15.02.2015 Views

Descarga en formato PDF (18 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Descarga en formato PDF (18 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Descarga en formato PDF (18 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Edición facsimilar


(EDICIÓN FACSIMILAR)


Arazua<br />

Boletín de la Asociación Protectora de la Cultura Gallega<br />

Montevideo (1929-1930)<br />

Raza Celta<br />

Órgano del Comité Autonomista Gallego de Montevideo<br />

Montevideo (1934-1935)<br />

Edición de:<br />

Luís Alonso Girgado<br />

María Vilariño Suárez


Edita:<br />

XUNTA DE GALICIA<br />

Secretaría Xeral de Política Lingüística<br />

C<strong>en</strong>tro Ramón Piñeiro <strong>para</strong> a Investigación <strong>en</strong> Humanidades<br />

Coordinador Ci<strong>en</strong>tífico:<br />

Manuel González González<br />

Director Técnico de Literatura:<br />

Anxo Tarrío Varela<br />

Realización:<br />

GRÁFISANT, S.L. - Santiago de Compostela<br />

ISBN: 84-453-4225-8<br />

Depósito Legal: C-349/2006


AGRADECEMENTOS<br />

A nosa gratitude ao Instituto Padre Sarmi<strong>en</strong>to, de Santiago de<br />

Compostela, que cedeu x<strong>en</strong>erosam<strong>en</strong>te os dous números de Arazua que<br />

utilizamos <strong>para</strong> facer esta edición facsimilar. Igualm<strong>en</strong>te agradecemos á<br />

Biblioteca Nacional de Montevideo a súa x<strong>en</strong>erosa cesión dos orixinais de<br />

Raza Celta. O bibliotecario da Casa de Galicia de Montevideo, Don Ismael<br />

Martínez, actuou de intermediario na cesión destes orixinais. A Real<br />

Academia Galega proporcionounos algunhas páxinas do número 4 de<br />

Raza Celta que posibilitaron a reprodución completa do devandito número.<br />

A todos, pois, moitísimas grazas.


ÍNDICE XERAL<br />

1. FICHA TÉCNICA: ARAZUA ....................................................................................................................... 11<br />

2. NOTA INTRODUTORIA .............................................................................................................................. 13<br />

3. ÍNDICES .......................................................................................................................................................... 17<br />

4.1 Sumarios ............................................................................................................................................... 17<br />

4.2 Colaboradores ..................................................................................................................................... 17<br />

4. ARAZUA: FACSÍMILE<br />

5. FICHA TÉCNICA: RAZA CELTA ................................................................................................................ 47<br />

6. NOTA INTRODUTORIA .............................................................................................................................. 49<br />

7. ÍNDICES .......................................................................................................................................................... 51<br />

7.1 Sumarios ............................................................................................................................................... 51<br />

7.2 Colaboradores ..................................................................................................................................... 56<br />

8. RAZA CELTA: FACSÍMILE<br />

9. BIBLIOGRAFÍA .............................................................................................................................................. 237<br />

9


1. FICHA TÉCNICA<br />

TÍTULO: Arazua<br />

SUBTÍTULO: Boletín de la Asociación Protectora de la Cultura Gallega<br />

LUGAR: Montevideo (Uruguai)<br />

DATA DE COMEZO: xullo de 1929<br />

DATA DE REMATE: outubro de 1930<br />

TOTAL DE NÚMEROS: 2<br />

EDITA: Asociación Protectora da Cultura Galega<br />

FORMATO: 34 x 25 cm. (con mínimas variacións)<br />

NÚMERO DE PÁXINAS POR NÚMERO: 12 (o número 1 está s<strong>en</strong> paxinar)<br />

IMPRIME: Talleres gráficos da “Editorial Apolo”, <strong>en</strong> r/ Maldonado, 1037, Montevideo (de acordo coa refer<strong>en</strong>cia<br />

que aparece no número 1, ao pé da páxina final)<br />

LINGUA: castelán<br />

DIRECTOR: non consta, pero debeu asumir unha función ori<strong>en</strong>tadora Constantino Sánchez Mosquera<br />

COLABORADORES LITERARIOS: A. Alonso Ríos, Miguel Barros Castro, Eduardo Blanco Amor, Roberto Blanco<br />

Torres, Gumersindo Busto, Salvador Cabeza de León, P. Campos Couceiro, Ricardo Carballo Calero,<br />

Augusto Mª Casas, Jaime L. Mor<strong>en</strong>za, F. Martínez Morás, Lino Pérez, Francisco Regueira, Eladio<br />

Rodríguez González, Constantino Sánchez Mosquera / (CSM), Julio Sigü<strong>en</strong>za, Ramón Suárez<br />

Picallo<br />

COLABORADORES ARTÍSTICOS: Santiago Bonome<br />

PUBLICIDADE: de tipo comercial e cultural<br />

ILUSTRACIÓNS: ap<strong>en</strong>as algunha pequ<strong>en</strong>a viñeta e a reprodución do grupo escultórico Lembranza, de Santiago<br />

Bonome<br />

TIRAXE: 1000 exemplares<br />

CONTIDOS: fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te de carácter político e cultural e c<strong>en</strong>trados exclusivam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> Galicia. Liña de<br />

p<strong>en</strong>sam<strong>en</strong>to galeguista, crítica e rex<strong>en</strong>eracionista, interesada no apoio económico dos galegos á cultura<br />

do país e ás súas institucións<br />

LOCALIZACIÓN: na Biblioteca Nacional de Montevideo (só o número 2), na Biblioteca do Instituto Padre<br />

Sarmi<strong>en</strong>to (completa), na da Real Academia Galega (completa), na da Universidade de Santiago de<br />

Compostela (completa)<br />

11


2. NOTA INTRODUTORIA A ARAZUA<br />

Cabeceira pouco coñecida da pr<strong>en</strong>sa emigrante galega <strong>en</strong> Uruguai, Arazua (Montevideo, 1929-1930)<br />

forma parte do grupo de publicacións case non natas que na súa curta xeira non chegaron aos dez números.<br />

Son once, <strong>en</strong> total, esas publicacións de acordo co reconto feito por Carlos Zubillaga Barrera 1 e, consecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te,<br />

Arazua 2 sitúase a carón de Nós, Compostela, Airiños da Terra, Galicia, Galaxia, Valle Miñor e algunha<br />

máis. Publicación de amplo <strong>formato</strong>, foi voceira da Asociación Protectora da Cultura Galega de<br />

Montevideo 3 . Trátase dunha nova iniciativa xornalística do doutor Constantino Sánchez Mosquera, home<br />

que des<strong>en</strong>volveu un incansable labor cultural con proxectos e empresas de significativa importancia na<br />

órbita galeguista, aínda que máis de unha quedara frustrada.<br />

Home controvertido, non sempre ideoloxicam<strong>en</strong>te consecu<strong>en</strong>te 4 , Constantino Sánchez Mosquera 5<br />

(nacido n’A Coruña <strong>en</strong> <strong>18</strong>87), doutor <strong>en</strong> Medicina pola Universidade de Madrid, –título que revalidou na<br />

de Montevideo– foi un persoeiro moi activo do galeguismo societario, cultural e político na emigración,<br />

ámbito no que chega a presidir o C<strong>en</strong>tro Galego, a Asociación Protectora da Cultura Galega e o Comité<br />

Autonomista Galego de Montevideo. Paralelam<strong>en</strong>te, foi director e ori<strong>en</strong>tador ideolóxico da Revista del<br />

C<strong>en</strong>tro Gallego (que no número 151 titulábase Galicia) na etapa que abrangue os números 125-163 e que cronoloxicam<strong>en</strong>te<br />

corresponde á segunda metade da década 1920-1930, pero inspirou, fundou e dirixiu tamén<br />

as cabeceiras Arazua (1929-1930) e Raza Celta (que <strong>en</strong>tre 1934 e 1935 tirou un total de 12 números). Lémbrese<br />

que, <strong>en</strong> Uruguai, o terreo da pr<strong>en</strong>sa galeguista, autonomista, def<strong>en</strong>sora do Partido Galeguista e das máis<br />

significativas institucións culturais galegas (a Universidade de Santiago, a Real Academia Galega e o<br />

Seminario de Estudos Galegos), está repres<strong>en</strong>tado por Arazua, Raza Celta e O Irmandino, voceiro, este último,<br />

da Irmandade Galeguista de Uruguai e polémico nalgunha ocasión con actitudes de Sánchez<br />

Mosquera, que rexeitaba calquera alianza do Partido Galeguista con formacións republicanas ou de esquerdas<br />

radicais. Autonomista confeso, rex<strong>en</strong>eracionista e culturalista moi dado ás grandes empresas e iniciativas,<br />

publicitou x<strong>en</strong>erosam<strong>en</strong>te o Estatuto de Autonomía de Galicia nas páxinas de Raza Celta (onde nunha<br />

serie de artigos se reproduciu o texto estatutario xunto con com<strong>en</strong>tarios didácticos de ori<strong>en</strong>tación) e teimou<br />

na axuda a unha Galicia culturalm<strong>en</strong>te viva e activa e na tarefa de levar esa cultura aos países de<br />

Hispanoamérica onde tiña Galicia <strong>en</strong>tidade repres<strong>en</strong>tativa.<br />

Cumprirá aquí abrir un breve paréntese <strong>para</strong> sintetizar e concretar as manifestacións do galeguismo<br />

<strong>en</strong> Uruguai (<strong>en</strong> Montevideo, concretam<strong>en</strong>te), un galeguismo moito m<strong>en</strong>os activo e significativo que o de<br />

Bos Aires e que <strong>para</strong> Núñez Seixas foi precisam<strong>en</strong>te sucursalista 6 do que se des<strong>en</strong>volveu na capital arx<strong>en</strong>tina.<br />

En calquera caso, e de acordo coa limitada <strong>en</strong>tidade dese galeguismo, as súas manifestacións concretas<br />

foron as seguintes:<br />

• Ciclos de confer<strong>en</strong>cias e outras actividades culturais e de signo político no C<strong>en</strong>tro Galego e na Casa<br />

de Galicia.<br />

• Visita a c<strong>en</strong>tros galegos, confer<strong>en</strong>cias e artigos de pr<strong>en</strong>sa de figuras significativas como Eduardo<br />

Blanco Amor, Ramón Suárez Picallo, Castelao, Antón Zapata, etc.<br />

• Creación de cabeceiras da pr<strong>en</strong>sa galeguista como Arazua, Raza Celta, O Irmandino ou Nós.<br />

• Iniciativas culturais de Constantino Sánchez Mosquera: Certame galego-americano, Semana<br />

Galega, Gran exposición de arte galega, Campaña pro-autonomista 1932-33, Comité Autonomista<br />

Galego, Asociación Protectora da Cultura Galega, etc.<br />

• Actividades da Peña Céltiga no café Tupí Nambá de Montevideo.<br />

• Fundación, <strong>en</strong> 1933, do semanario Nós, por iniciativa de A. Crestar e outros membros da Casa de<br />

Galicia.<br />

• Establecem<strong>en</strong>to, <strong>en</strong> 1934, dunha filial de Partido Galeguista <strong>en</strong> Montevideo fundada por Manuel<br />

Meilán. No mesmo ano xorde a Irmandade Galeguista de Uruguai que presidirán M. Meilán e P.<br />

Fernández Veiga.<br />

1 Carlos Zubillaga Barrera, A pr<strong>en</strong>sa galega de emigración <strong>en</strong> Uruguai, Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 1996, p. 36<br />

2 Consultamos á Academia Vasca da Lingua ao respecto da voz Arazua. A voz non debe levar til, pois o vasco descoñece ese trazo gráfico<br />

agás na transcrición de palabras doutras linguas. Polo demais, arazua é unha variedade dialectal oral de arazoa, que é actualm<strong>en</strong>te a grafía<br />

común e unificada. Suprimimos, pois, o til de Arazua que tampouco aparece <strong>en</strong> ningunha ocasión nas páxinas da revista.<br />

3 Para a historia e a dinámica do galeguismo <strong>en</strong> Uruguai véxase: Xosé Manuel Núñez Seixas, O galeguismo <strong>en</strong> América, Sada (A Coruña):<br />

Ediciós do Castro, 1992.<br />

4 Núñez Seixas cualifícao de “aliado circunstancial dos galeguistas de Bos Aires” e acúsao de “dandysmo e inconsist<strong>en</strong>cia ideolóxica”,<br />

“rexionalista moderado e flutuante”, “superficial e prático galeguismo”; <strong>en</strong> op. cit, pp. 168-169 e seguintes.<br />

5 Datos biográficos e do seu labor cultural <strong>en</strong> Montevideo témolos <strong>en</strong>: Carlos Zubillaga Barrera, A pr<strong>en</strong>sa galega de inmigración <strong>en</strong> Uruguai,<br />

Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 1996, pp. 200-201 e Gran Enciclopedia Galega, Silverio Cañada (editor), Xixón, 1974, t. XXVII,<br />

p. 237.<br />

6 Op. cit. ; p. 135.<br />

13


• Actividades e visitas de Castelao 7 .<br />

• Interv<strong>en</strong>ción de emigrados como Xulio Sigü<strong>en</strong>za na vida política galega. Apoio ao manifesto galeguista<br />

asinado <strong>en</strong> Bos Aires <strong>en</strong> 1930 e reproducido <strong>en</strong> Arazua, núm. 2, 1930. Campañas de pr<strong>en</strong>sa <strong>en</strong><br />

apoio da creación de cátedras universitarias de lingua galega, da construción dunha resid<strong>en</strong>cia de<br />

estudantes <strong>en</strong> Santiago, de apoio a Real Academia Galega e ao Seminario de Estudos Galegos, etc.<br />

No establecem<strong>en</strong>to dos bloques ou apartados configuradores da nosa pr<strong>en</strong>sa emigrante, o profesor<br />

Zubillaga 8 , que subliña a primacía da chamada “pr<strong>en</strong>sa de sociedades” (repres<strong>en</strong>tada <strong>en</strong> Montevideo polas<br />

cabeceiras do C<strong>en</strong>tro Galego e da Casa de Galicia e por outras como Finisterre, Compostela, Unión e Hijos de<br />

Morgadanes ou Valle Miñor), fala dun modelo de pr<strong>en</strong>sa que dirixe o seu discurso a unha colectividade <strong>para</strong><br />

sali<strong>en</strong>tar os trazos e valores da súa id<strong>en</strong>tidade. Este modelo, de marcado carácter cultural ou político-cultural,<br />

terá como claves caracterizadoras: a frecu<strong>en</strong>te apelación ao bilingüismo, a moi relativa preocupación<br />

polo acontecer actual, a irregular periodicidade na súa comparec<strong>en</strong>cia, a pouca relación coa pr<strong>en</strong>sa local (a<br />

de Montevideo propiam<strong>en</strong>te uruguaia) ou a procura do lector comprometido co ideario e valores def<strong>en</strong>didos<br />

pola publicación. Asociacións como a Irmandade Galeguista do Uruguai, o Comité Autonomista<br />

