultura, da súa actualidade, informou e tamén opinou. Abonda con observar<br />
certos titulares como “Galicia <strong>en</strong> los libros”, “El Humanismo <strong>en</strong> la cultura”, “Noticiero de Arte Gallego”<br />
ou os referidos a escritores e publicacións (Rosalía, Otero Pedrayo, J. B. Andrade, M. Lugrís Freire) <strong>para</strong><br />
detectar a liña culturalista e galeguista de Arazua, liña <strong>para</strong>lela á de carácter político que adquire énfase nos<br />
escritos de Sánchez Mosquera, Xulio Sigü<strong>en</strong>za e J. L. Mor<strong>en</strong>za ou no texto de adhesión dun grupo de galegos<br />
de Bos Aires ao discurso nacionalista do Pacto de Barrantes (Arazua, núm. 2, p. 4, texto que volve a ser<br />
com<strong>en</strong>tado na páxina 10 do mesmo número da publicación).<br />
De acordo co texto inicial de “Notas editoriales”, Arazua é voceira dunha Galicia nova, fervedoiro de<br />
inquedanzas de espírito e p<strong>en</strong>sam<strong>en</strong>to, vital e dinámica. Nela comeza un movem<strong>en</strong>to de homes que quer<strong>en</strong><br />
“elevar su pueblo a un rango de civilización superior” (Arazua, núm. 1, p. [1]). Consecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te, o pequ<strong>en</strong>o<br />
grupo que elabora estas páxinas ou colabora nelas (Sigü<strong>en</strong>za, R. Blanco Torres, M. Barros, J. L. Mor<strong>en</strong>za,<br />
Augusto Mª Casas e, d<strong>en</strong>de logo, o moi activo e prolífico Sánchez Mosquera) informa da actividade ci<strong>en</strong>tífica,<br />
literaria, económica, artística, social e política galega con especial at<strong>en</strong>ción ás <strong>en</strong>tidades e institucións<br />
que vertebran e dan pulo a esa actividade non sempre d<strong>en</strong>de a axeitada óptica galeguista: A Real Academia<br />
Galega, o Seminario de Estudos Galegos, a Universidade de Santiago, o Partido Galeguista e, por suposto,<br />
a Asociación Protectora da Cultura Galega, que patrocina a publicación abrindo unha fiestra de rigor crítico<br />
<strong>para</strong> que os galegos da diáspora saiban por onde vai a cultura e a xeira política do país e solicitando<br />
axuda económica <strong>para</strong> as institucións que pot<strong>en</strong>cian e animan a vida da cultura galega. E, d<strong>en</strong>de logo, no<br />
político, coa def<strong>en</strong>sa dunha autonomía pl<strong>en</strong>a (Arazua, núm. 2, p. 7) que resolva os difer<strong>en</strong>tes problemas de<br />
Galicia. A receita que se publicita é clara e sinxela <strong>para</strong> Sánchez Mosquera: “La personalidad y el prestigio<br />
de los hombres y de los pueblos, si ha de t<strong>en</strong>er consist<strong>en</strong>cia, debe cim<strong>en</strong>tarse <strong>en</strong> dos fuertes pilares: el cultural<br />
y el económico” (Arazua, núm. 1, p. [7]) e tamén <strong>para</strong> Sigü<strong>en</strong>za e Mor<strong>en</strong>za: “El valor de los pueblos se<br />
mide unicam<strong>en</strong>te por la cultura que irradian” (Arazua, núm. 1, p. [7]).<br />
S<strong>en</strong> autocaracterización de ningunha clase como publicación, coa pres<strong>en</strong>za unicam<strong>en</strong>te dun reducido<br />
número de sinaturas, Arazua, de carácter anual na súa periodicidade, foi –ou máis exactam<strong>en</strong>te, quixo ser–<br />
unha plataforma galeguista movida por altos ideais que non só fixo un positivo labor propagandístico na<br />
órbita galeguista (tiraron 1000 exemplares dos seus dous únicos números), s<strong>en</strong>ón que t<strong>en</strong>tou achegar fondos<br />
<strong>para</strong> o sostem<strong>en</strong>to das institucións que publicitou nas súas páxinas. Informativa e de opinión a un<br />
tempo, nutriuse de textos de tres clases distintas: colaboracións e notas informativas, material epistolar (cartas<br />
de S. Cabeza de León, Eladio R. González, Martínez Morás, Carballo Calero) e reprodución de informacións<br />
da pr<strong>en</strong>sa galega (El Pueblo Gallego, Correo de Galicia, El Despertar Gallego). Case coetáneas e na súa liña<br />
figuran Raza Celta, Galicia e O Irmandino, que conseguiron ter unha máis longa andaina. Cómpre, unha vez<br />
máis, dar conta do <strong>para</strong>doxo dunhas páxinas galeguistas nas que a lingua non tivo <strong>en</strong>trada nin sequera no<br />
tópico terreo da lírica, situación que mellorou un tanto nas súas compañeiras de viaxe citadas. Como observa<br />
Núñez Seixas 11 , Arazua posúe, sobre todo no seu número 2, “unha forte cárrega máis política ca cultural,<br />
de our<strong>en</strong>tación nidiam<strong>en</strong>te galeguista –malia estar toda ela escrita <strong>en</strong> español– que a fai devanceira cumprida<br />
do posterior boletín, igualm<strong>en</strong>te al<strong>en</strong>tado por Sánchez Mosquera, Raza Celta”.<br />
11 Op. cit. ; p. <strong>18</strong>2.<br />
15
4. ÍNDICES<br />
4.1. Sumarios<br />
NÚMERO 1 (xullo, 1929) 12<br />
– “Notas editoriales”, s.s.<br />
– “Artistas gallegos”, Santiago Bonome: Lembranza (ilustración).<br />
– “De colaboración. El humanismo de la cultura”, Miguel Barros Castro.<br />
– “Gaceta de Galicia”, s.s.<br />
– “Glosas Gallegas”, Julio Sigü<strong>en</strong>za,.<br />
– “Gracias!...”, s.s.<br />
– “Dos or<strong>en</strong>sanos olvidados”, Roberto Blanco Torres<br />
– “El deber de los gallegos”, C. Sánchez Mosquera.<br />
– “A los gallegos emigrados”, Julio Sigü<strong>en</strong>za e J. L. Mor<strong>en</strong>za.<br />
– “Notas y com<strong>en</strong>tarios”, s.s.<br />
– “Cosas nuestras. Cartas del «Seminario»”, Salvador Cabeza e Ricardo Carballo Calero.<br />
– “Cosas nuestras. Carta de la «Academia Gallega», Eladio R. González e F. Martínez Morás.<br />
– “Editorial de «El Pueblo Gallego»”, s.s.<br />
NÚMERO 2 (outubro, 1930)<br />
– “Editoriales”, s.s; pp. 1-3.<br />
– “Asociación Protectora de la Cultura Gallega”, s.s; p. 3.<br />
– “Manifiesto nacionalista”, R. Suárez Picallo, Francisco Regueira, Lino Pérez, E. Blanco Amor, P. Campos Couceiro, A. Alonso<br />
Ríos; p. 4.<br />
– “En el Palacio de La Paz, de La Haya. Disertaciones del Dr. Camilo Barcia Trelles”, s.s; p. 4.<br />
– “En favor de la resid<strong>en</strong>cia de estudiantes de Compostela”, (de El Pueblo Gallego); p. 5.<br />
– “Lo que necesita Galicia”, s.s; p. 5.<br />
– “Farrapos”, C. S. M.; pp. 6-7.<br />
– “Un hallazgo s<strong>en</strong>sacional. Juan Bautista Andrade. Jaime L. Mor<strong>en</strong>za”, s.s; p. 7.<br />
– “Noticiero de Arte Gallego”, s.s; p. 8.<br />
– “Ámbito de la galleguidad”, Augusto María Casas; p. 9.<br />
– “El Seminario de Estudios Gallegos <strong>en</strong> La Habana”, (de El Compostelano); p. 9.<br />
– “El problema de la emigración”, (de Correo de Galicia); p. 10.<br />
– “Noticias”, s.s; p. 10.<br />
– “Correspond<strong>en</strong>cia recibida” (cartas de Eladio R. González, Salvador Cabeza e Gumersindo Busto); p. 11.<br />
– “Asociación Protectora de la Cultura Gallega”, s.s, p. 12.<br />
4.2 Colaboradores<br />
BARROS CASTRO, MIGUEL<br />
“De colaboración. El humanismo de la cultura”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />
BLANCO TORRES, ROBERTO<br />
“Dos or<strong>en</strong>sanos olvidados”, núm. 1, xullo de 1930, (s.p).<br />
BONOME, SANTIAGO<br />
“Lembranza” (ilustración), núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />
BUSTO, GUMERSINDO<br />
“Correspond<strong>en</strong>cia recibida” (unha carta), núm. 2, outubro de 1930, p. 11.<br />
CABEZA, SALVADOR<br />
“Correspond<strong>en</strong>cia recibida” (dúas cartas), núm. 2, outubro de 1930, p. 11.<br />
CABEZA, SALVADOR E CARBALLO CALERO, RICARDO<br />
“Cosas nuestras. Cartas del «Seminario», núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />
CASAS, AUGUSTO Mª<br />
“Ámbito de la galleguidad”, núm. 2, outubro de 1930, p. 9.<br />
12 Está s<strong>en</strong> paxinar.<br />
17
CORREO DE GALICIA<br />
“El problema de la emigración”, núm. 2, outubro de 1930, p. 10.<br />
C. S. M. 13<br />
“Farrapos”, núm. 2, outubro de 1930, pp. 6-7.<br />
EL PUEBLO GALLEGO<br />
“En favor de la resid<strong>en</strong>cia de estudiantes de Compostela”, núm. 2, outubro de 1930, p. 5.<br />
RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, ELADIO<br />
“Correspond<strong>en</strong>cia recibida” (tres cartas), núm. 2, outubro de 1930, p. 11.<br />
RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, ELADIO E MARTÍNEZ MORÁS, F.<br />
“Cosas nuestras. Carta de la «Academia Gallega»”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />
S.S<br />
“Notas editoriales”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />
“Gaceta de Galicia”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />
“Gracias!...”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />
“Notas y com<strong>en</strong>tarios”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />
“Editorial de «El Pueblo Gallego»”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />
“Editoriales”, núm. 2, outubro de 1930, pp. 1-3.<br />
“Asociación Protectora de la Cultura Gallega”, núm. 2, outubro de 1930, p. 3.<br />
“En el Palacio de La Paz, de La Haya. Disertaciones del Dr. Camilo Barcia Trelles”, núm. 2, outubro de 1930, p. 4.<br />
“Lo que necesita Galicia”, núm. 2, outubro de 1930, p. 5.<br />
“Un hallazgo s<strong>en</strong>sacional. Juan Bautista Andrade. Jaime L. Mor<strong>en</strong>za”, núm. 2, outubro de 1930, p. 7.<br />
“Noticiero de Arte Gallego”, núm. 2, outubro de 1930, p. 8.<br />
“Noticias”, núm. 2, outubro de 1930, p. 10.<br />
“Asociación Protectora de la Cultura Gallega”, núm. 2, outubro de 1930, p. 12.<br />
SÁNCHEZ MOSQUERA, C<br />
“El deber de los gallegos”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />
SIGÜENZA, JULIO<br />
“Glosas gallegas”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />
SIGÜENZA, JULIO E MORENZA, J. L.<br />
“A los gallegos emigrados”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />
SUÁREZ PICALLO, R.; BLANCO AMOR, E.; PÉREZ, LINO; REGUEIRA, FRANCISCO; ALONSO RÍOS, A.<br />
“Manifiesto Nacionalista”, núm. 2, outubro de 1930, p. 4.<br />
13 Iniciais de Constantino Sánchez Mosquera.<br />
<strong>18</strong>
4. ARAZUA: FACSÍMILE
5. FICHA TÉCNICA<br />
TÍTULO: Raza Celta<br />
SUBTÍTULO: Órgano del Comité Autonomista Gallego de Montevideo<br />
LUGAR: Montevideo<br />
ENDEREZO DE DIRECCIÓN E REDACCIÓN: r/ Soriano, 1606 (Montevideo)<br />
COMEZA: 29 de abril de 1934 (nº 1) 14<br />
REMATA: xaneiro-febreiro de 1935 (nº 12)<br />
TOTAL DE NÚMEROS: 12<br />
PERIODICIDADE: ata o número 4 é quinc<strong>en</strong>al. En adiante, xa no número 5, pasa a ser m<strong>en</strong>sual. O número 12,<br />
o derradeiro, é bim<strong>en</strong>sual<br />
DIRECTOR: Constantino Sánchez Mosquera 15 , aínda que a publicación non fai constar este dato<br />
ADMINISTRADOR: José Barrera, r/ Def<strong>en</strong>sa, 1966 (Montevideo)<br />
PUBLICIDADE: pouca relativam<strong>en</strong>te e de carácter comercial. Reiterada a referida ao Café Tupí Nambá, de<br />
Francisco San Román e Fillos<br />
FORMATO DE PÁXINA: 38 x 28 cm.<br />
ILUSTRACIÓNS: aparec<strong>en</strong> numerosas fotografías de Galicia, conc<strong>en</strong>tradas nos números 7, 8 e 9<br />
NÚMERO DE PÁXINAS: habitualm<strong>en</strong>te 12. Hai números con 16 ou 20 e o número 12 leva 24<br />
LOCALIZACIÓN: colección completa na Biblioteca Nacional de Montevideo. Números 3-5, 7-11 e 12 na<br />
Biblioteca da Real Academia Galega d’A Coruña; números 6 e 9 na Biblioteca da Fundación Fermín<br />
P<strong>en</strong>zol de Vigo; números 2, 3 e 11 na Biblioteca do Museo de Pontevedra<br />
LINGUA: a publicación maniféstase <strong>en</strong> castelán, pero publica algunhas colaboracións <strong>en</strong> galego. Con certa<br />
frecu<strong>en</strong>cia reproduce artigos da pr<strong>en</strong>sa de Galicia (A Nosa Terra, El Pueblo Gallego, Al<strong>en</strong>to), de Bos Aires<br />
(La Nación e, sobre todo, Galicia) e Montevideo (El Diario Español). Predomina claram<strong>en</strong>te o castelán<br />
CONTIDOS: políticos e culturais sobre todo e sempre referidos a Galicia. Def<strong>en</strong>sa do discurso autonomista e<br />
ampla at<strong>en</strong>ción a institucións culturais galegas como a Real Academia, o Seminario de Estudos<br />
Galegos ou a Universidade de Santiago (e a súa Biblioteca América <strong>en</strong> particular). Autopublicidade do<br />
Comité Autonomista Galego de Montevideo e da propia Raza Celta, a súa voceira. Algunhas mostras<br />
de lírica galega (Curros, Rosalía, López Ab<strong>en</strong>te, Manuel Picón, Álvaro de las Casas, A. Noriega Varela)<br />
e at<strong>en</strong>ción á actualidade da vida literaria galega. Interese polo <strong>en</strong>sino e a lingua <strong>en</strong> Galicia e, especialm<strong>en</strong>te,<br />
pola vida política, cultural e aínda económica do país e a xeira do seu Estatuto autonómico.<br />
Decidido apoio ao Partido Galeguista<br />
SECCIÓNS: Fungueirazos, Farrapos, Editoriales, Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado), D<strong>en</strong>d’a fiestra, Información<br />
Regional<br />
COLABORADORES LITERARIOS 16 (ACTIVOS E PASIVOS): César Alvajar, G. Álvarez Gallego, María Barbeito y<br />
Cerviño, Xosé Barreiro, Vic<strong>en</strong>te Barros, J. B<strong>en</strong>daña, Roberto Blanco Torres, Alejandro Bóveda, Alfredo<br />
14 No número 1 figura, por erro, como páxina 4 a que é, realm<strong>en</strong>te, a páxina 2.<br />
15 Vx. Número 12, páxinas 1 e 23.<br />
16 Suman case set<strong>en</strong>ta as sinaturas que colaboraron nesta publicación, na que son moitos os textos de todo tipo que aparec<strong>en</strong> s<strong>en</strong> asinar.<br />
47
Brañas, Manuel Bu<strong>en</strong>o, Gumersindo Busto, Antonio Cacho Zabala, Julio Camba, Leandro Carré,<br />
Manuel Casás Fernández, Víctor Casas, Álvaro de las Casas, Narciso Correal, Gregorio Corrochano,<br />
Francisco de Cossío, Castelao, Pedro Campos Couceiro, Juan/Xohan Carballeira, Xosé Mª da Cruz,<br />
Curros Enríquez, Dr. Devesa, Honorato Dorado Victorio, José Díaz Andión, Julio Dantas, Félix Estrada<br />
Catoira, Juan Jesús González, S. González García, Victoriano García Martí, Xosé García Vidal,<br />
Francisco Fernández del Riego, J. Leite de Vasconcelos, José R. L<strong>en</strong>ce, A. R. Lino, Ángeles López,<br />
López Ab<strong>en</strong>te, Federico Maciñeira, A. Noriega Varela, Mariano Marfil, Manuel M. Martínez, Naveira,<br />
Amado Nervo, R. Otero Pedrayo, Lino Pérez, Manuel Picón, Portela Valladares, Rodolfo Prada,<br />
Plácido R. Castro, Enrique Rajoy, Antonio Abelardo Rey y Escariz, J. I. Rivadulla, José Rivas<br />
Mont<strong>en</strong>egro, J. Sal L<strong>en</strong>ce, C. Sánchez Mosquera, L. Santiso Girón, Daniel de la Sota, Alfredo Suárez<br />
Ferrín, Victoriano Vázquez, Eug<strong>en</strong>io Vidal Og<strong>en</strong>, Raimundo Vidal Pazos, Xaime Vidal Rei, A. Villar<br />
Ponte.<br />
Colaboran d<strong>en</strong>de Galicia e fan constar o dato: Daniel de la Sota (Pontevedra), M. Casás Fernández (A<br />
Coruña), Federico Maciñeira (Ortigueira), Victoriano Vázquez (Santiago) ou Eug<strong>en</strong>io Vidal Og<strong>en</strong> (A<br />
Coruña). D<strong>en</strong>de Bos Aires <strong>en</strong>vían as súas colaboracións J. I. Rivadulla, Pedro Campos Couceiro, Xosé<br />
Barreiro e Manuel Picón.<br />
PSEUDÓNIMOS: O Fungueiro, Vaites-Vaites, Froilán Lucus 17 , B<strong>en</strong>-Cho-Sey (Xosé Ramón Fernández-Oxea),<br />
Dédalus, Sil, Cuba Restrebada, Odaglas, Loscar<br />
INICIAIS: C. , C. S. M. , A. D. , R.<br />
IMPRENTA: Talleres Gráficos Gut<strong>en</strong>berg, de Juan Vic<strong>en</strong>te Rodino, <strong>en</strong> Rondeau, nº 1466, U. T. E. 86-6, 87.<br />
PREZOS: Subscrición anual, 1 $; trimestral, 0,50 $<br />
IDEOLOXÍA: O xornal declárase “periódico galleguista indep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te” (nº 1, p. 5) e xa no seu nº 1 proclama o<br />
seu radical compromiso autonomista: “Somos autonomistas porque creemos que la autonomía es lo<br />
que más le convi<strong>en</strong>e a Galicia” (nº. 8). Está, tamén, pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te id<strong>en</strong>tificado co Partido Galeguista <strong>18</strong> .<br />
Consecu<strong>en</strong>te co ideario autonomista publica, <strong>en</strong> folletín, o texto do Estatuto de Autonomía co <strong>en</strong>gadido<br />
de com<strong>en</strong>tarios 19 48<br />
17 Este pseudónimo e os dous preced<strong>en</strong>tes son utilizados por Manuel Meilán (Lugo, 1904-1994), que colaborou –ademais de facelo <strong>en</strong> Raza<br />
