Bizkaiko Golkoko itsas biodibertsitatearen Gida - Aviso sobre ...
Bizkaiko Golkoko itsas biodibertsitatearen Gida - Aviso sobre ...
Bizkaiko Golkoko itsas biodibertsitatearen Gida - Aviso sobre ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
BIZKAIKO GOLKOKO ITSAS INGURUNEA<br />
irauteko: flotatu edo <strong>itsas</strong>ertzeko hondoetan hazi. Argiren konpentsazio-mailatik behera,<br />
fotosintesia ez da probetxugarria algentzat —eta oraindik asko dago 5.000 metro sakon<br />
den lautada abisaleraino—, bakterioak, ornogabeak —batzuk landareen antzekoak, anemonak<br />
eta gorgoniak, esate baterako— eta arrainak dira nagusi.<br />
<strong>Bizkaiko</strong> golkoa, ozeanografikoki azalduta, ozeano Atlantikoaren jarraipena da, eta Britainiar<br />
uharteen hegoaldearen (<strong>itsas</strong>o Zeltikoa) eta Azoreen arteko eremua hartzen du barne.<br />
Geografikoki, Bretainiako Finisterrek (48º ipar latitudea) eta Galiziako Finisterrek<br />
(8º mendebalde longitudea) mugatzen dute, eta iberiar penintsularen erdiak duen besteko<br />
hedadura du. Frantziako kostaldea plataforma kontinental zabala da eta Capbretoneko<br />
arroilaraino estutu eta Galiziarantz berriro hazten da. Ibai-ekarpen nagusiak Frantziako<br />
mendebaldeko lautada zabalak zeharkatzen dituzten Aturri, Garona eta Loira ibaiek<br />
osatzen dituzte; Kantauri aldeko ibaiak, berriz, motzak eta ekarpen txikikoak dira, uholdeak<br />
direnean izan ezik.<br />
Biogeografikoki, espezie borealen eta tropikalen trantsizio-eremua da. Udan, euskal <strong>itsas</strong>ertza<br />
berotu egiten da eta, aldi berean, ur hotzak azaleratzen dira Bretainian eta Galizian.<br />
Intereseko eremua da, beraz, <strong>itsas</strong> dibertsitatea aztertzeko; baina gaur egun ez da nahiko<br />
ezagutzen, zenbateraino dagoen arriskuan ezartzeko.<br />
2. GEOLOGIA: ITSASERTZA ETA ITSAS HONDOAK<br />
<strong>Bizkaiko</strong> golkoa Kretazeoan eratu zen, orain dela ehun milioi urte inguru; hala ere, <strong>itsas</strong>ertzaren<br />
azpiko arroka-multzo zaharrenak Goi Devoniarrekoak dira (duela 375 milioi<br />
urte). Golkoak zabaltzen jarraitu zuen Tertziario osoan, eta <strong>itsas</strong>peko sumendi-erupzioen<br />
estrusioaren eraginez, tektonismoak haustura nabarmenak eratu zituen. Bertan gertatutako<br />
sedimentazioak eta bestelako prozesuek plataforma oso estua —batez ere,<br />
ekialdeko aldean— eratzea eragin zuten, urpeko arroilek zeharkatua. Estaldura sedimentarioa<br />
oso txikia da edo ez dago horrelakorik plataforma kontinentaleko zatirik handienean.<br />
Arrezifeen eraketa Ogoñokoa, esate baterako, eta Keuper-eko (Goi Triasikoa) buztin plastikoen<br />
arroka-formazioak Behe Kretazeoan sortu ziren (Aptiarrean eta Albiarrean) lehenengo<br />
fenomeno diapirikoen eraginez. Hala ere, azaleratutako arroka gehienak kareharriak<br />
eta margak dira, eta hareharriak eta buztinak dituzte tartekaturik (flysch deritze).<br />
Zumaiako flyscha mundu osoan da ezaguna.<br />
Harea-sedimentuak sakabanatuta agertzen dira, jarraitasun handirik gabe. Irregulartasun<br />
geografiko asko dagoelako gertatzen da hori. Horrela, harea-kontzentrazio nagusiak badietan<br />
eta bokaletan daude, lurmuturren babesean eta <strong>itsas</strong>ertzeko garraioa eragozten<br />
duen edozein oztoporen babesean. Kuaternarioko metakinak (gaur egungo garaia) era<br />
askotarikoak dira, eta hondartzetako materialak eta alubioi —eta kolubioi— metaketak<br />
dituzte, baita zenbait glaziar-hondakin ere hegoaldeko zonetan. Landak (Akitania) dira inguruko<br />
formazio nagusia.<br />
23
Change language