Galego de Montevideo ou a Asociación Protectora da Cultura Galega promoveron as cabeceiras repres<strong>en</strong>tativas<br />

desta modalidade de pr<strong>en</strong>sa á que pert<strong>en</strong>ce Arazua e, xunto a ela, Raza Celta, O Irmandino, Guieiro,<br />

Nós ou O Fungueiro.<br />

Só unha discrepancia coa observación do profesor Zubillaga ao tratar deste modelo de pr<strong>en</strong>sa e escribir<br />

que unha das súas claves é “unha máis frecu<strong>en</strong>te apelación ao bilingüismo (ás veces con forte predominancia<br />

do uso do galego)” 9 , xuízo que, ao noso ver, e repasadas con at<strong>en</strong>ción as páxinas de Arazua, Raza<br />

Celta ou Galicia Nueva, non se xustifica nin por aproximación. Rexionalista, autonomista ou nacionalista,<br />

esta pr<strong>en</strong>sa non manifesta interese pola lingua, ou pola praxe da lingua, canle de expresión que non se debate<br />

como problema nin se emprega como signo de id<strong>en</strong>tidade: o seu uso limítase a algunha colaboración case<br />

sempre literaria e case sempre poética. Así, o lector que repase Arazua, só terá ocasión de atopar <strong>en</strong> galego<br />

a reprodución –un texto alleo, pois, á publicación– do Manifesto Nacionalista asinado <strong>en</strong> Bos Aires, <strong>en</strong> 1930,<br />

por un grupo de galeguistas (Suárez Picallo, E. Blanco Amor, F. Regueira, P. Campos Couceiro e A. Alonso<br />

Ríos). Fóra diso e dalgún epígrafe (e só epígrafe) de sección como “Farrapos”, nada se expresa <strong>en</strong> galego<br />

nesta Arazua voceira dunha Asociación que <strong>en</strong> principio presidía José L. Mor<strong>en</strong>za, ao que sucedería no cargo<br />

Constantino Sánchez Mosquera, e da que era secretario Xulio Sigü<strong>en</strong>za.<br />

Preto das iniciativas culturais de Sánchez Mosquera –e tamén <strong>en</strong> Arazua– estivo durante certo tempo<br />

Xulio Sigü<strong>en</strong>za 10 , que, chamado precisam<strong>en</strong>te polo doutor coruñés, chegara a Montevideo despois de residir<br />

trece anos (1912-1925) na Habana, onde <strong>en</strong> 1923 publica o poemario De los agros celtas, asiste á tertulia<br />

galeguista do café La Puerta del Sol, escribe os seus primeiros versos galegos e milita no nacionalismo<br />

d<strong>en</strong>de a Irmandade da Fala da Habana que el mesmo organiza, ademais de colaborar con frecu<strong>en</strong>cia <strong>en</strong><br />

cabeceiras da pr<strong>en</strong>sa galega da Illa como Eco de Galicia, Galicia, Labor Gallega e da hispano-cubana como<br />

Diario de la Marina ou Diario Español. En 1926 está <strong>en</strong> Bos Aires, onde colabora así mesmo na pr<strong>en</strong>sa galega<br />

(Galicia, Almanaque Gallego, Orzán, El Heraldo Gallego, etc.) e aínda ocupa, por un tempo, a dirección da prestixiosa<br />

revista Céltiga.<br />

En 1927 Sigü<strong>en</strong>za está <strong>en</strong> Montevideo onde, xunto a Sánchez Mosquera, funda a Asociación Protectora<br />

da Cultura Galega e traballa, durante cinco anos, como secretario do C<strong>en</strong>tro Galego, do que dirixirá a revista<br />

Galicia por breve tempo. Dirixe así mesmo a revista Cartel e colabora <strong>en</strong> El Día. En repres<strong>en</strong>tación do<br />

C<strong>en</strong>tro Galego é <strong>en</strong>viado a Galicia nunha delegación propiciada pola ORGA de Bos Aires <strong>en</strong> 1931. Así, e<br />

como candidato por Lugo, Sigü<strong>en</strong>za preséntase ás eleccións de xuño de 1931 como repres<strong>en</strong>tante dos emigrantes<br />

galegos e na candidatura da Federación Republicana Galega, mais non obtén a acta de deputado.<br />

En Montevideo imparte confer<strong>en</strong>cias e ofrece recitais poéticos, publica Galicia, cara y cruz (1930), libro de<br />

<strong>en</strong>saios breves, e os poemarios La ruta av<strong>en</strong>turera (1928) e Cuaderno del ojo sin sueño (1931). Outra galega de<br />

orixe, a poeta uruguaia Juana de Ibarbourou, prologa o seu primeiro poemario <strong>en</strong> galego , Cantigas e verbas<br />

ao ar, que a editorial Nós publica n’A Coruña <strong>en</strong> 1928.<br />

Cumprirá dicir, ao respecto da ori<strong>en</strong>tación de Arazua, que, <strong>en</strong> xeral, a pr<strong>en</strong>sa galega de Uruguai foi<br />

seguidora do Rexionalismo ata o bi<strong>en</strong>io 1930-1931; é dicir, ata os comezos da II República, malia anteced<strong>en</strong>-<br />

7 Recollidas por Carlos Zubillaga Barrera no seu libro Castelao y Uruguay, Montevideo: Universidad de la República / C<strong>en</strong>tro de Estudios<br />

Gallegos, 2004.<br />

8 Carlos Zubillaga Barrera, A pr<strong>en</strong>sa galega de inmigración <strong>en</strong> Uruguai; op. cit, pp. 31-39.<br />

9 Op. cit, p. 32.<br />

10 Para o percorrido vital e literario-cultural de Xulio Sigü<strong>en</strong>za no ámbito da emigración véxase: Josefa Beloso: Xulio Sigü<strong>en</strong>za. Obra galega,<br />

Santiago de Compostela: C<strong>en</strong>tro Ramón Piñeiro <strong>para</strong> a Investigación <strong>en</strong> Humanidades, 2000; pp. <strong>18</strong>-34.<br />

14


tes como o de Alma Gallega, voceira da Casa de Galicia, que xa <strong>en</strong> 1921, no artigo “Regionalismo y nacionalidad”<br />

(núm. 8, ano II, xaneiro de 1921), reformula a idea de Estado <strong>en</strong> función das nacionalidades históricas<br />

a partir das autonomías rexionais. Nesta liña, Arazua –como xa precisamos– reproduce o “Manifesto<br />

Nacionalista” do 1 de setembro de 1930 asinado <strong>en</strong> Bos Aires. En Raza Celta adquire pulo o autonomismo a<br />

partir da consideración de que España non é unha nación unitaria s<strong>en</strong>ón unha suma de “nacionalidades<br />

difer<strong>en</strong>ciadas”. Sánchez Mosquera, nas páxinas de Galicia, Arazua e Raza Celta, id<strong>en</strong>tifícase co concepto de<br />

“nación gallega” e def<strong>en</strong>de a estrutura da República Federal ao tempo que aposta decididam<strong>en</strong>te polo<br />

Partido Galeguista. A partir de 1935 o seu discurso varía notablem<strong>en</strong>te e boa proba diso é a súa proposta de<br />

fundar un partido galeguista de dereitas.<br />

Voceira da Asociación Protectora da Cultura Galega e auspiciada por un galeguista cultural como<br />

Sánchez Mosquera, Arazua (que t<strong>en</strong> a rareza de non ocuparse de ningunha sociedade de inmigrantes galegos,<br />

pero que <strong>en</strong>carou moi criticam<strong>en</strong>te o problema dos nosos emigrados) foi decididam<strong>en</strong>te un espello da<br />

actividade cultural galega: desa cultura, da súa actualidade, informou e tamén opinou. Abonda con observar<br />

certos titulares como “Galicia <strong>en</strong> los libros”, “El Humanismo <strong>en</strong> la cultura”, “Noticiero de Arte Gallego”<br />

ou os referidos a escritores e publicacións (Rosalía, Otero Pedrayo, J. B. Andrade, M. Lugrís Freire) <strong>para</strong><br />

detectar a liña culturalista e galeguista de Arazua, liña <strong>para</strong>lela á de carácter político que adquire énfase nos<br />

escritos de Sánchez Mosquera, Xulio Sigü<strong>en</strong>za e J. L. Mor<strong>en</strong>za ou no texto de adhesión dun grupo de galegos<br />

de Bos Aires ao discurso nacionalista do Pacto de Barrantes (Arazua, núm. 2, p. 4, texto que volve a ser<br />

com<strong>en</strong>tado na páxina 10 do mesmo número da publicación).<br />

De acordo co texto inicial de “Notas editoriales”, Arazua é voceira dunha Galicia nova, fervedoiro de<br />

inquedanzas de espírito e p<strong>en</strong>sam<strong>en</strong>to, vital e dinámica. Nela comeza un movem<strong>en</strong>to de homes que quer<strong>en</strong><br />

“elevar su pueblo a un rango de civilización superior” (Arazua, núm. 1, p. [1]). Consecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te, o pequ<strong>en</strong>o<br />

grupo que elabora estas páxinas ou colabora nelas (Sigü<strong>en</strong>za, R. Blanco Torres, M. Barros, J. L. Mor<strong>en</strong>za,<br />

Augusto Mª Casas e, d<strong>en</strong>de logo, o moi activo e prolífico Sánchez Mosquera) informa da actividade ci<strong>en</strong>tífica,<br />

literaria, económica, artística, social e política galega con especial at<strong>en</strong>ción ás <strong>en</strong>tidades e institucións<br />

que vertebran e dan pulo a esa actividade non sempre d<strong>en</strong>de a axeitada óptica galeguista: A Real Academia<br />

Galega, o Seminario de Estudos Galegos, a Universidade de Santiago, o Partido Galeguista e, por suposto,<br />

a Asociación Protectora da Cultura Galega, que patrocina a publicación abrindo unha fiestra de rigor crítico<br />

<strong>para</strong> que os galegos da diáspora saiban por onde vai a cultura e a xeira política do país e solicitando<br />

axuda económica <strong>para</strong> as institucións que pot<strong>en</strong>cian e animan a vida da cultura galega. E, d<strong>en</strong>de logo, no<br />

político, coa def<strong>en</strong>sa dunha autonomía pl<strong>en</strong>a (Arazua, núm. 2, p. 7) que resolva os difer<strong>en</strong>tes problemas de<br />

Galicia. A receita que se publicita é clara e sinxela <strong>para</strong> Sánchez Mosquera: “La personalidad y el prestigio<br />

de los hombres y de los pueblos, si ha de t<strong>en</strong>er consist<strong>en</strong>cia, debe cim<strong>en</strong>tarse <strong>en</strong> dos fuertes pilares: el cultural<br />

y el económico” (Arazua, núm. 1, p. [7]) e tamén <strong>para</strong> Sigü<strong>en</strong>za e Mor<strong>en</strong>za: “El valor de los pueblos se<br />

mide unicam<strong>en</strong>te por la cultura que irradian” (Arazua, núm. 1, p. [7]).<br />

S<strong>en</strong> autocaracterización de ningunha clase como publicación, coa pres<strong>en</strong>za unicam<strong>en</strong>te dun reducido<br />

número de sinaturas, Arazua, de carácter anual na súa periodicidade, foi –ou máis exactam<strong>en</strong>te, quixo ser–<br />

unha plataforma galeguista movida por altos ideais que non só fixo un positivo labor propagandístico na<br />

órbita galeguista (tiraron 1000 exemplares dos seus dous únicos números), s<strong>en</strong>ón que t<strong>en</strong>tou achegar fondos<br />

<strong>para</strong> o sostem<strong>en</strong>to das institucións que publicitou nas súas páxinas. Informativa e de opinión a un<br />

tempo, nutriuse de textos de tres clases distintas: colaboracións e notas informativas, material epistolar (cartas<br />

de S. Cabeza de León, Eladio R. González, Martínez Morás, Carballo Calero) e reprodución de informacións<br />

da pr<strong>en</strong>sa galega (El Pueblo Gallego, Correo de Galicia, El Despertar Gallego). Case coetáneas e na súa liña<br />

figuran Raza Celta, Galicia e O Irmandino, que conseguiron ter unha máis longa andaina. Cómpre, unha vez<br />

máis, dar conta do <strong>para</strong>doxo dunhas páxinas galeguistas nas que a lingua non tivo <strong>en</strong>trada nin sequera no<br />

tópico terreo da lírica, situación que mellorou un tanto nas súas compañeiras de viaxe citadas. Como observa<br />

Núñez Seixas 11 , Arazua posúe, sobre todo no seu número 2, “unha forte cárrega máis política ca cultural,<br />

de our<strong>en</strong>tación nidiam<strong>en</strong>te galeguista –malia estar toda ela escrita <strong>en</strong> español– que a fai devanceira cumprida<br />

do posterior boletín, igualm<strong>en</strong>te al<strong>en</strong>tado por Sánchez Mosquera, Raza Celta”.<br />

11 Op. cit. ; p. <strong>18</strong>2.<br />

15


4. ÍNDICES<br />

4.1. Sumarios<br />

NÚMERO 1 (xullo, 1929) 12<br />

– “Notas editoriales”, s.s.<br />

– “Artistas gallegos”, Santiago Bonome: Lembranza (ilustración).<br />

– “De colaboración. El humanismo de la cultura”, Miguel Barros Castro.<br />

– “Gaceta de Galicia”, s.s.<br />

– “Glosas Gallegas”, Julio Sigü<strong>en</strong>za,.<br />

– “Gracias!...”, s.s.<br />

– “Dos or<strong>en</strong>sanos olvidados”, Roberto Blanco Torres<br />

– “El deber de los gallegos”, C. Sánchez Mosquera.<br />

– “A los gallegos emigrados”, Julio Sigü<strong>en</strong>za e J. L. Mor<strong>en</strong>za.<br />

– “Notas y com<strong>en</strong>tarios”, s.s.<br />

– “Cosas nuestras. Cartas del «Seminario»”, Salvador Cabeza e Ricardo Carballo Calero.<br />

– “Cosas nuestras. Carta de la «Academia Gallega», Eladio R. González e F. Martínez Morás.<br />

– “Editorial de «El Pueblo Gallego»”, s.s.<br />

NÚMERO 2 (outubro, 1930)<br />

– “Editoriales”, s.s; pp. 1-3.<br />

– “Asociación Protectora de la Cultura Gallega”, s.s; p. 3.<br />

– “Manifiesto nacionalista”, R. Suárez Picallo, Francisco Regueira, Lino Pérez, E. Blanco Amor, P. Campos Couceiro, A. Alonso<br />

