27.01.2015 Views

Plena vigencia de la inhabilitación para el ejercicio de cargos públicos

Plena vigencia de la inhabilitación para el ejercicio de cargos públicos

Plena vigencia de la inhabilitación para el ejercicio de cargos públicos

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

CGRevista<br />

ÓRGANO DIVULGATIVO DE LA CONTRALORÍA GENERAL<br />

DE LA REPÚBLICA BOLIVARIANA DE VENEZUELA<br />

185<br />

• <strong>Plena</strong> <strong>vigencia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> inhabilitación <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> <strong>cargos</strong> públicos<br />

• Registro <strong>de</strong> Auditores, Consultores y Profesionales In<strong>de</strong>pendientes<br />

en materia <strong>de</strong> control, un proyecto <strong>de</strong> <strong>la</strong> CGR<br />

• La Iniciativa <strong>de</strong> Desarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Intosai lleva más <strong>de</strong> 25 años fortaleciendo <strong>la</strong>s EFS<br />

• Proyecto <strong>de</strong> Formación Ciudadana<br />

y Rescate <strong>de</strong> Valores se convirtió en un programa educativo


Sobre salvajes<br />

Gustavo Pereira*<br />

Los pemones <strong>de</strong> <strong>la</strong> Gran Sabana l<strong>la</strong>man al rocío Chiriké-yeetakuú,<br />

que significa Saliva <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Estr<strong>el</strong><strong>la</strong>s; a <strong>la</strong>s lágrimas Enú-parupué,<br />

que quiere <strong>de</strong>cir Guarapo <strong>de</strong> los Ojos, y al corazón Yewán-enapué<br />

Semil<strong>la</strong> <strong>de</strong>l Vientre. Los waraos <strong>de</strong>l <strong>de</strong>lta <strong>de</strong>l Orinoco dicen<br />

Mejokoji (El Sol <strong>de</strong>l Pecho) <strong>para</strong> nombrar al alma.<br />

Para <strong>de</strong>cir amigo dicen Ma-jokaraisa: Mi otro corazón .<br />

Y <strong>para</strong> <strong>de</strong>cir olvidar dicen Emonikitane, que quiere <strong>de</strong>cir perdonar.<br />

Los muy tontos no saben lo que dicen<br />

Para <strong>de</strong>cir tierra dicen madre<br />

Para <strong>de</strong>cir madre dicen ternura<br />

Para <strong>de</strong>cir ternura dicen entrega<br />

Tienen tal confusión <strong>de</strong> sentimientos<br />

que con toda razón<br />

<strong>la</strong>s buenas gentes que somos<br />

les l<strong>la</strong>mamos salvajes.<br />

* Poeta y ensayista venezo<strong>la</strong>no.<br />

Premio Nacional <strong>de</strong> Literatura (2000)<br />

Fotografía: Indígenas warao en <strong>el</strong> D<strong>el</strong>ta <strong>de</strong>l Orinoco.


CGRevista/185<br />

Abril, mayo y junio 2012<br />

Contenido<br />

+<br />

Fortalecimiento Institucional 4<br />

Registro <strong>de</strong> Auditores, Consultores<br />

y Profesionales In<strong>de</strong>pendientes en materia <strong>de</strong> control<br />

La Dirección General Técnica, junto a sus <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncias, han contribuido<br />

con <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s normas e instrucciones generales <strong>de</strong> este proyecto<br />

Control Ciudadano 6<br />

Contralores sociales:<br />

Corresponsabilidad sobre <strong>el</strong> patrimonio público<br />

El Po<strong>de</strong>r Público, <strong>el</strong> Po<strong>de</strong>r Popu<strong>la</strong>r y <strong>la</strong> sociedad se integran<br />

en <strong>la</strong>s <strong>la</strong>bores <strong>de</strong> control<br />

Internacional 8<br />

Más <strong>de</strong> 25 años fortaleciendo <strong>la</strong>s EFS<br />

Des<strong>de</strong> su creación, <strong>la</strong> Iniciativa <strong>para</strong> <strong>el</strong> Desarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Intosai<br />

ha apoyado a <strong>la</strong>s Entida<strong>de</strong>s Fiscalizadoras Superiores <strong>para</strong> mejorar su<br />

capacidad institucional<br />

Temas <strong>de</strong> Control 10<br />

<strong>Plena</strong> <strong>vigencia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> inhabilitación<br />

<strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> <strong>cargos</strong> públicos<br />

La imposición <strong>de</strong> sanciones accesorias es competencia exclusiva y excluyente<br />

<strong>de</strong>l Contralor General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República, <strong>de</strong> acuerdo con <strong>la</strong> LOCGRSNCF<br />

Labor Contralora 12<br />

Contraloría sucrense agilizó sus<br />

procedimientos administrativos<br />

La institución renovó <strong>la</strong> p<strong>la</strong>taforma tecnológica <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> presupuesto.<br />

Valores Ciudadanos 14<br />

La Valija Didáctica: un manual <strong>para</strong><br />

<strong>el</strong> fortalecimiento <strong>de</strong> los valores<br />

El Proyecto <strong>de</strong> Formación Ciudadana y Rescate <strong>de</strong> Valores<br />

se constituyó en un programa educativo <strong>de</strong> <strong>la</strong> educación básica<br />

Secciones<br />

Portada: Mujeres <strong>de</strong> <strong>la</strong> etnia warao<br />

sobre un atar<strong>de</strong>cer en <strong>el</strong> D<strong>el</strong>ta <strong>de</strong>l Orinoco.<br />

Breves..........................................................................2<br />

Cofae al día............................................................ 16<br />

Los Centros <strong>de</strong> Investigación y Desarrollo (CID)<br />

Efeméri<strong>de</strong>s............................................................. 17<br />

• Día <strong>de</strong>l Idioma y Día Internacional <strong>de</strong>l Libro<br />

• Aniversario <strong>de</strong> Cofae • Decreto <strong>de</strong>l Himno<br />

Nacional • Natalicio <strong>de</strong>l pintor Arturo Mich<strong>el</strong>ena<br />

P<strong>la</strong>zas <strong>de</strong> Caracas................................................ 18<br />

P<strong>la</strong>za Diego Ibarra<br />

Para leer.................................................................. 19<br />

Violencia Intrafamiliar en <strong>el</strong> or<strong>de</strong>namiento jurídico<br />

venezo<strong>la</strong>no, <strong>de</strong> Reina Baiz Vil<strong>la</strong>franca • Economía<br />

Humanista, <strong>de</strong> José Luis Sampedro • Los miedos<br />

<strong>de</strong> tía Altagracia, <strong>de</strong> Hugo Colmenares<br />

Agenda cumplida............................................... 19<br />

Institucionales..................................................... 20<br />

Ministerio Público<br />

CGRevista<br />

Año XVI • Nº 185<br />

Abril, mayo y junio 2012<br />

Órgano divulgativo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría General<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> República Bolivariana <strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong><br />

Editado por <strong>la</strong> Unidad <strong>de</strong> Publicaciones Impresas<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Dirección <strong>de</strong> Comunicación Corporativa<br />

Director (E): Alvaro Albornoz<br />

Coordinación: Merlin Guerrero<br />

Redacción: Dani<strong>el</strong><strong>la</strong> González Rojas, Katherine Longart,<br />

Ylhay González, Edward Castillo, Kerly Márquez<br />

Diagramación: José Enrique Vivas, Guillermo Díaz<br />

Ilustración: Guillermo Díaz<br />

Fotografía: Juan Carlos Pérez<br />

Distribución: Anthony Morales, Rosab<strong>el</strong> Domínguez,<br />

Verónica Parra<br />

T<strong>el</strong>éfono: 508.3209 - Fax: 508.3862 - Correo<br />

<strong>el</strong>ectrónico: contraloriavenezue<strong>la</strong>@gmail.com<br />

Depósito Legal N° PP 199602CS1537<br />

ISSN: 1316-7308<br />

CGRevista es un medio institucional. Las co<strong>la</strong>boraciones<br />

son <strong>de</strong>bidamente solicitadas y se citan sus fuentes.<br />

Contraloría<br />

General<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> República<br />

A<strong>de</strong>lina González, Contralora General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República (E) • Armando Gué<strong>de</strong>z Alejo, Subcontralor<br />

(E) • Basilio Jáuregui, Dirección General Técnica (E) • María Magdalena Scott, Directora General<br />

<strong>de</strong> los Servicios Jurídicos • Merce<strong>de</strong>s Fernán<strong>de</strong>z <strong>de</strong> B<strong>la</strong>nco, Directora General <strong>de</strong> Control <strong>de</strong><br />

los Po<strong>de</strong>res Públicos Nacionales • Tania García <strong>de</strong> Rincón, Directora General <strong>de</strong> Control <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Administración Nacional Descentralizada • Mari<strong>el</strong>ba Jaua, Directora General <strong>de</strong> Control<br />

<strong>de</strong> Estados y Municipios • Carmen D<strong>el</strong>ia González, Directora General <strong>de</strong> Procedimientos<br />

Especiales (E) • Armando Gué<strong>de</strong>z Alejo, Presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong>l Instituto <strong>de</strong> Altos Estudios <strong>de</strong> Control<br />

Fiscal y Auditoría <strong>de</strong> Estado, Fundación “Gumersindo Torres”, (Cofae) • Mary Jiménez,<br />

Presi<strong>de</strong>nta <strong>de</strong> <strong>la</strong> Fundación <strong>para</strong> los Servicios <strong>de</strong> Salud y Previsión Social <strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría<br />

General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República (Sersacon)<br />

Avenida Andrés B<strong>el</strong>lo, sector Guaicaipuro. Edificio Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República, Caracas,<br />

Venezue<strong>la</strong>, Apartado Postal 1050. T<strong>el</strong>éfonos: (58 212) 508.3000 - 508.3002. Fax: (58 212) 571.8986<br />

http://www.cgr.gob.ve • Twitter: @CGRVenezue<strong>la</strong>


Breves<br />

Informe <strong>de</strong> Gestión CGR 2011:<br />

“Control social se consolida<br />

en <strong>la</strong> lucha contra <strong>la</strong> corrupción”<br />

La Contralora General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República (E), A<strong>de</strong>lina González,<br />

hizo entrega ante <strong>el</strong> presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> <strong>la</strong> Asamblea Nacional, Diosdado<br />

Cab<strong>el</strong>lo, y los vicepresi<strong>de</strong>ntes, Aristóbulo Istúriz y B<strong>la</strong>nca<br />

Eekhout, <strong>de</strong>l Informe <strong>de</strong> Gestión 2011, <strong>de</strong> acuerdo con lo previsto<br />

en <strong>el</strong> artículo 276 <strong>de</strong> <strong>la</strong> Constitución <strong>de</strong> <strong>la</strong> República Bolivariana<br />

<strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong> y <strong>de</strong>l artículo 14, numeral 13, <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ley Orgánica <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República y <strong>de</strong>l Sistema Nacional <strong>de</strong><br />

Control Fiscal.<br />

Se ratifica <strong>el</strong> compromiso<br />

con <strong>el</strong> Po<strong>de</strong>r Popu<strong>la</strong>r<br />

La CGR dio inicio a una actividad inédita <strong>de</strong> capacitación <strong>de</strong>nominada<br />

Jornadas <strong>de</strong> Fortalecimiento <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Popu<strong>la</strong>r, fundamentada<br />

en <strong>el</strong> lema “Contralores somos todos”, expresión promovida<br />

por <strong>el</strong> doctor Clodosbaldo Russián. Esta iniciativa dirigida a los<br />

funcionarios <strong>de</strong> <strong>la</strong> Institución, será replicada a otros organismos y<br />

entes <strong>de</strong> <strong>la</strong> administración pública con <strong>el</strong> objetivo <strong>de</strong> formar agentes<br />

multiplicadores <strong>de</strong> <strong>la</strong> participación ciudadana.<br />

CGR promueve <strong>la</strong>bor educativa<br />

<strong>de</strong>l Consejo Moral Republicano<br />

La Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República realizó un ciclo <strong>de</strong> ponencias<br />

durante <strong>la</strong> tercera jornada <strong>de</strong>l VII Encuentro Nacional <strong>de</strong><br />

Docentes Promotores <strong>de</strong>l Consejo Moral Republicano, un evento<br />

que reunió a 38 representantes <strong>de</strong> diferentes estados <strong>de</strong>l país,<br />

quienes <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>n <strong>el</strong> Programa <strong>de</strong> Formación Ciudadana, impulsado<br />

por <strong>el</strong> órgano rector <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Ciudadano.<br />

La doctora A<strong>de</strong>lina González recordó que este p<strong>la</strong>n no es un esfuerzo<br />

ais<strong>la</strong>do, por <strong>el</strong> contrario, se suma a proyectos <strong>de</strong> formación<br />

ciudadana que <strong>la</strong> CGR mantiene en todo <strong>el</strong> territorio nacional,<br />

como es <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> La contraloría va a <strong>la</strong> escue<strong>la</strong>, que se ha <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>do<br />

en escue<strong>la</strong>s públicas y privadas <strong>de</strong>l país.<br />

Contralora dictó conferencia<br />

en materia <strong>de</strong> control<br />

En <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> <strong>la</strong>s activida<strong>de</strong>s programadas con motivo <strong>de</strong>l Acto<br />

<strong>de</strong> Grado <strong>de</strong> <strong>la</strong> XXXVI Promoción <strong>de</strong> Licenciados en Ciencias<br />

Fiscales “Dr. Clodosbaldo Russián Uzcátegui” <strong>de</strong> <strong>la</strong> Escue<strong>la</strong> Nacional<br />

<strong>de</strong> Administración y Hacienda Pública, <strong>la</strong> Contralora General<br />

(E), A<strong>de</strong>lina González, dictó una conferencia <strong>de</strong>nominada<br />

Evolución <strong>de</strong>l Control Fiscal en Venezue<strong>la</strong>, en don<strong>de</strong> explicó sus<br />

antece<strong>de</strong>ntes e historia, así como los instrumentos legales por<br />

los que se rige <strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República. Apuntó<br />

que realizar activida<strong>de</strong>s que orienten en materia <strong>de</strong> fiscalización<br />

resulta <strong>de</strong> vital importancia en un país don<strong>de</strong> <strong>el</strong> ciudadano está<br />

habilitado por <strong>la</strong> Constitución Bolivariana <strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong> <strong>para</strong> <strong>el</strong><br />

<strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong>l control.<br />

2


El Sistema Nacional<br />

<strong>de</strong> Control Fiscal<br />

¿Qué objetivos persigue<br />

<strong>el</strong> Sistema Nacional<br />

<strong>de</strong> Control Fiscal<br />

• Fortalecer <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong>l Estado<br />

<strong>para</strong> ejecutar eficazmente su función<br />

<strong>de</strong> gobierno.<br />

• Lograr <strong>la</strong> transparencia y <strong>la</strong> eficiencia<br />

en <strong>el</strong> manejo <strong>de</strong> los recursos <strong>de</strong>l sector<br />

público.<br />

• Establecer <strong>la</strong> responsabilidad<br />

por <strong>la</strong> comisión <strong>de</strong> irregu<strong>la</strong>rida<strong>de</strong>s<br />

re<strong>la</strong>cionadas con <strong>la</strong> gestión <strong>de</strong><br />

organismos y entida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l sector<br />

público.<br />

¿Quiénes integran <strong>el</strong> Sistema<br />

Nacional <strong>de</strong> Control Fiscal<br />

De conformidad con lo previsto en <strong>el</strong><br />

artículo 24 <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ley <strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría<br />

