02.03.2014 Views

El enfoque sistémico en el análisis de la producción animal ... - Inia

El enfoque sistémico en el análisis de la producción animal ... - Inia

El enfoque sistémico en el análisis de la producción animal ... - Inia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

TEORÍA SISTÉMICA Y PRODUCCIÓN ANIMAL 45<br />

d<strong>el</strong> mismo modo que <strong>la</strong>s limitaciones específicas y <strong>la</strong>s oportunida<strong>de</strong>s para <strong>el</strong> futuro están<br />

cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> <strong>la</strong> situación pres<strong>en</strong>te (Van <strong>de</strong>r Ploeg, 1996).<br />

Capillon (1985) propone, <strong>en</strong> <strong>el</strong> proceso inicial <strong>de</strong> acercami<strong>en</strong>to a <strong>la</strong> explotación, <strong>la</strong><br />

formu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> una hipótesis <strong>de</strong> partida acerca <strong>de</strong> cuáles son <strong>la</strong>s <strong>el</strong>ecciones estratégicas y<br />

sus <strong>de</strong>terminantes. Con posterioridad al análisis <strong>de</strong> los resultados, una vez logrado un conocimi<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong>tal<strong>la</strong>do, se trataría <strong>de</strong> confirmar o modificar dicha hipótesis inicial. Es <strong>en</strong>tonces<br />

cuando se estará <strong>en</strong> disposición <strong>de</strong> emitir un diagnóstico <strong>de</strong> <strong>la</strong> situación <strong>de</strong> <strong>la</strong> explotación<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> que se pondrán <strong>en</strong> evid<strong>en</strong>cia los problemas <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma y, conocidos éstos,<br />

<strong>la</strong> proposición <strong>de</strong> soluciones.<br />

Análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong> diversidad <strong>de</strong> explotaciones<br />

Una vez <strong>de</strong>finidos los aspectos a consi<strong>de</strong>rar <strong>en</strong> <strong>el</strong> análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong> explotación individual,<br />

uno <strong>de</strong> los principales obstáculos que se <strong>de</strong>be afrontar es <strong>la</strong> <strong>en</strong>orme diversidad <strong>de</strong><br />

explotaciones y <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> producción exist<strong>en</strong>tes. <strong>El</strong> hecho <strong>de</strong> aceptar dicha diversidad<br />

equivale a consi<strong>de</strong>rar que los agricultores, al marg<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>cias marcadas por<br />

<strong>el</strong> medio, no ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>la</strong> misma forma <strong>de</strong> producir (Capillon, 1985). La id<strong>en</strong>tificación <strong>de</strong> dichas<br />

prácticas permite establecer <strong>la</strong>s bases para c<strong>la</strong>sificar <strong>la</strong>s explotaciones <strong>en</strong> categorías<br />

r<strong>el</strong>acionadas con <strong>la</strong> manera <strong>de</strong> hacer <strong>la</strong>s cosas, mejor que a partir <strong>de</strong> estructuras homogéneas<br />

o tipos <strong>de</strong> producción (Beranger y Vissac, 1994).<br />

Durante mucho tiempo tal diversidad ha sido consi<strong>de</strong>rada como un obstáculo a <strong>la</strong> difusión<br />

d<strong>el</strong> progreso técnico. Pero <strong>en</strong> <strong>la</strong> situación actual, con cambios rápidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>en</strong>torno,<br />

esta diversidad <strong>en</strong>tre explotaciones, consi<strong>de</strong>rados como <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> un sistema que<br />

<strong>la</strong>s <strong>en</strong>globa, da unas mayores posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> perdurabilidad al conjunto d<strong>el</strong> mismo.<br />

Sería <strong>la</strong> propia gestión <strong>de</strong> los agricultores <strong>la</strong> responsable <strong>de</strong> <strong>la</strong> diversidad <strong>de</strong> explotaciones<br />

observadas <strong>en</strong> un <strong>en</strong>torno con unas condiciones simi<strong>la</strong>res. Es <strong>de</strong>cir, sería consecu<strong>en</strong>cia<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> distinta manera que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> los agricultores <strong>de</strong> reaccionar fr<strong>en</strong>te a <strong>la</strong>s acciones<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo (Van <strong>de</strong>r Ploeg, 1996) o <strong>de</strong> utilizar un mismo medio natural (Gibon,<br />

1981). Sin embargo, no es a<strong>de</strong>cuado afirmar <strong>en</strong> <strong>el</strong> s<strong>en</strong>o <strong>de</strong> esa variabilidad que <strong>el</strong> proyecto<br />

que supone una <strong>de</strong>terminada explotación sea superior a otra <strong>en</strong> términos absolutos, puesto<br />

que esto sólo se pue<strong>de</strong> evaluar <strong>en</strong> términos <strong>de</strong> objetivos y limitaciones específicas <strong>de</strong> cada<br />

caso (D<strong>en</strong>t et al., 1986).<br />

Estas consi<strong>de</strong>raciones han llevado a numerosos equipos a analizar <strong>la</strong> lógica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

<strong>el</strong>ecciones técnicas <strong>de</strong> los agricultores y a poner <strong>en</strong> evid<strong>en</strong>cia su funcionami<strong>en</strong>to, por medio<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> compr<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> sus objetivos y limitaciones (Gibon 1981; Lima, 1997). No obstante,<br />

tal como pon<strong>en</strong> <strong>de</strong> manifiesto Enevolds<strong>en</strong> et al., (1996), <strong>la</strong> evaluación y comparación<br />

<strong>de</strong> explotaciones resulta difícil por <strong>la</strong> escasez <strong>de</strong> datos y por <strong>la</strong> corr<strong>el</strong>ación exist<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong>tre muchos indicadores <strong>de</strong> manejo. La c<strong>la</strong>rificación <strong>de</strong> dicho funcionami<strong>en</strong>to, permitiría<br />

dar respuestas acerca <strong>de</strong> <strong>la</strong> conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> modificaciones <strong>en</strong> <strong>la</strong> explotación, o soluciones<br />

a los distintos problemas que se puedan ir sucedi<strong>en</strong>do.<br />

Herrami<strong>en</strong>tas para <strong>el</strong> estudio <strong>de</strong> <strong>la</strong> diversidad <strong>de</strong> explotaciones<br />

Con este objetivo, Deffontainnes y Petit (1985) propon<strong>en</strong> un esquema <strong>de</strong> <strong>la</strong> secu<strong>en</strong>cia<br />

metodológica para <strong>el</strong> estudio <strong>de</strong> <strong>la</strong>s explotaciones agríco<strong>la</strong>s <strong>de</strong> una región conocido como<br />

<strong>de</strong> «doble embudo». Consiste <strong>en</strong> un acercami<strong>en</strong>to al estudio <strong>de</strong> éstas <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un primer aná-<br />

Invest. Agr.: Prod. Sanid. Anim. Vol. 16 (1), 2001

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!