Ríos; p. 4.<br />

– “En el Palacio de La Paz, de La Haya. Disertaciones del Dr. Camilo Barcia Trelles”, s.s; p. 4.<br />

– “En favor de la resid<strong>en</strong>cia de estudiantes de Compostela”, (de El Pueblo Gallego); p. 5.<br />

– “Lo que necesita Galicia”, s.s; p. 5.<br />

– “Farrapos”, C. S. M.; pp. 6-7.<br />

– “Un hallazgo s<strong>en</strong>sacional. Juan Bautista Andrade. Jaime L. Mor<strong>en</strong>za”, s.s; p. 7.<br />

– “Noticiero de Arte Gallego”, s.s; p. 8.<br />

– “Ámbito de la galleguidad”, Augusto María Casas; p. 9.<br />

– “El Seminario de Estudios Gallegos <strong>en</strong> La Habana”, (de El Compostelano); p. 9.<br />

– “El problema de la emigración”, (de Correo de Galicia); p. 10.<br />

– “Noticias”, s.s; p. 10.<br />

– “Correspond<strong>en</strong>cia recibida” (cartas de Eladio R. González, Salvador Cabeza e Gumersindo Busto); p. 11.<br />

– “Asociación Protectora de la Cultura Gallega”, s.s, p. 12.<br />

4.2 Colaboradores<br />

BARROS CASTRO, MIGUEL<br />

“De colaboración. El humanismo de la cultura”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />

BLANCO TORRES, ROBERTO<br />

“Dos or<strong>en</strong>sanos olvidados”, núm. 1, xullo de 1930, (s.p).<br />

BONOME, SANTIAGO<br />

“Lembranza” (ilustración), núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />

BUSTO, GUMERSINDO<br />

“Correspond<strong>en</strong>cia recibida” (unha carta), núm. 2, outubro de 1930, p. 11.<br />

CABEZA, SALVADOR<br />

“Correspond<strong>en</strong>cia recibida” (dúas cartas), núm. 2, outubro de 1930, p. 11.<br />

CABEZA, SALVADOR E CARBALLO CALERO, RICARDO<br />

“Cosas nuestras. Cartas del «Seminario», núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />

CASAS, AUGUSTO Mª<br />

“Ámbito de la galleguidad”, núm. 2, outubro de 1930, p. 9.<br />

12 Está s<strong>en</strong> paxinar.<br />

17


CORREO DE GALICIA<br />

“El problema de la emigración”, núm. 2, outubro de 1930, p. 10.<br />

C. S. M. 13<br />

“Farrapos”, núm. 2, outubro de 1930, pp. 6-7.<br />

EL PUEBLO GALLEGO<br />

“En favor de la resid<strong>en</strong>cia de estudiantes de Compostela”, núm. 2, outubro de 1930, p. 5.<br />

RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, ELADIO<br />

“Correspond<strong>en</strong>cia recibida” (tres cartas), núm. 2, outubro de 1930, p. 11.<br />

RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, ELADIO E MARTÍNEZ MORÁS, F.<br />

“Cosas nuestras. Carta de la «Academia Gallega»”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />

S.S<br />

“Notas editoriales”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />

“Gaceta de Galicia”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />

“Gracias!...”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />

“Notas y com<strong>en</strong>tarios”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />

“Editorial de «El Pueblo Gallego»”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />

“Editoriales”, núm. 2, outubro de 1930, pp. 1-3.<br />

“Asociación Protectora de la Cultura Gallega”, núm. 2, outubro de 1930, p. 3.<br />

“En el Palacio de La Paz, de La Haya. Disertaciones del Dr. Camilo Barcia Trelles”, núm. 2, outubro de 1930, p. 4.<br />

“Lo que necesita Galicia”, núm. 2, outubro de 1930, p. 5.<br />

“Un hallazgo s<strong>en</strong>sacional. Juan Bautista Andrade. Jaime L. Mor<strong>en</strong>za”, núm. 2, outubro de 1930, p. 7.<br />

“Noticiero de Arte Gallego”, núm. 2, outubro de 1930, p. 8.<br />

“Noticias”, núm. 2, outubro de 1930, p. 10.<br />

“Asociación Protectora de la Cultura Gallega”, núm. 2, outubro de 1930, p. 12.<br />

SÁNCHEZ MOSQUERA, C<br />

“El deber de los gallegos”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />

SIGÜENZA, JULIO<br />

“Glosas gallegas”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />

SIGÜENZA, JULIO E MORENZA, J. L.<br />

“A los gallegos emigrados”, núm. 1, xullo de 1929, (s.p).<br />

SUÁREZ PICALLO, R.; BLANCO AMOR, E.; PÉREZ, LINO; REGUEIRA, FRANCISCO; ALONSO RÍOS, A.<br />

“Manifiesto Nacionalista”, núm. 2, outubro de 1930, p. 4.<br />

13 Iniciais de Constantino Sánchez Mosquera.<br />

<strong>18</strong>


4. ARAZUA: FACSÍMILE


5. FICHA TÉCNICA<br />

TÍTULO: Raza Celta<br />

SUBTÍTULO: Órgano del Comité Autonomista Gallego de Montevideo<br />

LUGAR: Montevideo<br />

ENDEREZO DE DIRECCIÓN E REDACCIÓN: r/ Soriano, 1606 (Montevideo)<br />

COMEZA: 29 de abril de 1934 (nº 1) 14<br />

REMATA: xaneiro-febreiro de 1935 (nº 12)<br />

TOTAL DE NÚMEROS: 12<br />

PERIODICIDADE: ata o número 4 é quinc<strong>en</strong>al. En adiante, xa no número 5, pasa a ser m<strong>en</strong>sual. O número 12,<br />

o derradeiro, é bim<strong>en</strong>sual<br />

DIRECTOR: Constantino Sánchez Mosquera 15 , aínda que a publicación non fai constar este dato<br />

ADMINISTRADOR: José Barrera, r/ Def<strong>en</strong>sa, 1966 (Montevideo)<br />

PUBLICIDADE: pouca relativam<strong>en</strong>te e de carácter comercial. Reiterada a referida ao Café Tupí Nambá, de<br />

Francisco San Román e Fillos<br />

FORMATO DE PÁXINA: 38 x 28 cm.<br />

ILUSTRACIÓNS: aparec<strong>en</strong> numerosas fotografías de Galicia, conc<strong>en</strong>tradas nos números 7, 8 e 9<br />

NÚMERO DE PÁXINAS: habitualm<strong>en</strong>te 12. Hai números con 16 ou 20 e o número 12 leva 24<br />

LOCALIZACIÓN: colección completa na Biblioteca Nacional de Montevideo. Números 3-5, 7-11 e 12 na<br />

Biblioteca da Real Academia Galega d’A Coruña; números 6 e 9 na Biblioteca da Fundación Fermín<br />

P<strong>en</strong>zol de Vigo; números 2, 3 e 11 na Biblioteca do Museo de Pontevedra<br />

LINGUA: a publicación maniféstase <strong>en</strong> castelán, pero publica algunhas colaboracións <strong>en</strong> galego. Con certa<br />

frecu<strong>en</strong>cia reproduce artigos da pr<strong>en</strong>sa de Galicia (A Nosa Terra, El Pueblo Gallego, Al<strong>en</strong>to), de Bos Aires<br />

(La Nación e, sobre todo, Galicia) e Montevideo (El Diario Español). Predomina claram<strong>en</strong>te o castelán<br />

CONTIDOS: políticos e culturais sobre todo e sempre referidos a Galicia. Def<strong>en</strong>sa do discurso autonomista e<br />

ampla at<strong>en</strong>ción a institucións culturais galegas como a Real Academia, o Seminario de Estudos<br />

Galegos ou a Universidade de Santiago (e a súa Biblioteca América <strong>en</strong> particular). Autopublicidade do<br />

Comité Autonomista Galego de Montevideo e da propia Raza Celta, a súa voceira. Algunhas mostras<br />

de lírica galega (Curros, Rosalía, López Ab<strong>en</strong>te, Manuel Picón, Álvaro de las Casas, A. Noriega Varela)<br />

e at<strong>en</strong>ción á actualidade da vida literaria galega. Interese polo <strong>en</strong>sino e a lingua <strong>en</strong> Galicia e, especialm<strong>en</strong>te,<br />

pola vida política, cultural e aínda económica do país e a xeira do seu Estatuto autonómico.<br />

Decidido apoio ao Partido Galeguista<br />

SECCIÓNS: Fungueirazos, Farrapos, Editoriales, Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado), D<strong>en</strong>d’a fiestra, Información<br />

Regional<br />

COLABORADORES LITERARIOS 16 (ACTIVOS E PASIVOS): César Alvajar, G. Álvarez Gallego, María Barbeito y<br />

Cerviño, Xosé Barreiro, Vic<strong>en</strong>te Barros, J. B<strong>en</strong>daña, Roberto Blanco Torres, Alejandro Bóveda, Alfredo<br />

14 No número 1 figura, por erro, como páxina 4 a que é, realm<strong>en</strong>te, a páxina 2.<br />

15 Vx. Número 12, páxinas 1 e 23.<br />

16 Suman case set<strong>en</strong>ta as sinaturas que colaboraron nesta publicación, na que son moitos os textos de todo tipo que aparec<strong>en</strong> s<strong>en</strong> asinar.<br />

47


Brañas, Manuel Bu<strong>en</strong>o, Gumersindo Busto, Antonio Cacho Zabala, Julio Camba, Leandro Carré,<br />

Manuel Casás Fernández, Víctor Casas, Álvaro de las Casas, Narciso Correal, Gregorio Corrochano,<br />

Francisco de Cossío, Castelao, Pedro Campos Couceiro, Juan/Xohan Carballeira, Xosé Mª da Cruz,<br />

Curros Enríquez, Dr. Devesa, Honorato Dorado Victorio, José Díaz Andión, Julio Dantas, Félix Estrada<br />

Catoira, Juan Jesús González, S. González García, Victoriano García Martí, Xosé García Vidal,<br />

Francisco Fernández del Riego, J. Leite de Vasconcelos, José R. L<strong>en</strong>ce, A. R. Lino, Ángeles López,<br />

López Ab<strong>en</strong>te, Federico Maciñeira, A. Noriega Varela, Mariano Marfil, Manuel M. Martínez, Naveira,<br />

Amado Nervo, R. Otero Pedrayo, Lino Pérez, Manuel Picón, Portela Valladares, Rodolfo Prada,<br />

Plácido R. Castro, Enrique Rajoy, Antonio Abelardo Rey y Escariz, J. I. Rivadulla, José Rivas<br />

Mont<strong>en</strong>egro, J. Sal L<strong>en</strong>ce, C. Sánchez Mosquera, L. Santiso Girón, Daniel de la Sota, Alfredo Suárez<br />

Ferrín, Victoriano Vázquez, Eug<strong>en</strong>io Vidal Og<strong>en</strong>, Raimundo Vidal Pazos, Xaime Vidal Rei, A. Villar<br />

Ponte.<br />

Colaboran d<strong>en</strong>de Galicia e fan constar o dato: Daniel de la Sota (Pontevedra), M. Casás Fernández (A<br />

Coruña), Federico Maciñeira (Ortigueira), Victoriano Vázquez (Santiago) ou Eug<strong>en</strong>io Vidal Og<strong>en</strong> (A<br />

Coruña). D<strong>en</strong>de Bos Aires <strong>en</strong>vían as súas colaboracións J. I. Rivadulla, Pedro Campos Couceiro, Xosé<br />

Barreiro e Manuel Picón.<br />

PSEUDÓNIMOS: O Fungueiro, Vaites-Vaites, Froilán Lucus 17 , B<strong>en</strong>-Cho-Sey (Xosé Ramón Fernández-Oxea),<br />

Dédalus, Sil, Cuba Restrebada, Odaglas, Loscar<br />

INICIAIS: C. , C. S. M. , A. D. , R.<br />

IMPRENTA: Talleres Gráficos Gut<strong>en</strong>berg, de Juan Vic<strong>en</strong>te Rodino, <strong>en</strong> Rondeau, nº 1466, U. T. E. 86-6, 87.<br />

PREZOS: Subscrición anual, 1 $; trimestral, 0,50 $<br />

IDEOLOXÍA: O xornal declárase “periódico galleguista indep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te” (nº 1, p. 5) e xa no seu nº 1 proclama o<br />

seu radical compromiso autonomista: “Somos autonomistas porque creemos que la autonomía es lo<br />

que más le convi<strong>en</strong>e a Galicia” (nº. 8). Está, tamén, pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te id<strong>en</strong>tificado co Partido Galeguista <strong>18</strong> .<br />

Consecu<strong>en</strong>te co ideario autonomista publica, <strong>en</strong> folletín, o texto do Estatuto de Autonomía co <strong>en</strong>gadido<br />

de com<strong>en</strong>tarios 19 48<br />

17 Este pseudónimo e os dous preced<strong>en</strong>tes son utilizados por Manuel Meilán (Lugo, 1904-1994), que colaborou –ademais de facelo <strong>en</strong> Raza<br />

Celta– <strong>en</strong> Guieiro e O Irmandino.<br />

19 Vx. Número 1, p. 10.<br />

19 Vx. A primeira <strong>en</strong>trega no número 2 (27-V-1934), p. 11.


6. NOTA INTRODUTORIA A RAZA CELTA<br />

Cos seus doce números tirados <strong>en</strong>tre abril de 1934 e febreiro de 1935 foi Raza Celta unha publicación<br />

m<strong>en</strong>sual que se manifestou galeguista, inequivocam<strong>en</strong>te galeguista e indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te, voceira oficial do<br />

Comité Autonomista Galego de Montevideo e nova av<strong>en</strong>tura xornalística e política do doutor coruñés<br />

Constantino Sánchez Mosquera (<strong>18</strong>87-1959). Precisam<strong>en</strong>te a súa dimisión 20 como presid<strong>en</strong>te do Comité e<br />

como director de Raza Celta repres<strong>en</strong>ta o remate da traxectoria da publicación. Polo demais estamos diante<br />

dunhas páxinas que evid<strong>en</strong>cian un claro continuísmo respecto de Arazua (1929-1930), unha predecesora que<br />

acusa non só a dirección –aínda que omita o dato– s<strong>en</strong>ón tamén a pres<strong>en</strong>za omnímoda e a liña de p<strong>en</strong>sam<strong>en</strong>to<br />

de Sánchez Mosquera, que reaparece agora coas súas teimas e actitudes certam<strong>en</strong>te peculiares: proclamación<br />

do seu galeguismo pl<strong>en</strong>o e radical; inmersión nas ringleiras do autonomismo e rexeitam<strong>en</strong>to do<br />

c<strong>en</strong>tralismo español; afastam<strong>en</strong>to da política de partidos e actitude belixerante contras os republicanos e, <strong>en</strong><br />

xeral, as formacións da esquerda política; apoio firme ao Partido Galeguista (non s<strong>en</strong> algunhas críticas) e<br />

implicación na tarefa de dar pulo á cultura galega e participar –informando, opinando– na vida política do<br />

país. O autonomismo galego non exclúe <strong>en</strong> absoluto a proclamación de “hispanistas fervi<strong>en</strong>tes” ou de<br />