General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República y <strong>de</strong>l Sistema<br />

Nacional <strong>de</strong> Control Fiscal, dicho<br />

sistema lo integran:<br />

• Los órganos <strong>de</strong> control fiscal:<br />

- La Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República<br />

- Las Contralorías <strong>de</strong> los Estados, <strong>de</strong> los<br />

Distritos, Distritos Metropolitanos y <strong>de</strong><br />

los Municipios<br />

- La Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> Fuerza<br />

Armada Nacional Bolivariana<br />

- Las Unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Auditoría Interna <strong>de</strong><br />

los entes y organismos <strong>de</strong>l sector público<br />

• La Superinten<strong>de</strong>ncia Nacional <strong>de</strong><br />

Auditoría Interna<br />

• Las máximas autorida<strong>de</strong>s y los<br />

niv<strong>el</strong>es directivos y gerenciales <strong>de</strong> los<br />

órganos y entida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l sector público<br />

• Los ciudadanos<br />

Es un sistema integrado por órganos, estructuras,<br />

recursos y procesos que interactúan bajo <strong>la</strong> rectoría<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República, con <strong>la</strong><br />

finalidad <strong>de</strong> lograr <strong>la</strong> eficacia <strong>de</strong> los órganos y entes<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> administración pública y combatir <strong>la</strong><br />

corrupción.<br />

¿Qué rol cumple <strong>la</strong> Contraloría General<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> República como rector <strong>de</strong>l Sistema<br />

Nacional <strong>de</strong> Control Fiscal<br />

• Fortalecer <strong>la</strong> p<strong>la</strong>taforma normativa<br />

que regu<strong>la</strong> <strong>el</strong> Sistema.<br />

• Fortalecer a los órganos <strong>de</strong> control<br />

fiscal, mediante <strong>el</strong> mejoramiento<br />

<strong>de</strong> sus procesos, <strong>la</strong> capacitación<br />

<strong>de</strong>l recurso humano, apoyando con<br />

tecnologías <strong>de</strong> control e impulsando <strong>el</strong><br />

intercambio <strong>de</strong> experiencias entre los<br />

órganos que integran dicho sistema.<br />

• Dictar <strong>la</strong>s políticas, reg<strong>la</strong>mentos,<br />

normas, manuales e instrucciones<br />

<strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong>l control y <strong>para</strong> <strong>la</strong><br />

coordinación <strong>de</strong>l control fiscal externo<br />

con <strong>el</strong> interno.<br />

• Evaluar periódicamente a los<br />

órganos <strong>de</strong> control fiscal a los fines<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>terminar <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> efectividad,<br />

eficiencia y economía con que operan,<br />

y adoptar <strong>la</strong>s acciones pertinentes,<br />

en caso <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminar graves<br />

irregu<strong>la</strong>rida<strong>de</strong>s en <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> sus<br />

funciones.<br />

• Evaluar <strong>el</strong><br />

<strong>ejercicio</strong> y los<br />

resultados <strong>de</strong>l control<br />

interno y externo.<br />

• Garantizar <strong>la</strong> idoneidad y capacidad<br />

<strong>de</strong> los titu<strong>la</strong>res <strong>de</strong> los órganos<br />

<strong>de</strong> control fiscal, promoviendo <strong>la</strong><br />

c<strong>el</strong>ebración <strong>de</strong> los concursos públicos,<br />

<strong>de</strong> conformidad con <strong>la</strong> normativa que<br />

los regu<strong>la</strong> y evaluando que se hayan<br />

llevado a cabo <strong>de</strong> acuerdo con lo<br />

previsto en dicha normativa.<br />

• Viabilizar <strong>la</strong> comunicación<br />

entre los órganos <strong>de</strong> control fiscal.<br />

• Establecer estrategias a fin <strong>de</strong><br />

unificar criterios en cuanto a <strong>la</strong><br />

<strong>de</strong>finición <strong>de</strong> <strong>la</strong> estructura organizativa<br />

que <strong>de</strong>ben adoptar los órganos <strong>de</strong><br />

control fiscal <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> sus<br />

funciones.<br />

¿Y qué rol cumple<br />

<strong>el</strong> ciudadano<br />

• Contribuir al uso eficiente <strong>de</strong> los<br />

recursos públicos y a mejorar <strong>la</strong><br />

calidad <strong>de</strong> vida <strong>de</strong> los ciudadanos.<br />

• Impulsar <strong>la</strong> transparencia<br />

en <strong>la</strong> gestión pública.


Fortalecimiento Institucional<br />

Un esfuerzo diario <strong>de</strong>l recurso humano <strong>de</strong> <strong>la</strong> CGR<br />

Registro <strong>de</strong> Auditores, Consultores<br />

y Profesionales In<strong>de</strong>pendientes en materia <strong>de</strong> control<br />

4<br />

El 5 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 2011, <strong>la</strong><br />

Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

República dictó, a través <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Resolución N° 01-00000163, <strong>el</strong><br />

Reg<strong>la</strong>mento <strong>para</strong> <strong>el</strong> Registro, Calificación,<br />

S<strong>el</strong>ección y Contratación<br />

<strong>de</strong> Auditores, Consultores y Profesionales<br />

In<strong>de</strong>pendientes en materia<br />

<strong>de</strong> control, publicado en <strong>la</strong> Gaceta<br />

Oficial <strong>de</strong> <strong>la</strong> República Bolivariana<br />

<strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong> N° 39.729.<br />

Posteriormente, con <strong>el</strong> fin <strong>de</strong><br />

obtener <strong>el</strong>ementos <strong>para</strong> valorar <strong>la</strong><br />

utilización <strong>de</strong> los recursos públicos<br />

y apoyar <strong>la</strong>s faculta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> control<br />

fiscal <strong>de</strong> <strong>la</strong>s máximas autorida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> los organismos y entes <strong>de</strong>l sector<br />

público, los órganos <strong>de</strong> control fiscal<br />

y <strong>la</strong> Superinten<strong>de</strong>ncia Nacional<br />

<strong>de</strong> Auditoría Interna (Sunai), <strong>la</strong><br />

Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República<br />

inauguró <strong>el</strong> 1° <strong>de</strong> septiembre<br />

<strong>de</strong> 2011 <strong>la</strong> oficina <strong>de</strong>l Registro <strong>de</strong><br />

Auditores, Consultores y Profesionales<br />

In<strong>de</strong>pendientes en materia <strong>de</strong><br />

control.<br />

Des<strong>de</strong> ese momento, <strong>la</strong> Dirección<br />

General Técnica, junto a sus<br />

<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncias sectoriales, acentuó<br />

sus esfuerzos por <strong>el</strong> buen <strong>de</strong>sarrollo<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s normas e instrucciones generales<br />

y <strong>la</strong>s tecnologías <strong>de</strong> control <strong>de</strong><br />

este proyecto que le garantiza a <strong>la</strong><br />

administración pública <strong>la</strong> contratación<br />

<strong>de</strong> un personal en materia<br />

<strong>de</strong> control altamente calificado y <strong>la</strong><br />

presentación <strong>de</strong> trabajos <strong>de</strong> calidad.<br />

Mayrim Ríos, Responsable <strong>de</strong>l<br />

Registro <strong>de</strong> Auditores, Consultores<br />

y Profesionales In<strong>de</strong>pendientes<br />

en materia <strong>de</strong> control, <strong>de</strong>staca <strong>la</strong><br />

importancia <strong>de</strong>l aprendizaje que<br />

se ha evi<strong>de</strong>nciado <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> puesta<br />

en marcha <strong>de</strong> este proyecto. “La<br />

dinámica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>la</strong>bores diarias ha<br />

arrojado una serie <strong>de</strong> a<strong>de</strong>cuaciones<br />

en cuanto al sistema <strong>de</strong>l Registro<br />

con <strong>el</strong> fin <strong>de</strong> optimizar <strong>el</strong> proceso<br />

como tal <strong>de</strong> inscripción y tramitación<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s solicitu<strong>de</strong>s”.<br />

Sobre <strong>la</strong> <strong>la</strong>bor que también se ha<br />

<strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>do junto a <strong>la</strong>s contralorías<br />

estadales, Mayrim Ríos afirma que<br />

se <strong>de</strong>mostró una vez más <strong>la</strong> óptima<br />

integración <strong>de</strong>l Sistema Nacional<br />

<strong>de</strong> Control Fiscal. A<strong>de</strong>más, seña<strong>la</strong><br />

que orientados hacia <strong>la</strong> evolución<br />

<strong>de</strong>l Registro, está p<strong>la</strong>nteado <strong>el</strong><br />

seguimiento y <strong>la</strong> revisión aleatoria<br />

<strong>de</strong> los trabajos que presenten los<br />

auditores, consultores, profesionales<br />

in<strong>de</strong>pendientes y firmas <strong>de</strong><br />

auditores certificados, ante los<br />

órganos y entes contratantes <strong>de</strong>l<br />

sector público.<br />

Voces <strong>de</strong> los<br />

participantes<br />

Un recurso<br />

humano <strong>de</strong>dicado<br />

al público<br />

El Registro, ubicado en <strong>el</strong> piso 11 <strong>de</strong>l<br />

edificio se<strong>de</strong> <strong>de</strong>l ente rector <strong>de</strong>l Sistema<br />

Nacional <strong>de</strong> Control Fiscal, cuenta con<br />

un recurso humano capacitado en <strong>la</strong><br />

valoración <strong>de</strong> expedientes y dispuesto<br />

a disipar dudas, aten<strong>de</strong>r sugerencias<br />

y brindar asesorías, compuesto por 10<br />

trabajadores que asumen diariamente<br />

<strong>la</strong> importancia <strong>de</strong> <strong>la</strong>s tareas que realizan<br />

como un digno aporte a los objetivos<br />

estratégicos <strong>de</strong> <strong>la</strong> CGR. Cuatro <strong>de</strong> <strong>el</strong>los<br />

ofrecieron sus opiniones.


El día a día <strong>de</strong>l Registro<br />

Des<strong>de</strong> que los interesados (personas naturales o jurídicas) ingresan en <strong>el</strong> portal www.cgr.gob.ve <strong>para</strong><br />

inscribirse en <strong>el</strong> Registro <strong>de</strong> Auditores, Consultores y Profesionales In<strong>de</strong>pendientes en materia <strong>de</strong> control,<br />

se inicia un proceso que tiene dos bases fundamentales: <strong>el</strong> respaldo documental y <strong>el</strong> sistema web.<br />

SOLICITANTE<br />

Ingresa sus datos al sistema<br />

web, imprime <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nil<strong>la</strong> y<br />

presenta sus documentos<br />

en una carpeta i<strong>de</strong>ntificada.<br />

+<br />

CERTIFICADO<br />

AUTO MOTIVADO<br />

Razones:<br />

REGISTRADOR(A)<br />

Acuerda o niega <strong>la</strong><br />

solicitud <strong>de</strong> inscripción.<br />

...y luego revisa<br />

y confirma <strong>la</strong><br />

valoración <strong>de</strong> los<br />

documentos<br />

efectuada por los<br />

analistas.<br />

ANALISTAS<br />

Verifican <strong>de</strong> fondo los documentos<br />

presentados por <strong>el</strong> solicitante.<br />

Distribuye <strong>la</strong>s<br />

carpetas entre<br />

los analistas...<br />

COORDINADOR(A)<br />

TAQUILLA<br />

Recibe <strong>la</strong>s solicitu<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />

inscripción <strong>para</strong> verificar que se<br />

cump<strong>la</strong> con <strong>la</strong>s formalida<strong>de</strong>s<br />

previstas en <strong>el</strong> Reg<strong>la</strong>mento.<br />

ARCHIVISTA<br />

Organiza <strong>la</strong>s carpetas<br />

<strong>de</strong> solicitu<strong>de</strong>s que<br />

se reciben por taquil<strong>la</strong>.<br />

Emma Martínez<br />

Analista senior<br />

(Coordinadora)<br />

20 años <strong>de</strong> servicio<br />

César Valdivieso<br />

Analista junior<br />

(Atención en taquil<strong>la</strong>)<br />

16 años <strong>de</strong> servicio<br />

Germaury Damián<br />

Asistente <strong>de</strong> Auditoría<br />

(Analista)<br />

6 años <strong>de</strong> servicio<br />

Juan Uranga<br />

Auxiliar administrativo<br />

(Archivista)<br />

2 años <strong>de</strong> servicio<br />

“Lo que más me gusta <strong>de</strong> mi<br />

trabajo es <strong>el</strong> análisis e investigación<br />

aplicado <strong>de</strong> forma particu<strong>la</strong>r<br />

a cada expediente, a los fines<br />

<strong>de</strong> valorar <strong>la</strong> calidad <strong>de</strong> los<br />

profesionales que requieran ser<br />

certificados por <strong>el</strong> Registro <strong>para</strong><br />

ejercer sus funciones”.<br />

“Para mi ha sido muy importante<br />

<strong>el</strong> trato directo con los solicitantes,<br />

<strong>para</strong> lo cual es esencial <strong>la</strong><br />

paciencia y ante todo tener una<br />

actitud respetuosa y cortés con<br />

<strong>el</strong> público”.<br />

“Esta iniciativa forma parte <strong>de</strong><br />

los nuevos logros que ha alcanzado<br />

<strong>la</strong> Institución, siendo muy<br />

satisfactorio <strong>para</strong> mí saber que<br />

he participado <strong>de</strong> manera activa<br />

en estos procesos”.<br />

“Tengo <strong>la</strong> esperanza <strong>de</strong> que<br />

se cump<strong>la</strong> <strong>la</strong> meta propuesta<br />

<strong>para</strong> <strong>el</strong> Registro y <strong>de</strong> esta<br />

manera garantizar <strong>la</strong> calidad<br />

<strong>de</strong> los profesionales que <strong>el</strong><br />

sector público está contratando<br />

en materia <strong>de</strong> control”.<br />

5


Control Ciudadano<br />

Contralores sociales:<br />

Corresponsabilidad sobre<br />

<strong>el</strong> patrimonio público<br />

6<br />

En Venezue<strong>la</strong>, <strong>la</strong> participación<br />

ciudadana se concibe<br />

como uno <strong>de</strong> los más<br />

importantes principios constitucionales.<br />

La Ley Orgánica<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> República y <strong>de</strong>l Sistema<br />

Nacional <strong>de</strong> Control Fiscal,<br />

por ejemplo, forma parte <strong>de</strong><br />

un extenso marco legal que<br />

reconoce <strong>el</strong> valor <strong>de</strong>l esfuerzo<br />

<strong>de</strong> corresponsabilidad entre <strong>el</strong><br />

Po<strong>de</strong>r Público y <strong>el</strong> Po<strong>de</strong>r Popu<strong>la</strong>r, e<br />

integra a <strong>la</strong> sociedad en <strong>la</strong>s <strong>la</strong>bores <strong>de</strong><br />

control sobre <strong>la</strong> gestión pública. Es por<br />

<strong>el</strong>lo que <strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República<br />

lo incluyó a<strong>de</strong>más <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> los cinco objetivos<br />

institucionales <strong>de</strong> su P<strong>la</strong>n Estratégico 2009-2015.<br />

