13 hipotezoj pri Esperanto (2012) - Plansprachen.ch

lingvofilozofia, sed ankaŭ el historia kaj sociologia vidpunktoj, Esperanto ŝajnas esti ligita antaŭ ĉio al
la eŭropa fono, aŭ kunteksto.
3. La “finvenkisma” propagando, radikala alternativismo, fanatika idealismo kaj utopiismo
preskaŭ ruinigis Esperanton, dum kritiko ne estis dezirata.
Povas esti, ke la “finvenkismo“ servas kaj eĉ devas servi kiel esenca filozofio de la Eo-movado por
povi pravigi la kredon je la estonta mondvasta enkonduko de Eo, do je la venko de Eo kiel universala
(help)lingvo.
La funkciado de la “finvenkismo” de la Eo-movado estas iusence analoge komparebla kun la funkciado
de la marksismo de la komunisma movado. Preskaŭ ĉio esperant(ist)a staris ĝis nun en la servo de la
t.n. “finvenkisma” Eo-propagando kaj de la fanatika defendado de la “sankta afero”. La altgrada
propagandisma karaktero de la Eo-movado, ĝia radikala alternativismo kaj utopiismo preskaŭ ruinigis
Eon mem, kun la sekvo, ke hodiaŭ praktike neniu serioza forto plu en la mondo serioze konsideras Eon
kiel kandidaton por “mondlingvo” aŭ eĉ entute kiel normalan lingvon. La laŭdira “supereco” de Eo, kiu
estis asertita en plej diversaj fanfaronaj rezolucioj kaj blufaj manifestoj, kies fuŝa kaj realecfremda
enhavo, pseŭdoscienca kaj erara traktomaniero kaj hipokrita burokratia lingvaĵo dekomence devis veki
suspekton pri la vera karaktero de la Eo-movado, estis grandparte nur teoria dezir-elpensaĵo de certaj
tro idealismaj (aŭ iluziemaj) e-istoj, kiu neniam povis esti science pruvita kaj montriĝis nepruvebla, sed
kiu estis nur pura spekulado kaj, finfine, (mem)trompo. 16
Ankaŭ la konjugacio kaj la sintakso en Eo ne estas aglutinaj. Do, kun tipaj aglutinaj lingvoj kiel la turka, hungara, finna,
estona k.c., kiuj disponas pri ampleksa aglutina kazo-sistemo, Eo ne povas esti komparita, ĉar tia kazo-sistemo ne ekzistas en
Eo. Cetere, la ideon por la afiksa sistemo de Eo Zamenhof, kiu apenaŭ konis aglutinajn lingvojn, ĉerpis de la rusa lingvo (-
skaja ktp.).
16
La plej drastaj ekzemploj kaj kulminoj de tiu rezolucia eksceso kaj pseŭdo-sciencismo de la Eo-movado estis reflektitaj per
la Manifesto de Prago (1996), sed ankaŭ per la Deklaracio de Tyresö (1969), la Manifesto de Raŭmo (1980), la Deklaro de
PSEK (1980), la Konkludoj de Segedo (1988) kaj la Pakto por la Esperanta Civito (1998), Kvankam ili eble enhavis kelkajn
interesajn ideojn kaj konsiderojn el e-ista vidpunkto, pri kiuj indus diskuti, la komuna trajto kaj problemo de ĉiuj tiuj
deklaraĵoj estis, ke ili entenis elementojn, kiuj baziĝas nur sur supozoj, asertoj, spekuloj kaj imagoj (fantazioj) de e-istoj kaj
ne sur konkludoj kaj rezultoj el scienca analizado kaj sur historiaj realaĵoj. Fakte, neniu el la antaŭvididitaj celoj de tiuj
rezolucioj efektiviĝis, aŭ plenumiĝis ĝis nun: nek la solvo de la “lingva imperiismo” kaj de la “lingva problemo” entute, nek
la abolo de la “lingva maljusteco”, nek la establo de la “lingva demokratio” aŭ “lingva justedo”. nek la enkonduko de la
“lingva ekologio” (absurdegaĵo!), nek la kreo de la “novtipa internacia kulturo”, nek la konstruo de la “novtipa socimovada
organizmodelo” ktp. Ankaŭ ne la “emancipiĝo de la homaro”, nek la “fina venko” ktp. okazis pere de Eo – kaj ankaŭ ne
okazos. Same la “formale deklarataj celoj de la esperantismo” ne estis “atingeblaj en nekonata malproksima futuro” kaj ne
estos atingeblaj. En la manifestoj svarmas sociologiaj, filozofiaj kaj politikaj nocioj (kiel diasporo, demokratio, neŭtraleco,
justeco, humaneco, ekologio, transnacieco, lingvaj rajtoj, emancipiĝo k.s.), ĉe kiuj temas pri terminoj, kiujn la e-istoj