“gallegos hispanistas”, de acordo coa exist<strong>en</strong>cia desexada dunha Galicia autónoma nunha España federal.<br />

Como acontecía con Arazua, <strong>en</strong> Raza Celta converx<strong>en</strong> política e cultura cun único eixe: Galicia. Outras<br />

semellanzas son de <strong>formato</strong> e deseño, de ser voceiras de agrupacións galeguistas (culturais e políticas, políticas<br />

e culturais), da aspiración común a colaborar na recuperación da id<strong>en</strong>tidade, da personalidade propia<br />

e da nacionalidade galegas e de promover con <strong>en</strong>tusiasmo organismos e <strong>en</strong>tidades culturais e ci<strong>en</strong>tíficas<br />

como o Seminario de Estudos Galegos, a Real Academia Galega, a Universidade de Santiago e a súa<br />

Resid<strong>en</strong>cia de Estudantes ou a súa Biblioteca América.<br />

O apoio ás citadas institucións repres<strong>en</strong>ta a vía axeitada <strong>para</strong> a r<strong>en</strong>ovación do país e <strong>para</strong> a súa rex<strong>en</strong>eración<br />

e modernización, pero <strong>para</strong> ser unha axuda eficaz á tarefa informativo-propagandística hai que<br />

<strong>en</strong>gadir as axudas económicas coas que os galegos emigrados deb<strong>en</strong> contribuír a revitalizar as institucións<br />

académico-culturais da súa terra. Nesta obriga teima Raza Celta, <strong>en</strong> cuxas páxinas sali<strong>en</strong>tan colaboracións<br />

sobre a historia e a actualidade do Seminario, a Academia, a Universidade, s<strong>en</strong> esquecer a literatura (poemas<br />

de Rosalía, Curros, Álvaro de las Casas, Alfredo Brañas, Noriega Varela, Manuel Picón, J. Leite de<br />

Vasconcelos ou López Ab<strong>en</strong>te, poemas <strong>en</strong> galego todos eles) ou a consideración de problemas como o do<br />

<strong>en</strong>sino nas escolas ou a at<strong>en</strong>ción a figuras como Manuel Lugrís Freire, Salvador Cabeza de León, Castelao,<br />

López Ferreiro, Eduardo Pondal, Alejandro R. Cadarso, Ánxel Casal, R. Nóvoa Santos, A. Villar Ponte, A.<br />

Bóveda, Curros Enríquez, Gumersindo Busto e outros. Así mesmo, Raza Celta está aberta a informar da<br />

actualidade cultural <strong>en</strong> Galicia, Arx<strong>en</strong>tina e Montevideo, actualidade referida ao ámbito galego e conc<strong>en</strong>trada<br />

<strong>en</strong> publicitar e rec<strong>en</strong>sionar confer<strong>en</strong>cias, publicacións de libros, organización de congresos, efemérides<br />

e outras iniciativas. Non falta a información de temas económicos (coas conseguintes implicacións<br />

políticas e sociais) como o do ferrocarril ou a análise da economía galega e da situación da súa produción<br />

agraria.<br />

Entre cultura e política semella a segunda a máis b<strong>en</strong>eficiada polo m<strong>en</strong>suario autonomista, onde a<br />

reflexión, a opinión puntual sobre determinados acontecem<strong>en</strong>tos e a consideración crítica teñ<strong>en</strong> espazos privilexiados<br />

<strong>en</strong> ext<strong>en</strong>sión nas seccións “Editoriales”, “Fungueirazos”, “Vieiros” e, sobre todo, “Estatuto de<br />

Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, ademais de múltiples colaboracións (que publicitan ao Partido Galeguista ou ao<br />

Comité do que a publicación é voceira) <strong>en</strong>tre as que sali<strong>en</strong>tan as de Fernández del Riego, Xohan Carballeira<br />

ou Juan Jesús González. Rexionalismo, autonomismo, nacionalismo, arredismo, c<strong>en</strong>tralismo, emigración,<br />

galeguidade, caciquismo conforman un material léxico repres<strong>en</strong>tativo da plural semántica política da que<br />

se ocupa Raza Celta, onde teñ<strong>en</strong> tamén acubillo a Federación de Mocedades Galeguistas e a Federación de<br />

Estudiantes Gallegos e se reproduc<strong>en</strong> artigos repres<strong>en</strong>tativos de xornais como A Fouce, A Nosa Terra, El<br />

Pueblo Gallego, Galicia (de Bos Aires), La Nación (de Bos Aires) ou El Diario Español (de Montevideo), ao<br />

tempo que se at<strong>en</strong>de a revistas galeguistas como Nós ou Al<strong>en</strong>to.<br />

As seccións de Raza Celta caracterízanse pola súa inestabilidade, é dicir, pola descontinuidade que pres<strong>en</strong>tan.<br />

“Editoriales” é terreo exclusivo de Sánchez Mosquera, que non obstante non asina os seus escritos<br />

e que escribe ademais outras colaboracións soltas nas que asina coas súas iniciais. “Fungueirazos”, (<strong>en</strong> galego<br />

só está a cabeceira) asinada por O Fungueiro, “Farrapos” e “D<strong>en</strong>d’a Fiestra”, que van asinadas por<br />

Vaites-Vaites e Froilán Lucus respectivam<strong>en</strong>te, pseudónimos os tres pert<strong>en</strong>c<strong>en</strong>tes ao lugués Manuel Meilán<br />

(1904-1994), emigrado á Arx<strong>en</strong>tina <strong>en</strong> 1922 e colaborador de cabeceiras da nosa pr<strong>en</strong>sa emigrante como<br />

20 Vx. Número 12, p. 1.<br />

49


Galicia (Bos Aires), Céltiga (Bos Aires), O Irmandino e Guieiro (Montevideo) e cofundador da emisión de radio<br />

“Sempre <strong>en</strong> Galiza” de Radio Carve de Montevideo a carón de Antón Crestar Faraldo, Pedro Couceiro<br />

Corral, Alfredo Somoza, Lois Tobío ou Emilio Pita.<br />

Episódicas ou descontinuas foron tamén as seccións “Vieiros”, de Alexandre Bóveda e aínda outras<br />

dúas de máis <strong>en</strong>tidade como “Páginas de Raza Celta”, única de carácter gráfico da publicación e iniciada<br />

no seu número 7 (agosto de 1934). Trátase de conxuntos fotográficos ocupados por paisaxes rurais ou urbanas<br />

ou edificios civís ou relixiosos (sempre de Galicia), pero tamén mostras pictóricas de Castelao, Juan Luis<br />

ou escultóricas de Asorey ou Bonome. Tampouco figura <strong>en</strong> todos os números da publicación (comeza no<br />

número 3, de 27-V-1934) a sección informativa estruturada <strong>en</strong> numerosas noticias de <strong>formato</strong> breve<br />

“Información Regional”, que vai s<strong>en</strong> asinar, pero que resulta de indiscutible interese. A inserción deste tipo<br />

de seccións foi obrigada, tópica aínda, na pr<strong>en</strong>sa emigrante e serviu aos emigrados <strong>para</strong> estar ao tanto do<br />

día a día da vida galega, actuando así como útil canle comunicativa.<br />

No que atinxe á lingua, a dirección de Raza Celta non a cuestiona como problema nin, <strong>en</strong> consecu<strong>en</strong>cia,<br />

como esix<strong>en</strong>cia. Hai, de feito, algunhas colaboracións, b<strong>en</strong> poucas por certo, sobre o tema lingüístico<br />

galego (María Barbeito, Eug<strong>en</strong>io Vidales Og<strong>en</strong>, Sánchez Mosquera ou Rivas Mont<strong>en</strong>egro), pero a actitude<br />

positiva cara á lingua non se concreta na práctica dos que así se manifestan, como é o caso de Sánchez<br />

Mosquera. T<strong>en</strong>do <strong>en</strong> conta a nómina de colaboradores de Raza Celta son poucos os que sempre se manifestan<br />

<strong>en</strong> galego: Castelao, Alexandre Bóveda, Fernández del Riego, Vidal Rei, Honorato Dorado, Vic<strong>en</strong>te<br />

Barros, Víctor Casas, Xosé Mª da Cruz ou Xosé Barreiro. Alternan galego e castelán A. Villar Ponte, M.<br />

Portela Valladares, Xohan Carballeira, Manuel Meilán ou J. I. Rivadulla. Xusto é dicir que os textos poéticos<br />

e as colaboracións reproducidas doutras revistas están <strong>en</strong> galego na súa totalidade. Rematemos a refer<strong>en</strong>cia<br />

aos colaboradores poñ<strong>en</strong>do de relevo que só sinaturas como as de Castelao, A. Villar Ponte ou Fernández<br />

del Riego tiveron comparec<strong>en</strong>cia significativa <strong>en</strong> Raza Celta, onde é habitual a exist<strong>en</strong>cia de sinaturas con<br />

unha ou dúas achegas, resultan numerosos os textos s<strong>en</strong> asinar e non faltan pseudónimos, anagramas e iniciais<br />

como C. , C. S. M. , B<strong>en</strong>-Cho-Sey, Dédalus, Vaites-Vaites, Odaglas, Froilán Lucus, O Fungueiro, Cuba<br />

Restrebada ou Loscar.<br />

Raza Celta confesa nalgún mom<strong>en</strong>to que vive dos seus anunciantes e, efectivam<strong>en</strong>te, non falta a<br />

publicidade nas súas páxinas, sobre todo a que se refire ao coñecido café galeguista Tupí Nambá, de F. San<br />

Román e Hijos, que ocupa a derradeira páxina do m<strong>en</strong>suario; café que foi habitual punto de <strong>en</strong>contro e xuntanza<br />

dun grupo de integrantes do Comité Autonomista Galego. Queda, <strong>en</strong> fin, Raza Celta como un meritorio<br />

e repres<strong>en</strong>tativo feito do labor galeguista –cultural e político– des<strong>en</strong>volvido <strong>en</strong> Uruguai, labor que precisamos<br />

na breve introdución ás páxinas de Arazua. Non faremos m<strong>en</strong>ción ao prestixio e relevo intelectual<br />

dun sector dos colaboradores desta Raza Celta (d<strong>en</strong>de Castelao ata Fernández del Riego) por non insultar a<br />

intelix<strong>en</strong>cia e coñecem<strong>en</strong>tos do lector. Si cómpre advertir que estas páxinas contextualizan a actualidade<br />

sociocultural, económica e política galega coa refer<strong>en</strong>cia aos acontecem<strong>en</strong>tos políticos <strong>en</strong> Cataluña, País<br />

Vasco e Madrid. Doutra banda, a privilexiada posición que ost<strong>en</strong>ta o Partido Galeguista non impide a pres<strong>en</strong>za<br />

de voces republicanas e socialistas. Dito sexa con claridade e s<strong>en</strong> reserva: Raza Celta, malia a súa limitadora<br />

brevidade, é unha publicación pola que debe pasar calquera interesado na historia de Galicia, no<br />

f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o migratorio e na pr<strong>en</strong>sa galeguista durante os anos da II República. Arazua constitúe un complem<strong>en</strong>to<br />

non car<strong>en</strong>te de interese, aínda na mínima xeira dos seus dous únicos números.<br />

50


7. ÍNDICES<br />

7.1 Sumarios<br />

NÚMERO 1 (29/4/1934)<br />

– “Advert<strong>en</strong>cias previas”,s.s, pp. 1-2<br />

– “Comité Autonomista Gallego”. “Advert<strong>en</strong>cia necesaria”. “Advert<strong>en</strong>cia interesante”. “Lembranza d’Ultreya”, s.s, p. 2 21<br />

– “¿Qué é o galeguismo”, Lino Pérez, p. 3<br />

– “Fungueirazos”, O Fungueiro, p. 3<br />

– “Un aldraxe máis a Galiza” (Editorial de A Fouce), s.s, p. 3<br />

– “A scola da alegría”, J. I. Rivadulla, p. 4<br />

– “El mejor hom<strong>en</strong>aje a Curros”, Cuba Restrebada, p. 4<br />

– “Quedamos prev<strong>en</strong>idos”, s.s, p. 4<br />

– “As sociedades agrarias <strong>en</strong> perigo” (De A Nosa Terra), s.s, p. 4<br />

– “Farrapos (bromas inof<strong>en</strong>sivas <strong>en</strong> rueda de café)”, Vaites-Vaites, p.5<br />

– “No retorno de Antón Vilar Ponte”, Castelao, p. 5<br />

– “Sólo con la Autonomía, Galicia podrá ser una verdadera democracia”, A. Vilar Ponte, p. 6<br />

– “Una obra de culturización vernácula” (De El Pueblo Gallego), p. 6<br />

– “Comité Autonomista Gallego”, s.s, p. 6<br />

– “Salvador Cabeza de León”, Juan Carballeira, p. 7<br />

– “Un evangelio económico <strong>para</strong> Galicia” (confer<strong>en</strong>cia de Álvarez Gallego), s.s, p. 7<br />

– “Se anuncia la publicación de una obra interesantísima”, “Ejemplaridad”, s.s, p. 7<br />

– “Feliz iniciativa universitaria”, L. Santiso Girón, p. 8<br />

– “V<strong>en</strong>cidos, non: <strong>en</strong> pé”, A. Bóveda, p. 8<br />

– “Inauguración de la radiotelegrafía costera y de radioemisora Coruña”, “¿Por qué somos autonomistas”, s.s, p. 8<br />

– “Voltemos á loita” (Editorial de Galicia, de Bu<strong>en</strong>os Aires), p. 9<br />

– “Unha confer<strong>en</strong>cia de Del Riego”, “Galicia, emporio cooperativo”, s.s, p. 9<br />

– “O Partido Galeguista a todol-os galegos”, s.s, pp. 10-11<br />

– “Los partidos políticos gallegos”, s.s, p. 11<br />

– “La obra de un gallego vista a través de dos elogios”, s.s, p. 12<br />

NÚMERO 2 (13/5/1934)<br />

– “Editoriales”, s.s, p. 1<br />

– “¡Por el bi<strong>en</strong> de España!” (Editorial de El Diario Español de Montevideo), p. 2<br />

