especifico SENDERISMO DG 618x444 plegado 103x148 EU-ES v.03
especifico SENDERISMO DG 618x444 plegado 103x148 EU-ES v.03
especifico SENDERISMO DG 618x444 plegado 103x148 EU-ES v.03
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>EU</strong> / <strong>ES</strong><br />
DEBAGOIENATIK RUTAK ETA IBILBIDEAK<br />
DEBAGOIENA<br />
RUTAS Y PASEOS POR DEBAGOIENA<br />
>> Santander<br />
Kantauri itsasoa<br />
A-8<br />
Miranda de Ebro<br />
BILBAO<br />
A-68<br />
A-68<br />
BI-635<br />
Zugastieta<br />
Lemoa<br />
GR-38<br />
Altube<br />
N-I<br />
N-622<br />
BI-635<br />
N-240<br />
Pagadi magikoa<br />
Hayedo mágico<br />
© Basquetour<br />
AP-1<br />
VITORIA-GASTEIZ<br />
GR-38<br />
URDAIBAI<br />
Gernika<br />
Bermeo<br />
BI-2235<br />
Amorebieta<br />
Legutiano<br />
BI-2238<br />
Durango<br />
Lekeitio<br />
BI-633<br />
Arrasate<br />
Elgoibar<br />
Eibar<br />
Bergara<br />
GI-3591<br />
A-132<br />
Horrelakoa da<br />
Deba ibaiaren goi-ibarrak paisaia berezia<br />
eratua du eta hainbat gauza uztartu ditu<br />
egokiro: adibidez, euskal kooperatibismoa<br />
sorrarazi zuen industriaren pisu handia; ibai<br />
nagusiaren ibarrean kokatuta dauden<br />
herriak, eta eskualdeko goi bazterretako<br />
landa eta natur paisaiek osaturiko mosaiko<br />
ederra.<br />
Eskualde honetan oinez egiteko dauden<br />
bideek paisaia eder-ederrak zeharkatzen<br />
dituzte, eta inguru ikusgarrietan barneratzen<br />
dira; esate baterako, Aizkorri-Aratz Parke<br />
Naturalean. Parkeak, zehazki, Gipuzkoako<br />
eta Arabako lurralde historikoak bereizten<br />
dituen mendigunea hartzen du; Arlaban eta<br />
Otzaurte mendateen artean, gutxi<br />
gorabehera. Geografiak Zaraia, Elgea, Urkilla,<br />
Aizkorri eta Altzania mendilerroak hartzen<br />
ditu alde horretan, eta Aitxuri eta Aratz<br />
tontorrak dira nabarmentzekoak. Bertan<br />
Kantauri-Mediterraneoko uren banalerroa<br />
ere badago. Mendiguneak erliebe malkartsua<br />
du eta, haren gainean, forma karstikoen<br />
multzo bat garatu da. Inguru honetako<br />
landaredi bereizgarria pagadiz eta ameztiz<br />
osatuta dago, baina haritz kandugabeez<br />
osaturiko baso txiki batzuk ere badaude.<br />
Baso-landaketek eta larre zabalek paisaia<br />
oso nabarmen aldatu dute, bai eta bertan<br />
berez hazi daitekeen landaredia ere.<br />
Maila guztietarako ibilbideak daude, eta<br />
inguru ederrean barneratuko gaituzte:<br />
basoak, larreak, harkaitz-eremu zabalak,<br />
guztiak ere egokiro uztartuak paisaia<br />
harmoniatsuak eratzeko. Hitz batez, inguru<br />
liluragarria oinez ibiltzeko.<br />
A-8<br />
DEBAGOIENA<br />
4<br />
Kokapena eta sarbideak<br />
Así es<br />
La comarca que define la cabecera del río<br />
Deba conforma un particular paisaje donde<br />
se conjugan, el fuerte peso de la industria<br />
que vio nacer al cooperativismo vasco, unas<br />
poblaciones que ocupan la vega de su río<br />
principal y un mosaico de paisajes rurales y<br />
naturales que se extienden por las cotas<br />
más altas de la comarca.<br />
Los itinerarios senderistas que se adentran<br />
en esta comarca atraviesan paisajes de<br />
singular belleza y discurren por zonas tan<br />
espectaculares como el Parque Natural de<br />
Aizkorri-Aratz, que ocupa el cordal<br />
montañoso que separa los territorios<br />
históricos de Gipuzkoa y Álava,<br />
aproximadamente entre los puertos de<br />
Arlaban y Otzaurte. Geográficamente,<br />
comprende las alineaciones de las sierrras<br />
de Zaraia, Elgea, Urkilla, Aizkorri y Altzania,<br />
que definen la divisoria de aguas<br />
cantábrico-mediterránea, sobre la que<br />
destacan las cimas del Aitxuri y Aratz. El<br />
macizo montañoso conforma un relieve<br />
abrupto y agreste sobre el que se ha<br />
desarrollado un conjunto de formas<br />
vinculadas al modelado kárstico. Son los<br />
hayedos y los marojales la vegetación típica<br />
del área aunque también destacan algunos<br />
rodales de roble albar. Las plantaciones<br />
forestales y amplios pastizales han<br />
modificado sustancialmente el paisaje y el<br />
desarrollo de su vegetación potencial.<br />
Sus rutas, para todos los niveles, nos<br />
entregan a un entorno donde bosques,<br />
