FRAGMENTO

Horizontes del saber I
RUNA MASINKUNARAYKU WAÑUQ
RUNAKUNA
(HUK CHIKALLAN)
José Martí
Simón Bolívar
… Tayta Bolivarpa kurkunqa taksalla sayayninman karqan. Ñawinkunaqa
lliphipirqanraqmi, rimaykunataq siminmanta t’akakamurqanraq. Payqa
kawallu sillakuytapas suyanman karqanhinallapuni rikch’akurqan.
Llaqtanmi, ñit’isqa mama llaqtanmi, sunqunta ñit’irqan, chaytaq
paytaqa thak kawsaqta mana saqirqanchu. Llapan América allpam
puñusqanmantapas rikch’arimuchkanmanhina rikukurqan. Huk sapallan
runaqa manam llaqtantin runapa chaninmanqa aypanmanchu; ichaqa
kantaqmi llaqtanña sayk’uptinpas paykunaqa mana sayk’uq runakuna.
Kaykunaqa llaqtankumantapas ñawpaqtaraqmi awqanakuyman yaykunku,
imaraykuchus paykunaqa mana ari pitapas tapunankuchu, aswanpas
paykuna kikillanta tapurikunanku; llaqtakunapiqa kantaqmi runakuna,
paykuna tapuyqa manataqmi qasi qasillachu. Chayhina runam tayta
Bolivarqa karqan, imapas munasqanqa payllamantam. Payqa Venezuela
llaqtan qispinanpaqmi mana sayk’uspa maqanakusqa, Venezuela llaqtaqa
sayk’usqa rikch’akuchkaptinpas. Paytaqa España awqakuna atiparqusqam
kanpas, llaqtanmanta qarqumusqaku. Payqa huk hatun qaylla wat’aman
rispa chaymanta qhawamusqataq, paypitaq yuyaychakusqa.
Manaña pipas yanapayta munaptinmi huk yana qarayuq sumaq sunqu
runa paytaqa yanapasqa. Huk p’unchawmi kimsa pachak runa sunqu
99