La sociedad civil en la planificación, implementación y monitoreo de ...
La sociedad civil en la planificación, implementación y monitoreo de ...
La sociedad civil en la planificación, implementación y monitoreo de ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
6 LA EFICACIA DE LA AYUDA<br />
Un informe reci<strong>en</strong>te <strong>de</strong> ApSG nos aporta una<br />
<strong>de</strong>finición más concisa y práctica, según <strong>la</strong> cual <strong>la</strong><br />
<strong>sociedad</strong> <strong>civil</strong> correspon<strong>de</strong> a "el conjunto <strong>de</strong> actores<br />
que forman un canal <strong>de</strong> comunicación <strong>en</strong>tre los<br />
ciudadanos y su gobierno, como son <strong>la</strong>s ONG, los<br />
grupos comunitarios, los sindicatos o <strong>la</strong>s<br />
organizaciones religiosas” 6 . El pres<strong>en</strong>te informe se<br />
c<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> organizaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>sociedad</strong> <strong>civil</strong> <strong>de</strong><br />
todas <strong>la</strong>s formas y tamaños <strong>en</strong> el ‘Sur’ global y utiliza<br />
<strong>la</strong> <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> <strong>sociedad</strong> <strong>civil</strong> <strong>de</strong> ApSG.<br />
¿POR QUÉ ES IMPORTANTE LA PARTICIPACIÓN<br />
DE LA SOCIEDAD CIVIL<br />
Exist<strong>en</strong> varias razones por <strong>la</strong>s cuales <strong>la</strong> participación<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>sociedad</strong> <strong>civil</strong> es importante <strong>en</strong> los procesos <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>sarrollo. Garantizar <strong>la</strong> voz <strong>de</strong> aquellos a qui<strong>en</strong>es se<br />
supone que b<strong>en</strong>eficiarán los procesos <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo,<br />
es <strong>de</strong>cir, los ‘cli<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo’, es un fin <strong>en</strong> sí<br />
mismo. A<strong>de</strong>más, implicar a <strong>la</strong> <strong>sociedad</strong> <strong>civil</strong> pue<strong>de</strong><br />
mejorar <strong>la</strong> eficacia <strong>de</strong> <strong>la</strong> ayuda <strong>de</strong> diversas maneras:<br />
■<br />
■<br />
■<br />
■<br />
■<br />
■<br />
■<br />
<strong>La</strong>s perspectivas <strong>de</strong> los grupos vulnerables y<br />
<strong>la</strong>s comunida<strong>de</strong>s llegan a <strong>de</strong>bate <strong>de</strong> primera<br />
mano <strong>en</strong> lugar <strong>de</strong> a través <strong>de</strong> numerosos<br />
intermediarios.<br />
<strong>La</strong>s OSC ti<strong>en</strong><strong>en</strong> acceso a <strong>la</strong>s pob<strong>la</strong>ciones más<br />
vulnerables, a aquel<strong>la</strong>s <strong>en</strong> situación <strong>de</strong><br />
marginalidad y a <strong>la</strong>s <strong>de</strong> difícil acceso, por lo que<br />
pued<strong>en</strong> repres<strong>en</strong>tar intereses que <strong>de</strong> otro modo<br />
suel<strong>en</strong> ignorarse con <strong>de</strong>masiada facilidad.<br />
Los grupos <strong>de</strong> <strong>sociedad</strong> <strong>civil</strong> pued<strong>en</strong> contribuir<br />
a aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> transpar<strong>en</strong>cia y r<strong>en</strong>dición <strong>de</strong><br />
cu<strong>en</strong>tas <strong>de</strong>l gobierno vigi<strong>la</strong>ndo los mecanismos<br />
<strong>de</strong> r<strong>en</strong>dición <strong>de</strong> cu<strong>en</strong>tas.<br />
<strong>La</strong> <strong>sociedad</strong> <strong>civil</strong> pue<strong>de</strong> pedir cu<strong>en</strong>tas a los<br />
donantes para contro<strong>la</strong>r una utilización eficaz<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> ayuda para <strong>de</strong>sarrollo.<br />
<strong>La</strong>s estrategias y p<strong>la</strong>nes nacionales <strong>de</strong> salud se<br />
b<strong>en</strong>efician <strong>de</strong> <strong>la</strong> perspectiva <strong>de</strong> los<br />
b<strong>en</strong>eficiarios, si<strong>en</strong>do así más apropiadas,<br />
realistas y eficaces.<br />
<strong>La</strong> participación <strong>de</strong> <strong>la</strong> comunidad <strong>en</strong> el diseño<br />
