27.12.2013 Views

Organización sanitaria y de la higiene pública en la provincia de ...

Organización sanitaria y de la higiene pública en la provincia de ...

Organización sanitaria y de la higiene pública en la provincia de ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

ci<strong>en</strong>tífica como un instrum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> progreso y dominación. De este modo, <strong>la</strong><br />

asimi<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> los postu<strong>la</strong>dos <strong>de</strong> <strong>la</strong> bacteriología y <strong>la</strong> “<strong>higi<strong>en</strong>e</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>boratorio” <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

estructura <strong>sanitaria</strong> <strong>pública</strong>, dio pie a <strong>la</strong> creación <strong>de</strong> los primeros institutos y<br />

<strong>la</strong>boratorios <strong>de</strong> <strong>higi<strong>en</strong>e</strong>.<br />

Las crisis económicas que atravesó <strong>la</strong> sociedad españo<strong>la</strong> durante el último<br />

tercio <strong>de</strong>l siglo XIX, agravaron <strong>la</strong>s ya <strong>de</strong> por sí p<strong>en</strong>osas condiciones <strong>de</strong> vida <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

c<strong>la</strong>ses sociales más <strong>de</strong>sfavorecidas, y condicionaron importantes increm<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

morbimortalidad <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminadas <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s infecciosas y car<strong>en</strong>ciales,<br />

directam<strong>en</strong>te asociadas a <strong>la</strong>s condiciones sociales <strong>de</strong>sfavorables -tuberculosis,<br />

<strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s v<strong>en</strong>éreas, fiebre tifoi<strong>de</strong>a, tracoma, <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s infantiles. Ello movió<br />

a <strong>la</strong>s c<strong>la</strong>ses dirig<strong>en</strong>tes a promover medidas <strong>de</strong> política <strong>sanitaria</strong> para garantizar una<br />

fuerza <strong>de</strong> trabajo sana, capaz <strong>de</strong> hacer fr<strong>en</strong>te a <strong>la</strong>s crisis económicas, al tiempo que se<br />

establecían elem<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> negociación y conflictos sociales con <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se obrera, que<br />

reivindicaba mejoras <strong>en</strong> <strong>la</strong>s condiciones <strong>de</strong> vida y <strong>de</strong> trabajo. En este s<strong>en</strong>tido, <strong>la</strong><br />

incorporación <strong>de</strong> los principios <strong>de</strong> <strong>la</strong> medicina social <strong>de</strong>terminó <strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong><br />

adaptar <strong>la</strong> estructura <strong>sanitaria</strong> para abordar estos problemas no sólo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> verti<strong>en</strong>te<br />

terapéutica, sino <strong>de</strong>s<strong>de</strong> una perspectiva que incorporase <strong>la</strong> profi<strong>la</strong>xis, <strong>la</strong> prev<strong>en</strong>ción y<br />

<strong>la</strong> educación <strong>sanitaria</strong>, dando lugar a <strong>la</strong> creación <strong>de</strong> disp<strong>en</strong>sarios, <strong>en</strong>cargados <strong>de</strong><br />

dirigir <strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>tes luchas <strong>sanitaria</strong>s. La vincu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> los disp<strong>en</strong>sarios a los<br />

institutos <strong>provincia</strong>les <strong>de</strong> <strong>higi<strong>en</strong>e</strong>, constituyó el punto <strong>de</strong> partida <strong>de</strong> una estructura <strong>de</strong><br />

salud <strong>pública</strong>, organizada <strong>en</strong> torno al ámbito territorial <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>provincia</strong>, que culminó<br />

<strong>en</strong> el período <strong>de</strong> <strong>la</strong> Segunda Re<strong>pública</strong> con <strong>la</strong> creación <strong>de</strong> disp<strong>en</strong>sarios y c<strong>en</strong>tros<br />

secundarios <strong>de</strong> <strong>higi<strong>en</strong>e</strong> <strong>en</strong> el medio rural, para poner <strong>en</strong> práctica <strong>la</strong>s campañas fr<strong>en</strong>te<br />

a <strong>la</strong>s principales <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s sociales.<br />

Este importante <strong>de</strong>sarrollo observado <strong>en</strong> el terr<strong>en</strong>o <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>higi<strong>en</strong>e</strong> <strong>pública</strong> a lo<br />

<strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong> segunda mitad <strong>de</strong>l siglo XIX y primer tercio <strong>de</strong>l siglo XX, no resultó<br />

equiparable al <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> asist<strong>en</strong>cia <strong>sanitaria</strong>. El mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia b<strong>en</strong>éfico<strong>sanitaria</strong><br />

que imp<strong>la</strong>ntó el liberalismo <strong>de</strong>cimonónico, t<strong>en</strong>ía el objetivo <strong>de</strong> establecer<br />

una política <strong>de</strong> acción social <strong>de</strong>s<strong>de</strong> los po<strong>de</strong>res públicos, para combatir el <strong>de</strong>sarraigo,<br />

<strong>la</strong> pobreza y <strong>la</strong> marginalidad. Una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s transformaciones que <strong>de</strong>paró el siglo XIX,<br />

precisam<strong>en</strong>te fue <strong>la</strong> sustitución <strong>de</strong> <strong>la</strong> asist<strong>en</strong>cia social basada <strong>en</strong> <strong>la</strong> caridad, propia <strong>de</strong>l<br />

Antiguo Régim<strong>en</strong>, por el sistema <strong>de</strong> b<strong>en</strong>efic<strong>en</strong>cia. En <strong>la</strong> nueva sociedad liberal se<br />

18

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!