pastizales, extensos dominios rocosos se<br />
conjugan en armoniosos paisajes dando<br />
lugar a un escenario mágico para la práctica<br />
del senderismo.<br />
Debagoiena Gipuzkoako hego-mendebaldean dago. limitando al este con Urola Garaia, al<br />
norte con Urola Erdia y Debabarrena; mendebaldean, Durangaldea eta Gorbeiako<br />
mendi-adarrak, eta hegoaldean Urkilla mendia. Azken hori Debagoiena eta Arabako Lautada<br />
deritzon eskualdearen arteko muga fisikoa da. 343 km2-ko luze-zabalera du, 8 udalerritan<br />
banatuta eta, guztira, 10 herri dira. Debagoiena eskualdera iristeko erreferentzia Arrasate da;<br />
herri horretara Euskal Autonomia Erkidegoko hainbat tokitatik irits daiteke.<br />
❯ Bilbotik 55 km-ra dago. A-8 edo N-634 hartuko dugu, Donostiaranzko norabidean,<br />
Durangora iritsi arte; gero, BI-632 hartu, Kanpazar mendatea gainditu eta Arrasatera<br />
iritsiko gara. Bilbotik Arrasatera joateko A-8 autobidean eta AP-1 autobidean hartu ahal<br />
da.<br />
❯ Donostiatik 74 km-ra dago. N-I hartuko dugu Beasaineraino eta, ondoren, GI-632,<br />
Bergararaino. GI-627 errepidean barna jarraituko dugu Arrasatera iritsi arte. Hara joateko<br />
A-8 autobidean eta AP-1 autobidean hartu ahal da.<br />
❯ Gasteiztik 40 km-ra dago. A-1 hartuko dugu, edo bestela, N-240; gero, A-627 eta Gi-627<br />
errepideak, Leintz Gatzagako edo Arlabango mendateak gaindituta. Hara joateko AP-1<br />
autobidean hartu ahal da.<br />
Ubicación y accesos<br />
Debagoiena se ubica al suroeste de Gipuzkoa, limitando al este con Urola Garaia, al norte<br />
con Urola Erdia y Debabarrena, al oeste con el Durangesado y estribaciones del Gorbea y al<br />
sur encuentra la Sierra de Urkilla como límite físico con la comarca de la Llanada Alavesa.<br />
Con una extensión de 343 km2 se reparte en 8 municipios que albergan 10 núcleos de<br />
población. La aproximación a la comarca de Debagoiena tiene como referencia la población<br />
de Arrasate-Mondragón, a la que se puede acceder desde diversos puntos de la comunidad<br />
autónoma vasca.<br />
❯ Desde Bilbao dista 55 km. Se accede por la A-8 o N-634 dirección Donostia-San<br />
Sebastián hasta Durango y desvío por la BI-632 hasta Arrasate Mondragón salvando el<br />
puerto de Kanpazar. También se puede acceder desde Bilbao hasta Arrasate por<br />
autopista A-8 y por la AP-1.<br />
❯ Desde Donostia-San Sebastián dista 74 km. Se accede por la N-I hasta Beasain y<br />
continuación por la GI-632 hasta Bergara. Se prosigue por la GI-627 hasta<br />
Arrasate-Mondragón. También se puede acceder por la A-8 y por la AP-1.<br />
❯ Desde Vitoria-Gasteiz dista 40 km. Se accede por la A-1 o bien por la N-240 y desvío<br />
por la A-627 y GI-627, superando el puerto de Leintz-Gatzaga o el de Arlabán. También<br />
se puede acceder por la AP-1.<br />
GR-38<br />
Ondarroa<br />
N-I<br />
Maeztu<br />
Deba<br />
GI-2634<br />
N-636<br />
GI-2630<br />
Oñati<br />
Loiola<br />
GI-631<br />
Arantzazu<br />
Mar Cantábrico<br />
Zumarraga<br />
N-636<br />
Zarautz<br />
N-I<br />
A-8<br />
N-I<br />
N-I<br />
A-15<br />
A-8<br />
DONOSTIA-SAN SEBASTIÁN<br />
GR-120<br />
Beasain<br />
Altsatsu<br />
Santa Cruz de Campezo<br />
Andoain<br />
N-240-A<br />
DEBAGOIENA<br />
Irurtzun<br />
A-15<br />
>> Frantzia / Francia<br />
>> Iruña / Pamplona<br />
Ibilbideak<br />
Las rutas<br />
#<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
Ibilbidea<br />
Ruta<br />
Zailtasuna<br />
Dificultad<br />
Distantzia<br />
Distancia<br />
Desnibel<br />
Desnivel<br />
Denbora<br />
Tiempo<br />
URAREN IBILBIDEA<br />
1 PR-GI-102 SENDA DEL AGUA<br />
12,1 km 540 m 4:00<br />
PR-GI-104<br />
PR-GI-105<br />
PR-GI-106<br />
KORTAKOGAIN. ARANTZAZUKO<br />
BASERRIETAN BARRENA<br />
KORTAKOGAIN. POR LOS<br />
CASERÍOS DE ARANTZAZU<br />
ARANTZAZU,<br />
BIDE EZKUTUA<br />
ARANTZAZU,<br />
EL CAMINO OCULTO<br />
ERROM<strong>ES</strong>BIDEA<br />
CAMINO DE PEREGRINOS<br />
IBILBIDE EGOKITUA<br />
GOMIZTEGI SENDERO ADAPTADO<br />
1 PR-GI-102<br />
Zailtasun txikia<br />
Dificultad baja<br />
❯ SARBIDEA<br />
Donostiatik A-8 hartuko dugu eta, ondoren,<br />
Eibarren A-1, Arrasateraino iritsi arte;<br />
bestela, N-I hartu eta Beasainen aterako<br />