Celta– <strong>en</strong> Guieiro e O Irmandino.<br />
19 Vx. Número 1, p. 10.<br />
19 Vx. A primeira <strong>en</strong>trega no número 2 (27-V-1934), p. 11.
6. NOTA INTRODUTORIA A RAZA CELTA<br />
Cos seus doce números tirados <strong>en</strong>tre abril de 1934 e febreiro de 1935 foi Raza Celta unha publicación<br />
m<strong>en</strong>sual que se manifestou galeguista, inequivocam<strong>en</strong>te galeguista e indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te, voceira oficial do<br />
Comité Autonomista Galego de Montevideo e nova av<strong>en</strong>tura xornalística e política do doutor coruñés<br />
Constantino Sánchez Mosquera (<strong>18</strong>87-1959). Precisam<strong>en</strong>te a súa dimisión 20 como presid<strong>en</strong>te do Comité e<br />
como director de Raza Celta repres<strong>en</strong>ta o remate da traxectoria da publicación. Polo demais estamos diante<br />
dunhas páxinas que evid<strong>en</strong>cian un claro continuísmo respecto de Arazua (1929-1930), unha predecesora que<br />
acusa non só a dirección –aínda que omita o dato– s<strong>en</strong>ón tamén a pres<strong>en</strong>za omnímoda e a liña de p<strong>en</strong>sam<strong>en</strong>to<br />
de Sánchez Mosquera, que reaparece agora coas súas teimas e actitudes certam<strong>en</strong>te peculiares: proclamación<br />
do seu galeguismo pl<strong>en</strong>o e radical; inmersión nas ringleiras do autonomismo e rexeitam<strong>en</strong>to do<br />
c<strong>en</strong>tralismo español; afastam<strong>en</strong>to da política de partidos e actitude belixerante contras os republicanos e, <strong>en</strong><br />
xeral, as formacións da esquerda política; apoio firme ao Partido Galeguista (non s<strong>en</strong> algunhas críticas) e<br />
implicación na tarefa de dar pulo á cultura galega e participar –informando, opinando– na vida política do<br />
país. O autonomismo galego non exclúe <strong>en</strong> absoluto a proclamación de “hispanistas fervi<strong>en</strong>tes” ou de<br />
“gallegos hispanistas”, de acordo coa exist<strong>en</strong>cia desexada dunha Galicia autónoma nunha España federal.<br />
Como acontecía con Arazua, <strong>en</strong> Raza Celta converx<strong>en</strong> política e cultura cun único eixe: Galicia. Outras<br />
semellanzas son de <strong>formato</strong> e deseño, de ser voceiras de agrupacións galeguistas (culturais e políticas, políticas<br />
e culturais), da aspiración común a colaborar na recuperación da id<strong>en</strong>tidade, da personalidade propia<br />
e da nacionalidade galegas e de promover con <strong>en</strong>tusiasmo organismos e <strong>en</strong>tidades culturais e ci<strong>en</strong>tíficas<br />
como o Seminario de Estudos Galegos, a Real Academia Galega, a Universidade de Santiago e a súa<br />
Resid<strong>en</strong>cia de Estudantes ou a súa Biblioteca América.<br />
O apoio ás citadas institucións repres<strong>en</strong>ta a vía axeitada <strong>para</strong> a r<strong>en</strong>ovación do país e <strong>para</strong> a súa rex<strong>en</strong>eración<br />
e modernización, pero <strong>para</strong> ser unha axuda eficaz á tarefa informativo-propagandística hai que<br />
<strong>en</strong>gadir as axudas económicas coas que os galegos emigrados deb<strong>en</strong> contribuír a revitalizar as institucións<br />
académico-culturais da súa terra. Nesta obriga teima Raza Celta, <strong>en</strong> cuxas páxinas sali<strong>en</strong>tan colaboracións<br />
sobre a historia e a actualidade do Seminario, a Academia, a Universidade, s<strong>en</strong> esquecer a literatura (poemas<br />
de Rosalía, Curros, Álvaro de las Casas, Alfredo Brañas, Noriega Varela, Manuel Picón, J. Leite de<br />
Vasconcelos ou López Ab<strong>en</strong>te, poemas <strong>en</strong> galego todos eles) ou a consideración de problemas como o do<br />
<strong>en</strong>sino nas escolas ou a at<strong>en</strong>ción a figuras como Manuel Lugrís Freire, Salvador Cabeza de León, Castelao,<br />
López Ferreiro, Eduardo Pondal, Alejandro R. Cadarso, Ánxel Casal, R. Nóvoa Santos, A. Villar Ponte, A.<br />
Bóveda, Curros Enríquez, Gumersindo Busto e outros. Así mesmo, Raza Celta está aberta a informar da<br />
actualidade cultural <strong>en</strong> Galicia, Arx<strong>en</strong>tina e Montevideo, actualidade referida ao ámbito galego e conc<strong>en</strong>trada<br />
<strong>en</strong> publicitar e rec<strong>en</strong>sionar confer<strong>en</strong>cias, publicacións de libros, organización de congresos, efemérides<br />
e outras iniciativas. Non falta a información de temas económicos (coas conseguintes implicacións<br />
políticas e sociais) como o do ferrocarril ou a análise da economía galega e da situación da súa produción<br />
agraria.<br />
Entre cultura e política semella a segunda a máis b<strong>en</strong>eficiada polo m<strong>en</strong>suario autonomista, onde a<br />
reflexión, a opinión puntual sobre determinados acontecem<strong>en</strong>tos e a consideración crítica teñ<strong>en</strong> espazos privilexiados<br />
<strong>en</strong> ext<strong>en</strong>sión nas seccións “Editoriales”, “Fungueirazos”, “Vieiros” e, sobre todo, “Estatuto de<br />
Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, ademais de múltiples colaboracións (que publicitan ao Partido Galeguista ou ao<br />
Comité do que a publicación é voceira) <strong>en</strong>tre as que sali<strong>en</strong>tan as de Fernández del Riego, Xohan Carballeira<br />
ou Juan Jesús González. Rexionalismo, autonomismo, nacionalismo, arredismo, c<strong>en</strong>tralismo, emigración,<br />
galeguidade, caciquismo conforman un material léxico repres<strong>en</strong>tativo da plural semántica política da que<br />
se ocupa Raza Celta, onde teñ<strong>en</strong> tamén acubillo a Federación de Mocedades Galeguistas e a Federación de<br />
Estudiantes Gallegos e se reproduc<strong>en</strong> artigos repres<strong>en</strong>tativos de xornais como A Fouce, A Nosa Terra, El<br />
Pueblo Gallego, Galicia (de Bos Aires), La Nación (de Bos Aires) ou El Diario Español (de Montevideo), ao<br />
tempo que se at<strong>en</strong>de a revistas galeguistas como Nós ou Al<strong>en</strong>to.<br />
As seccións de Raza Celta caracterízanse pola súa inestabilidade, é dicir, pola descontinuidade que pres<strong>en</strong>tan.<br />
“Editoriales” é terreo exclusivo de Sánchez Mosquera, que non obstante non asina os seus escritos<br />
e que escribe ademais outras colaboracións soltas nas que asina coas súas iniciais. “Fungueirazos”, (<strong>en</strong> galego<br />
só está a cabeceira) asinada por O Fungueiro, “Farrapos” e “D<strong>en</strong>d’a Fiestra”, que van asinadas por<br />
Vaites-Vaites e Froilán Lucus respectivam<strong>en</strong>te, pseudónimos os tres pert<strong>en</strong>c<strong>en</strong>tes ao lugués Manuel Meilán<br />
(1904-1994), emigrado á Arx<strong>en</strong>tina <strong>en</strong> 1922 e colaborador de cabeceiras da nosa pr<strong>en</strong>sa emigrante como<br />
20 Vx. Número 12, p. 1.<br />
49
Galicia (Bos Aires), Céltiga (Bos Aires), O Irmandino e Guieiro (Montevideo) e cofundador da emisión de radio<br />
“Sempre <strong>en</strong> Galiza” de Radio Carve de Montevideo a carón de Antón Crestar Faraldo, Pedro Couceiro<br />
Corral, Alfredo Somoza, Lois Tobío ou Emilio Pita.<br />
Episódicas ou descontinuas foron tamén as seccións “Vieiros”, de Alexandre Bóveda e aínda outras<br />
dúas de máis <strong>en</strong>tidade como “Páginas de Raza Celta”, única de carácter gráfico da publicación e iniciada<br />
no seu número 7 (agosto de 1934). Trátase de conxuntos fotográficos ocupados por paisaxes rurais ou urbanas<br />
ou edificios civís ou relixiosos (sempre de Galicia), pero tamén mostras pictóricas de Castelao, Juan Luis<br />
ou escultóricas de Asorey ou Bonome. Tampouco figura <strong>en</strong> todos os números da publicación (comeza no<br />
número 3, de 27-V-1934) a sección informativa estruturada <strong>en</strong> numerosas noticias de <strong>formato</strong> breve<br />
“Información Regional”, que vai s<strong>en</strong> asinar, pero que resulta de indiscutible interese. A inserción deste tipo<br />
de seccións foi obrigada, tópica aínda, na pr<strong>en</strong>sa emigrante e serviu aos emigrados <strong>para</strong> estar ao tanto do<br />
día a día da vida galega, actuando así como útil canle comunicativa.<br />
No que atinxe á lingua, a dirección de Raza Celta non a cuestiona como problema nin, <strong>en</strong> consecu<strong>en</strong>cia,<br />
como esix<strong>en</strong>cia. Hai, de feito, algunhas colaboracións, b<strong>en</strong> poucas por certo, sobre o tema lingüístico<br />
galego (María Barbeito, Eug<strong>en</strong>io Vidales Og<strong>en</strong>, Sánchez Mosquera ou Rivas Mont<strong>en</strong>egro), pero a actitude<br />
positiva cara á lingua non se concreta na práctica dos que así se manifestan, como é o caso de Sánchez<br />
Mosquera. T<strong>en</strong>do <strong>en</strong> conta a nómina de colaboradores de Raza Celta son poucos os que sempre se manifestan<br />
<strong>en</strong> galego: Castelao, Alexandre Bóveda, Fernández del Riego, Vidal Rei, Honorato Dorado, Vic<strong>en</strong>te<br />
Barros, Víctor Casas, Xosé Mª da Cruz ou Xosé Barreiro. Alternan galego e castelán A. Villar Ponte, M.<br />
Portela Valladares, Xohan Carballeira, Manuel Meilán ou J. I. Rivadulla. Xusto é dicir que os textos poéticos<br />
e as colaboracións reproducidas doutras revistas están <strong>en</strong> galego na súa totalidade. Rematemos a refer<strong>en</strong>cia<br />
aos colaboradores poñ<strong>en</strong>do de relevo que só sinaturas como as de Castelao, A. Villar Ponte ou Fernández<br />
del Riego tiveron comparec<strong>en</strong>cia significativa <strong>en</strong> Raza Celta, onde é habitual a exist<strong>en</strong>cia de sinaturas con<br />
