27.12.2013 Views

Organización sanitaria y de la higiene pública en la provincia de ...

Organización sanitaria y de la higiene pública en la provincia de ...

Organización sanitaria y de la higiene pública en la provincia de ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

5.1. El contexto <strong>de</strong>mográfico y socioeconómico <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>provincia</strong> <strong>de</strong><br />

Val<strong>en</strong>cia<br />

La <strong>provincia</strong> <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> <strong>la</strong> segunda mitad <strong>de</strong>l siglo XIX, se <strong>en</strong>contraba<br />

<strong>en</strong> lo que se consi<strong>de</strong>ra como <strong>la</strong> fase mo<strong>de</strong>rna <strong>de</strong> <strong>la</strong> transición <strong>de</strong>mográfica y <strong>sanitaria</strong>,<br />

con importantes cambios repres<strong>en</strong>tados por un progresivo <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>de</strong> <strong>la</strong>s tasas <strong>de</strong><br />

mortalidad ordinaria, un increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> esperanza <strong>de</strong> vida y un cambio <strong>en</strong> el patrón<br />

epi<strong>de</strong>miológico <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s más preval<strong>en</strong>tes, consist<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el progresivo<br />

<strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s infecciosas -sobre todo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s asociadas a <strong>la</strong><br />

precariedad y a <strong>la</strong> falta <strong>de</strong> <strong>higi<strong>en</strong>e</strong>- por <strong>la</strong>s <strong>de</strong> tipo crónico y <strong>de</strong>g<strong>en</strong>erativo 620 .<br />

Varios son los trabajos que han c<strong>en</strong>trado su at<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> el análisis <strong>de</strong> los<br />

indicadores que pon<strong>en</strong> <strong>de</strong> relieve este proceso <strong>de</strong> transición <strong>en</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />

val<strong>en</strong>ciana 621 . Aquí tuvo lugar con retraso respecto al conjunto <strong>de</strong> <strong>la</strong> Europa<br />

occi<strong>de</strong>ntal o <strong>de</strong> otras regiones como Cataluña, pero con anticipación al resto <strong>de</strong>l<br />

estado español. No obstante, tampoco cabe hab<strong>la</strong>r <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> comportami<strong>en</strong>to<br />

único y homogéneo <strong>en</strong> <strong>la</strong> totalidad <strong>de</strong>l País Val<strong>en</strong>ciano, ya que a<strong>de</strong>más <strong>de</strong>l contraste<br />

campo-ciudad, habría difer<strong>en</strong>cias y matices comarcales <strong>en</strong>tre <strong>la</strong>s zonas rurales con<br />

régim<strong>en</strong> tradicional <strong>de</strong> economía agríco<strong>la</strong> y <strong>la</strong>s zonas urbanas e industriales, o <strong>la</strong>s<br />

rurales con una agricultura comercial 622 .<br />

Des<strong>de</strong> el punto <strong>de</strong> vista <strong>de</strong>mográfico, a partir <strong>de</strong> <strong>la</strong> segunda mitad <strong>de</strong>l siglo<br />

XIX, <strong>la</strong> <strong>provincia</strong> <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia sufrió un importante increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> pob<strong>la</strong>ción, que<br />

620 Sobre <strong>la</strong> transición <strong>sanitaria</strong>, Ba<strong>la</strong>guer, E. (1991). Con una visión epi<strong>de</strong>miológica a <strong>la</strong> hora <strong>de</strong><br />

valorar los cambios y t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncias <strong>en</strong> los procesos <strong>de</strong> salud y <strong>en</strong>fermedad, son importantes <strong>la</strong>s<br />

aportaciones que realizan Bernabeu, J. (1995: 82-100); Robles, E.; Bernabeu, J.; García B<strong>en</strong>avi<strong>de</strong>s, F.<br />

(1996a) y Robles, E.; García B<strong>en</strong>avi<strong>de</strong>s, F.; Bernabeu, J. (1996b).<br />

621 El análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong> mortalidad y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s causas <strong>de</strong> muerte <strong>en</strong> este período importante <strong>de</strong> transición<br />

epi<strong>de</strong>miológica, es objeto <strong>de</strong> algunos estudios <strong>en</strong>tre los que citaremos, a modo <strong>de</strong> ejemplo, los que<br />

abordan con una perspectiva global <strong>de</strong> <strong>la</strong> mortalidad Bernabeu (1991a), <strong>en</strong> el conjunto <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />

val<strong>en</strong>ciana, y Barona, J.L.; Barea, E. (1996b), <strong>en</strong> <strong>la</strong> ciudad <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia. También <strong>en</strong> <strong>la</strong> misma ciudad,<br />

Bágu<strong>en</strong>a, M.J. (1991) y Martínez, M.; Barona, C. (1996) analizan el impacto que sobre <strong>la</strong> mortalidad<br />

tuvieron algunas <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s como <strong>la</strong> tuberculosis y <strong>la</strong> gripe respectivam<strong>en</strong>te.<br />

622 A finales <strong>de</strong>l ochoci<strong>en</strong>tos, <strong>la</strong> zona con un comportami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>mográfico más evolucionado -<br />

mortalidad y fecundidad inferiores a <strong>la</strong> media val<strong>en</strong>ciana- correspondía al litoral, y contaba con<br />

comarcas como <strong>la</strong> Ribera, <strong>la</strong> Safor o el Camp <strong>de</strong>l Túria. Con un comportami<strong>en</strong>to intermedio -<br />

fecundidad superior a <strong>la</strong> media y mortalidad inferior- se situaba una zona prelitoral e interior, con<br />

comarcas como l’Horta Sur, Vall d’Aiora, Navarrés y Buñol. Sin duda el comportami<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong>mográfico m<strong>en</strong>os evolucionado -cifras <strong>de</strong> fecundidad y mortalidad superiores a <strong>la</strong> media- lo<br />

ost<strong>en</strong>taban <strong>la</strong>s comarcas m<strong>en</strong>os pob<strong>la</strong>das como <strong>la</strong> <strong>de</strong> Utiel y los Serranos. Sagunto y <strong>la</strong> ciudad <strong>de</strong><br />

373

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!