tria kajero

Esperantologio / Esperanto Studies 3 (2005), 5 39
Influoj de gepatra lingvo sur la lernadon de
esperanto: psikolingvistika esploro
Hiroshi Nagata kaj Renato Corsetti
Resumo. Tiu ĉi studo esploras la influojn de gepatra lingvo sur la lernadon
de esperanto pere de du taskoj: juĝado de akceptebleco de frazoj kaj libera
priskribado de bildo. Partoprenis entute 111 parolantoj el anglalingvanoj, perslingvanoj,
hungarlingvanoj kaj ruslingvanoj, malsamaj je la sperto en esperanto:
komencantoj, progresantoj kaj spertuloj. Testitaj fraztrajtoj estis tri-specaj:
tiaj, kiuj inkludis sintagmo-konservantan disigon (Grandan hundon renkontis la
knabo sur la strato.), tiaj, kiuj inkludis sintagmo-rompantan disigon (Grandan li
akiros sukceson.) kaj tiaj, en kiuj mankis kromvorto (Mi rakontos kion mi vidis.).
Tiuj ĉi transformitaj frazoj estis parigitaj respektive kun siaj bazaj frazoj: tiaj,
kiuj ne inkludis sintagmo-konservantan disigon (La knabo renkontis grandan
hundon sur la strato.), tiaj, kiuj ne entenis sintagmo-rompantan disigon (Li akiros
grandan sukceson.), kaj tiaj, kiuj inkludis kromvorton (Mi rakontos tion, kion mi
vidis.). Ĉefaj trovaĵoj estis: (1) diferenco de juĝado inter la bazaj kaj la transformitaj
frazoj okazis depende de tio, ĉu la gepatra lingvo permesis aŭ ne permesis
la kritajn fraztrajtojn. Tio ĉi okazis speciale ĉe komencantoj el perslingvanoj,
hungarlingvanoj kaj ruslingvanoj, kiam ili juĝis frazojn kiuj inkluzivis la
du tipojn de disigo. (2) La diferenco malgrandiĝis proporcie al spertiĝo en
esperanto. Tio ĉi estis plej rimarkebla ĉe perslingvanoj kaj hungarlingvanoj,
kiam ili juĝis la sintagmo-konservantajn frazojn. (3) Spertuloj el la kvar lingvanoj
donis preskaŭ samnivelan juĝadon precipe al la frazoj rilatantaj al la du
specoj de disigo. (4) Liberaj priskriboj, akiritaj precipe ĉe hungarlingvanoj kaj
ruslingvanoj, konsistis el frazesprimoj, kiuj estis kreitaj laŭ la gramatiko de iliaj
gepatraj lingvoj prefere ol statistike plej oftaj frazesprimoj ĉirkaŭantaj la skribantojn.
La trovaĵoj indikas la grandan influon de gepatra lingvo sur la lernadon
de esperanto. Ili ankaŭ indikas la influon de sperto pri la lingvo sur la juĝadon
de akceptebleco de frazoj.
Ĉiuj esperantoparolantoj, escepte de tiuj malmultaj kiuj denaske akiris
esperanton kiel unuan lingvon, lernas ĝin kiel duan lingvon. Ili do
eklernas esperanton post kiam ili pli aŭ malpli plene posedis sian gepatran
lingvon. Tio signifas, ke trajtoj de la gepatra lingvo facile influas lernadon
de la dua lingvo, ĉi-kaze esperanto. Tiaj trajtoj sendube inkluzivas tiujn de
fonetiko, vortofarado kaj frazkonstruado. Plue okazas influoj de la unua