FRAGMENTO

Horizontes del saber I
Anti Urqupi Kunturmanta
Kunturqa Anti Urqukunapi kawsaq hatun pisqum, kaqtaq Océano Pacífico
sutiyuq mama quchapa chala urqunkunapipas tiyallantaq, chayqa Hurin
América sutiyuq mama llaqtakunapi. Kunturqa llapan pisqukunamantapas
aswan hatunninmi kay América allpamanta. Kay pisqupa sutinqa
qhichwa simimantam hamun. Kunturqa hatuntaq yanataq. Kunkan
muyuriqpipas, raprankunapipas yuraq phuruyuqmi. Kay phuruqa aswan
rikukun urqu kunturkunapi. Umanpiqa manam phurun kanchu, umanqa
pukataq. Urqu kunturqa china kunturmanta aswan hatunmi. Kunturkunaqa
pichqa watanmanpas, suqta watanmanpas chayraqmi wawayuq
kayta atin. Kunturqa mama quchamanta 3.000 thatkiy wichaymanta
5.000 thatkiykamam q’isanta rurakun, chaytaqa ruran mana aypay
atiy qaqakunapim. China kunturqa hukllatapas, iskaytapas huk watapi
runtullanmi. Kunturqa 50 watankamam kawsayta atin.
Argentina Mama llaqtapipas, Boliviapipas, Chilepipas, Colombiapipas,
Ecuadorpipas, Perúpipas kunturqa llaqtakunapa rantinmi. Kaqtaqmi payqa
rikhurinpuni tusuykunapipas, ñawpa willakuykunapipas, kaqtaq Hurin América
sutiyuq suyukunapipas. Kunturqa yaqapas qatisqa tarikun, payqa pisi
pisimanta manaña maypi kawsayta atinchu. Tiqsi muyuntinpipas, kunturqa
aswan hatun phawaq uywataq, aswan hanaqman wichaqtaq. Kunturqa
mama quchamanta hanaqman mana sasallawanmi 7.000 thatkiyman
wichayta atin; chaymantataq waranqa waranqa thatkiyta kicharparisqa
raprankunata mana kuyuchispalla phawayta atin. Kunturqa kallpachakuq
mikhuykunata pisillata mikhun, kaqtaq phurunkuna k’ichki kaptin sinchi
chirikunapipas kawsallan.
109