unha ou dúas achegas, resultan numerosos os textos s<strong>en</strong> asinar e non faltan pseudónimos, anagramas e iniciais<br />
como C. , C. S. M. , B<strong>en</strong>-Cho-Sey, Dédalus, Vaites-Vaites, Odaglas, Froilán Lucus, O Fungueiro, Cuba<br />
Restrebada ou Loscar.<br />
Raza Celta confesa nalgún mom<strong>en</strong>to que vive dos seus anunciantes e, efectivam<strong>en</strong>te, non falta a<br />
publicidade nas súas páxinas, sobre todo a que se refire ao coñecido café galeguista Tupí Nambá, de F. San<br />
Román e Hijos, que ocupa a derradeira páxina do m<strong>en</strong>suario; café que foi habitual punto de <strong>en</strong>contro e xuntanza<br />
dun grupo de integrantes do Comité Autonomista Galego. Queda, <strong>en</strong> fin, Raza Celta como un meritorio<br />
e repres<strong>en</strong>tativo feito do labor galeguista –cultural e político– des<strong>en</strong>volvido <strong>en</strong> Uruguai, labor que precisamos<br />
na breve introdución ás páxinas de Arazua. Non faremos m<strong>en</strong>ción ao prestixio e relevo intelectual<br />
dun sector dos colaboradores desta Raza Celta (d<strong>en</strong>de Castelao ata Fernández del Riego) por non insultar a<br />
intelix<strong>en</strong>cia e coñecem<strong>en</strong>tos do lector. Si cómpre advertir que estas páxinas contextualizan a actualidade<br />
sociocultural, económica e política galega coa refer<strong>en</strong>cia aos acontecem<strong>en</strong>tos políticos <strong>en</strong> Cataluña, País<br />
Vasco e Madrid. Doutra banda, a privilexiada posición que ost<strong>en</strong>ta o Partido Galeguista non impide a pres<strong>en</strong>za<br />
de voces republicanas e socialistas. Dito sexa con claridade e s<strong>en</strong> reserva: Raza Celta, malia a súa limitadora<br />
brevidade, é unha publicación pola que debe pasar calquera interesado na historia de Galicia, no<br />
f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o migratorio e na pr<strong>en</strong>sa galeguista durante os anos da II República. Arazua constitúe un complem<strong>en</strong>to<br />
non car<strong>en</strong>te de interese, aínda na mínima xeira dos seus dous únicos números.<br />
50
7. ÍNDICES<br />
7.1 Sumarios<br />
NÚMERO 1 (29/4/1934)<br />
– “Advert<strong>en</strong>cias previas”,s.s, pp. 1-2<br />
– “Comité Autonomista Gallego”. “Advert<strong>en</strong>cia necesaria”. “Advert<strong>en</strong>cia interesante”. “Lembranza d’Ultreya”, s.s, p. 2 21<br />
– “¿Qué é o galeguismo”, Lino Pérez, p. 3<br />
– “Fungueirazos”, O Fungueiro, p. 3<br />
– “Un aldraxe máis a Galiza” (Editorial de A Fouce), s.s, p. 3<br />
– “A scola da alegría”, J. I. Rivadulla, p. 4<br />
– “El mejor hom<strong>en</strong>aje a Curros”, Cuba Restrebada, p. 4<br />
– “Quedamos prev<strong>en</strong>idos”, s.s, p. 4<br />
– “As sociedades agrarias <strong>en</strong> perigo” (De A Nosa Terra), s.s, p. 4<br />
– “Farrapos (bromas inof<strong>en</strong>sivas <strong>en</strong> rueda de café)”, Vaites-Vaites, p.5<br />
– “No retorno de Antón Vilar Ponte”, Castelao, p. 5<br />
– “Sólo con la Autonomía, Galicia podrá ser una verdadera democracia”, A. Vilar Ponte, p. 6<br />
– “Una obra de culturización vernácula” (De El Pueblo Gallego), p. 6<br />
– “Comité Autonomista Gallego”, s.s, p. 6<br />
– “Salvador Cabeza de León”, Juan Carballeira, p. 7<br />
– “Un evangelio económico <strong>para</strong> Galicia” (confer<strong>en</strong>cia de Álvarez Gallego), s.s, p. 7<br />
– “Se anuncia la publicación de una obra interesantísima”, “Ejemplaridad”, s.s, p. 7<br />
– “Feliz iniciativa universitaria”, L. Santiso Girón, p. 8<br />
– “V<strong>en</strong>cidos, non: <strong>en</strong> pé”, A. Bóveda, p. 8<br />
– “Inauguración de la radiotelegrafía costera y de radioemisora Coruña”, “¿Por qué somos autonomistas”, s.s, p. 8<br />
– “Voltemos á loita” (Editorial de Galicia, de Bu<strong>en</strong>os Aires), p. 9<br />
– “Unha confer<strong>en</strong>cia de Del Riego”, “Galicia, emporio cooperativo”, s.s, p. 9<br />
– “O Partido Galeguista a todol-os galegos”, s.s, pp. 10-11<br />
– “Los partidos políticos gallegos”, s.s, p. 11<br />
– “La obra de un gallego vista a través de dos elogios”, s.s, p. 12<br />
NÚMERO 2 (13/5/1934)<br />
– “Editoriales”, s.s, p. 1<br />
– “¡Por el bi<strong>en</strong> de España!” (Editorial de El Diario Español de Montevideo), p. 2<br />
– “Proclama aos mozos galeguistas (nista hora)”, Francisco F. del Riego, p. 2<br />
– “O afogado”, Castelao, p. 2<br />
– “Com<strong>en</strong>tario a un artículo publicado <strong>en</strong> Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires”, C. Sánchez Mosquera, pp. 3-4<br />
– “Labor del Seminario de Estudios Gallegos”, s.s, p. 4<br />
– “Alarma razonada”, Loscar, p. 5<br />
– “Crisis outra vez” (De A Nosa Terra), p. 5<br />
– “El abandono del ferrocarril de la costa. (Intereses económicos)”, Federico Maciñeira, pp. 5-6<br />
– “De los muchos problemas que afectan a Galicia (...)”, Manuel M. Martínez, p. 6<br />
– “Advert<strong>en</strong>cia necesaria”, s.s, p. 6<br />
– “La responsabilidad <strong>en</strong> motines y desórd<strong>en</strong>es”, Mariano Marfil, p. 7<br />
– “De un manifiesto do Partido Galeguista: Rapaces de Galicia”, s.s, p. 7<br />
– “La actitud de los socialistas catalanes”, s.s, p. 7<br />
– “Congreso de Ci<strong>en</strong>cias de Galicia”, s.s, p. 8<br />
– “Casa de Galicia de Bilbao”, s.s, p. 8<br />
– “Agonía del liberalismo”, Francisco de Cossío, p. 9<br />
– “Pardo de Cela é o símbolo (...)”, Vic<strong>en</strong>te Barros, p. 9<br />
– “Como hombres!...”, J. B<strong>en</strong>daña, p. 10<br />
– “Fungueirazos”, O Fungueiro, p. 11<br />
– “Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, s.s, p. 11<br />
NÚMERO 3 (27/5/1934)<br />
– “Editoriales”, s.s, p. 1<br />
– “D<strong>en</strong>d’a fiestra”, Froilán Lucus, p. 2<br />
– “Una nota del C. C<strong>en</strong>tral”, “El monum<strong>en</strong>to a Pardo de Cela <strong>en</strong> La Estrada”, “El Hola y Hasta luego de Cabanillas”, s.s, p. 2<br />
– “Farrapos”, Vaites-Vaites, p. 3<br />
– “Fermín Galán”, s.s, p. 3<br />
– “Fungueirazos”, O Fungueiro, p. 3<br />
21 No orixinal figura como páxina 4.<br />
51
– “Fame no agro” (Editorial de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), p. 3<br />
– “Def<strong>en</strong>damos a nosa economía”, Victoriano Vázquez, p. 4<br />
– “La vida del hombre”, Francisco Cossío, p. 5<br />
– “Una semana gallega <strong>en</strong> Oporto” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), s.s, p. 5<br />
– “Besteiro o la cordura”, Dedalus, p. 6<br />
– “La impr<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> Galicia: un notable estudio de Antonio Rey Soto”, s.s, p. 6<br />
– “Nosa fala” (poema), Antón Noriega Varela, p. 6<br />
– “Restauración integral do nazonalismo”, Francisco F. del Riego, p. 7<br />
– “Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, s.s, p. 7<br />
– “Información regional: Coruña”, s.s, p. 8<br />
– “Información regional: Lugo”, s.s, p. 9<br />
– “Información regional: Or<strong>en</strong>se”, s.s, p. 10<br />
– “Información regional: Pontevedra”, s.s, p. 11<br />
NÚMERO 4 (15/6/1934)<br />
– “Editoriales”, s.s, p. 1<br />
– “Don Salvador Cabeza de León (falleció <strong>en</strong> Santiago de Compostela)”, s.s, pp. 2-3<br />
– “Respuesta a un amigo de Galicia”, C. S. M, pp. 3-4<br />
– “Se le organiza un gran hom<strong>en</strong>aje” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), s.s, p. 4<br />
– “Vieiros: gran dilema <strong>para</strong> a mocedade galega”, A. Bóveda, p. 4<br />
– “Verbas <strong>para</strong> os nosos emigrados”, “Transformacións das súas escolas <strong>en</strong> escolas galegas” (De A Nosa Terra), p. 5<br />
– “La actitud de Cataluña”, s.s, p. 5<br />
– “Derogación de la ley de términos municipales de España”, B<strong>en</strong>-Cho-Sey, p. 6<br />
– “Noticias: La tragedia de la lancha Josefa <strong>en</strong> Cangas”, A. R. Lino, p. 6<br />
– “50.000 pesetas <strong>para</strong> continuar las obras de cantería”, s.s, p. 6<br />
– “Primero Galicia: ¿Hacia una nueva solidaridad gallega” (Editorial de El Pueblo Gallego), p. 7<br />
– “Signario: El s<strong>en</strong>tido de la autoridad”, Dedalus, p. 7<br />
– “La Academia Gallega (Lugrís Freire ha sido elegido presid<strong>en</strong>te)”, s.s, p. 7<br />
– “Se necesita un intérprete”, Plácido Castro, p. 8<br />
– “Voces amigas” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), p. 8<br />
– “Voces amigas” (de El Diario Español), p. 8<br />
– “Voces amigas” (de “Organizazón Nazonalista Republicana Galega” de Bu<strong>en</strong>os Aires), p. 8<br />
– “Voces amigas” (de Don Fortunato Cruces, director de Nova Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), p. 8<br />
– “Voces amigas” (de Don Gumersindo Busto), p. 8<br />
– “Comité Autonomista Galego (acordos tomados na derradeira xuntanza)”, s.s, p. 8<br />
– “Advert<strong>en</strong>cia necesaria”, s.s, p. 8<br />
– “A política do cangrexo” (D’A Fouce de Bos Aires), p. 9<br />
– “F. M. G. Grupo de Vigo. Xunta xeral e conmemoración dos mártires de Carral”, s.s, p. 9<br />
– “En ruta a la nueva España. El plebiscito vasco y el plebiscito gallego”, Enrique Rajoy (secretario del Comité Regional de<br />
Autonomía de Galicia), p. 10<br />
– “Resid<strong>en</strong>cia de Estudiantes <strong>en</strong> Compostela”, “Los anaquiños da terra”, s.s, p. 10<br />
– “D. Enrique Díez Canedo”, Club Español, Cámara de Comercio Española, Asociación Española Socorros Mutuos e outros, p. 11<br />
– “Ha sido inaugurado <strong>en</strong> Madrid el monum<strong>en</strong>to a Concepción Ar<strong>en</strong>al”, s.s, p. 11<br />
– “Conto galego: O testam<strong>en</strong>to”, Naveira, p. 11<br />
– “La opinión pública”, G. Corrochano, p. 11<br />
– “Información regional: Coruña”, s.s, p. 12<br />
– “Información regional: Lugo”, s.s, p. 13<br />
– “Información regional: Or<strong>en</strong>se”, s.s, p. 14<br />