gara, GI-632 errepidean barrena<br />
Bergararaino iristeko. Arrasatetik, jarraitu<br />
GI-627n barrena eta hartu GI-2630<br />
errepidea Oñatiraino iritsi arte. GI-3591n<br />
jarraitu eta hartu GI-3592 Araotzeraino;<br />
ibilbidea auzo horretatik abiatzen baita.<br />
❯ IBILBIDEA<br />
Araotz auzoa (Oñati), Ugaran, Zubia,<br />
Aitzuloko Koba, Santa Kurtz Ermita,<br />
Aizkorbe auzunea, Araotz auzoa.<br />
❯ TOKI INTER<strong>ES</strong>GARRIAK<br />
Elizaldea, Ugaran, Zubia, Aitzulo, Araozta,<br />
Santa Kurtz ermita, Agerre, Aizkorbe eta<br />
Uriarte.<br />
❯ IBILBIDEAREN D<strong>ES</strong>KRIBAPENA<br />
Errekaz erreka eta iturriz iturri, ura izango<br />
dugu bidelagun, eta iraganean urak<br />
Aitzuloko kobak eratzerakoan egindako<br />
lanaren lekuko izango gara. Hori guztia,<br />
baserri giro paregabean murgilduta.<br />
Ubideak, urtegiak, putzuak eta garbitegiak<br />
ere bidaide izango ditugu Oñatiko Araotz<br />
auzoa osatzen duten auzuneetan barrena<br />
eta, era berean, Aizkorri-Aratz Parke<br />
Naturalak eskaintzen dizkigun ikuspegi<br />
zoragarriak gozatuko ditugu.<br />
Zailtasun ertaina<br />
Dificultad media<br />
5,8 km 122 m 1:30<br />
7,1 km 294 m 2:30<br />
16 km 939 m 5:00<br />
1,8 km 26 m 1:00<br />
Zailtasun handia<br />
Dificultad alta<br />
URAREN IBILBIDEA<br />
SENDA DEL AGUA<br />
❯ ACC<strong>ES</strong>O<br />
Desde Donostia-San Sebastián por la A-8 y<br />
desvío por la A-1 en Eibar hasta<br />
Arrasate-Mondragón o bien por la N-I y<br />
salida en Beasain por la GI-632 hasta<br />
Bergara. Desde Arrasate-Mondragón<br />
continuar por la GI-627 y tomar el desvío<br />
por la GI-2630 hasta Oñati. Continuar por<br />
la GI-3591y desviarse por la GI-3592 hasta<br />
Araotz, punto de partida del itinerario.<br />
❯ ITINERARIO<br />
Barrio de Araotz (Oñati), Ugaran, Zubia,<br />
Cueva de Aitzulo, Ermita de Santa Cruz,<br />
barrio de Aizkorbe, barrio de Araotz.<br />
❯ LUGAR<strong>ES</strong> DE INTERÉS<br />
Elizaldea, Ugaran, Zubia, Aitzulo, Araozta,<br />
ermita de Santa Cruz, Agerre, Aizkorbe y<br />
Uriarte.<br />
❯ D<strong>ES</strong>CRIPCIÓN DE LA RUTA<br />
Transcurriendo entre las aguas de ríos y<br />
fuentes, tendremos la oportunidad de ver<br />
los testigos de su intensa actividad pasada<br />
en la formación de las cuevas de Aitzulo,<br />
sumergidos a su vez en un incomparable<br />
ambiente rural. Canales, embalses, pozos y<br />
lavaderos acompañarán también nuestros<br />
pasos por las vecindades que conforman el<br />
barrio de Araotz de Oñati, a la vez que<br />
podremos disfrutar de las panorámicas que<br />
nos ofrece el Parque Natural de<br />
Aizkorri-Aratz.<br />
Ur jauzia<br />
Salto de agua<br />
© Basquetour<br />
2 PR-GI-104<br />
❯ SARBIDEA<br />
Donostiatik abiatuta, A-8 hartuko dugu eta,<br />
ondoren, Eibarren A-1, Arrasateraino iritsi<br />
arte; bestela, N-I hartu eta Beasainen<br />
aterako gara, GI-632 errepidean barrena<br />
Bergararaino iristeko. Arrasatetik, jarraitu<br />
GI-627n barrena eta hartu GI-2630<br />
errepidea Oñatiraino iritsi arte. Jarraitu<br />
GI-3591 errepidean Arantzazuko<br />
Santutegirantz, errepidean Kortakogaingo<br />
aparkaleku eremua aurkitu arte.<br />
❯ IBILBIDEA<br />
Kortakogaingo aparkalekua, Arrola,<br />
Karoigain, Arantzazu erreka, Akuegiko<br />
Errota, Kortakogaingo aparkalekua.<br />
❯ TOKI INTER<strong>ES</strong>GARRIAK<br />
Artxui, Arrolako baserriak, Iritegiko zubia,<br />
Gesaltzako baserriak eta karobiak.<br />
❯ IBILBIDEAREN D<strong>ES</strong>KRIBAPENA<br />
Ibilbide erraz honek erakutsiko digu<br />
Arantzazuk, basilikaz gain, makina bat<br />
interesgune ere badituela; besteak beste,<br />
XVIII-XIX. mendeetako Arrolako baserriak,<br />
Arantzazu errekak ingurunean eragindako<br />
higadura handia, erreka-uren<br />
aprobetxamendua eta Arantzazu bideko<br />
benta zaharra, Gesaltzako baserriak esaten<br />
zaiona.<br />
3 PR-GI-105<br />
❯ SARBIDEA<br />
Donostiatik abiatuta, A-8 hartuko dugu eta,<br />
ondoren, Eibarren A-1, Arrasateraino iritsi<br />
arte; bestela, N-I hartu eta Beasainen<br />
aterako gara, GI-632 errepidean barrena<br />
Bergararaino iristeko. Arrasatetik, jarraitu<br />