Así mismo, a través <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Normas <strong>para</strong> fomentar<br />

<strong>la</strong> participación ciudadana, dictadas por <strong>el</strong> contralor<br />

general Clodosbaldo Russián y publicadas en <strong>la</strong> Gaceta<br />

Oficial <strong>de</strong> <strong>la</strong> República Bolivariana <strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong> N°<br />

38.750, <strong>de</strong> fecha 20 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 2007, se hace especial<br />

énfasis en <strong>el</strong> <strong>de</strong>ber que tienen <strong>la</strong> CGR y los órganos <strong>de</strong><br />

control fiscal estadales y municipales <strong>de</strong> aten<strong>de</strong>r <strong>la</strong>s<br />

iniciativas <strong>de</strong> <strong>la</strong> comunidad organizada a través <strong>de</strong> sus<br />

Oficinas <strong>de</strong> Atención al Ciudadano (OAC), <strong>la</strong>s cuales<br />

tienen como funciones or<strong>de</strong>nar, dirigir, sistematizar y<br />

evaluar <strong>la</strong>s <strong>de</strong>nuncias que provienen <strong>de</strong> <strong>la</strong>s instancias<br />

que ejercen <strong>la</strong> contraloría social; así como <strong>el</strong> seguimiento,<br />

<strong>la</strong> vigi<strong>la</strong>ncia, <strong>la</strong> supervisión y <strong>el</strong> control <strong>de</strong> <strong>la</strong> puesta<br />

en marcha <strong>de</strong> los p<strong>la</strong>nes realizados por <strong>la</strong> Unidad <strong>de</strong><br />

Contraloría Social <strong>de</strong> los consejos comunales; igualmente<br />

establecen estrategias <strong>de</strong> formación e impulso<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> participación ciudadana <strong>para</strong> coadyuvar a <strong>la</strong><br />

vigi<strong>la</strong>ncia <strong>de</strong> <strong>la</strong> gestión fiscal; y promueven mecanismos<br />

<strong>de</strong> control ciudadano en proyectos <strong>de</strong> alto impacto<br />

económico, financiero y social.<br />

Lo anteriormente expuesto guarda a<strong>de</strong>más una<br />

estrecha re<strong>la</strong>ción con lo dispuesto en <strong>el</strong> artículo 9 <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Ley Contra <strong>la</strong> Corrupción sobre <strong>la</strong> obligación <strong>de</strong> los<br />

órganos y entes <strong>de</strong> <strong>la</strong> administración pública a informar,<br />

a través <strong>de</strong> <strong>la</strong>s OAC, sobre <strong>la</strong> utilización <strong>de</strong> los bienes y<br />

<strong>el</strong> gasto <strong>de</strong> los recursos.<br />

A<strong>de</strong>más, <strong>de</strong> acuerdo con lo establecido en <strong>el</strong><br />

artículo 16 <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ley Orgánica <strong>de</strong> Contraloría Social,<br />

mediante <strong>el</strong> cual se exhorta al Po<strong>de</strong>r Público a e<strong>la</strong>borar<br />

programas, políticas y activida<strong>de</strong>s orientadas a<br />

<strong>la</strong> formación <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad en esta materia, <strong>la</strong> CGR<br />

<strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong> permanentemente una serie <strong>de</strong> experiencias<br />

<strong>de</strong> capacitación con <strong>el</strong> fin <strong>de</strong> optimizar <strong>el</strong><br />

control ciudadano.


1<br />

I<strong>de</strong>ntificar <strong>el</strong> objeto<br />

a contro<strong>la</strong>r.<br />

Definiciones<br />

El Po<strong>de</strong>r Popu<strong>la</strong>r<br />

Se <strong>de</strong>fine como <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> pleno <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

soberanía por parte <strong>de</strong>l pueblo en lo político,<br />

económico, social, cultural, ambiental, internacional<br />

y en todo ámbito <strong>de</strong>l <strong>de</strong>senvolvimiento<br />

y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad, a través <strong>de</strong> sus<br />

diversas y disímiles formas <strong>de</strong> organización<br />

que edifican <strong>el</strong> estado comunal.<br />

Ley Orgánica <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Popu<strong>la</strong>r,<br />

artículo 2<br />

Fines <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Popu<strong>la</strong>r<br />

• Impulsar <strong>el</strong> fortalecimiento <strong>de</strong> <strong>la</strong> organización<br />

<strong>de</strong>l pueblo, en función <strong>de</strong> consolidar <strong>la</strong> <strong>de</strong>mocracia<br />

protagónica y construir <strong>la</strong>s bases <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

sociedad <strong>de</strong>mocrática <strong>de</strong> <strong>de</strong>recho y <strong>de</strong> justicia.<br />

• Fortalecer <strong>la</strong> cultura <strong>de</strong> <strong>la</strong> participación en los<br />

asuntos públicos <strong>para</strong> garantizar <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> soberanía popu<strong>la</strong>r.<br />

• Coadyuvar con <strong>la</strong>s políticas <strong>de</strong> estado en<br />

todas sus instancias, con <strong>el</strong> fin <strong>de</strong> actuar<br />

coordinadamente en <strong>la</strong> ejecución <strong>de</strong>l P<strong>la</strong>n <strong>de</strong><br />

Desarrollo Económico y Social <strong>de</strong> <strong>la</strong> Nación.<br />

• Establecer <strong>la</strong>s bases que permitan al pueblo<br />

organizado, <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> contraloría social,<br />

a fin <strong>de</strong> asegurar que <strong>la</strong> inversión <strong>de</strong> los recursos<br />

públicos se realice eficientemente <strong>para</strong> <strong>el</strong><br />

beneficio colectivo.<br />

Ley Orgánica <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Popu<strong>la</strong>r,<br />

artículo 7<br />

Notificar al colectivo sobre <strong>la</strong>s<br />

activida<strong>de</strong>s, avances y resultados.<br />

Presentar informes y recomendaciones<br />

a <strong>la</strong>s autorida<strong>de</strong>s sobre <strong>la</strong>s cuales<br />

se ejerce <strong>el</strong> control social;<br />

remitir actas previas<br />

y <strong>de</strong>finitivas a<br />

<strong>la</strong>s autorida<strong>de</strong>s a<br />

<strong>la</strong>s que competan<br />

<strong>la</strong>s materias <strong>de</strong> esa<br />

actuación; y remitir<br />

informes a los órganos<br />

<strong>de</strong> control fiscal y<br />

<strong>de</strong>más autorida<strong>de</strong>s<br />

administrativas o<br />

judiciales.<br />

5<br />

6<br />

E<strong>la</strong>borar informes<br />

o actas. Presentar<br />

los resultados <strong>de</strong>l<br />

<strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> contraloría<br />

social, según los hechos<br />

observados; levantar un<br />

acta, en caso <strong>de</strong> <strong>de</strong>tectar<br />

irregu<strong>la</strong>rida<strong>de</strong>s; y formu<strong>la</strong>r<br />

recomendaciones.<br />

Etapas<br />

<strong>de</strong>l proceso<br />

<strong>de</strong> control social<br />

Con base en los artículos 8 y 13 <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ley Orgánica<br />

<strong>de</strong> Contraloría Social, referidos a los <strong>de</strong>beres <strong>de</strong> los<br />

contralores sociales y <strong>el</strong> procedimiento <strong>de</strong> control<br />

social, <strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República <strong>de</strong>fine<br />

seis etapas fundamentales en materia <strong>de</strong> control social<br />

que se correspon<strong>de</strong>n con <strong>la</strong> efectividad y eficacia<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> vigi<strong>la</strong>ncia y fiscalización <strong>de</strong> <strong>la</strong> gestión<br />

pública, lo que asegura <strong>la</strong> participación activa<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> ciudadanía, en su carácter <strong>de</strong> beneficiarios<br />

<strong>de</strong> los p<strong>la</strong>nes y programas<br />

que ejecuta <strong>el</strong> Estado.<br />

4<br />

Rendición <strong>de</strong> cuentas:<br />

un requisito indispensable<br />

La rendición <strong>de</strong> cuentas es un principio<br />

fundamental y transversal <strong>de</strong> <strong>la</strong> Constitución<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> República Bolivariana <strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong>,<br />

necesario <strong>para</strong> <strong>la</strong> consolidación <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> contraloría social.<br />

El objetivo es <strong>de</strong>mostrar que los recursos<br />

asignados fueron utilizados <strong>para</strong> los fines<br />

que se otorgaron y se manejaron con<br />

apego a los principios <strong>de</strong> eficiencia, eficacia,<br />

legalidad, transparencia, responsabilidad,<br />

honestidad y ética.<br />

En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> los consejos comunales,<br />

rin<strong>de</strong>n cuentas trimestralmente a través<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> unidad administrativa y financiera<br />

comunitaria, y anualmente a través <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

unidad <strong>de</strong> contraloría social.<br />

De acuerdo con lo establecido en <strong>el</strong> artículo<br />

35 <strong>de</strong>l Reg<strong>la</strong>mento <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ley Orgánica<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República<br />

y <strong>de</strong>l Sistema Nacional <strong>de</strong> Control Fiscal,<br />

Analizar los datos recolectados.<br />

Com<strong>para</strong>r lo ejecutado (obras)<br />

o entregado (bienes y servicios)<br />

con lo convenido o contratado.<br />

2<br />

P<strong>la</strong>nificar y organizar<br />

<strong>el</strong> trabajo. Definir <strong>el</strong><br />

objetivo y especificar<br />

<strong>la</strong>s acciones a seguir,<br />

<strong>la</strong> documentación<br />

que se requiere y<br />

los responsables<br />

<strong>de</strong> cada una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

activida<strong>de</strong>s.<br />

3<br />

Recolectar<br />

información<br />

y documentación.<br />

Definir cómo se obtendrá<br />

y quiénes son los<br />

responsables <strong>de</strong> suministrar<br />

lo que se necesitará.<br />

publicado en <strong>la</strong> Gaceta Oficial <strong>de</strong> <strong>la</strong> República<br />

Bolivariana <strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong> N° 39.240,<br />

<strong>de</strong> fecha 12 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 2009, no podrán<br />

realizarse entregas subsiguientes <strong>de</strong><br />

aportes, subsidios u otras transferencias<br />

<strong>de</strong> recursos, pues <strong>para</strong> <strong>el</strong>lo se <strong>de</strong>be haber<br />

cumplido previamente con <strong>la</strong> obligación<br />

<strong>de</strong> rendir cuentas prevista en los artículos<br />

33 y 34 <strong>de</strong>l citado Reg<strong>la</strong>mento.<br />

De igual forma, es importante recordar<br />

que los recursos aprobados por los<br />

órganos o entes <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Público <strong>para</strong> un<br />

<strong>de</strong>terminado proyecto no podrán ser utilizados<br />

<strong>para</strong> fines distintos a los propuestos<br />

inicialmente, salvo <strong>la</strong> <strong>de</strong>bida autorización<br />

<strong>de</strong>l órgano o ente financiador, previa<br />

aprobación <strong>de</strong> <strong>la</strong> Asamblea <strong>de</strong> ciudadanos<br />

y ciudadanas. (artículo 50, Ley Orgánica<br />

<strong>de</strong> los Consejos Comunales, GORBV N°<br />

39.335, 28 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> 2009).<br />

7


Internacional<br />

Más <strong>de</strong><br />

25 años<br />

fortaleciendo<br />

<strong>la</strong>s EFS<br />

La IDI es un componente fundamental<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Organización Internacional <strong>de</strong><br />

Entida<strong>de</strong>s Fiscalizadoras Superiores,<br />

8<br />

Intosai, que tiene como objetivo<br />

mejorar <strong>la</strong> capacidad institucional<br />

<strong>de</strong> los órganos <strong>de</strong> control a través<br />

<strong>de</strong>l intercambio <strong>de</strong> información y<br />

<strong>la</strong> potenciación <strong>de</strong> capacida<strong>de</strong>s<br />

La Iniciativa <strong>de</strong> Desarrollo <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Intosai (IDI) es una organización<br />

sin fines <strong>de</strong> lucro que<br />

tiene por objetivo principal mejorar<br />

<strong>la</strong> capacidad institucional <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

Entida<strong>de</strong>s Fiscalizadoras Superiores<br />

(EFS) <strong>de</strong> los países en <strong>de</strong>sarrollo a<br />

través <strong>de</strong> <strong>la</strong> formación, <strong>el</strong> intercambio<br />

<strong>de</strong> información y <strong>la</strong> potenciación<br />

<strong>de</strong> conocimientos.<br />

Su creación data <strong>de</strong> 1986<br />

durante <strong>el</strong> Congreso <strong>de</strong> <strong>la</strong> Organización<br />

Internacional <strong>de</strong> Entida<strong>de</strong>s<br />

Fiscalizadoras Superiores (Intosai),<br />

c<strong>el</strong>ebrado en Sydney, Australia, en<br />

don<strong>de</strong> se <strong>de</strong>signó a Canadá como<br />

país <strong>para</strong> establecer su Secretaría.<br />

Des<strong>de</strong> su inicio, se realizaron<br />

programas <strong>de</strong> formación en los grupos<br />

regionales <strong>de</strong> <strong>la</strong> Intosai (O<strong>la</strong>cefs,<br />

Eurosai, Afrosai, Arabosai,<br />

Asosai, Carosai y Spasai) y <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

entonces, <strong>la</strong> IDI se convirtió en un<br />

componente fundamental <strong>de</strong> <strong>la</strong> Organización<br />

y ha servido <strong>para</strong> recoger<br />

y divulgar información, <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r<br />

materiales y formar instructores, en<br />

consonancia con <strong>la</strong> meta 2 <strong>de</strong>l P<strong>la</strong>n<br />

Estratégico <strong>de</strong> <strong>la</strong> Intosai: <strong>la</strong> creación<br />

