ArtÃculo 48 1) Sin perjuicio de lo dispuesto en el artÃculo 49 ... - uncitral
ArtÃculo 48 1) Sin perjuicio de lo dispuesto en el artÃculo 49 ... - uncitral
ArtÃculo 48 1) Sin perjuicio de lo dispuesto en el artÃculo 49 ... - uncitral
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Parte III Comprav<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> merca<strong>de</strong>rías 165<br />
Artícu<strong>lo</strong> <strong>48</strong><br />
1) <strong>Sin</strong> <strong>perjuicio</strong> <strong>de</strong> <strong>lo</strong> <strong>dispuesto</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> artícu<strong>lo</strong> <strong>49</strong>, <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor podrá, incluso<br />
<strong>de</strong>spués <strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong> <strong>en</strong>trega, subsanar a su propia costa todo incumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> sus<br />
obligaciones, si pue<strong>de</strong> hacer<strong>lo</strong> sin una <strong>de</strong>mora excesiva y sin causar al comprador inconv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes<br />
excesivos o incertidumbre <strong>en</strong> cuanto al reembolso por <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor <strong>de</strong> <strong>lo</strong>s gastos<br />
anticipados por <strong>el</strong> comprador. No obstante, <strong>el</strong> comprador conservará <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho a exigir<br />
la in<strong>de</strong>mnización <strong>de</strong> <strong>lo</strong>s daños y <strong>perjuicio</strong>s conforme a la pres<strong>en</strong>te Conv<strong>en</strong>ción.<br />
2) Si <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor pi<strong>de</strong> al comprador que le haga saber si acepta <strong>el</strong> cumplimi<strong>en</strong>to<br />
y <strong>el</strong> comprador no ati<strong>en</strong><strong>de</strong> la petición <strong>en</strong> un plazo razonable, <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor podrá cumplir<br />
sus obligaciones <strong>en</strong> <strong>el</strong> plazo indicado <strong>en</strong> su petición. El comprador no podrá, antes <strong>de</strong>l<br />
v<strong>en</strong>cimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> ese plazo, ejercitar ningún <strong>de</strong>recho o acción incompatible con <strong>el</strong> cumplimi<strong>en</strong>to<br />
por <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor <strong>de</strong> las obligaciones que le incumban.<br />
3) Cuando <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor comunique que cumplirá sus obligaciones <strong>en</strong> un plazo<br />
<strong>de</strong>terminado, se presumirá que pi<strong>de</strong> al comprador que le haga saber su <strong>de</strong>cisión conforme<br />
al párrafo prece<strong>de</strong>nte.<br />
4) La petición o comunicación hecha por <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor conforme al párrafo 2 o<br />
al párrafo 3 <strong>de</strong> este artícu<strong>lo</strong> no surtirá efecto a m<strong>en</strong>os que sea recibida por <strong>el</strong><br />
comprador.<br />
INTRODUCCIÓN<br />
1. En su párrafo 1, <strong>el</strong> artícu<strong>lo</strong> <strong>48</strong> reconoce al v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor<br />
<strong>el</strong> llamado <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> subsanación, que le permite corregir,<br />
incluso <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong> <strong>en</strong>trega fijada <strong>en</strong> <strong>el</strong> contrato,<br />
cualquier incumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> las obligaciones que le correspondan<br />
<strong>en</strong> virtud <strong>de</strong>l contrato o <strong>de</strong> la Conv<strong>en</strong>ción siempre<br />
que <strong>el</strong> ejercicio <strong>de</strong> este <strong>de</strong>recho no cause al comprador<br />
inconv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes excesivos. En cambio, <strong>el</strong> artícu<strong>lo</strong> 37 permite<br />
al v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor que haya <strong>en</strong>tregado anticipadam<strong>en</strong>te unas merca<strong>de</strong>rías<br />
no conformes con <strong>el</strong> contrato subsanar esa falta<br />
<strong>de</strong> conformidad hasta la fecha fijada para la <strong>en</strong>trega.<br />
DERECHO A SUBSANAR UN INCUMPLIMIENTO<br />
(párrafo 1 <strong>de</strong>l artícu<strong>lo</strong> <strong>48</strong>)<br />
2. El párrafo 1 <strong>de</strong>l artícu<strong>lo</strong> <strong>48</strong> permite al v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor<br />
subsanar <strong>el</strong> incumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> cualquier obligación<br />
contractual. Tal <strong>de</strong>recho se conce<strong>de</strong> só<strong>lo</strong> “sin <strong>perjuicio</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>lo</strong> <strong>dispuesto</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> artícu<strong>lo</strong> <strong>49</strong>”, que es la disposición que<br />