GI-627n barrena eta hartu GI-2630<br />
errepidea Oñatiraino iritsi arte. Jarraitu<br />
GI-3591 errepideari Arantzazuko<br />
Santutegiraino.<br />
❯ IBILBIDEA<br />
Arantzazuko Santutegia, Iturrigorri,<br />
Arrionako Korta, Arantzazuko Santutegia.<br />
❯ TOKI INTER<strong>ES</strong>GARRIAK<br />
Arantzazuko Santutegia, Gandiaga Kultur<br />
Topagunea, Bellotza.<br />
❯ IBILBIDEAREN D<strong>ES</strong>KRIBAPENA<br />
Aizkorri-Aratz Parke Naturalak eskaintzen<br />
dizkigun bazter ezin ederragoetan zehar,<br />
ibilbide honek Arantzazuko altxor ezkutuak<br />
eta galduak erakutsiko dizkigu ia zailtasunik<br />
gabe: besteak beste, aspaldiko etxe eta<br />
ostatuak, burdin ura darien iturriak,<br />
historiaurreko aztarnak... Bide ezkutuan<br />
gaude...<br />
KORTAKOGAIN. ARANTZAZUKO<br />
BASERRIETAN BARRENA<br />
KORTAKOGAIN. POR LOS<br />
CASERÍOS DE ARANTZAZU<br />
❯ ACC<strong>ES</strong>O<br />
Desde Donostia-San Sebastián por la A-8 y<br />
desvío por la A-1 en Eibar hasta<br />
Arrasate-Mondragón o bien por la N-I y<br />
salida en Beasain por la GI-632 hasta<br />
Bergara. Desde Arrasate-Mondragón<br />
continuar por la GI-627 y tomar el desvío<br />
por la GI-2630 hasta Oñati. Continuar por<br />
la GI-3591 hacia el santuario de Arantzazu<br />
hasta encontrar en la carretera la zona de<br />
aparcamiento de Kortakogain.<br />
PR ikurra<br />
Marca de PR<br />
© Basquetour<br />
❯ ITINERARIO<br />
Aparcamiento de Kortakogain, Arrola,<br />
Karoigain, río Arantzazu, Molino de Akuegi,<br />
aparcamiento de Kortakogain.<br />
❯ LUGAR<strong>ES</strong> DE INTERÉS<br />
Artxui, caseríos de Arrola, puente de Iritegi,<br />
caseríos y caleros de Gesaltza.<br />
❯ D<strong>ES</strong>CRIPCIÓN DE LA RUTA<br />
Este asequible recorrido nos descubrirá los<br />
otros muchos lugares de interés que<br />
esconde Arantzazu, además de su basílica;<br />
entre otros, los caseríos de Arrola de los<br />
siglos XVIII-XIX, el vigor erosivo del río<br />
Arantzazu y el aprovechamiento de sus<br />
aguas, o la antigua venta del camino de<br />
Arantzazu, conocida como los caseríos de<br />
Gesaltza.<br />
ARANTZAZU, BIDE EZKUTUA<br />
ARANTZAZU, EL CAMINO OCULTO<br />
❯ ACC<strong>ES</strong>O<br />
Desde Donostia-San Sebastián por la A-8 y<br />
desvío por la A-1 en Eibar hasta<br />
Arrasate-Mondragón o bien por la N-I y<br />
salida en Beasain por la GI-632 hasta<br />
Bergara. Desde Arrasate-Mondragón<br />
continuar por la GI-627 y tomar el desvío<br />
por la GI-2630 hasta Oñati. Continuar por<br />
la GI-3591 hasta el santuario de Arantzazu.<br />
❯ ITINERARIO<br />
Santuario de Arantzazu, Iturrigorri, Cuadra<br />
de Arriona, Santuario de Arantzazu.<br />
❯ LUGAR<strong>ES</strong> DE INTERÉS<br />
Santuario de Arantzazu, centro cultural<br />
Gandiaga Topagunea, Bellotza.<br />
❯ D<strong>ES</strong>CRIPCIÓN DE LA RUTA<br />
Atravesando los parajes de<br />
inconmensurable belleza que nos ofrece el<br />
Parque Natural de Aizkorri-Aratz,<br />
descubriremos una ruta que, sin apenas<br />
dificultad, nos mostrará los recónditos y<br />
escondidos tesoros de Arantzazu, casas y<br />
posadas históricas, fuentes ferruginosas,<br />
restos prehistóricos …nos encontramos en<br />
el Camino oculto…<br />
PR-GI-106<br />
❯ SARBIDEA<br />
Donostiatik abiatuta, A-8 hartuko dugu eta,<br />
ondoren, Eibarren A-1, Arrasateraino iritsi<br />
arte; bestela, N-I hartu eta Beasainen<br />
aterako gara, GI-632 errepidean barrena<br />
Bergararaino iristeko. GI-627n egingo dugu<br />
aurrera Arrasatera iritsi arte (Terrajera<br />
kalea)<br />
❯ IBILBIDEA<br />
Arrasate, Bedoña, Larrino, Urkuluko<br />
Urtegia, Urruxolako Mendatea, Arantzazuko<br />
Santutegia.<br />
❯ TOKI INTER<strong>ES</strong>GARRIAK<br />
Bedoña, Larrino, Urkuluko urtegia.<br />
Aizkorri-Aratz parke naturala, Urruxola,<br />
Arrikrutz, Arantzazuko Santutegia.<br />
❯ IBILBIDEAREN D<strong>ES</strong>KRIBAPENA<br />
Arrasate eta Arantzazuko monasterioaren<br />
arteko erromesbideak Udalatx, Anboto eta<br />
Aloña gailur arrokatsuen gaineko ikuspegi<br />
zoragarriak eskainiko dizkigu. 16 km-ko<br />
ibilbidean barrena, arkitektura<br />
erromanikoaren aztarna bikainak ikusiko<br />
