27.12.2013 Views

Organización sanitaria y de la higiene pública en la provincia de ...

Organización sanitaria y de la higiene pública en la provincia de ...

Organización sanitaria y de la higiene pública en la provincia de ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

La organización <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>higi<strong>en</strong>e</strong> <strong>pública</strong> val<strong>en</strong>ciana (1882-1936)<br />

La organización <strong>sanitaria</strong> <strong>en</strong> el período que hemos c<strong>en</strong>trado nuestro estudio,<br />

pivotó sobre dos gran<strong>de</strong>s textos legis<strong>la</strong>tivos: <strong>la</strong> Ley <strong>de</strong> Sanidad <strong>de</strong> 1855, y <strong>la</strong><br />

Instrucción G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> Sanidad <strong>de</strong> 1904. La primera, supuso <strong>la</strong> ruptura con <strong>la</strong>s<br />

estructuras características <strong>de</strong>l Antiguo Régim<strong>en</strong> y <strong>la</strong> constitución <strong>de</strong> un sistema<br />

sanitario acor<strong>de</strong> con el prototipo <strong>de</strong> <strong>la</strong> m<strong>en</strong>talidad liberal 250 , basado <strong>en</strong> <strong>la</strong> asunción<br />

por el estado <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminadas actuaciones <strong>sanitaria</strong>s inespecíficas, <strong>en</strong>caminadas<br />

básicam<strong>en</strong>te a combatir el f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o epidémico. El proceso <strong>de</strong> r<strong>en</strong>ovación ci<strong>en</strong>tífica<br />

iniciado a finales <strong>de</strong>l siglo XIX, <strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>higi<strong>en</strong>e</strong> <strong>pública</strong> <strong>en</strong>contró su máxima<br />

expresión con el <strong>de</strong>sarrollo y <strong>la</strong> incorporación <strong>de</strong> los postu<strong>la</strong>dos <strong>de</strong> <strong>la</strong> bacteriología y<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> “<strong>higi<strong>en</strong>e</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>boratorio” 251 , cuya asimi<strong>la</strong>ción <strong>en</strong> <strong>la</strong> estructura <strong>sanitaria</strong> <strong>pública</strong><br />

dio orig<strong>en</strong> a los primeros <strong>la</strong>boratorios <strong>de</strong> <strong>higi<strong>en</strong>e</strong> <strong>en</strong> el ámbito municipal. Con <strong>la</strong><br />

publicación <strong>de</strong> <strong>la</strong> Instrucción G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> Sanidad <strong>en</strong> 1904, <strong>la</strong>s actuaciones higiénico<strong>sanitaria</strong>s<br />

se vieron pot<strong>en</strong>ciadas e int<strong>en</strong>sificadas, al tiempo que <strong>la</strong> pau<strong>la</strong>tina<br />

consolidación <strong>de</strong> <strong>la</strong> administración <strong>sanitaria</strong> periférica, tanto <strong>provincia</strong>l como<br />

municipal, com<strong>en</strong>zó a ser una realidad.<br />

Las compet<strong>en</strong>cias <strong>sanitaria</strong>s asignadas a <strong>la</strong> administración <strong>sanitaria</strong> periférica<br />

fueron recogidas <strong>en</strong> <strong>la</strong>s diversas leyes municipales y <strong>provincia</strong>les publicadas <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

segunda mitad <strong>de</strong>l siglo XIX, <strong>en</strong> <strong>la</strong>s que se concedía a los municipios una autonomía<br />

<strong>en</strong> el gobierno <strong>de</strong> los servicios sanitarios, que resultó más normativa que real 252 . La<br />

tute<strong>la</strong> municipal <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el nivel <strong>provincia</strong>l resultó un c<strong>la</strong>ro elem<strong>en</strong>to c<strong>en</strong>tralizador <strong>de</strong>l<br />

mo<strong>de</strong>lo sanitario que fue construyéndose a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong>l primer cuarto <strong>de</strong>l siglo XX y<br />

que finalm<strong>en</strong>te resultó el eje <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo organizativo que quedó consolidado <strong>en</strong> los<br />

años inmediatam<strong>en</strong>te anteriores a <strong>la</strong> conti<strong>en</strong>da civil 253 .<br />

En <strong>la</strong> <strong>provincia</strong> <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia, a partir <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ley <strong>de</strong> Sanidad <strong>de</strong> 1855, <strong>la</strong> <strong>higi<strong>en</strong>e</strong><br />

<strong>pública</strong> local pivotó <strong>en</strong> torno a dos instituciones como eran <strong>la</strong> junta municipal <strong>de</strong><br />

sanidad y <strong>la</strong> junta <strong>provincia</strong>l <strong>de</strong> sanidad. Aunque ambas <strong>de</strong>bían actuar <strong>de</strong> manera<br />

coordinada y complem<strong>en</strong>taria, <strong>la</strong> realidad fue bi<strong>en</strong> distinta, pues <strong>la</strong> rivalidad y el afán<br />

250 Véanse los trabajos <strong>de</strong> López Piñero, J.M. (1984) y Fresquet, J.L. (1990).<br />

251 García Guerra, D.; Álvarez Antuña, V. (1994).<br />

252 Muñoz Machado, S. (1975).<br />

253 Perdiguero, E. (1997): Rodríguez Ocaña, E. (2001).<br />

165

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!