establece <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong>l comprador a <strong>de</strong>clarar<br />
resu<strong>el</strong>to <strong>el</strong> contrato. La resolución <strong>de</strong>l contrato, por <strong>lo</strong> tanto,<br />
suprime <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho <strong>de</strong>l v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor a subsanar. En g<strong>en</strong>eral,<br />
incumbe al comprador <strong>de</strong>cidir si <strong>el</strong> contrato ha <strong>de</strong> ser o no<br />
resu<strong>el</strong>to. El comprador pue<strong>de</strong> ejercer <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho a<br />
resolver<strong>lo</strong> sin que <strong>lo</strong> restrinja <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho <strong>de</strong>l v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor a<br />
subsanar 1 . Esta solución se apoya también <strong>en</strong> <strong>el</strong> párrafo 2<br />
<strong>de</strong>l artícu<strong>lo</strong> <strong>48</strong>, según <strong>el</strong> cual <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor <strong>de</strong>be pedir al<br />
comprador que acepte la subsanación 2 . Así pues <strong>el</strong> comprador<br />
que ti<strong>en</strong>e <strong>de</strong>recho a <strong>de</strong>clarar resu<strong>el</strong>to <strong>el</strong> contrato no<br />
necesita esperar primero a la subsanación, sino que pue<strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>clarar resu<strong>el</strong>to <strong>el</strong> contrato tan pronto se produzca un<br />
incumplimi<strong>en</strong>to es<strong>en</strong>cial 3 (pero véase <strong>el</strong> procedimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />
comunicación a que se hace refer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>lo</strong>s párrafos 7 a<br />
9, infra). No obstante, hay tribunales que han adoptado <strong>el</strong><br />
criterio <strong>de</strong> que <strong>el</strong> comprador <strong>de</strong>be permitir primero que <strong>el</strong><br />
v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor subsane cualquier incumplimi<strong>en</strong>to (incluso<br />
es<strong>en</strong>cial), y tribunales que se han negado a reconocer un<br />
incumplimi<strong>en</strong>to es<strong>en</strong>cial si <strong>el</strong> comprador no ha dado al<br />
v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor la oportunidad <strong>de</strong> corregir <strong>el</strong> incumplimi<strong>en</strong>to 4 . Se<br />
ha observado, sin embargo, que un incumplimi<strong>en</strong>to es rara<br />
vez es<strong>en</strong>cial si pue<strong>de</strong> corregirse fácilm<strong>en</strong>te 5 . Pero esta regla<br />
no <strong>de</strong>be <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>rse, sin embargo, <strong>en</strong> <strong>el</strong> s<strong>en</strong>tido <strong>de</strong> que <strong>en</strong><br />
todos <strong>lo</strong>s casos <strong>de</strong>ba ofrecerse primero al v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor una<br />
oportunidad <strong>de</strong> subsanar 6 .<br />
3. El <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> subsanar se conce<strong>de</strong> só<strong>lo</strong> <strong>en</strong> ciertas<br />
circunstancias, a saber, cuando <strong>el</strong> incumplimi<strong>en</strong>to pue<strong>de</strong><br />
remediarse sin <strong>de</strong>mora o inconv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te no razonables para<br />
<strong>el</strong> comprador y sin la incertidumbre <strong>de</strong> si <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor<br />
comp<strong>en</strong>sará <strong>lo</strong>s costos que haya sufragado previam<strong>en</strong>te <strong>el</strong><br />
comprador. Se ha dictaminado que estas condiciones se<br />
cumpl<strong>en</strong>, por ejemp<strong>lo</strong>, cuando unos motores <strong>de</strong>fectuosos<br />
pue<strong>de</strong>n ajustarse fácilm<strong>en</strong>te sin tardanza y a un costo<br />
mínimo 7 .<br />
4. De <strong>lo</strong>s artícu<strong>lo</strong>s 46 y <strong>48</strong> se ha concluido que <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor,<br />
cuando subsane <strong>lo</strong>s <strong>de</strong>fectos <strong>de</strong> las merca<strong>de</strong>rías<br />
<strong>en</strong>tregadas, ti<strong>en</strong>e que pagar <strong>lo</strong>s gastos realizados por <strong>el</strong><br />
comprador 8 .<br />
5. La voluntad <strong>de</strong>l v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor <strong>de</strong> subsanar un incumplimi<strong>en</strong>to<br />
ha sido t<strong>en</strong>ida <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta como factor para <strong>de</strong>terminar<br />
si un <strong>de</strong>fecto <strong>de</strong> calidad equivale a un incumplimi<strong>en</strong>to<br />
es<strong>en</strong>cial <strong>de</strong>l contrato 9 .
