Bizkaiko Golkoko itsas biodibertsitatearen Gida - Aviso sobre ...
Bizkaiko Golkoko itsas biodibertsitatearen Gida - Aviso sobre ...
Bizkaiko Golkoko itsas biodibertsitatearen Gida - Aviso sobre ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
BIZKAIKO GOLKOKO ITSAS INGURUNEA<br />
3. ITSAS DINAMIKA: OLATUAK, MAREAK ETA ITSASLASTERRAK<br />
Itsasoa etengabe aldatzen ari den ingurunea da. Ozeanoan jarduten duten faktoreen eraginez,<br />
<strong>itsas</strong>lasterrak, olatuak eta mareak sortzen dira. Olatuak haizeak sortzen ditu; marea<br />
Lurraren, Ilargiaren eta Eguzkiaren grabitazio-erakarpenaren ondorioa da; eta <strong>itsas</strong>lasterrak<br />
haizeak eta tenperaturaren eta gazitasunaren gorabeherek eragiten dituzte, edo marearen<br />
edo olatuen ondorio dira.<br />
Haizearen energiaren zati handi bat ozeanoak bereganatu eta olatuak sortzen ditu, haize-olatuak<br />
esaten zaienak, alegia. Haize-olatuak sortzen direnean, hondoko <strong>itsas</strong>oa eratzen da; hau<br />
da, olatuak ugaritu egiten dira, eta depresio-gunetik ehunka, baita milaka kilometrora ere,<br />
urruntzen dira. <strong>Bizkaiko</strong> golkoaren konfigurazio geografikoaren eta haize nagusien eraginez,<br />
ohiko olatuak ipar-mendebaldekoak dira eta ia ez dago hegoaldeko eta ekialdeko olaturik.<br />
Urtean zeharreko olatuen banaketak, beraz, zuzeneko lotura du urtaroko fronte eta depresioen<br />
eraketarekin. Bi aldi izaten dira: udaldia (apiriletik irailera), ia olatuen % 75ek metro<br />
bete baino gutxiago hartzen dute (<strong>itsas</strong>o barea, <strong>itsas</strong>o kizkurra edo <strong>itsas</strong>kirria); eta negualdia<br />
(urritik martxora), olatuen % 75ek baino gehiagok metro bete baino gehiago<br />
hartzen dute (sagailoa). Batez beste, <strong>itsas</strong>o zakarra izaten da 30 egunetan (2,5 metroko<br />
olatuak); urteko egun batean, olatuek 5 metro baino gehiago hartzen dute (<strong>itsas</strong>o oso zakarra);<br />
eta urteko olaturik handiena gutxienez 7,5 metrokoa da (<strong>itsas</strong>o handia).<br />
<strong>Bizkaiko</strong> golkoko marea astronomikoa egun erdikoa da; hau da, 24 orduko aldian bi <strong>itsas</strong>gora<br />
eta bi <strong>itsas</strong>behera izaten dira. Marea-uhinaren % 75 Ilargiaren eraginpean dago, eta<br />
gainerako % 25a eguzkiaren eraginpean. Marea-uhina mendebaldetik sartu eta ekialderantz<br />
hedatzen da, eta, golkoan sartzen den heinean, haren anplitudea handitu egiten da.<br />
Marea hila denean, batez besteko marearen maila 1,5 metrokoa da, eta marea bizietan, ia<br />
4 metrokoa. Urteko gehienezko maila 4,5 metro baino gehiagokoa da.<br />
© J. Usoz<br />
Olatua lehertzen Zarautzen (Gipuzkoa) / Ola rompiendo en Zarautz (Gipuzkoa)
Change language