ditugu (Bedoñako eliza, esaterako), bai eta<br />
herri-arkitekturaren adibideak ere:<br />
konparazio batera, Urkuluko urtegiaren<br />
gainean dauden 16 baserriak. Toki-izenak<br />
adierazten duen bezala, Arrikrutzen galtzada<br />
zaharren bidegurutzea aurkituko dugu, eta<br />
inguru haietan ere aspaldi-aspaldiko<br />
baserriak daude zutik. Ibilbide luzea eta<br />
maldatsua da; beraz, ahalegin handia egin<br />
beharko dugu bere osoan egiteko.<br />
5 GOMIZTEGI<br />
❯ SARBIDEA<br />
Donostiatik abiatuta, A-8 hartuko dugu eta,<br />
ondoren, Eibarren A-1, Arrasateraino iritsi<br />
arte; bestela, N-I hartu eta Beasainen<br />
aterako gara, GI-632 errepidean barrena<br />
Bergararaino iristeko. Arrasatetik, jarraitu<br />
GI-627n barrena eta hartu GI-2630<br />
errepidea Oñatiraino iritsi arte. Gero,<br />
GI-3591 errepidean Arantzazuraino<br />
jarraituko dugu, ibilbidearen hasiera baita.<br />
❯ IBILBIDEA<br />
Arantzazu-Gomiztegiko Artzain Eskola.<br />
❯ TOKI INTER<strong>ES</strong>GARRIAK<br />
Arantzazuko Santutegia, Gandiaga<br />
Topagunea, Gomiztegiko Artzain Eskola.<br />
❯ D<strong>ES</strong>CRIPCIÓN DE LA RUTA<br />
Ibilbide erraza da eta interes historiko<br />
handia du. Aizkorri-Aratz parke naturalaren<br />
bihotzean dago eta Arantzazuko<br />
Santutegiaren eta Gomiztegi baserriaren<br />
arteko bidea egiten du. Baserri hori, gaur<br />
egun, artzain eskola da. Bidea egokitua dago<br />
eta horrek ibilbide alternatiboa eskaintzen<br />
die Santutegiraino joaten direnei; Inguru<br />
menditsu paregabea gozatzeko aukera<br />
ERROM<strong>ES</strong>BIDEA<br />
CAMINO DE PEREGRINOS<br />
❯ ACC<strong>ES</strong>O<br />
Desde Donostia-San Sebastián por la A-8 y<br />
desvío por la A-1 en Eibar hasta<br />
Arrasate-Mondragón o bien por la N-I y<br />
salida en Beasain por la GI-632 hasta<br />
Bergara. Continuar por la GI-627 hasta<br />
Arrasate-Mondragón (calle Zerrajera).<br />
❯ ITINERARIO<br />
Arrasate-Mondragón, Bedoña, Larrino,<br />
Pantano de Urkulu, Puerto de Urruxola,<br />
Santuario de Arantzazu.<br />
❯ LUGAR<strong>ES</strong> DE INTERÉS<br />
Bedoña, Larrino, embalse de Urkulu. Parque<br />
natural de Aitzkorri-Aratz, Urruxola,<br />
Arrikrutz, Santuario de Arantzazu.<br />
❯ D<strong>ES</strong>CRIPCIÓN DE LA RUTA<br />
El camino de peregrinos entre Arrasate y el<br />
monasterio de Arantzazu nos otorgará<br />
maravillosas vistas de las rocosas cimas de<br />
Udalatx, Anboto y Aloña. Sus 16 km de<br />
recorrido permiten reconocer interesantes<br />
restos de la arquitectura románica como la<br />
iglesia de Bedoña, y popular, con los 16<br />
caseríos situados sobre el pantano de<br />
Urkulu. En Arrikrutz, como indica su<br />
topónimo, encontraremos el cruce de<br />
antiguas calzadas sobre las que se yerguen<br />
históricos caseríos. Hemos de considerar<br />
que el trazado nos exigirá, por su longitud y<br />
desnivel, un esfuerzo nada desdeñable.<br />
Urkuliko urtegia<br />
Embalse de Urkulu<br />
© Basquetour<br />
IBILBIDE EGOKITUA<br />
SENDERO ADAPTADO<br />
❯ ACC<strong>ES</strong>O<br />
Desde Donostia-San Sebastián por la A-8 y<br />
desvío por la A-1 en Eibar hasta<br />
Arrasate-Mondragón o bien por la N-I y<br />
salida en Beasain por la GI-632 hasta<br />
Bergara. Desde Arrasate-Mondragón<br />
continuar por la GI-627 y tomar el desvío<br />
por la GI-2630 hasta Oñati. Continuar por<br />
la GI-3591 hasta Arantzazu, punto de<br />
partida del itinerario.<br />
❯ ITINERARIO<br />
Arantzazu- Escuela de pastores de<br />
Gomiztegi.<br />
❯ LUGAR<strong>ES</strong> DE INTERÉS<br />
Santuario de Arantzazu, Gandiaga<br />
Topagunea, escuela de pastores de<br />
Gomiztegi.<br />
❯ D<strong>ES</strong>CRIPCIÓN DE LA RUTA<br />
Este sendero accesible y de gran interés<br />
histórico, situado en el corazón del parque<br />
natural Aizkorri-Aratz, traza el antiguo<br />
camino entre el Santuario de Arantzazu y<br />
el caserío Gomiztegi, actual escuela de<br />
pastores. La adaptación del camino permite<br />
un recorrido alternativo a las personas que<br />
se acercan al Santuario, cediendo el disfrute<br />
de un entorno montano inigualable.<br />
Kilometro gutxitan...<br />
