15.06.2014 Views

“Realización de los derechos del niño en la primera infancia”

“Realización de los derechos del niño en la primera infancia”

“Realización de los derechos del niño en la primera infancia”

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

. . . Sost<strong>en</strong>emos que <strong>la</strong> voz (<strong>en</strong> su s<strong>en</strong>tido más amplio) <strong>de</strong>l niño pequeño <strong>de</strong>be ser escuchada<br />

y at<strong>en</strong>dida por adultos significativos que estén <strong>en</strong> armonía con <strong>los</strong> intereses y necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l<br />

niño. . . .<br />

El concepto <strong>de</strong> “<strong>de</strong>rechos” se construye, se realiza y se experim<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> <strong>la</strong> sociedad. El<br />

ejercicio y <strong>la</strong> experi<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>los</strong> “<strong>de</strong>rechos” requiere <strong>la</strong> interacción con y <strong>en</strong> el mundo social:<br />

<strong>en</strong> pocas pa<strong>la</strong>bras, participación. Es gracias a <strong>la</strong> participación que “uno discute <strong>los</strong> asuntos<br />

comunes con <strong>los</strong> <strong>de</strong>más, reflexiona sobre el bi<strong>en</strong> común, apr<strong>en</strong><strong>de</strong> a asumir responsabilida<strong>de</strong>s,<br />

a juzgar y a <strong>de</strong>cidir”. 49 Ésta es nuestra aspiración para todos, incluso para <strong>los</strong> miembros más<br />

pequeños <strong>de</strong> nuestra sociedad: <strong>la</strong>s condiciones y <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong> participar <strong>en</strong> diálogos y<br />

negociaciones, <strong>de</strong> ser consci<strong>en</strong>tes y reflexivos, <strong>de</strong> asumir responsabilida<strong>de</strong>s individuales y<br />

colectivas, <strong>de</strong> evaluar y obrar.<br />

Una pl<strong>en</strong>a participación <strong>en</strong> <strong>la</strong> vida familiar, <strong>en</strong> <strong>la</strong>s insta<strong>la</strong>ciones <strong>de</strong>stinadas al cuidado <strong>de</strong>l<br />

niño y <strong>en</strong> <strong>la</strong> sociedad está indisolublem<strong>en</strong>te ligada a <strong>la</strong> s<strong>en</strong>sación <strong>de</strong> sí mismo que ti<strong>en</strong>e el<br />

niño pequeño, a su bi<strong>en</strong>estar, a su autonomía y a su re<strong>la</strong>ción con el mundo social que le ro<strong>de</strong>a.<br />

Des<strong>de</strong> el mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> nacer, <strong>los</strong> niños están listos para participar.<br />

Es <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l microcosmos <strong>de</strong> <strong>la</strong> familia o <strong>la</strong> comunidad don<strong>de</strong> se establec<strong>en</strong> <strong>la</strong>s pautas<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> participación, don<strong>de</strong> <strong>la</strong> interv<strong>en</strong>ción <strong>de</strong>l niño como co<strong>la</strong>borador es respetada y <strong>la</strong><br />

repres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> sí mismo se refuerza con <strong>la</strong> s<strong>en</strong>sación <strong>de</strong> <strong>la</strong> propia compet<strong>en</strong>cia: “Yo soy y<br />

yo puedo”. . . .<br />

La participación se produce, estableci<strong>en</strong>do pautas <strong>de</strong> co<strong>la</strong>boración, <strong>en</strong> <strong>los</strong> porm<strong>en</strong>ores <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> vida diaria y recibe apoyo <strong>en</strong> el acto, ya sea como se produzca <strong>la</strong> comunicación.<br />

¡La niña llora! Su acción involucra todo su ser. . . . Inmediatam<strong>en</strong>te <strong>los</strong> adultos significativos<br />

están predispuestos personal y culturalm<strong>en</strong>te a interpretar esa iniciativa.<br />

