FRAGMENTO

Horizontes del saber I
Huk Kirkinchus purikusqanpi huk llakisqa, sayk’usqa, yarqasqa Utuskuruta
pampanta suchuqta rikusqa. Utuskuruchaqa hayk’apas khuyapayanas
qura quranta purichkasqa. Chaysi Kirkinchuqa:
—Utuskurucha, ¿maytataq richkankiri — nispa tapurisqa.
—Yurakunapa saphin kastuqmi richkani — nispas Utuskuruqa khatatataspataq
yaqa mana uyarina kunkapitaq kutichikusqa.
Chiriy pachaqa qasakunantin, ch’akiynintin qhiparinsi. Llakiykunapas
waqaykunapas manas riki wiñay wiñaypaqchu. Chaysi paray pacha ununtin
sullantin chayamun. Pacha Mamaqa t’ika hunt’as, ruru hunt’as tarikun.
Kirkinchuwan Utuskuruwanqa yapamantas tinkullankutaq. Kay kutikaqqa
Utuskuruqa umapas huqarisqa, utiy utiyraqsi huk allin sara chakrapi,
chuqllukunantapas sara wiruntapas k’uytukuchkasqa. Kirkinchutaqa manas
rikuqpas tukunchu. Kirkinchuqa musphasparaqsi qhawan, chayhina
apuskachasqanta rikuspataqsi tapurillantaq:
—¿Kunanri maytataq richkanki — nispa.
Utuskuruñataqsi, aswan punkirisparaq, aswan apuskachasparaq
kunkantapas aswan huqarisparaq rakhu kunkamanta kayhinata kutichisqa:
—¡Yana chuqllukunapa sunqun mikhuqmi richkani!
Utuskuruchaqa anchatas umanta huqarisqa, chayraykutaqsi paytaqa huk
Waman rikurquspa rakrarqapusqa.
Muchuypipas, yarqay pachapipas k’umuykuspa suchuq wakcha
runakuna kanmi; ichaqa, imallatapas kawsananpaq tarispaqa, wakcha
kayninkuta qunqarisparaq, imaman tukusparaq umankuta huqarinku.
Vienrrich, Adolfo; Fábulas Quechuas
Tipografía la Aurora de Tarma, Perú, 1946
(Adaptación)
119