166 Comp<strong>en</strong>dio <strong>de</strong> jurispru<strong>de</strong>ncia r<strong>el</strong>ativo a la Conv<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> las Naciones Unidas sobre <strong>lo</strong>s Contratos <strong>de</strong> Comprav<strong>en</strong>ta Internacional <strong>de</strong> Merca<strong>de</strong>rías<br />
DERECHO A INDEMNIZACIÓN DE LOS DAÑOS<br />
6. Según la última oración <strong>de</strong>l párrafo 1 <strong>de</strong>l artícu<strong>lo</strong> <strong>48</strong>,<br />
aunque <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor subsane un incumplimi<strong>en</strong>to, <strong>el</strong><br />
comprador sigue t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>de</strong>recho a in<strong>de</strong>mnización <strong>de</strong> <strong>lo</strong>s<br />
daños y <strong>perjuicio</strong>s. Se ha dictaminado que un comprador<br />
t<strong>en</strong>ía <strong>de</strong>recho al 10 % <strong>de</strong>l va<strong>lo</strong>r total <strong>de</strong> una v<strong>en</strong>ta, <strong>en</strong><br />
concepto <strong>de</strong> daños y <strong>perjuicio</strong>s causados por la <strong>de</strong>mora <strong>en</strong><br />
la <strong>en</strong>trega y por haber t<strong>en</strong>ido <strong>el</strong> comprador que <strong>en</strong>cargarse<br />
<strong>de</strong>l transporte <strong>de</strong> las merca<strong>de</strong>rías 10 .<br />
PETICIÓN DE REPARAR UN INCUMPLIMIENTO<br />
(párrafos 2 a 4 <strong>de</strong>l artícu<strong>lo</strong> <strong>48</strong>)<br />
7. De conformidad con <strong>el</strong> párrafo 2 <strong>de</strong>l artícu<strong>lo</strong> <strong>48</strong>, <strong>el</strong><br />
v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor pue<strong>de</strong> comunicar al comprador su <strong>de</strong>seo <strong>de</strong><br />
subsanar un incumplimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> un plazo <strong>de</strong>terminado, y<br />
pue<strong>de</strong> pedir al comprador “que le haga saber si acepta” la<br />
subsanación. Según <strong>el</strong> párrafo 3 <strong>de</strong>l artícu<strong>lo</strong> <strong>48</strong>, se presumirá<br />
que la comunicación por <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor <strong>de</strong> su <strong>de</strong>seo <strong>de</strong><br />
subsanar <strong>el</strong> incumplimi<strong>en</strong>to incluye la petición a que antes<br />
se hacía refer<strong>en</strong>cia. Si <strong>el</strong> comprador no respon<strong>de</strong> a esa<br />
petición <strong>en</strong> un plazo razonable (o presuntam<strong>en</strong>te la acepta) 11 ,<br />
<strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor pue<strong>de</strong> subsanar <strong>el</strong> incumplimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>el</strong> plazo<br />
indicado y <strong>el</strong> comprador, <strong>en</strong> aplicación <strong>de</strong>l párrafo 2 <strong>de</strong>l<br />
artícu<strong>lo</strong> <strong>48</strong>, no podrá ejercer ningún <strong>de</strong>recho o ejercitar<br />
ninguna acción que sea incompatible con la subsanación <strong>de</strong>l<br />
incumplimi<strong>en</strong>to por <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor.<br />
8. La petición al comprador <strong>de</strong> que responda a la propuesta<br />
<strong>de</strong> subsanación que pres<strong>en</strong>te <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor <strong>de</strong> conformidad<br />
con <strong>lo</strong>s párrafos 2 ó 3 <strong>de</strong>l artícu<strong>lo</strong> <strong>48</strong> <strong>de</strong>be especificar<br />
<strong>el</strong> plazo que éste ofrece para <strong>el</strong> cumplimi<strong>en</strong>to. Si no indica<br />