– “Información regional: Pontevedra”, s.s, p. 15<br />
– “Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, s.s, p. 16<br />
NÚMERO 5 (30/6/1934)<br />
– “Editoriales. Muy interesante”, s.s, p. 1<br />
– “Galicia y la autonomía”, Juan José San Román, p. 2<br />
– “San Pedro Galego”, J. I. Rivadulla, p. 2<br />
– “Hom<strong>en</strong>aje a Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires. Gallegos”, s.s, p. 2<br />
– “D<strong>en</strong>d’a fiestra”, Froilán Lucus, p. 3<br />
– “Universidad Popular Val<strong>en</strong>cianista”, s.s, p. 3<br />
– “La Reforma de la Reforma Agraria”, Antonio Cacho Zabala, p. 3<br />
– “Lerias no adro”, C. , p. 4<br />
– “Os galegos <strong>en</strong> Barcelona”, “Os evanxeos da risa absoluta (Nueva obra de A. Villar Ponte)”, s.s, p. 4<br />
– “Confer<strong>en</strong>cias sobre temas gallegos”, “Dª María Sánchez de Cidranes”, s.s, p. 4<br />
– “Farrapos e fungueirazos”, Manuel Meilán, p. 5<br />
– “Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, s.s, p. 6<br />
– “Una nueva <strong>en</strong>tidad cultural”, P. S. , p. 6<br />
52
– “Opiniones: no pued<strong>en</strong> <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dernos o no quier<strong>en</strong>”, “A galleguidade no pobo”, “Comité Autonomista Gallego”, s.s, p. 7<br />
– “Información regional: Coruña”, s.s, p. 8<br />
– “Información regional: Lugo”, s.s, p. 9<br />
– “Información regional: Or<strong>en</strong>se”, s.s, p. 10<br />
– “Información regional: Pontevedra”, s.s, p. 11<br />
NÚMERO 6 (31/7/1934)<br />
– “Editoriales”, s.s, p. 1<br />
– “Los gallegos de Bu<strong>en</strong>os Aires (Impresiones recogidas <strong>en</strong> mi viaje)”, Dr. Sánchez Mosquera, p. 2<br />
– “El bilingüismo <strong>en</strong> la escuela gallega”, María Barbeito y Cerviño, p. 3<br />
– “Antes que eso, ¡cualquier cosa!”, s.s, p. 3<br />
– “Festa do Día de Galicia de 1934”, Xosé García Vidal, p. 4<br />
– “La Iglesia principio de tradición <strong>en</strong> la vida gallega”, Manuel M. Martínez, p. 4<br />
– “P<strong>en</strong>eirando” (de A Nosa Terra), p. 4<br />
– “O arredismo galego”, Portela Valladares, p. 5<br />
– “Los osterlines <strong>en</strong> Santiago de Compostela (Peregrinos y comerciantes)”, Avelino Rodríguez Elías, p. 5<br />
– “Los gobiernos c<strong>en</strong>trales y Galicia”, L<strong>en</strong>ce, pp. 6-7<br />
– “Federación de Sociedades Gallegas Agrarias y Culturales <strong>en</strong> Arg<strong>en</strong>tina”, C. S. M., p. 7<br />
– “Juan José San Román”, s.s, p. 7<br />
– “Dos maneras de ser autonomista” (de El pueblo gallego), p. 8<br />
– “La Academia Gallega bajo un nuevo presid<strong>en</strong>te”, s.s, p. 8<br />
– “Novas indiscrecións reitorales (Da Universidade)” (de A Nosa Terra), p. 9<br />
– “La autonomía de Galicia”, C. S. M., p. 9<br />
– “De La Coruña a Montevideo (sus relaciones mercantiles)”, Antonio Abelardo Rey y Escaríz, pp. 10-11<br />
– “Meditación de Sant’Yago”, Ramón Otero Pedrayo, p. 11<br />
– “Aos mozos galegos”, Xaime Vidal Rei, p. 11<br />
– “Razón práctica y razón ideal”, J. I. Rivadulla, p. 11<br />
– “Os auténticos republicáns de Galicia”, s.s, p. 11<br />
– “Una ligereza con trazas de injuria”, Antón Villar Ponte, p. 12<br />
– “Suma e sigue”, “O fr<strong>en</strong>te único <strong>en</strong> Monforte”, “Muchas gracias”, s.s, p. 12<br />
– “Lembranza d’ Ultreya. Tributó un cariñoso hom<strong>en</strong>aje al doctor Sánchez Mosquera” (del Noticiero Español de Bu<strong>en</strong>os Aires),<br />
p. 13<br />
– “El día de Santiago”, V. García Martí, p. 13<br />
– “Antonio López Ferreiro y su ciudad natal”, ODAGLAS, p. 14<br />
– “Gallegos ilustres: Cabeza de León”, Narciso Correal, pp. 14-15<br />
– “C<strong>en</strong>tro Gallego de Bs. Aires”, “Comité Autonomista”, “Recom<strong>en</strong>dación”, s.s, p. 15<br />
– “El día de Santiago <strong>en</strong> Galicia irred<strong>en</strong>ta”, Pedro Campos Couceiro, p. 16<br />
– “A iñoranza e o Galeguismo”, Honorato Dorado Victorio, p. 16<br />
– “Nuestro director <strong>en</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires”, s.s, p. 16<br />
– “La Organización Nacionalista Republicana Gallega...”, s.s, p. 17<br />
– “La emigración gallega”, Félix Estrada Catoira, p. 19<br />
– “García Acuña (próximo aniversario)”, Raimundo Vidal Pazos, p. 19<br />
NÚMERO 7 (Agosto de 1934)<br />
– “Editoriales”, s.s, pp. 1-2<br />
– “D. Narciso Correal (Nuevo académico de la Española)”, “La Academia Gallega”, “Lira gallega”, “El día de Galicia <strong>en</strong> Carral”,<br />
“Un concerto de música galega <strong>en</strong> Santiago”, “Se solicita la ayuda de los bu<strong>en</strong>os gallegos (el C<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario de Pondal)”, s.s, p. 2<br />
– “O que diría eu no día de Galiza”, Xosé Barreiro, p. 3<br />
– “Comité Autonomista”, “Muchas gracias”, s.s, p. 3<br />
– “Academia Gallega (las recepciones de Antonio Villar Ponte y Alfonso R. Castelao...)”, s.s, pp. 4-5<br />
– “El galleguismo de mi peluquero”, “El coro Toxos e Froles <strong>en</strong> el gran Kursaal de san Sebastián obti[e]ne un señalado triunfo”,<br />
s.s, p. 5<br />
– “F. M. G. nacionalismo na Emigración”, Francisco Fernández del Riego, p. 6<br />
– “El día de Galicia”, Alfredo Suárez Ferrín, p. 6<br />
– “Páginas de Raza Celta (ilustracións fotográficas)”, s.s, pp. 7-10<br />
– “Evocación s<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>tal”, M. Casás Fernández, p. 11<br />
– “O rexurdir da galeguidade”, Víctor Casas, p. 11<br />
– “Compostela” (poema), Álvaro de las Casas, p. 11<br />
– “Coruña (noticias)”, s.s, p. 12<br />
– “Lugo”, s.s, p. 13<br />
– “Or<strong>en</strong>se”, s.s, p. 14<br />
– “Pontevedra”, s.s, p. 15<br />
– “El mejor he dicho”, s.s, p. 15<br />
– “Estatuto de Galicia (continuación)”, s.s, p. 16<br />
53
NÚMERO 8 (setembro de 1934)<br />
– “Editoriales”, s.s, pp. 1-2<br />
– “Páginas del brillante y patriótico discurso pronunciado por el Señor Presid<strong>en</strong>te de la República <strong>en</strong> Santiago de Compostela”,<br />
“Comité Autonomista”, “Lección de puntos”, s.s, p. 2<br />
– “Congreso Eucarístico de Bu<strong>en</strong>os Aires”, s.s, p. 3<br />
– “Antonio Rey Escariz”, “El bilingüismo <strong>en</strong> la escuela gallega”, “O. N. R. G. de Bu<strong>en</strong>os Aires”, “Festival galleguista”, s.s, p. 3<br />
– “Sobre el bilingüismo <strong>en</strong> la <strong>en</strong>señanza”, Eug<strong>en</strong>io Vidal Og<strong>en</strong>, p. 4<br />
– “Una nueva obra <strong>en</strong> la literatura gallega”, R., p. 4<br />
– “El uniforme de Pita”, s.s, p. 4<br />
– “Obsequio de Raza Celta” (ilustracións fotográficas), s.s, pp. 5-8<br />
– “Pres<strong>en</strong>cia deforme de la juv<strong>en</strong>tud”, L. Santiso Girón, p. 9<br />
– “Vascos, catalanes y gallegos”, s.s, p. 9<br />
– “El coro Ultreya de Bu<strong>en</strong>os Aires”, s.s, p. 9<br />
– “La Coruña (noticias)”, s.s, p. 10<br />
– “Lugo”, s.s, pp. 10- 11<br />
– “Or<strong>en</strong>se”, s.s, pp. 11-12<br />
– “Pontevedra”, s.s, p. 12<br />
NÚMERO 9 (outubro de 1934)<br />
– “Editoriales”, s.s, pp. 1-2<br />
– “Los sucesos de España”, s.s, p. 2<br />
– “La actitud del gobierno catalán”, s.s, p. 2<br />
– “El bilingüismo <strong>en</strong> la escuela gallega”, C. Sánchez Mosquera, pp. 3-4<br />
– “Cordialidade”, Plácido R. Castro, p. 4<br />
– “Suma y sigue” (De A Nosa Terra), p. 4<br />
– “El panteón de gallegos ilustres”, s.s, p. 4<br />
– “Este señor Llovo é moito Llovo”, s.s, p. 4<br />
– “Ilustracións fotográficas”, s.s, pp. 5-8<br />
– “Los emblemas de la galleguidad”, SIL, p. 9<br />
– “La <strong>en</strong>vidiable moral galleguista”, L. Santiso Girón, p. 9<br />
– “Las actividades de la Biblioteca América”, s.s, p. 9<br />
– “Necesaria ori<strong>en</strong>tación de nuestros diputados”, J. Sal L<strong>en</strong>ce, p. 10<br />
– “Ante o c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario de Eduardo Pondal”, a Comisión Organizadora, p. 10<br />
– “Contos do Turreiro”, s.s, p. 10<br />
– “La lógica de Alcalá Zamora” (de El Diario Español), p. 11<br />
– “¿Se<strong>para</strong>tistas” (de A Nosa Terra), p. 11<br />
– “Preocupación, inx<strong>en</strong>uidade”, s.s, p. 11<br />
– “Camiño da miña casa” (poema), Manuel Picón, p. 11<br />
– “Sociaes”, s.s, p. 11<br />
– “Caridad”, s.s, p. 12<br />
– “Un novo día” (poema), Gonzalo López Ab<strong>en</strong>te, p. 12<br />
NÚMERO 10 (novembro de 1934)<br />
– “Editoriales”, s.s, p. 1<br />
– “Comité Autonomista Gallego”, “Hom<strong>en</strong>aje a Villar Ponte”, “La Editorial Nós”, s.s, p. 2<br />
– “Castelao novelista”, L. Santiso Girón, p. 3<br />
– “Preso por persoa de b<strong>en</strong>”, s.s, p. 3<br />
– “Galicia a través de Julio Dantas”, Julio Dantas, p. 4<br />
– “Intolerancia funesta” (de La Nación), p. 4<br />
– “O meu xuram<strong>en</strong>to”, Xosé Mª da Cruz, p. 4<br />
– “La Biblioteca América de la Universidad Gallega”, Rodolfo Prada, p. 5<br />
– “Suma y sigue...” (de A Nosa Terra), p. 6<br />
– “Oporto y la Coruña”, “Artistas gallegos a Oporto”, “Alfonso Castelao y Alejandro Bóveda han sido transladados”, “Una zarzuela<br />
gallega”, “Rubén <strong>en</strong> la cárcel”, s.s, p. 6<br />
– “Santiago el maestro”, César Alvajar, p. 7<br />
– “De la Universidad”, s.s, p. 7<br />
– “Revolución a cartas vistas”, Francisco de Cossío, p. 7<br />
– “Apr<strong>en</strong>damos el idioma gallego”, José Rivas Mont<strong>en</strong>egro, p. 8<br />
– “Saúdo” (poema), Curros Enríquez, p. 8<br />
– “El Partido Socialista Español”, s.s, p. 8<br />
– “Más papistas que el Papa”, A. Villar Ponte, p. 9<br />
– “La Federación de estudiantes gallegos”, “El hom<strong>en</strong>aje de los españoles a Ramón y Cajal”, “Especial <strong>para</strong> Raza Celta”, s.s, p. 9<br />
– “No somos, no podemos ser se<strong>para</strong>tistas, afirman”, s.s, p. 10<br />
– “Al<strong>en</strong>to”, s.s, p. 10<br />
