06.05.2014 Views

cuento del pájaro carpintero y su esposa, la mujer tiuque - Onomázein

cuento del pájaro carpintero y su esposa, la mujer tiuque - Onomázein

cuento del pájaro carpintero y su esposa, la mujer tiuque - Onomázein

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

LITERATURA ORAL KAWÉSQAR: CUENTO DEL PÁJARO CARPINTERO… 53<br />

463. Kuosá asekstárær jaláu kuos<br />

at’álsqans ak’uá jetáksqans qájesáse-ker<br />

jeksór.<br />

464. “Hánno kiáno če afčár čečáusekuelóna<br />

qájes jaláu čečél-pas<br />

jekuá jekuéjo čeá sekué<strong>la</strong>i-he táu<br />

kuteké ko qólok-s kok”, æsk’ák.<br />

465. “Kuosá kius sekuás<br />

æskuosk’iák ka kius sekuás kuos<br />

askét kuosá kuos káu sekuáqa<br />

ka kuteké jetapsénær če ačé-s<br />

ker-s”.<br />

466. “T’ak’iér-s kok awok’éna<br />

kenčás-ker hos 138 kuo ak’uás<br />

atóksor če kuos jenák-aká kep-s<br />

k’ak?”<br />

467. “Hannó [a]če čečáu-sekuelónær<br />

kúkta-ker kep os ar kiáwel<br />

ker”, æsk’ák.<br />

468. “Hannó kuas os ário kukás<br />

kuteké os čečáu-sekuáqas-pas<br />

kemná-kestáu”, æsk’ák.<br />

469. Kuósos sa kuos eikuákiar<br />

ka kuteké kius palo aft’ǽc’elásna<br />

kuok fkiár asejá-er-s 139 kok.<br />

463. Y después habló cuando vio<br />

que <strong>la</strong> fogata estaba a punto de<br />

apagarse 135 .<br />

464. “He aquí que no hago arder<br />

el fuego mediante soplido; está<br />

empezando a apagarse [el fuego]<br />

que había, a lo mejor usted 136 puede<br />

sop<strong>la</strong>rlo y usted sabrá más”, así<br />

[dijo].<br />

465. “Para sop<strong>la</strong>rlo así hay que<br />

sop<strong>la</strong>rlo y este que … lo avivé mediante<br />

soplido y empezó a crecer<br />

[el fuego]” 137 .<br />

466. “Cuando arda <strong>la</strong> fogata voy a<br />

cortar leña para mantener<strong>la</strong>, pues<br />

¿para qué hay [árboles] y yo estoy<br />

aquí sin hacer nada, igual?”<br />

467. “He aquí que el soplido no<br />

me ha dado re<strong>su</strong>ltado, ya no tengo<br />

más aire”, así [dijo].<br />

468. “Mira que el aire entró, ya<br />

soplé todo el aire, ya no me queda<br />

nada”, así [dijo].<br />

469. Después lo mató a garrotazos<br />

y con el palo afi<strong>la</strong>do lo ensartó,<br />

se cuenta.<br />

135<br />

lit. cuando vio que <strong>la</strong> fogata que antes había intentado apagar, al hacerlo casi se había apagado.<br />

136<br />

El hab<strong>la</strong>nte utiliza jekuéjo, forma para dirigirse a una persona poco conocida, en vez de<br />

directamente con čáu, tú; es como decir “mire Ud.”, < jé[ksor] ver, mirar + k’ojó, kuéjo<br />

oblicuo, chueco, indirectamente.<br />

137<br />

Dijo el <strong>carpintero</strong>.<br />

138<br />

= asós (?), partícu<strong>la</strong> de pretérito; posible error <strong>del</strong> hab<strong>la</strong>nte.<br />

139<br />

= aselájer, decir + durativo; variante individual <strong>del</strong> hab<strong>la</strong>nte.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!