<strong>de</strong> programas y <strong>la</strong> toma <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones pue<strong>de</strong><br />
llegar a <strong>de</strong>sempeñar un papel significativo <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
consecución <strong>de</strong> los Objetivos <strong>de</strong> Desarrollo <strong>de</strong>l<br />
Mil<strong>en</strong>io (ODM) 7 .<br />
<strong>La</strong> <strong>sociedad</strong> <strong>civil</strong> pue<strong>de</strong> unir a los gobiernos<br />
receptores, los donantes y <strong>la</strong>s comunida<strong>de</strong>s,<br />
promovi<strong>en</strong>do así <strong>la</strong> discusión abierta y una<br />
mayor participación política<br />
■<br />
■<br />
■<br />
■<br />
El principio <strong>de</strong> <strong>de</strong>mocracia necesita <strong>de</strong> un<br />
sistema que permita los controles y equilibrios<br />
que pued<strong>en</strong> aportar distintos actores como son<br />
los par<strong>la</strong>m<strong>en</strong>tos, <strong>la</strong> <strong>sociedad</strong> <strong>civil</strong> o los medios<br />
<strong>de</strong> comunicación, <strong>en</strong>tre otros.<br />
<strong>La</strong>s OSC son importantes proveedores <strong>de</strong><br />
servicios <strong>en</strong> el sector <strong>de</strong> <strong>la</strong> salud y por lo tanto<br />
‘implem<strong>en</strong>tadores’ <strong>de</strong> ayuda, especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />
zonas ais<strong>la</strong>das o <strong>en</strong> situación <strong>de</strong> marginalidad.<br />
<strong>La</strong>s OSC pued<strong>en</strong> “<strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r una opinión<br />
pública informada <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> salud y un<br />
cambio <strong>de</strong> postura social” 8 .<br />
<strong>La</strong>s OSC contribuy<strong>en</strong> a conci<strong>en</strong>ciar a <strong>la</strong><br />
pob<strong>la</strong>ción y a difundir información sobre los<br />
<strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> los ciudadanos y otros Derechos<br />
Humanos.<br />
<strong>La</strong> <strong>sociedad</strong> <strong>civil</strong> ti<strong>en</strong>e una <strong>la</strong>rga historia <strong>de</strong><br />
compromiso con el sector salud, especialm<strong>en</strong>te<br />
como respuesta a <strong>la</strong> inacción gubernam<strong>en</strong>tal. <strong>La</strong><br />
Dec<strong>la</strong>ración <strong>de</strong> Alma-Ata fue un hito para el<br />
reconocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> importancia que ti<strong>en</strong>e para <strong>la</strong><br />
at<strong>en</strong>ción primaria <strong>la</strong> participación <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción <strong>en</strong><br />
los sistemas <strong>de</strong> salud, y <strong>de</strong>l papel que juega <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
mejora <strong>de</strong> <strong>la</strong> salud una acción social coordinada.<br />
Actualm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> muchos países <strong>en</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>la</strong><br />
<strong>sociedad</strong> <strong>civil</strong> se sigue <strong>en</strong>cargando <strong>de</strong> suministrar<br />
una parte importante <strong>de</strong> <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> salud,<br />
incluidas <strong>la</strong>s organizaciones no gubernam<strong>en</strong>tales<br />
(ONG) y <strong>la</strong>s organizaciones <strong>de</strong> base comunitaria<br />
(OBC). Por ejemplo, <strong>en</strong>tre un 30% y un 40% <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
vacunación rutinaria <strong>en</strong> Camboya corre a cargo <strong>de</strong><br />
OSC. Este porc<strong>en</strong>taje aum<strong>en</strong>ta hasta un 40% para<br />
Ghana, Uganda y Tanzania, y alcanza el 45-65% <strong>en</strong><br />
el norte <strong>de</strong> K<strong>en</strong>ia 9 .<br />
Imág<strong>en</strong>: DSW<br />
6 ApSG 2011<br />
7 Véase por ejemplo <strong>en</strong> ApSG 2011 <strong>la</strong> cita <strong>de</strong> S. Commins, Community participation in Service Delivery and Accountability, 2007. Véase también WHO,<br />
Strategic Alliances: The role of <strong>civil</strong> society in health, 2001.<br />
8 ApSG 2011<br />
9 Bass 2006<br />
ACCIÓN POR LA<br />
SALUD GLOBAL<br />
PLENA FINANCIACIÓN<br />
SISTEMAS SANITARIOS FORTALECIDOS<br />
ACCESO UNIVERSAL