54
– “Nuevos rumbos del autonomismo gallego (continuará)”, Juan Jesús González, p. 10<br />
– “Comisión de pr<strong>en</strong>sa” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), “Las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias de muerte”, “Fondo <strong>para</strong> la propaganda del Partido<br />
Galleguista”, “Sociales”, s.s, p. 11<br />
– “Una admirable confer<strong>en</strong>cia de D. Daniel de la Sota”, “Un secreto a voces”, s.s, p. 12<br />
NÚMERO 11 (decembro de 1934)<br />
– “Editoriales”, s.s, p. 1<br />
– “La Biblioteca América”, C. Pérez Bustamante e S. González García, p. 2<br />
– “Una opinión del Sr. Ovejero” (de El Diario Español), p. 2<br />
– “En el Círculo de las artes de Lugo”, s.s, p. 2<br />
– “Gran festival gallego <strong>en</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires”, “El campeón de la fuga”, “M<strong>en</strong>saje de Mr. Baldwin a la juv<strong>en</strong>tud”, s.s, p. 3<br />
– “Los caminos de la economía gallega”, A. Villar Ponte, p. 3<br />
– “Enseñanzas y propósitos”, Portela Valladares, p. 4<br />
– “Una partida de caza <strong>en</strong> Galicia”, Ángeles López, p. 4<br />
– “Terra a miña” (poema), Manuel Picón, p. 4<br />
– “Declaraciones de Mons. Goma y Tomás”, “D. M. Portela Valladares”, s.s, p. 5<br />
– “As cooperativas, red<strong>en</strong>zón de Galiza”, s.s, p. 6<br />
– “La desunión de los republicanos”, Juan Carballeira, p. 6<br />
– “Fr<strong>en</strong>te a Irlanda” (poema), Amado Nervo, p. 6<br />
– “C<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario de Pondal”, Jesús C<strong>en</strong>t<strong>en</strong>o Ferreiro e outros, p. 7<br />
– “Nuevos rumbos del autonomismo gallego (continuará)”, Juan Jesús González, p. 7<br />
– “Un certero int<strong>en</strong>to de cooperación”, G. Álvarez Gallego, p. 8<br />
– “Al<strong>en</strong>to”, “Comité Autonomista Gallego”, s.s, p. 8<br />
– “Como surge el Regionalismo Gallego”, José Díaz Andión, pp. 9-10<br />
– “De Portugal”, “La exposición de arte gallego <strong>en</strong> Oporto”, “Por el alpinismo <strong>en</strong> Galicia”, s.s, p. 10<br />
– “Lucha de clases”, Francisco de Cossío, p. 11<br />
– “La situación española” (De La Nación de Bu<strong>en</strong>os Aires), p. 11<br />
– “Después del inc<strong>en</strong>dio”, Manuel Bu<strong>en</strong>o, p. 12<br />
– “Contraste”, s.s, p. 12<br />
NÚMERO 12 (xaneiro-febreiro de 1935)<br />
– “Editoriales”, C. Sánchez Mosquera, p. 1<br />
– “Fervores patrióticos”, Gumersindo Busto, p. 2<br />
– “Comité Autonomista Galego”, “Al<strong>en</strong>to”, “Don José R. L<strong>en</strong>ce”, s.s, p. 2<br />
– “Algo más sobre el Partido Galleguista”, s.s, pp. 3-5<br />
– “Palabras de Ortega y Gasset”, s.s, p. 5<br />
– “La Biblioteca-Museo-América”, “Hom<strong>en</strong>aje a Pondal”, “Halagador”, s.s, p. 6<br />
– “Roberto Nóvoa Santos”, “Alejandro Rodríguez Cadarso”, Doctor Devesa, p. 7<br />
– “Huéspedes gratos y amigos”, s.s, p. 7<br />
– “Para Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires”, s.s, p. 8<br />
– “¿Galleguismo puro o izquierdismo español”, A. D., pp. 8-9<br />
– “O Profundador”, Castelao, p. 9<br />
– “Galicia” (poema <strong>en</strong> galego), J. Leite de Vasconcelos, p. 9<br />
– “Canto a Galicia” (poema), Alfredo Brañas, p. 9<br />
– “Interesante <strong>para</strong> algunos galleguistas”, s.s, p. 9<br />
– “Vic<strong>en</strong>te Risco explica la ley<strong>en</strong>da de Graal”, s.s, p. 10<br />
– “La instalación del archivo de Galicia”, s.s, p. 10<br />
– “Alalá de Santiago” (poema), Manuel Picón, p. 10<br />
– “El Comité Autonomista Gallego obsequió con una bandera gallega al coro Ultreya de Bu<strong>en</strong>os Aires”, s.s, pp. 11-15<br />
– “Nuevos rumbos del Autonomismo Gallego”, Juan Jesús González, p. 16<br />
– “El puerto de Sada”, C., p. 16<br />
– “Un distinguido coruñés <strong>en</strong> At<strong>en</strong>as”, s.s, p. 17<br />
– “Con Ramón Cabanillas (una interviú fracasada)”, Roberto Blanco Torres, p. 17<br />
– “La exposición de arte gallego <strong>en</strong> Oporto”, s.s, pp. 17-<strong>18</strong><br />
– “Sobre el teatro gallego y su int<strong>en</strong>sificación”, Leandro Carré, p. <strong>18</strong><br />
– “Asociación Protectora de la Cultura Gallega”, s.s, p. <strong>18</strong><br />
– “Suscripción <strong>para</strong> el fondo del Partido Galleguista”, s.s, p. 19<br />
– “O hom<strong>en</strong>axe que cumpre facer”, Johan Carballeira, p. 19<br />
– “Política española y gallega”, C. S. M., pp. 19-20<br />
– “Para todos los galleguistas...”, “Orador y picapedrero”, s.s, p. 20<br />
– “Las Sociedades Económicas de Amigos del País”, Eug<strong>en</strong>io Vidal Og<strong>en</strong>, p. 21<br />
– “La infancia de los políticos”, Julio Camba, p. 21<br />
– “Como vive y perdura el regionalismo gallego”, José Díaz Andión, p. 22<br />
– “Carta interesante de D. Daniel de la Sota”, Daniel de la Sota, p. 22<br />
– “Se constituye <strong>en</strong> toda Galicia la Federación de Estudantes Galegos”, “Seminario de Estudios Gallegos”, “R<strong>en</strong>uncia del Dr. C.<br />
Sánchez Mosquera”, s.s, p. 23<br />
55
7. 2 Colaboradores<br />
A.D.<br />
“¿Galleguismo puro o izquierdismo español”, núm. 12, pp. 8-9<br />
ALVAJAR, CÉSAR<br />
“Santiago el maestro”, núm 10, p. 7<br />
ÁLVAREZ GALLEGO, G.<br />
“Un certero int<strong>en</strong>to de cooperación”, núm. 11, p. 8<br />
BARBEITO Y CERVIÑO, MARÍA<br />
“El bilingüismo <strong>en</strong> la escuela gallega”, núm. 6, p. 3<br />
BARREIRO, XOSÉ<br />
“O que diría eu no día de Galiza”, núm. 7, p. 3<br />
BARROS, VICENTE<br />
“Pardo de Cela é o símbolo (...)”, núm. 2, p. 9<br />
BEN-CHO-SEY<br />
“Derogación de la ley de términos municipales de España”, núm. 4, p. 6<br />
BENDAÑA, J.<br />
“Como hombres!...”, núm. 2, p. 10<br />
BLANCO TORRES, ROBERTO<br />
“Con Ramón Cabanillas (una interviú fracasada)”, núm. 12, p. 17<br />
BÓVEDA, ALEJANDRO<br />
“V<strong>en</strong>cidos, non: <strong>en</strong> pé”, núm. 1, p. 8<br />
“Vieiros: gran dilema <strong>para</strong> a mocedade galega”, núm. 4, p. 4<br />
BRAÑAS, ALFREDO<br />
“Canto a Galicia” (poema <strong>en</strong> galego), núm. 12, p. 9<br />
BUENO, MANUEL<br />
“Después del inc<strong>en</strong>dio”, núm. 11, p. 12<br />
BUSTO, GUMERSINDO<br />
“Voces amigas”, núm. 4, p. 8<br />
“Fervores patrióticos”, núm. 12, p. 2<br />
C.<br />
“Lerias no adro”, núm. 5 , p. 4<br />
“El puerto de Sada”, núm. 12, p. 16<br />
CACHO ZABALA, ANTONIO<br />
“La Reforma de la Reforma Agraria”, núm. 5, p. 3<br />
CA<strong>MB</strong>A, JULIO<br />
“La infancia de los políticos”, núm. 12, p. 21<br />
CAMPOS COUCEIRO, PEDRO<br />
“El día de Santiago <strong>en</strong> Galicia irred<strong>en</strong>ta”, núm. 6, p. 16<br />
CARBALLEIRA JUAN/XOHAN<br />
“Ejemplaridad”, núm. 1, p. 7<br />
“La desunión de los republicanos”, núm. 11, p. 6<br />
“O hom<strong>en</strong>axe que cumpre facer”, núm. 12, p. 19<br />
CARRÉ, LEANDRO<br />
“Sobre el teatro gallego y su int<strong>en</strong>sificación”, núm. 12, p. <strong>18</strong><br />
CASAS, VÍCTOR<br />
“O rexurdir da galeguidade”, núm. 7, p. 11<br />
CASAS, ÁLVARO DE LAS<br />
“Compostela” (poema <strong>en</strong> galego), núm. 7, p. 11<br />
56
CASÁS FERNÁNDEZ, MANUEL<br />
“Evocación s<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>tal”, núm. 7, p. 11<br />
CASTELAO<br />
“No retorno de Antón Vilar Ponte”, núm. 1, p. 5<br />
“O afogado”, núm. 2, p. 2<br />
“O profundador”, núm. 12, p. 9<br />
CENTENO FERREIRO, JESÚS<br />
“C<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario de Pondal”, núm. 11, p. 7<br />
CLUB ESPAÑOL E OUTROS<br />
“D. Enrique Díez Canedo”, núm. 4, p. 11<br />
CORREAL, NARCISO<br />
“Gallegos ilustres: Cabeza de León”, núm. 6, pp. 14-15<br />
CORROCHANO, G.<br />
“La opinión pública”, núm. 4, p. 11<br />
COSSÍO, FRANCISCO DE<br />
“Agonía del liberalismo”, núm. 2, p. 9<br />
“La vida del hombre”, núm. 3, p. 5<br />
“Revolución a cartas vistas”, núm. 10, p. 7<br />
“Revolución a cartas vistas”, núm. 10, p. 7<br />
“Lucha de clases”, núm. 11, p. 11<br />
C. S. M.<br />
“Federación de Sociedades Gallegas Agrarias y Culturales <strong>en</strong> Arg<strong>en</strong>tina”, núm. 6, p. 7<br />
“La autonomía de Galicia”, núm. 6, p. 9<br />
“Política española y gallega”, núm. 12, pp. 19-20<br />
COMISIÓN ORGANIZADORA<br />
“Ante o c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario de Eduardo Pondal”, núm. 9, p. 10<br />
CUBA RESTREBADA<br />
“El mejor hom<strong>en</strong>aje a Curros”, núm. 1, p. 4<br />
CRUCES, FORTUNATO<br />
“Voces amigas”, núm. 4, p. 8<br />
CRUZ, XOSÉ MARÍA DA<br />
“O meu xuram<strong>en</strong>to”, núm. 10, p. 4<br />
CURROS ENRÍQUEZ<br />
“Saúdo” (poema), núm. 10, p. 8<br />
DANTAS, JULIO<br />
“Galicia a través de Julio Dantas”, núm. 10, p. 4<br />
DÉDALUS<br />
“Besteiro o la cordura”, núm. 3, p. 6<br />
“Signario: El s<strong>en</strong>tido de la autoridad”, núm. 4, p. 7<br />
DÍAZ ANDIÓN, JOSÉ<br />
“Como surge el Regionalismo Gallego”, núm. 11, pp. 9-10<br />
“Como vive y perdura el regionalismo gallego”, núm. 12, p. 22<br />
DORADO VICTORIO, HONORATO<br />
“A iñoranza e o Galeguismo”, núm. 6, p. 16<br />
DR. DEVESA<br />
“Roberto Nóvoa Santos”, “Alejandro Rodríguez Cadarso”, núm. 12, p. 7<br />
ESTRADA CATOIRA, FÉLIX<br />
“La emigración gallega”, núm. 6, p. 19<br />
FERNÁNDEZ DEL RIEGO, FRANCISCO<br />
“Proclama aos mozos galeguistas (nista hora)”, núm. 2, p. 2<br />
“Restauración integral do nazonalismo”, núm. 3, p. 7<br />
“F. M. G. nacionalismo na Emigración”, núm. 7, p. 6<br />
57
FROILÁN LUCUS<br />
“D<strong>en</strong>d’a fiestra”, núm. 3, p. 2<br />
“D<strong>en</strong>d’a fiestra”, núm. 5, p. 3<br />
GARCÍA MARTÍ, VICTORIANO<br />
“El día de Santiago”, núm. 6, p. 13<br />
GARCÍA VIDAL, XOSÉ<br />
“Festa do Día de Galicia de 1934”, núm. 6, p. 4<br />
GONZÁLEZ, JUAN JESÚS<br />
“Nuevos rumbos del Autonomismo gallego (continuará)”, núm. 10, p. 10<br />