<strong>de</strong> competencias institucionales.<br />

La IDI contribuye activamente<br />

con <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s EFS, aporta<br />

gran<strong>de</strong>s resultados en <strong>el</strong> ámbito<br />

regional y propone conservar una<br />

flexibilidad que le permita respon<strong>de</strong>r<br />

a <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s emergentes.<br />

Evolución<br />

Hasta 1995 los programas <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

IDI consistieron en cursos técnicos<br />

<strong>de</strong> formación adaptados a <strong>la</strong>s<br />

exigencias concretas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s EFS en<br />

diferentes regiones, enfocados en <strong>la</strong><br />

mejora <strong>de</strong> <strong>la</strong>s competencias <strong>de</strong> los<br />

profesionales <strong>de</strong> <strong>la</strong> auditoría.<br />

Luego <strong>de</strong> 10 años <strong>de</strong> su fundación,<br />

en 1996, <strong>la</strong> IDI creó <strong>el</strong><br />

Programa <strong>de</strong> Capacitación Regional<br />

a Largo P<strong>la</strong>zo, que surgió<br />

al <strong>de</strong>tectar, luego <strong>de</strong> una revisión<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> IDI, <strong>la</strong><br />

necesidad <strong>de</strong> conce<strong>de</strong>r un mayor<br />

énfasis al <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> infraestructuras<br />

regionales <strong>de</strong> capacitación,<br />

<strong>para</strong> garantizar <strong>la</strong> sostenibilidad y<br />

viabilidad a <strong>la</strong>rgo p<strong>la</strong>zo <strong>de</strong> los resultados<br />

obtenidos en los procesos <strong>de</strong><br />

capacitación en todos los niv<strong>el</strong>es.<br />

El objetivo consistía en ayudar a <strong>la</strong>s<br />

EFS miembros a mejorar sus áreas<br />

formativas y a ensanchar <strong>el</strong> campo<br />

<strong>de</strong> sus activida<strong>de</strong>s, a su vez que<br />

proponía <strong>la</strong> constitución <strong>de</strong> grupos<br />

que pudiesen asumir gradualmente<br />

más responsabilida<strong>de</strong>s en su propia<br />

creación <strong>de</strong> competencias.<br />

Posteriormente, en 2001 <strong>la</strong> Secretaría<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> IDI fue tras<strong>la</strong>dada <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

EFS <strong>de</strong> Canadá a <strong>la</strong> <strong>de</strong> Noruega con<br />

<strong>la</strong> intención <strong>de</strong> proporcionar incentivos<br />

adicionales <strong>para</strong> <strong>el</strong> surgimiento<br />

<strong>de</strong> nuevas i<strong>de</strong>as y propósitos.<br />

Una nueva visión<br />

Con <strong>el</strong> diseño <strong>de</strong>l nuevo P<strong>la</strong>n<br />

Estratégico <strong>de</strong> <strong>la</strong> IDI 2007-2012,<br />

<strong>el</strong> organismo sufrió varios cambios,<br />

entre los cuales <strong>de</strong>stacó su nueva<br />

visión enfocada a fortalecer <strong>la</strong>s EFS<br />

como instituciones, no sólo a través<br />

<strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s capacida<strong>de</strong>s profesionales,<br />

sino también <strong>la</strong>s organizacionales<br />

que, en suma, <strong>de</strong>terminan<br />

<strong>la</strong>s habilida<strong>de</strong>s que <strong>de</strong>ben tener <strong>la</strong>s<br />

EFS <strong>para</strong> ejercer efectivamente su<br />

mandato y lograr <strong>el</strong> impacto <strong>de</strong>seado<br />

con su gestión.<br />

A partir <strong>de</strong> esta nueva óptica, se<br />

inició <strong>el</strong> Programa <strong>de</strong> Detección <strong>de</strong><br />

Necesida<strong>de</strong>s <strong>para</strong> <strong>el</strong> Desarrollo <strong>de</strong><br />

Capacida<strong>de</strong>s (DNDC), con <strong>el</strong> cual<br />

se buscaba establecer <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s<br />

comunes <strong>para</strong> <strong>la</strong>s EFS <strong>de</strong> <strong>la</strong> región.<br />

El resultado <strong>de</strong> <strong>la</strong> investigación<br />

pr<strong>el</strong>iminar arrojó que en 6 <strong>de</strong> <strong>la</strong>s 16<br />

EFS participantes, era indispensable<br />

contar con un P<strong>la</strong>n Estratégico (PE)<br />

articu<strong>la</strong>do con los p<strong>la</strong>nes tácticos y<br />

operativos, que a<strong>de</strong>más incluyera<br />

indicadores <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempeño que permitieran<br />

su monitoreo y evaluación.<br />

Por <strong>el</strong>lo, <strong>el</strong> DNDC <strong>de</strong>rivó en<br />

<strong>la</strong> creación <strong>de</strong> un Programa <strong>de</strong> P<strong>la</strong>nificación<br />

Estratégica con <strong>el</strong> objetivo<br />

<strong>de</strong> que cada una <strong>de</strong> esas EFS pudiera<br />

diseñar e implementar su PE. Las<br />

EFS <strong>de</strong> Argentina, Bolivia, Ecuador,<br />

Paraguay y Uruguay <strong>de</strong>cidieron<br />

participar en este Programa <strong>para</strong><br />

<strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r capacida<strong>de</strong>s profesio-


nales y organizacionales que le<br />

permitan diseñar e implementar su<br />

PE, mediante un proceso práctico y<br />

realizable con recursos internos.<br />

Diseño <strong>de</strong>l<br />

P<strong>la</strong>n Estratégico<br />

Para llevar a<strong>de</strong><strong>la</strong>nte ese proyecto<br />

era necesario contar con <strong>el</strong> apoyo y<br />

co<strong>la</strong>boración <strong>de</strong> otras EFS. La Contraloría<br />

General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República<br />

Bolivariana <strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong> participó<br />

en calidad <strong>de</strong> experta junto con<br />

Argentina, Brasil y Costa Rica.<br />

Durante <strong>el</strong> diseño <strong>de</strong>l programa<br />

se adaptó <strong>el</strong> Manual <strong>de</strong> P<strong>la</strong>nificación<br />

Estratégica <strong>de</strong>l que dispone <strong>la</strong> IDI<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> 2009 a <strong>la</strong>s Entida<strong>de</strong>s Fiscalizadores<br />

Superiores <strong>de</strong> <strong>la</strong> región,<br />

incluyendo <strong>la</strong>s buenas prácticas <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s EFS <strong>de</strong> <strong>la</strong> región con experiencia<br />

en <strong>la</strong> materia, y se diseñaron, durante<br />

dos semanas, los materiales <strong>de</strong>l<br />

Taller <strong>de</strong> P<strong>la</strong>nificación Estratégica<br />

que tiene como objetivo <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r<br />

<strong>la</strong>s capacida<strong>de</strong>s necesarias <strong>para</strong> que<br />

los participantes puedan conducir<br />

un proceso práctico y efectivo <strong>de</strong><br />

p<strong>la</strong>nificación estratégica en su EFS,<br />

que le permita a ésta alcanzar los<br />

resultados e impacto esperados <strong>de</strong> su<br />

mandato.<br />

Eyra Brito, directora <strong>de</strong> Información<br />

y Cooperación Técnica <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

CGR, asistió en representación <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Contraloría venezo<strong>la</strong>na a <strong>la</strong> Reunión<br />

<strong>de</strong> Diseño <strong>de</strong>l Taller <strong>de</strong> P<strong>la</strong>nificación<br />

Estratégica c<strong>el</strong>ebrada en San José,<br />

Costa Rica. Luego, durante dos<br />

semanas se dictó <strong>el</strong> Taller <strong>de</strong> PE, en<br />

Quito, <strong>para</strong> facilitar a los equipos <strong>de</strong><br />

trabajo asignados por <strong>la</strong>s 5 EFS, todas<br />

<strong>la</strong>s herramientas necesarias <strong>para</strong><br />

<strong>el</strong> diseño <strong>de</strong> sus PE. Posteriormente,<br />

los equipos <strong>de</strong> cada EFS contarán<br />

con un <strong>la</strong>pso aproximado <strong>de</strong> 4 meses<br />

<strong>para</strong> formu<strong>la</strong>r <strong>el</strong> PE en sus respectivas<br />

instituciones, los cuales serían<br />

revisados entre pares en una reunión<br />

prevista <strong>para</strong> tal fin.<br />

Entendiendo que todo P<strong>la</strong>n Estratégico<br />

es implementado a través<br />

<strong>de</strong> sus P<strong>la</strong>nes Operativos (PO),<br />

<strong>para</strong> <strong>el</strong> último semestre <strong>de</strong>l año se<br />

tiene previsto diseñar otro taller<br />

Un representante <strong>para</strong> <strong>la</strong> O<strong>la</strong>cefs<br />

Cada región <strong>de</strong> <strong>la</strong> Intosai cuenta con un Gerente <strong>de</strong> <strong>la</strong> IDI,<br />

quien se encarga <strong>de</strong> li<strong>de</strong>rar programas <strong>de</strong> fortalecimiento<br />

institucional <strong>para</strong> <strong>la</strong>s EFS <strong>de</strong> estos grupos <strong>de</strong> países.<br />

La Gerente Regional <strong>de</strong> Fortalecimiento Institucional <strong>de</strong> <strong>la</strong> IDI<br />

<strong>para</strong> América Latina y El Caribe, región O<strong>la</strong>cefs, es Yadira Espinoza,<br />

funcionaria jubi<strong>la</strong>da <strong>de</strong> <strong>la</strong> CGR, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> 28 años <strong>de</strong><br />

servicio en esta institución. Su rol principal es li<strong>de</strong>rar, diseñar,<br />

implementar, administrar, monitorear y evaluar programas <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> capacida<strong>de</strong>s o <strong>de</strong> fortalecimiento institucional<br />

<strong>para</strong> <strong>la</strong>s EFS <strong>de</strong> <strong>la</strong> O<strong>la</strong>cefs, basado en <strong>la</strong> <strong>de</strong>tección <strong>de</strong> sus necesida<strong>de</strong>s.<br />

A<strong>de</strong>más, representa a <strong>la</strong> IDI en eventos c<strong>el</strong>ebrados<br />

por los órganos <strong>de</strong> <strong>la</strong> O<strong>la</strong>cefs, y se encarga <strong>de</strong> <strong>la</strong>s re<strong>la</strong>ciones<br />

institucionales con <strong>la</strong>s EFS <strong>de</strong> <strong>la</strong> región.<br />

Detección <strong>de</strong> Necesida<strong>de</strong>s <strong>para</strong> <strong>el</strong> Desarrollo <strong>de</strong> Capacida<strong>de</strong>s,<br />

Capacitando al Capacitador, Evaluación <strong>de</strong> los Resultados <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Detección <strong>de</strong> Necesida<strong>de</strong>s y P<strong>la</strong>nificación Estratégica, son los principales programas que <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 2008<br />

le ha correspondido li<strong>de</strong>rar a <strong>la</strong> Ing. Espinoza. Igualmente, <strong>la</strong> IDI tiene previsto iniciar a finales <strong>de</strong> este<br />

año <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nificación <strong>de</strong>l Programa <strong>de</strong> Implementación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Normas Internacionales (ISSAI) <strong>para</strong> <strong>la</strong>s<br />

EFS <strong>de</strong> <strong>la</strong> O<strong>la</strong>cefs.<br />

Durante su estancia en <strong>la</strong> CGR, Espinoza co<strong>la</strong>boró en gran medida con <strong>la</strong> gestión <strong>de</strong>l máximo órgano<br />

<strong>de</strong> control venezo<strong>la</strong>no cuando presidió <strong>el</strong> Comité <strong>de</strong> Capacitación Regional <strong>de</strong> <strong>la</strong> O<strong>la</strong>cefs, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> año<br />

2000 al 2007. Gracias a ese trabajo tuvo sus primeros acercamientos con <strong>la</strong> IDI, lo que resultó ser una<br />

p<strong>la</strong>taforma <strong>para</strong> convertirse, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 2008, en su actual representante <strong>para</strong> <strong>la</strong> región.<br />

que les aporte a los representantes<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s EFS <strong>de</strong> <strong>la</strong> región los conocimientos<br />

necesarios <strong>para</strong> articu<strong>la</strong>r<br />

sus PO a esos PE que fueron diseñados<br />

en <strong>el</strong> transcurso <strong>de</strong>l Programa.<br />

Finalmente, como todos los programas<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> IDI, está previsto realizar<br />

en los años 2013 y 2014 <strong>el</strong> monitoreo<br />

y evaluación <strong>de</strong> los resultados e<br />

impacto esperados <strong>para</strong> <strong>el</strong> Programa<br />

<strong>de</strong> P<strong>la</strong>nificación Estratégica.<br />

9


Temas <strong>de</strong> Control<br />

Cronología <strong>de</strong> <strong>la</strong> sanción accesoria a <strong>la</strong> <strong>de</strong>c<strong>la</strong>ratoria <strong>de</strong> responsabilidad administrativa<br />

<strong>Plena</strong> <strong>vigencia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

inhabilitación <strong>para</strong> <strong>el</strong><br />

<strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> <strong>cargos</strong> públicos<br />

El avance legis<strong>la</strong>tivo que se produjo <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 25 años <strong>de</strong> <strong>vigencia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ley Orgánica <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República quedó p<strong>la</strong>smado en <strong>la</strong> redacción <strong>de</strong>l artículo 105 <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ley<br />

Orgánica <strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República y <strong>de</strong>l Sistema Nacional <strong>de</strong> Control Fiscal<br />

LOCGR (1975)<br />

Artículo 84<br />

Una vez firme <strong>la</strong> <strong>de</strong>cisión que <strong>de</strong>termine<br />

administrativamente <strong>la</strong> responsabilidad,<br />

<strong>el</strong> auto respectivo y <strong>de</strong>más documentos<br />

se pasarán al funcionario competente,<br />

<strong>para</strong> que éste, en <strong>el</strong> término <strong>de</strong> treinta<br />

(30) días, aplique razonadamente <strong>la</strong><br />

sanción administrativa que corresponda,<br />

<strong>de</strong> lo cual informará por escrito a <strong>la</strong><br />

Contraloría.<br />

La <strong>de</strong>c<strong>la</strong>ratoria <strong>de</strong> responsabilidad administrativa<br />

en virtud <strong>de</strong> <strong>la</strong> cual se aplique<br />

una sanción <strong>de</strong> <strong>de</strong>stitución, podrá producir<br />

a<strong>de</strong>más inhabilitación <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> función pública durante un periodo<br />

no mayor <strong>de</strong> tres (3) años, que fijará <strong>el</strong><br />

funcionario competente <strong>de</strong> acuerdo con<br />

<strong>la</strong> gravedad <strong>de</strong> <strong>la</strong> falta y <strong>el</strong> monto <strong>de</strong> los<br />

perjuicios causados”.<br />

10<br />

Des<strong>de</strong> que se dictó <strong>la</strong> primera Ley Orgánica <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República (Gaceta<br />

Oficial <strong>de</strong> <strong>la</strong> República <strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong> N° 1.712<br />

Extraordinario, <strong>de</strong> fecha 6 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong> 1975), se ha<br />

consi<strong>de</strong>rado <strong>la</strong> imposición <strong>de</strong> sanciones como una<br />

consecuencia <strong>de</strong>rivada <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>c<strong>la</strong>ratoria <strong>de</strong> responsabilidad<br />

administrativa, <strong>la</strong> cual era una competencia<br />

atribuida únicamente a <strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

República.<br />

La sanción prevista en esta primera ley era <strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>stitución,<br />

que a<strong>de</strong>más podía producir <strong>la</strong> inhabilitación<br />

<strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> función pública, teniendo como<br />

<strong>la</strong>pso máximo un periodo <strong>de</strong> hasta tres años.<br />

De <strong>la</strong> redacción <strong>de</strong>l artículo 84 <strong>de</strong> dicha ley se podía<br />

interpretar que <strong>la</strong> sanción, bien <strong>de</strong> <strong>de</strong>stitución y/o <strong>de</strong><br />

inhabilitación, era impuesta por un “funcionario competente”<br />

que no se encontraba<br />

adscrito a <strong>la</strong> Contraloría General<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> República, y que podía ser<br />

