13 hipotezoj pri Esperanto (2012) - Plansprachen.ch

literaturo-scienco, kio estis eraro, tiel ke la interlingvistiko restis izolita inter la sciencaj fakoj. Do, la
okazoj serioze trakti tiun temon kadre de la establitaj fakoj kiel (soci)lingvistiko, sociologio kaj
(lingvo)filozofio esence estis maltrafitaj, kaj la strebo esti konsiderata kadre de la aplikita lingvistiko
restis grandparte senrezulta. Ofte okazis, ke la verkaĵoj de interlingvistoj estis ignoritaj ekster la
interlingvistiko. Neniu grava universitato disponas memstaran katedron, kie oni povus studi kaj
doktoriĝi pri interlingvistiko, 53 kaj preskaŭ neniu universitata profesoro-neinterlingvisto en la mondo
sentas sin kompetenta pri esperantologio kaj interlingvistiko kaj deziras okupiĝi pri tiuj fakoj. 54 Pro la
manko de scienca substanceco kaj pro la altgrada spekulada kaj fantazia karaktero de tiuj fakoj,
interlingvistiko kaj esperantologio ne povis sufiĉe serioze esti konsiderataj de la scienco kaj devis resti
kondamnitaj al vegeta ekzisto kiel efemera pseŭdoscienco de lingvistikaj amatoroj kaj sektuloj, en
multaj kazoj sen ajna scienca signifo, aŭ valoro.
En la Eo-movado interlingvistiko, scienceco kaj scienca laboro estis eĉ ofte sabotitaj, torpeditaj kaj
diskredititaj fare de antisciencistoj favore al mistikaj kaj kontraŭ-sciencismaj tendencoj. Nur aserti:
„Interlingvistiko estas nova scienco” kaj postuli: „Enkonduku internacian neŭtralan planlingvon (kiel
Eo) kaj la lingva problemo estas solvita“ aŭ proklami: „La Esperanta lingva komunumo povas esti
rigardata kiel mikromodelo de optimala lingva komunikado” aŭ: “Eo plenumas la kondiĉojn de
kulturlingvo” 55 ktp. evidente ne sufiĉis kiel sciencaj argumentoj, kiuj volas esti vaste kredindaj kaj
agnoskitaj de la politiko, kaj impresis tro propagandocele. La interlingvistoj eble formulis diversajn
interesajn ideojn kaj difinojn pri planlingvaj aferoj, sed iliaj ideoj ne estis pensitaj ĝis la fino, aŭ
elĉerpiĝis, kun ĉiuj konsekvencoj, kiujn ili povus havi. Oni ne kapablis establi ĝenerale akceptitan
propran sciencan teorion, planlingvan modelon aŭ novan lingvistikan skolon. 56 Escepte de kelkaj
malmultaj konataj modernaj lingvosciencistoj (kiel Schuchardt, Couturat, Baudouin de Courtenay,
Jespersen, Troubetzkoy, Sapir, Debrunner, Funke, Ölberg, Mangold, Meillet, Hagège, Eco k.a.), la
cetera grandparto de lingvistoj, sociologoj kaj filozofoj en la mondo rilatis indiferente aŭ negative al
planlingvistiko kaj ignoris Eon kaj esperantologion kiel “quantité négligeable”, 57 despli ke la e-istoj
permesis al si la fatalan eraron kaj akre atakis, kulpigis kaj kondamnis la lingvistojn pri ties ignora aŭ
negativa sinteno. Tiel okazis, ke esence nur e-istoj konsistigis la rondon de la malmultaj
“interlingvistoj” kiel ‘scienca bastiono’ de la Eo-movado. Tro longe la interlingvistiko troviĝis sub la
monopolisma kontrolo de malmultaj dominaj figuroj, kiuj volis mem influi, difini kaj regadi la aferojn,
ignorante ĉian kritikon, ĉian proponon, ĉian konsilon, sufokante aliajn opiniojn kaj evitante tiklajn