“Nuevos rumbos del Autonomismo gallego”, núm. 12, p. 16<br />
GONZÁLEZ GARCÍA, S.<br />
“La Biblioteca América”, núm. 11, p. 2<br />
LEITE DE VASCONCELOS, J.<br />
“Galicia” (poema <strong>en</strong> galego), núm. 12, p. 9<br />
LENCE, JOSÉ R.<br />
“Los gobiernos c<strong>en</strong>trales y Galicia”, núm. 6, pp. 6-7<br />
LINO, A. R.<br />
“Noticias: La tragedia de la lancha Josefa <strong>en</strong> Cangas”, núm. 4, p. 6<br />
LÓPEZ, ÁNGELES<br />
“Una partida e caza <strong>en</strong> Galicia”, núm. 11, p. 4<br />
LÓPEZ ABENTE, GONZALO<br />
“Un novo día” (poema), núm. 9, p. 12<br />
LOSCAR<br />
“Alarma razonada”, núm. 2, p. 5<br />
MACIÑEIRA, FEDERICO<br />
“El abandono del ferrocarril de la costa. (Intereses económicos)”, núm. 2, pp. 5-6<br />
MARFIL, MARIANO<br />
“La responsabilidad <strong>en</strong> motines y desórd<strong>en</strong>es”, núm. 2, p. 7<br />
MARTÍNEZ, MANUEL M.<br />
“De los muchos problemas que afectan a Galicia (...)”, núm. 2, p. 6<br />
“La Iglesia principio de tradición <strong>en</strong> la vida gallega”, núm. 6, p. 4<br />
MEILÁN, MANUEL<br />
“Farrapos e fungueirazos”, núm. 5, p. 5<br />
NAVEIRA<br />
“Conto galego: O testam<strong>en</strong>to”, núm. 4, p. 11<br />
NERVO, AMADO<br />
“Fr<strong>en</strong>te a Irlanda” (poema), núm. 11, p. 6<br />
NORIEGA VARELA, ANTÓN.<br />
“Nosa fala” (poema), núm. 3, p. 6<br />
O FUNGUEIRO<br />
“Fungueirazos”, núm 1, p. 3<br />
“Fungueirazos”, núm. 2, p. 11<br />
“Fungueirazos”, núm. 3, p. 3<br />
ODAGLAS<br />
“Antonio López Ferreiro y su ciudad natal”, núm. 6, p. 14<br />
OTERO PEDRAYO, R.<br />
“Meditación de Sant’Yago”, núm. 6, p. 11<br />
58
P. S.<br />
“Una nueva <strong>en</strong>tidad cultural”, núm. 5, p. 6<br />
PÉREZ, LINO<br />
“¿Qué é o galeguismo”, núm. 1, p. 3<br />
PÉREZ BUSTAMANTE, C.<br />
“La Biblioteca América”, núm. 11, p. 2<br />
PICÓN, MANUEL<br />
“Camiño da miña casa” (poema), núm. 9, p. 11<br />
“Terra a miña” (poema), núm. 11, p. 4<br />
“Alalá de Santiago” (poema), núm. 12, p. 10<br />
PORTELA VALLADARES, MANUEL<br />
“O arredismo galego”, núm. 6, p. 5<br />
“Enseñanzas y propósitos”, núm. 11, p. 4<br />
PRADA, RODOLFO<br />
“La Biblioteca América de la Universidad Gallega”, núm. 10, p. 5<br />
R.<br />
“Una nueva obra <strong>en</strong> la literatura gallega”, núm. 8, p. 4<br />
R. CASTRO, PLÁCIDO<br />
“Se necesita un intérprete”, núm. 4, p. 8<br />
“Cordialidade”, núm. 9, p. 4<br />
RAJOY, ENRIQUE<br />
“En ruta a la nueva España. El plebiscito vasco y el plebiscito gallego”, núm. 4, p. 10<br />
REY Y ESCARIZ, ANTONIO ABELARDO<br />
“De La Coruña a Montevideo (sus relaciones mercantiles)”, núm. 6, pp. 10-11<br />
RIVADULLA, J. I<br />
“A scola da alegría”, núm. 1, p. 4<br />
“San Pedro galego”, núm. 5, p. 2<br />
“Razón práctica y razón ideal”, núm. 6, p. 11<br />
RIVAS MONTENEGRO, JOSÉ<br />
“Apr<strong>en</strong>damos el idioma gallego”, núm. 10, p. 8<br />
RODRÍGUEZ ELÍAS, AVELINO<br />
“Los osterlines <strong>en</strong> Santiago de Compostela (Peregrinos y comerciantes)”, núm. 6, p. 5<br />
S.S<br />
“Advert<strong>en</strong>cias previas”, núm. 1, pp. 1-2<br />
“Comité Autonomista Gallego”. “Advert<strong>en</strong>cia necesaria”. “Advert<strong>en</strong>cia interesante”. “Lembranza d’Ultreya”, núm. 1, p. 2<br />
“Un aldraxe máis a Galiza” (Editorial de A Fouce), núm. 1, p. 3<br />
“Quedamos prev<strong>en</strong>idos”, núm. 1, p. 4<br />
“As sociedades agrarias <strong>en</strong> perigo” (de A Nosa Terra), núm. 1, p. 4<br />
“Una obra de culturización vernácula” (de El Pueblo Gallego), núm. 1 p. 6<br />
“Comité Autonomista Gallego”, núm. 1, p. 6<br />
“Un evangelio económico <strong>para</strong> Galicia” (confer<strong>en</strong>cia de Álvarez Gallego), núm. 1, p. 7<br />
“Se anuncia la publicación de una obra interesantísima”. “Salvador Cabeza de León”, núm. 1, p. 7<br />
“Inauguración de la radiotelegrafía costera y de radioemisora Coruña”, “¿Por qué somos autonomistas”, núm. 1, p. 8<br />
“Voltemos á loita” (Editorial de Galicia, de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 1, p. 9<br />
“Unha confer<strong>en</strong>cia de Del Riego”, “Galicia, emporio cooperativo”, núm. 1, p. 9<br />
“O Partido Galeguista a todol-os galegos”, núm. 1, pp. 10-11<br />
“Los partidos políticos gallegos”, núm. 1, p. 11<br />
“La obra de un gallego vista a través de dos elogios”, núm. 1, p. 12<br />
“Editoriales”, núm. 2, p. 1<br />
“¡Por el bi<strong>en</strong> de España!” (Editorial de El Diario Español de Montevideo), núm. 2, p. 2<br />
“Labor del Seminario de Estudios Gallegos”, núm. 2, p. 4<br />
“Crisis outra vez” (de A Nosa Terra), núm. 2, p. 5<br />
“De un manifesto do Partido Galeguista: Rapaces de Galicia”, núm. 2, p. 7<br />
“La actitud de los socialistas catalanes”, núm. 2, p. 7<br />
“Congreso de Ci<strong>en</strong>cias de Galicia”, núm. 2, p. 8<br />
“Casa de Galicia de Bilbao”, núm. 2, p. 8<br />
59
“Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, núm. 2, p. 11<br />
“Editoriales”, núm. 3, p. 1<br />
“Una nota del C. C<strong>en</strong>tral”, “El monum<strong>en</strong>to a Pardo de Cela <strong>en</strong> La Estrada”, “El Hola y Hasta luego de Cabanillas”, núm. 3, p. 2<br />
“Fermín Galán”, núm. 3, p. 3<br />
“Fame no agro” (Editorial de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 3, p. 3<br />
“Una semana gallega <strong>en</strong> Oporto” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 3, p. 5<br />
“Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, núm. 3, p. 7<br />
“Información regional: Coruña”, núm. 3, p. 8<br />
“Información regional: Lugo”, núm. 3, p. 9<br />
“Información regional: Or<strong>en</strong>se”, núm. 3, p. 10<br />
“Información regional: Pontevedra”, núm. 3, p. 11<br />
“Editoriales”, núm. 4, p. 1<br />
“Don Salvador Cabeza de León (falleció <strong>en</strong> Santiago de Compostela)”, núm. 4, pp. 2-3<br />
“Se le organiza un gran hom<strong>en</strong>aje” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 4, p. 4<br />
“Verbas <strong>para</strong> os nosos emigrados”, “Transformacións das súas escolas <strong>en</strong> escolas galegas” (De A Nosa Terra), núm. 4, p. 5<br />
“La actitud de Cataluña”, núm. 4, p. 5<br />
“50.000 pesetas <strong>para</strong> continuar las obras de cantería”, núm. 4, p. 6<br />
“Primero Galicia: ¿Hacia una nueva solidaridad gallega” (Editorial de El Pueblo Gallego), núm. 4, p. 7<br />
“La Academia Gallega (Lugrís Freire ha sido elegido presid<strong>en</strong>te)”, núm. 4, p. 7<br />
“Voces amigas” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 4, p. 8<br />
“Voces amigas” (de El Diario Español), núm. 4, p. 8<br />
“Voces amigas” (de “Organizazón Nazonalista Republicana Galega” de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 4, p. 8<br />
“Comité Autonomista Galego (acordos tomados na derradeira xuntanza)”, núm. 4, p. 8<br />
“Advert<strong>en</strong>cia necesaria”, núm. 4, p. 8<br />
“A política do cangrexo” (D’A Fouce de Bos Aires), núm. 4, p. 9<br />
“F. M. G. Grupo de Vigo. Xunta xeral e conmemoración dos mártires de Carral”, núm. 4, p. 9<br />
“Resid<strong>en</strong>cia de Estudiantes <strong>en</strong> Compostela”, “Los anaquiños da terra”, núm. 4, p. 10<br />
“Ha sido inaugurado <strong>en</strong> Madrid el monum<strong>en</strong>to a Concepción Ar<strong>en</strong>al”, núm. 4, p. 11<br />
“Información regional: Coruña”, núm. 4, p. 12<br />
“Información regional: Lugo”, núm. 4, p. 13<br />
“Información regional: Or<strong>en</strong>se”, núm. 4, p. 14<br />
“Información regional: Pontevedra”, núm. 4, p. 15<br />
“Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, núm. 4, p. 16<br />
“Editoriales. Muy interesante”, núm. 5, p. 1<br />
“Hom<strong>en</strong>aje a Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires”. “Gallegos”, núm. 5, p. 2<br />
“Universidad Popular Val<strong>en</strong>cianista”, núm. 5, p. 3<br />
“Os galegos <strong>en</strong> Barcelona”, “Os evanxeos da risa absoluta (Nueva obra de A. Villar Ponte)”, núm. 5, p. 4<br />
“Confer<strong>en</strong>cias sobre temas gallegos”, “Dª María Sánchez de Cidranes”, núm. 5, p. 4<br />
“Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, núm. 5, p. 6<br />
“Opiniones: no pued<strong>en</strong> <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dernos o no quier<strong>en</strong>”, “A galleguidade no pobo”, “Comité Autonomista Gallego”, núm. 5, p. 7<br />
“Información regional: Coruña”, núm. 5, p. 8<br />
“Información regional: Lugo”, núm. 5, p. 9<br />
“Información regional: Or<strong>en</strong>se”, núm. 5, p. 10<br />
“Información regional: Pontevedra”, núm. 5, p. 11<br />
“Editoriales”, núm. 6, p. 1<br />
“Antes que eso, ¡cualquier cosa!”, núm. 6, p. 3<br />
“P<strong>en</strong>eirando” (de A Nosa Terra), núm. 6, p. 4<br />
“Juan José San Román”, núm. 6, p. 7<br />
“Dos maneras de ser autonomista” (de El pueblo gallego), núm. 6, p. 8<br />
“La Academia gallega bajo un nuevo presid<strong>en</strong>te”, núm. 6, p. 8<br />
“Novas indiscrecións reitorales (Da Universidade)” (de A Nosa Terra), núm. 6, p. 9<br />
“Os auténticos republicáns de Galicia”, núm. 6, p. 11<br />
“Suma e sigue”, “O fr<strong>en</strong>te único <strong>en</strong> Monforte”, “Muchas gracias”, núm. 6, p. 12<br />
“Lembranza d’ Ultreya. Tributó un cariñoso hom<strong>en</strong>aje al doctor Sánchez Mosquera” (del Noticiero Español de Bu<strong>en</strong>os Aires),<br />
núm. 6, p. 13<br />
“C<strong>en</strong>tro Gallego de Bs. Aires”, “Comité Autonomista”, “Recom<strong>en</strong>dación”, núm. 6, p. 15<br />
“Nuestro director <strong>en</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires”, núm. 6, p. 16<br />
“La Organización Nacionalista Republicana Gallega...”, núm. 6, p. 17<br />
“Editoriales”, núm. 7, pp. 1-2<br />
“D. Narciso Correal (Nuevo académico de la Española)”, “La Academia Gallega”, “Lira gallega”, “El día de Galicia <strong>en</strong><br />