<strong>la</strong> máxima autoridad <strong>de</strong>l ente u<br />

organismo en <strong>el</strong> que se cometió<br />

<strong>la</strong> infracción.<br />

Los parámetros sobre los<br />

cuales <strong>el</strong> funcionario competente<br />

razonaba <strong>la</strong> emisión <strong>de</strong> su pronunciamiento<br />

eran <strong>la</strong> gravedad<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> falta cometida y <strong>el</strong> monto<br />

<strong>de</strong> los perjuicios causados,<br />

entendidos estos últimos como<br />

<strong>el</strong> daño patrimonial ocasionado<br />

al ente u organismo con motivo<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> ocurrencia <strong>de</strong>l hecho que<br />

generó <strong>la</strong> <strong>de</strong>c<strong>la</strong>ratoria <strong>de</strong> responsabilidad<br />

administrativa.<br />

En ese mismo año se dictó<br />

<strong>la</strong> primera reforma parcial <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Ley Orgánica <strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría<br />

General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República (Gaceta Oficial <strong>de</strong> <strong>la</strong> República<br />

<strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong> N° 1.756 Extraordinario, <strong>de</strong>l 30 <strong>de</strong><br />

junio <strong>de</strong> 1975), que mantuvo en idénticos términos<br />

<strong>la</strong>s sanciones <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>c<strong>la</strong>ratoria <strong>de</strong> responsabilidad<br />

administrativa. Esta ley entró en <strong>vigencia</strong> seis<br />

meses <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> su promulgación.<br />

Posteriormente, <strong>la</strong> Ley Orgánica <strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría<br />

General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República fue objeto <strong>de</strong> otra reforma<br />

parcial (Gaceta Oficial <strong>de</strong> <strong>la</strong> República <strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong><br />

N° 3.482 Extraordinario <strong>de</strong>l 14 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> 1984),<br />

don<strong>de</strong> <strong>de</strong>staca <strong>la</strong> modificación <strong>de</strong>l referido artículo 84,<br />

que consistió en <strong>la</strong> adición <strong>de</strong> un párrafo explicativo<br />

re<strong>la</strong>cionado con <strong>la</strong>s mismas sanciones <strong>de</strong> <strong>de</strong>stitución<br />

y/o inhabilitación hasta un máximo <strong>de</strong> tres años, cuyo<br />

texto era <strong>el</strong> siguiente:<br />

“…Esta sanción <strong>de</strong> inhabilitación podrá ser aplicada, en<br />

<strong>el</strong> supuesto indicado, aun cuando <strong>el</strong> <strong>de</strong>c<strong>la</strong>rado responsable<br />

se haya se<strong>para</strong>do <strong>de</strong> <strong>la</strong> función pública, en cuyo caso, <strong>el</strong><br />

funcionario competente <strong>para</strong> imponer<strong>la</strong> será <strong>el</strong> máximo<br />

jerarca <strong>de</strong>l organismo en <strong>el</strong> cual ocurrieron los hechos”.<br />

Con este agregado, <strong>el</strong> legis<strong>la</strong>dor hacía énfasis en<br />

seña<strong>la</strong>r que aunque no procediera <strong>la</strong> <strong>de</strong>stitución, en<br />

virtud <strong>de</strong> que <strong>el</strong> funcionario infractor pudiera haber<br />

cesado en sus funciones, tal situación no constituía<br />

obstáculo <strong>para</strong> que se procediera a su inhabilitación<br />

<strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> funciones públicas por un <strong>la</strong>pso <strong>de</strong><br />

hasta tres años.<br />

Nueva ley asigna al Contralor<br />

facultad <strong>para</strong> inhabilitar<br />

Años más tar<strong>de</strong> se dictó una nueva Ley Orgánica <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República (Gaceta Oficial<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> República <strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong> N° 5.017 Extraordinario<br />

<strong>de</strong>l 13 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> 1995), en <strong>la</strong> que se mantuvo<br />

tanto <strong>la</strong> <strong>de</strong>stitución como <strong>la</strong> inhabilitación <strong>para</strong> <strong>el</strong><br />

<strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> funciones públicas hasta por tres años, con<br />

algunas modificaciones.


Con <strong>la</strong> modificación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s sanciones se persigue, por una parte, <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mismas<br />

con mayor rigor, y por otra, una aplicación más justa en cuanto a su proporcionalidad.<br />

En efecto, <strong>el</strong> artículo 84 <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>rogada ley, quedó<br />

recogido en <strong>el</strong> artículo 122 <strong>de</strong> <strong>la</strong> nueva ley, en los<br />

términos siguientes:<br />

“Artículo 122. Una vez firme <strong>la</strong> <strong>de</strong>cisión <strong>de</strong> responsabilidad<br />

en vía administrativa, y sin perjuicio <strong>de</strong>l recurso<br />

jurisdiccional que pueda interponerse contra esa <strong>de</strong>cisión, <strong>la</strong><br />

Contraloría remitirá <strong>el</strong> auto correspondiente y <strong>de</strong>más documentos<br />

al organismo don<strong>de</strong> ocurrieron los hechos irregu<strong>la</strong>res<br />

o en <strong>el</strong> cual esté prestando servicios <strong>el</strong> funcionario, <strong>para</strong> que<br />

<strong>la</strong> máxima autoridad jerárquica, en <strong>el</strong> término <strong>de</strong> treinta<br />

(30) días continuos, le imponga sin otro procedimiento, <strong>la</strong><br />

sanción <strong>de</strong> <strong>de</strong>stitución.<br />

El Contralor General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República o <strong>la</strong> máxima autoridad<br />

<strong>de</strong>l respectivo organismo, <strong>de</strong> acuerdo a <strong>la</strong> gravedad <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> falta y al monto <strong>de</strong> los perjuicios causados, podrá imponer,<br />

a<strong>de</strong>más, <strong>la</strong> inhabilitación <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> función<br />

pública durante un periodo no mayor <strong>de</strong> tres (3) años.<br />

Si <strong>el</strong> <strong>de</strong>c<strong>la</strong>rado responsable se ha se<strong>para</strong>do <strong>de</strong> <strong>la</strong> función<br />

pública, <strong>el</strong> contralor podrá aplicar <strong>la</strong> sanción <strong>de</strong> inhabilitación,<br />

hasta por un periodo igual al seña<strong>la</strong>do en este artículo”.<br />

Sanciones accesorias<br />

Su imposición es competencia exclusiva y excluyente<br />

<strong>de</strong>l Contralor General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República, <strong>de</strong> acuerdo con<br />

<strong>el</strong> artículo 105 <strong>de</strong> <strong>la</strong> LOCGRSNCF.<br />

Suspensión <strong>de</strong>l cargo sin goce<br />

<strong>de</strong> su<strong>el</strong>do hasta por 24 meses<br />

Destitución<br />

Inhabilitación <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

funciones públicas hasta por 15 años<br />

En esta disposición se observa un cambio en <strong>la</strong><br />

redacción, que <strong>de</strong>ja menos espacio a interpretaciones<br />

equívocas, pues se ac<strong>la</strong>ra que si <strong>el</strong> sancionado <strong>de</strong>jó <strong>de</strong><br />

prestar funciones en <strong>el</strong> ente u organismo don<strong>de</strong> cometió<br />

<strong>la</strong> infracción, es posible que se encuentre prestando<br />

sus servicios en otro ente u organismo público, caso<br />

en <strong>el</strong> que también proce<strong>de</strong> su <strong>de</strong>stitución. Asimismo,<br />

asigna por primera vez al Contralor General <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

República <strong>la</strong> competencia <strong>para</strong> imponer <strong>la</strong> sanción <strong>de</strong><br />

inhabilitación <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> funciones públicas,<br />

manteniendo dicha competencia también en <strong>la</strong> máxima<br />

autoridad <strong>de</strong>l ente u organismo don<strong>de</strong> ocurrió <strong>el</strong> hecho<br />

irregu<strong>la</strong>r (<strong>para</strong> <strong>el</strong> caso que <strong>el</strong> sancionado aún preste<br />

sus servicios al mismo). Igualmente, en caso <strong>de</strong> que <strong>el</strong><br />

<strong>de</strong>c<strong>la</strong>rado responsable ya no estuviese en funciones públicas,<br />

se establece <strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong>l Contralor General<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> República <strong>de</strong> aplicar <strong>la</strong> sanción <strong>de</strong> inhabilitación,<br />

también por un máximo <strong>de</strong> tres años.<br />

Así, se llega a <strong>la</strong> nueva Ley Orgánica <strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría<br />

General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República y <strong>de</strong>l Sistema Nacional<br />

<strong>de</strong> Control Fiscal (Gaceta Oficial <strong>de</strong> <strong>la</strong> República<br />

Bolivariana <strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong> N° 37.347 <strong>de</strong>l 17 <strong>de</strong> diciembre<br />

<strong>de</strong> 2001), en <strong>la</strong> que se consagran, igual que <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

su primera promulgación (1975), <strong>la</strong>s sanciones <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>stitución e inhabilitación <strong>para</strong><br />

<strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> funciones públicas<br />

a todo aqu<strong>el</strong> funcionario o particu<strong>la</strong>r<br />

que haya sido <strong>de</strong>c<strong>la</strong>rado<br />

responsable en lo administrativo.<br />

El avance legis<strong>la</strong>tivo que se produjo<br />

<strong>de</strong>spués <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 25 años<br />

<strong>de</strong> <strong>vigencia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ley Orgánica<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

República quedó p<strong>la</strong>smado en<br />

<strong>la</strong> redacción <strong>de</strong>l artículo 105 <strong>de</strong><br />

dicha ley, con <strong>la</strong>s variantes que<br />

se seña<strong>la</strong>n a continuación:<br />

A pesar <strong>de</strong> que <strong>el</strong> <strong>la</strong>pso <strong>de</strong><br />

inhabilitación <strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> función pública es extendido<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> 3 hasta su límite máximo<br />

<strong>de</strong> 15 años, se incorpora <strong>la</strong> figura<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> suspensión <strong>de</strong>l cargo sin<br />

goce <strong>de</strong> su<strong>el</strong>do hasta por 24 meses,<br />

lo cual supone <strong>la</strong> imposición<br />

<strong>de</strong> una sanción menos grave <strong>para</strong><br />

<strong>el</strong> <strong>de</strong>c<strong>la</strong>rado responsable en lo<br />

administrativo, siempre tomando<br />

en cuenta como en todas <strong>la</strong>s leyes<br />

que rigen <strong>la</strong> función contralora<br />

dictadas <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1975, <strong>la</strong> gravedad<br />

<strong>de</strong>l hecho y <strong>el</strong> monto <strong>de</strong>l daño<br />

ocasionado al patrimonio público.<br />

Igualmente, persiste <strong>la</strong> posibilidad<br />

<strong>de</strong> aplicación <strong>de</strong> <strong>la</strong> sanción <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>stitución. Con <strong>la</strong> modificación<br />

<strong>de</strong> estas sanciones, se persigue<br />

por una parte, <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

mismas con mayor rigor (casos <strong>de</strong><br />

inhabilitaciones hasta 15 años),<br />

y por otra, una aplicación más<br />

justa en cuanto a su proporcionalidad,<br />

al incluirse <strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong><br />

suspensión <strong>de</strong> funciones hasta por<br />

24 meses, siempre tomando en<br />

cuenta <strong>la</strong> gravedad <strong>de</strong>l hecho y <strong>el</strong><br />

monto <strong>de</strong>l daño ocasionado.<br />

LOCGRSNCF (2001)<br />

Artículo 105<br />

La <strong>de</strong>c<strong>la</strong>ratoria <strong>de</strong> responsabilidad<br />

administrativa, <strong>de</strong> conformidad con<br />

lo previsto en los artículos 91 y 92 <strong>de</strong><br />

esta Ley, será sancionada con <strong>la</strong> multa<br />

prevista en <strong>el</strong> artículo 94, <strong>de</strong> acuerdo<br />

con <strong>la</strong> gravedad <strong>de</strong> <strong>la</strong> falta y <strong>el</strong> monto <strong>de</strong><br />

los perjuicios que se hubieren causado.<br />

Correspon<strong>de</strong>rá al Contralor o Contralora<br />

General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República <strong>de</strong> manera<br />

exclusiva y excluyente, sin que medie<br />

ningún otro procedimiento, acordar en<br />

atención a <strong>la</strong> entidad <strong>de</strong>l ilícito cometido,<br />

<strong>la</strong> suspensión <strong>de</strong>l <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong>l cargo sin<br />

goce <strong>de</strong> su<strong>el</strong>do por un período no mayor<br />

<strong>de</strong> veinticuatro meses o <strong>la</strong> <strong>de</strong>stitución <strong>de</strong>l<br />

<strong>de</strong>c<strong>la</strong>rado responsable, cuya ejecución<br />

quedará a cargo <strong>de</strong> <strong>la</strong> máxima autoridad;<br />

e imponer, atendiendo <strong>la</strong> gravedad <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

irregu<strong>la</strong>ridad cometida, su inhabilitación<br />

<strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>ejercicio</strong> <strong>de</strong> funciones públicas<br />

hasta por un máximo <strong>de</strong> quince años, en<br />

cuyo caso <strong>de</strong>berá remitir <strong>la</strong> información<br />

pertinente a <strong>la</strong> <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia responsable<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> administración <strong>de</strong> los recursos<br />

humanos <strong>de</strong>l ente u organismo en <strong>el</strong> que<br />

ocurrieron los hechos <strong>para</strong> que realice los<br />

trámites pertinentes.<br />

En aqu<strong>el</strong>los casos en que sea <strong>de</strong>c<strong>la</strong>rada<br />

<strong>la</strong> responsabilidad administrativa <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> máxima autoridad, <strong>la</strong> sanción será<br />

ejecutada por <strong>el</strong> órgano encargado <strong>de</strong> su<br />

<strong>de</strong>signación, remoción o <strong>de</strong>stitución.<br />

Las máximas autorida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los organismos<br />

y entida<strong>de</strong>s previstas en los numerales<br />

1 al 11 <strong>de</strong>l artículo 9 <strong>de</strong> esta Ley, antes<br />

<strong>de</strong> proce<strong>de</strong>r a <strong>la</strong> <strong>de</strong>signación <strong>de</strong> cualquier<br />

funcionario público o funcionaria pública,<br />

están obligados a consultar <strong>el</strong> registro<br />

<strong>de</strong> inhabilitados que a tal efecto creará<br />

y llevará <strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

República. Toda <strong>de</strong>signación realizada al<br />

margen <strong>de</strong> esta norma será nu<strong>la</strong>.<br />

11


Labor Contralora<br />

En <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> su 46º aniversario<br />

Contraloría <strong>de</strong>l<br />

estado Sucre<br />

mejoró sus<br />

procedimientos<br />

administrativos<br />

Con <strong>la</strong> mo<strong>de</strong>rnización <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> presupuesto<br />

se impulsó <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> un Núcleo<br />