<strong>el</strong> plazo para la subsanación propuesta, la petición no t<strong>en</strong>drá<br />
<strong>el</strong> efecto que le atribuye <strong>el</strong> párrafo 2 <strong>de</strong>l artícu<strong>lo</strong> <strong>48</strong> 12 .<br />
9. Como excepción al principio <strong>de</strong> sufici<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />
la expedición por medios a<strong>de</strong>cuados, <strong>el</strong> párrafo 4 <strong>de</strong>l artícu<strong>lo</strong><br />
<strong>48</strong> establece que <strong>el</strong> comprador ti<strong>en</strong>e que recibir la<br />
petición <strong>de</strong>l v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor <strong>de</strong> que responda a la propuesta <strong>de</strong><br />
subsanación (o una comunicación <strong>de</strong> su <strong>de</strong>seo <strong>de</strong> subsanar<br />
<strong>el</strong> incumplimi<strong>en</strong>to, que se presume que incluye esa petición<br />
<strong>de</strong> conformidad con <strong>el</strong> párrafo 3 <strong>de</strong>l artícu<strong>lo</strong> <strong>48</strong>), pues <strong>de</strong><br />
otro modo la petición o comunicación no t<strong>en</strong>drán <strong>el</strong> efecto<br />
que establece <strong>el</strong> párrafo 2 <strong>de</strong>l mismo artícu<strong>lo</strong>. <strong>Sin</strong> embargo,<br />
<strong>el</strong> artícu<strong>lo</strong> 27 se aplica a la respuesta <strong>de</strong>l comprador, que<br />
por consigui<strong>en</strong>te surte efecto tanto si se recibe como <strong>en</strong><br />
caso contrario, siempre que se remita por un medio<br />
a<strong>de</strong>cuado 13 .<br />
Notas<br />
1<br />
Véase, por ejemp<strong>lo</strong>, caso CLOUT N o 90 [Pretura circondariale <strong>de</strong> Parma, Italia, 24 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 1989] (Véase <strong>el</strong> texto íntegro<br />
<strong>de</strong> la <strong>de</strong>cisión); caso CLOUT N o 2 [Oberlan<strong>de</strong>sgericht Frankfurt a.M., Alemania, 17 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1991] (véase <strong>el</strong> texto íntegro<br />
<strong>de</strong> la <strong>de</strong>cisión); caso CLOUT N o 165 [Oberlan<strong>de</strong>sgericht Ol<strong>de</strong>nburg, Alemania, 1 o <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 1995]; caso CLOUT N o 235<br />
[Bun<strong>de</strong>sgerichtshof, Alemania, 25 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 1997]; caso CLOUT N o 304 [Arbitraje–Cámara <strong>de</strong> Comercio Internacional, laudo N o 7531<br />
1994].<br />
2<br />
Véase también caso CLOUT N o 304 [Arbitraje–Cámara <strong>de</strong> Comercio Internacional, laudo N o 7531 1994] (véase <strong>el</strong> texto íntegro <strong>de</strong><br />
la <strong>de</strong>cisión).<br />
3<br />
Véase Docum<strong>en</strong>tos Oficiales <strong>de</strong> la Confer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> las Naciones Unidas sobre <strong>lo</strong>s Contratos <strong>de</strong> Comprav<strong>en</strong>ta Internacional <strong>de</strong><br />
Merca<strong>de</strong>rías, Vi<strong>en</strong>a, 10 <strong>de</strong> marzo–11 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 1980 (publicación <strong>de</strong> las Naciones Unidas, N o <strong>de</strong> v<strong>en</strong>ta S.81.IV.3), 41: “5. Si ha habido<br />
incumplimi<strong>en</strong>to es<strong>en</strong>cial <strong>de</strong>l contrato, <strong>el</strong> comprador ti<strong>en</strong>e inmediatam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>recho a <strong>de</strong>clarar<strong>lo</strong> resu<strong>el</strong>to. No necesita <strong>en</strong>viar previam<strong>en</strong>te<br />