fuŝtransprenis el la sociaj sciencoj kaj komencis misutiligi en la falsa kredo, ke ili taŭgas por la analoga traktado de la kazo
de Eo kaj por la aplikado en la koncerna Eo-debato. En la origina senco de la vorto, la Eo-movado ne povas esti konsiderata
kiel diasporo, unue ĉar diasporo rilatas al la patrujo de iu konkreta etno, kiu vivas ekster tiu patrujo, kio en la kazo de e-istoj
ne ekzistas (kiel ekzemple ĉe judoj, armenoj, poloj, italoj ktp. ktp.) kaj due ĉar e-istoj ne reprezentas etnon en la tradicia
senco (per aliaj vortoj: kvankam la Eo-komunumo similas en pluraj rilatoj al etno, kvazaŭ-etno aŭ pseŭdo-etno, ĝis nun ĝi ne
fariĝis etno kaj de neniu estas agnoskita kiel etno (ankaŭ kiel lingvo mem Eo estas agnoskita de neniu instanco en la mondo,
do al Eo mankas kelkaj esencaj kondiĉoj, kiuj estas plenumendaj por esti agnoskita kiel etno; tamen la difinoj de nocioj
ankaŭ ŝanĝiĝas de tempo al tempo). Cetere, multo dependas ankaŭ de la e-istoj mem, ĉu ili perceptas sin mem kiel etnon aŭ
deziras esti agnoskitaj kiel etno aŭ ne (al mi tiaj mempercepto kaj deziro ne estas konataj – la problemo estas, ke le e-istoj
mem ne scias kion ili volas esti kaj ne esti, vd.ankaŭ: http://sezonoj.ru/2011/11/rec206.). Multajn kuriozaĵojn por montri la
esencon de Eo oni povas trovi ankaŭ en tiuj filmoj: http://www.youtube.com/user/filmkonkurso (jam la titoloj de certaj filmoj
vekas suspekton pri ilia groteska enhavo). Do, pro tio, la Eo-movado reprezentas, kaj (prefere) reprezentu sole precipe lozan
union de neregistaraj organizaĵoj (ankaŭ por tute ekskludi la komplikan diskuton pri etno, diasporo ktp,.), kiuj organizas
laŭstatute sian asocian agadon kaj efektivigu sian celaron, kompareble kun miloj da aliaj privataj organizaĵoj de la civila
socio. Tia statuso dume taŭgas kaj sufiĉas por la Eo-movado, aliajn ambiciojn kaj pretendojn ĝi ne povas havi kaj ne havu,
ĉar ĉiuj ceteraj pretendoj estas tro tiklaj, tro spekulaj kaj necertaj. Cetere, la e-istoj estas iom stranga komunumo: Ŝajnas, ke
ili aperas kiel komunumo precipe kadre de la movado, dum ekster la movado ili ofte ne aperas kiel e-istoj kaj eĉ prisilentas
aŭ neas sian e-istecon (aŭ ĉar ili ne deziras aŭ hontas evidentigi ĝin aŭ pro alia kialo). Ĉu do krom kiel parte oficiale
registritaj kaj agnoskitaj neregistara(j) organizaĵo(j) de la civilsocio, kio estas pli realisma, la Eo-movado povas sin ankoraŭ
difini kiel (neoficialan) lingvan minoritaton, kiu kiel tia formas (internacian, aŭ transnacian) komunumon, estas alia
demando. La problemo estas, ke ĝis nun la agnosko kiel lingva minoritato nenie okazis. Do, kiel oni vidas, ĉiuj demandoj
estas tro tiklaj kaj tro komplikaj, tiel ke al la Eo-movado oni povas nur konsili kaj rekomendi, ke ĝi ne tuŝu ilin, por eviti
superfluajn problemojn kaj kontraŭdirojn. La sociologoj kaj etnologoj okupiĝu pri tiuj demandoj. Kaj nelaste: La aparta
emfazo de “lingvaj rajtoj” estas inkluzivitaj en la minoritataj rajtoj, kiuj estas (pli bone) difinitaj en aliaj dokumentoj,
ekzemple en la Eŭropa Ĉarto por Regionaj kaj Minoritataj Lingvoj de 1992 (CETS 148) (vd.
http://eo.wikipedia.org/wiki/Eŭropa_Ĉarto_pri_la_Regionaj_kaj_Minoritataj_Lingvoj) kaj en la Universala Deklaracio pri la
Lingvaj Rajtoj, proklamita en Barcelono de 1996 (vd. http://en.wikipedia.org/wiki/ Universal_Declaration
_of_Linguistic_Rights, kiu estis subskribita de la Esperanta PEN-Centro. Do, anstataŭ krei iujn proprajn dubindajn
deklaraciojn, la Eo-movado prefere apogu tiujn deklaraciojn de la registaroj kaj civila socio (vd. ankaŭ http://www.lingvaj-
4