Estadístico Tecnológico <strong>de</strong> Sistemas<br />

Emblema<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría<br />

<strong>de</strong>l estado Sucre<br />

12<br />

En <strong>el</strong> año 2010, <strong>la</strong> Contraloría<br />

<strong>de</strong>l estado Sucre creó <strong>la</strong><br />

Dirección Técnica con <strong>el</strong><br />

objetivo <strong>de</strong> iniciar un proceso <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>tección <strong>de</strong> necesida<strong>de</strong>s <strong>para</strong> <strong>la</strong><br />

renovación <strong>de</strong> <strong>la</strong> p<strong>la</strong>taforma tecnológica<br />

<strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> presupuesto,<br />

y mejorar <strong>el</strong> <strong>de</strong>sempeño <strong>de</strong> sus<br />

activida<strong>de</strong>s internas.<br />

En <strong>el</strong> mencionado análisis<br />

surgió un conjunto <strong>de</strong><br />

observaciones que reflejaron,<br />

entre otros aspectos,<br />

dificultad en <strong>el</strong> acceso a <strong>la</strong>s<br />

c<strong>la</strong>ves <strong>de</strong> los servidores y<br />

terminales, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> un sistema<br />

<strong>de</strong> presupuesto obsoleto, privativo<br />

y cerrado que no contaba con<br />

manuales <strong>de</strong> procedimientos. Esto<br />

ocasionaba un trabajo complejo<br />

a <strong>la</strong> Dirección <strong>de</strong> Administración<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría <strong>de</strong>l estado Sucre,<br />

<strong>de</strong>bido a <strong>la</strong> falta <strong>de</strong> p<strong>la</strong>nos y mo<strong>de</strong>los<br />

<strong>de</strong> datos que permitiera hacer<br />

modificaciones.<br />

La Dirección Técnica, en pro <strong>de</strong><br />

mejorar <strong>la</strong>s condiciones <strong>de</strong>l sistema<br />

<strong>de</strong> presupuesto, se orientó por <strong>el</strong><br />

¿Cómo está estructurado<br />

<strong>el</strong> Sistema <strong>de</strong> Presupuesto<br />

En este nuevo software <strong>de</strong> presupuesto se utilizó Linux <strong>para</strong><br />

su e<strong>la</strong>boración, que permite a los usuarios ingresar a servicios<br />

sintetizados en un menú que maneja: mantenimiento,<br />

presupuesto, movimientos, modificaciones, y reporte que<br />

administra internamente <strong>el</strong> órgano <strong>de</strong> control estadal.<br />

Decreto N° 3.390, publicado en<br />

<strong>la</strong> Gaceta Oficial <strong>de</strong> <strong>la</strong> República<br />

Bolivariana <strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong> N° 38.095<br />

<strong>de</strong>l 24 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> 2004,<br />

mediante <strong>el</strong> cual se dispone que <strong>la</strong><br />

administración pública nacional<br />

empleará prioritariamente software<br />

libre <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>do con estándares<br />

abiertos, en sus sistemas, proyectos<br />

y servicios informáticos.<br />

En este sentido, <strong>la</strong> contraloría estadal<br />

realizó, a través <strong>de</strong> <strong>la</strong> Dirección<br />

Técnica, un análisis estratégico <strong>para</strong><br />

configurar <strong>la</strong> p<strong>la</strong>taforma tecnológica,<br />

don<strong>de</strong> surgió <strong>el</strong> concepto novedoso<br />

<strong>de</strong>l Núcleo Estadístico Tecnológico<br />

<strong>de</strong> Sistemas <strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría <strong>de</strong>l<br />

estado Sucre (Netsces).<br />

Cabe <strong>de</strong>stacar que fue en <strong>el</strong><br />

marco <strong>de</strong>l 46° aniversario <strong>de</strong> este<br />

organismo cuando se estrenó su<br />

nuevo sistema <strong>de</strong> presupuesto, y se<br />

presentaron <strong>la</strong>s cajas contentivas<br />

<strong>de</strong>l código fuente, los manuales, los<br />

p<strong>la</strong>nos y <strong>la</strong>s copias certificadas <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s pruebas efectuadas.<br />

Beneficios <strong>de</strong>l nuevo<br />

software <strong>de</strong> presupuesto<br />

El Núcleo Estadístico Tecnológico<br />

nació como un macro sistema<br />

que integra todos los programas<br />

y servicios <strong>de</strong> <strong>la</strong> contraloría <strong>de</strong>l<br />

estado Sucre, <strong>el</strong> cual parte <strong>de</strong> un


¿Qué opinan<br />

<strong>de</strong>l sistema los<br />

funcionarios<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Contraloría<br />

<strong>de</strong>l estado<br />

Sucre<br />

Vicente Arcia,<br />

director <strong>de</strong><br />

Administración,<br />

señaló que <strong>el</strong> programa presenta una<br />

serie <strong>de</strong> <strong>el</strong>ementos positivos en com<strong>para</strong>ción<br />

con <strong>el</strong> sistema que manejaban<br />

anteriormente. Destacó <strong>el</strong> hecho <strong>de</strong> tener<br />

mejores dispositivos <strong>de</strong> seguridad,<br />

así como <strong>el</strong> resguardo <strong>de</strong> los recursos<br />

presupuestarios.<br />

Por otra parte, dijo que cuenta con buscadores<br />

que permiten ubicar y s<strong>el</strong>eccionar<br />

tanto <strong>la</strong>s partidas presupuestarias,<br />

como los proveedores y funcionarios<br />

registrados en <strong>el</strong> sistema, lo cual disminuye<br />

<strong>el</strong> margen <strong>de</strong> error al transcribir<br />

información.<br />

mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> datos centralizados e interconectados.<br />

Los p<strong>la</strong>nos arquitectónicos<br />

se construyeron a través <strong>de</strong><br />

un lenguaje libre y unificado con un<br />

sistema <strong>de</strong> gestor <strong>de</strong> base <strong>de</strong> datos<br />

in<strong>de</strong>pendiente, y su aplicación es<br />

multip<strong>la</strong>taforma, es <strong>de</strong>cir, funciona<br />

en computadoras, t<strong>el</strong>éfonos int<strong>el</strong>igentes<br />

y Tableta PC.<br />

En cuanto a su diseño, este<br />

sistema <strong>de</strong> presupuesto resulta<br />

agradable y fácil <strong>de</strong> enten<strong>de</strong>r <strong>para</strong><br />

los funcionarios esta Contraloría,<br />

a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> poseer manuales <strong>para</strong> su<br />

manejo y <strong>la</strong> administración <strong>de</strong> sus<br />

aplicaciones.<br />

Grupo creativo <strong>de</strong>l Núcleo Estadístico<br />

Tecnológico <strong>de</strong> Sistemas <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Contraloría <strong>de</strong>l estado Sucre (Netsces)<br />

Director<br />

<strong>de</strong>l proyecto:<br />

Andy Vásquez,<br />

director <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Dirección Técnica<br />

Programador:<br />

Ernesto Rivas,<br />

asistente Técnico <strong>de</strong> Informática I<br />

P<strong>la</strong>nos y Artefactos: Diamn<strong>el</strong> Amaya, analista<br />

<strong>de</strong> Sistemas I<br />

Pruebas y Marco Legal: Enrique Luis Figueroa,<br />

asistentes Técnico Administrativo I<br />

Manuales: Vicente Rojas, analista <strong>de</strong> Sistemas I<br />

Sandro Marcano,<br />

analista <strong>de</strong><br />

presupuesto III,<br />

manifestó que <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> presupuesto<br />

ofrece ventajas por estar<br />

creado <strong>de</strong> acuerdo con <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong>l órgano <strong>de</strong> control. Por otra parte,<br />

es agradable a <strong>la</strong> vista, <strong>de</strong> fácil manejo<br />

y brinda comodidad a los encargados<br />

<strong>de</strong> su funcionamiento.<br />

Vicente Rojas,<br />

analista <strong>de</strong> sistemas I,<br />

indicó que <strong>el</strong> software presenta una<br />

serie <strong>de</strong> indicadores <strong>de</strong> gestión que<br />

permiten medir diversos parámetros<br />

contemp<strong>la</strong>dos en <strong>la</strong> ejecución presupuestaria,<br />

a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> disponer <strong>de</strong> un<br />

grupo <strong>de</strong> reportes que son necesarios<br />

<strong>para</strong> reflejar información oportuna<br />

re<strong>la</strong>cionada con todos los procesos<br />

administrativos.<br />

13


Valores Ciudadanos<br />

La Valija Didáctica:<br />

un manual <strong>para</strong> <strong>el</strong><br />

fortalecimiento <strong>de</strong> los valores<br />

En 2005, <strong>el</strong> Consejo Moral Republicano emprendió <strong>el</strong> Proyecto <strong>de</strong> Formación Ciudadana y<br />

Rescate <strong>de</strong> Valores, hoy constituido como un programa educativo inserto en <strong>el</strong> currículo<br />

nacional <strong>de</strong> todos los niv<strong>el</strong>es y modalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> educación básica en <strong>el</strong> ámbito nacional<br />

En 1819, durante <strong>la</strong> insta<strong>la</strong>ción<br />

<strong>de</strong>l segundo Congreso<br />

Constituyente <strong>de</strong> <strong>la</strong> República<br />

<strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong>, <strong>el</strong> Libertador<br />

Simón Bolívar pronunció <strong>el</strong> Discurso<br />

<strong>de</strong> Angostura, un documento<br />

que mostraba sus i<strong>de</strong>as acerca <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> importancia <strong>de</strong> <strong>la</strong> educación y<br />

los valores éticos y morales <strong>para</strong> <strong>el</strong><br />

fortalecimiento <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad. El<br />

pensamiento <strong>de</strong> Bolívar se mantuvo<br />

vigente a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> los años, y<br />

se consolidó con <strong>la</strong> reforma <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Constitución en 1999 y <strong>la</strong> creación<br />

<strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Ciudadano, cuyo órgano<br />

<strong>de</strong> expresión es <strong>el</strong> Consejo Moral<br />

Republicano, integrado por <strong>la</strong> Contraloría<br />

General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República, <strong>la</strong><br />

14<br />

Fiscalía General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República y <strong>la</strong><br />

Defensoría <strong>de</strong>l Pueblo.<br />

El artículo 276 <strong>de</strong> <strong>la</strong> Carta Magna<br />

establece que <strong>el</strong> Consejo Moral<br />

Republicano (CMR) promoverá <strong>la</strong><br />

educación como proceso creador<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> ciudadanía, libertad, justicia<br />

y responsabilidad social. Para dar<br />

respuesta a este mandato constitucional,<br />

este organismo inició en<br />

2005 <strong>la</strong> promoción <strong>de</strong> un conjunto<br />

<strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s pedagógicas dirigidas<br />

al conocimiento y estudio <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Carta Magna, <strong>el</strong> amor a <strong>la</strong> patria,<br />

<strong>la</strong>s virtu<strong>de</strong>s cívicas y <strong>de</strong>mocráticas,<br />

a los valores trascen<strong>de</strong>ntales <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> República y a <strong>la</strong> observancia y<br />

respeto <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos humanos:<br />

<strong>el</strong> Proyecto <strong>de</strong> Formación Ciudadana<br />

y Rescate <strong>de</strong> valores, hoy constituido<br />

como un programa pi<strong>la</strong>r <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

educación básica.<br />

Surge por iniciativa <strong>de</strong> los<br />

miembros <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Ciudadano<br />

con <strong>la</strong> finalidad <strong>de</strong> contribuir con<br />

<strong>la</strong> formación cívica y reconocer <strong>la</strong><br />

obra social <strong>de</strong>l Libertador, a<strong>de</strong>más<br />

<strong>de</strong> promover <strong>el</strong> interés por los<br />

principios esenciales <strong>para</strong> <strong>la</strong> convivencia<br />

en <strong>de</strong>mocracia y fomentar<br />

en los empleados <strong>de</strong> <strong>la</strong> administración<br />

pública los valores éticos que<br />

sustentan <strong>el</strong> servicio al Estado.<br />

Su objetivo primordial era<br />

aten<strong>de</strong>r cuatro importantes áreas:<br />

<strong>la</strong> escue<strong>la</strong>, <strong>la</strong> familia, <strong>la</strong> comunidad<br />

Logros<br />

y alcances<br />

43<br />

docentes<br />

promotores, quienes<br />

han asumido<br />

<strong>el</strong> compromiso<br />

<strong>de</strong> impulsar <strong>la</strong><br />

formación cívica<br />

y <strong>de</strong> valores en<br />

<strong>la</strong>s escue<strong>la</strong>s y<br />

comunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l<br />

país.<br />

5,8<br />

millones <strong>de</strong><br />

estudiantes.<br />

10<br />

millones <strong>de</strong><br />

ciudadanos<br />

representantes <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s comunida<strong>de</strong>s<br />

educativas,<br />

integradas<br />

por padres y<br />

representantes,<br />

y personal<br />

directivo, obrero y<br />

administrativo.<br />

40.269<br />

funcionarios <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s instituciones<br />

públicas <strong>de</strong>l país, han<br />

sido sensibilizados<br />

a través <strong>de</strong> talleres<br />

y otras activida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>das<br />

por los docentes<br />

multiplicadores<br />

pre<strong>para</strong>dos por<br />

<strong>el</strong> Consejo Moral<br />

Republicano.<br />

15.657<br />

p<strong>la</strong>nt<strong>el</strong>es educativos<br />

con Valija Didáctica<br />

como recurso<br />

pedagógico <strong>para</strong> <strong>la</strong><br />

formación <strong>de</strong> valores.