al v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor notificación <strong>de</strong> esa int<strong>en</strong>ción, ni darle ninguna oportunidad <strong>de</strong> que subsane <strong>el</strong> incumplimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> virtud <strong>de</strong>l [a la sazón]<br />
artícu<strong>lo</strong> 44 6. <strong>Sin</strong> embargo, <strong>el</strong> hecho <strong>en</strong> algunos casos <strong>de</strong> que <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor pueda y quiera subsanar la falta <strong>de</strong> conformidad <strong>de</strong> las<br />
merca<strong>de</strong>rías sin originar inconv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te al comprador tal vez indique que no ha habido incumplimi<strong>en</strong>to es<strong>en</strong>cial, salvo que <strong>el</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor<br />
no rectifique la falta <strong>de</strong> conformidad <strong>en</strong> un plazo a<strong>de</strong>cuado.”<br />
4<br />
Véase, por ejemp<strong>lo</strong>, caso CLOUT N o 339 [Landgericht Reg<strong>en</strong>sburg, Alemania, 24 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1998].<br />
5<br />
Véase por ejemp<strong>lo</strong> Tribunal <strong>de</strong> Arbitraje <strong>de</strong> la CCI, Francia, laudo N o 7754, ICC International Court of Arbitration Bulletin 2000, 46.<br />
6<br />
Véase Docum<strong>en</strong>tos Oficiales <strong>de</strong> la Confer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> las Naciones Unidas sobre <strong>lo</strong>s Contratos <strong>de</strong> Comprav<strong>en</strong>ta Internacional <strong>de</strong><br />
Merca<strong>de</strong>rías, Vi<strong>en</strong>a, 10 <strong>de</strong> marzo a 11 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 1980 (publicación <strong>de</strong> las Naciones Unidas, N o <strong>de</strong> v<strong>en</strong>ta S.81.IV.3), 41, párr. 6<br />
(“<strong>en</strong> algunos casos”).<br />
7<br />
Tribunal <strong>de</strong> Arbitraje <strong>de</strong> la CCI, Francia, laudo N o 7754, ICC International Court of Arbitration Bulletin 2000, 46.<br />
8<br />
Caso CLOUT N o 125 [Oberlan<strong>de</strong>sgericht Hamm, Alemania, 9 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 1995] (costos <strong>de</strong> sustitución <strong>de</strong> v<strong>en</strong>tanas <strong>de</strong>fectuosas).<br />
9<br />
Caso CLOUT N o 282 [Oberlan<strong>de</strong>sgericht Kobl<strong>en</strong>z , Alemania, 31 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 1997].<br />
10<br />
Caso CLOUT N o 151 [Cour d’app<strong>el</strong> Gr<strong>en</strong>oble, Francia, 26 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 1995] (hangar <strong>de</strong>smant<strong>el</strong>ado <strong>de</strong> segunda mano con ciertas<br />
partes <strong>de</strong>fectuosas que tuvieron que repararse dos veces).<br />
11<br />
Por ejemp<strong>lo</strong>, véase Amtsgericht Nordhorn, Alemania, 14 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 1994, Unilex.<br />
12<br />
Véase Docum<strong>en</strong>tos Oficiales <strong>de</strong> la Confer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> las Naciones Unidas sobre <strong>lo</strong>s Contratos <strong>de</strong> Comprav<strong>en</strong>ta Internacional <strong>de</strong><br />
Merca<strong>de</strong>rías, Vi<strong>en</strong>a, 10 <strong>de</strong> marzo a 11 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 1980 (publicación <strong>de</strong> las Naciones Unidas, N o <strong>de</strong> v<strong>en</strong>ta S.81.IV.3), 41, párr. 14.<br />
13<br />
Id., párr. 16.