❯ Oñati<br />
Euskal Errenazimenduaren adibiderik<br />
gorena da. Hiriak bere Unibertsitateari<br />
lotutako hainbat eraikin ditu, bai eta hainbat<br />
jauregi adierazgarri eta monasterio<br />
nabarmen ere. Euskadiko bihotzean<br />
kokatua, ibar ederrean dago, mendi-magal<br />
berdez eta kareharrizko puska izugarriez<br />
inguratuta: Aloñakoa, adibidez. Argibideak,<br />
www.oinati.org.<br />
❯ Oñati-Arrikrutzeko kobak<br />
Arantzazuko Santutegitik hurbil eta<br />
Aizkorriko mendigunearen muinean,<br />
modelatu karstiko ikusgarria dago, lurpeko<br />
urek denboraren joanean kareharrizko<br />
ingurune hautsian egindako lanaren<br />
ondorioz. Kobak erakargarriak dira<br />
historiari, etnografiari, geologiari eta arlo<br />
mineralari begira, eta hori guztia ezagutzeko<br />
aukera badago bisita gidatuen bidez.<br />
Argibideak, www.oinati.org eta<br />
arrikrutz@oinati.org.<br />
❯ Aizkorri-Aratz Parke Naturala<br />
Gipuzkoa eta Araba artean kokatua, Parke<br />
Naturalak 16.000 hektarea ditu<br />
luze-zabaleran, eta Euskadiko ingurunerik<br />
menditsuenetakoa da. Naturgune aberats<br />
honetan espezie babestu asko bizi dira eta<br />
20 gunek baino gehiagok interes ekologiko<br />
berezia dute. Argibideak,<br />
www.turismodebagoiena.com.<br />
❯ Ibarraundi Museoa (Eskoriatza)<br />
Gizateriaren bilakaera osoa bilduta dago,<br />
historiaurretik hasi aro digitaleraino.<br />
Diziplinarteko museoa da eta xede<br />
pedagogikoa du. Eskoriatzako Ibarraundi<br />
Museoa, jolasen eta jardueren bitartez<br />
ikasteko eta aurkitzeko gonbidapen bat da.<br />
Argibideak, www.eskoriatza.net eta<br />
www.turismodebagoiena.com.<br />
❯ Gatz Museoa (Leintz-Gatzaga)<br />
Mendez mende gatza egiteko erabili diren<br />
instalazioetan kokatua, museoak gatz<br />
ekoizleen historia jakiteko aukera ematen<br />
du gatza erauzten zen tokian bertan.<br />
Argibideak, www.leintzgatzaga.com.<br />
❯ Vitoria-Gasteiz<br />
Erdi Aroko hirigunea, katedrala eta eraztun<br />
berdea. Euskadiko hiriburua da. Gasteizek<br />
ondare aberatsa eta hirigintza moderno,<br />
planifikatu eta atsegina uztartu ditu.<br />
“Zaharberritze irekian” dagoen Katedral<br />
Zaharraz gainera, bestelakoak ere<br />
nabarmendu behar dira: katedrala<br />
birmoldatzeko lanak, mundu osoan famatu<br />
baitira, eta era berean, Euskadin parerik ez<br />
duen gune historiko adierazgarria. Euskal<br />
hiri honek harrotasunez agertzen du<br />
herritar bakoitzeko berdegune-indizerik<br />
handienetakoa duela Europa osoan.<br />
Argibideak, www.vitoria-gasteiz.org webean.<br />
❯ Artium Museoa<br />
Vitoria-Gasteiz. Arte Garaikideko Euskal<br />
Zentro-Museoa, Gasteizen. Begirada zabala<br />
eskaintzen die Euskal Herriko nahiz<br />
kanpoko pinturari, eskulturari, argazkiari eta<br />
bideoari. Bisitatu beharreko zentroa da, arlo<br />
horietako azken joeren berri izateko.<br />
Argibideak, www.artium.org.<br />
A pocos kilometros...<br />
❯ Oñati<br />
Máximo ejemplo del renacimiento vasco,<br />
esta ciudad conserva varios edificios<br />
vinculados a su Universidad, además de<br />
emblemáticos palacios y representativos<br />
monasterios. Enclavada en el corazón de<br />
Euskadi, ocupa un magnífico valle rodeado<br />
de verdes laderas e imponentes moles<br />
calcáreas como la de Aloña. Más<br />
información en www.oinati.org.<br />
❯ Cuevas de Oñati-Arrikrutz<br />
En las proximidades del Santuario de<br />
Arantzazu y en las entrañas del macizo de<br />
Aizkorri encontramos un imponente<br />
modelado kárstico fruto de la actividad de<br />
las aguas subterráneas sobre un medio<br />
calizo fracturado. El atractivo histórico,<br />
etnográfico, geológico y mineral que se da<br />
cita en su interior permite ser conocido a<br />
través de visitas guiadas. Más información<br />
en la web www.oinati.org y<br />
arrikrutz@oinati.org.<br />
❯ Parque Natural de Aizkorri-Aratz<br />
Emplazado entre Gipuzkoa y Alava, este<br />
Parque Natural de 16.000 hectáreas, es<br />
una de las zonas más montañosas de<br />
Euskadi. En este rico entorno natural<br />
habitan numerosas especies protegidas y se<br />
hallan más de 20 puntos de especial<br />
interés ecológico. Más información en<br />