Un libro<br />

lleno <strong>de</strong> valor<br />

El libro Valores Ciudadanos fue editado<br />

por primera vez en 2008 y constituye<br />

un instrumento <strong>de</strong> consulta tanto<br />

<strong>para</strong> los docentes en <strong>el</strong> ámbito esco<strong>la</strong>r,<br />

como <strong>para</strong> los padres y representantes<br />

responsables <strong>de</strong>l ámbito familiar. El<br />

texto complementa <strong>el</strong> material <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Valija Didáctica y reúne un compendio<br />

<strong>de</strong> lecturas generales, juegos, y<br />

una serie <strong>de</strong> recursos didácticos que<br />

pue<strong>de</strong>n ser usados <strong>para</strong> <strong>la</strong> educación<br />

en valores y <strong>de</strong>rechos humanos.<br />

La segunda edición <strong>de</strong> Valores Ciudadanos,<br />

publicado por <strong>el</strong> Consejo<br />

Moral Republicano en conjunto con<br />

<strong>el</strong> Ministerio <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Popu<strong>la</strong>r <strong>para</strong><br />

<strong>la</strong> Educación, tiene como objetivo<br />

aportar i<strong>de</strong>as que permitan a los<br />

maestros, funcionarios, estudiantes,<br />

niños, adolescentes y a <strong>la</strong> comunidad<br />

en general abrir espacios formativos<br />

que fortalezcan <strong>el</strong> proceso <strong>de</strong><br />

consolidación <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> país<br />

en don<strong>de</strong> todos puedan <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r<br />

sus potencialida<strong>de</strong>s en <strong>el</strong> marco <strong>de</strong>l<br />

respeto, <strong>la</strong> tolerancia y <strong>la</strong> paz. La i<strong>de</strong>a<br />

<strong>de</strong> reformu<strong>la</strong>r <strong>el</strong> texto surge luego<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> transformación <strong>de</strong> Proyecto a<br />

Programa educativo insertado en <strong>el</strong><br />

currículo esco<strong>la</strong>r nacional.<br />

y los funcionarios públicos,<br />

y <strong>para</strong> <strong>el</strong>lo se firmó un<br />

convenio <strong>de</strong> cooperación<br />

con <strong>el</strong> Ministerio <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r<br />

Popu<strong>la</strong>r <strong>para</strong> <strong>la</strong> Educación<br />

(MPPE), a fin <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r<br />

<strong>el</strong> Proyecto en los p<strong>la</strong>nt<strong>el</strong>es<br />

educativos <strong>de</strong>l país.<br />

De Proyecto<br />

a Programa<br />

Luego <strong>de</strong> cinco años <strong>de</strong><br />

ejecución, en febrero <strong>de</strong><br />

2011, <strong>el</strong> Proyecto <strong>de</strong> Formación<br />

Ciudadana y Rescate <strong>de</strong> valores<br />

se convirtió en un Programa educativo<br />

insertado en <strong>el</strong> Eje Integrador<br />

<strong>de</strong> Valores y Derechos Humanos <strong>de</strong>l<br />

currículo nacional, que se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong><br />

en <strong>la</strong>s instituciones públicas y<br />

privadas <strong>de</strong>l Subsistema <strong>de</strong> Educación<br />

Básica en todos sus niv<strong>el</strong>es<br />

y modalida<strong>de</strong>s (inicial, primaria y<br />

secundaria).<br />

Para <strong>la</strong> Defensora <strong>de</strong>l Pueblo,<br />

Gabrie<strong>la</strong> Ramírez, quien actualmente<br />

presi<strong>de</strong> <strong>el</strong> Consejo Moral<br />

Republicano, este cambio constituye<br />

<strong>la</strong> transversalización <strong>de</strong> <strong>la</strong> educación<br />

en valores <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> niñez hasta <strong>la</strong><br />

adolescencia. Explicó que tras <strong>el</strong><br />

a<strong>de</strong>ndum <strong>de</strong> <strong>la</strong> firma con <strong>el</strong> MPPE,<br />

los docentes promotores en cada<br />

uno <strong>de</strong> los estados <strong>de</strong>l país serán<br />

multiplicadores <strong>de</strong> esta capacitación.<br />

Para lograr <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong>l<br />

Programa <strong>de</strong> Formación Ciudadana<br />

se <strong>de</strong>signó un Comité Operativo<br />

integrado por representantes <strong>de</strong>l<br />

Ministerio y <strong>de</strong>l CMR, cuya misión<br />

es hacerle seguimiento y control a<br />

<strong>la</strong>s activida<strong>de</strong>s establecidas en <strong>el</strong><br />

marco <strong>de</strong>l convenio.<br />

Para <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong>l Programa <strong>de</strong> Formación Ciudadana <strong>el</strong> Consejo<br />

Moral Republicano editó <strong>la</strong> Valija Didáctica: Manual <strong>de</strong> formación<br />

<strong>para</strong> <strong>la</strong> Educación Cívica y Ciudadana y Rescate <strong>de</strong> Valores. El libro<br />

representa una guía <strong>para</strong> todos los docentes que incluye recursos<br />

didácticos y un contenido programático basado en <strong>la</strong>s virtu<strong>de</strong>s y<br />

valores <strong>de</strong>mocráticos como <strong>la</strong> libertad, justicia, paz, igualdad, respeto<br />

y honestidad; así como <strong>el</strong> pensamiento social <strong>de</strong>l Libertador, <strong>el</strong> Po<strong>de</strong>r<br />

Moral y <strong>el</strong> Congreso <strong>de</strong> Angostura, <strong>la</strong> Ética Pública, <strong>la</strong> Constitución y <strong>la</strong><br />

Ley Orgánica <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Ciudadano.<br />

VII Encuentro Nacional<br />

<strong>de</strong> Docentes Promotores<br />

En <strong>el</strong> marco <strong>de</strong>l Programa <strong>de</strong><br />

Formación Ciudadana, <strong>la</strong> CGR<br />

dictó un ciclo <strong>de</strong> char<strong>la</strong>s en <strong>el</strong> VII<br />

Encuentro Nacional <strong>de</strong> Docentes<br />

Promotores <strong>de</strong>l Consejo Moral Republicano,<br />

evento que reunió a 38<br />

representantes <strong>de</strong> <strong>la</strong>s distintas zonas<br />

educativas <strong>de</strong>l país, con <strong>la</strong> intención<br />

<strong>de</strong> capacitarlos en materia <strong>de</strong><br />

participación ciudadana, contraloría<br />

social y rendición <strong>de</strong> cuentas en<br />

los consejos comunales.<br />

El encuentro sirvió <strong>para</strong> que<br />

participantes compartieran experiencias<br />

y estrategias que optimizan<br />

<strong>la</strong> <strong>la</strong>bor que se p<strong>la</strong>nea llevar a cabo,<br />

junto con <strong>el</strong> Ministerio <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r<br />

Popu<strong>la</strong>r <strong>para</strong> <strong>la</strong> Educación, en todas<br />

<strong>la</strong>s instituciones<br />

públicas y privadas<br />

<strong>de</strong>l subsistema <strong>de</strong><br />

educación básica<br />

venezo<strong>la</strong>no con <strong>el</strong><br />

Programa que lleva<br />

a<strong>de</strong><strong>la</strong>nte <strong>el</strong> CMR.<br />

Recursos didácticos<br />

<strong>para</strong> <strong>el</strong> docente<br />

La Defensora <strong>de</strong>l<br />

Pueblo, Gabrie<strong>la</strong><br />

Ramírez, se dirige a<br />

los participantes<br />

VII Encuentro Nacional<br />

<strong>de</strong> Docentes<br />

Promotores<br />

Actualmente, <strong>el</strong> Ministerio <strong>de</strong>l<br />

Po<strong>de</strong>r Popu<strong>la</strong>r <strong>para</strong> <strong>la</strong> Educación,<br />

con <strong>la</strong> intención <strong>de</strong> ofrecer una herramienta<br />

adaptada a <strong>la</strong>s exigencias actuales, realiza una evaluación<br />

<strong>de</strong>l texto, que incluye un nuevo enfoque social-humanista centrado<br />

en los procesos en los cuales está inmerso <strong>el</strong> país, en don<strong>de</strong> está presente<br />

<strong>el</strong> auge y <strong>la</strong> importancia <strong>de</strong> <strong>la</strong> participación ciudadana.<br />

15


Cofae al día<br />

Divididos en ocho líneas<br />

<strong>de</strong> investigación, están<br />

orientados a cubrir <strong>la</strong>s<br />

exigencias <strong>de</strong> los ciudadanos<br />

El Centro <strong>de</strong> Investigación y Desarrollo<br />

(CID) es una unidad conceptual<br />

<strong>de</strong>l Instituto <strong>de</strong> Altos Estudios<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> CGR, Cofae, que promueve <strong>la</strong><br />

producción y difusión <strong>de</strong> conocimientos<br />

sobre los aspectos medu<strong>la</strong>res que contribuyen con <strong>la</strong> formación, actualización y <strong>de</strong>sarrollo<br />

<strong>de</strong>l potencial humano con base en <strong>la</strong>s exigencias <strong>de</strong> <strong>la</strong> realidad social <strong>de</strong>l país. Están divididos<br />

estratégicamente en ocho líneas <strong>de</strong> investigación, que actúan sobre <strong>la</strong> base <strong>de</strong> criterios <strong>de</strong><br />

pertinencia y <strong>de</strong> actualización profesional, <strong>para</strong> nutrir <strong>el</strong> saber con aportes originales y estrategias<br />

innovadoras <strong>de</strong> enseñanza-aprendizaje enmarcadas en un contexto andragógico. Cada CID<br />

brinda propuestas académicas orientadas a cubrir <strong>la</strong>s exigencias <strong>de</strong> los ciudadanos, funcionarios<br />

y <strong>de</strong>l Estado, con <strong>el</strong> fin último <strong>de</strong> fortalecer <strong>el</strong> Sistema Nacional <strong>de</strong> Control Fiscal.<br />

CID Jurídico Fiscal<br />

Impulsa <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l funcionario<br />

público bajo una concepción<br />

integral que promueve <strong>el</strong><br />

pensamiento crítico en re<strong>la</strong>ción<br />

con <strong>la</strong> organización y funcionamiento<br />

<strong>de</strong>l Estado venezo<strong>la</strong>no<br />

en base a <strong>la</strong>s previsiones legales<br />

y constitucionales que rigen<br />

<strong>la</strong> materia.<br />

a. La organización administrativa<br />

<strong>de</strong>l Estado Venezo<strong>la</strong>no<br />

b. La instauración <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n<br />

administrativo<br />

c. Los actos administrativos que<br />

emanan <strong>de</strong> los Órganos y Entes<br />

<strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Público<br />

CID en Auditoría<br />

<strong>de</strong> Estado<br />

Contribuye a mejorar <strong>la</strong> metodología<br />

por exc<strong>el</strong>encia <strong>para</strong> <strong>la</strong><br />

evaluación <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sempeño <strong>de</strong>l<br />

sector público.<br />

a. Desarrollo estratégico,<br />

gerencia, sistematización y<br />

normatización <strong>de</strong> <strong>la</strong> Auditorías <strong>de</strong><br />

Estado (AE)<br />

b. Innovaciones y ten<strong>de</strong>ncias en<br />

métodos, técnicas y prácticas<br />

CID La Humanidad<br />

Promueve <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo integral<br />

<strong>de</strong>l funcionario público <strong>para</strong> un<br />

nuevo pensamiento analítico<br />

en re<strong>la</strong>ción con áreas <strong>de</strong>l saber<br />

humano.<br />

a. Ecología<br />

b. Idiomas<br />

c. Historia<br />

d. Artes<br />

e. Filosofía<br />

Nombre y <strong>de</strong>scripción <strong>de</strong>l CID<br />

Líneas <strong>de</strong> investigación<br />

CID <strong>de</strong> Políticas<br />

<strong>de</strong> Estado<br />

Aporta orientaciones en los p<strong>la</strong>nes<br />

estratégicos <strong>de</strong> <strong>la</strong> Nación<br />

hacia su operatividad en los diferentes<br />

niv<strong>el</strong>es <strong>de</strong>l Estado.<br />

a. Ética pública y moral<br />

administrativa<br />

b. Erradicación <strong>de</strong> <strong>la</strong> corrupción<br />

c. Participación y protagonismo<br />

ciudadano<br />

d. Patrimonio ambiental<br />

e. Control ciudadano y <strong>de</strong> Estado<br />

f. Auditoría y Gerencia <strong>de</strong> Estado<br />

CID en Participación<br />

Ciudadana<br />

Promueve <strong>la</strong> corresponsabilidad<br />

entre <strong>el</strong> Estado y <strong>el</strong> ciudadano, e<br />

incentiva y fortalece <strong>la</strong> actuación<br />

<strong>de</strong> los órganos <strong>de</strong> auditoría y <strong>de</strong><br />

control fiscal en sintonía con los<br />

actores sociales.<br />

a. Condiciones estructurales <strong>para</strong><br />

<strong>el</strong> fomento <strong>de</strong> <strong>la</strong> participación<br />

b. El Estado articu<strong>la</strong>dor <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

re<strong>la</strong>ciones sociales<br />

c. Experiencias exitosas<br />

d. Instrumentos, conceptos,<br />

activida<strong>de</strong>s, parámetros,<br />

estrategias e institucionalización<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> participación<br />

e. Participación ciudadana en <strong>el</strong><br />

Control Fiscal<br />

Los CID y<br />

sus líneas <strong>de</strong><br />

investigación<br />

CID en<br />

Control Fiscal<br />

Promueve <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> herramientas<br />

<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> <strong>la</strong> función<br />

contralora.<br />

a. Desarrollo histórico y<br />

conceptual <strong>de</strong>l Control Fiscal<br />

b. Control Fiscal tributario, <strong>de</strong><br />

bienes y gastos<br />

c. Sistema Nacional <strong>de</strong> Control<br />

Fiscal<br />

d. P<strong>la</strong>nificación <strong>de</strong> <strong>la</strong> función<br />

contralora<br />

CID en Gerencia<br />

<strong>de</strong> Estado<br />

Aporta herramientas <strong>para</strong> lograr<br />

<strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s competencias<br />

<strong>de</strong>l funcionario <strong>de</strong> dirección<br />

en los distintos niv<strong>el</strong>es <strong>de</strong>l sector<br />

público.<br />

a. Formación y rendición <strong>de</strong><br />

cuentas<br />

b. Técnicas gerenciales en <strong>el</strong><br />

ámbito <strong>de</strong> <strong>la</strong> administración pública<br />

c. Indicadores <strong>de</strong> gestión<br />

d. Gestión orientada a resultados<br />

e. P<strong>la</strong>nificación y ejecución <strong>de</strong><br />

proyectos<br />

CID P<strong>la</strong>nificación<br />

Académica<br />

y Tecnologías<br />

Educativas (PAyTE)<br />

Materializa <strong>la</strong> P<strong>la</strong>taforma Académica<br />

<strong>para</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

modalida<strong>de</strong>s, áreas y proyectos<br />

específicos <strong>de</strong> tecnologías <strong>de</strong><br />

capacitación.<br />

a. Diseño <strong>de</strong> metodologías <strong>de</strong><br />

investigación, marco normativo,<br />

metodológico e instruccional.<br />

b. Imp<strong>la</strong>ntar programas <strong>de</strong><br />

capacitación superior<br />

c. Desarrol<strong>la</strong>r y consolidad<br />

programas <strong>de</strong> formación integral<br />

d. Imp<strong>la</strong>ntar <strong>la</strong> educación a<br />

distancia<br />

16


Efeméri<strong>de</strong>s<br />

25 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong> 1881<br />

Decreto <strong>de</strong>l<br />

Himno Nacional<br />

23 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 1616<br />

Día <strong>de</strong>l Idioma<br />

y Día Internacional <strong>de</strong>l Libro<br />

La c<strong>el</strong>ebración <strong>de</strong>l Día <strong>de</strong>l Idioma se estableció <strong>el</strong> 23 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 1616, en homenaje al nov<strong>el</strong>ista<br />

español Migu<strong>el</strong> <strong>de</strong> Cervantes Saavedra. Simultáneamente, nace <strong>la</strong> i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> festejar en esa<br />

misma fecha, <strong>el</strong> Día Internacional <strong>de</strong>l Libro, propuesta realizada por <strong>la</strong> Unión Internacional <strong>de</strong><br />

Editores (UTE), y presentada en 1995 por <strong>el</strong> Gobierno español a <strong>la</strong> Organización <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Naciones<br />

Unidas <strong>para</strong> <strong>la</strong> Educación, <strong>la</strong> Ciencia y <strong>la</strong> Cultura (Unesco), a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> coincidir<br />

con <strong>la</strong> muerte <strong>de</strong>l escritor William Shakespeare.<br />

