Los residuos agrÃcolas y su uso en la alimentación de rumiantes
Los residuos agrÃcolas y su uso en la alimentación de rumiantes
Los residuos agrÃcolas y su uso en la alimentación de rumiantes
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
COpitUlO 1 / LOS RESIDUOS AGRiCOLAS Y SU US0 EN LA ALIMENTACI6N DE RUMIANTES<br />
1.5.1 TRATAMIENTOS FiSlCOS<br />
Se han estudiado diversos tratami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> tip0 fisico para mejorar el valor nutritivo <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s pajas <strong>de</strong> cereales y <strong>de</strong> legumbres. El mis cornljn y antiguo consiste <strong>en</strong> el simple<br />
trozado <strong>de</strong> <strong>la</strong> paja, con el fin <strong>de</strong> reducir el <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong>fibra, con lo que se logra mejorar el<br />
con<strong>su</strong>rno. <strong>Los</strong> re<strong>su</strong>ltados <strong>de</strong> este proceso <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral son positivos, increm<strong>en</strong>tando el<br />
con<strong>su</strong>mo <strong>en</strong> alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> un lo%, pero sin carnbios <strong>en</strong> <strong>la</strong> digestibilidad. Se produce un<br />
aurn<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> pasaje y m<strong>en</strong>ores rechazos por 10s anirnales. Sin embargo, el aprovecharni<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s pajas se mejora sblo levem<strong>en</strong>te y <strong>en</strong> muchos casos no se modifica.<br />
Otros tratami<strong>en</strong>tos incluy<strong>en</strong> <strong>la</strong> moli<strong>en</strong>dafina o el peleteado <strong>de</strong> <strong>la</strong> paja, 10s cuales si bi<strong>en</strong><br />
pued<strong>en</strong> aum<strong>en</strong>tar el con<strong>su</strong>mo, provocan g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te disminuciones <strong>en</strong> <strong>la</strong> digestibilidad<br />
<strong>de</strong>bido a un increm<strong>en</strong>to significativo <strong>en</strong> <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> pasaje, que disminuye <strong>la</strong>ferrn<strong>en</strong>tacibn<br />
ruminal. Procesos m8s tecnificados incluy<strong>en</strong> <strong>la</strong> hidrblisis <strong>de</strong> <strong>la</strong>s pajas aaltas temperaturas<br />
y presibn, obt<strong>en</strong>ikndose excel<strong>en</strong>tes re<strong>su</strong>ltados <strong>en</strong> cuanto a increm<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
digestibilidad y<strong>en</strong> el con<strong>su</strong>rno (Walker, 1984).<br />
En 10s predios <strong>de</strong> pequeiios productores, don<strong>de</strong> <strong>la</strong> principal fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong>forraje durante 10s<br />
periodos invernales <strong>la</strong> constituy<strong>en</strong> <strong>la</strong>s pajas <strong>de</strong> cereales y legumbres prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
cosecha <strong>de</strong> <strong>su</strong>s granos, <strong>la</strong> alternativa <strong>de</strong> trozar <strong>la</strong>s pajas es, sin duda, un mktodo importante<br />
a recom<strong>en</strong>dar.<br />
1.5.2 TRATAMIENTOS QUiMlCOS<br />
<strong>Los</strong> tratami<strong>en</strong>tos quimicos a pajas y otros forrajes toscos han sido estudiados <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el<br />
siglo pasado. <strong>Los</strong> primeros trabajos, publicados por Beckmann <strong>en</strong> 1919, reportan re<strong>su</strong>ltados<br />
positivos, at aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> digestibilidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> paja <strong>de</strong> c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>o, <strong>de</strong> 46% inicial a 71 %,<br />
utilizando NaOH <strong>en</strong> soluci6n al 1,5%. En g<strong>en</strong>eral, muchos <strong>de</strong> 10s estudiosfueron realizados<br />
<strong>en</strong> Europa, durante <strong>la</strong> /I Guerra Mundial, ante <strong>la</strong> escasez <strong>de</strong>forrajes (Homb, 1984).<br />
En <strong>la</strong> actualidad, el metodo <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>do por Beckmann ha sido modificado y se utiliza el<br />
tratami<strong>en</strong>to por inmersibn, <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>do por Sundstol(1981), <strong>en</strong> el cual <strong>la</strong> pajase embebe<br />
<strong>en</strong> una solucibn <strong>de</strong> NaOH all ,5% por 1/2 a 1 h y luego se alrnac<strong>en</strong>a por 5-6 dias <strong>en</strong> lugar<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>varse. Utilizando este metodo, <strong>la</strong> digestibilidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> paja pue<strong>de</strong> aum<strong>en</strong>tar <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un<br />
valor inicial <strong>de</strong> 45-50% a 70-75%. Sin embargo, el'<strong>uso</strong> <strong>de</strong> NaOH pres<strong>en</strong>ta serios riesgos <strong>en</strong><br />
<strong>la</strong> aplicacibn por ser muy ciustico, <strong>de</strong>bido a lo cual se han estudiado tratarni<strong>en</strong>tos quimicos<br />
alternativos con <strong>su</strong>bstancias m<strong>en</strong>os peligrosas. En reemp<strong>la</strong>zo <strong>de</strong>l NaOH se pue<strong>de</strong><br />
utilizar Ca(OH),<strong>en</strong> conc<strong>en</strong>traciones <strong>en</strong>tre6y8%, logrando aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> digestibilidad <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> paja <strong>de</strong> trigo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 42-52% a 68% (Mantero<strong>la</strong>, 1984) (Cuadro 1.11). El Ca(OH), ti<strong>en</strong>e <strong>la</strong><br />
v<strong>en</strong>taja <strong>de</strong> provocar sirni<strong>la</strong>res increm<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> <strong>la</strong> digestibilidad que el NaOH, con rn<strong>en</strong>or<br />
riesgo <strong>de</strong> causticidad.<br />
46