– “Proclama aos mozos galeguistas (nista hora)”, Francisco F. del Riego, p. 2<br />

– “O afogado”, Castelao, p. 2<br />

– “Com<strong>en</strong>tario a un artículo publicado <strong>en</strong> Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires”, C. Sánchez Mosquera, pp. 3-4<br />

– “Labor del Seminario de Estudios Gallegos”, s.s, p. 4<br />

– “Alarma razonada”, Loscar, p. 5<br />

– “Crisis outra vez” (De A Nosa Terra), p. 5<br />

– “El abandono del ferrocarril de la costa. (Intereses económicos)”, Federico Maciñeira, pp. 5-6<br />

– “De los muchos problemas que afectan a Galicia (...)”, Manuel M. Martínez, p. 6<br />

– “Advert<strong>en</strong>cia necesaria”, s.s, p. 6<br />

– “La responsabilidad <strong>en</strong> motines y desórd<strong>en</strong>es”, Mariano Marfil, p. 7<br />

– “De un manifiesto do Partido Galeguista: Rapaces de Galicia”, s.s, p. 7<br />

– “La actitud de los socialistas catalanes”, s.s, p. 7<br />

– “Congreso de Ci<strong>en</strong>cias de Galicia”, s.s, p. 8<br />

– “Casa de Galicia de Bilbao”, s.s, p. 8<br />

– “Agonía del liberalismo”, Francisco de Cossío, p. 9<br />

– “Pardo de Cela é o símbolo (...)”, Vic<strong>en</strong>te Barros, p. 9<br />

– “Como hombres!...”, J. B<strong>en</strong>daña, p. 10<br />

– “Fungueirazos”, O Fungueiro, p. 11<br />

– “Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, s.s, p. 11<br />

NÚMERO 3 (27/5/1934)<br />

– “Editoriales”, s.s, p. 1<br />

– “D<strong>en</strong>d’a fiestra”, Froilán Lucus, p. 2<br />

– “Una nota del C. C<strong>en</strong>tral”, “El monum<strong>en</strong>to a Pardo de Cela <strong>en</strong> La Estrada”, “El Hola y Hasta luego de Cabanillas”, s.s, p. 2<br />

– “Farrapos”, Vaites-Vaites, p. 3<br />

– “Fermín Galán”, s.s, p. 3<br />

– “Fungueirazos”, O Fungueiro, p. 3<br />

21 No orixinal figura como páxina 4.<br />

51


– “Fame no agro” (Editorial de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), p. 3<br />

– “Def<strong>en</strong>damos a nosa economía”, Victoriano Vázquez, p. 4<br />

– “La vida del hombre”, Francisco Cossío, p. 5<br />

– “Una semana gallega <strong>en</strong> Oporto” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), s.s, p. 5<br />

– “Besteiro o la cordura”, Dedalus, p. 6<br />

– “La impr<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> Galicia: un notable estudio de Antonio Rey Soto”, s.s, p. 6<br />

– “Nosa fala” (poema), Antón Noriega Varela, p. 6<br />

– “Restauración integral do nazonalismo”, Francisco F. del Riego, p. 7<br />

– “Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, s.s, p. 7<br />

– “Información regional: Coruña”, s.s, p. 8<br />

– “Información regional: Lugo”, s.s, p. 9<br />

– “Información regional: Or<strong>en</strong>se”, s.s, p. 10<br />

– “Información regional: Pontevedra”, s.s, p. 11<br />

NÚMERO 4 (15/6/1934)<br />

– “Editoriales”, s.s, p. 1<br />

– “Don Salvador Cabeza de León (falleció <strong>en</strong> Santiago de Compostela)”, s.s, pp. 2-3<br />

– “Respuesta a un amigo de Galicia”, C. S. M, pp. 3-4<br />

– “Se le organiza un gran hom<strong>en</strong>aje” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), s.s, p. 4<br />

– “Vieiros: gran dilema <strong>para</strong> a mocedade galega”, A. Bóveda, p. 4<br />

– “Verbas <strong>para</strong> os nosos emigrados”, “Transformacións das súas escolas <strong>en</strong> escolas galegas” (De A Nosa Terra), p. 5<br />

– “La actitud de Cataluña”, s.s, p. 5<br />

– “Derogación de la ley de términos municipales de España”, B<strong>en</strong>-Cho-Sey, p. 6<br />

– “Noticias: La tragedia de la lancha Josefa <strong>en</strong> Cangas”, A. R. Lino, p. 6<br />

– “50.000 pesetas <strong>para</strong> continuar las obras de cantería”, s.s, p. 6<br />

– “Primero Galicia: ¿Hacia una nueva solidaridad gallega” (Editorial de El Pueblo Gallego), p. 7<br />

– “Signario: El s<strong>en</strong>tido de la autoridad”, Dedalus, p. 7<br />

– “La Academia Gallega (Lugrís Freire ha sido elegido presid<strong>en</strong>te)”, s.s, p. 7<br />

– “Se necesita un intérprete”, Plácido Castro, p. 8<br />

– “Voces amigas” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), p. 8<br />

– “Voces amigas” (de El Diario Español), p. 8<br />

– “Voces amigas” (de “Organizazón Nazonalista Republicana Galega” de Bu<strong>en</strong>os Aires), p. 8<br />

– “Voces amigas” (de Don Fortunato Cruces, director de Nova Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), p. 8<br />

– “Voces amigas” (de Don Gumersindo Busto), p. 8<br />

– “Comité Autonomista Galego (acordos tomados na derradeira xuntanza)”, s.s, p. 8<br />

– “Advert<strong>en</strong>cia necesaria”, s.s, p. 8<br />

– “A política do cangrexo” (D’A Fouce de Bos Aires), p. 9<br />

– “F. M. G. Grupo de Vigo. Xunta xeral e conmemoración dos mártires de Carral”, s.s, p. 9<br />

– “En ruta a la nueva España. El plebiscito vasco y el plebiscito gallego”, Enrique Rajoy (secretario del Comité Regional de<br />

Autonomía de Galicia), p. 10<br />

– “Resid<strong>en</strong>cia de Estudiantes <strong>en</strong> Compostela”, “Los anaquiños da terra”, s.s, p. 10<br />

– “D. Enrique Díez Canedo”, Club Español, Cámara de Comercio Española, Asociación Española Socorros Mutuos e outros, p. 11<br />

– “Ha sido inaugurado <strong>en</strong> Madrid el monum<strong>en</strong>to a Concepción Ar<strong>en</strong>al”, s.s, p. 11<br />

– “Conto galego: O testam<strong>en</strong>to”, Naveira, p. 11<br />

– “La opinión pública”, G. Corrochano, p. 11<br />

– “Información regional: Coruña”, s.s, p. 12<br />

– “Información regional: Lugo”, s.s, p. 13<br />

– “Información regional: Or<strong>en</strong>se”, s.s, p. 14<br />

– “Información regional: Pontevedra”, s.s, p. 15<br />

– “Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, s.s, p. 16<br />

NÚMERO 5 (30/6/1934)<br />

– “Editoriales. Muy interesante”, s.s, p. 1<br />

– “Galicia y la autonomía”, Juan José San Román, p. 2<br />

– “San Pedro Galego”, J. I. Rivadulla, p. 2<br />

– “Hom<strong>en</strong>aje a Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires. Gallegos”, s.s, p. 2<br />

– “D<strong>en</strong>d’a fiestra”, Froilán Lucus, p. 3<br />

– “Universidad Popular Val<strong>en</strong>cianista”, s.s, p. 3<br />

– “La Reforma de la Reforma Agraria”, Antonio Cacho Zabala, p. 3<br />

– “Lerias no adro”, C. , p. 4<br />

– “Os galegos <strong>en</strong> Barcelona”, “Os evanxeos da risa absoluta (Nueva obra de A. Villar Ponte)”, s.s, p. 4<br />

– “Confer<strong>en</strong>cias sobre temas gallegos”, “Dª María Sánchez de Cidranes”, s.s, p. 4<br />

– “Farrapos e fungueirazos”, Manuel Meilán, p. 5<br />

– “Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, s.s, p. 6<br />

– “Una nueva <strong>en</strong>tidad cultural”, P. S. , p. 6<br />

52


– “Opiniones: no pued<strong>en</strong> <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dernos o no quier<strong>en</strong>”, “A galleguidade no pobo”, “Comité Autonomista Gallego”, s.s, p. 7<br />

– “Información regional: Coruña”, s.s, p. 8<br />

– “Información regional: Lugo”, s.s, p. 9<br />

– “Información regional: Or<strong>en</strong>se”, s.s, p. 10<br />

– “Información regional: Pontevedra”, s.s, p. 11<br />

NÚMERO 6 (31/7/1934)<br />

– “Editoriales”, s.s, p. 1<br />

– “Los gallegos de Bu<strong>en</strong>os Aires (Impresiones recogidas <strong>en</strong> mi viaje)”, Dr. Sánchez Mosquera, p. 2<br />

– “El bilingüismo <strong>en</strong> la escuela gallega”, María Barbeito y Cerviño, p. 3<br />

– “Antes que eso, ¡cualquier cosa!”, s.s, p. 3<br />

– “Festa do Día de Galicia de 1934”, Xosé García Vidal, p. 4<br />

– “La Iglesia principio de tradición <strong>en</strong> la vida gallega”, Manuel M. Martínez, p. 4<br />

– “P<strong>en</strong>eirando” (de A Nosa Terra), p. 4<br />

– “O arredismo galego”, Portela Valladares, p. 5<br />

– “Los osterlines <strong>en</strong> Santiago de Compostela (Peregrinos y comerciantes)”, Avelino Rodríguez Elías, p. 5<br />

– “Los gobiernos c<strong>en</strong>trales y Galicia”, L<strong>en</strong>ce, pp. 6-7<br />

– “Federación de Sociedades Gallegas Agrarias y Culturales <strong>en</strong> Arg<strong>en</strong>tina”, C. S. M., p. 7<br />

– “Juan José San Román”, s.s, p. 7<br />

– “Dos maneras de ser autonomista” (de El pueblo gallego), p. 8<br />

– “La Academia Gallega bajo un nuevo presid<strong>en</strong>te”, s.s, p. 8<br />

– “Novas indiscrecións reitorales (Da Universidade)” (de A Nosa Terra), p. 9<br />

– “La autonomía de Galicia”, C. S. M., p. 9<br />

– “De La Coruña a Montevideo (sus relaciones mercantiles)”, Antonio Abelardo Rey y Escaríz, pp. 10-11<br />

– “Meditación de Sant’Yago”, Ramón Otero Pedrayo, p. 11<br />

– “Aos mozos galegos”, Xaime Vidal Rei, p. 11<br />

– “Razón práctica y razón ideal”, J. I. Rivadulla, p. 11<br />

– “Os auténticos republicáns de Galicia”, s.s, p. 11<br />

– “Una ligereza con trazas de injuria”, Antón Villar Ponte, p. 12<br />

– “Suma e sigue”, “O fr<strong>en</strong>te único <strong>en</strong> Monforte”, “Muchas gracias”, s.s, p. 12<br />

– “Lembranza d’ Ultreya. Tributó un cariñoso hom<strong>en</strong>aje al doctor Sánchez Mosquera” (del Noticiero Español de Bu<strong>en</strong>os Aires),<br />

p. 13<br />

– “El día de Santiago”, V. García Martí, p. 13<br />

– “Antonio López Ferreiro y su ciudad natal”, ODAGLAS, p. 14<br />

– “Gallegos ilustres: Cabeza de León”, Narciso Correal, pp. 14-15<br />

– “C<strong>en</strong>tro Gallego de Bs. Aires”, “Comité Autonomista”, “Recom<strong>en</strong>dación”, s.s, p. 15<br />

– “El día de Santiago <strong>en</strong> Galicia irred<strong>en</strong>ta”, Pedro Campos Couceiro, p. 16<br />

– “A iñoranza e o Galeguismo”, Honorato Dorado Victorio, p. 16<br />

– “Nuestro director <strong>en</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires”, s.s, p. 16<br />

– “La Organización Nacionalista Republicana Gallega...”, s.s, p. 17<br />

– “La emigración gallega”, Félix Estrada Catoira, p. 19<br />

– “García Acuña (próximo aniversario)”, Raimundo Vidal Pazos, p. 19<br />

NÚMERO 7 (Agosto de 1934)<br />

– “Editoriales”, s.s, pp. 1-2<br />

– “D. Narciso Correal (Nuevo académico de la Española)”, “La Academia Gallega”, “Lira gallega”, “El día de Galicia <strong>en</strong> Carral”,<br />

“Un concerto de música galega <strong>en</strong> Santiago”, “Se solicita la ayuda de los bu<strong>en</strong>os gallegos (el C<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario de Pondal)”, s.s, p. 2<br />

– “O que diría eu no día de Galiza”, Xosé Barreiro, p. 3<br />

– “Comité Autonomista”, “Muchas gracias”, s.s, p. 3<br />

– “Academia Gallega (las recepciones de Antonio Villar Ponte y Alfonso R. Castelao...)”, s.s, pp. 4-5<br />

– “El galleguismo de mi peluquero”, “El coro Toxos e Froles <strong>en</strong> el gran Kursaal de san Sebastián obti[e]ne un señalado triunfo”,<br />

s.s, p. 5<br />

– “F. M. G. nacionalismo na Emigración”, Francisco Fernández del Riego, p. 6<br />

– “El día de Galicia”, Alfredo Suárez Ferrín, p. 6<br />

– “Páginas de Raza Celta (ilustracións fotográficas)”, s.s, pp. 7-10<br />

– “Evocación s<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>tal”, M. Casás Fernández, p. 11<br />

– “O rexurdir da galeguidade”, Víctor Casas, p. 11<br />

– “Compostela” (poema), Álvaro de las Casas, p. 11<br />

– “Coruña (noticias)”, s.s, p. 12<br />

– “Lugo”, s.s, p. 13<br />

– “Or<strong>en</strong>se”, s.s, p. 14<br />

– “Pontevedra”, s.s, p. 15<br />

– “El mejor he dicho”, s.s, p. 15<br />

– “Estatuto de Galicia (continuación)”, s.s, p. 16<br />

53


NÚMERO 8 (setembro de 1934)<br />

– “Editoriales”, s.s, pp. 1-2<br />

– “Páginas del brillante y patriótico discurso pronunciado por el Señor Presid<strong>en</strong>te de la República <strong>en</strong> Santiago de Compostela”,<br />

“Comité Autonomista”, “Lección de puntos”, s.s, p. 2<br />

– “Congreso Eucarístico de Bu<strong>en</strong>os Aires”, s.s, p. 3<br />

– “Antonio Rey Escariz”, “El bilingüismo <strong>en</strong> la escuela gallega”, “O. N. R. G. de Bu<strong>en</strong>os Aires”, “Festival galleguista”, s.s, p. 3<br />

