13 hipotezoj pri Esperanto (2012) - Plansprachen.ch

propagandi, pravigi kaj laŭdi Eon kaj ties laŭdirajn sukcesojn kaj progresojn. Ĉar la interlingvistoj kaj
esperantologoj agadis dise kaj egoisme, proprakalkule kaj proprariske, timante ĉian konkurencon kaj
kritikon de interne kaj ekstere, estis maltrafitaj multaj okazoj por la fruktodona kunlaboro inter fakuloj
kaj ne povis esti lanĉitaj novaj interesaj projektoj. 58 Ĉio tio kontribuis al tio, ke ne nur multaj verkoj ne
povis esti produktitaj kaj eldonitaj (ekzemple aktualigita reeldono de ‘Enciklopedio de Esperanto’,
‘Esperanto en Perspektivoj’ k.a.), kio signifas, ke la Eo-historiografio baze ekstagnis jam en 1934, en
1974 kaj en la 60-80aj jaroj kaj estas grandparte malnovisma kaj eksa. 59 Se iaj projektoj tamen estis
sukcese realigitaj, tiam ofte ekster la oficiala Eo-movado (ekz. PIV, PVZ, diversaj aliaj libroj aperintaj
en nacilingvaj eldonejoj ktp.). Pro la malaktualiĝo de interlingvistiko kaj ĉar la malnovaj interlingvistoj
kun sia ĉiurilata sektema sinteno kondukis ĝin en la sakstraton kaj dilemon, mankas ankaŭ nova
generacio, kiu povus senco- kaj perspektivohave kaj interese daŭrigi interlingvistikon kaj
esperantologion por liberigi ĝin de la privata izoliteco, scienca aventurismo kaj ideologia balasto
kaŭzitaj kaj konstruita kaj en Okcidento kaj en Oriento. Ĉar ili komprenis la senutilecon de la vojo,
kiun la ‘oficiala’ Eo-propagando elektis, multaj interesaj, kapablaj kaj inteligentaj fakuloj en diversaj
landoj rezignis pri Eo kaj interlingvistiko kaj forlasis ĉi tiujn terenojn por ĉiam (ne nur Leyk, Carlevaro
k.a.). 60
9. La “ekstera mondo” ignoras Esperanton, ĉar la esperantistoj ignoras la “eksteran mondon”.
La Eo-movado posedas nenion esencan, gravan, signifan kaj allogan, kion la “ekstera mondo”
povus interesi, serioze konsideri kaj utiligi.
Povas esti, ke la “ekstera mondo” ankoraŭ ne komprenis la avantaĝojn de facila planlingvo kaj
ankoraŭ ne estas konvinkita pri la utileco de ĝia enkonduko.
La grandparte realecfremda kaj diletanta agado de la e-istoj, la paranojaj kaj sektemaj trajtoj en la
strategio, agado kaj propagando de la Eo-movado kaj la mankanta prestiĝo de Eo ekster la Eo-movado
kaŭzis, ke ĝi maltrafis la aliĝon al la “ekstera mondo”, kies atenton ĝi perdis kaj preskaŭ komplete
izoliĝis de ĝi, kun la tragika sekvo, ke la Eo-movado kaj la “ekstera mondo” kvazaŭ ignoras (kaj
iusence eĉ malamas) unu la alian. De tempo al tempo la gazetaro de la “ekstera mondo” ja skribas ion
pozitivan pri Eo, sed ofte ĝi raportas ankaŭ skeptike, moke, negative aŭ – kiel en la plej multaj kazoj –
nenion pri Eo kaj kondutas indiferente pri ĉi tiu temo. 61 Se aperas negativaj artikoloj pri Eo, la e-istoj
parte mem kulpas, ĉar estas ili, kiuj donas la klarigojn al la ĵurnalistoj, kiuj reproduktas ilin en siaj
gazetoj. Supozeble en neniu pli grava aŭ entute en neniu librovendejo de la “ekstera mondo” oni plu