24 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 1970<br />

Aniversario <strong>de</strong>l Instituto<br />

<strong>de</strong> Altos Estudios <strong>de</strong> Control Fiscal<br />

y Auditoría <strong>de</strong> Estado, Fundación<br />

“Gumersindo Torres”, Cofae<br />

El 24 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 1970, <strong>el</strong> contralor general <strong>de</strong> <strong>la</strong> República, Manu<strong>el</strong> Vicente Le<strong>de</strong>zma, inauguró<br />

<strong>la</strong> Escue<strong>la</strong> <strong>de</strong> Control Fiscal, anexa a <strong>la</strong> Dirección General Técnica <strong>de</strong>l organismo <strong>de</strong> control,<br />

que inició sus funciones en <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nta alta <strong>de</strong> <strong>la</strong> Quinta Los Ponce, en <strong>la</strong> avenida Licenciado<br />

Sanz <strong>de</strong> San Bernardino. La Escue<strong>la</strong> <strong>de</strong> capacitación fue coordinada, en ese momento, por <strong>el</strong><br />

licenciado Freddy M<strong>el</strong>o, quien se apoyaba en un Consejo Consultivo que aprobaba los p<strong>la</strong>nes<br />

generales <strong>de</strong> adiestramiento.<br />

El 25 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong> 1881, <strong>el</strong> presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

República <strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong>, Antonio Guzmán<br />

B<strong>la</strong>nco, <strong>de</strong>cretó <strong>la</strong> canción Gloria al Bravo Pueblo<br />

como Himno Nacional <strong>de</strong>l país. La pieza<br />

épica surgió como una tonada emocional en<br />

un momento <strong>de</strong> inspiración patriótica en los<br />

albores <strong>de</strong> <strong>la</strong> In<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia. Fue compuesta<br />

por <strong>el</strong> poeta y médico Vicente Salias, autor <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> letra, y <strong>el</strong> músico Juan José Landaeta.<br />

De acuerdo con <strong>la</strong> historia, <strong>la</strong> canción se<br />

popu<strong>la</strong>rizó <strong>de</strong>s<strong>de</strong> los días iniciales <strong>de</strong> <strong>la</strong> Dec<strong>la</strong>ración<br />

<strong>de</strong> In<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia en 1811. Tanto<br />

Salias como Landaeta fueron patriotas <strong>de</strong> esa<br />

gesta libertadora.<br />

16 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 1863<br />

Natalicio <strong>de</strong>l<br />

pintor Arturo<br />

Mich<strong>el</strong>ena<br />

Arturo Mich<strong>el</strong>ena<br />

nació en Valencia,<br />

estado Carabobo,<br />

<strong>el</strong> 16 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong><br />

1863. Su precocidad<br />

en <strong>el</strong> arte fue<br />

admirable. A los<br />

11 años, <strong>de</strong>spués<br />

<strong>de</strong> haber pintado<br />

su autorretrato,<br />

fue <strong>de</strong>signado por<br />

<strong>el</strong> escritor Francisco<br />

<strong>de</strong> Sales Pérez <strong>para</strong> ilustrar con 12 dibujos<br />

su libro Costumbres Venezo<strong>la</strong>nas.<br />

En 1887, Mich<strong>el</strong>ena participó en una exposición<br />

en París, Francia, con <strong>el</strong> cuadro El Niño<br />

Enfermo, y obtuvo <strong>el</strong> premio Medal<strong>la</strong> <strong>de</strong> Oro,<br />

<strong>el</strong> mayor honor que se otorga a un artista<br />

extranjero. Entre sus obras más difundidas<br />

están: Miranda en La Carraca, El Libertador,<br />

Diana Cazadora y La multiplicación <strong>de</strong> los<br />

panes; <strong>de</strong>ja inconclusa La Última Cena.<br />

Muere a los 35 años <strong>de</strong> edad, <strong>el</strong> 29 <strong>de</strong> julio<br />

<strong>de</strong> 1898, en Caracas.<br />

17


P<strong>la</strong>zas <strong>de</strong> Caracas<br />

La escultura La<br />

Aguja <strong>de</strong> Caracas,<br />

<strong>de</strong> 22 metros <strong>de</strong><br />

alto con un peso <strong>de</strong><br />

más <strong>de</strong> 3 tone<strong>la</strong>das,<br />

fue e<strong>la</strong>borada en<br />

acero inoxidable por<br />

<strong>el</strong> artista plástico<br />

Alfredo Ramírez.<br />

Dispone <strong>de</strong> un<br />

mecanismo <strong>de</strong><br />

juegos hidráulicos y<br />

efectos <strong>de</strong> luces que<br />

resulta un atractivo<br />

visual.<br />

P<strong>la</strong>za Diego Ibarra:<br />

fusión <strong>de</strong> arquitectura, arte y música<br />

La p<strong>la</strong>za tiene una<br />

dimensión <strong>de</strong> 18.000 m 2<br />

Uno <strong>de</strong> los paseos urbanos más representativos<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> capital es <strong>la</strong> P<strong>la</strong>za Diego Ibarra.<br />

Fue inaugurada en 1968 en honor al militar<br />

in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ntista y co<strong>la</strong>borador <strong>de</strong>l Libertador<br />

Simón Bolívar, luego <strong>de</strong> que <strong>el</strong> arquitecto Tomás<br />

José Sanabria se propusiera <strong>la</strong> construcción <strong>de</strong> un<br />

boulevard <strong>para</strong> conectar <strong>el</strong> norte <strong>de</strong> <strong>la</strong> ciudad con<br />

<strong>el</strong> casco histórico <strong>de</strong> Caracas.<br />

Tras varios años cerrada por recuperación, fue<br />

reinaugurada <strong>el</strong> 5 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> 2011 en <strong>el</strong> marco<br />

<strong>de</strong>l Bicentenario <strong>de</strong> <strong>la</strong> In<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> Venezue<strong>la</strong>.<br />

Des<strong>de</strong> entonces sirve <strong>de</strong> espacio <strong>para</strong><br />

importantes eventos culturales, don<strong>de</strong> músicos<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> tal<strong>la</strong> <strong>de</strong>l maestro Gustavo Dudam<strong>el</strong><br />

han hecho ga<strong>la</strong> <strong>de</strong> su talento.<br />

La P<strong>la</strong>za Diego Ibarra seguirá siendo una opción<br />

<strong>para</strong> capitalinos <strong>de</strong> todas <strong>la</strong>s eda<strong>de</strong>s, quienes<br />

<strong>la</strong> pue<strong>de</strong>n disfrutar <strong>para</strong> hacer <strong>de</strong>portes, juegos y<br />

paseos, asistir a conciertos o pasar un rato <strong>de</strong> esparcimiento<br />

y tranquilidad.<br />

18


Para leer<br />

Agenda cumplida<br />

Baiz Vil<strong>la</strong>franca, Reina (2009). Violencia<br />

Intrafamiliar en <strong>el</strong> or<strong>de</strong>namiento jurídico<br />

venezo<strong>la</strong>no. (2ª Ed.) Caracas: Va<strong>de</strong>ll Hermanos<br />

Editores, C.A.<br />

Des<strong>de</strong> hace varios años, <strong>la</strong>s<br />

situaciones <strong>de</strong> violencia que<br />

afectan <strong>la</strong> convivencia familiar<br />

en <strong>el</strong> contexto venezo<strong>la</strong>no<br />

empezaron a manifestarse<br />

públicamente y aumentaron<br />

en tales proporciones que<br />

preocuparon a <strong>la</strong>s autorida<strong>de</strong>s<br />

públicas y a <strong>la</strong> ciudadanía<br />

en general. Por ser <strong>la</strong> familia<br />

<strong>la</strong> responsable <strong>de</strong> <strong>la</strong> formación<br />

<strong>de</strong> los futuros ciudadanos<br />

<strong>de</strong>l país, se estima <strong>de</strong> un<br />

alto valor social todo estudio<br />

que p<strong>la</strong>ntee analizar<br />

diferentes aspectos <strong>de</strong><br />

esta problemática. Este<br />

libro recoge los principales<br />

componentes <strong>de</strong> <strong>la</strong> violencia<br />

intrafamiliar <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong><br />

punto <strong>de</strong> vista jurídico venezo<strong>la</strong>no<br />

e incluye comentarios<br />

y análisis acerca <strong>de</strong> los diferentes instrumentos legales nacionales e<br />

internacionales re<strong>la</strong>cionados con <strong>la</strong> materia.<br />

Esta obra preten<strong>de</strong> resaltar<br />

<strong>la</strong> dimensión humana y literaria<br />

<strong>de</strong>l escritor, humanista<br />

y economista español José<br />

Luis Sampedro, a través <strong>de</strong> un<br />

compendio <strong>de</strong> sus artículos que<br />

correspon<strong>de</strong>n a una trayectoria<br />

docente inspirada en <strong>el</strong> espíritu<br />

social <strong>de</strong> sus maestros.<br />

Economía humanista resalta<br />

<strong>la</strong> luci<strong>de</strong>z y profundidad <strong>de</strong> los<br />

pensamientos <strong>de</strong> Sampedro, <strong>la</strong><br />

soli<strong>de</strong>z <strong>de</strong> su formación, <strong>la</strong> originalidad<br />

<strong>de</strong> sus p<strong>la</strong>nteamientos<br />

y su capacidad <strong>para</strong> traducir<br />

complejos conceptos<br />

económicos al lenguaje<br />

común <strong>de</strong>l no conocedor<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> materia.<br />

Colmenares, Hugo (2009). Los miedos<br />

<strong>de</strong> tía Altagracia. (1ª Ed.) Caracas: Ediciones<br />

Cofae<br />

Sampedro, José Luis (2009). Economía<br />

Humanista. (3 ª Ed.). Barc<strong>el</strong>ona:<br />

Editorial Debate.<br />

Ganadora <strong>de</strong> <strong>la</strong> III Bienal <strong>de</strong><br />

Literatura Infantil, organizada<br />

por <strong>el</strong> Instituto <strong>de</strong> Altos Estudios<br />

<strong>de</strong> Control Fiscal y Auditoría<br />

<strong>de</strong> Estado, Fundación<br />

“Gumersindo Torres” (Cofae),<br />

esta obra contribuye al rescate<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s tradiciones e historia<br />

<strong>de</strong>l país con <strong>la</strong> narración<br />

<strong>de</strong> leyendas contadas a través<br />

<strong>de</strong> personajes mágicos y<br />

lugares misteriosos. El libro<br />

cuenta con ilustraciones<br />

<strong>de</strong>l diseñador Ignacio<br />

Itriago y forma parte<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Colección Grano <strong>de</strong><br />

Maíz <strong>de</strong> Cofae.<br />

Sersacon realizó<br />

jornadas <strong>de</strong> salud<br />

Con <strong>el</strong> objetivo <strong>de</strong> mejorar <strong>la</strong><br />

calidad <strong>de</strong> vida <strong>de</strong> los servidores<br />

públicos, <strong>la</strong> Fundación <strong>para</strong> los Servicios<br />

<strong>de</strong> Salud y Previsión Social<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Contraloría General <strong>de</strong> <strong>la</strong> República<br />

(Sersacon) realizó entre los<br />

meses <strong>de</strong> abril y junio <strong>la</strong>s siguientes<br />

jornadas: Despistaje sobre obesidad<br />

y sobrepeso; <strong>de</strong>spistaje <strong>de</strong> osteoporosis<br />

y nuevas estrategias terapéuticas,<br />

así como una jornada <strong>de</strong> <strong>de</strong>spistaje<br />

<strong>de</strong> dislipi<strong>de</strong>mia; char<strong>la</strong>s sobre<br />

factores <strong>de</strong> riesgo cardiovascu<strong>la</strong>r y<br />

metabólico e higiene postural.<br />

Dirección <strong>de</strong> RRHH<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> CGR c<strong>el</strong>ebró <strong>el</strong> Día<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Madre y <strong>el</strong> <strong>de</strong>l Padre<br />

Con ocasión <strong>de</strong> c<strong>el</strong>ebrarse<br />

<strong>el</strong> Día <strong>de</strong> <strong>la</strong> Madre y <strong>el</strong> <strong>de</strong>l Padre,<br />

en los meses <strong>de</strong> mayo y junio<br />

respectivamente, <strong>la</strong> Dirección <strong>de</strong><br />

Recursos Humanos <strong>de</strong> <strong>la</strong> CGR, a<br />

través <strong>de</strong> <strong>la</strong> Unidad <strong>de</strong> Bienestar<br />

Social, rindió un homenaje a todos<br />

aqu<strong>el</strong>los funcionarios y funcionarias<br />

que asumen esos roles diariamente<br />

en sus hogares, con <strong>la</strong> realización <strong>de</strong><br />

activida<strong>de</strong>s musicales y <strong>de</strong>portivas<br />

en <strong>el</strong> Parque David Garmendia.<br />

Cofae festejó su 42° aniversario<br />

Con diversas activida<strong>de</strong>s musicales y culturales, como <strong>la</strong> presentación <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> cátedra <strong>de</strong> Contrabajo <strong>de</strong>l Conservatorio <strong>de</strong> Música Simón Bolívar, <strong>el</strong> Instituto<br />

<strong>de</strong> Altos Estudios <strong>de</strong> Control Fiscal y Auditoría <strong>de</strong> Estado, Fundación<br />

“Gumersindo Torres”, Cofae, c<strong>el</strong>ebró en <strong>el</strong> mes <strong>de</strong> abril su creación. Por otra<br />

parte, en <strong>el</strong> marco <strong>de</strong>l Día <strong>de</strong>l Idioma y Día <strong>de</strong>l Libro, realizó una Tertulia<br />

Literaria con <strong>el</strong> columnista venezo<strong>la</strong>no, Luis Alberto Crespo.<br />

19


Institucionales


Contralorías estadales<br />

Contraloría <strong>de</strong>l estado Barinas<br />

Dirección: Calle Bolívar, entre avenida Sucre<br />

y Marquez <strong>de</strong>l Pumar, casa N° 7-47.<br />

T<strong>el</strong>éfono: (0273) 552.7717<br />

www.contraloriaestadobarinas.gob.ve<br />

Twitter: @CEBarinas<br />

CONTRALORÍA DEL<br />

ESTADO BARINAS<br />

Contraloría <strong>de</strong>l estado Bolívar<br />

Avenida Bolívar, cruce con Pichincha, sector Cruz Ver<strong>de</strong>,<br />

N° 16, municipio Heres, estado Bolívar.<br />

T<strong>el</strong>éfono: (0285) 632.9730<br />

Twitter: @CEBolívar<br />

Contraloría <strong>de</strong>l estado Carabobo<br />

Dirección: Zona Industrial Sur, avenida<br />

Henry Ford, edificio Orión, primer piso.<br />

T<strong>el</strong>éfono: (0241) 832.3042<br />

www.contraloriacarabobo.gob.ve<br />

Twitter: @CECarabobo<br />

Contraloría <strong>de</strong>l estado Coje<strong>de</strong>s<br />

Dirección: Calle Manrique, cruce con<br />

avenida Bolívar, edificio Anjomar.<br />

T<strong>el</strong>éfono: (0258) 433.0552<br />

www.contraloria<strong>de</strong>coje<strong>de</strong>s.gob.ve<br />

Twitter: @CECoje<strong>de</strong>s

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!