Carral”, “Un concerto de música galega <strong>en</strong> Santiago”, “Se solicita la ayuda de los bu<strong>en</strong>os gallegos (el C<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario de<br />
Pondal)”, núm. 7, p. 2<br />
“Comité Autonomista”, “Muchas gracias”, núm. 7, p. 3<br />
“Academia Gallega (la recepciones de Antonio Villar Ponte y Alfonso R. Castelao...)”, núm. 7, pp. 4-5<br />
“El galleguismo de mi peluquero”, “El coro Toxos e Froles <strong>en</strong> el gran Kursaal de San Sebastián obti[e]ne un señalado triunfo”,<br />
núm. 7, p. 5<br />
“Páginas de Raza Celta (ilustracións fotográficas)”, núm. 7, pp. 7-10<br />
“Coruña (noticias)”, núm. 7, p. 12<br />
“Lugo”, núm. 7, p. 13<br />
60
“Or<strong>en</strong>se”, núm. 7, p. 14<br />
“Pontevedra”, núm. 7, p. 15<br />
“El mejor he dicho”, núm. 7, p. 15<br />
“Estatuto de Galicia (continuación)”, núm. 7, p. 16<br />
“Editoriales”, núm. 8, pp. 1-2<br />
“Páginas del brillante y patriótico discurso pronunciado por el Señor Presid<strong>en</strong>te de la República <strong>en</strong> Santiago de<br />
Compostela”, “Comité Autonomista”, “Lección de puntos”, núm. 8, p. 2<br />
“Congreso Eucarístico de Bu<strong>en</strong>os Aires”, núm. 8, p. 3<br />
“Antonio Rey Escariz”, “El bilingüismo <strong>en</strong> la escuela gallega”, “O. N. R. G. de Bu<strong>en</strong>os Aires”, “Festival galleguista”, núm. 8, p. 3<br />
“El uniforme de Pita”, núm. 8, p. 4<br />
“Obsequio de Raza Celta” (ilustracións fotográficas), núm. 8, pp. 5-8<br />
“Vascos, catalanes y gallegos”, núm. 8, p. 9<br />
“El coro Ultreya de Bu<strong>en</strong>os Aires”, núm. 8, p. 9<br />
“La Coruña (noticias)”, núm. 8, p. 10<br />
“Lugo”, núm. 8, pp. 10- 11<br />
“Or<strong>en</strong>se”, núm. 8, pp. 11-12<br />
“Pontevedra”, núm. 8, p. 12<br />
“Editoriales”, núm. 9, pp. 1-2<br />
“Los sucesos de España”, núm. 9, p. 2<br />
“La actitud del gobierno catalán”, núm. 9, p. 2<br />
“Suma y sigue” (de A Nosa Terra), núm. 9, p. 4<br />
“El panteón de gallegos ilustres”, núm. 9, p. 4<br />
“Este señor Llovo é moito Llovo”, núm. 9, p. 4<br />
“Ilustracións fotográficas”, núm. 9, pp. 5-8<br />
“Las actividades de la Biblioteca América”, núm. 9, p. 9<br />
“Contos do Turreiro”, núm. 9, p. 10<br />
“La lógica de Alcalá Zamora” (de El Diario Español), núm. 9, p. 11<br />
“¿Se<strong>para</strong>tistas” (de A Nosa Terra), núm. 9, p. 11<br />
“Preocupación, inx<strong>en</strong>uidade”, s.s, p. 11<br />
“Sociaes”, núm 9, p. 11<br />
“Caridad”, núm. 9, p. 12<br />
“Editoriales”, núm. 10, p. 1<br />
“Comité Autonomista Gallego”, “Hom<strong>en</strong>aje a Villar Ponte”, “La Editorial Nós”, s.s, p. 2<br />
“Preso por persoa de b<strong>en</strong>”, núm. 10, p. 3<br />
“Intolerancia funesta” (de La Nación), núm. 10, p. 4<br />
“Suma y sigue...” (de A Nosa Terra), núm. 10, p. 6<br />
“Oporto y la Coruña”, “Artistas gallegos a Oporto”, “Alfonso Castelao y Alejandro Bóveda han sido transladados”, “Una<br />
zarzuela gallega”, “Rubén <strong>en</strong> la cárcel”, núm. 10, p. 6<br />
“De la Universidad”, núm. 10, p. 7<br />
“El Partido Socialista Español”, núm. 10, p. 8<br />
“La Federación de estudiantes gallegos”, “El hom<strong>en</strong>aje de los españoles a Ramón y Cajal”, “Especial <strong>para</strong> Raza Celta”, núm.<br />
10, p. 9<br />
“No somos, no podemos ser se<strong>para</strong>tistas, afirman”, núm. 10, p. 10<br />
“Al<strong>en</strong>to”, núm. 10, p. 10<br />
“Comisión de pr<strong>en</strong>sa (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires)”, “Las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias de muerte”, “Fondo <strong>para</strong> la propaganda del Partido<br />
Galleguista”, “Sociales”, núm. 10, p. 11<br />
“Una admirable confer<strong>en</strong>cia de D. Daniel de la Sota”, “Un secreto a voces”, núm. 10, p. 12<br />
“Editoriales”, núm. 11, p. 1<br />
“Una opinión del Sr. Ovejero” (de El Diario Español), núm. 11, p. 2<br />
“En el Círculo de las artes de Lugo”, núm. 11, p. 2<br />
“Gran festival gallego <strong>en</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires”, “El campeón de la fuga”, “M<strong>en</strong>saje de Mr. Baldwin a la juv<strong>en</strong>tud”, núm. 11, p. 3<br />
“Declaraciones de Mons. Gomá y Tomás”, “D. M. Portela Valladares”,núm. 11, p. 5<br />
“As cooperativas, red<strong>en</strong>zón de Galiza”, núm. 11, p. 6<br />
“Al<strong>en</strong>to”, “Comité Autonomista Gallego”, núm. 11, p. 8<br />
“De Portugal”, “La exposición de arte gallego <strong>en</strong> Oporto”, “Por el alpinismo <strong>en</strong> Galicia”, núm. 11, p. 10<br />
“La situación española” (de La Nación de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 11, p. 11<br />
“Contraste”, núm. 11, p. 12<br />
“Comité Autonomista Galego”, “Al<strong>en</strong>to”, “Don José R. L<strong>en</strong>ce”, núm. 12, p. 2<br />
“Algo más sobre el Partido Galleguista”, núm. 12, pp. 3-5<br />
“Palabras de Ortega y Gasset”, núm. 12, p. 5<br />
“La Biblioteca-Museo América”, “Hom<strong>en</strong>aje a Pondal”, “Halagador”, núm. 12, p. 6<br />
“Huéspedes gratos y amigos”, núm. 12, p. 7<br />
“Para Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires”, núm. 12, p. 8<br />
“Interesante <strong>para</strong> algunos galleguistas”, núm. 12, p. 9<br />
“Vic<strong>en</strong>te Risco explica la ley<strong>en</strong>da de Graal”, núm. 12, p. 10<br />
“La instalación del archivo de Galicia”, núm. 12, p. 10<br />
“El Comité Autonomista Gallego obsequió con una bandera gallega al coro Ultreya de Bu<strong>en</strong>os Aires”, núm. 12, pp. 11-15<br />
“Un distinguido coruñés <strong>en</strong> At<strong>en</strong>as”, núm. 12, p. 17<br />
“La exposición de arte gallego <strong>en</strong> Oporto”, núm. 12, pp. 17-<strong>18</strong><br />
61
“Asociación Protectora de la Cultura Gallega”, núm. 12, p. <strong>18</strong><br />
“Suscripción <strong>para</strong> el fondo del Partido Galleguista”, núm. 12, p. 19<br />
“Para todos los galleguistas...”, “Orador y picapedrero”, núm. 12, p. 20<br />
“Se constituye <strong>en</strong> toda Galicia la Federación de Estudantes Galegos”, “Seminario de Estudios Gallegos”, “R<strong>en</strong>uncia del Dr. C.<br />
Sánchez Mosquera”, núm. 12, p. 23<br />
SAL LENCE, J.<br />
“Necesaria ori<strong>en</strong>tación de nuestros diputados”, núm. 9, p. 10<br />
SAN ROMÁN, JUAN JOSÉ<br />
“Galicia y la autonomía”, núm. 5, p. 2<br />
SÁNCHEZ MOSQUERA, C.<br />
“Com<strong>en</strong>tario a un artículo publicado <strong>en</strong> Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires”, núm. 2, pp. 3-4<br />
“Los gallegos de Bu<strong>en</strong>os Aires (Impresiones recogidas <strong>en</strong> mi viaje)”, núm. 6, p. 2<br />
“El bilingüismo <strong>en</strong> la escuela gallega”, núm. 9, pp. 3-4<br />
“Editoriales”, núm. 12, p. 1<br />
SANTISO GIRÓN, L.<br />
“Feliz iniciativa universitaria”, núm. 1, p. 8<br />
“Pres<strong>en</strong>cia deforme de la juv<strong>en</strong>tud”, núm. 8, p. 9<br />
“La <strong>en</strong>vidiable moral galleguista”, núm. 9, p. 9<br />
“Castelao novelista”, núm. 10, p. 3<br />
SIL<br />
“Los emblemas de la galleguidad”, núm. 9, p. 9<br />
SOTA, DANIEL DE LA<br />
“Carta interesante de D. Daniel de la Sota”, núm. 12, p. 22<br />
SUÁREZ FERRÍN, ALFREDO<br />
“El día de Galicia”, núm. 7, p. 6<br />
VAITES-VAITES<br />
“Farrapos (bromas inof<strong>en</strong>sivas <strong>en</strong> rueda de café)”, núm. 1, p.5<br />
“Farrapos”, núm. 3, p. 3<br />
VÁZQUEZ, VICTORIANO<br />
“Def<strong>en</strong>damos a nosa economía”, núm. 3, p. 4<br />
VIDAL OGEN, EUGENIO<br />
“Sobre el bilingüismo <strong>en</strong> la <strong>en</strong>señanza”, núm. 8, p. 4<br />
“Las Sociedades Económicas de Amigos del País”, núm. 12, p. 21<br />
VIDAL PAZOS, RAIMUNDO<br />
“García Acuña (próximo aniversario)”, núm. 6, p. 19<br />
VIDAL REI, XAIME<br />
“Aos mozos galegos”, núm 6, p. 11<br />
VILLAR PONTE, A.<br />
“Sólo con la Autonomía, Galicia podrá ser una verdadera democracia”, núm. 1, p. 6<br />
“Una ligereza con trazas de injuria”, núm. 6, p. 12<br />
“Más papistas que el Papa”, núm. 10, p. 9<br />
“Los caminos de la economía gallega”, núm. 11, p. 3<br />
62
8. RAZA CELTA: FACSÍMILE
9. BIBLIOGRAFÍA<br />
BLANCO CAMPAÑA, Xosé Luís, Radio e pr<strong>en</strong>sa na Galicia exterior, Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 1995.<br />
ENCICLOPEDIA GALEGA UNIVERSAL, Vigo: Ir Indo, 2002.<br />
GRAN ENCICLOPEDIA GALEGA (Silverio Cañada, ed.), Xixón, 1974.<br />
LLORDÉN MIÑA<strong>MB</strong>RES, Moisés, «Emigración y publicaciones periódicas», <strong>en</strong> Llordén Miñambres, Moisés (comp): Pres<strong>en</strong>te, Pasado y<br />
Futuro de la emigración española a Iberoamérica (Seminario de Colombres), Oviedo: Dirección G<strong>en</strong>eral de Migraciones e<br />
Universidad de Oviedo, 1993.<br />
NÚÑEZ SEIXAS, Xosé M., O galeguismo <strong>en</strong> América, <strong>18</strong>79-1936, Sada / A Coruña: Do Castro, 1992.<br />
PEÑA SAAVEDRA, Vic<strong>en</strong>te (dir.), Repertorio da pr<strong>en</strong>sa galega na emigración, Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 1998.<br />
SANTOS GAYOSO, Enrique, Historia de la pr<strong>en</strong>sa gallega, <strong>18</strong>00-1993, tomo II, Sada / A Coruña: Ediciós do Castro, 1995.<br />
VILAVEDRA, Dolores (coord), Diccionario da literatura galega, II, Publicacións periódicas, Vigo: Galaxia, 1997.<br />
ZUBILLAGA BARRERA, Carlos, Catálogo de la Exposición del Libro y la Pr<strong>en</strong>sa Gallegos <strong>en</strong> el Uruguay, Montevideo: Patronato da Cultura<br />
Galega. XIX Jornadas de Cultura Gallega, 1974.<br />
__________ , A pr<strong>en</strong>sa galega de inmigración <strong>en</strong> Uruguai, Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 1992.<br />
__________ , Castelao y Uruguay, Montevideo: Universidad de la República. C<strong>en</strong>tro de Estudios Gallegos, 2004.<br />
237
PRESIDENCIA<br />
Secretaría Xeral de Política Lingüística