IDAZ-LAN GUZTIAK - Euskerazaintza

ARTE-IZTI : ESTETIKA 9
Neurri oietan, bi artekera aundi ditugu munduan :
1) Arte dinamikoak: ibillian egiten diranak, aien arte-lanak egin-
-alean galtzen diranak; irauten ez dutenak. Dantza...
2) Arte plastikoak; aien arte-lanak, eginda gero ere irauten dutenak.
Eskultura...
Arte dinamikoak: Musika, Dantza, Olerkia, Teatroa (Zinea).
Arte plastikoak: Arkitektura, Eskultura, Pintura.
ATSEGIÑA
"Arte-lana" zer dan esan degunean, "gizonak atsegiñ-artzeko egiten
duana" dala esan degu.
Atsekin-klase asko dira:
1) Nekatu-ondoren artzen dana; nekeai'en kontrakoa.
2) Jan-edanean artzen dana; gose-egarriaren kontrakoa.
3) Lagunartean artzen dana; ahurrvmentuaren kontrakoa.
4) Gauza eder baten aurrean artzen deguna; artearen atsegiña, atsegin
estetikoa.
Lenengo iru atsegin oiek, animaliak ere ba ditu; laugarrena, gizonak
bestek ez. Animaliak ez du artzen olako atsegiñik; animalia ez da
pozten —ez da emozionatzen— gauza eder baten aurrean.
Azkeneko au da, Artearen atsegiña: ederrak, edertasunak ematen
duan atsegiña, atsegin estetikoa.
EDERRA
Zer da "ederra"
—Leengo Filosofo zarrak esaten zutenez, "ederra, ikusi utsez atsegin
ematen duana" da, atsegin estetikoa.
Sakon dezagun gauza au pixka bat.
Zazjpi arte-lan aipatu dizugu: lau dinamiko eta iru plastiko edo estatiko;
dinamikoak, musika, dantza, olerkia eta teatroa; eta plastikoak,
arkitektura, eskultura eta pintura.
Zazpi arte-lan oiek, beren baitan, ez dira oso elkarren antzekoak;
bañan, ala ere, zazpirak "arte-lan" esan oi dira, izen ori ematen záie.
Danok ba dute eikarren antzeko zerbait. —Zer da "elkarren antzeko" ori