(politikajn) temojn. Post ilia malapero oni devas antaŭvidi dezerton kaj diluvon. Post kiam ŝajne ĉio
estis dirita pri planlingvoj, la temo evidente perdis sian aktualecon, la intereso pri tiu temo draste
ŝrumpis kaj nuntempe estas preskaŭ nula, ankaŭ kaj precipe en universitataj medioj. Ĉar la
interlingvistoj nenion lernis el siaj eraroj kaj el la historia sperto, ili restis same unuflankaj, subjektivaj,
arogantaj, betonaj kaj blindaj kiel pli frue, kaj fanatike ripetas en siaj tedaj publicaĵoj la samajn
dubindajn argumentojn de hieraŭ, kiuj hodiaŭ grandparte perdis sian kredindecon, ĉar mankas ajna
praktika rilato al iliaj teorioj. Konklude: La vaste ekzistanta profesia diletanteco, la ekstremaj
individuismo kaj egocentrismo, la agadkaoso, la fragmenteco de la agado, la manko de kunordigo kaj
de scienca kaj faka (lingvistika) klereco, la vasta indiferenteco, la kverelemo kaj persona malamikeco
inter tro kapricaj, orgojlaj kaj ĵaluzemaj kolegoj, kiuj evitas unu la aliajn kaj mem volas dikti la tonon,
la nura ekzisto de pseŭdaj institucioj, pseŭdaj titoloj kaj pseŭdaj diplomoj (de ILEI, AIS, Civito), kiuj
ĝuas nenian aŭtoritatecon, nek en nek ekster la Eo-movado, la limigiteco de la agadoj kaj projektoj al la
privata sfero kaj nelaste la drasta manko de mono kaŭzis, ke al la interlingvistiko ekmankis serioza
bazo kaj estis malhelpite fariĝi serioza kaj evoluebla studfako en universitatoj, kun ĉiuj malagrablaj
sekvoj kaj konsekvencoj. Ankaŭ la Eo-historiografio servis en principo precipe al unusola celo:
53
Ĉar mankas memstaraj katedroj pri interlingvistiko aŭ esperantologio, doktoriĝi pri tiuj fakoj evidente eblas nur kadre de
fremdaj fakoj, kondiĉe ke la koncerna profesoro sentas sin kompetenta pri tiu kampo kaj apogas la doktoriĝon pri tia temo
(kio ŝajne estas tre malofta kazo).
54
Ĉi tiun problemon la aŭtoro persone lastatempe spertis ĉe pluraj universitatoj en Germanio kaj Svislando (nome Leipzig,
Basel, Bern), kie neniu profesor-in-o estis interesita aŭ preta okupiĝi pri lia disertacia projekto pri la historio de
interlingvistiko, inkluzive de la socilingvistiko en Berno.
55
Vd. D. Blanke en Trends in Linguistics, 1989, p. 82, kaj en Sprachraum Europa – Alles Englisch oder...? (Frank&Timme)
2011, p. 174-6.
56
La teorio pri la propedeŭtika valoro de Eo (predikita unuavice ne de interlingvistoj, sed de iuj idealismaj instruistoj kaj
pedagogoj) eble estis interesa sugesto, kiu ŝajne tamen ne estis sufiĉe konvinka. La ideo de kelkaj (sovetiaj) planlingvistoj
enkonduki Eon ĉe la proletaro au diskuti ĝ n lige kun la unueca lingvo de la fora komunisma estonteco fiaskis jam en la
stalinisma tempo, kiam la Marrismo estis disbatita, kaj ankaŭ post la dua mondmilito ne plu povis esti diskutita en la
socialismaj landoj.
57
Ekzemple la eksGDR-lingvisto M. H-J. Mattusch, kiu ŝajne havis iun simpation por Eo, traktis ĝin en sia libro (Peter Lang
1999) en la kunteksto kun „interstelaj komunikiloj”, sciencfikcio kaj klingona lingvo.
13