– “Sobre el bilingüismo <strong>en</strong> la <strong>en</strong>señanza”, Eug<strong>en</strong>io Vidal Og<strong>en</strong>, p. 4<br />

– “Una nueva obra <strong>en</strong> la literatura gallega”, R., p. 4<br />

– “El uniforme de Pita”, s.s, p. 4<br />

– “Obsequio de Raza Celta” (ilustracións fotográficas), s.s, pp. 5-8<br />

– “Pres<strong>en</strong>cia deforme de la juv<strong>en</strong>tud”, L. Santiso Girón, p. 9<br />

– “Vascos, catalanes y gallegos”, s.s, p. 9<br />

– “El coro Ultreya de Bu<strong>en</strong>os Aires”, s.s, p. 9<br />

– “La Coruña (noticias)”, s.s, p. 10<br />

– “Lugo”, s.s, pp. 10- 11<br />

– “Or<strong>en</strong>se”, s.s, pp. 11-12<br />

– “Pontevedra”, s.s, p. 12<br />

NÚMERO 9 (outubro de 1934)<br />

– “Editoriales”, s.s, pp. 1-2<br />

– “Los sucesos de España”, s.s, p. 2<br />

– “La actitud del gobierno catalán”, s.s, p. 2<br />

– “El bilingüismo <strong>en</strong> la escuela gallega”, C. Sánchez Mosquera, pp. 3-4<br />

– “Cordialidade”, Plácido R. Castro, p. 4<br />

– “Suma y sigue” (De A Nosa Terra), p. 4<br />

– “El panteón de gallegos ilustres”, s.s, p. 4<br />

– “Este señor Llovo é moito Llovo”, s.s, p. 4<br />

– “Ilustracións fotográficas”, s.s, pp. 5-8<br />

– “Los emblemas de la galleguidad”, SIL, p. 9<br />

– “La <strong>en</strong>vidiable moral galleguista”, L. Santiso Girón, p. 9<br />

– “Las actividades de la Biblioteca América”, s.s, p. 9<br />

– “Necesaria ori<strong>en</strong>tación de nuestros diputados”, J. Sal L<strong>en</strong>ce, p. 10<br />

– “Ante o c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario de Eduardo Pondal”, a Comisión Organizadora, p. 10<br />

– “Contos do Turreiro”, s.s, p. 10<br />

– “La lógica de Alcalá Zamora” (de El Diario Español), p. 11<br />

– “¿Se<strong>para</strong>tistas” (de A Nosa Terra), p. 11<br />

– “Preocupación, inx<strong>en</strong>uidade”, s.s, p. 11<br />

– “Camiño da miña casa” (poema), Manuel Picón, p. 11<br />

– “Sociaes”, s.s, p. 11<br />

– “Caridad”, s.s, p. 12<br />

– “Un novo día” (poema), Gonzalo López Ab<strong>en</strong>te, p. 12<br />

NÚMERO 10 (novembro de 1934)<br />

– “Editoriales”, s.s, p. 1<br />

– “Comité Autonomista Gallego”, “Hom<strong>en</strong>aje a Villar Ponte”, “La Editorial Nós”, s.s, p. 2<br />

– “Castelao novelista”, L. Santiso Girón, p. 3<br />

– “Preso por persoa de b<strong>en</strong>”, s.s, p. 3<br />

– “Galicia a través de Julio Dantas”, Julio Dantas, p. 4<br />

– “Intolerancia funesta” (de La Nación), p. 4<br />

– “O meu xuram<strong>en</strong>to”, Xosé Mª da Cruz, p. 4<br />

– “La Biblioteca América de la Universidad Gallega”, Rodolfo Prada, p. 5<br />

– “Suma y sigue...” (de A Nosa Terra), p. 6<br />

– “Oporto y la Coruña”, “Artistas gallegos a Oporto”, “Alfonso Castelao y Alejandro Bóveda han sido transladados”, “Una zarzuela<br />

gallega”, “Rubén <strong>en</strong> la cárcel”, s.s, p. 6<br />

– “Santiago el maestro”, César Alvajar, p. 7<br />

– “De la Universidad”, s.s, p. 7<br />

– “Revolución a cartas vistas”, Francisco de Cossío, p. 7<br />

– “Apr<strong>en</strong>damos el idioma gallego”, José Rivas Mont<strong>en</strong>egro, p. 8<br />

– “Saúdo” (poema), Curros Enríquez, p. 8<br />

– “El Partido Socialista Español”, s.s, p. 8<br />

– “Más papistas que el Papa”, A. Villar Ponte, p. 9<br />

– “La Federación de estudiantes gallegos”, “El hom<strong>en</strong>aje de los españoles a Ramón y Cajal”, “Especial <strong>para</strong> Raza Celta”, s.s, p. 9<br />

– “No somos, no podemos ser se<strong>para</strong>tistas, afirman”, s.s, p. 10<br />

– “Al<strong>en</strong>to”, s.s, p. 10<br />

54


– “Nuevos rumbos del autonomismo gallego (continuará)”, Juan Jesús González, p. 10<br />

– “Comisión de pr<strong>en</strong>sa” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), “Las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias de muerte”, “Fondo <strong>para</strong> la propaganda del Partido<br />

Galleguista”, “Sociales”, s.s, p. 11<br />

– “Una admirable confer<strong>en</strong>cia de D. Daniel de la Sota”, “Un secreto a voces”, s.s, p. 12<br />

NÚMERO 11 (decembro de 1934)<br />

– “Editoriales”, s.s, p. 1<br />

– “La Biblioteca América”, C. Pérez Bustamante e S. González García, p. 2<br />

– “Una opinión del Sr. Ovejero” (de El Diario Español), p. 2<br />

– “En el Círculo de las artes de Lugo”, s.s, p. 2<br />

– “Gran festival gallego <strong>en</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires”, “El campeón de la fuga”, “M<strong>en</strong>saje de Mr. Baldwin a la juv<strong>en</strong>tud”, s.s, p. 3<br />

– “Los caminos de la economía gallega”, A. Villar Ponte, p. 3<br />

– “Enseñanzas y propósitos”, Portela Valladares, p. 4<br />

– “Una partida de caza <strong>en</strong> Galicia”, Ángeles López, p. 4<br />

– “Terra a miña” (poema), Manuel Picón, p. 4<br />

– “Declaraciones de Mons. Goma y Tomás”, “D. M. Portela Valladares”, s.s, p. 5<br />

– “As cooperativas, red<strong>en</strong>zón de Galiza”, s.s, p. 6<br />

– “La desunión de los republicanos”, Juan Carballeira, p. 6<br />

– “Fr<strong>en</strong>te a Irlanda” (poema), Amado Nervo, p. 6<br />

– “C<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario de Pondal”, Jesús C<strong>en</strong>t<strong>en</strong>o Ferreiro e outros, p. 7<br />

– “Nuevos rumbos del autonomismo gallego (continuará)”, Juan Jesús González, p. 7<br />

– “Un certero int<strong>en</strong>to de cooperación”, G. Álvarez Gallego, p. 8<br />

– “Al<strong>en</strong>to”, “Comité Autonomista Gallego”, s.s, p. 8<br />

– “Como surge el Regionalismo Gallego”, José Díaz Andión, pp. 9-10<br />

– “De Portugal”, “La exposición de arte gallego <strong>en</strong> Oporto”, “Por el alpinismo <strong>en</strong> Galicia”, s.s, p. 10<br />

– “Lucha de clases”, Francisco de Cossío, p. 11<br />

– “La situación española” (De La Nación de Bu<strong>en</strong>os Aires), p. 11<br />

– “Después del inc<strong>en</strong>dio”, Manuel Bu<strong>en</strong>o, p. 12<br />

– “Contraste”, s.s, p. 12<br />

NÚMERO 12 (xaneiro-febreiro de 1935)<br />

– “Editoriales”, C. Sánchez Mosquera, p. 1<br />

– “Fervores patrióticos”, Gumersindo Busto, p. 2<br />

– “Comité Autonomista Galego”, “Al<strong>en</strong>to”, “Don José R. L<strong>en</strong>ce”, s.s, p. 2<br />

– “Algo más sobre el Partido Galleguista”, s.s, pp. 3-5<br />

– “Palabras de Ortega y Gasset”, s.s, p. 5<br />

– “La Biblioteca-Museo-América”, “Hom<strong>en</strong>aje a Pondal”, “Halagador”, s.s, p. 6<br />

– “Roberto Nóvoa Santos”, “Alejandro Rodríguez Cadarso”, Doctor Devesa, p. 7<br />

– “Huéspedes gratos y amigos”, s.s, p. 7<br />

– “Para Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires”, s.s, p. 8<br />

– “¿Galleguismo puro o izquierdismo español”, A. D., pp. 8-9<br />

– “O Profundador”, Castelao, p. 9<br />

– “Galicia” (poema <strong>en</strong> galego), J. Leite de Vasconcelos, p. 9<br />

– “Canto a Galicia” (poema), Alfredo Brañas, p. 9<br />

– “Interesante <strong>para</strong> algunos galleguistas”, s.s, p. 9<br />

– “Vic<strong>en</strong>te Risco explica la ley<strong>en</strong>da de Graal”, s.s, p. 10<br />

– “La instalación del archivo de Galicia”, s.s, p. 10<br />

– “Alalá de Santiago” (poema), Manuel Picón, p. 10<br />

– “El Comité Autonomista Gallego obsequió con una bandera gallega al coro Ultreya de Bu<strong>en</strong>os Aires”, s.s, pp. 11-15<br />

– “Nuevos rumbos del Autonomismo Gallego”, Juan Jesús González, p. 16<br />

– “El puerto de Sada”, C., p. 16<br />

– “Un distinguido coruñés <strong>en</strong> At<strong>en</strong>as”, s.s, p. 17<br />

– “Con Ramón Cabanillas (una interviú fracasada)”, Roberto Blanco Torres, p. 17<br />

– “La exposición de arte gallego <strong>en</strong> Oporto”, s.s, pp. 17-<strong>18</strong><br />

– “Sobre el teatro gallego y su int<strong>en</strong>sificación”, Leandro Carré, p. <strong>18</strong><br />

– “Asociación Protectora de la Cultura Gallega”, s.s, p. <strong>18</strong><br />

– “Suscripción <strong>para</strong> el fondo del Partido Galleguista”, s.s, p. 19<br />

– “O hom<strong>en</strong>axe que cumpre facer”, Johan Carballeira, p. 19<br />

– “Política española y gallega”, C. S. M., pp. 19-20<br />

– “Para todos los galleguistas...”, “Orador y picapedrero”, s.s, p. 20<br />

– “Las Sociedades Económicas de Amigos del País”, Eug<strong>en</strong>io Vidal Og<strong>en</strong>, p. 21<br />

– “La infancia de los políticos”, Julio Camba, p. 21<br />

– “Como vive y perdura el regionalismo gallego”, José Díaz Andión, p. 22<br />

– “Carta interesante de D. Daniel de la Sota”, Daniel de la Sota, p. 22<br />

– “Se constituye <strong>en</strong> toda Galicia la Federación de Estudantes Galegos”, “Seminario de Estudios Gallegos”, “R<strong>en</strong>uncia del Dr. C.<br />

Sánchez Mosquera”, s.s, p. 23<br />

55


7. 2 Colaboradores<br />

A.D.<br />

“¿Galleguismo puro o izquierdismo español”, núm. 12, pp. 8-9<br />

ALVAJAR, CÉSAR<br />

“Santiago el maestro”, núm 10, p. 7<br />

ÁLVAREZ GALLEGO, G.<br />

“Un certero int<strong>en</strong>to de cooperación”, núm. 11, p. 8<br />

BARBEITO Y CERVIÑO, MARÍA<br />

“El bilingüismo <strong>en</strong> la escuela gallega”, núm. 6, p. 3<br />

BARREIRO, XOSÉ<br />

“O que diría eu no día de Galiza”, núm. 7, p. 3<br />

BARROS, VICENTE<br />

“Pardo de Cela é o símbolo (...)”, núm. 2, p. 9<br />

BEN-CHO-SEY<br />

“Derogación de la ley de términos municipales de España”, núm. 4, p. 6<br />

BENDAÑA, J.<br />

“Como hombres!...”, núm. 2, p. 10<br />

BLANCO TORRES, ROBERTO<br />

“Con Ramón Cabanillas (una interviú fracasada)”, núm. 12, p. 17<br />

BÓVEDA, ALEJANDRO<br />

“V<strong>en</strong>cidos, non: <strong>en</strong> pé”, núm. 1, p. 8<br />

“Vieiros: gran dilema <strong>para</strong> a mocedade galega”, núm. 4, p. 4<br />

BRAÑAS, ALFREDO<br />

“Canto a Galicia” (poema <strong>en</strong> galego), núm. 12, p. 9<br />

BUENO, MANUEL<br />

“Después del inc<strong>en</strong>dio”, núm. 11, p. 12<br />

BUSTO, GUMERSINDO<br />

“Voces amigas”, núm. 4, p. 8<br />

“Fervores patrióticos”, núm. 12, p. 2<br />

C.<br />

“Lerias no adro”, núm. 5 , p. 4<br />

“El puerto de Sada”, núm. 12, p. 16<br />

CACHO ZABALA, ANTONIO<br />

“La Reforma de la Reforma Agraria”, núm. 5, p. 3<br />

CA<strong>MB</strong>A, JULIO<br />

“La infancia de los políticos”, núm. 12, p. 21<br />

CAMPOS COUCEIRO, PEDRO<br />

“El día de Santiago <strong>en</strong> Galicia irred<strong>en</strong>ta”, núm. 6, p. 16<br />

CARBALLEIRA JUAN/XOHAN<br />

“Ejemplaridad”, núm. 1, p. 7<br />

“La desunión de los republicanos”, núm. 11, p. 6<br />

“O hom<strong>en</strong>axe que cumpre facer”, núm. 12, p. 19<br />

CARRÉ, LEANDRO<br />

“Sobre el teatro gallego y su int<strong>en</strong>sificación”, núm. 12, p. <strong>18</strong><br />

CASAS, VÍCTOR<br />

“O rexurdir da galeguidade”, núm. 7, p. 11<br />

CASAS, ÁLVARO DE LAS<br />

“Compostela” (poema <strong>en</strong> galego), núm. 7, p. 11<br />

56


CASÁS FERNÁNDEZ, MANUEL<br />

“Evocación s<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>tal”, núm. 7, p. 11<br />

CASTELAO<br />

“No retorno de Antón Vilar Ponte”, núm. 1, p. 5<br />

“O afogado”, núm. 2, p. 2<br />

“O profundador”, núm. 12, p. 9<br />

CENTENO FERREIRO, JESÚS<br />

“C<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario de Pondal”, núm. 11, p. 7<br />

