cuento del pájaro carpintero y su esposa, la mujer tiuque - Onomázein
cuento del pájaro carpintero y su esposa, la mujer tiuque - Onomázein
cuento del pájaro carpintero y su esposa, la mujer tiuque - Onomázein
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
LITERATURA ORAL KAWÉSQAR: CUENTO DEL PÁJARO CARPINTERO… 41<br />
358. “Ko-aksék kius at tqal-atǽlterrék<br />
ker hóut atǽl ak’uás afčár<br />
k’uák’ak æsk’iák kius at kar jáu<br />
atǽl-terrék kser ačáal-fqat ās”,<br />
æsk’ák asaháker-s kuo.<br />
359. Kstal at ka kuteké asahák-er-s<br />
kuos kutá<strong>la</strong>p ksepčé asahák-er-s<br />
ko ak’uás kuteké …<br />
360. jetéso kuteké jeféso kuteké<br />
jerkuór so, “čeá kuos jerkuór<br />
aqás-kar jerkuór-aqá kuolékso<br />
ksépso k’uás táu čečél pákial<br />
ačáal-fqat<br />
361. kuosó woks jenák kius ksepso<br />
sa jeksólok k’iák ačáal afqát<br />
sa”, æsk’iák asaháker kuos.<br />
362. “Æs-kiúk ak’uás ka kuteké<br />
kuo afqát jenák-akstá-ar hannó<br />
jat čekék-sekué-ker kuteké k’exás<br />
jetǽl-qei-kuor qei”, æsk’ák.<br />
363. “Ječál kuteké ouskojónær<br />
ječál-sekué-akstá-ker haráu kotéjo<br />
čekék kuteké ksenǽs k’iák”.<br />
364. “C’éja-c’éja-sé<strong>la</strong>s čekék-ker<br />
serkstá-ker-s kok ku k’ápær ās<br />
k’élok čeá jerák ak’uás keičénak<br />
čeá kc’ái-k’enák ačáal kuos”.<br />
358. “Y <strong>su</strong>s varas 97 y <strong>la</strong>s varas<br />
<strong>del</strong> costado de <strong>la</strong> carpa [estaban]<br />
muy abajo 98 muy cerca <strong>del</strong> fogón,<br />
el armazón de <strong>la</strong> carpa”, así se<br />
contaba, así se narraba.<br />
359. Se decía que en el<strong>la</strong> había<br />
mucha gente y que al ir más lejos 99<br />
este que …<br />
360. so<strong>la</strong>mente se encontraban<br />
vestigios de comida y cocimiento<br />
de mariscos. “Yo [vi] vestigios de<br />
que habían botado conchas de<br />
marisco y también [vi] huel<strong>la</strong>s<br />
frescas de pisadas,<br />
361. eran dos y <strong>la</strong>s huel<strong>la</strong>s eran<br />
casi invisibles”, así se contaba.<br />
362. “Aquí es donde habrían<br />
estado 100 , he aquí que al rato<br />
aparecerán y habrán salido por<br />
última vez”, así [dijo].<br />
363. “Aparecerán cuando se<br />
hayan olvidado 101 , van a llegar<br />
nuevamente, van a llegar para<br />
invitar [a alguien]”.<br />
364. “Cuando llegue <strong>la</strong> <strong>tiuque</strong> a<br />
invitarme no pienso ir, me negaré,<br />
no tengo ganas” 102 .<br />
97<br />
i.e de <strong>la</strong> carpa, varas que constituyen <strong>la</strong> armazón de <strong>la</strong> carpa.<br />
98<br />
i.e. más allegadas a <strong>la</strong> fogata.<br />
99<br />
lit. hacia allá.<br />
100<br />
Se refiere al pájaro <strong>carpintero</strong> y <strong>la</strong> <strong>mujer</strong> <strong>tiuque</strong>.<br />
101<br />
i.e. se hayan olvidado de <strong>su</strong>s actos.<br />
102<br />
lit. me niego, no tengo ganas.