www.turismodebagoiena.com.<br />
❯ Museo Ibarraundi (Eskoriatza)<br />
Toda la evolución de la humanidad, desde la<br />
prehistoria hasta la era digital, es abordada<br />
en un museo interdisciplinar con vocación<br />
pedagógica. El Museo Ibarraundi de<br />
Eskoriatza invita a descubrir y a aprender<br />
mediante juegos y actividades. Más<br />
información en www.eskoriatza.net y<br />
www.turismodebagoiena.com.<br />
❯ Museo de la Sal (Leintz-Gatzaga)<br />
Ubicado en las instalaciones utilizadas<br />
durante siglos para la producción de sal,<br />
este museo permite conocer la historia de<br />
los productores de sal en el mismo lugar<br />
donde se extraía. Más información en la<br />
web www.leintzgatzaga.com.<br />
❯ Vitoria-Gasteiz<br />
Su casco medieval, la catedral y su anillo<br />
verde. Capital del País Vasco, más que su<br />
Catedral Vieja “abierta por obras” por sus<br />
labores de remodelación que han dado la<br />
vuelta al mundo, y su emblemático casco<br />
histórico único en Euskadi, Vitoria-Gasteiz es<br />
una ciudad con un rico patrimonio y un<br />
urbanismo moderno, planificado y amable.<br />
Esta ciudad vasca presume además de<br />
poseer uno de los mayores índices de<br />
espacios verdes por ciudadano de toda<br />
Europa. Más información en la web<br />
www.vitoria-gasteiz.org.<br />
❯ Museo Artium<br />
En Vitoria-Gasteiz. Centro-Museo Vasco de<br />
Arte Contemporáneo, en Vitoria-Gasteiz.<br />
Ofrece una amplia mirada a la pintura,<br />
escultura, fotografía y video tanto vascas<br />
como foráneas. Se trata de una visita<br />
obligada para conocer lo último en estas<br />
disciplinas. Más información en la web<br />
www.artium.org.<br />
www.senderismoeuskadi.net<br />
Aizkorriko mendilerroa<br />
Sierra de Aitzkorri<br />
© Basquetour<br />
A-1<br />
A-68<br />
>> Madril / Madrid >> Logroño<br />
Oinez Urdaibain barrena<br />
Caminando por Urdaibai<br />
Oinez Arabazo Mendialdean barrena<br />
A pie por la Montaña Alavesa<br />
GR-38, Ardoaren eta arrainaren ibilbidea<br />
GR-38, Ruta del Vino y del Pescado<br />
GR-120, Hiru Tenpluen Ibilbidea<br />
GR-120, Ruta de los Tres Templos<br />
Peñacerrada<br />
Beste ibilbide batzuk Euskadin<br />
Otros senderos en Euskadi<br />
A-2124<br />
Laguardia<br />
A-124<br />
Oyón-Oion<br />
ARABAKO MENDIALDEA<br />
MONTAÑA ALAV<strong>ES</strong>A<br />
Deskargatu GPS ibilbideak .gpx<br />
formatuan edo fitxa teknikak<br />
ibilbiden deskripzioarekin eta<br />
mapak .pdf formatuan<br />
Descarga de rutas para el GPS<br />
en formato .gpx o las fichas<br />
técnicas con la descripción de<br />
las rutas en formato .pdf<br />
Atseden bat hartzen<br />
Tomando un descanso<br />
© Basquetour<br />
Bidea ezkututa<br />
El Camino oculto<br />
© Basquetour<br />
Larratzea Aizkorrin<br />
Pastoreo en Aitzkorri<br />
© Basquetour
Ostatuak<br />
Alojamientos<br />
Turismo aktibo<br />
Turismo activo<br />
❯ AKTIBA<br />
Euskal Autonomia Erkidegoko turismo aktiboko enpresen elkartea.<br />
Asociación de empresas de turismo activo del País Vasco.<br />
T. 944 389 868<br />
W. www.aktiba.info<br />
❯ EN MEDIO SEGWAY<br />
Arrasate-Mondragón (Gipuzkoa)<br />
T. 943 796 720 M. 617 469 546 E. en-medio@en-medio.com<br />
W. www.en-medio.com<br />
❯ PAINTBALL ARRASATE<br />
Arrasate-Mondragón (Gipuzkoa)<br />
M. 696 379 366 E. info@arrasatepaintball.com<br />
W. www.arrasatepaintball.com<br />
www.turismodebagoiena.com<br />
Informazio guneak<br />
Puntos de información<br />
Ibilbideak eta ibilaldiak Debagoienan barrena<br />
Rutas y paseos por Debagoiena<br />
Ibarraundi museoa<br />
Museo Ibarraundi<br />
Oñati<br />
Turismo Kalitatearen Kompromiso Aitortzearekin establezimendua<br />
Establecimiento con Reconocimiento de Compromiso con la Calidad Turística<br />
Debagoieneko informazio eta interpretazio zentroa<br />
Centro de Información e interpretación de Debagoiena<br />
Santuario de Arantzazu, Oñati (Gipuzkoa)<br />
Santuario de Arantzazu, Oñati (Gipuzkoa)<br />
T. 943 718 911 / 943 796 463 E. turismo@debagoiena.net<br />
W. www.turismodebagoiena.com<br />
Oñatiko turismo bulegoa<br />
Oficina de turismo de Oñati<br />
San Juan 14, Oñati (Gipuzkoa)<br />