povas aĉeti librojn en kaj pri Eo, 62 kaj en la librokatalogoj tre malofte aperas libroj en kaj pri Eo,
Zamenhof aŭ interlingvistiko. En neniu publika lernejo eblas lerni Eon, en neniu oficiala lerneja
programo oni parolas pri Eo. Neniu konsiderinda radio- kaj televidostacio disaŭdigas (interesajn) Eoelsendojn
kaj la Eo-movado mem ankaŭ ne posedas proprajn tiajn staciojn. Ekzistas neniu (signifa) Eogazeto,
kiu estus aĉetebla en la kioskoj de la urboj. La Eo-movado mem posedas neniun vere interesan
Eo-periodaĵon, precipe tagĵurnalon, kiu serioze raportus en Eo pri la aktualaj problemoj de la mondo,
kaj neniu Eo-periodaĵo troveblas en la nacilingvaj listoj de aboneblaj gazetoj. Neniu signifa politikisto
aŭ intelektulo en la mondo pledas por Eo. Neniu surstrata preterpasanto scias kio estas Eo. Neniu
stratmontrilo indikas la vojon en Eo, neniu homo surstrate scipovas Eon, krom e-istoj, kiujn en sia vivo
oni apenaŭ renkontas krom en Eo-aranĝoj mem. Neniu utila varo estas produktita de la Eo-movado, kaj
Eo mankas grandparte kiel lingvo de la faka literaturo. Ktp. La Eo-movado eĉ ne klopodas plibonigi
tiun staton. Ĉar la e-istoj neniam reale komprenis la mekanismojn de la funkciado de la “ekstera
mondo”, ekzemple rilate la regulojn de la rilatoj kun politikaj instancoj kaj kun ĵurnalistoj kaj ankaŭ
rilate la principojn de la lingvoinstruado, ili misfaris kaj fuŝis la rilatojn kun tiuj instancoj regule kaj
58
En UEA eĉ mankas historiografia komisiono, verŝajne pro la indiferenta aŭ malhelpa sinteno de iuj malnovaj aktivuloj,
kiuj sentis sin la solaj kompetentuloj pri Eo-historio kaj volis mem okupiĝi pri historiografiaj aferoj, timante la konkurencon
de novuloj, kiuj povus pridubi iliajn opiniojn. La rezulto de tiu situacio draste respeguliĝas en la mizera libroproduktado, vd.
http://sezonoj.ru/2013/02/libroj2012/#more-3791.
59
Precipe la historiografia produktado en la socialismaj landoj, al kiu mankis la necesa objektiveco kaj kiu estis tro
ideologieca, povas esti konsiderata grandparte kiel ne plu utiligebla por sciencaj bezonoj (kun tre malmultaj esceptoj).
60
Preskaŭ ĉiuj anoj de mia TEJO-generacio (80aj jaroj) forlasis la movadon. Jam komence de la 80aj jaroj la pola sociologo
Jerzy Leyk klarigis la esencon de la problemoj de Eo (vd. http://www.plansprachen.ch/Leyk_Kiobremsaslaevoluon.pdf kaj la
studon de T. Carlevaro: Ĉu Esperanto postvivos la jaron 2045?). Ambaŭ verkaĵoj estis ignoritaj kaj evititaj de la Eo-movado.
La svisaj e-istoj siatempe negative reagis al la kritikaj avertoj kaj sugestoj de Carlevaro, kaj I. Bociort eĉ kolere kaj stulte
kondamnis la menciitan analizon verkitan de li.
61
Gazetaro pri Eo en Svislando vd. http://www.esperanto.de/ea/2008/ea2008_5_3.pdf.
62
Kun la escepto de la libro ‘La Zamenhof-strato’ de R. Dobrzyński, kiun mi vidis en estona traduko en iu (granda, oficiala)
librovendejo en Tallinn (Estonio), en januaro 2013, kiu tie estis aĉetebla kontraŭ rabatita prezo de 2,99 eŭroj.
14