CLUB ESPAÑOL E OUTROS<br />

“D. Enrique Díez Canedo”, núm. 4, p. 11<br />

CORREAL, NARCISO<br />

“Gallegos ilustres: Cabeza de León”, núm. 6, pp. 14-15<br />

CORROCHANO, G.<br />

“La opinión pública”, núm. 4, p. 11<br />

COSSÍO, FRANCISCO DE<br />

“Agonía del liberalismo”, núm. 2, p. 9<br />

“La vida del hombre”, núm. 3, p. 5<br />

“Revolución a cartas vistas”, núm. 10, p. 7<br />

“Revolución a cartas vistas”, núm. 10, p. 7<br />

“Lucha de clases”, núm. 11, p. 11<br />

C. S. M.<br />

“Federación de Sociedades Gallegas Agrarias y Culturales <strong>en</strong> Arg<strong>en</strong>tina”, núm. 6, p. 7<br />

“La autonomía de Galicia”, núm. 6, p. 9<br />

“Política española y gallega”, núm. 12, pp. 19-20<br />

COMISIÓN ORGANIZADORA<br />

“Ante o c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario de Eduardo Pondal”, núm. 9, p. 10<br />

CUBA RESTREBADA<br />

“El mejor hom<strong>en</strong>aje a Curros”, núm. 1, p. 4<br />

CRUCES, FORTUNATO<br />

“Voces amigas”, núm. 4, p. 8<br />

CRUZ, XOSÉ MARÍA DA<br />

“O meu xuram<strong>en</strong>to”, núm. 10, p. 4<br />

CURROS ENRÍQUEZ<br />

“Saúdo” (poema), núm. 10, p. 8<br />

DANTAS, JULIO<br />

“Galicia a través de Julio Dantas”, núm. 10, p. 4<br />

DÉDALUS<br />

“Besteiro o la cordura”, núm. 3, p. 6<br />

“Signario: El s<strong>en</strong>tido de la autoridad”, núm. 4, p. 7<br />

DÍAZ ANDIÓN, JOSÉ<br />

“Como surge el Regionalismo Gallego”, núm. 11, pp. 9-10<br />

“Como vive y perdura el regionalismo gallego”, núm. 12, p. 22<br />

DORADO VICTORIO, HONORATO<br />

“A iñoranza e o Galeguismo”, núm. 6, p. 16<br />

DR. DEVESA<br />

“Roberto Nóvoa Santos”, “Alejandro Rodríguez Cadarso”, núm. 12, p. 7<br />

ESTRADA CATOIRA, FÉLIX<br />

“La emigración gallega”, núm. 6, p. 19<br />

FERNÁNDEZ DEL RIEGO, FRANCISCO<br />

“Proclama aos mozos galeguistas (nista hora)”, núm. 2, p. 2<br />

“Restauración integral do nazonalismo”, núm. 3, p. 7<br />

“F. M. G. nacionalismo na Emigración”, núm. 7, p. 6<br />

57


FROILÁN LUCUS<br />

“D<strong>en</strong>d’a fiestra”, núm. 3, p. 2<br />

“D<strong>en</strong>d’a fiestra”, núm. 5, p. 3<br />

GARCÍA MARTÍ, VICTORIANO<br />

“El día de Santiago”, núm. 6, p. 13<br />

GARCÍA VIDAL, XOSÉ<br />

“Festa do Día de Galicia de 1934”, núm. 6, p. 4<br />

GONZÁLEZ, JUAN JESÚS<br />

“Nuevos rumbos del Autonomismo gallego (continuará)”, núm. 10, p. 10<br />

“Nuevos rumbos del Autonomismo gallego”, núm. 12, p. 16<br />

GONZÁLEZ GARCÍA, S.<br />

“La Biblioteca América”, núm. 11, p. 2<br />

LEITE DE VASCONCELOS, J.<br />

“Galicia” (poema <strong>en</strong> galego), núm. 12, p. 9<br />

LENCE, JOSÉ R.<br />

“Los gobiernos c<strong>en</strong>trales y Galicia”, núm. 6, pp. 6-7<br />

LINO, A. R.<br />

“Noticias: La tragedia de la lancha Josefa <strong>en</strong> Cangas”, núm. 4, p. 6<br />

LÓPEZ, ÁNGELES<br />

“Una partida e caza <strong>en</strong> Galicia”, núm. 11, p. 4<br />

LÓPEZ ABENTE, GONZALO<br />

“Un novo día” (poema), núm. 9, p. 12<br />

LOSCAR<br />

“Alarma razonada”, núm. 2, p. 5<br />

MACIÑEIRA, FEDERICO<br />

“El abandono del ferrocarril de la costa. (Intereses económicos)”, núm. 2, pp. 5-6<br />

MARFIL, MARIANO<br />

“La responsabilidad <strong>en</strong> motines y desórd<strong>en</strong>es”, núm. 2, p. 7<br />

MARTÍNEZ, MANUEL M.<br />

“De los muchos problemas que afectan a Galicia (...)”, núm. 2, p. 6<br />

“La Iglesia principio de tradición <strong>en</strong> la vida gallega”, núm. 6, p. 4<br />

MEILÁN, MANUEL<br />

“Farrapos e fungueirazos”, núm. 5, p. 5<br />

NAVEIRA<br />

“Conto galego: O testam<strong>en</strong>to”, núm. 4, p. 11<br />

NERVO, AMADO<br />

“Fr<strong>en</strong>te a Irlanda” (poema), núm. 11, p. 6<br />

NORIEGA VARELA, ANTÓN.<br />

“Nosa fala” (poema), núm. 3, p. 6<br />

O FUNGUEIRO<br />

“Fungueirazos”, núm 1, p. 3<br />

“Fungueirazos”, núm. 2, p. 11<br />

“Fungueirazos”, núm. 3, p. 3<br />

ODAGLAS<br />

“Antonio López Ferreiro y su ciudad natal”, núm. 6, p. 14<br />

OTERO PEDRAYO, R.<br />

“Meditación de Sant’Yago”, núm. 6, p. 11<br />

58


P. S.<br />

“Una nueva <strong>en</strong>tidad cultural”, núm. 5, p. 6<br />

PÉREZ, LINO<br />

“¿Qué é o galeguismo”, núm. 1, p. 3<br />

PÉREZ BUSTAMANTE, C.<br />

“La Biblioteca América”, núm. 11, p. 2<br />

PICÓN, MANUEL<br />

“Camiño da miña casa” (poema), núm. 9, p. 11<br />

“Terra a miña” (poema), núm. 11, p. 4<br />

“Alalá de Santiago” (poema), núm. 12, p. 10<br />

PORTELA VALLADARES, MANUEL<br />

“O arredismo galego”, núm. 6, p. 5<br />

“Enseñanzas y propósitos”, núm. 11, p. 4<br />

PRADA, RODOLFO<br />

“La Biblioteca América de la Universidad Gallega”, núm. 10, p. 5<br />

R.<br />

“Una nueva obra <strong>en</strong> la literatura gallega”, núm. 8, p. 4<br />

R. CASTRO, PLÁCIDO<br />

“Se necesita un intérprete”, núm. 4, p. 8<br />

“Cordialidade”, núm. 9, p. 4<br />

RAJOY, ENRIQUE<br />

“En ruta a la nueva España. El plebiscito vasco y el plebiscito gallego”, núm. 4, p. 10<br />

REY Y ESCARIZ, ANTONIO ABELARDO<br />

“De La Coruña a Montevideo (sus relaciones mercantiles)”, núm. 6, pp. 10-11<br />

RIVADULLA, J. I<br />

“A scola da alegría”, núm. 1, p. 4<br />

“San Pedro galego”, núm. 5, p. 2<br />

“Razón práctica y razón ideal”, núm. 6, p. 11<br />

RIVAS MONTENEGRO, JOSÉ<br />

“Apr<strong>en</strong>damos el idioma gallego”, núm. 10, p. 8<br />

RODRÍGUEZ ELÍAS, AVELINO<br />

“Los osterlines <strong>en</strong> Santiago de Compostela (Peregrinos y comerciantes)”, núm. 6, p. 5<br />

S.S<br />

“Advert<strong>en</strong>cias previas”, núm. 1, pp. 1-2<br />

“Comité Autonomista Gallego”. “Advert<strong>en</strong>cia necesaria”. “Advert<strong>en</strong>cia interesante”. “Lembranza d’Ultreya”, núm. 1, p. 2<br />

“Un aldraxe máis a Galiza” (Editorial de A Fouce), núm. 1, p. 3<br />

“Quedamos prev<strong>en</strong>idos”, núm. 1, p. 4<br />

“As sociedades agrarias <strong>en</strong> perigo” (de A Nosa Terra), núm. 1, p. 4<br />

“Una obra de culturización vernácula” (de El Pueblo Gallego), núm. 1 p. 6<br />

“Comité Autonomista Gallego”, núm. 1, p. 6<br />

“Un evangelio económico <strong>para</strong> Galicia” (confer<strong>en</strong>cia de Álvarez Gallego), núm. 1, p. 7<br />

“Se anuncia la publicación de una obra interesantísima”. “Salvador Cabeza de León”, núm. 1, p. 7<br />

“Inauguración de la radiotelegrafía costera y de radioemisora Coruña”, “¿Por qué somos autonomistas”, núm. 1, p. 8<br />

“Voltemos á loita” (Editorial de Galicia, de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 1, p. 9<br />

“Unha confer<strong>en</strong>cia de Del Riego”, “Galicia, emporio cooperativo”, núm. 1, p. 9<br />

“O Partido Galeguista a todol-os galegos”, núm. 1, pp. 10-11<br />

“Los partidos políticos gallegos”, núm. 1, p. 11<br />

“La obra de un gallego vista a través de dos elogios”, núm. 1, p. 12<br />

“Editoriales”, núm. 2, p. 1<br />

“¡Por el bi<strong>en</strong> de España!” (Editorial de El Diario Español de Montevideo), núm. 2, p. 2<br />

“Labor del Seminario de Estudios Gallegos”, núm. 2, p. 4<br />

“Crisis outra vez” (de A Nosa Terra), núm. 2, p. 5<br />

“De un manifesto do Partido Galeguista: Rapaces de Galicia”, núm. 2, p. 7<br />

“La actitud de los socialistas catalanes”, núm. 2, p. 7<br />

“Congreso de Ci<strong>en</strong>cias de Galicia”, núm. 2, p. 8<br />

“Casa de Galicia de Bilbao”, núm. 2, p. 8<br />

59


“Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, núm. 2, p. 11<br />

“Editoriales”, núm. 3, p. 1<br />

“Una nota del C. C<strong>en</strong>tral”, “El monum<strong>en</strong>to a Pardo de Cela <strong>en</strong> La Estrada”, “El Hola y Hasta luego de Cabanillas”, núm. 3, p. 2<br />

“Fermín Galán”, núm. 3, p. 3<br />

“Fame no agro” (Editorial de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 3, p. 3<br />

“Una semana gallega <strong>en</strong> Oporto” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 3, p. 5<br />

“Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, núm. 3, p. 7<br />

“Información regional: Coruña”, núm. 3, p. 8<br />

“Información regional: Lugo”, núm. 3, p. 9<br />

“Información regional: Or<strong>en</strong>se”, núm. 3, p. 10<br />

“Información regional: Pontevedra”, núm. 3, p. 11<br />

“Editoriales”, núm. 4, p. 1<br />

“Don Salvador Cabeza de León (falleció <strong>en</strong> Santiago de Compostela)”, núm. 4, pp. 2-3<br />

“Se le organiza un gran hom<strong>en</strong>aje” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 4, p. 4<br />

“Verbas <strong>para</strong> os nosos emigrados”, “Transformacións das súas escolas <strong>en</strong> escolas galegas” (De A Nosa Terra), núm. 4, p. 5<br />

“La actitud de Cataluña”, núm. 4, p. 5<br />

“50.000 pesetas <strong>para</strong> continuar las obras de cantería”, núm. 4, p. 6<br />

“Primero Galicia: ¿Hacia una nueva solidaridad gallega” (Editorial de El Pueblo Gallego), núm. 4, p. 7<br />

“La Academia Gallega (Lugrís Freire ha sido elegido presid<strong>en</strong>te)”, núm. 4, p. 7<br />

“Voces amigas” (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 4, p. 8<br />

“Voces amigas” (de El Diario Español), núm. 4, p. 8<br />

“Voces amigas” (de “Organizazón Nazonalista Republicana Galega” de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 4, p. 8<br />

“Comité Autonomista Galego (acordos tomados na derradeira xuntanza)”, núm. 4, p. 8<br />

“Advert<strong>en</strong>cia necesaria”, núm. 4, p. 8<br />

“A política do cangrexo” (D’A Fouce de Bos Aires), núm. 4, p. 9<br />

“F. M. G. Grupo de Vigo. Xunta xeral e conmemoración dos mártires de Carral”, núm. 4, p. 9<br />

“Resid<strong>en</strong>cia de Estudiantes <strong>en</strong> Compostela”, “Los anaquiños da terra”, núm. 4, p. 10<br />

“Ha sido inaugurado <strong>en</strong> Madrid el monum<strong>en</strong>to a Concepción Ar<strong>en</strong>al”, núm. 4, p. 11<br />

“Información regional: Coruña”, núm. 4, p. 12<br />

“Información regional: Lugo”, núm. 4, p. 13<br />

“Información regional: Or<strong>en</strong>se”, núm. 4, p. 14<br />

“Información regional: Pontevedra”, núm. 4, p. 15<br />

“Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, núm. 4, p. 16<br />

“Editoriales. Muy interesante”, núm. 5, p. 1<br />

“Hom<strong>en</strong>aje a Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires”. “Gallegos”, núm. 5, p. 2<br />

“Universidad Popular Val<strong>en</strong>cianista”, núm. 5, p. 3<br />

“Os galegos <strong>en</strong> Barcelona”, “Os evanxeos da risa absoluta (Nueva obra de A. Villar Ponte)”, núm. 5, p. 4<br />

“Confer<strong>en</strong>cias sobre temas gallegos”, “Dª María Sánchez de Cidranes”, núm. 5, p. 4<br />

“Estatuto de Galicia (com<strong>en</strong>tado)”, núm. 5, p. 6<br />

“Opiniones: no pued<strong>en</strong> <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dernos o no quier<strong>en</strong>”, “A galleguidade no pobo”, “Comité Autonomista Gallego”, núm. 5, p. 7<br />