San Juan 14, Oñati (Gipuzkoa)<br />
T. 943 783 453 E. turismo@oinati.org<br />
W. www.oinati.org<br />
Bergarako turismo bulegoa<br />
Oficina de turismo de Bergara<br />
Martin Agirre 1, Bergara (Gipuzkoa)<br />
Martin Agirre 1, Bergara (Gipuzkoa)<br />
T. 943 779 128 E. turismo@bergara.net<br />
W. www.bergara.es<br />
Eskoriatzako turismo bulegoa<br />
Oficina de turismo de Eskoriatza<br />
Intxaurtxueta z/g, Eskoriatza (Gipuzkoa)<br />
Intxaurtxueta s/n, Eskoriatza (Gipuzkoa)<br />
T. 943 715 453 E. ibarraundi@eskoriatza.net<br />
W. www.eskoriatza.net<br />
DEBAGOIENA<br />
0<br />
0,5 1 1,5<br />
2 km<br />
1<br />
Oñati-Arrikrutzeko kobak<br />
Cuevas de Oñati-Arrikrutz<br />
4<br />
2<br />
5<br />
Aizkorri-Aratz Parke Naturala<br />
Parque Natural de Aitzkorri-Aratz<br />
Kalitate handiko ostatuak<br />
Alojamientos de calidad<br />
© Basquetour<br />
Leintz-Gatzagako turismo bulegoa<br />
Oficina de turismo de Leintz-Gatzaga<br />
Plaza San Miguel 3, Leintz-Gatzaga (Gipuzkoa)<br />
Plaza San Miguel 3, Leintz Gatzaga (Gipuzkoa)<br />
T. 665 739 549 E. labidea@euskalnet.net<br />
W. www.leintzgatzaga.com<br />
#<br />
2<br />
3<br />
Ibilbidea<br />
Ruta<br />
Zailtasuna<br />
Dificultad<br />
Distantzia<br />
Distancia<br />
Desnibel<br />
Desnivel<br />
Denbora<br />
Tiempo<br />
URAREN IBILBIDEA<br />
1 PR-GI-102 SENDA DEL AGUA<br />
12,1 km 540 m 4:00<br />
PR-GI-104<br />
PR-GI-105<br />
KORTAKOGAIN. ARANTZAZUKO<br />
BASERRIETAN BARRENA<br />
KORTAKOGAIN. POR LOS<br />
CASERÍOS DE ARANTZAZU<br />
ARANTZAZU,<br />
BIDE EZKUTUA<br />
ARANTZAZU,<br />
EL CAMINO OCULTO<br />
5,8 km 122 m 1:30<br />
7,1 km 294 m 2:30<br />
3<br />
4<br />
PR-GI-106<br />
ERROM<strong>ES</strong>BIDEA<br />
CAMINO DE PEREGRINOS<br />
16 km 939 m 5:00<br />
5<br />
IBILBIDE EGOKITUA<br />
GOMIZTEGI SENDERO ADAPTADO<br />
1,8 km 26 m 1:00<br />
Mapa: Geotech S.L. [www.geotech.es]<br />
PR<br />
GI-102<br />
Uraren ibilbidea<br />
La senda del agua<br />
12,1 km<br />
Bidea ezkututa ezagutuz<br />
Descubriendo el camino oculto<br />
© Basquetour<br />
Ibilbidearen<br />
jarraipena<br />
Continuidad<br />
del sendero<br />
PR seinaleztapena<br />
Señalización de PR<br />
Norabidearen<br />
bat-bateko aldaketa<br />
Cambio brusco<br />
de dirección<br />
Sinbologia<br />
Simbología<br />
Norabide<br />
aldaketa<br />
Cambio<br />
de dirección<br />
Norabide<br />
okerra<br />
Dirección<br />
equivocada<br />
Legenda<br />
Leyenda<br />
PR ibilbidea<br />
Sendero PR<br />
Abiapunta / Helmuga<br />
Salida / Llegada<br />
Interes duen tokia<br />
Punto de interés<br />
Parke Naturala<br />
Parque Natural<br />
Basoa<br />
Bosque<br />
Gomendagarria da mendi-ibilirako<br />
arropa eta bota egokiak erabiltzea,<br />
bai eta urtaroan urtarokoa<br />
erabiltzea ere.<br />
Komeni da beti janari zerbait eta ura<br />
eramatea, bai eta zer eguraldi egingo<br />
duen jakitea ere.<br />
Oso garrantzitsua da bertan bizi<br />
direnek, etorriko diren bisitariek eta<br />
natur inguruneak berak kexurik ez<br />
izatea gure ibilian erakutsi dugun<br />
portaeraz; beraz, itxi zeharkatzen<br />
dituzun atakak, ez zapaldu alor eta<br />
soroak, ez bota zure zaborrak<br />
ingurunean, ez eragozpenik sortu<br />
abereei, ez egin surik eta ez egin<br />
zaratarik.<br />
Gomendioak<br />
Recomendaciones<br />
Se recomienda el uso de botas y<br />
ropa adecuada a la actividad del<br />
senderismo así como adaptada a la<br />
época en la que nos encontremos.<br />
Es conveniente llevar siempre agua,<br />
algo de comida e informarse sobre<br />
las condiciones meteorológicas.<br />
Es de suma importancia que la<br />
población residente, los futuros<br />
visitantes y el propio medio natural<br />
no lamenten nuestro paso por sus<br />
caminos y sendas; por ello cierra los<br />
portillos que encuentres a tu paso,<br />
no pises las parcelas cultivadas, no<br />
viertas tus residuos al medio, no<br />
molestes al ganado, no hagas fuego<br />
y evita los ruidos molestos.<br />
Arrikrutzeko kobazuloak<br />
Cuevas de Arrikrutz<br />
© Basquetour<br />
www.paisvascoturismo.net www.turismodebagoiena.com www.senderismoeuskadi.net<br />
Larrialdiak 112 Emergencias