. . . En el l<strong>la</strong>nto u otro tipo <strong>de</strong> señales, <strong>la</strong> comunicación es puesta <strong>en</strong> marcha por <strong>la</strong> niña. El<br />

otro actor <strong>de</strong> esta danza social <strong>en</strong>tra <strong>en</strong> armonía con <strong>la</strong> niña y establece contacto visual. . . . El<br />

adulto u otra persona significativa sigue <strong>la</strong> mirada <strong>de</strong> <strong>la</strong> niña y nombra lo que está mirando.<br />

Esta s<strong>en</strong>cil<strong>la</strong> estrategia refuerza <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong> niña, favorece <strong>la</strong> adquisición<br />

<strong>de</strong>l l<strong>en</strong>guaje, pero sobre todo, y <strong>de</strong> manera particu<strong>la</strong>rm<strong>en</strong>te importante para el tema <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

pres<strong>en</strong>te discusión, <strong>en</strong>tab<strong>la</strong> <strong>en</strong>tre <strong>los</strong> dos una situación <strong>de</strong> participación. Tales situaciones se<br />

repit<strong>en</strong> a cada mom<strong>en</strong>to día tras día, construy<strong>en</strong>do <strong>la</strong> experi<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> participación.<br />

En <strong>los</strong> primeros días y meses, <strong>la</strong> niña <strong>en</strong>tra <strong>en</strong> contacto con el mundo a través <strong>de</strong> todo su<br />

cuerpo. Entra <strong>en</strong> armonía con <strong>los</strong> <strong>de</strong>más. . . . Apr<strong>en</strong><strong>de</strong>, a través <strong>de</strong> <strong>los</strong> m<strong>en</strong>sajes implícitos<br />

y explícitos <strong>de</strong> su discurso, muchas cosas acerca <strong>de</strong> <strong>la</strong> naturaleza <strong>de</strong> <strong>la</strong>s reg<strong>la</strong>s <strong>de</strong> su cultura<br />

particu<strong>la</strong>r. . . .<br />

Creemos que <strong>los</strong> servicios <strong>de</strong> cuidado y educación preesco<strong>la</strong>res basados <strong>en</strong> el juego ofrec<strong>en</strong><br />

un mecanismo i<strong>de</strong>al para <strong>la</strong> promoción <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> <strong>los</strong> niños pequeños. . . . Nos<br />

preocupa el actual cambio que reduce el papel activo <strong>de</strong>l niño <strong>en</strong> <strong>los</strong> servicios educativos.<br />

Varias pruebas basadas <strong>en</strong> investigaciones y algunas políticas educativas reci<strong>en</strong>tes reve<strong>la</strong>n <strong>la</strong><br />

aplicación <strong>de</strong> currícu<strong>los</strong> más conv<strong>en</strong>cionales y c<strong>en</strong>trados <strong>en</strong> <strong>los</strong> maestros, para niños <strong>de</strong> edad<br />

cada vez m<strong>en</strong>or. . . . Tratando <strong>de</strong> contrarrestar lo que se percibe como una <strong>de</strong>ca<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

mo<strong>de</strong><strong>los</strong> <strong>de</strong> alfabetización <strong>en</strong> <strong>la</strong> lectoescritura y <strong>en</strong> <strong>la</strong> matemática, <strong>la</strong> educación temprana está<br />

volvi<strong>en</strong>do a una pedagogía <strong>de</strong>l siglo xix, basada <strong>en</strong> <strong>los</strong> intereses <strong>de</strong>l mercado <strong>la</strong>boral, que se<br />

conc<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> preparar a <strong>los</strong> niños <strong>de</strong>s<strong>de</strong> una edad temprana para que se conviertan <strong>en</strong> mano<br />

<strong>de</strong> obra cualificada.<br />

49 Voet, R. (1998), “Feminism and Citiz<strong>en</strong>ship”, página 137, citado <strong>en</strong> Drake, R. F. (2001), The Principles of Social<br />

Policy, Palgrave: Hampshire, Reino Unido.<br />

100<br />

Guía a <strong>la</strong> Observación G<strong>en</strong>eral N° 7: “Realización <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong>l niño <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>primera</strong> infancia”

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!