“Información regional: Coruña”, núm. 5, p. 8<br />

“Información regional: Lugo”, núm. 5, p. 9<br />

“Información regional: Or<strong>en</strong>se”, núm. 5, p. 10<br />

“Información regional: Pontevedra”, núm. 5, p. 11<br />

“Editoriales”, núm. 6, p. 1<br />

“Antes que eso, ¡cualquier cosa!”, núm. 6, p. 3<br />

“P<strong>en</strong>eirando” (de A Nosa Terra), núm. 6, p. 4<br />

“Juan José San Román”, núm. 6, p. 7<br />

“Dos maneras de ser autonomista” (de El pueblo gallego), núm. 6, p. 8<br />

“La Academia gallega bajo un nuevo presid<strong>en</strong>te”, núm. 6, p. 8<br />

“Novas indiscrecións reitorales (Da Universidade)” (de A Nosa Terra), núm. 6, p. 9<br />

“Os auténticos republicáns de Galicia”, núm. 6, p. 11<br />

“Suma e sigue”, “O fr<strong>en</strong>te único <strong>en</strong> Monforte”, “Muchas gracias”, núm. 6, p. 12<br />

“Lembranza d’ Ultreya. Tributó un cariñoso hom<strong>en</strong>aje al doctor Sánchez Mosquera” (del Noticiero Español de Bu<strong>en</strong>os Aires),<br />

núm. 6, p. 13<br />

“C<strong>en</strong>tro Gallego de Bs. Aires”, “Comité Autonomista”, “Recom<strong>en</strong>dación”, núm. 6, p. 15<br />

“Nuestro director <strong>en</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires”, núm. 6, p. 16<br />

“La Organización Nacionalista Republicana Gallega...”, núm. 6, p. 17<br />

“Editoriales”, núm. 7, pp. 1-2<br />

“D. Narciso Correal (Nuevo académico de la Española)”, “La Academia Gallega”, “Lira gallega”, “El día de Galicia <strong>en</strong><br />

Carral”, “Un concerto de música galega <strong>en</strong> Santiago”, “Se solicita la ayuda de los bu<strong>en</strong>os gallegos (el C<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario de<br />

Pondal)”, núm. 7, p. 2<br />

“Comité Autonomista”, “Muchas gracias”, núm. 7, p. 3<br />

“Academia Gallega (la recepciones de Antonio Villar Ponte y Alfonso R. Castelao...)”, núm. 7, pp. 4-5<br />

“El galleguismo de mi peluquero”, “El coro Toxos e Froles <strong>en</strong> el gran Kursaal de San Sebastián obti[e]ne un señalado triunfo”,<br />

núm. 7, p. 5<br />

“Páginas de Raza Celta (ilustracións fotográficas)”, núm. 7, pp. 7-10<br />

“Coruña (noticias)”, núm. 7, p. 12<br />

“Lugo”, núm. 7, p. 13<br />

60


“Or<strong>en</strong>se”, núm. 7, p. 14<br />

“Pontevedra”, núm. 7, p. 15<br />

“El mejor he dicho”, núm. 7, p. 15<br />

“Estatuto de Galicia (continuación)”, núm. 7, p. 16<br />

“Editoriales”, núm. 8, pp. 1-2<br />

“Páginas del brillante y patriótico discurso pronunciado por el Señor Presid<strong>en</strong>te de la República <strong>en</strong> Santiago de<br />

Compostela”, “Comité Autonomista”, “Lección de puntos”, núm. 8, p. 2<br />

“Congreso Eucarístico de Bu<strong>en</strong>os Aires”, núm. 8, p. 3<br />

“Antonio Rey Escariz”, “El bilingüismo <strong>en</strong> la escuela gallega”, “O. N. R. G. de Bu<strong>en</strong>os Aires”, “Festival galleguista”, núm. 8, p. 3<br />

“El uniforme de Pita”, núm. 8, p. 4<br />

“Obsequio de Raza Celta” (ilustracións fotográficas), núm. 8, pp. 5-8<br />

“Vascos, catalanes y gallegos”, núm. 8, p. 9<br />

“El coro Ultreya de Bu<strong>en</strong>os Aires”, núm. 8, p. 9<br />

“La Coruña (noticias)”, núm. 8, p. 10<br />

“Lugo”, núm. 8, pp. 10- 11<br />

“Or<strong>en</strong>se”, núm. 8, pp. 11-12<br />

“Pontevedra”, núm. 8, p. 12<br />

“Editoriales”, núm. 9, pp. 1-2<br />

“Los sucesos de España”, núm. 9, p. 2<br />

“La actitud del gobierno catalán”, núm. 9, p. 2<br />

“Suma y sigue” (de A Nosa Terra), núm. 9, p. 4<br />

“El panteón de gallegos ilustres”, núm. 9, p. 4<br />

“Este señor Llovo é moito Llovo”, núm. 9, p. 4<br />

“Ilustracións fotográficas”, núm. 9, pp. 5-8<br />

“Las actividades de la Biblioteca América”, núm. 9, p. 9<br />

“Contos do Turreiro”, núm. 9, p. 10<br />

“La lógica de Alcalá Zamora” (de El Diario Español), núm. 9, p. 11<br />

“¿Se<strong>para</strong>tistas” (de A Nosa Terra), núm. 9, p. 11<br />

“Preocupación, inx<strong>en</strong>uidade”, s.s, p. 11<br />

“Sociaes”, núm 9, p. 11<br />

“Caridad”, núm. 9, p. 12<br />

“Editoriales”, núm. 10, p. 1<br />

“Comité Autonomista Gallego”, “Hom<strong>en</strong>aje a Villar Ponte”, “La Editorial Nós”, s.s, p. 2<br />

“Preso por persoa de b<strong>en</strong>”, núm. 10, p. 3<br />

“Intolerancia funesta” (de La Nación), núm. 10, p. 4<br />

“Suma y sigue...” (de A Nosa Terra), núm. 10, p. 6<br />

“Oporto y la Coruña”, “Artistas gallegos a Oporto”, “Alfonso Castelao y Alejandro Bóveda han sido transladados”, “Una<br />

zarzuela gallega”, “Rubén <strong>en</strong> la cárcel”, núm. 10, p. 6<br />

“De la Universidad”, núm. 10, p. 7<br />

“El Partido Socialista Español”, núm. 10, p. 8<br />

“La Federación de estudiantes gallegos”, “El hom<strong>en</strong>aje de los españoles a Ramón y Cajal”, “Especial <strong>para</strong> Raza Celta”, núm.<br />

10, p. 9<br />

“No somos, no podemos ser se<strong>para</strong>tistas, afirman”, núm. 10, p. 10<br />

“Al<strong>en</strong>to”, núm. 10, p. 10<br />

“Comisión de pr<strong>en</strong>sa (de Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires)”, “Las s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias de muerte”, “Fondo <strong>para</strong> la propaganda del Partido<br />

Galleguista”, “Sociales”, núm. 10, p. 11<br />

“Una admirable confer<strong>en</strong>cia de D. Daniel de la Sota”, “Un secreto a voces”, núm. 10, p. 12<br />

“Editoriales”, núm. 11, p. 1<br />

“Una opinión del Sr. Ovejero” (de El Diario Español), núm. 11, p. 2<br />

“En el Círculo de las artes de Lugo”, núm. 11, p. 2<br />

“Gran festival gallego <strong>en</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires”, “El campeón de la fuga”, “M<strong>en</strong>saje de Mr. Baldwin a la juv<strong>en</strong>tud”, núm. 11, p. 3<br />

“Declaraciones de Mons. Gomá y Tomás”, “D. M. Portela Valladares”,núm. 11, p. 5<br />

“As cooperativas, red<strong>en</strong>zón de Galiza”, núm. 11, p. 6<br />

“Al<strong>en</strong>to”, “Comité Autonomista Gallego”, núm. 11, p. 8<br />

“De Portugal”, “La exposición de arte gallego <strong>en</strong> Oporto”, “Por el alpinismo <strong>en</strong> Galicia”, núm. 11, p. 10<br />

“La situación española” (de La Nación de Bu<strong>en</strong>os Aires), núm. 11, p. 11<br />

“Contraste”, núm. 11, p. 12<br />

“Comité Autonomista Galego”, “Al<strong>en</strong>to”, “Don José R. L<strong>en</strong>ce”, núm. 12, p. 2<br />

“Algo más sobre el Partido Galleguista”, núm. 12, pp. 3-5<br />

“Palabras de Ortega y Gasset”, núm. 12, p. 5<br />

“La Biblioteca-Museo América”, “Hom<strong>en</strong>aje a Pondal”, “Halagador”, núm. 12, p. 6<br />

“Huéspedes gratos y amigos”, núm. 12, p. 7<br />

“Para Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires”, núm. 12, p. 8<br />

“Interesante <strong>para</strong> algunos galleguistas”, núm. 12, p. 9<br />

“Vic<strong>en</strong>te Risco explica la ley<strong>en</strong>da de Graal”, núm. 12, p. 10<br />

“La instalación del archivo de Galicia”, núm. 12, p. 10<br />

“El Comité Autonomista Gallego obsequió con una bandera gallega al coro Ultreya de Bu<strong>en</strong>os Aires”, núm. 12, pp. 11-15<br />

“Un distinguido coruñés <strong>en</strong> At<strong>en</strong>as”, núm. 12, p. 17<br />

“La exposición de arte gallego <strong>en</strong> Oporto”, núm. 12, pp. 17-<strong>18</strong><br />

61


“Asociación Protectora de la Cultura Gallega”, núm. 12, p. <strong>18</strong><br />

“Suscripción <strong>para</strong> el fondo del Partido Galleguista”, núm. 12, p. 19<br />

“Para todos los galleguistas...”, “Orador y picapedrero”, núm. 12, p. 20<br />

“Se constituye <strong>en</strong> toda Galicia la Federación de Estudantes Galegos”, “Seminario de Estudios Gallegos”, “R<strong>en</strong>uncia del Dr. C.<br />

Sánchez Mosquera”, núm. 12, p. 23<br />

SAL LENCE, J.<br />

“Necesaria ori<strong>en</strong>tación de nuestros diputados”, núm. 9, p. 10<br />

SAN ROMÁN, JUAN JOSÉ<br />

“Galicia y la autonomía”, núm. 5, p. 2<br />

SÁNCHEZ MOSQUERA, C.<br />

“Com<strong>en</strong>tario a un artículo publicado <strong>en</strong> Galicia de Bu<strong>en</strong>os Aires”, núm. 2, pp. 3-4<br />

“Los gallegos de Bu<strong>en</strong>os Aires (Impresiones recogidas <strong>en</strong> mi viaje)”, núm. 6, p. 2<br />

“El bilingüismo <strong>en</strong> la escuela gallega”, núm. 9, pp. 3-4<br />

“Editoriales”, núm. 12, p. 1<br />

SANTISO GIRÓN, L.<br />

“Feliz iniciativa universitaria”, núm. 1, p. 8<br />

“Pres<strong>en</strong>cia deforme de la juv<strong>en</strong>tud”, núm. 8, p. 9<br />

“La <strong>en</strong>vidiable moral galleguista”, núm. 9, p. 9<br />

“Castelao novelista”, núm. 10, p. 3<br />

SIL<br />

“Los emblemas de la galleguidad”, núm. 9, p. 9<br />

SOTA, DANIEL DE LA<br />

“Carta interesante de D. Daniel de la Sota”, núm. 12, p. 22<br />

SUÁREZ FERRÍN, ALFREDO<br />

“El día de Galicia”, núm. 7, p. 6<br />

VAITES-VAITES<br />

“Farrapos (bromas inof<strong>en</strong>sivas <strong>en</strong> rueda de café)”, núm. 1, p.5<br />

“Farrapos”, núm. 3, p. 3<br />

VÁZQUEZ, VICTORIANO<br />

“Def<strong>en</strong>damos a nosa economía”, núm. 3, p. 4<br />

VIDAL OGEN, EUGENIO<br />

“Sobre el bilingüismo <strong>en</strong> la <strong>en</strong>señanza”, núm. 8, p. 4<br />

“Las Sociedades Económicas de Amigos del País”, núm. 12, p. 21<br />

VIDAL PAZOS, RAIMUNDO<br />

“García Acuña (próximo aniversario)”, núm. 6, p. 19<br />

VIDAL REI, XAIME<br />

“Aos mozos galegos”, núm 6, p. 11<br />

VILLAR PONTE, A.<br />

“Sólo con la Autonomía, Galicia podrá ser una verdadera democracia”, núm. 1, p. 6<br />

“Una ligereza con trazas de injuria”, núm. 6, p. 12<br />

“Más papistas que el Papa”, núm. 10, p. 9<br />

“Los caminos de la economía gallega”, núm. 11, p. 3<br />

62


8. RAZA CELTA: FACSÍMILE


9. BIBLIOGRAFÍA<br />

BLANCO CAMPAÑA, Xosé Luís, Radio e pr<strong>en</strong>sa na Galicia exterior, Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 1995.<br />

ENCICLOPEDIA GALEGA UNIVERSAL, Vigo: Ir Indo, 2002.<br />

GRAN ENCICLOPEDIA GALEGA (Silverio Cañada, ed.), Xixón, 1974.<br />

LLORDÉN MIÑA<strong>MB</strong>RES, Moisés, «Emigración y publicaciones periódicas», <strong>en</strong> Llordén Miñambres, Moisés (comp): Pres<strong>en</strong>te, Pasado y<br />

Futuro de la emigración española a Iberoamérica (Seminario de Colombres), Oviedo: Dirección G<strong>en</strong>eral de Migraciones e<br />

Universidad de Oviedo, 1993.<br />

NÚÑEZ SEIXAS, Xosé M., O galeguismo <strong>en</strong> América, <strong>18</strong>79-1936, Sada / A Coruña: Do Castro, 1992.<br />

PEÑA SAAVEDRA, Vic<strong>en</strong>te (dir.), Repertorio da pr<strong>en</strong>sa galega na emigración, Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 1998.<br />

SANTOS GAYOSO, Enrique, Historia de la pr<strong>en</strong>sa gallega, <strong>18</strong>00-1993, tomo II, Sada / A Coruña: Ediciós do Castro, 1995.<br />

VILAVEDRA, Dolores (coord), Diccionario da literatura galega, II, Publicacións periódicas, Vigo: Galaxia, 1997.<br />

ZUBILLAGA BARRERA, Carlos, Catálogo de la Exposición del Libro y la Pr<strong>en</strong>sa Gallegos <strong>en</strong> el Uruguay, Montevideo: Patronato da Cultura<br />

Galega. XIX Jornadas de Cultura Gallega, 1974.<br />

__________ , A pr<strong>en</strong>sa galega de inmigración <strong>en</strong> Uruguai, Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 1992.<br />

__________ , Castelao y Uruguay, Montevideo: Universidad de la República. C<strong>en</strong>tro de Estudios Gallegos, 2004.<br />

237


PRESIDENCIA<br />

Secretaría Xeral de Política Lingüística

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!